Ebook Hybrid PBD Matematik T4

STRATEGI PdPc
BAB
Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1 Quadratic Functions and Equations in One Variable
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Penguasaan (TP)
1.1 Fungsi dan Persamaan 1.1.1 Mengenal pasti dan menerangkan ciri-ciri S1 TP1
Kuadratik ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh 1–2
ubah. S2 TP1
Buku Teks
m.s 2 – 27
1.1.2 Mengenal fungsi kuadratik sebagai hubungan S3 TP2
banyak kepada satu, dan seterusnya
memerihalkan ciri-ciri fungsi kuadratik. S4 TP2 2
S5 TP2
1.1.3 Menyiasat dan membuat generalisasi tentang S6 TP2

kesan perubahan nilai a, b dan c ke atas graf 3
fungsi kuadratik, f(x) = ax2 + bx + c. S7 TP3
1.1.4 Membentuk fungsi kuadratik berdasarkan

suatu situasi dan seterusnya
menghubungkaitkan dengan persamaan
S8 TP4 3
kuadratik.
1.1.5 Menerangkan maksud punca suatu

persamaan kuadratik.
S9 TP3 4
1.1.6 Menentukan punca suatu persamaan
kuadratik dengan kaedah pemfaktoran.
S10 TP3 4
1.1.7 Melakar graf fungsi kuadratik. S11 TP4 5
1.1.8 Menyelesaikan masalah yang melibatkan
persamaan kuadratik.
S12 TP5 5–6
Aktiviti PAK-21 S13 TP6 7
BBM PAK-21 KBAT
Kertas manila, tepung, penyukat

STEM Mengaplikasi
silinder, GeoGebra
EMK i-THINK Nilai Murni
Keusahawanan – Kerajinan
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid-murid kepada beberapa kumpulan dan memberikan soalan KBAT.
2. Murid menggunakan maklumat yang diberi untuk membina sebuah silinder dengan menggunakan kad manila.
3. Kemudian, murid menggunakan tepung untuk mengisi bekas silinder yang dibina dan menyukat isi padunya dengan
menggunakan sebuah penyukat silinder.
4. Catatkan bacaan dan bandingkan bezanya dengan isi padu yang diberi.
5. Guru menerangkan hubungan antara isi padu dengan ketinggian dan jejari tapak silinder melalui perisian GeoGebra.
BAB 1 EG 1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
00 Strategi PdPc Mate Tg4.indd 1 25/10/2021 10:29 AM

BAB
2 Asas Nombor
Number Bases
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
2.1 Asas Nombor 2.1.1 Mewakil dan menjelaskan nombor dalam S1 TP1
pelbagai asas dari segi angka, nilai tempat,
nilai digit dan nilai nombor berdasarkan S2 TP2
Buku Teks
m.s 34 – 50 proses pengumpulan. 14 – 15
S3 TP2
S4 TP3
2.1.2 Menukar nombor daripada satu asas kepada S5 TP3

asas yang lain menggunakan pelbagai
kaedah. S6 TP3
S7 TP3
S8 TP3 16 – 20
S9 TP3
S10 TP3
S11 TP3
2.1.3 Membuat pengiraan yang melibatkan operasi S12 TP3

tambah dan tolak bagi nombor dalam
pelbagai asas. S13 TP3
21 – 22
S14 TP3
S15 TP3
2.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan S16(a) TP4

asas nombor.
S16(b) TP4
22
S16(c) TP4
S16(d) TP5

BBM PAK-21 KBAT
Kertas mahjong, pen Peta i-Think Menganalisis
Kreativiti dan inovasi – Amanah

Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid dalam kumpulan dan memberikan soalan KBAT.

2. Murid harus membuat analisis soalan dan menyatakan soalan serta hasil dapatan dalam bentuk peta i-Think.
3. Wakil murid daripada setiap kumpulan harus membuat persembahan dari segi penerangan peta i-Think yang digunakan
dengan hasil dapatan.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. EG 2 BAB 2

BAB
3 Penaakulan Logik
Logical Reasoning
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
3.1 Pernyataan 3.1.1 Menerangkan maksud pernyataan dan S1 TP1

Buku Teks
seterusnya menentukan nilai kebenaran bagi
m.s 56 – 70 suatu pernyataan.
S2 TP1
27 – 28
S3 TP1
S4 TP1
3.1.2 Menafikan suatu pernyataan. S5 TP1 28
3.1.3 Menentukan nilai kebenaran suatu S6 TP1

pernyataan majmuk.
29
S7 TP2
3.1.4 Membina pernyataan dalam bentuk implikasi S8 TP2

(i) Jika p, maka q
(ii)
p jika dan hanya jika q
S9 TP2 30
S10 TP2
3.1.5 Membina dan membandingkan nilai S11 TP3

kebenaran akas, songsangan dan
kontrapositif bagi suatu implikasi.
31 – 32
S12 TP3
3.1.6 Menentukan contoh penyangkal untuk S13 TP4

menafikan kebenaran pernyataan tertentu.
32 – 33
S14 TP4
BBM PAK-21 KBAT
Kertas Pembina soalan Mencipta
Kreativiti dan inovasi – Bekerjasama
Cadangan PdPc
1. Murid dibahagi kepada beberapa kumpulan.
2. Setiap kumpulan dikehendaki membina 5 soalan tentang pernyataan.
3. Murid bertukar soalan dengan kumpulan lain dan berbincang mengenai soalan yang diterima dengan ahli kumpulan masing-
masing.

Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
3.2 Hujah 3.2.1 Menerangkan maksud hujah, dan

Buku Teks
membezakan hujah deduktif dan hujah S15 TP3 34
m.s 71 – 88 induktif.
3.2.2 Menentu dan menjustifikasikan keesahan

suatu hujah deduktif dan seterusnya
menentukan sama ada hujah yang sah itu
S16 TP4 35
munasabah.
3.2.3 Membentuk hujah deduktif yang sah bagi S17 TP4

suatu situasi.
35 – 36
S18 TP3
3.2.4 Menentu dan menjustifikasikan kekuatan

suatu hujah induktif dan seterusnya
menentukan sama ada hujah yang kuat itu
S19 TP4 37
meyakinkan.
3.2.5 Membentuk hujah induktif yang kuat bagi

suatu situasi.
S20 TP4 37

penaakulan logik.
S21 TP5 38
Aktiviti PAK-21 S22 TP6 38 – 39
BBM PAK-21 KBAT
Kertas mahjong, pen Rally table Menganalisis
Kreativiti dan inovasi – Bekerjasama
Cadangan PdPc
1. Murid-murid dibahagikan kepada beberapa pasangan.
2. Guru memberi soalan kepada setiap pasangan.
3. Setiap pasangan secara bergilir akan menyelesaikan masalah dengan menulis langkah-langkah kerja di atas kertas yang
sama dengan menggunakan pen.
4. Guru membentangkan dan membuat perbincangan daripada hasil kerja murid-murid.

BAB
Operasi Set
4 Operations on Sets
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
4.1 Persilangan Set 4.1.1 Menentu dan menghuraikan persilangan set TP1
S1
Buku Teks
menggunakan pelbagai perwakilan. TP2
m.s 96 – 105
44 – 45
S2 TP3
4.1.2 Menentukan pelengkap bagi persilangan set. S3 TP3
S4 TP3 46 – 47
S5 TP3

persilangan set.
S6(b) TP5 47 – 48
S6(c) TP5
BBM PAK-21 KBAT
Kertas mahjong, pen Meja bulat Mengaplikasi
Kelestarian alam sekitar – Rasional
Cadangan PdPc
1. Murid bertiga duduk dalam kumpulan.
2. Guru mengemukakan soalan ‘Apakah sebab-sebab berlakunya penipisan lapisan ozon’.
3. Secara bergilir pelajar mengemukakan sebabnya pada kertas yang sama.
4. Guru membincangkan hasil dapatan pelajar yang mempunyai pendapat yang sama.
5. Guru meminta murid untuk melukis gambar rajah Venn berdasarkan hasil perbincangan dan menunjukkan idea yang sama
sebagai persilangan set.
6. Hasil dapatan dibentang di hadapan kelas.

Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
4.2 Kesatuan Set 4.2.1 Menentu dan menghuraikan kesatuan set S7 TP2
menggunakan pelbagai perwakilan.
Buku Teks
m.s 106 – 115 TP1 49 – 50
S8
TP2
4.2.2 Menentukan pelengkap bagi kesatuan set. S9 TP3
50 – 51
S10 TP3

kesatuan set.
S11(b) TP5 52 – 53
S11(c) TP5
BBM PAK-21 KBAT
Kertas mahjong, pen Meja bulat Mengaplikasi
Kreativiti – Kerajinan
Cadangan PdPc
1. Murid dibahagi kepada sepuluh orang setiap kumpulan. Guru meminta murid menyenaraikan 3 pasukan unit beruniform
yang diminati.
2. Setiap kumpulan perlu melukis gambar rajah Venn berdasarkan maklumat yang dikutip.
3. Murid membandingkan hasil dapatan mereka dengan ahli kumpulan yang lain dan memulakan sesi soal jawab sesama
mereka melibatkan kesatuan set. Sebagai contoh “Siapakah yang suka Pancaragam dan Persatuan Bulan Sabit merah?’.
4. Guru memilih satu contoh gambar rajah Venn dan bentangkan di papan putih. Kemudian, guru menambah bilangan pasukan
unit uniform dengan nama murid-murid yang terlibat.
5. Guru meminta murid menyatakan kesatuan sesuatu set sebagai aktiviti tambahan.
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
4.3 Gabungan Operasi Set 4.3.1 Menentu dan menghuraikan gabungan S12 TP3
Buku Teks
operasi set menggunakan pelbagai 54 – 55
m.s 116 – 122 perwakilan. S13 TP3
4.3.2 Menentukan pelengkap bagi gabungan S14 TP3

operasi set. 55 – 56
S15 TP3
gabungan operasi set.
S16(b) TP5 56 – 57
S16(c) TP5
BBM PAK-21 KBAT
Kertas mahjong, pen Fikir-Pasang-Kongsi Mengaplikasi
Kreativiti – Kerjasama
Cadangan PdPc
1. Setiap murid perlu membentuk kumpulan secara berpasangan.

2. Guru mengemukakan soalan penyelesaian masalah kepada setiap kumpulan.
3. Setiap kumpulan diberikan masa untuk berfikir, melukis gambar rajah Venn, menyenaraikan unsur dan kemudian berbincang
dengan ahli kumpulan lain.
4. Setiap kumpulan diminta untuk berkongsi langkah-langkah kerja dan jawapan yang diperoleh.

BAB
Rangkaian Dalam Teori Graf
5 Network in Graph Theory
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
5.1 Rangkaian 5.1.1 Mengenal dan menerangkan rangkaian S1 TP1

sebagai graf.
Buku Teks
m.s 130 – 147
S2 TP2
S3 TP2 63 – 66
S4 TP2
S5 TP2
5.1.2 Membanding beza S6 TP3

(i) Graf terarah dengan graf tak terarah.
(ii) Graf berpemberat dengan graf tak 66 – 67
berpemberat. S7 TP3
5.1.3 Mengenal dan melukis subgraf dan pokok. S8 TP2
S9 TP2 67 – 68
S10 TP3
5.1.4 Mewakilkan maklumat dalam bentuk

rangkaian.
S11 TP4 69

rangkaian.
S12 TP5 70
BBM PAK-21 KBAT
Kertas mahjong, pen Peta i-Think Mengaplikasi
Kreativiti – Kerajinan
Cadangan PdPc
1. Murid dalam pasangan menyelesaikan masalah dengan menjana idea penyelesaian melalui peta i-Think.
2. Murid menulis langkah-langkah yang diambil dengan menyenaraikan konsep yang terlibat dalam topik Rangkaian dalam
Teori Graf.
3. Murid menggunakannya untuk mempersembahkan hasil kerja mereka dalam bentuk peta i-Think.

BAB
Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah
6 Linear Inequalities in Two Variables
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
6.1 Ketaksamaan Linear 6.1.1 Mewakilkan situasi dalam bentuk TP1

dalam Dua Pemboleh ketaksamaan linear.
S1
TP2 77
Ubah
Buku Teks
m.s 156 – 164
6.1.2 Membuat dan menentusahkan konjektur S2 TP3
tentang titik dalam rantau dan penyelesaian
bagi suatu ketaksamaan linear.
77 – 78
S3 TP3
6.1.3 Menentukan dan melorek rantau yang S4 TP3

memuaskan satu ketaksamaan linear.
79 – 80
S5 TP3
BBM PAK-21 KBAT
Komputer riba, pemancar LCD Lawatan ke galeri Mengaplikasi
Kelestarian global Peta buih Kerjasama, Kerajinan
Cadangan PdPc
1. Murid dan guru berbincang tentang satu situasi ringkas yang boleh dipersembahkan dalam bentuk ketaksamaan linear
dalam dua pemboleh ubah.
2. Murid-murid diminta untuk memberikan contoh penggunaan ketaksamaan linear yang mungkin dalam kehidupan seharian.
Guru akan membantu untuk menyenaraikan contoh yang diberikan menggunakan peta buih dan menggalakkan murid
memberi contoh dalam pelbagai situasi. (Contoh: membeli-belah, had muatan lori dan penggunaan arus elektrik)
3. Murid-murid dibahagikan kepada kumpulan-kumpulan kecil dan setiap kumpulan diberikan satu situasi hasil perbincangan
di Langkah 2.
4. Dengan menggunakan peta buih, murid-murid akan menyenaraikan seberapa banyak contoh berkaitan situasi kumpulan
masing-masing dan ditulis dalam bentuk ketaksamaan linear dengan dua pemboleh ubah.
5. Tamat waktu perbincangan kumpulan, hasil kerja ditampal di dinding.
6. Murid akan bergerak secara berkumpulan untuk melihat hasil kerja kumpulan lain dan memberikan komen masing-masing.

Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
6.2 Sistem Ketaksamaan 6.2.1 Mewakilkan situasi dalam bentuk sistem

Linear dalam Dua ketaksamaan linear.
S6 TP3 81 – 82
Pemboleh Ubah
Buku Teks
m.s 165 – 178
6.2.2 Membuat dan menentusahkan konjektur
tentang titik dalam rantau dan penyelesaian S7 TP3 82
bagi suatu sistem ketaksamaan linear.
6.2.3 Menentukan dan melorek rantau yang S8 TP4

memuaskan satu sistem ketaksamaan linear.
83 – 84
S9 TP4
6.2.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan S10 TP4

sistem ketaksamaan linear dalam dua
pemboleh ubah.
S11 TP4
84 – 87
S12(a) TP5
S12(b) TP6
Projek STEM S13 TP6 88
BBM PAK-21 KBAT
Kertas A4 Tukar soalan Menilai dan mencipta
Kelestarian global Peta alir Ketekunan
Cadangan PdPc
1. Secara berpasangan, dengan merujuk Contoh 14 (Buku Teks halaman 173), murid perlu membina satu situasi ketaksamaan
linear dalam dua pemboleh ubah dengan soalan beserta jalan penyelesaian menggunakan peta alir.
2. Tukar situasi yang dibina dengan pasangan yang lain.
3. Murid-murid menyelesaikan masalah ketaksamaan linear dalam dua pemboleh ubah bersama pasangan masing-masing.
4. Tamat waktu perbincangan, dua pasangan yang saling bertukar soalan akan berkumpul untuk perbincangan dan menilai
penyelesaian yang dilakukan pasangan lawan.

BAB
Graf Gerakan
7 Graphs of Motion
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
7.1 Graf Jarak-Masa 7.1.1 Melukis graf jarak-masa. S1 TP1

Buku Teks
m.s 184 – 194
94 – 96
S2 TP2
7.1.2 Mentafsir graf jarak-masa dan menghuraikan

gerakan berdasarkan graf tersebut.
S3 TP3 97 – 99

graf jarak-masa.
S4 TP4 99 – 101
BBM PAK-21 KBAT
GeoGebra, komputer riba, pemancar LCD Flipped classroom Mengaplikasi
Kreativiti dan inovasi – Kerjasama, Fokus
Cadangan PdPc
1. Murid dibahagikan kepada kumpulan yang terdiri daripada maksimum tiga orang murid satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan perlu menyediakan satu klip video perbentangan menerangkan tentang graf jarak-masa. Setiap
perbentangan perlu meliputi cara melukis graf, menerangkan makna graf jarak-masa dan menggunakan situasi kehidupan
seharian sebagai contoh penerangan.
3. Murid digalakkan menggunakan aplikasi GeoGebra untuk mempersembahkan graf. Guru membekalkan pautan video
berikut sebagai rujukan murid.
VIDEO
4. Setiap kumpulan perlu memuat naik video kumpulan masing-masing ke YouTube bagi sesi pembentangan dalam kelas akan
datang.
5. Murid kemudiannya menyiapkan buku kerja pada halaman 99 sebagai aktiviti latihan pengukuhan.

Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
7.2 Graf Laju-Masa 7.2.1 Melukis graf laju-masa. S5 TP2

Buku Teks
m.s 195 – 205
103 – 105
S6 TP3
7.2.2 Membuat perkaitan antara luas di bawah S7 TP3

graf laju-masa dengan jarak yang dilalui dan
seterusnya menentukan jarak.
105 – 107
S8 TP4
7.2.3 Mentafsir graf laju-masa dan menghuraikan S9 TP4

gerakan berdasarkan graf tersebut.
107 – 110
S10 TP4
7.2.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan S11 TP5

graf laju-masa.
110 – 112
S12 TP6
BBM PAK-21 KBAT
Aplikasi CapCut, komputer riba,

Flipped classroom Mengaplikasi
pemancar LCD
Kreativiti dan inovasi – Kerjasama
Cadangan PdPc
1. Murid dibahagi kepada tiga kumpulan utama.

2. Secara undian, setiap kumpulan diberi satu topik / soalan A (SP 7.2.1 dan SP 7.2.2), B (SP 7.2.3) dan C (SP 7.2.4).
3. Setiap kumpulan perlu menyediakan satu slaid video menerangkan tentang topik kumpulan masing-masing.
4. Murid digalakkan untuk membuat rujukan tambahan selain daripada buku teks sahaja.
5. Di dalam kelas, murid akan membentang topik kumpulan masing-masing.
6. Guru bertindak sebagai fasilitator yang menggalakkan perbincangan dua hala berlaku, di samping memimpin perbincangan
kelas supaya mencapai objektif bagi setiap SP.
7. Tamat setiap perbincangan bagi setiap SP, murid akan menyiapkan buku kerja pada halaman 112 sebagai aktiviti latihan
pengukuhan.

BAB
Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul
8 Measures of Dispersion for Ungrouped Data
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
8.1 Serakan 8.1.1 Menerangkan maksud serakan. TP1

S1
TP2 117 – 118
Buku Teks
m.s 212 – 218
8.1.2 Membanding dan mentafsir serakan dua atau

lebih set data berdasarkan plot batang-dan-
daun dan plot titik dan seterusnya membuat
S2 TP3 118 – 119
kesimpulan.
BBM PAK-21 KBAT
Canva, komputer riba, pemancar LCD Flipped classroom Mengaplikasi dan menganalisis
Kreativiti dan inovasi – Kerjasama, Ketekunan
Cadangan PdPc
1. Murid dibahagikan kepada kumpulan yang terdiri daripada maksimum tiga orang murid satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan diminta supaya mencari maklumat tentang plot batang-dan-daun, plot titik dan plot kotak.
3. Setiap kumpulan perlu menyediakan satu video bagi sesi pembentangan dalam kelas akan datang.
4. Murid kemudiannya menyiapkan buku kerja pada halaman 117 – 119 sebagai aktiviti latihan pengukuhan.

Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
8.2 Sukatan Serakan 8.2.1 Menentukan julat, julat antara kuartil, varians TP2
S3
dan sisihan iawai sebagai sukatan TP3
Buku Teks
m.s 219 – 237 untuk menghuraikan serakan bagi data tak
terkumpul. S4 TP3
121 – 125
S5 TP3
S6 TP3
8.2.2 Menerangkan kelebihan dan kekurangan S7 TP3

pelbagai sukatan serakan untuk
menghuraikan data tak terkumpul. S8 TP4 125 – 128
S9 TP4
8.2.3 Membina dan mentafisr plot kotak bagi suatu S10 TP4
set data tak terkumpul. 129
S11 TP4
8.2.4 Menentukan kesan perubahan data terhadap S12 TP4

serakan berdasarkan:
(i) Nilai sukatan serakan S13 TP4
(ii) Perwakilan grafik
S14 TP3 130 – 135
S15 TP3
S16 TP3
8.2.5 Membanding dan mentafsir dua atau lebih

set data tak terkumpul, berdasarkan sukatan
serakan yang sesuai dan seterusnya
S17 TP4 135 – 136
membuat kesimpulan.

sukatan serakan.
S18(b) TP5
137 – 139
S18(c) TP5
S18(d) TP6
Projek STEM S19 TP6 140

BBM PAK-21 KBAT
Komputer riba, pemancar LCD Flipped classroom Mengaplikasi
Kreativiti dan inovasi – Kerjasama, Kesungguhan

Cadangan PdPc
1. Murid dibahagikan kepada tiga kumpulan utama.

2. Secara undian, setiap kumpulan diberi satu topik / soalan A (SP 8.2.1), B (SP 8.2.3) dan C (SP 8.2.5).
3. Setiap kumpulan perlu menyediakan satu video menerangkan tentang topik kumpulan masing-masing.
kelas supaya mencapai objektif bagi setiap SP terutamanya yang tidak diberikan sebagai kerja kumpulan.
6. Tamat setiap perbincangan bagi setiap SP, murid akan menyiapkan buku kerja di halaman 121 - 139 sebagai aktiviti kepada
latihan pengukuhan.

BAB
Kebarangkalian Peristiwa Bergabung
9 Probability of Combined Events
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
9.1 Peristiwa Bergabung 9.1.1 Memerihalkan peristiwa bergabung dan

Buku Teks
menyenaraikan peristiwa bergabung yang S1 TP2 146
m.s 244 – 245 mungkin.
BBM PAK-21 KBAT
Telefon bimbit Flipped classroom Mengaplikasi
Kreativiti dan inovasi – Minat, Kerajinan

Cadangan PdPc
1. Murid diberikan tugasan individu iaitu menyediakan satu video pendek berdurasi kurang dari 60 saat untuk menerangkan
tentang peristiwa bergabung.
2. Semua video yang terbaik akan digabungkan membentuk video PdPc dan dimuat naik ke YouTube.
3. Murid perlu menyaksikan video tersebut dan seterusnya menjawab kuiz melalui aplikasi Quizzit.
4. Murid kemudiannya menyiapkan buku kerja pada halaman 146 sebagai aktiviti latihan pengukuhan.
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
9.2 Peristiwa Bersandar dan 9.2.1 Membezakan peristiwa bersandar dan

Peristiwa Tak Bersandar peristiwa tak bersandar.
S2 TP1 147
Buku Teks
m.s 246 – 252
9.2.2 Membuat dan menentusahkan konjektur S3 TP3
tentang rumus kebarangkalian peristiwa
bergabung. S4 TP3 147 – 150
S5 TP4
9.2.3 Menentukan kebarangkalian peristiwa

bergabung bagi peristiwa bersandar dan S6 TP3 151
peristiwa tak bersandar.
BBM PAK-21 KBAT
Komputer riba, pemancar LCD Flipped classroom Menganalisis dan menilai

Cadangan PdPc

2. Secara undian, setiap kumpulan diberi satu topik berkaitan dengan SP 9.2.1, SP 9.2.2 dan SP 9.2.3.
6. Tamat setiap perbincangan bagi setiap SP, murid akan menyiapkan buku kerja di halaman 147 – 151 sebagai aktiviti latihan
pengukuhan.

Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
9.3 Peristiwa Saling 9.3.1 Membezakan peristiwa saling eksklusif dan

Eksklusif dan Peristiwa peristiwa tidak saling eksklusif.
S7 TP1 153
Tidak Saling Eksklusif
9.3.2 Mengesahkan rumus kebarangkalian
Buku Teks
m.s 253 – 261 peristiwa bergabung bagi peristiwa saling S8 TP3 154 – 156
eksklusif dan peristiwa tidak saling eksklusif.
9.3.3 Menentukan kebarangkalian peristiwa S9 TP3

bergabung bagi peristiwa saling eksklusif dan
peristiwa tidak saling eksklusif. S10 TP4 157 – 159
S11 TP5
BBM PAK-21 KBAT
Komputer riba, pemancar LCD Flipped classroom Menganalisis dan menilai

Cadangan PdPc

2. Secara undian, setiap kumpulan diberi satu topik berkaitan dengan SP 9.3.1, SP 9.3.2 dan SP 9.3.3.
6. Tamat setiap perbincangan bagi setiap SP, murid akan menyiapkan buku kerja di halaman 153 – 159 sebagai aktiviti latihan
pengukuhan.
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
9.4 Aplikasi Kebarangkalian 9.4.1 Menyelesaikan masalah yang melibatkan S12 TP4
Peristiwa Bergabung kebarangkalian peristiwa bergabung. 160 – 161
Buku Teks S13 TP5
m.s 262 – 264

BBM PAK-21 KBAT
Lampiran soalan, fail Fail bergerak Mengaplikasi
– – Kerjasama
Cadangan PdPc
1. Bentuk beberapa kumpulan seramai 4 orang ahli setiap kumpulan.

2. Setiap kumpulan diberi lampiran soalan dan sebuah fail. Bincang bersama ahli kumpulan jawapan setiap soalan tersebut.
3. Tukar fail tersebut dengan kumpulan lain. Tuliskan pandangan tentang jawapan yang dibuat.
4. Ulang langkah 3.
5. Dapatkan fail kumpulan masing-masing dan bincang bersama ahli kumpulan tentang pandangan yang ditulis oleh kumpulan
lain.
6. Guru membincangkan jawapan yang sebenar.

BAB
10 Matematik Pengguna: Pengurusan Kewangan

Consumer Mathematics: Financial Management
Panduan RPH
Soalan dan Tahap
Penguasaan (TP)
10.1 Perancangan dan 10.1.1 Menghuraikan proses pengurusan TP1

S1
Pengurusan Kewangan kewangan yang berkesan. TP2
167 – 173
Buku Teks
m.s 270 – 289
S2 TP3
S3 TP4
10.1.2 Membina dan membentang pelan S4 TP4

kewangan peribadi untuk mencapai
matlamat kewangan jangka pendek dan
jangka panjang, dan seterusnya menilai S5 TP5 174 – 179
kebolehlaksanaan pelan kewangan
tersebut. S6 TP6
BBM PAK-21 KBAT
Komputer riba dan pemancar LCD Kerusi panas Mengaplikasi dan menganalisis
Kewangan – Ketekunan
Cadangan PdPc
1. Murid diberikan tugasan secara individu untuk menyediakan slaid pelan kewangan bagi matlamat jangka masa pendek
(enam bulan) dan matlamat jangka masa panjang (lima tahun) yang ingin dicapai. Setiap matlamat mestilah berpandukan
kepada konsep SMART.
2. Setiap slaid pelan kewangan perlu dibentangkan dengan rakaman video.
3. Semasa kelas, slaid pelan kewangan dipilih secara undian untuk dipersembahkan. Selesai tayangan, dengan menggunakan
kaedah kerusi panas, murid berkenaan akan menjawab semua persoalan yang dikemukan oleh rakan.

Matematik Tambahan Tingkatan 4 Bab 1 Fungsi
KANDUNGAN
Rekod Pencapaian Pentaksiran Murid ...............................................IV 6.2 Sistem Ketaksamaan Linear dalam Dua
Pemboleh Ubah.............................................................................81
BAB Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam 1 Modul SPM.................................................................................................90
Fokus KBAT................................................................................................93
1 Satu Pemboleh Ubah
Quadratic Functions and Equations in One Variable Online Quick Quiz Kod QR ...............................................................93
1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik............................................. 1

Modul SPM................................................................................................... 9 BAB
94
Fokus KBAT................................................................................................12 Graf Gerakan
Online Quick Quiz Kod QR ...............................................................12 7 Graphs of Motion
BAB 7.1 Graf Jarak-Masa.............................................................................94

13 7.2 Graf Laju-Masa............................................................................ 103
Asas Nombor
2 Number Bases Modul SPM.............................................................................................. 114
Fokus KBAT............................................................................................. 116
2.1 Asas Nombor..................................................................................13 Online Quick Quiz Kod QR ............................................................ 116
Modul SPM.................................................................................................24
Fokus KBAT................................................................................................26 BAB
117
Online Quick Quiz Kod QR ...............................................................26 Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul
8 Measures of Dispersion for Ungrouped Data
BAB
27 8.1 Serakan.......................................................................................... 117
Penaakulan Logik
3 Logical Reasoning 8.2 Sukatan Serakan......................................................................... 120
Modul SPM.............................................................................................. 142
3.1 Pernyataan.......................................................................................27 Fokus KBAT............................................................................................. 145
3.2 Hujah.................................................................................................34 Online Quick Quiz Kod QR ............................................................ 145
Modul SPM.................................................................................................40
Fokus KBAT................................................................................................43 BAB
146
Kebarangkalian Peristiwa Bergabung
Online Quick Quiz Kod QR ...............................................................43
9 Probability of Combined Events
BAB
44 9.1 Peristiwa Bergabung................................................................ 146
Operasi Set
4 Operations on Sets
9.2 Peristiwa Bersandar dan Peristiwa Tak
Bersandar...................................................................................... 147
4.1 Persilangan Set..............................................................................44 9.3 Peristiwa Saling Eksklusif dan Peristiwa Tidak Saling
4.2 Kesatuan Set...................................................................................49 Eksklusif......................................................................................... 152
4.3 Gabungan Operasi Set................................................................54 9.4 Aplikasi Kebarangkalian Peristiwa Bergabung............... 160
Modul SPM.................................................................................................59 Modul SPM.............................................................................................. 163
Fokus KBAT................................................................................................62 Fokus KBAT............................................................................................. 166
Online Quick Quiz Kod QR ...............................................................62 Online Quick Quiz Kod QR ............................................................ 166
BAB
BAB Matematik Pengguna: Pengurusan 167
63
5
Rangkaian dalam Teori Graf
Network in Graph Theory
10 Kewangan
Consumer Mathematics: Financial Management
10.1 Perancangan dan Pengurusan Kewangan....................... 167

5.1 Rangkaian........................................................................................63
Modul SPM.............................................................................................. 181
Modul SPM.................................................................................................72
Fokus KBAT............................................................................................. 185
Fokus KBAT................................................................................................74
Online Quick Quiz Kod QR ............................................................ 185
Online Quick Quiz Kod QR ...............................................................75
Pentaksiran Akhir Tahun
BAB
Ketaksamaan Linear dalam Dua 76 https://plus.pelangibooks.com/Resources/HYBRIDPBDKSSM/
6 Pemboleh Ubah
Linear Inequalities in Two Variables
MatematikT4/PAT.pdf
6.1 Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Jawapan

https://plus.pelangibooks.com/Resources/HYBRIDPBDKSSM/
Ubah..................................................................................................76 MatematikT4/Jawapan.pdf
BONUS Strategi PdPc

Panduan RPH eksklusif untuk guru
untuk Guru https://plus.pelangibooks.com/Resources/HYBRIDPBDKSSM/MatematikT4/StrategiPdPc.pdf
iii © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
0a Kand Hybrid PBD Mate Tg4.indd 3 22/10/2021 4:58 PM

Rekod Pencapaian Pentaksiran Murid
Matematik Tingkatan 4
Kelas: .............................. Nama Murid: .................................................................. Nama Guru: .................................................................
PENCAPAIAN
TAHAP
BAB TAFSIRAN HALAMAN (✗)
PENGUASAAN (✓)
BELUM
MENGUASAI
MENGUASAI
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang ungkapan, fungsi

1–2
dan persamaan kuadratik dalam satu pemboleh ubah.
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang ungkapan, fungsi dan

2–3
persamaan kuadratik dalam satu pemboleh ubah.
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang fungsi dan persamaan

kuadratik dalam satu pemboleh ubah untuk melaksanakan 3–4
1 tugasan mudah.
Fungsi dan TP4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai

Persamaan tentang fungsi dan persamaan kuadratik dalam satu pemboleh 3, 5
Kuadratik dalam ubah dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah.
Satu Pemboleh TP5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai
Ubah tentang fungsi dan persamaan kuadratik dalam satu pemboleh
5, 6
ubah dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang
kompleks.
TP6 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai

tentang fungsi dan persamaan kuadratik dalam satu pemboleh
7
ubah dalam konteks penyelesaian masalah bukan rutin secara
kreatif.
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang asas nombor. 14
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang asas nombor. 14 – 15
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang asas nombor untuk

15 – 22
melaksanakan tugasan mudah.

2 tentang asas nombor dalam konteks penyelesaian masalah 22
rutin yang mudah.
Asas Nombor
tentang asas nombor dalam konteks penyelesaian masalah 22
rutin yang kompleks.

tentang asas nombor dalam konteks penyelesaian masalah 23
bukan rutin secara kreatif.
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang pernyataan dan hujah. 27 – 29
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang pernyataan dan hujah. 29 – 30
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang hujah deduktif dan hujah 31 – 32,

induktif untuk melaksanakan tugasan mudah. 34, 36
3 TP4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang

32 – 33,
penaakulan logik dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang
mudah.
35 – 37
Penaakulan Logik
TP5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang
penaakulan logik dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang 38
kompleks.

penaakulan logik dalam konteks penyelesaian masalah bukan rutin 38 – 39
secara kreatif.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. iv
0b REKOD Hybrid PBD Mate Tg4.indd 4 22/10/2021 5:32 PM

PENCAPAIAN
TAHAP
PENGUASAAN (✓)
BELUM
MENGUASAI
MENGUASAI
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang persilangan set,

44 – 45, 50
kesatuan set dan gabungan operasi set.
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang persilangan set, kesatuan set 44 – 45,

dan gabungan operasi set. 49 – 50
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang persilangan set, kesatuan set 45 – 47,
dan gabungan operasi set untuk melaksanakan tugasan mudah. 50 – 51,
4 54 – 56
Operasi Set persilangan set, kesatuan set dan gabungan operasi set dalam 47, 52, 56
konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah.

47 – 48,
persilangan set, kesatuan set dan gabungan operasi set dalam
konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks.
52 – 53, 57

persilangan set, kesatuan set dan gabungan operasi set dalam 58
konteks penyelesaian masalah bukan rutin secara kreatif.
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang rangkaian. 63 – 64

TP2 Mempamerkan kefahaman tentang rangkaian. 64 – 68
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang rangkaian untuk
66 – 68
melaksanakan tugasan mudah.
5
69
rangkaian dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah.
Rangkaian dalam
Teori Graf TP5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang
rangkaian dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang 70
kompleks.

rangkaian dalam konteks penyelesaian masalah bukan rutin 71
secara kreatif.
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang ketaksamaan linear

77
dalam dua pemboleh ubah.
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang ketaksamaan linear dalam dua

77
pemboleh ubah.
6 TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang ketaksamaan linear dalam
77 – 82
dua pemboleh ubah untuk melaksanakan tugasan mudah.
Ketaksamaan
Linear dalam sistem ketaksamaan linear dalam dua pemboleh ubah dalam 83 – 85
Dua Pemboleh konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah.
Ubah
sistem ketaksamaan linear dalam dua pemboleh ubah dalam 86 – 87
konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks.

sistem ketaksamaan linear dalam dua pemboleh ubah dalam 87 – 88
konteks penyelesaian masalah bukan rutin secara kreatif.
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang graf gerakan. 94 – 95

TP2 Mempamerkan kefahaman tentang graf gerakan. 95 – 96,
103 – 104
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang graf gerakan untuk 97 – 99,
melaksanakan tugasan mudah. 104 – 105
7 TP4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang 99 – 101,
graf gerakan dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah. 106 – 110
Graf Gerakan
graf gerakan dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang 110 – 111
kompleks.

graf gerakan dalam konteks penyelesaian masalah bukan rutin 112
secara kreatif.
v © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

PENCAPAIAN
TAHAP
PENGUASAAN (✓)
BELUM
MENGUASAI
MENGUASAI
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang serakan. 117 – 118
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang sukatan serakan data tak 117 – 118,
terkumpul. 121
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang sukatan serakan data tak 118 – 119,
terkumpul untuk melaksanakan tugasan mudah. 121 – 125,
133 – 135
8
Sukatan TP4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang
126 – 132,
sukatan serakan data tak terkumpul dalam konteks penyelesaian
Serakan Data masalah rutin yang mudah.
135 – 136
tak Terkumpul
sukatan serakan data tak terkumpul dalam konteks penyelesaian 137 – 138
masalah rutin yang kompleks.

sukatan serakan data tak terkumpul dalam konteks penyelesaian 139 – 140
masalah bukan rutin secara kreatif.
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang peristiwa bergabung. 147, 153
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang kebarangkalian peristiwa

146
bergabung.
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang kebarangkalian peristiwa 147 – 149,

bergabung untuk melaksanakan tugasan mudah. 151,
154 – 157
9
Kebarangkalian TP4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang 150,
kebarangkalian peristiwa bergabung dalam konteks penyelesaian 157 – 158,
Peristiwa masalah rutin yang mudah. 160
Bergabung
TP5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang
158 – 159
kebarangkalian peristiwa bergabung dalam konteks penyelesaian
161

kebarangkalian peristiwa bergabung dalam konteks penyelesaian 162
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang perancangan dan

167 – 168
pengurusan kewangan.
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang perancangan dan pengurusan

167 – 168
kewangan.
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang perancangan dan

169
10 pengurusan kewangan untuk melaksanakan tugasan mudah.
Matematik TP4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang perancangan

Pengguna: dan pengurusan kewangan dalam konteks penyelesaian masalah 170 – 175
Pengurusan rutin yang mudah.
Kewangan
perancangan dan pengurusan kewangan dalam konteks penyelesaian 175 – 177

perancangan dan pengurusan kewangan dalam konteks 178 – 179
penyelesaian masalah bukan rutin secara kreatif.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. vi

BAB Fungsi dan Persamaan Kuadratik
dalam Satu Pemboleh Ubah
1 Quadratic Functions and Equations
in One Variable
PBD 1.1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik Buku Teks
Quadratic Functions and Equations ms. 2 – 27
FOKUS TOPIK
1. ax2 + bx + c ialah bentuk am suatu ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah dengan keadaan a ≠ 0.
ax2 + bx + c is the general form of a quadratic expression in one variable where a ≠ 0.
2. Setiap graf fungsi kuadratik mempunyai satu paksi simetri yang melalui titik maksimum atau titik minimum bagi fungsi tersebut.
Each graph of quadratic function has one axis of symmetry which passes through the maximum or minimum point of the graph.
y Paksi simetri y Titik maksimum
Axis of symmetry Maximum point
c a>0
a<0
x
0
c
x
0
Titik minimum Paksi simetri
Minimum point Axis of symmetry

3. Nilai a pada fungsi kuadratik f(x) = ax2 + bx + c menentukan bentuk graf. Semakin kecil nilai a, semakin lebar lengkok graf fungsi
kuadratik dan sebaliknya.
The value of a in the quadratic function f(x) = ax2 + bx + c determines the shape of the graph. The smaller the value of a the wider the curved shape of the
graph and vice versa.
f(x) = a1x2
g(x) = a2x2
g(x) = a2x2
f(x) = a1x2

a2  a1 a2  a1
1. Kenal pasti sama ada setiap ungkapan berikut ialah ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah atau
bukan. Jika bukan, berikan justifikasi anda. SP 1.1.1 TP1
Determine whether each of the following expressions is a quadratic expression in one variable. If not justify your answer.
(a) −5 + 2x3 + 4x2

7x2 − 3
Bukan ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh
Ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah. ubah kerana kuasa tertinggi pemboleh ubah
A quadratic expression in one variable. ialah 3.
Not a quadratic expression in one variable because the
highest power of the variable is 3.
(b) 4x2 − 2y + 3 p2
(c) –
6
Bukan ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh
ubah kerana terdapat dua pemboleh ubah iaitu Ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh
x dan y. ubah.
Not a quadratic expression in one variable because there are A quadratic expression in one variable.
two variables x and y.
1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 Hybrid PBD Mate Tg4.indd 1 25/10/2021 9:09 AM

Matematik Tingkatan 4 Bab 1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
2. Tentukan nilai a, b dan c bagi setiap ungkapan kuadratik yang berikut. SP 1.1.1 TP1
Determine the values of a, b and c of each of the following quadratic expressions.
5 7
3x2 − 16x + 7 (a) −4x2 + x

2 2
(b) 2x −3 − x + 1 
5 7
a = 3, b = −16, c = 7 a = −4, b = , c = 0
2 
2x −3 − x + 1
2 
= −6x − 7x2 + 1
= −7x2 − 6x + 1
a = −7, b = –6, c = 1
3. Tentukan hubungan fungsi berikut melalui ujian garis mencancang. SP 1.1.2 TP2
Determine the relationship of the following functions by vertical line test.
(a) f(x) (b) f(x)

f(x)
x
0 x
0
x
0
Fungsi banyak kepada satu Fungsi satu kepada satu Fungsi banyak kepada satu
One-to-one function Many-to-one function
Many-to-one function
4. Tentukan bentuk graf fungsi kuadratik berikut. SP 1.1.2 TP2

Determine the shapes of the following graphs of quadratic functions.
(a) f(x) = −3x2 − 7x + 8 (b) f(x) = (−x + 3)2 + 3

f(x) = x2 − 5x + 4
f(x) = (−x + 3)2 + 3
= x2 − 6x + 9 + 3
= x2 − 6x + 12
5. Bagi setiap graf fungsi kuadratik, f(x) = ax2 + bx + c, nyatakan SP 1.1.2 TP2
For each graph of quadratic function f(x) = ax2 + bx + c, state
(i) julat bagi nilai a,
the range value of a,
(ii) sama ada graf tersebut mempunyai titik maksimum atau minimum,
whether the graph has a maximum or minimum point,
(iii) koordinat titik maksimum atau minimum dalam sebutan h dan k,
the coordinates of the maximum or minimum point in terms of h and k,
(iv) persamaan bagi paksi simetri.
the equation of axis of symmetry.
(a) f(x) (b) f(x)

f(x)
h
x k
0 h
x x
0 h 0 k
k
(i) a  0 (iii) (ℎ, k) (i) a  0 (iii) (ℎ, k) (i) a  0 (iii) (k, h)

(ii) Titik minimum (iv) x = ℎ (ii) Titik minimum (iv) x = ℎ (ii) Titik maksimum (iv) x = k
Minimum point Minimum point Maximum point
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

6. Cari nilai c bagi setiap kes yang berikut. SP 1.1.3 TP2

Tip Penting
Determine the value of c for each of the following cases.
Nilai c adalah pintasan-y bagi graf fungsi kuadratik.
The value of c is the y-intercept of graph of quadratic function.
(a) f(x) = –4x2 − 5x + c yang melalui (b) f(x) = 2(−x + 5)2 + c yang
f(x) = x − 2x + c yang melalui titik
2
titik A(3, 2). melalui titik A(–2, 0).
A(0, 4). f(x) = –4x2 − 5x + c that passes through f(x) = 2(−x + 5)2 + c that passes through
f(x) = x − 2x + c that passes through point
2 point A(3, 2). point A(–2, 0).
A(0, 4).
f(x) = –4x2 − 5x + c f(x) = 2(−x + 5)2 + c
f (x) = x2 − 2x + c 2 = −4(3)2 − 5(3) + c 0 = 2(2 + 5)2 + c
4 = 02 − 2(0) + c 2 = −36 − 15 + c c = –98
c = 4 c = 53
7. Nyatakan julat bagi nilai p. Terangkan jawapan anda. SP 1.1.3 TP3

State the range of the values of p. Explain your answer.
(a) y
y
f(x) = 4x2 –1
f(x) = 2x2 –1
x
0
x
0
g(x) = px2–1
g(x) = px2–1
0p4
0p2 Oleh kerana lengkung graf g(x) lebih lebar,
Oleh kerana lengkung graf g(x) lebih lebar, maka maka p  4. Bagi graf bentuk , p  0. Maka,
p  2. Bagi graf bentuk , p  0. Maka, 0  p  2. 0  p  4.
Since the curve of the graph g(x) is wider, therefore p  2 . For a Since the curve of the graph g(x) is wider, therefore p  4. For a
graph with shape , p  0. Thus, 0  p  2.
graph with shape , p  0. Thus, 0  p  4.
8. Bentuk satu persamaan kuadratik berdasarkan setiap situasi berikut. SP 1.1.4 TP4
Form a quadratic equation based on each of the following situations.
(a) Luas sebuah segi empat sama dengan sisi

Harga bagi 1 kg betik ialah RM6x. Encik Ali telah
(4x + 7) cm ialah 61 cm2.
membeli sebanyak (4x + 12) kg betik dengan harga The area of a square with side of (4x + 7) cm is 61 cm2.
RM120.
The price of 1 kg papaya is RM6x. Encik Ali bought (4x + 12) kg of
papaya with the price of RM120.
(4x + 7)(4x + 7) = 61
16x2 + 28x + 28x + 49 = 61
6x(4x + 12) = 120 16x2 + 56x + 49 − 61 = 0
24x2 + 72x = 120 16x2 + 56x − 12 = 0
24x2 + 72x − 120 = 0 4x2 + 14x − 3 = 0
x2 + 3x − 5 = 0
(b) Tinggi sebuah kon tegak ialah 3 cm dan (c) Hasil darab dua nombor ialah 70 dan puratanya
jejarinya ialah (x + 2) cm. Isi padu kon itu ialah ialah 25.
54π cm3. The product of two numbers is 70 and their mean is 25.
The height of a right cone is 3 cm and its radius is (x + 2) cm. 70
The volume of the cone is 54π cm3. Katakan nombor pertama = x, nombor kedua =
70
x
1 2 Let the first number = x, the second number =
x
V = πr ℎ
3 70
x+
1 x
π × (x + 2)2 × 3 = 54π = 25
3 2
π(x + 2) = 54π
2
70
(x + 2)2 = 54 x + = 50
x
x2 + 4x + 4 = 54 x2 + 70 = 50x
x2 + 4x − 50 = 0 x2 − 50x + 70 = 0

9. Tentukan sama ada setiap nilai berikut merupakan punca bagi persamaan kuadratik yang diberi.
Determine whether each of the following values is the root for quadratic equations given. SP 1.1.5 TP3
(a) x2 + 7x − 120 = 0, x = 8
3x2 + 5x − 21 = 0, x = 4
Apabila / When x = 8
Apabila / When x = 4
Kiri / Left
Kiri / Left
= (8)2 + 7(8) – 120
= 3(4)2 + 5(4) – 21
= 0 = Kanan / Right
= 47 ≠ Kanan / Right
Maka, x = 8 ialah punca bagi x2 + 7x − 120 = 0.
Maka, x = 4 bukan punca bagi 3x2 + 5x − 21 = 0. Thus, x = 8 is a root for x2 + 7x − 120 = 0.
Thus, x = 4 is not a root for 3x2 + 5x − 21 = 0.
(b) 4x2 + 5x − 75 = 0, x = −5 5
(c) 2x2 + 7x = −12, x = −
2
Apabila / When x = –5
Kiri / Left 5
Apabila / When x = −
= 4(–5)2 + 5(–5) – 75 2
= 0 = Kanan / Right Kiri / Left
 52  + 7− 52 
2
Maka, x = –5 ialah punca bagi 4x2 + 5x − 75 = 0. =2 −
Thus, x = –5 is a root for 4x2 + 5x − 75 = 0.
= –5 ≠ Kanan / Right
5
Maka, x = − bukan punca bagi 2x2 + 7x = −12.
2
5
Thus, x = − is not a root for 2x2 + 7x = −12.
2
10. Cari punca-punca bagi persamaan kuadratik berikut menggunakan kaedah pemfaktoran. SP 1.1.6 TP3
Find the roots of the following quadratic equations by using factorization method.
E-pop Quiz
(a) −6x2 + 11x + 35 = 0

x2 − 5x + 6 = 0
−6x2 + 11x + 35 = 0
x2 − 5x + 6 = 0
6x2 − 11x − 35 = 0
(x − 2)(x − 3) = 0
(3x + 5)(2x − 7) = 0
x − 2 = 0 atau / or x − 3 = 0
3x + 5 = 0 atau / or 2x − 7 = 0
x = 2 x = 3 5 7
x = − x =
3 2
(b) 5x2 + 42x + 16 = 0 7x – 32 3

(c) =
5 x
5x2 + 42x + 16 = 0
(5x + 2)(x + 8) = 0 x(7x − 32) = 3(5)
5x + 2 = 0 atau / or x + 8 = 0 7x2 − 32x = 15
2 7x2 − 32x − 15 = 0
x = − x = −8
5 (7x + 3)(x − 5) = 0
7x + 3 = 0 atau / or x − 5 = 0
3
x = − x = 5
7

11. Lakarkan graf bagi setiap fungsi kuadratik yang berikut. SP 1.1.7 TP4
Simulasi
Sketch a graph for each of the following quadratic functions. Graf fungsi kuadratik
f(x) = x² + x − 6 f(x)
Nilai a = 1  0, graf berbentuk

The value of a = 1  0, the shape of graph is
x
Nilai c = −6, pintasan-y = –6 -3 0 2
The value of c = −6, y-intercept = –6 Langkah-langkah melakar
graf fungsi kuadratik
Apabila / When f(x) = 0 Step to sketch graph of
VIDEO quadratic functions
x² + x − 6 = 0
(x + 3)(x − 2) = 0 f(x) = x2 + x – 6
x = −3 atau / or x = 2 -6
(a) f(x) = x² – 6x + 9 f(x)
Nilai a = 1  0, graf berbentuk 9

The value of a = 1  0, the shape of graph is
Nilai c = 9, pintasan-y = 9
The value of c = 9, y-intercept = 9
Apabila / When f(x) = 0

x² – 6x + 9 = 0
(x – 3)(x − 3) = 0
x
x = 3 0 3
(b) f(x) = –x² – 16 f(x)
Nilai a = –1  0, graf berbentuk 0

x
The value of a = –1  0, the shape of graph is

-16
Nilai c = –16, pintasan-y = –16
The value of c = –16, y-intercept = –16 Tip Penting
Jika b = 0 maka, paksi simetri
Apabila / When f(x) = 0 bagi graf ialah paksi-y.
–x2 – 16 = 0 If b = 0 therefore, the axis of
–x2 = 16 symmetry of the graph is the y-axis.
x = –16 (Tiada punca / no roots)

2
12. Selesaikan setiap masalah berikut. SP 1.1.8 TP5

Solve each of the following problems.
Hasil tambah dua nombor ialah 32 dan hasil darab dua nombor itu ialah 175. Cari nilai bagi kedua-dua
nombor tersebut.
The sum of two numbers is 32 and the product of the two numbers is 175. Find the value of the two numbers.
Katakan nombor pertama ialah x dan nombor kedua ialah 32 – x.

Let the first number is x and the second number is 32 – x.
x(32 − x) = 175
32x − x2 = 175
x 2 − 32x + 175 = 0
(x − 25)(x−7) = 0
x − 25 = 0 atau / or x − 7 = 0
x = 25 x = 7
Jika nombor pertama ialah 25, maka nombor kedua ialah 7 dan sebaliknya.
If the first number is 25, then the second number is 7 and vice versa.

(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tepat.

The diagram below shows a right-angled triangle.
(5p – 2) cm
(p + 2) cm
(3p + 3) cm

Cari nilai p.
Find the value of p.
(p + 2)2 + (3p + 3)2 = (5p − 2)2
p + 4p + 4 + 9p2 + 18p + 9 = 25p2 − 20p + 4
2
10p2 + 22p + 13 = 25p2 − 20p + 4

15p2 − 42p − 9 = 0
5p2 − 14p − 3 = 0
(5p + 1)(p − 3) = 0
5p + 1 = 0 atau / or p − 3 = 0
1
p = − p = 3
5
Jarak adalah sentiasa positif, maka p = 3.
Distance is always positive, therefore p = 3.
(b) Sebuah padang berbentuk segi empat tepat dengan keluasan 184 m2 mempunyai panjang (5x + 3) m
dan lebar (x + 4) m. Rahim ingin memagari sekeliling padang itu menggunakan wang simpanannya
berjumlah RM3 400. Dianggarkan bahawa kos untuk memagar 1 m ialah RM70. Adakah duit simpanannya
mencukupi untuk memasang pagar di sekeliling padang tersebut? KBAT Mengaplikasi
A rectangular field with an area of 184 m² has a length (5x + 3) m and a width (x + 4) m. Rahim wants to install a fence around the
field with his savings of RM3 400. It is estimated that the cost to fence 1 m is RM70. Is his savings enough to install a fence around the
field?
(5x + 3)(x + 4) = 184

5x2 + 23x + 12 = 184
5x2 + 23x − 172 = 0
(x − 4)(5x + 43) = 0
x − 4 = 0 atau / or 5x + 43 = 0
43
x = 4 x = − (Abaikan / Ignore)
5
Panjang / Length = 5(4) + 3
= 23 m
Lebar / Width = 4 + 4
=8m
Perimeter padang tersebut ialah 2(23) + 2(8) = 62 m.
The perimeter of the field is 2(23) + 2(8) = 62 m.
Jumlah kos untuk memagari padang ialah RM70 × 62 = RM4 340. Maka, duit simpanannya tidak
mencukupi untuk memagari kawasan padang tersebut.
The total cost to fence the field is RM70 × 62 = RM4 340. Therefore, his saving is not enough to fence the field.

13. Lakukan aktiviti yang berikut. SP 1.1.8 TP6

Carry out the following activity.
AKTIVITI Pembelajaran Penyelesaian Masalah
Rajah di bawah menunjukkan sebuah bekas berbentuk silinder dengan diameter (7x − 2) cm. Diberi
bahawa isi padu silinder itu ialah 2 376 cm3.
The diagram below shows a cylindrical container with a diameter of (7x − 2) cm. Given that the volume of the cylinder is 2 376 cm3.
21 cm
(a) Cari nilai x.

Find the value of x.
(b) Cheng ingin mengecat bekas tersebut dengan cat minyak yang berharga RM3 setiap tiub. Setiap tiub
cat dapat meliputi 100 cm². Berapakah jumlah wang yang diperlukan oleh Cheng untuk mengecat
bekas tersebut termasuk penutup dan tapak silinder itu.
Cheng wants to paint the container with oil paint which costs RM3 per tube. A tube of oil paint can cover 100 cm². How much
money does Cheng needs to paint the container including the lid and base of the cylinder?
Guna / Use π = 227 

Jawapan / Answer :
(a) V = πj2t
22 7x – 2 2
2 376 =
7 2 
(21) 
2 376 (7x – 2) 2
=
66 22
49x2 − 28x + 4
36 =
4
144 = 49x2 − 28x + 4
49x2 − 28x − 140 = 0
7x2 − 4x − 20 = 0
(x − 2)(7x + 10) = 0
x − 2 = 0 atau / or 7x + 10 = 0
10
x = 2 x = − (Abaikan/ Ignore)
7
(b) Luas permukaan silinder

Total surface area of the cylinder
L = 2πrh + 2πr²
22 22
= 2 × 
7
× 6 × 21 + 2 ×
7  
× 62 
= 792 + 226.286
= 1 018.286
Jumlah wang yang Cheng perlukan

total money needed by Cheng
= RM3 × 1 018.286 = RM30.55

100

1
Selesaikan persamaan kuadratik berikut:
Solve the following quadratic equation:
(a) (x + 5)2 = 3x + 43
(b) 6x2 + 17x = 14
Solving the quadratic equation means to find the

roots of the equation.
Menyelesaikan persamaan kuadratik bermaksud mencari
punca-punca bagi persamaan tersebut.
Jawapan/ Answer:
(a) (x + 5)(x + 5) = 3x + 43
x2 + 10x + 25 = 3x + 43
x2 + 10x − 3x + 25 − 43 = 0
x2 + 7x − 18 = 0
(x − 2)(x + 9) = 0
x − 2 = 0
x = 2
atau / or
x + 9 = 0
x = −9
∴ x = 2, −9
(b) 6x2 + 17x = 14

6x + 17x – 14 = 0
2
(3x − 2)(2x + 7) = 0
3x − 2 = 0
2
x =
3
atau / or
2x + 7 = 0
7
x = −
2
Kriteria Kejayaan: .............................................................................................

Saya berjaya
• Mengenal pasti dan menerangkan ciri-ciri ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah.
• Mengenal fungsi kuadratik sebagai hubungan banyak kepada satu, dan seterusnya memerihalkan ciri-ciri fungsi kuadratik.
• Menyiasat dan membuat generalisasi tentang kesan perubahan nilai a, b dan c ke atas graf fungsi kuadratik, f(x) = ax2+ bx + c.
• Membentuk fungsi kuadratik berdasarkan suatu situasi dan seterusnya menghubungkaitkan dengan persamaan kuadratik.
• Menerangkan maksud punca suatu persamaan kuadratik.
• Menentukan punca suatu persamaan kuadratik dengan kaedah pemfaktoran.
• Melakar graf fungsi kuadratik.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan persamaan kuadratik.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 1
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 1
B
Kertas 1 y
2
1. −7 + 3(6 − x)2 =
A −3 + 36x − 3x2
B −3x2 + 12x + 108 x
0
C 3x2 − 36x + 101 -1 2
D 3x2 − 12x + 108
2. 2(3 − x)2 = 7 C y
A 7 + x2 = 0
B −x2 + 6x − 12 = 0 x
-1 0 2
C 2x2 − 12x + 11 = 0
D 2x2 − 11x + 12 = 0
-2
3. Rajah di bawah menunjukkan satu graf fungsi
kuadratik.
The diagram below shows a graph of quadratic function.
D y
y
6
x
-2 0 1
-2
x
0

5. Rajah di bawah menunjukkan satu situasi.
Antara berikut, persamaan yang manakah The diagram below shows a situation.
mewakili graf di atas?
Which of the following equation represents the graph above? Umur Man adalah 12 tahun lebih muda
A y = −x + 6 2
daripada umur Siti. Selepas 4 tahun, hasil darab
B y = x2 + 6 umur mereka berdua ialah 253 tahun. Katakan
C y = x3 + 6 umur Siti sekarang ialah x.
D y = −x3 − 6 Man is 12 years younger than Siti. After 4 years, the product
of their age is 253 years. Let Siti’s current age is x.
4. Antara graf berikut, yang manakah mewakili Antara yang berikut, persamaan kuadratik yang
y = (x + 2)(1 − x)? manakah sesuai bagi situasi di atas?
Which of the following graphs represents y = (x + 2)(1 − x)? Which of the following is the suitable quadratic function for the
A y above situation?
A x2 − 12x − 253 = 0
2 B x2 +12x + 253 = 0
C x2 − 4x − 285 = 0
D x2 + 4x + 221 = 0
x
-2 0 1

Jawapan / Answer :
Kertas 2 15(x)(x + 3) = 5 100
15x2 + 45x − 5 100 = 0
1. Seketul batu dibaling tegak ke atas dari suatu x2 + 3x − 340 = 0
titik O pada sebuah pentas. Jarak antara batu itu (x − 17)(x + 20) = 0
dengan tanah mengufuk selepas t saat diberi x − 17 = 0 , x + 20 = 0
oleh s = −3t2 + 14t + 5. Cari masa apabila batu itu x = 17 , x = −20
tiba di permukaan tanah. KBAT menganalisis
A piece of stone is thrown upwards from a point O of a stage. ∴ x = 17
The distance between the stone and the ground at t seconds
is given by s = −3t2 + 14t + 5. Find the time when the stone hit
the ground.
[4 markah / 4 marks] 4. Panjang dan lebar sebuah padang berbentuk segi
Tip KBAT empat tepat masing-masing ialah (x + 5) m dan
(x + 6) m. Sekiranya luas padang tersebut ialah
Jarak diukur dari permukaan tanah.
Distance is measured from the ground. 156 m², tentukan perimeter padang tersebut.
The length and the width of a rectangular field is (x + 5) m
and (x + 6) m, respectively. If the area of the field is 156 m²,
Jawapan / Answer : determine the perimeter of the field.
Apabila batu tiba di permukaan tanah, [5 markah / 5 marks]
When the stone hit the ground,
s = 0 Jawapan / Answer :
–3t2 + 14t + 5 = 0 (x + 5)(x + 6) = 156
3t2 – 14t – 5 = 0 x 2 + 5x + 6x + 30 = 156
(t – 5)(3t + 1) = 0 x2 + 11x − 126 = 0
t − 5 = 0 , 3t + 1 = 0 (x + 18)(x − 7) = 0
1 x = −18 (abaikan / ignore)
t = 5 , t = − x = 7
3
Maka, batu itu tiba di permukaan tanah pada t = 5. Perimeter = 2(7 + 5) + 2(7 + 6) = 50 m
Therefore, the stone will hit the ground when t = 5.
2. Selesaikan persamaan kuadratik berikut: 5. Edward membeli (x − 14) buah kalkulator saintifik
Solve the following quadratic equation: dengan harga RM9x setiap satu. Dia membayar
7 x RM1 080 untuk semua kalkulator saintifik itu.
– =
2x – 9 3x – 2 Hitung bilangan kalkulator saintifik yang dibeli
[3 markah / 3 marks] oleh Edward.
Jawapan / Answer : Edward buys (x − 14) scientific calculators with the price of
RM9x each. He pays RM1 080 for all scientific calculators.
7 x
– = Calculate the number of scientific calculators bought by
2x – 9 3x – 2 Edward.
−7(3x − 2) = x(2x − 9) [5 markah / 5 marks]
−21x + 14 = 2x2 − 9x Jawapan / Answer :
x2 + 12x − 14 = 0
2 9x(x − 14) = 1 080
x2 + 6x − 7 = 0 9x2 − 126x − 1 080 = 0
(x − 1)(x + 7) = 0 x2 − 14x − 120 = 0
x − 1 = 0 , x + 7 = 0 (x + 6)(x − 20) = 0
x = 1 , x = −7
x + 6 = 0
∴ x = 1, −7
x = −6 (Abaikan / ignore)
x − 20 = 0
3. Sebuah tangki air berbentuk kuboid mempunyai x = 20
panjang 15 m, lebar x m dan tinggi (x + 3) m. Bilangan kalkulator saintifik yang dibeli:
Jika isi padu air yang memenuhi tangki itu ialah The number of scientific calculators bought:
5 100 m3, hitung nilai x. = x − 14
A cuboid-shaped water tank has a length of 15 m, width of x m = 20 − 14
and height of (x + 3) m. If volume of water when the tank is fully
=6
filled is 5 100 m3, calculate the value of x.
[4 markah / 4 marks]

–4 + 23x Jawapan / Answer :

6. (a) Tunjukkan bahawa persamaan –x =
7x + 4 (a) f(x) = (−x + 7)(x − 7)
boleh dipermudahkan kepada
f(x) = −x2 + 7x + 7x − 49
7x2 + 27x − 4 = 0
–4 + 23x f(x) = −x2 + 14x − 49
Show that the equation –x = can be simplified
7x + 4
to 7x + 27x − 4 = 0
2
Bentuk graf f(x) = −x2 + 14x − 49
(b) Seterusnya, selesaikan persamaan tersebut.
Hence, solve the equation. ialah kerana a  0.
The shape of the graph f(x) = −x2 + 14x − 49
Jawapan / Answer : is , because a  0.
–4 + 23x (b) pintasan-y / y-intercept = 49
(a) −x =
7x + 4
Persamaan paksi simetri
−x(7x + 4) = −4 + 23x equation of the axis of symmetry
−7x2 − 4x = −4 + 23x b
x=−
7x2 + 27x − 4 = 0 2a
14
(b) 7x² + 27x − 4 = 0
(7x − 1)(x + 4) = 0
x=− 
2(–1) 
1 x=7
x = dan / and x = −4
7 (c) Apabila / When x = 7
f(x) = −(7)² + 14(7) − 49
= 0
Koordinat titik maksimum
coordinates of the maximum point
= (7,0)
(d) ( −x + 7)(x − 7) = 0
x = 7
f(x)
0 7
x
7. (a) Nyatakan bentuk graf fungsi kuadratik
f(x) = (−x + 7)(x − 7).
State the shape of quadratic function f(x) = (−x + 7)(x − 7).
(b) Nyatakan pintasan-y dan persamaan paksi
simetri bagi graf tersebut. -49
State the y-intercept and the equation of the axis of
symmetry of the graph.
(c) Tentukan koordinat titik maksimum atau f(x) = -x2 + 14x – 49
titik minimum graf tersebut.

Determine the coordinates of the maximum or minimum
point of the graph.
(d) Selesaikan untuk (−x + 7)(x − 7) = 0
dan seterusnya lakarkan graf bagi f(x)
berdasarkan maklumat dari (a), (b), (c) dan
(d).
Solve for (−x + 7)(x − 7) = 0 and hence, sketch the graph
for f(x) based on the information from (a), (b), (c) and (d).

Bernice berhasrat untuk berbasikal dengan kelajuan tetap (3p + 6) km/j dalam
masa (p + 4) jam dengan jarak (160 + 11p) km bersama rakan-rakannya. Dia
Jarak
berhasrat untuk menyelesaikan perjalanannya dalam masa 12 jam termasuk Kelajuan =
Masa
waktu rehat selama 2 jam. Adakah kemungkinan hasratnya itu akan tercapai? Distance
Bernice intends to cycle with a constant speed of (3p + 6) km/h in (p + 4) hours for a distance of Speed = Time
(160 + 11p) km with his friends. He intends to accomplish his journey in 12 hours including 2 hours of
resting time. Is it possible for him to achieve the mission.
160 + 11p
3p + 6 =
p+4
(3p + 6)(p + 4) = 160 + 11p
p2 + 12p + 6p + 24 = 160 + 11p
3
3p2 + 7p − 136 = 0
(3p − 17)(p + 8) = 0
17
p = , p = −8 (Abaikan / ignore)
3
17
Apabila / When, p = ,
3
17 29
Masa / Time = +4= jam / hours
3 3
Jumlah masa yang akan diambil oleh Bernice
Total time to be taken by Bernice
29
= +2
3
= 11 jam 40 minit / 11 hours 40 minutes
Maka, hasrat Bernice untuk menghabiskan perjalanan dalam masa 12 jam akan
tercapai.
Thus, Bernice’s intention to accomplish his journey in 12 hours will be achieve.
Kuiz 1

BAB
2 Asas Nombor
Number Bases
PBD 2.1 Asas Nombor Buku Teks
Number Bases ms. 34 – 50
FOKUS TOPIK
1. Asas nombor ialah satu sistem nombor yang merangkumi 4. Nilai digit dalam suatu nombor ialah digit itu didarab
digit 0 hingga 9. dengan nilai tempatnya.
Number base is a number system inclusive digit 0 until 9. The value of a particular digit in a number is the digit multiplied by
ab its place value.

Contoh / Example :
12324
Nombor Asas
Number Base Nombor
1 2 3 2
2. Digit-digit dalam asas: Number
Digits in bases:
Nilai tempat
43 42 41 40
Asas nombor Digit Plave value
Number base Digit
Nilai digit 1 × 43 2 × 42 3 × 41 2 × 40
Asas 2 / Base 2 0, 1 Digit value = 64 = 32 = 12 =2
Asas 3 / Base 3 0, 1, 2
Kaedah Blok
Asas 4 / Base 4 0, 1, 2, 3 Block method
Asas 5 / Base 5 0, 1, 2, 3, 4 INFO
Asas 6 / Base 6 0, 1, 2, 3, 4, 5 5. Kaedah menukar nombor daripada satu asas kepada asas
yang lain:
Asas 7 / Base 7 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 Methods to convert number from one base to another:
Asas 8 / Base 8 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (a)

Asas p Asas 10 Asas q
Base p Base 10 Base q
Asas 9 / Base 9 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
Pembahagian dengan
Asas 10 / Base 10 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Division using
nilai nombor nilai tempat / nilai asas

3. Nilai tempat bagi suatu asas ialah an dengan keadaan a number value place value / base value
ialah asas dan n ialah kuasa, n = 0, 1, 2, … .
Place value of a base is an where a is the base and n is the power,
n = 0, 1, 2, … .
(b)
Asas 2 Penukaran secara terus Asas 8
Contoh / Example : Base 2 Direct conversion Base 8
Nilai tempat
Asas nombor Place value (c)
an Asas 8 Penukaran secara terus Asas 2
Number base Base 8 Direct conversion Base 2
a 2
a 1
a
0
Asas 2 / Base 2 2n 4 2 1
Asas 3 / Base 3 3n 9 3 1
Asas 5 / Base 5 5n 25 5 1
Asas 8 / Base 8 8n 64 8 1
02 Hybrid PBD Mate Tg4.indd 13 25/10/2021 2:23 PM

Matematik Tingkatan 4 Bab 2 Asas Nombor
1. Berikan tiga nombor yang mewakili nombor dalam asas yang diberikan dalam rajah berikut. SP 2.1.1 TP1
Give three numbers which represent the number in the given base in the following diagrams.
i-Think Peta Bulatan
1002 12345 7038
Nombor Nombor Nombor

102 asas 2 11012 4035 asas 5 315 178 asas 8 2468
Number in Number in Number in
base 2 base 5 base 8
101112 24105 63158

2. Nyatakan nilai tempat bagi setiap digit dalam nombor berikut. SP 2.1.1 TP2
State the place value of each digit in the following numbers.
(a) 100102 (b) 201213

11012
Nombor Nombor 1 0 0 1 0 Nombor 2 0 1 2 1
Number
1 1 0 1 Number Number
Nilai tempat 23 22 21 20 Nilai tempat 24 23 22 21 20 Nilai tempat 34 33 32 31 30

Place value Place value
Place value
(c) 30124 (d) 412305 (e) 2550046
Nombor 3 0 1 2 Nombor 4 1 2 3 0 Nombor 2 5 5 0 0 4

Number Number Number
Nilai tempat 43 42 41 40 Nilai tempat 54 53 52 51 50 Nilai tempat 65 64 63 62 61 60
Place value Place value Place value
(f ) 16357 (g) 174168 (h) 580709
Nombor 1 6 3 5 Nombor 1 7 4 1 6 Nombor 5 8 0 7 0

Number Number Number
Nilai tempat 73 72 71 70 Nilai tempat 84 83 82 81 80 Nilai tempat 94 93 92 91 90
Place value Place value Place value
3. Nyatakan nilai digit bagi digit yang bergaris. SP 2.1.1 TP2

State the value of the underlined digit.
(a) 43325
74538
4 3 3 2
7 4 5 3
Darab digit itu dengan nilai 53 52 51 50
83 82 81 80 tempat yang sepadan.
Multiply the digit by its corresponding 3 × 52 = 75
4 × 8 = 256
2 place value.
(b) 10010102 (c) 17589 (d) 201123
1 0 0 1 0 1 0 1 7 5 8 2 0 1 1 2
26 25 24 23 22 21 20 93 92 91 90 34 33 32 31 30
1 × 26 = 64 7 × 92 = 567 2 × 30 = 2

(e) 562407 (f ) 310224 (g) 243516
5 6 2 4 0 3 1 0 2 2 2 4 3 5 1
74 73 72 71 70 44 43 42 41 40 64 63 62 61 60
6 × 73 = 2 058 3 × 44 = 768 5 × 61 = 30
4. Tentukan nilai nombor bagi setiap yang berikut. SP 2.1.1 TP3

Determine the value of each of the following numbers.
(a) 2213
10112
Nombor Nombor 2 2 1
Number
1 0 1 1 Number
Nilai tempat Nilai tempat 32 31 30

Place value
23 22 21 20 Place value
(1 × 23) + (0 × 22) + (1 × 21) (2 × 32) + (2 × 31) + (1 × 30)

Nilai nombor = 18 + 6 + 1
Nilai nombor + (1 × 20) Number value
Number value =8+0+2+1 = 2510
= 1110
(b) 3234 (c) 12345
Nombor 3 2 3 Nombor 1 2 3 4
Number Number
Nilai tempat 42 41 40 Nilai tempat 53 52 51 50
(3 × 42) + (2 × 41) + (3 × 40) (1 × 53) + (2 × 52) + (3 × 51)
Number value Nilai nombor + (4 × 50)
= 5910 Number value = 125 + 50 + 15 + 4
= 19410
(d) 3506 (e) 6157
Nombor 3 5 0 Nombor 6 1 5
Number Number
Nilai tempat 62 61 60 Nilai tempat 72 71 70
(3 × 62) + (5 × 61) + (0 × 60) (6 × 72) + (1 × 71) + (5 × 70)
Nilai nombor = 108 + 30 + 0 Nilai nombor = 294 + 7 + 5
Number value Number value
= 13810 = 30610
(f ) 10768 (g) 7489
Nombor 1 0 7 6 Nombor 7 4 8
Number Number
Nilai tempat 83 82 81 80 Nilai tempat 92 91 90
(1 × 83) + (0 × 82) + (7 × 81) (7 × 92) + (4 × 91) + (8 × 90)
Nilai nombor + (6 × 80) Number value
Number value = 512 + 0 + 56 + 6 = 61110
= 57410

5. Tukarkan setiap nombor dalam asas sepuluh berikut kepada asas yang dinyatakan dalam kurungan dengan
menggunakan kaedah pembahagian menggunakan nilai tempat. SP 2.1.2 TP3
Convert each of the following numbers in base ten to the stated base in brackets by using the method of division using place value.
4610 (Asas 5 / Base 5)
Nilai tempat 53 = 125 52 = 25 51 = 5 50 = 1

Place value
Pembahagian 46  125 1 4 1
Division
25 4 6 5 21 1 1
–25 –20 –1
21 1 0
Asas 5 / Base 5 0 1 4 1
Hasil bahagi
Maka / Thus, 4610 = 1415 The quotient
(a) 7510 (Asas 3 / Base 3)
Nilai tempat 34 = 81 33 = 27 32 = 9 31 = 3 30 = 1
Place value
Pembahagian 75  81 2 2 1 0
Division
27 7 5 9 21 3 3 1 0
–54 –18 –3 –0
21 3 0 0
Asas 3 / Base 3 0 2 2 1 0
Maka / Thus, 7510 = 22103
(b) 25010 (Asas 4 / Base 4)
Nilai tempat 44 = 256 43 = 64 42 = 16 41 = 4 40 = 1

Place value
Pembahagian 250  256 3 3 2 2
Division
64 250 16 58 4 10 1 2
–192 –48 – 8 –2
58 10 2 0
Asas 4 / Base 4 0 3 3 2 2
Maka / Thus, 25010 = 33224
(c) 26310 (Asas 7 / Base 7)
Nilai tempat 73 = 343 72 = 49 71 = 7 70 = 1

Place value
Pembahagian 263  343 5 2 4
Division
49 2 6 3 7 18 1 4
–245 –14 –4
18 4 0
Asas 7/ Base 7 0 5 2 4
Maka / Thus, 26310 = 5247

(d) 70010 (Asas 8 / Base 8)
Nilai tempat 84 = 4 096 83 = 512 82 = 64 81 = 8 80 = 1

Place value
Pembahagian 700  4 096 1 2 7 4
Division
512 7 0 0 64 1 8 8 8 60 1 4
–512 –128 –56 –4
188 60 4 0
Asas 8 / Base 8 0 1 2 7 4
Maka / Thus, 70010 = 12748
(e) 101810 (Asas 9 / Base 9)
Nilai tempat 94 = 6 561 93 = 729 92 = 81 91 = 9 90 = 1

Place value
Pembahagian 1 018  6 561 1 3 5 1
Division
729 1 0 1 8 81 2 8 9 9 46 1 1
– 729 –243 –45 –1
289 46 1 0
Asas 9 / Base 9 0 1 3 5 1
Maka / Thus, 101810 = 13519
6. Tukarkan 6110 kepada nombor dalam asas yang dinyatakan dengan kaedah pembahagian mengikut nilai
asas. SP 2.1.2 TP3
Convert 6110 to numbers in the stated bases by using the method of division using base value. E-pop Quiz
(a) Asas 3 / Base 3

Asas 2 / Base 2
Tip Penting
2 6 1 Baki / Remainder 3 6 1 Baki / Remainder
• Gunakan pembahagian berulang sehingga 3 20 – 1
2 30 – 1 hasil bahagi ialah 0.
3 6 – 2
2 1 5 – 0 Use repeated divisions until the quotient is 0.
• Nombor dalam asas yang dikehendaki 3 2 – 0
2 7 – 1
diperoleh dengan menulis baki dari bawah 0 – 2
2 3 – 1
ke atas.
2 1 – 1 Number in base required is obtained by writing
0 – 1
the remainder from bottom to top. 6110 = 20213
6110 = 1111012
(b) Asas 4 / Base 4 (c) Asas 6 / Base 6 (d) Asas 8 / Base 8
4 6 1 Baki / Remainder 6 6 1 Baki / Remainder 8 6 1 Baki / Remainder

4 15 – 1 6 10 – 1 8 7 – 5
4 3 – 3 6 1 – 4 0 – 7
0 – 3 0 – 3 6110 = 758
6110 = 3314 6110 = 1416

7. Tukarkan setiap nombor berikut kepada nombor dalam asas yang dinyatakan dalam kurungan.
Convert each of the following numbers to a number in base stated in the brackets. SP 2.1.2 TP3
(a) 2314 (Asas enam / Base six)

578 (Asas tiga / Base three)
2314 = (2 × 42) + (3 × 41) + (1 × 40)
578 = (5 × 81) + (7 × 80)
= 32 + 12 + 1
= 40 + 7
= 4510
= 4710
6 4 5 Baki / Remainder
6 7 – 3
3 15 – 2
6 1 – 1
3 5 – 0
0 – 1
3 1 – 2
0 – 1 Maka / Thus, 2314 = 1136
Maka / Thus, 578 = 12023
(b) 3245 (Asas sembilan / Base nine) (c) 1110112 (Asas tujuh / Base seven)

3245 = (3 × 52) + (2 × 51) + (4 × 50) 1110112 = (1 × 25) + (1 × 24) + (1 × 23)
= 75 + 10 + 4 + (0 × 22) + (1 × 21) + (1 × 20)
= 8910 = 32 + 16 + 8 + 0 + 2 + 1
= 5910
9 9 – 8 7 5 9 Baki / Remainder
9 1 – 0 7 8 – 3
0 – 1 7 1 – 1
0 – 1
Maka / Thus, 3245 = 1089
Maka / Thus, 1110112 = 1137
8. Tukarkan setiap nombor berikut kepada nombor dalam asas lapan. SP 2.1.2 TP3
Convert each of the following numbers to a number in base eight.
1011112
Kaedah / Method 1
Nombor 1 0 1 1 1 1
Number Tip Penting
Nilai tempat 22 21 20 22 21 20 1. Asingkan digit dalam kumpulan tiga digit,

Place value bermula dari kanan ke kiri.
Split digits in group of three, from right to left.
Nilai digit 4 0 1 4 2 1 2. Tambahkan nilai digit bagi setiap kumpulan.
Digit value Add up the digit values of each group.
Asas 8 4+0+1 4+2+1 3. Gabungkan nombor dalam asas lapan.
Base 8 Combine the number in base eight.
=5 =7
1011112 = 578

(a) 101102 (b) 1011102
Nombor 0 1 0 1 1 0 Nombor 1 0 1 1 1 0
Number Number
Nilai tempat 22 21 20 22 21 20 Nilai tempat 22 21 20 22 21 20
Nilai digit 0 2 0 4 2 0 Nilai digit 4 0 1 4 2 0
Digit value Digit value
Asas 8 0+2+0 4+2+0 Asas 8 4+0+1 4+2+0
Base 8 =2 =6 Base 8 =5 =6
101102 = 268 1011102 = 568
(c) 100110112 (d) 111110112
Nombor 0 1 0 0 1 1 0 1 1 Nombor 0 1 1 1 1 1 0 1 1
Number Number
Nilai tempat 22 21 20 22 21 20 22 21 20 Nilai tempat 22 21 20 22 21 20 22 21 20
Nilai digit 0 2 0 0 2 1 0 2 1 Nilai digit 0 2 1 4 2 1 0 2 1
Asas 8 0+2+0 0+2+1 0+2+1 Asas 8 0+2+1 4+2+1 0+2+1
Base 8 =2 =3 =3 Base 8 =3 =7 =3
100110112 = 2338 111110112 = 3738
9. Tukarkan setiap nombor berikut kepada nombor dalam asas lapan. SP 2.1.2 TP3
Convert each of the following numbers to a number in base eight.
(i) 110102 (ii) 1110012 Kaedah / Method 2

Kaedah penukaran secara terus
011 010 111 001 Direct conversion method

3 2 7 1
Asas 2 / Base 2 Asas 8 / Base 8
110102 = 328 1110012 = 718 0002 08
0012 18
Tip Penting
0102 28
1. Kumpul setiap tiga digit dari kanan ke kiri.
Group the digits in groups of three from right to left. 0112 38
2. Tambahkan sifar di kiri digit terakhir untuk menjadikan tiga digit
jika perlu.
1002 48
Add zeros to the left of the last digit to fill out to three digits if necessary. 1012 58
3. Menggunakan jadual untuk menukar nilai setiap kumpulan itu
kepada nombor yang setara dalam asas lapan. 1102 68
Using the table, match each group with the equivalent number in base eight.
1112 78
(a) 10112 (b) 11102 (c) 100102

001 011 001 110 010 010

1 3 1 6 2 2
10112 = 138 11102 = 168 100102 = 228
(d) 1000112 (e) 11011112 (f ) 101100002
100 011 001 101 111 010 110 000

4 3 1 5 7 2 6 0
1000112 = 438 11011112 = 1578 101100002 = 2608

10. Tukarkan setiap nombor yang berikut kepada nombor dalam asas dua. SP 2.1.2 TP3
Convert each of the following numbers to a number in base two.
(a) 618
5758
Kaedah / Method 1
Asas 8 6 1
Asas 8 5 7 5 Base 8
4+2+0 0+0+1
Base 8
4+0+1 4+2+1 4+0+1 Nilai tempat
Place value
22 21 20 22 21 20
Nilai tempat 22 21 20 22 21 20 22 21 20
Place value Nilai digit
Digit value
1 1 0 0 0 1
Nilai digit 1 0 1 1 1 1 1 0 1
Digit value Asas 2
Base 2
1100012
Asas 2 1011111012
Base 2
(b) 4328 (c) 7078
Asas 8 4 3 2 Asas 8 7 0 7
Base 8 Base 8
4+0+0 0+2+1 0+1+0 4+2+1 0+0+0 4+2+1
Nilai tempat 22 21 20 22 21 20 22 21 20 Nilai tempat 22 21 20 22 21 20 22 21 20
Nilai digit 1 0 0 0 1 1 0 1 0 Nilai digit 1 1 1 0 0 0 1 1 1
Asas 2 1000110102 Asas 2 1110001112
Base 2 Base 2
11. Tukarkan setiap nombor berikut kepada nombor dalam asas dua. SP 2.1.2 TP3
Convert each of the following numbers to a number in base two.
(a) 278
(i) 358
(ii) 1028
2 7

Kaedah / Method 2 Asas 8 / Base 8 Asas 2 / Base 2 010 111
Penukaran secara terus
Direct conversion
08 0002 278 = 101112
18 0012 (b) 468
(i) 3 5
28 0102
011 101
38 0112 4 6

358 = 111012 100 110
48 1002
58 1012 468 = 1001102
(ii) 1 0 2 68 1102 (c) 3148

001 000 010 78 1112
3 1 4
1028 = 10000102
011 001 100
3148 = 110011002
(d) 5638 (e) 7218 (f ) 34068
5 6 3 7 2 1 3 4 0 6

101 110 011 111 010 001 011 100 000 110
5638 = 1011100112 7218 = 1110100012 34068 = 111000001102

12. Hitung nilai bagi setiap yang berikut. SP 2.1.3 TP3

Calculate the value of each of the following. Video
(a) 61347 + 21637 = 113307

2223 + 1213 = 11203
1 1
1 1
2 2 23 6 1 3 47
+ 2 1 6 37
+ 1 2 13
1 1 3 3 07
1 1 2 03
(b) 17328 + 6718 = 26238 (c) 333425 + 10435 = 344405

1 1 1 1
1 7 3 28 3 3 3 4 25
+ 6 7 18 + 1 0 4 35
2 6 2 38 3 4 4 4 05

Calculate the value of each of the following.
(a) 1011012 + 10112 = 1110002

3124 + 1234 = 11014
4 8 1 4 510
1011012 → 2 5 6
3124 → 5 410 4 2 0 – 1
10112 → + 1 110 2 2 8 – 0
1234 → + 2 710 4 5 – 0 2 1 4 – 0
4 1 – 1 5 610
8 110 2 7 – 0
0 – 1 2 3 – 1
Tukar setiap nombor kepada asas 10, lakukan pengiraan dan 2 1 – 1
tukar semula hasil itu kepada asas tersebut.
Convert each number to base 10, do the calculation and convert the 0 – 1
result back to the base.
(b) 12056 + 2446 = 14536 (c) 27369 + 5489 = 33859
12056 → 2 9 310 6 3 93 27369 → 2 0 5 810 9 2 507

2446 → + 1 0 010 6 65 – 3 5489 → + 4 4 910 9 278 – 5
6 10 – 5 9 30 – 8
3 9 310 2 5 0 710
6 1 – 4 9 3 – 3
0 – 1 0 – 3
14. Hitung nilai bagi yang berikut. SP 2.1.3 TP3

Calculate the value of the following.
(a) 65617 − 26067 = 36527

3135 – 2445 = 145
5 5 12 5 8
2 0 8
6 5 6 17
3 1 35 – 2 6 0 67
– 2 4 45 3 6 5 27
1 45
(b) 1101102 − 111012 = 110012 (c) 23134 − 13324 = 3214

2 6
0 2 0 2 1 2 5
1 1 0 1 1 02 2 3 1 34
– 1 1 1 0 12 – 1 3 3 24
1 1 0 0 12 3 2 14



Calculate the value of each of the following.
(a) 3046 − 1256 = 1356

2003 − 113 = 1123
2003 → 1 810 3 1 4 3046 → 1 1 210 6 5 9

113 → – 410 3 4–2 1256 → – 5 310 6 9–5
3 1–1 5 910 6 1–3
1 410
0–1 0–1
Tukar setiap nombor kepada asas 10, lakukan pengiraan
dan tukar semula hasil itu kepada asas tersebut.
Convert each number to base 10, do the calculation and convert
the result back to the base.
(b) 17028 − 5148 = 11668 (c) 40359 − 18729 = 20539
17028 → 9 6 210 8 6 30 2 9 4 810 9 1 506

40359 →
5148 → – 3 3 210 8 78– 6 9 167 – 3
18729 → – 1 4 4 210
6 3 010 8 9– 6 9 18 – 5
1 5 0 610
8 1– 1 9 2 – 0
0– 1 0 – 2
Penyelesaian
16. Selesaikan masalah berikut. SP 2.1.4 masalah
Solve the following problems. Problem solving
VIDEO
(a) Diberi X ialah nombor tiga digit terbesar dalam (b) Diberi kod rahsia peti wang sebuah syarikat ialah
asas sembilan. Tulis X sebagai satu nombor hasil tambah 1334 dan 7289 dalam asas sepuluh.
dalam asas sepuluh. TP4 KBAT Menganalisis Apakah kod rahsia itu? TP4 KBAT Mengaplikasi
Given X is the largest three-digit number in base nine. Write X Given the secret code of a company’s money box is the sum of
as a number in base ten. 1334 and 7289 in base ten. What is the secret code?
Nombor tiga digit terbesar dalam asas sembilan 1334 = (1 × 42) + (3 × 41) + (3 × 40) = 3110
The largest three-digit number in base nine
7289 = (7 × 92) + (2 × 91) + (8 × 90) = 59310
= 8889
= (8 × 92) + (8 × 91) + (8 × 90) 1334 + 7289 = 3110 + 59310
= 648 + 72 + 8 = 62410
= 72810 Kod rahsia itu ialah 624.
The secret code is 624.
(c) Albert, Bernard dan Celine masing-masing (d) Aini ingin memasukkan kata laluan pada telefon
menulis nombor dalam asas berlainan, 1536, 749 pintar miliknya dengan menggunakan tarikh
dan 2435. Nombor siapakah yang mempunyai hari perkahwinannya. Supaya maklumat itu tidak
nilai yang paling tinggi? TP4 KBAT Menganalisis mudah diteka oleh orang lain, Aini menukar
Albert, Bernard and Celine write the numbers in different tarikh itu, iaitu 160821 kepada nombor dalam
bases, 1536 , 749 and 2435 respectively. Whose number has the
asas sembilan sebagai kata laluan. Apakah kata
highest value?
laluan tersebut? TP5 KBAT Mengaplikasi
Albert: 1536 = (1 × 62) + (5 × 61) + (3 × 60) Aini wants to put a password on her smartphone by using her
wedding date. To prevent the information be easily guessed
= 6910 by someone else, Aini convert the date which is 160821 to a
Bernard: 749 = (7 × 91) + (4 × 90) number in base nine as the password. What is the password?
= 6710
9 1 60821
Celine: 2435 = (2 × 52) + (4 × 51) + (3 × 50)
9 17869–0
= 7310
9 1985–4
Nombor Celine mempunyai nilai yang paling 16082110 = 2645409
9 220–5
tinggi. Kata laluan tersebut
Celine’s number has the highest value. 9 24–4
9 2–6 ialah 264540.
The password is 264540.
0–2

17. Lakukan aktiviti berikut. TP6

AKTIVITI Inkuiri Penemuan
(a) Lakukan kerja dalam kumpulan.

Work in groups.
(b) Seorang ahli menulis dua set nombor yang berlainan, seperti dalam jadual di bawah.
A member writes two sets of numbers as shown in the table below.
Contoh / Example
(A) Nombor berakhir dengan digit berlainan. 31, 92, 53, 84, 25, 46, 77, 108, 219, 1000, …
The numbers end in different digits.
(B) Nombor dalam asas dua yang mengandungi 102, 1002, 10002, 100002, 1000002, …
1 dan diikuti oleh semua sifar.
The numbers in base two that contain a 1 and followed
by all zeros.
(c) Ahli lain menukar nombor dalam (A) kepada asas dua dan menukar nombor dalam (B) kepada asas
sepuluh.
Other members convert the numbers in (A) to base two and convert the numbers in (B) to base ten.
(d) Perbincangan/ Discussion:
(i) Apakah yang dapat diperihalkan tentang nombor dalam asas dua yang berakhir dengan 1?
What can you say about a number in base two that ends in 1?
(ii) Apakah yang dapat diperihalkan tentang nombor dalam asas dua yang berakhir dengan 0?
What can you say about a number in base two that ends in 0?
(iii) Apakah yang dapat diperihalkan tentang nombor dalam asas dua yang mengandungi 1 dan
diikuti oleh semua sifar?
What can you say about a number in base two that contains a 1 and followed by all zeros?
(e) Persembahkan dapatan dalam pelbagai bentuk persembahan.
Present your finding in various form.
1
Cari nilai p yang memenuhi 3p536 = 75310.
Find the value of p that satisfies 3p536 = 75310.
A 0 C 2
B 1 D 3 Pembahagian dengan menggunakan nilai tempat
atau nilai asas.
Division using place value or base value.
6 7 5 3 Baki / Remainder
6 1 25 – 3
6 20 – 5
6 3 – 2
0 – 3
75310 = 32536
Maka / Thus, p = 2

Saya berjaya
• Mewakil dan menjelaskan nombor dalam pelbagai asas dari segi angka, nilai tempat, nilai digit dan nilai nombor berdasarkan proses pengumpulan.
• Menukar nombor daripada satu asas kepada asas yang lain menggunakan pelbagai kaedah.
• Membuat pengiraan yang melibatkan operasi tambah dan tolak bagi nombor dalam pelbagai asas.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan asas nombor.

SPM PRAKTIS PdPR Jawapan

Bab 2 PRAKTIS PdPR Bab 2
8. Diberi / Given that

Kertas 1
x6 = 63 + (5 × 62) + 1
1. Cari nilai p supaya p8 = 1011102 Apakah nilai x?
Find the value of p such that p8 = 1011102 What is the value of x?
A 658 A 6501
B 338 B 651
C 558 C 397
D 568 D 1501
2. Ungakapkan 25 + 24 + 22 + 1 sebagai nombor 9. Diberi 2325  x10  21213. Nyatakan nilai-nilai
dalam asas dua. yang mungkin bagi x.
Express 25 + 24 + 22 + 1 as a number in base two. Given that 2325  x10  21213. State the possible values of x.
A 1101012 A x = 67, 68
B 11001012 B x = 68, 69
C 1100112 C x = 69, 70
D 1011012 D x = 70, 71
3. Tukarkan 110011012 kepada nombor dalam asas 10. Ungkapkan 4(62 – 8) sebagai satu nombor dalam
lapan. asas tiga.
Convert 110011012 to a number in base eight. Express 4(62 – 8) as a number in base three.
A 3058 A 110113 C 100113
B 3518 B 110013 D 111103
C 3158
D 3258 Kertas 2
4. 1011012 − 11102 =
A 111012 1. Isikan petak kosong dengan  atau 
Fill up the blanks with  or 
B 111102
C 11112 [3 markah / 3 marks]
D 111112 Jawapan / Answer :
5. Nyatakan nilai digit 4 bagi nombor 341225 dalam (a) 6718  121203
asas sepuluh.
State the value of digit 4 in the number 341225 in base ten. (b) 2425  10111012
A 500
B 125 (c) 5146  1789
C 250
D 4000 2. (a) Diberi tiga kod rahsia yang berturutan dalam
6. Cari nilai p yang memenuhi 2p134 = 15110. satu pencarian harta karun ialah 889, 10234
Find the value of p that satisfies 2p134 = 15110. dan 22113.
Given the three consecutive secret codes in a treasure
A 0 hunt are 889, 10234 and 22113.
B 1 (i) Apakah nilai purata, dalam asas sepuluh,
C 2 bagi tiga kod tersebut?
D 3 What is the average value, in base ten, of the three
codes?
7. Hitung beza antara 789 dengan 567 dalam asas 5.
Calculate the difference between 789 and 567 in base 5. (ii) Apakah beza nilai, dalam asas 5, bagi
A 1105 kod pertama dan kedua?
What is the difference, in base 5, between the first
B 1015 and the second codes?
C 2105 [4 markah / 4 marks]
D 2015

Jawapan / Answer : Jawapan / Answer :

(i) 889 = (8 × 91) + (8 × 90)
2 1 00
= 8010
2 50 – 0
10234 = (1 × 43) + (0 × 42) + (2 × 41) 2 25 – 0
+ (3 × 40)
2 12 – 1
= 7510
2 6 – 0
22113 = (2 × 33) + (2 × 32) + (1 × 31) 2 3 – 0
+ (1 × 30) 2 1 – 1
= 7610
0 – 1
80 + 75 + 76
Nilai purata = 100 = 11001002
Average value 3
= 7710
5 1 00
(ii) 8010 − 7510 = 510 5 20 – 0
= 105 5 4 – 0
0 – 4
(b) 3728 dikurangkan sebanyak 40%. Berikan
jawapan dalam asas 4. 100 = 4005
Decrease 3728 by 40%. Give the answer in base 4.
[3 markah / 3 marks] 8 1 00
Jawapan / Answer : 8 12 – 4
3728 = (3 × 82) + (7 × 81) + (2 × 80) 8 1 – 4
= 25010 0 – 1
250 − (250 × 40%)
100 = 1448
= 250 − 100
= 15010 5. Nyatakan nombor 3 digit yang terkecil dan yang
= 21124 terbesar dalam asas lima. Seterusnya, hitung beza
3. Zi Shu menetapkan kata laluan, dalam asas antara kedua-dua nombor itu dalam asas dua.
sepuluh, untuk akaun pengguna komputer State the smallest and the biggest 3-digit numbers in base five.
Hence, calculate the difference between the two numbers in
peribadinya. Sebagai cara alternatif untuk base two.
mengingat kata laluan itu, dia menulis kata laluan [4 markah / 4 marks]
itu sebagai 5678 di atas sehelai kertas. Apakah Jawapan / Answer :
kata laluan sebenar, dalam asas sepuluh? Nombor 3 digit yang terkecil dalam asas lima
Zi Shu sets a password, in base ten, for his personal computer Smallest 3-digit number in base five
user account. As an alternative way to remember the password,
he writes the password as 5678 on a paper. What is the actual = 1005
password, in base ten? Nombor 3 digit yang terbesar dalam asas lima
[3 markah / 3 marks] Biggest 3-digit number in base five
Jawapan / Answer : = 4445
4445 – 1005 = 3445
5678 = (5 × 82) + (6 × 81) + (7 × 80)
3445 = (3 × 52) + (4 × 51) + (4 × 50)
= 320 + 48 + 7
= 75 + 20 + 4
= 375
= 9910
4. Lengkapkan rajah berikut dengan menukarkan
100 kepada asas yang dinyatakan. 2 9 9 Baki / Remainder
Complete the diagram by converting 100 to the numbers in 2 49 – 1
following bases. 2 24 – 1
Menukar 100 kepada asas lain 2 12 – 0
Converting 100 to another base
2 6 – 0
2 3 – 0
Asas 2 Asas 5 Asas 8 2 1 – 1
Base 2 Base 5 Base 8
0 – 1
11001002 4005 1448 Maka / Thus, 3445 = 11000112


1. Seetha mencipta satu kod rahsia, c, berdasarkan rajah di bawah. Apakah kod
rahsia itu? KBAT Menganalisis
Seetha creates a secret code, c, based on the diagram below. What is the secret code? • Tukarkan nombor kepada asas
sepuluh dan lakukan operasi
2213 a10 yang dikehendaki.
Convert the numbers to base ten and
perform the operations.
4 × a10 + 5 × b10 c7
• Tukarkan semula jawapan
1125 b10 dalam asas sepuluh kepada
asas yang dikehendaki.
Convert the answer in base ten to
2213 = (2 × 32) + (2 × 31) + (1 × 30) the required base.
= 18 + 6 + 1
= 2510
1125 = (1 × 52) + (1 × 51) + (2 × 50)
= 25 + 5 + 2
= 3210
4 × 25 + 5 × 32 = 26010 7 2 6 0 Baki / Remainder
= 5217 7 37 – 1
7 5 – 2
Kod rahsia ialah 521.
The secret code is 521.
0 – 5
2. Dalam satu permainan matematik, enam orang murid akan diberikan kad • Tukarkan nombor-nombor
nombor dengan asas yang berlainan seperti yang ditunjukkan di bawah. kepada asas sepuluh dan
bandingkan nilainya.
Siapakah yang mendapat nilai terbesar dan nilai terkecil? KBAT Menganalisis Convert the numbers to base ten and
In a mathematics game, six students are given number cards with different bases as shown below. compare their values.
Who will get the largest value and the smallest value?
2415 1111002 11024 689 1367 22113

Aisha Ezra Fadil Hui Lin Yatt Zavian
Aisha (2 × 52) + (4 × 51) + (1 × 50) 7110

Ezra (1 × 25) + (1 × 24) + (1 × 23) + (1 × 22) + (0 × 21) + (0 × 20) 6010
Fadil (1 × 43) + (1 × 42) + (0 × 41) + (2 × 40) 8210
Hui Lin (6 × 91) + (8 × 90) 6210
Yatt (1 × 72) + (3 × 71) + (6 × 70) 7610
Zavian (2 × 33) + (2 × 32) + (1 × 31) + (1 × 30) 7610
Fadil mendapat nilai terbesar manakala Ezra mendapat nilai terkecil.

Fadil obtained the largest value whereas Ezra obtained the smallest value.
Kuiz 2

BAB
3 Penaakulan Logik
Logical Reasoning
PBD 3.1 Pernyataan Buku Teks
Statement ms. 56 – 70
FOKUS TOPIK
Pernyataan ialah suatu ayat yang dapat dinyatakan sama ada benar atau palsu tetapi bukan kedua-duanya.
Statement is a sentence that can be stated whether it is true or false but not both.
(a) Pernyataan benar / true statement
• 43 = 64
• Pentagon mempunyai lima sisi.
Pentagon have five sides.
(b) Pernyataan palsu / false statement
• 
8=2
• Bulatan adalah sebuah poligon.
Circle is a polygon.
1. Tentukan sama ada ayat yang berikut adalah pernyataan atau bukan. SP 3.1.1 TP1
Determine whether the following sentences are statements.
(a) Senaraikan faktor bagi 28.

3 ialah nombor perdana. List the factors of 28.
3 is a prime number.
Bukan pernyataan / Not a statement
Pernyataan / A statement
(b) m  −15 (c) (−3)2 × 5 = 45

Bukan pernyataan / Not a statement Pernyataan / A statement
2. Tentukan sama ada setiap pernyataan berikut adalah benar atau palsu. SP 3.1.1 TP1
Determine whether each of the following statements is true or false.
Pernyataan Benar / Palsu

Statement True / False
13 − 5  2 Palsu / False
(a) 
225 = 15 Benar / True
(b) 36 ialah faktor bagi 6. Palsu / False
36 is a factor of 6.
(c) x2 − 32 = (x − 3)(x + 3) Benar / True
3. Bina satu pernyataan yang benar dengan menggunakan angka dan simbol yang diberi. SP 3.1.1 TP1
Construct a true statement by using the given digits and symbols.
(a) {4, 8, 12, 16}, , {12} (b) 16, 64, 3 , 20, +, =
25, 8, 20, , −
{12}  {4, 8, 12, 16} 
3
64 + 16 = 20
25 − 8  20

Matematik Tingkatan 4 Bab 3 Penaakulan Logik
4. Tentukan sama ada pernyataan berikut benar atau palsu. SP 3.1.1 TP1
Determine whether the following statements are true or false.
(a) Semua poligon mempunyai (b) Sebilangan kubus mempunyai

Sebilangan poligon mempunyai
jumlah sudut peluaran 360°. sisi yang sama panjang.
tujuh sisi. All polygons have sum of exterior Some cubes have equal sides.
Some polygons have seven sides. angles of 360°.
Palsu / False
Benar / True Benar / True
FOKUS TOPIK
Penafian suatu penyataan dilakukan dengan menggunakan perkataan “tidak” atau “bukan”.
Negation of a statement is done by using the word “no” or “not”.
Simbol Tip Penting

p p
Symbol Perkataan "bukan" atau "tidak" boleh digunakan untuk
Benar Palsu menukarkan pernyataan benar kepada pernyataan palsu dan
Nilai kebenaran True False sebaliknya.
Truth value The word "not" or "no" can be used to change a true statement to a false
Palsu Benar
statement and vice versa.
False True
5. Bentuk satu penafian (p) bagi setiap pernyataan (p) berikut dengan menggunakan perkataan “bukan” atau
“tidak”. Seterusnya, tentukan nilai kebenaran penafian itu. SP 3.1.2 TP1
Form a negation (p) for each of the following statements (p) by using the word “not” or “no”. Hence, determine the truth value of the
negation.
Pernyataan (p) Penafian (~p) Nilai kebenaran

Statement Negation Truth value
13 ialah nombor genap. 13 bukan nombor genap. Benar

13 is an even number. 13 is not an even number. True
(a) 
64 adalah sama dengan 82. 
64 adalah tidak sama dengan 82. Benar

64 is equal to 8 .
2

64 is not equal to 8 .
2 True
(b) 91 ialah nombor perdana. 91 bukan nombor perdana. Palsu

91 is a prime number. 91 is not a prime number. False
(c) 96 ialah gandaan bagi 12 dan 16. 96 bukan gandaan bagi 12 dan 16. Palsu
96 is a mutiple of 12 and 16. 96 is not a multiple of 12 and 16. False
FOKUS TOPIK
1. Pernyataan majmuk ialah gabungan dua atau lebih pernyataan dengan menggunakan perkataan “dan” atau “atau”.
Compound statement is a combination of two or more statements by using the word “and” or “or”.
2. Nilai kebenaran / Truth value
p q p dan / and q p atau / or q

Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True
Benar / True Palsu / False Palsu / False Benar / True
Palsu / False Benar / True Palsu / False Benar / True
Palsu / False Palsu / False Palsu / False Palsu / False

6. Gabungkan pernyataan berikut dengan menggunakan perkataan “dan” atau “atau” untuk membentuk satu
pernyataan benar. SP 3.1.3 TP1
Combine the following statements by using the word “and” or “or” to form a true statement.
dan / and (a) x2 − x = x atau / or 4y + y = 5y


9=3 122 = 144
(b) Faktor bagi 3 ialah 30 atau 1. (c) 15 ialah nombor ganjil dan bukan
Factor of 3 is 30 or 1.
nombor perdana.
15 is an odd number and not a prime number.
7. Tentukan nilai kebenaran pernyataan majmuk yang berikut. SP 3.1.3 TP2

Determine the truth values of the following compound statements.
25 ialah gandaan bagi 5 dan nombor kuasa dua sempurna.

25 is a multiple of 5 and a perfect square.
25 ialah gandaan bagi 5 (Benar)

25 is a multiple of 5 (True)
25 ialah nombor kuasa dua sempurna (Benar)
25 is a perfect square (True)
Maka / Therefore,
25 ialah gandaan 5 dan nombor kuasa dua sempurna (Benar)
25 is a multiple of 5 and a perfect square (True)
(a) 7 × 7 × 7 = 73 atau / or 
343 = 7
7 × 7 × 7 = 73 (Benar / True)

343 = 7 (Palsu / False)
Maka / Therefore,
7 × 7 × 7 = 73 atau 
343 = 7 (Benar)
7 × 7 × 7 = 73 or 
343 = 7 (True)
(b) 2 minit = 120 saat dan 2.3 km = 230 m

2 minutes = 120 seconds and 2.3 km = 230 m
2 minit / minutes = 120 saat / seconds (Benar / True)

2.3 km = 230 m (Palsu / False)
Maka / Therefore,
2 minit = 120 saat dan 2.3 km = 230 m (Palsu)
2 minutes = 120 seconds and 2.3 km = 230 m (False)
FOKUS TOPIK
Terdapat dua bentuk implikasi:
There are two form of implication:
(a) “jika p, maka q” / “if p, then q”
• Pernyataan p ialah antejadian.
Statement p is an antecedent.
• Pernyataan q ialah akibat.
Statement q is a consequent.
(b) “p jika dan hanya jika q” adalah terdiri daripada implikasi “jika p, maka q” dan “jika q, maka p”.
“p if and only if q” is composed of the implications “if p, then q” and “if q, then p” .

8. Bentuk implikasi “jika p, maka q” dengan antejadian dan akibat yang berikut. SP 3.1.4 TP2
Form an implication “if p, then q” with the following antecedent and consequent.
(a) Antejadian / Antecedent: (b) Antejadian / Antecedent:

Antejadian / Antecedent: x = 2
ax² + bx + c ialah persamaan p − 1  7
Akibat / Consequent: x³ = 8
kuadratik. Akibat / Consequent: p  7
ax² + bx + c is a quadratic equation.
Jika x = 2, maka x³ = 8.
If x = 2 , therefore x³ = 8 . Akibat / Consequent: a ≠ 0 Jika p − 1  7, maka p  7.
If p − 1  7, therefore p  7.
Jika ax² + bx + c ialah persamaan
kuadratik, maka a ≠ 0.
If ax² + bx + c is a quadratic equation,
therefore a ≠ 0.
9. Bentuk implikasi “p jika dan hanya jika q” bagi implikasi yang berikut. SP 3.1.4 TP2
Form implication “p if and only if q” for the following implications.
Jika k0 = 1, maka 5k0 = 5. (a) Jika 3

512 = 8, maka 8³ = 512. (b) Jika y = axn + bx + c ialah
If k0 = 1, then 5k0 = 5. If 
512 = 8, then 8³ = 512.
3 persamaan kuadratik, maka
n = 2.
Jika 5k0 = 5, maka k0 = 1. Jika 8³ = 512, maka 3
512 = 8. If y = axn + bx + c is a quadratic
If 5k = 5, then k = 1.
0 0 If 8³ = 512, then 3
512 = 8. equation, then n = 2.
k0 = 1 jika dan hanya jika 5k0 = 5. 

3
512 = 8 jika dan hanya jika Jika n = 2, maka y = axn + bx + c
k0 = 1 if and only if 5k0 = 5.
8³ = 512. ialah persamaan kuadratik.
If n = 2, then y = axn + bx + c is a

3
512 = 8 if and only if 8³ = 512.
quadratic equation.
y = axn + bx + c ialah persamaan

kuadratik jika dan hanya jika
n = 2.
y = axn + bx + c is a quadratic equation
if and only if n = 2.
10. Tulis dua implikasi daripada pernyataan berikut. SP 3.1.4 TP2

Write two implications from the following statements.
x2 − 5 = 20 jika dan hanya jika x = 5.

x2 − 5 = 20 if and only if x = 5.
Implikasi 1: Jika x2 − 5 = 20, maka x = 5.

Implication 1: If x2 − 5 = 20, then x = 5.
Implikasi 2: Jika x = 5, maka x2 − 5 = 20.

Implication 2: If x = 5, then x2 − 5 = 20.
(a) 80 ialah nombor genap jika dan hanya jika 80 boleh dibahagi tepat dengan 10.
80 is an even number if and only if 80 is divisible by 10.
Implikasi 1: Jika 80 ialah nombor genap, maka 80 boleh dibahagi tepat dengan 10.
Implication 1: If 80 is an even number, then 80 is divisible by 10.
Implikasi 2: Jika 80 boleh dibahagi tepat dengan 10, maka 80 ialah nombor genap.
Implication 2: If 80 is divisible by 10, then 80 is an even number.
(b) HIJK mempunyai 4 sisi jika dan hanya jika HIJK ialah sebuah sisi empat.
HIJK has 4 sides if and only if HIJK is a quadrilateral.
Implikasi 1: Jika HIJK mempunyai 4 sisi, maka HIJK ialah sebuah sisi empat.
Implication 1: If HIJK has 4 sides, then HIJK is a quadrilateral.
Implikasi 2: Jika HIJK ialah sebuah sisi empat, maka HIJK mempunyai 4 sisi.
Implication 2: If HIJK is a quadrilateral, then HIJK has 4 sides.

FOKUS TOPIK
Jadual di bawah menunjukkan akas, songsangan dan kontrapositif bagi suatu implikasi.
The table below shows the converse, inverse and contrapositive of an implication.
Implikasi Jika p, maka q

Implication If p, then q
Akas Jika q, maka p
Converse If q, then p
Songsangan Jika ~p, maka ~q
Inverse If ~p, then ~q
Kontrapositif Jika ~q, maka ~p
Contrapositive If ~q, then ~p

11. Nyatakan akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi berikut. SP 3.1.5 TP3
State the converse, inverse and contrapositive of the following implications. E-pop Quiz
Implikasi Akas Songsangan Kontrapositif

Implication Converse Inverse Contrapositive
Jika x2 = 81, maka x = 9. Jika x = 9, maka x2 = 81. Jika x2 ≠ 81, maka x ≠ 9. Jika x ≠ 9, maka x2 ≠ 81.
If x = 81, then x = 9.
2
If x = 9, then x2 = 81. If x2 ≠ 81, then x ≠ 9. If x ≠ 9, then x2 ≠ 81.
(a) Jika y ialah faktor Jika y ialah faktor bagi Jika y bukan faktor bagi Jika y bukan faktor bagi
bagi 30, maka y ialah 15, maka y ialah faktor 30, maka y bukan faktor 15, maka y bukan faktor
faktor bagi 15. bagi 30. bagi 15. bagi 30.
If y is a factor of 30, then y If y is a factor of 15, then y is a If y is not a factor of 30, then y is If y is not a factor of 15, then y is
is a factor of 15. factor of 30. not a factor of 15. not a factor of 30.
(b) Jika ABC ialah Jika hasil tambah sudut Jika ABC bukan Jika hasil tambah sudut
sebuah segi tiga, pendalaman ABC ialah sebuah segi tiga, maka pendalaman ABC bukan
maka hasil tambah 180°, maka ABC ialah hasil tambah sudut 180°, maka ABC bukan
sudut pendalaman sebuah segi tiga. pendalaman ABC bukan sebuah segi tiga.
ABC ialah 180°. If the sum of the interior angles 180°. If the sum of the interior angles
If ABC is a triangle, then of ABC is 180°, then ABC is a If ABC is not a triangle, then the of ABC is not 180°, then ABC is
the sum of interior angles triangle. sum of interior angles of ABC is not a triangle.
of ABC is 180°. not 180°.
12. Tentukan nilai kebenaran implikasi, akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi yang berikut.
Determine the truth values of the implication, converse, inverse and contrapositive of the following implications. SP 3.1.5 TP3
Implikasi / Implication
Jika 5 × 2 = 10, maka 5 − 2 × 4 = 12.
If 5 × 2 = 10, then 5 − 2 × 4 = 12.
Pernyataan Antejadiaan Akibat Nilai kebenaran

Statement Antecedent Consequence Truth value
Implikasi Jika 5 × 2 = 10, maka 5 − 2 × 4 = 12. Benar Palsu Palsu
Implication If 5 × 2 = 10, then 5 − 2 × 4 = 12. True False False
Akas Jika 5 – 2 × 4 = 12, maka 5 × 2 = 10. Palsu Benar Benar
Converse If 5 – 2 × 4 = 12, then 5 × 2 = 10. False True True
Songsangan Jika 5 × 2 ≠ 10, maka 5 − 2 × 4 ≠ 12. Palsu Benar Benar
Inverse If 5 × 2 ≠ 10, then 5 − 2 × 4 ≠ 12. False True True
Kontrapositif Jika 5 – 2 × 4 ≠ 12, maka 5 × 2 ≠ 10. Benar Palsu Palsu
Contrapositive If 5 – 2 × 4 ≠ 12, then 5 × 2 ≠ 10. True False False

(a) Implikasi / Implication

Jika 4 dan 7 ialah faktor bagi 28, maka 4 × 7 = 28.
If 4 dan 7 are factors of 28, then 4 × 7 = 28.

Jika 4 dan 7 ialah faktor bagi 28,

Implikasi Benar Benar Benar
Implication maka 4 × 7 = 28. True True True
If 4 and 7 are factors of 28, then 4 × 7 = 28.
Jika 4 × 7 = 28, maka 4 dan 7 ialah

Akas Benar Benar Benar
Converse faktor bagi 28. True True True
If 4 × 7 = 28, then 4 and 7 are factors of 28.
Jika 4 dan 7 bukan faktor bagi 28,

Songsangan Benar Benar Benar
Inverse maka 4 × 7 ≠ 28. True True True
If 4 and 7 are not factors of 28, then 4 × 7 ≠ 28.
Jika 4 × 7 ≠ 28, maka 4 dan 7 bukan

Kontrapositif Benar Benar Benar
Contrapositive faktor bagi 28. True True True
If 4 × 7 ≠ 28, then 4 and 7 are not factors of 28.
FOKUS TOPIK
Contoh penyangkal adalah suatu nilai atau objek yang membuktikan bahawa sesuatu pernyataan adalah palsu.
Counter-example is a value or an object that prove a statement is false.

13. Tentukan nilai kebenaran bagi setiap pernyataan berikut. Jika palsu, berikan satu contoh penyangkal untuk
menyokong jawapan anda. SP 3.1.6 TP4
Determine the truth value of each of the following statements. If false, give a counter-example to support your answer.
(a) Semua segi tiga mempunyai sisi yang sama

40235 + 10115 = 50345
panjang.
All triangles have equal sides.
Palsu / False
40235 + 10115 = 100345 Palsu / False
Segi tiga sama kaki hanya mempunyai dua sisi
yang sama panjang.
Isosceles triangle only have two equal sides.
(b) Jika A  20, maka A  25. (c) Jika y = ax2 + bx + c mempunyai titik minimum,
If A  20, then A  25. maka a  0.
If y = ax2 + bx + c has a minimum point, then a  0.
Benar / True
Benar / True.

14. Tulis pernyataan matematik yang dikehendaki dalam kurungan untuk setiap yang berikut. Kemudian,
tentukan nilai kebenaran setiap pernyataan. Sekiranya palsu, berikan satu contoh penyangkal untuk
menyokong jawapan anda. SP 3.1.6 TP4
Write the mathematical statement requested in the brackets for each of the following. Hence, determine the truth value of each statement.
If it is false, give one counter-example to support your answer.
{p, q}  {p, q, r, s}. (Penafian / Negation)

{p, q}  {p, q, r, s}
Palsu kerana p dan q merupakan subset kepada p, q, r dan s.
False because p and q are subsets of p, q, r and s.
(a) Jika x  12, maka x  7.

If x  12, then x  7. (converse / akas)
Jika x  7, maka x 12.

If x  7, then x  12.
Palsu kerana jika x = 8, maka 8  12.

False because if x = 8, then 8  12.
(b) Jika x ialah punca bagi x³− 8 = 0, maka x = 2.

If x is a root of x³− 8 = 0, then x = 2. (Songsangan / Inverse)
Jika x bukan punca bagi x³− 8 = 0, maka x ≠ 2.

If x is not a root of x³− 8 = 0 , then x ≠ 2.
Benar / True
1
Gambarajah Venn di sebelah menunjukkan set A dan set C. A
The Venn diagram shows set A and set C. C

Lengkapkan pernyataan berikut dengan menggunakan pengkuantiti “semua” atau
“sebilangan” untuk membentuk satu pernyataan palsu.
Complete the following statement by using the quantifier “all” or “some” to make a false statement.
Semua unsur bagi A adalah unsur bagi C’.
All elements of A are the elements of C’.
ξ
C
Kawasan berlorek mewakili C’.

Shaded region represents C’.

Saya berjaya
• Menerangkan maksud pernyataan dan seterusnya menentukan nilai kebenaran bagi suatu pernyataan.
• Menafikan suatu pernyataan.
• Menentukan nilai kebenaran suatu pernyataan majmuk.
• Membina pernyataan dalam bentuk implikasi.
• Membina dan membandingkan nilai kebenaran akas, songsangan dan kontrapositif bagi suatu implikasi.
• Menentukan contoh penyangkal untuk menafikan kebenaran pernyataan tertentu.

PBD 3.2 Hujah Buku Teks
Arguments ms. 71 – 88
FOKUS TOPIK Nota Visual
1. Hujah ialah proses membuat kesimpulan berdasarkan pernyataan-pernyataan yang diberi dikenali sebagai premis.
An argument is a process of making a conclusion based on given statements known as premise.
2. Terdapat dua jenis hujah:
There are two types of arguments:
(a) Hujah deduktif ialah proses membuat kesimpulan khusus berdasarkan premis-premis umum.
Deductive argument is a process of making a specific conclusion based on general premises.
(b) Hujah induktif ialah proses membuat kesimpulan umum berdasarkan premis-premis khusus.
Inductive argument is a process of making a general conclusion based on specific premises.
15. Tentukan sama ada setiap hujah berikut merupakan hujah deduktif atau hujah induktif. SP 3.2.1 TP3
Determine whether each of the following arguments is a deductive argument or an inductive argument.
Hujah Deduktif / Induktif

Argument Deductive / Inductive
Hasil tambah sudut pendalaman semua sisi empat ialah 360°. ABCD ialah sisi
empat. Maka, hasil tambah sudut pendalaman ABCD ialah 360°. Hujah deduktif
The sum of the interior angles of all quadrilateral is 360°. ABCD is a quadrilateral. Therefore, the sum of the Deductive argument
interior angles of ABCD is 360°.
(a) Isi padu sfera ialah 4 πr 3 cm3. Isi padu sfera G dengan jejari 3 cm ialah 36π cm3. Hujah deduktif
3
4 Deductive argument
The volume of sphere is πr 3 cm3. The volume of sphere G with a radius of 3 cm is 36π cm3.
3
(b) (52 − 22) = (5 − 2)(5 + 2) = 21
(72 − 52) = (7 − 5)(7 + 5) = 24 Hujah induktif
Inductive argument
Maka / Then, (a2 − b2) = (a − b)(a + b)
(c) 11, 14, 17, …

11 = 3(4) − 1
14 = 3(5) − 1 Hujah induktif
17 = 3(6) − 1 Inductive argument

3n − 1, dengan keadaan / where n = 4, 5, 6, ...
FOKUS TOPIK
1. Hujah deduktif yang sah boleh dikategorikan kepada tiga bentuk berikut.
A valid deductive argument can be categorised into three forms.
Bentuk I Bentuk II Bentuk III

Form I Form II Form III
Semua A ialah B Jika p, maka q Jika p, maka q
Premis 1 / Premise 1
All A are B If p, then q If p, then q
C ialah A p adalah benar Bukan q adalah benar
C is A p is true Not q is true
C ialah B q adalah benar Bukan p adalah benar
C is B q is true Not p is true
2. Untuk mengenal pasti sama ada suatu hujah deduktif adalah munasabah, tentukan nilai kebenaran setiap premis dan
kesimpulannya.
To identify whether a deductive argument is sound, determine the truth value of each premise and the conclusion.

16. Tentukan sama ada hujah deduktif berikut adalah sah dan munasabah. Jika tidak, beri justifikasi anda.
Determine whether the following deductive arguments are valid and sound. If not, justify your answers. SP 3.2.2 TP4
(a) Premis 1 : Jika poligon K mempunyai 5 sisi, maka

Premis 1 : Semua nombor perdana adalah nombor
poligon K ialah pentagon.
ganjil. Premise 1 : If polygon K has 5 sides, then polygon K is a
Premise 1 : All prime numbers are odd numbers. pentagon.
Premis 2 : 11 adalah nombor perdana. Premis 2 : Poligon K mempunyai 5 sisi.
Premise 2 : 11 is a prime number. Premise 2 : Polygon K has 5 sides.
Kesimpulan : 11 adalah nombor ganjil. Kesimpulan : Poligon K ialah pentagon.
Conclusion : 11 is an odd number. Conclusion : Polygon K is a pentagon.
Sah tetapi tidak munasabah kerana premis 1 adalah Sah dan munasabah
palsu. Valid and sound
Valid but not sound because premise 1 is false.
(b) Premis 1 : Jika 15x = 1, maka x = 0. (c) Premis 1 : Semua segi tiga mempunyai sisi yang
Premise 1 : If 15x = 1, then x = 0. sama panjang.
Premis 2 : 15x = 1 Premise 1 : All triangles have equal sides.
Premise 2 : 15x = 1 Premis 2 : XYZ mempunyai sisi yang sama
Kesimpulan : x = 0 panjang.
Conclusion : x = 0 Premise 2 : XYZ has equal sides.
Kesimpulan : XYZ ialah segi tiga sama sisi.
Sah dan munasabah Conclusion : XYZ is an equilateral triangle.
Valid and sound
Tidak sah kerana tidak mematuhi bentuk hujah
deduktif yang sah. tidak munasabah kerana
premis 1 adalah palsu.
Not valid because it does not comply with a valid form of
deductive argument. Not sound because premise 1 is false.
17. Bentuk suatu hujah deduktif yang sah bagi setiap situasi berikut. SP 3.2.3 TP4
Form a valid deductive argument for each of the following situations.
(a) Semua segi tiga mempunyai hasil tambah

Jika suatu nombor boleh dibahagi tepat dengan
sudut pendalaman 180°. PQR ialah sebuah
2, maka nombor itu ialah nombor genap. Q boleh
segi tiga. PQR mempunyai hasil tambah sudut
dibahagi tepat dengan 2. Q ialah nombor genap.
If a number is divisible by 2, then the number is an even number. Q
pendalaman 180°.
All triangles have the sum of the interior angles of 180°. PQR is
is divisible by 2. Q is an even number.
a triangle. PQR has the sum of the interior angles of 180°.
Premis 1 : Jika suatu nombor boleh dibahagi tepat

Premis 1 : Semua segi tiga mempunyai hasil
dengan 2, maka nombor itu ialah nombor
tambah sudut pendalaman 180°.
genap. Premise 1 : All triangles have the sum of the interior angles
Premise 1 : If a number is divisible by 2, then the number is an of 180°.
even number.
Premis 2 : PQR ialah sebuah segi tiga.
Premis 2 : Q boleh dibahagi tepat dengan 2. Premise 2 : PQR is a triangle.
Premise 2 : Q is divisible by 2.
Kesimpulan : PQR mempunyai hasil tambah
Kesimpulan : Q ialah nombor genap.
Conclusion : Q is an even number.
sudut pendalaman 180°.
Conclusion : PQR has the sum of the interior angles of
180°.

(b) Semua faktor bagi 5 ialah faktor bagi 15. J ialah (c) Jika n  50, maka 50 ialah pecahan tidak wajar.
faktor bagi 5. J ialah faktor bagi 15. n
50 bukan pecahan tak wajar n  50.
All factors of 5 are factors of 15. J is a factor of 5. J is a factor of
n
15. 50 50
If n  50, then is an improper fraction. is not an
n n
improper fraction n  50.
Premis 1 : Semua faktor bagi 5 ialah faktor bagi
15.
Premise 1 : All factors of 5 are factors of 15. Premis 1 : Jika n  50, maka 50 ialah pecahan
n
Premis 2 : J ialah faktor bagi 5. tidak wajar.
50
Premise 2 : J is a factor of 5. Premise 1 : If n  50, then is an improper fraction.
n
Kesimpulan : J ialah faktor bagi 15. Premis 2 : 50 bukan pecahan tidak wajar.
Conclusion : J is a factor of 15. n
50
Premise 2 : is not an improper fraction.
n
Kesimpulan : n  50
Conclusion : n  50
18. Lengkapkan yang berikut untuk membentuk satu hujah deduktif yang sah dan munasabah. SP 3.2.3 TP3
Complete the following to form a valid and sound deductive argument.
Premis 1 : Jika P ialah gandaan bagi 10, maka P ialah gandaan bagi 5.
Premise 1 : If P is a multiple of 10, then P is a multiple of 5.
Premis 2 : P bukan gandaan bagi 5.
Premise 2 : P is not a multiple of 5.
Kesimpulan : P bukan gandaan bagi 10.

Conclusion : P is not a multiple of 10.
(b) Premis 1 : Jika 13 − q  0, maka q  13. (c) Premis 1 : Jika isi padu sebuah kubus ialah x3 cm3,
Premise 1 : If 13 − q  0, then q  13.
maka panjang sisi kubus tersebut
Premis 2 : 13 − 4  0
ialah x cm.
Premise 2 : 13 − 4  0
Premise 1 : If the volume of a cube is x3 cm3, then the length
Kesimpulan : 4  13
Conclusion : 4  13 of side of the cube is x cm.
Premis 2 : Isi padu kubus A ialah 343 cm3.

Premise 2 : The volume of cube A is 343 cm3.
Kesimpulan : Panjang sisi kubus A ialah 7 cm.
Conclusion : The length of side of cube A is 7 cm.
FOKUS TOPIK
Kekuatan hujah induktif dapat ditentukan daripada tahap kemungkinan kesimpulan itu benar dengan andaian bahawa semua
premis adalah benar.
The strength of an inductive argument can be determined from the probability level of the conclusion is true, assuming that all premises are true.
Hujah deduktif / Deductive argument

Kuat / Strong Lemah / Weak
Meyakinkan / Cogent Tidak menyakinkan / Uncogent Tidak menyakinkan / Uncogent


19. Tentukan sama ada hujah induktif berikut kuat atau lemah. Seterusnya, tentukan sama ada hujah yang kuat
itu menyakinkan atau tidak meyakinkan. Berikan justifikasi anda. SP 3.2.4 TP4
Determine whether the following inductive argument is strong or weak. Hence, determine whether the strong argument is cogent. Justify
your answer.
Premis 1 / Premise 1: 1 + 2 = 3
Kesimpulan: Hasil tambah nombor ganjil dengan nombor genap ialah nombor ganjil.
Conclusion: The sum of odd number and even number is an odd number.
Kuat dan menyakinkan kerana semua premis dan kesimpulan adalah benar.
Strong and cogent because all premises and conclusion are true.
(a) Premis 1 : 3 ialah faktor bagi 54. (b) Premis 1 : 11 ialah nombor perdana.
Premise 1 : 3 is a factor of 54. Premise 1 : 11 is a prime number.
Premis 2 : 6 ialah faktor bagi 54. Premis 2 : 13 ialah nombor perdana.
Premis 3 : 9 ialah faktor bagi 54. Premis 3 : 17 ialah nombor perdana.
Kesimpulan : Semua faktor bagi 54 ialah gandaan Kesimpulan
:
Semua nombor perdana ialah
3. nombor ganjil.
Conclusion : All factors of 54 are multiples of 3. Conclusion : All prime numbers are odd numbers.
Lemah dan tidak meyakinkan kerana kesimpulan Lemah dan tidak meyakinkan kerana kesimpulan
adalah palsu. adalah palsu.
Weak and not cogent because the conclusion is false. Weak and not cogent because the conclusion is false.
20. Bentuk satu kesimpulan induktif yang kuat bagi setiap pola nombor yang berikut. SP 3.2.5 TP4
Form a strong inductive conclusion for each of the following number sequences.
(a) 0, 2, 6, 12, 20, …

1, 8, 27, 64, …
0 = (1)2− 1
1 = (1)3
2 = (2)2− 2
8 = (2)3
6 = (3)2 − 3
27 = (3)3
12 = (4)2 − 4
64 = (4)3
20 = (5)2 − 5


n3, n = 1, 2, 3, … n – n, n = 1, 2, 3, …
2
(b) 3, 9, 27, 81, 243, … (c) 25, 41, 61, 85, 113, ...
3 = (3) 1
25 = (4 − 1)2 + 42
9 = (3)2 41 = (5 − 1)2 + 52
27 = (3)3 61 = (6 − 1)2 + 62
81 = (3)4 85 = (7 − 1)2 + 72
243 = (3)5 113 = (8 − 1)2 + 82
 
3n, n = 1, 2, 3, … (n − 1) + n , n = 4, 5, 6, 7, ...
2 2

21. Selesaikan masalah berikut. SP 3.2.6 TP5

Solve the following problems.
(a) Tulis 2 implikasi bagi pernyataan di bawah.

Write 2 implications for the statement below.
9x = 1 jika dan hanya jika x = 0 .

9x = 1 if and only if x = 0.
Implikasi 1 : Jika 9x = 1, maka x = 0. Implikasi 2 : Jika x = 0, maka 9x = 1.

Implication 1 : If 9x = 1, then x = 0. Implication 2 : If x = 0, then 9x = 1.
(b) Sudut yang dicangkum di pusat sebuah poligon sekata yang mempunyai n sisi ialah 360° . Hitung sudut
n
yang di cangkum di pusat sebuah poligon sekata yang mempunyai 12 sisi.
360°
The angle subtended at the centre of a regular polygon with n sides is n . Calculate the angle subtended at the centre of a regular
polygon with 12 sides.
360°
= 30°
12
(c) Disebabkan oleh peraduan kuiz Sains kebangsaan yang telah diadakan secara atas talian, ramai pelajar
dari seluruh negara termasuk pelajar-pelajar daripada Sabah dan Sarawak dapat mengambil bahagian
dalam kuiz tersebut. Penyertaan pelajar bertambah mengikut persamaan, f(x) = 5x + 5 dengan keadaan
x ialah bilangan hari kuiz itu diadakan.
Due to the national Science quiz contest which was held online, many pupils from all over the country including pupils from
Sabah and Sarawak were able to participate in the quiz. The participation of pupils increased according to the equation,
f(x) = 5x + 5 where x is the number of days the quiz was held.
(i) Hitung jumlah pelajar yang menyertai peraduan kuiz tersebut pada hari ke tujuh.
Calculate the total number of pupils who participate in the quiz on the 7th day.
(ii) Pada hari ke berapakah bilangan pelajar akan melebihi 100 orang?
On what day will the number of pupils exceed 100?
(i) f(7) = 5(7) + 2

= 37 orang pelajar / pupils.
(ii) 5x + 5  100
5x  95 Maka, pada hari ke-20, bilangan peserta akan lebih daripada 100 orang pelajar.
x  19 Therefore, on the 20th day, the number of pupils would be more than 100.
22. Lakukan aktiviti yang berikut. SP 3.1.5 TP6

AKTIVITI Rally table
(a) Pelajar secara berpasangan bergilir-gilir memberi penyelesaian dan menulisnya di atas sekeping kertas.
Pupils in pair take turns giving the solution and write it in a piece of paper.
(b) Pelajar membentangkan dan membuat perbincangan daripada hasil kerja mereka.
Pupils present and make discussion of their work.
Soalan / Question
Tulis akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi yang berikut. Seterusnya, tentukan nilai
kebenarannya.
Write the converse, inverse and contrapositive for the following implication. Hence, determine the truth value.
Jika 6 ialah punca bagi x2 − 36 = 0, maka 6 bukan punca bagi (x + 6)(x − 6) = 0.

If 6 is a root of x2 − 36 = 0, then 6 is not a root of (x + 6)(x − 6) = 0.

Jawapan / Answer :

Jika 6 ialah punca bagi x2 − 36 = 0, maka

Implikasi 6 bukan punca bagi (x + 6)(x − 6) = 0. Benar Palsu Palsu
Implication If 6 is a root of x2 − 36 = 0, then 6 is not a root of True False False
(x + 6)(x − 6) = 0.
Jika 6 bukan punca bagi (x + 6)(x − 6) = 0,

Akas maka 6 ialah punca bagi x2 − 36 = 0. Palsu Benar Benar
Converse If 6 is not a root of (x + 6)(x − 6) = 0, then 6 is a root False True True
of x2 − 36 = 0.
Jika 6 bukan punca bagi x2 − 36 = 0, maka

Songsangan 6 ialah punca bagi (x + 6)(x − 6) = 0. Palsu Benar Benar
Inverse If 6 is not a root of x2 − 36 = 0, then 6 is a root of False True True
(x + 6)(x − 6) = 0.
Jika 6 ialah punca bagi (x + 6)(x − 6) = 0,

Kontrapositif maka 6 bukan punca bagi x2 − 36 = 0. Benar Palsu Palsu
Contrapositive If 6 is a root of (x + 6)(x − 6) = 0, then 6 is not a root True False False
of x2 − 36 = 0.
2
Buat kesimpulan umum secara induktif bagi urutan nombor −1, −2, −4, −8, …
Make a general conclusion by induction for the sequence of numbers −1, −2, −4, −8, …
a0 = 1
−1 = −(20)
−2 = −(21)
−4 = −(22)
−8 = −(23)

−(2n), n = 0, 1, 2, 3, ...

Saya berjaya
• Menerangkan maksud hujah, dan membezakan hujah deduktif dan hujah induktif.
• Menentu dan menjustifikasikan keesahan suatu hujah deduktif dan seterusnya menentukan sama ada hujah yang sah itu munasabah.
• Membentuk hujah deduktif yang sah bagi suatu situasi.
• Menentu dan menjustifikasikan kekuatan suatu hujah induktif dan seterusnya menentukan sama ada hujah yang kuat itu meyakinkan.
• Membentuk hujah induktif yang kuat bagi suatu situasi.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan penaakulan logik.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 3
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 3
5. Rajah di bawah menunjukkan dua implikasi.

Kertas 1 The diagram below shows two implications.
1. Antara berikut, yang manakah adalah pernyataan Implikasi 1 : Jika sebuah poligon mempunyai 7
yang benar? sisi, maka jumlah sudut pedalaman
Which of the following is a true statement? poligon tersebut ialah 900°.
Implication 1 : If a polygon has 7 sides, then the sum of
81 = 92 dan 1 = 0.20
A  interior angles of the polygon is 900°.
5
81 = 92 and 1 = 0.20
 Implikasi 2
:
Jika jumlah sudut pedalaman
5
sebuah poligon ialah 900°, maka
B 6 ialah faktor bagi 30 dan 30 ialah faktor bagi 6. poligon itu mempunyai 7 sisi.
6 is a factor of 30 and 30 is a factor of 6.
Implication 2 : If the sum of interior angles of a polygon is
C (−2)2 × 4 = 42 dan −13  −5 900°, then the polygon has 7 sides.
(−2)2 × 4 = 42 and −13  −5
D 2 ialah nombor genap dan 2 ialah nombor Antara yang berikut, yang manakah pernyataan
perdana. bagi implikasi-implikasi di atas?
2 is an even number and 2 is a prime number. Which of the following is the statement for the implications
above?
2. Antara ayat yang berikut, yang manakah
A Jumlah sudut pedalaman sebuah poligon
merupakan satu pernyataan?
Which of the following sentences is a statement? ialah 900° jika dan hanya jika poligon tersebut
A Siapakah yang hadir ke majlis itu? mempunyai 7 sisi.
Who attended the function? The sum of interior angles of a polygon is 900° if and only if
the polygon has 7 sides.
B 4x + 5
B Sebuah poligon mempunyai 7 sisi jika dan
C Jangan pijak!
Don’t step! hanya jika jumlah sudut pedalaman poligon
D Saya seorang pelajar yang cemerlang. tersebut ialah 900°.
I am an excellent student. A polygon has 7 sides if and only if the sum of the interior
angles of the polygon is 900°.
3. Antara yang berikut, pernyataan yang manakah C Jumlah sudut pedalaman sebuah poligon
palsu? ialah bukan 900° jika dan hanya jika sebuah
Which of the following statement is false? poligon tidak mempunyai 7 sisi.
A 44 boleh dibahagi tepat dengan 4 atau 11. The sum of the interior angles of a polygon is not 900° if
44 is divisible by 4 or 11. and only if the polygon does not have 7 sides.
B 2 atau 29 merupakan nombor perdana. D Sebuah poligon tidak mempunyai 7 sisi jika
2 or 29 is a prime number. dan hanya jika jumlah sudut pedalaman
C 17 merupakan faktor sepunya bagi 255 dan 51. poligon itu bukan 900°.
17 is a common factor for 255 and 51. A polygon does not have 7 sides if and only if the sum of the
D Hasil tambah digit-digit dalam nombor 834 interior angles of the polygon is not 900°.
ialah 16 dan 3
64 × 22 = 16. 6. Rajah di bawah menunjukkan satu hujah.
The sum of the digits in the number 834 is 16 and The diagram below shows an argument.

3
64 × 22 = 16.
Premis 1: Jika x + 33  50 , maka x  17.
4. Rajah di bawah menunjukkan satu implikasi. Premise 1: If x + 33  50 . then x  17.
The diagram below shows an implication.
Premis 2: 22 + 33  50
Jika 5x − 6 = 24, maka x = 6. Premise 2: 22 + 33  50
If 5x − 6 = 24, then x = 6. Kesimpulan:
Conclusion:
Antara yang berikut, yang manakah merupakan
antejadian bagi implikasi di atas? Apakah kesimpulan bagi membentuk hujah yang
Which of the following is the antecedent for the implication
above?
sah?
What is the conclusion to form a valid argument?
A x = 6 C 5x − 6 ≠ 24
A 22  17 C x  22
B x ≠ 6 D 5x − 6 = 24
B 33  22 D x = 22

7. Diberi suatu fungsi, g(t) = t2 − 4t + 3, dengan Jawapan / Answer :

keadaan g(t) ialah jarak, dalam cm, lompatan (a) pernyataan umum / general statement
seorang pelajar, dari suatu aras yang tertentu
(b) pernyataan khusus / specific statement
pada masa t saat. Nyatakan kesimpulan secara
deduktif sekiranya, t ialah 15 saat.
Given a function, g(t) = t2 − 4t + 3, where g(t) is the distance, in 3. Diberi / given
cm, of a student jumps from a certain level at t seconds. State a m(1)² + n = −2
conclusion by deduction if, t is 15 seconds. m(2)² + n = 13
A Pelajar itu lompat pada saat yang ke 15. m(3)² + n = 38
The student jumped at 15th second.
m(4)² + n = 73
B Jarak lompatan pelajar itu ialah 1.68 m.
The distance jumped by the student is 1.68 m.

C Jarak lompatan pelajar itu ialah 3 m. (a) Cari nilai m dan n.
The distance jumped by the student is 3 m. Find the values of m and n
D Ketinggian maksimum lompatan pelajar itu (b) Seterusnya, buat satu kesimpulan secara
ialah 3 m. induktif untuk urutan nombor −2, 13, 38,
The maximum height jumped by the student is 3 m. 73, …
Hence, make a conclusion by induction for the sequence
of numbers −2, 13, 38, 73, …
Kertas 2
1. (a) Nyatakan sebab “20 × 4 = 80” ialah satu Jawapan / Answer :
pernyataan. (a) m + n = −2 .............a
State the reason why “20 × 4 = 80” is a statement. 4m + n = 13 ...........b
(b) Tuliskan akas, songsangan dan kontrapositif
b−a
bagi implikasi di bawah.
Write the converse, inverse and contrapositive for the
3m = 15
implication below. m=5
Jika p = 22, maka 3p − 5 = 61. daripada / from a
If p = 22, then 3p − 5 = 61. 5 + n = −2
n = −7
Jawapan / Answer : (b) 5p2 − 7, p = 1, 2, 3 …
(a) Kerana nilai kebenarannya dapat ditentukan.
Because the truth value can be determine.
4. (a) Nyatakan sama ada pernyataan di bawah
(b) Akas / Converse: adalah benar atau palsu.
Jika 3p − 5 = 61, maka p = 22. State whether the statement below is true or false.
If 3p − 5 = 61, then p = 22.
Garisan berserenjang membentuk sudut
Songsangan / Inverse: 90° atau 8² − 3  (2³ − 1)².
Jika p ≠ 22, maka 3p − 5 ≠ 61. Perpendicular lines form an angle of 90° or
If p ≠ 22, then 3p − 5 ≠ 61. 8² − 3  (2³ − 1)²
Kontrapositif / Contrapositive:
(b) Tulis dua implikasi berdasarkan pernyataan
Jika 3p − 5 ≠ 61, maka p ≠ 22.
If 3p − 5 ≠ 61, then p ≠ 22.
majmuk di bawah.
Write two implications based on the compound
2. Tentukan sama ada pernyataan berikut adalah statement below.
pernyataan khusus atau umum. 2x2 + x − 15 = 0 jika dan hanya jika x = −3
Determine whether the following statements are specific or
general. dan x = 5 .
2
(a) Jumlah sudut pedalaman suatu poligon 5
2x2 + x − 15 = 0 if and only if x = −3 and x = .
ialah (n − 2) × 180°, dengan keadaan n ialah 2
bilangan sisi. [5 markah / 5 marks]
The sum of interior angles of a polygon is (n − 2) × 180°,
where n is the number of sides.
(b) Hasil tambah 9 nombor perdana yang
pertama ialah 100.
The sum of the first 9 prime numbers is 100.

Jawapan / Answer : Tip KBAT

(a) Benar / True
(b) Implikasi 1 / Implication 1: Luas kawasan yang tidak berlorek
The area of the unshaded region
Jika 2x2 + x − 15 = 0, maka x = −3 dan x = 5 . = Luas segi empat – Luas segi tiga
5 2 Area of square – Area of triangle
If 2x + x − 15 = 0, then x = −3 and x = .
2
2
Implikasi 2 / Implication 2: Jawapan / Answer :
Jika x = −3 dan x = 5 , maka 2x2 + x − 15 = 0. (a) Antejadian / Antecedent:
2 Garis lurus y = −3x + 7 adalah selari dengan
5
If x = −3 and x = , then 2x2 + x − 15 = 0.
2 garis lurus 4y = ax + 28.
The straight line y = −3x + 7 is parallel to the straight line
5. (a) Nyatakan antejadian dan akibat bagi 4y = ax + 28.
implikasi di bawah. Akibat / Consequent: a = −12
State the antecedent and consequent of the implication
below. (b) Kesimpulan / Conclusion:
Jika garis lurus y = −3x + 7 adalah selari Sisi ABCDEFGH ialah sama panjang.
the length of sides of ABCDEFGH is equal.
dengan garis lurus 4y = ax + 28, maka
a = −12. Hujah Deduktif kerana kesimpulan khusus
If the straight line y = −3x + 7 is parallel to the straight dibuat berdasarkan pernyataan umum.
line 4y = ax + 28, then a = −12. Deductive argument because specific conclusion is made
from general statement.
(b) Nyatakan kesimpulan dan seterusnya
tentukan sama ada hujah yang berikut ialah (c) (i) Luas kawasan yang tidak berlorek untuk
hujah deduktif atau hujah induktif. Jelaskan corak pertama
jawapan anda. The area of unshaded region for the first pattern
State the conclusion and hence determine whether
the following argument is a deductive argument or an = (2 × 2) − 1 × 2 × 2
 
inductive argument. Explain your answer. 2
=4−2
Semua poligon sekata mempunyai sisi = 2 cm2
yang sama panjang. ABCDEFGH ialah
Luas kawasan yang tidak berlorek untuk
oktagon sekata. Maka sisi ABCDEFGH ialah
corak yang kedua
sama panjang. The area of unshaded region for the second pattern
All regular polygons have equal sides. ABCDEFGH
is a regular octagon. Then, the length of sides of =2×2
ABCDEFGH is equal. = 4 cm²
(c) Rajah di bawah menunjukkan empat corak
corak yang ketiga
pertama yang sama saiz daripada suatu The area of unshaded region for the third pattern
jujukan. KBAT Menganalisis =2×4
The diagram below shows the first four patterns with the
same size of a sequence. = 8 cm²
2 cm
corak yang keempat
2 cm
The area of unshaded region for the fourth pattern
=2×8
= 16 cm²
Oleh itu, luas kawasan yang tidak
berlorek
Therefore, the area of the unshaded region

= 2n, n = 1, 2, 3, 4, …
(i) Buat satu kesimpulan umum bagi luas
kawasan yang tidak berlorek. (ii) Luas kawasan tidak berlorek untuk
Make a general conclusion for the area of the corak yang ke-7
unshaded region. The area of the unshaded region for the 7th pattern
(ii) Seterusnya, hitung luas kawasan tidak = 27
berlorek untuk corak yang ke-7. = 128 cm2
Hence, calculate the area of the unshaded region
for the 7th pattern.

Rajah di bawah menunjukkan tiga corak pertama daripada suatu pola. Segi empat
sama dalam corak itu adalah terterap di dalam bulatan yang berdiameter 35 cm.
The diagram below shows the first three patterns in a sequence. The square in the pattern is inscribed in a Diameter bulatan
Diameter of the circle
circle with diameter of 35 cm. KBAT Menganalisis = panjang pepenjuru segi empat
sama
Length of the diagonal of square
Buat satu kesimpulan secara induktif bagi luas kawasan berlorek.

Make a conclusion by induction for the area of the shaded region.
Jawapan / Answer :
35 cm
Panjang / Length = x
x2 + x2 = 352
2x2 = 1 225
x = 
612.5
Corak pertama / First pattern:
1 × 22 × 17.52 − 
 612.5 × 
612.5  
7
Corak kedua / Second pattern:
3 × 22 × 17.52 − 
 
612.5 × 
612.5  
7
Corak ketiga / Third pattern:
5 × 22 × 17.52 − 
 612.5 × 
612.5  
7
Maka / Therefore,
(2n − 1)[17.52π − 612.5], n = 1, 2, 3, …
Kuiz 3

Matematik Tingkatan 4 Bab 4 Operasi Set
BAB
4 Operasi Set
Operations on Sets
PBD 4.1 Persilangan Set Buku Teks
Intersection of Sets ms. 96 – 105
FOKUS TOPIK
1. Persilangan dua set, A dan B, ditulis sebagai A  B, ialah set yang terdiri daripada semua unsur sepunya dalam set A dan
set B.
The intersection of two sets, A and B, written as A  B, is the set which contains all the common elements in set A and set B.
A B A B
AB C
ABC

2. Pelengkap bagi persilangan set A dan set B yang ditulis sebagai (A  B)ʹ, ialah set yang mengandungi semua unsur dalam set
semesta tetapi bukan unsur dalam A  B.
The complement of the intersection of set A and set B which is written as (A  B)ʹ, is the set of all the elements in the universal set but not in
A  B.
(A B) (A B C)
ξ ξ
A B
A B
1. Senaraikan semua unsur bagi persilangan set berikut dan nyatakan bilangan unsur bagi persilangan set
tersebut. SP 4.1.1 TP1 TP2
List all the elements of the intersection of sets and hence state the number of elements of the intersection.
(a)  = {x : 10  x  20, x ialah integer}

 = {x : 50  x  60, x ialah integer}  = {x : 10  x  20, x is an integer}
 = {x : 50  x  60, x is an integer}
C = {x : x ialah nombor ganjil}
A = {x : x ialah gandaan 3} C = {x : x is an odd number}
A = {x : x is a multiple of 3}
D = {x : x ialah nombor perdana}
B = {x : x ialah gandaan 5} D = {x : x is a prime number }
B = {x : x is a multiple of 5}
(i) C  D
(i) A  B
(ii) n(C  D)
(ii) n(A  B)
 = {10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20}
 = {50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60}
C = {11, 13, 15, 17, 19}
A = {51, 54, 57, 60} D = {11, 13, 17, 19}
B = {50, 55, 60} C  D = {11, 13, 17, 19}
A  B = {60} n(C  D) = 4
n(A  B) = 1

(b)  = {x : 18  x  27, x ialah integer} (c)  = {x : 1  x  20, x ialah integer}

 = {x : 18  x  27, x is an integer}  = {x : 1  x  20, x is an integer}
G = {x : x boleh dibahagi tepat dengan 3} P = {x : x ialah nombor kuasa dua sempurna}
G = {x : x is divisible by 3} P = {x : x is a perfect square}
H = {x : x ialah nombor genap} Q = {x : x ialah faktor bagi 18}
H = {x : x is an even number } Q = {x : x is a factor of 18}
J = {x : x ialah gandaan 6} R = {x : x ialah gandaan 9}
J = {x : x is a multiple of 6} R = {x : x is a multiple of 9}
(i) G  H  J (i) P  Q  R
(ii) n(G  H  J) (ii) n(P  Q  R)
 = {18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27}  = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16,
G = {18, 21, 24, 27} 17, 18, 19, 20}
H = {18, 20, 22, 24, 26} P = {1, 4, 9, 16}
J = {18, 24} Q = {1, 2, 3, 6, 9, 18}
G  H  J = {18, 24} R = {9, 18}
n(G  H  J) = 2 P  Q  R = {9}
n(P  Q  R) = 1
2. Lukis gambar rajah Venn dan lorekkan kawasan yang mewakili set yang diberikan. SP 4.1.1 TP3
Draw a Venn diagram and shade the region that represents the given sets.
(a) G = {nombor ganjil yang kurang daripada 10}

A = {nombor pada dadu} G = {odd numbers less than 10}
A = {numbers on a dice}
H = {faktor bagi 15}
B = {faktor bagi 10} H = {factors of 15}
B = {factors of 10}
J = {nombor perdana yang kurang daripada 10}
Lorekkan / Shade A  B. J = {prime numbers less than 10}
Lorekkan / Shade G  H.
A = {1, 2, 3, 4, 5, 6}
B = {1, 2, 5, 10} G = {1, 3, 5, 7, 9} G H
1
A B H = {1, 3, 5, 15} 9 15
3
1 J = {2, 3, 5, 7} 5
3
2 10 7
4
5
6 2
J
(b) K = {nombor genap yang kurang daripada 20} (c) X = {huruf dalam perkataan ‘cerdas’}
K = {even numbers less than 20} X = {letters in the word ‘cerdas’}
L = {gandaan 4 yang kurang daripada 20} Y = {huruf dalam perkataan ‘cergas’}
L = {multiples of 4 less than 20} Y = {letters in the word ‘cergas’ }
M = {faktor bagi 28} Z = {huruf dalam perkataan ‘ceria’}
M = {factors of 28} Z = {letters in the word ‘ceria’ }
Lorekkan / Shade K  L  M. Lorekkan / Shade X  Y  Z.
K = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18} X = {c, e, r, d, a, s}

L = {4, 8, 12, 16} Y = {c, e, r, g, a, s}
M = {1, 2, 4, 7, 14, 28} Z = {c, e, r, i, a}
X Y
K M
6 s
10 2 d g
L 1 c
16 r
e
8 4 a
12 7
14 i
18 28
Z

3. Senaraikan semua unsur dan seterusnya nyatakan bilangan unsur bagi set berikut. SP 4.1.2 TP3
List all the elements and hence state the number of elements of the following sets.
 = {11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20}
P = {11, 13, 15, 17, 19}
Q = {12, 13, 17, 19}
R = {11, 13, 14, 15, 16, 17}
(a) (i) (Q  R)ʹ

(i) (P  Q)ʹ
(ii) n(Q  R)ʹ
(ii) n(P  Q)ʹ
Q  R = {13, 17}
P  Q = {13, 17, 19}
(i) (Q  R)ʹ = {11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20}
(i) (P  Q)ʹ = {11, 12, 14, 15, 16, 18, 20}
(ii) n(Q  R)ʹ = 8
(ii) n(P  Q)ʹ = 7
(b) (i) (P  R)ʹ (c) (i) (P  Q  R)ʹ

(ii) n(P  R)ʹ (ii) n(P  Q  R)ʹ
P  R = {11, 13, 15, 17} P  Q  R = {13, 17}
(i) (P  R)ʹ = {12, 14, 16, 18, 19, 20} (i) (P  Q  R)ʹ = {11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20}
(ii) n(P  R)ʹ = 6 (ii) n(P  Q  R)ʹ = 8
4. Berdasarkan setiap gambar rajah Venn di bawah, senaraikan semua unsur bagi set yang berikut.
Based on each of the Venn diagrams below, list all the elements of the following sets. SP 4.1.2 TP3
(a) ξ
ξ P Q
E F
6 2
b 8
a f 7 3
d c 4
h 10
g e
(E  F)ʹ = {b, d, g, f, h, j} (P  Q)ʹ = {2, 3, 4, 6, 8, 10}
(b) ξ (c) ξ
A 52
12 B 22
J 81
10 13 K 79
C 9
17 69
7 4 1 L 16
3
21 66 21
(i) (A  B)ʹ = {1,3,7,10,12,13,17,21} (i) (J  K)ʹ = {22, 52, 81}

(ii) (A  C)ʹ = {1,4,9,10,12,13,17,21} (ii) (J  L)ʹ = {22, 52, 66, 69, 79, 81}
(iII) (K  L)ʹ = {22, 52, 66, 69, 79, 81}
(iV) (J  K  L)ʹ = {22, 52, 66, 69, 79, 81}
5. Lorekkan kawasan yang mewakili set yang diberikan. SP 4.1.2 TP3

Shade the regions that represent the given sets.
(a) (A  C)ʹ
(P  Q)ʹ
ξ
ξ B
Q A C
P
R

(b) (P  Q  R)ʹ (c) (X  Y  Z)ʹ

ξ ξ
P Q
X Y
6. Selesaikan masalah berikut. SP 4.1.3

(a) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan

Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan
bilangan unsur dalam set semesta, , set P, Q dan
bilangan unsur dalam set semesta, , set J dan K.
The Venn diagram below shows the number of elements in the
R. TP4
The Venn diagram below shows the number of elements in the
universal set, , sets J and K. TP4
universal set, , sets P, Q and R.
ξ
J K ξ
P Q
x 10
12
14
16
x y
a
R
Diberi / Given n() = 100, n(J) = 25, n(K) = 34 dan / and

Diberi / Given n() = 115, n(P) = 52, n(Q) = 60,
n(J  K) = 12.
n(P  Q) = 24, n(P  R) = 30 dan / and
Cari nilai a. n(P  Q  R) = 14.
Find the value of a.
Cari nilai x dan y.
n() = 100 Find the values of x and y.
(25 − 12) + 12 + (34 − 12) + a = 100
47 + a = 100 n(P) = 52
a = 53 x + 10 + 16 + 14 = 52

x = 12
n() = 115
12 + 16 + 12 + 60 + y = 115
y = 15
(b) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan set semesta,  = {murid ξ

M S
Tingkatan 4}, set M = {murid yang mengambil mata pelajaran Matematik
Tambahan} dan set S = {murid yang mengambil mata pelajaran Prinsip 200 – x x 145 – x
Perakaunan}. TP5 KBAT Menganalisis
The Venn diagram below shows the universal set,  = {Form 4 pupils}, set M = {pupils who
take Additional Mathematics} and set S = {pupils who take Principles of Accounts}. y
(i) Diberi n() = 324, ungkapkan x dalam sebutan y.

Given that n() = 324, express x in term of y.
(ii) Jika y = 39, cari bilangan murid yang mengambil mata pelajaran Matematik Tambahan sahaja.
If y = 39, find the number of pupils who take only Additional Mathematics.
(i) y + (200 − x) + x + (145 − x) = 324

y − x + 345 = 324
x = y + 21

(ii) Apabila / When y = 39,

x = 39 + 21
= 60
Bilangan murid yang mengambil Matematik Tambahan sahaja
Number of pupils who take only Additional Mathematics
= 200 − 60
= 140
(c) Sekumpulan murid disoal selidik dan didapati bahawa:

A group of pupils were surveyed and it is found that:
 = {murid dalam kumpulan itu} /  = {pupils in the group}
B = {murid yang bermain badminton} / B = {pupils who play badminton}
F = {murid yang bermain bola sepak} / F = {pupils who play football}
T = {murid yang bermain tenis} / T = {pupils who play tennis}
Diberi / Given that n() = 160, n(B) = 58, n(F) = 97, n(B  F) = 23, n(B  T) = 19 , n(F  T) = 20 dan / and
n(B  F  T) = 6.
Tentukan bilangan murid yang bermain tenis sahaja. TP5 KBAT Menganalisis
Find the number of pupils who play only tennis.
B F
Bilangan murid yang bermain tenis sahaja
22 17 60 Number of pupils who play only tennis
13
6
14
= 160 – 22 – 17 – 13 – 6 – 60 – 14
= 28
28
1
Lorekkan kawasan yang mewakili set yang diberikan.
Shade the region that represents the given sets.
(a) (P  Q)ʹ  R
ξ
P Q
• Lorekkan kawasan yang mewakili set (P  Q)′ dahulu.
Kemudian lorekkan set R.
First, shade the region representing set (P  Q)′ . Next shade set R.
• Persilangan set ialah kawasan sepunya yang dilorekkan.
R The intersection of the sets is the common region that is shaded.

(b) (Q  R)ʹ  P
ξ
P Q R
• Lorekkan kawasan yang mewakili set (Q  R)′ dahulu.
Kemudian lorekkan set P.
First, shade the region representing set (Q  R)′ . Next shade set P.
• Persilangan set ialah kawasan sepunya yang dilorekkan.
The intersection of the sets is the common region that is shaded.


Saya berjaya
• Menentukan dan menghuraikan persilangan set menggunakan pelbagai perwakilan.
• Menentukan pelengkap bagi persilangan set.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan persilangan set.

PBD 4.2 Kesatuan Set Video

Buku Teks
Union of Sets ms. 106 – 115
FOKUS TOPIK
1. Kesatuan dua set, A dan B, ditulis sebagai A  B, ialah set yang terdiri daripada semua unsur dalam set A atau set B atau kedua-dua
set.
The union of two sets, A and B, written as A  B , is a set which contains of all elements in set A or set B or both sets.
A  B ABC
A B
A B
C

2. Pelengkap bagi kesatuan set A dan set B yang ditulis sebagai (A  B)ʹ, ialah set yang mengandungi semua unsur dalam set semesta
tetapi bukan unsur dalam A  B.
The complement of the union of set A and set B which is written as (A  B)ʹ is the set of all the elements in the universal set but not in A  B.
(A B) (A B C)
ξ ξ
A B A B
C

7. Lorekkan kawasan yang mewakili set yang diberi. SP 4.2.1 TP2

(a) P  Q  R
PR
ξ
ξ P
P Q
Q R
R
(b) P  R (c) P  Q  R

ξ ξ
Q
P R P Q R

8. Senaraikan semua unsur dan nyatakan bilangan unsur bagi set yang berikut. SP 4.2.1 TP1 TP2
List all the elements and state the number of elements in the following sets.
(a) J = {a, b, c}
A = {3, 6, 9, 12}
K = {a, c, e}
B = {3, 6}
L = {a, e , i, o, u}
C = {9, 12, 15, 18}
Cari / Find
Cari / Find
(i) J  K; n(J  K)
(i) A  B ; n(A  B)
(ii) J  K  L; n(J  K  L)
(ii) A  B  C; n(A  B  C)
(i) J  K = {a, b, c, e}
(i) A  B = {3, 6, 9, 12}
n(J  K) = 4
n(A  B) = 4
(ii) J  K  L = {a, b, c, e, i, o, u}
(ii) A  B  C = {3, 6, 9, 12, 15, 18}
n(J  K  L) = 7
n(A  B  C) = 6
(b) P = {x : x ialah nombor ganjil, x  10} (c) X = {huruf dalam perkataan ‘SELAYANG’}
P = {x : x is an odd number, x  10} X = {letters in the word ‘SELAYANG’}
Q = {x : x ialah nombor perdana, x  10} Y = {huruf vokal dalam perkataan ‘SEMENYIH’}
Q = {x : x is a prime number, x  10} Y = {vowels in the word ‘SEMENYIH’}
R = {x : x ialah faktor bagi 9} Z = {huruf konsonan dalam perkataan‘SEKINCHAN’}
R = {x : x is a factor 9} Z = {consonants in the word ‘SEKINCHAN’}
Cari / Find Cari / Find
(i) P  Q; n(P  Q) (i) X  Y; n(X  Y)
(ii) P  Q  R; n(P  Q  R) (ii) X  Y  Z; n(X  Y  Z)
P = {1, 3, 5, 7, 9} X = {S, E, L, A, Y, N, G}
Q = {2, 3, 5, 7} Y = {E, I}
R = {1, 3, 9} Z = {S, K, N, C, H}
(i) P  Q = {1, 2, 3, 5, 7, 9} (i) X  Y = {S, E, L, A, Y, N, G, I}
n(P  Q) = 6 n(X  Y) = 8
(ii) P  Q  R = {1, 2, 3, 5, 7, 9} (ii) X  Y  Z = {S, E, L, A, Y, N, G, I, K, C, H}
n(P  Q  R) = 6 n(X  Y  Z) = 11
9. Lorekkan kawasan yang mewakili set yang diberi. SP 4.2.2 TP3

(a) (P  Q)ʹ
(A  B)ʹ
ξ
ξ
P
A B
Q
(b) (E  F  G)ʹ (c) (Y  Z)ʹ

ξ ξ
E F Y
X Z

10. Senaraikan semua unsur bagi set yang berikut. SP 4.2.2 TP3
List all the elements of the following sets.
(a)  = {x : x ialah integer, 60  x 75}

 = {x : x ialah integer, 1  x 10}  = {x : x is an integer, 60  x 75}
 = {x : x is an integer, 1  x 10}
G = {x : x ialah gandaan 3}
A = {x : x ialah nombor ganjil} G = {x : x is a multiple of 3}
A = {x : x is an odd number}
H = {x : x ialah nombor genap}
B = {x : x ialah faktor bagi 8} H = { : x is an even number}
B = {x : x is a factor of 8}
K = {x : x ialah nombor perdana}
C = {x : x ialah kuasa dua sempurna} K = {x : x is a prime number}
C = {x : x is a perfect square}
(i) (G  H)ʹ (ii) (G  H  K)ʹ
(i) (A  B)ʹ (ii) (A  B  C)ʹ
 = {60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72,
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10} 73, 74, 75}
A = {1, 3, 5, 7, 9} G = {60, 63, 66, 69, 72, 75}
B = {1, 2, 4, 8} H = {60, 62, 64, 66, 68, 70, 72, 74}
C = {1, 4, 9} K = {61, 67, 71, 73}
(i) A  B = {1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9} (i) G  H = {60, 62, 63, 64, 66, 68, 69, 70, 72, 74,
(A  B)ʹ = {6, 10} 75}
(ii) A  B  C = {1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9} (G  H)ʹ = {61, 65, 67, 71, 73}
(A  B  C)ʹ = {6, 10} (ii) G  H  K = {60, 61, 62, 63, 64, 66, 67, 68, 69,
70, 71, 72, 73, 74, 75}
(G  H  K)ʹ = {65}
(b)  = {x : x ialah integer, 40  x  55} (c)  = {x : x ialah integer, 15  x  30}

 = {x : x is an integer, 40  x  55}  = {x : x is an integer, 15  x  30}
L = {x : x ialah gandaan 4} P = {x : x ialah nombor genap}
L = {x : x is a multiple of 4} P = {x : x is an even number}
M = {x : x ialah gandaan 5} Q = {x : x ialah nombor yang boleh dibahagi tepat
M = {x : x is a multiple of 5} dengan 3}
N = {x : x ialah gandaan 10} Q = {x : x is a number which is exactly divisible by 3}
N = {x : x is a multiple of 10} R = {x : x ialah nombor yang hasil tambah digitnya
(i) (L  M)ʹ (ii) (L  M  N)ʹ ialah nombor ganjil}
R = {x : x is a number such that the sum of its digits is an odd
 = {40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, number}
53, 54, 55} (i) (P  Q)ʹ (ii) (P  Q  R)ʹ
L = {40, 44, 48, 52}
M = {40, 45, 50, 55}  = {15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27,
N = {40, 50} 28, 29, 30}
(i) L  M = {40, 44, 45, 48, 50, 52, 55} P = {16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30}
(L  M)ʹ = {41, 42, 43, 46, 47, 49, 51, 53, 54} Q = {15, 18, 21, 24, 27, 30}
R = {16, 18, 21, 23, 25, 27, 29, 30}
(ii) L  M  N = {40, 44, 45, 48, 50, 52, 55}
(L  M  N)ʹ = {41, 42, 43, 46, 47, 49, 51, 53, 54} (i) P  Q = {15, 16, 18, 20, 21, 22, 24, 26, 27, 28, 30}
(P  Q)ʹ = {17, 19, 23, 25, 29}
(i) P  Q  R = {15, 16, 18, 20, 21, 22, 23, 24, 25,
26, 27, 28, 29, 30}
(P  Q  R)ʹ = {17, 19}


(a) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan set

Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan bilangan
semesta,  = {murid Tingkatan 4 Bestari}, set
unsur dalam set A dan set B dengan set semesta,
J = {murid yang suka bermain pingpong} dan set
 = A  B. TP4
The Venn diagram below shows the number of elements in set A
K = {murid yang suka bermain bola keranjang}.
The Venn diagram below shows the universal set,  = {Form 4
and set B such that the universal set,  = A  B.
Bestari pupils}, set J = {pupils who like to play table tennis} and
ξ set K = {pupils who like to play basketball}. TP4
A B
ξ
2x – 1 x+3 4x + 2 J K
15
Jika n(A), cari n(A  B).

If n(A), find n(A  B).
Diberi n(), n(J) = 37 dan n(K) = 34, cari bilangan
murid yang tidak suka sebarang permainan
n(A) = 26
tersebut.
x −1 + x + 3 = 26
2 Given n(), n(J) = 37 and n(K) = 34, calculate the number of
3x + 2 = 26 pupils who do not like any of the games.
3x = 24
x = 8 n(J  K) = 37 + 34 − 15
n(A  B) = 26 + 4(8) + 2 = 56
= 60 Bilangan murid yang tidak suka sebarang
permainan itu
Number of pupils who do not like any of the games
= 85 – 56
= 29
(b) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan keputusan soal selidik tentang aktiviti masa lapang bagi
105 orang murid. Diberi set semesta,  = {murid yang disoal selidik}, set P = {murid yang suka membaca},
set Q = {murid yang suka mendengar muzik} dan set R = {murid yang suka melayari Internet}.
The Venn diagram below shows the result of a survey of 105 pupils' leisure activities. It is given that the universal set,  = {pupils
surveyed}, set P = {pupils who like reading}, set Q = {pupils who like listening to music} and set R = {pupils who like surfing the
Internet}. TP5 KBAT Menganalisis
ξ
Q
2x – 1
P 7 4 6 R
x 2 x–2

Terdapat 57 orang murid suka sejenis aktiviti sahaja. Cari
There are 57 pupils who like one type of activities only. Find
(i) nilai x.
the value of x.
(ii) bilangan murid yang tidak suka sebarang aktiviti tersebut.
the number of pupils who do not like any of the activities.
(ii) Bilangan murid yang tidak suka sebarang

x + 2x − 1 + x − 2 = 57
(i)
aktiviti itu
4x − 3 = 57 Number of pupils who do not like any of the activities
4x = 60 = 105 – 57 – 7 – 2 – 6 – 4
x = 15 = 29

(c) Daripada sekumpulan guru di sebuah sekolah, terdapat 8 orang mengajar Matematik, 10 orang
mengajar Sains dan 12 orang mengajar Bahasa Inggeris. Antaranya, 3 orang mengajar kedua-dua
Matematik dan Sains, 2 orang mengajar kedua-dua Sains dan Bahasa Inggeris, 3 orang mengajar
Matematik dan Bahasa Inggeris dan 1 orang mengajar ketiga-tiga subjek itu. Hitung jumlah guru yang
mengajar Matematik atau Sains atau Bahasa Inggeris. TP5 KBAT Menganalisis
Out of a group of teachers in a school, there are 8 teachers who teach Mathematics, 10 teach Science and 12 teach English. Of these,
3 teach both Mathematics and Science, 2 teach both Science and English, 3 teach both Mathematics and English and 1 teaches all
the three subjects. Calculate the total number of teachers who teach either Mathematics, Science or English.
M = Matematik / Mathematics Bilangan guru yang mengajar Sains sahaja

S = Sains / Science Number of teachers who teach Science only
E = Bahasa Inggeris / English = 10 – 2 – 1 – 1
=6
M S
2 Bilangan guru yang mengajar Bahasa Inggeris
3 6
1
sahaja
2 1 Number of teachers who teach English only
8 = 12 – 2 – 1 – 1
E
=8

Jumlah guru yang mengajar Matematik atau
Bilangan guru yang mengajar Matematik sahaja
Number of teachers who teach Mathematics only Sains atau Bahasa Inggeris
Number of teachers who teach either Mathematics, Science or
=8–2–2–1 English
=3 =3+6+8+2+1+2+1
= 23
2
Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan set P, Q dan R dengan keadaan set semesta,  = P  Q  R. Lorek set
The Venn diagram below shows the sets P, Q and R such that the universal set,  = P  Q  R. Shade the set
(a) (P  Q)ʹ  R (b) (P  Q)ʹ  (Q  R)ʹ
(a) Q
P
R
Lorekkan kawasan yang mewakili set
(P  Q)′ dahulu. Kemudian lorekkan
set R.
First, shade the region representing set
(P  Q)′ . Next shade set R.
(b) P Q
Lorekkan kawasan yang mewakili set

(Q  R)′ dahulu. Kemudian lorekkan set
(P  Q)′.
First, shade the region representing set
R
(Q  R)′. Next, shade set (P  Q)′.

Saya berjaya
• Menentukan dan menghuraikan kesatuan set menggunakan pelbagai perwakilan.
• Menentukan pelengkap bagi kesatuan set.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan kesatuan set.

PBD 4.3 Gabungan Operasi Set Buku Teks
Combined Operations on Sets ms. 116 – 122
FOKUS TOPIK
1. Gabungan operasi set melibatkan persilangan set () dan 2. Pelengkap bagi gabungan operasi set melibatkan pelengkap
kesatuan set (). bagi persilangan set () atau kesatuan set () atau kedua-
Combined operations on sets involve the intersection of sets () and duanya.
union of sets (). The complement of combined operations on sets involves the
Contohnya / For example, complements of intersection of sets () or union of sets () or both.
P  (Q  R), P  (Q  R), (P  Q)  R Contohnya / For example,
P  (Q  R)ʹ, (P  Q)ʹ  R, (P  Q)ʹ  Rʹ
(a) P = {a, b, d}
A = {1, 3, 5, 7, 9}
Tip Penting Q = {a, c, d, e}
B = {1, 2, 3, 5, 7}
Lakukan operasi dalam R = {b, f, g, h}
C = {2, 4, 5, 6, 8}
kurungan dahulu. Operasi (i) P  (Q  R)
(i) (A  B)  C lain dilakukan dari kiri ke
(ii) (P  Q)  R
(ii) A  (B  C) kanan.
Perform the operations
within brackets first. Other (i) P = {a, b, d}
(i) A  B = {1, 2, 3, 5, 7, 9} operations are performed Q  R = {a, b, c, d, e, f, g, h}
C = {2, 4, 5, 6, 8} from left to right.
P  (Q  R) = {a, b, d}
(A  B)  C = {2, 5}
(ii) P  Q = {a, d}
(ii) A = {1, 3, 5, 7, 9} R = {b, f, g, h}
B  C = {2, 5} (P  Q)  R = {a, b, d, f, g, h}
A  (B  C) = {1, 2, 3, 5, 7, 9}
(b) A = {1, 9, 25, 64} (c)  = {x : x ialah integer, 1  x  15}

B = {1, 4, 9, 81}  = {x : x is an integer, 1  x  15}
C = {16, 25, 36, 49, 81} P = {x : x ialah nombor genap}
P = {x : x is an even number}
(i) A  (B  C)
Q = {x : x ialah nombor perdana}
(ii) B  (A  C) Q = {x : x is a prime number}
(iii) (A  B)  (A  C) R = {x : x ialah faktor bagi 15}
R = {x : x is a factor of 15}
(i) A = {1, 9, 25, 64} (i) P  (Q  R)
B  C = {1, 4, 9, 16, 25, 36, 49, 81} (ii) (P  Q)  (Q  R)
A  (B  C) = {1, 9, 25}
(ii) B = {1, 4, 9, 81}  = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15}
A  C = {25} P = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14}
B  (A  C) = {1, 4, 9, 25, 81} Q = {2, 3, 5, 7, 11, 13}
(iii) A  B = {1, 4, 9, 25, 64, 81} R = {1, 3, 5, 15}
A  C = {1, 9, 16, 25, 36, 49, 64, 81} (i) P = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14}
(A  B)  (A  C) = {1, 9, 25, 64, 81} Q  R = {1, 2, 3, 5, 7, 11, 13, 15}
P  (Q  R) = {2}
(ii) P  Q = {2}
Q  R = {3, 5}
(P  Q)  (Q  R) = {2, 3, 5}

13. Lorekkan kawasan yang mewakili set yang diberikan dalam gambar rajah Venn berikut. SP 4.3.1 TP3
Shade the region that represents the given set in each of the following Venn diagrams.
(A  B)  C (a) A  (B  C)
B B
A C
A C

(b) P  (Q  R) (c) (R  T)  S
P Q R S
T
(a)  = {a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k}
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
P = {a, b, d}
A = {1, 3, 5, 7, 9}
Q = {a, c, d, e, j}
B = {1, 2, 3, 5, 7} Tip Penting
R = {b, f, g, h, j}
C = {2, 4, 5, 6, 8} Lakukan operasi dalam
(i) (A  B)ʹ  C kurungan dahulu. Operasi (i) (P  Q)  Rʹ
(ii) Aʹ  (B  C) lain dilakukan dari kiri ke (ii) P  (Q  R)ʹ
kanan.
(i) (A  B)ʹ = {4, 6, 8, 10} Perform the operations (i) P  Q = {a, b, c, d, e, j}
within brackets first. Other Rʹ = {a, c, d, e, i, k}
C = {2, 4, 5, 6, 8} operations are performed
(A  B)ʹ  C = {4, 6, 8} from left to right. (P  Q)  Rʹ = {a, c, d, e}
(ii) Aʹ = {2, 4, 6, 8, 10} (ii) P = {a, b, d}
B  C = {2, 5} (Q  R )ʹ = {a, b, c, d, e, f, g, h, i, k}
Aʹ  (B  C ) = {2, 4, 5, 6, 8, 10} P  (Q  R )ʹ = {a, b, c, d, e, f, g, h, i, k}
(b)  = {kuasa dua sempurna yang kurang daripada (c)  = {x : x ialah integer, 1  x  15}
100}  = {x : x is an integer, 1  x  15}
 = {perfect squares less than 100} P = {x : x ialah nombor ganjil}
A = {1, 9, 25, 64} P = {x : x is an odd number}
B = {1, 4, 9, 81} Q = {x : x ialah gandaan 3}
Q = {x : x is a multiple of 3}
C = {16, 25, 36, 49, 81}
R = {x : x ialah faktor bagi 12}
(i) (A  B)ʹ  C (ii) (Aʹ  B)  C R = {x : x is a factor of 12}
(iiI) (A  B)ʹ  (B  C)
(i) Pʹ  (Q  R) (ii) (Q  R)ʹ  P
(i) (A  B)ʹ = {16, 36, 49}
ξ = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15}
C = {16, 25, 36, 49, 81}
P = {1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15}
(A  B)ʹ  C = {16, 36, 49}
Q = {3, 6, 9, 12, 15}
(ii) Aʹ  B = {4, 81} R = {1, 2, 3, 4, 6, 12}
C = {16, 25, 36, 49, 81}
(i) Pʹ = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14}
(Aʹ  B)  C = {4, 16, 25, 36, 49, 81}
Q  R = {1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 15}
(iii) (A  B)ʹ = {4, 16, 25, 36, 49, 64, 81} Pʹ  (Q  R) = {2, 4, 6, 12}
B  C = {1, 4, 9, 16, 25, 36, 49, 81}
(ii) (Q  R)ʹ = {5, 7, 8, 10, 11, 13, 14}
(A  B)ʹ  (B  C) = {4, 16, 25, 36, 49, 81}
P = {1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15}
(Q  R)ʹ  P = {5, 7, 11, 13}

15. Lorekkan kawasan yang mewakili set yang diberi dalam gambar rajah Venn berikut. SP 4.3.2 TP3
Shade the region that represents the given set in each of the following Venn diagrams.
(a) (K  L)  Mʹ
(A  B)ʹ  C

ξ ξ
B K L
A
C M
(b) [(P  R)  Q]ʹ (c) (X  Y)ʹ  (Y  Z)

ξ ξ
Q X
P R
Y Z


(a) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan

Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan
bilangan unsur dalam set P, Q dan R. TP4
bilangan unsur dalam set A, B dan C. TP4 The Venn diagram below shows the number of elements in
The Venn diagram below shows the number of elements in sets A, sets P, Q and R.
B and C.
P Q
A
x+2
17 22
52
x–1
5 7
x+6 2x
2
14
24 x+2 32 R
B C

Diberi set semesta,  = P  Q  R dan n(P  Q) =
Diberi set semesta,  = A  B  C dan n() = 250, cari n(Q  R)ʹ. Cari n[(P  Q)ʹ  (Q  R)].
n[(A  B)ʹ  C)]. It is given that the universal set,  = P  Q  R dan n(P  Q) =
Given the universal set,  = A  B  C and n() = 250 , find n(Q  R)ʹ. Find n[(P  Q)ʹ  (Q  R)].
n[(A  B)ʹ  C)].
n(P  Q) = n(Q  R)ʹ P Q
250 = 52 + 24 + 32 + x + 6 + 2x + x + 2 + 2 x + 2 + x − 1 = 17
4x + 118 = 250 A 2x + 1 = 17
4x = 132 2x = 16
x = 33 x = 8
R
n[(A  B)ʹ  C)] n[(P  Q)ʹ  (Q  R)]
= 250 – (33 + 6) = 14 + 7 + ( 8 − 1)
B C
= 211 = 28

(b) Dalam suatu soal selidik yang melibatkan 70 orang pekerja di sebuah syarikat, mereka dikehendaki
memilih aktiviti kegemaran semasa masa lapang daripada senarai membeli-belah, menonton wayang
dan bersenam. Didapati bahawa 30 orang suka membeli-belah, 24 orang suka menonton wayang,
16 orang suka membeli-belah dan menonton wayang, 8 orang suka menonton wayang dan bersenam,
12 orang suka membeli-belah dan bersenam. Jika hanya seorang yang suka ketiga-tiga aktiviti itu,
hitung bilangan pekerja yang suka bersenam sahaja. TP5 KBAT Menganalisis
In a survey of 70 workers in a company, they were asked to choose their favourite pastime activities from the list of shopping, going
to a movie and working out. It is found that 30 like shopping, 24 like going to a movie, 16 like shopping and going to a movie, 8 like
going to a movie and working out, 12 like shopping and working out. If only one worker likes all the three pastime activities, calculate
the number of workers who like only working out.
S = Membeli-belah / Shopping S M
M = Menonton wayang / Going to a movie 3 15 1
W = Bersenam / Working out 1
11 7
Bilangan pekerja yang suka bersenam sahaja
Number of workers who like only working out
= 70 – 3 – 1 – 15 – 11 – 7 – 1 W
= 32
(c) Sejumlah murid disoal selidik tentang jus buah-buahan kegemaran mereka. 56 suka jus epal, 64 suka
jus kiwi, 60 suka jus mangga, 20 suka ketiga-tiga jenis jus buah-buahan itu, 22 suka jus epal dan jus
mangga, 11 tidak suka ketiga-tiga jenis jus buah-buahan itu, 23 suka jus epal sahaja, 18 suka jus kiwi
dan jus mangga tetapi tidak suka jus epal. TP5 KBAT Menganalisis
A group of pupils were surveyed regarding their favorite fruit juice. 56 like apple juice, 64 like kiwi juice, 60 like mango juice, 20 like
the three types of fruit juice, 22 like apple juice and mango juice, 11 dislike the three types of fruit juice, 23 like only apple juice, 18 like
kiwi juice and mango juice but dislike apple juice.
(i) Berapakah orang murid yang disoal selidik?
How many pupils were surveyed?
(ii) Berapakah orang murid yang suka jus kiwi atau jus mangga?
How many like kiwi juice or mango juice?
(iii) Berapakah orang murid yang suka jus epal atau jus kiwi dan juga jus mangga?
How many like apple juice or kiwi juice and also mango juice?
A = Jus epal / Apple juice ξ

K = Jus kiwi / Kiwi juice A K
23
M = Jus mangga / M = Mango juice 11 15
20
2 18
(i) Jumlah murid yang disoal selidik
Total number of pupils surveyed 20
11
= 23 + 15 + 20 + 11 + 2 + 18 + 20 + 11 M
= 120
(ii) Bilangan murid yang suka jus kiwi atau jus mangga
Number of pupils who like kiwi juice or mango juice
= 15 + 20 + 11 + 18 + 2 + 20
= 86
(iii) Bilangan murid yang suka jus epal atau jus kiwi dan juga jus mangga
Number of pupils who like apple juice or kiwi juice and also mango juice
= 2 + 18 + 20
= 40
E-pop Quiz

1
7. Lakukan aktiviti berikut. SP 4.3.3 TP6
AKTIVITI Three stray, one stay
(a) Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan yang sesuai.

Divide the class into groups.
(b) Pilih satu topik yang sesuai untuk menjalankan soal selidik terhadap murid dalam kelas anda.
Misalnya, soal selidik tentang aplikasi media sosial yang digemari.
Choose a suitable topic to carry out a survey among pupils in the class.
For example, survey on popular social media applications.
(c) Sediakan satu senarai pilihan untuk murid. Murid dibenarkan memilih satu atau lebih daripada satu
pilihan daripada senarai yang diberikan.
Provide pupils with a list of choose items. Allow pupils to select one or more items from the list provided.
(d) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakili maklumat yang diperoleh.
Draw a Venn diagram to represent the information obtained.
(e) Bentangkan hasil kerja kumpulan anda dengan menggunakan aktiviti Three Stray, One Stay.
Present your group’s findings using Three Stray, One Stay activity.
(f ) Berikan pandangan anda tentang hasil kerja kumpulan lain dalam kelas.
Give your opinions on the findings of the other groups in the class.
3
Gambar rajah Venn di sebelah menunjukkan bilangan murid yang suka B F
bermain bola keranjang (B), bola sepak (F) dan tenis (T). Diberi  = B  F  T. 26
The Venn diagram shows the number of pupils who like to play basketball (B), football (F) and T
tennis (T). It is given that  = B  F  T. b 17 a
(a) Diberi bilangan murid yang suka bermain bola sepak ialah 97 orang, 5b
hitung nilai a.
Given the number of pupils who like to play football is 97, calculate the value of a.
1
(b) daripada bilangan murid yang suka bermain bola keranjang adalah sama dengan bilangan murid yang
5
suka bermain tenis, hitung nilai b.
1
5
of the number of pupils who like to play basketball is equal to the number of pupils who like to play tennis, calculate the value of b.
(c) Cari bilangan murid yang suka bermain bola keranjang dan bola sepak tetapi tidak suka bermain tenis.
Find the number of pupils who like to play basketball and football but not tennis.
(a) 26 + 17 + a = 97 n(B) = 5b + b + 26 + 17
(b)
a + 43 = 97 = 6b + 43
a = 54 n(T) = b + 17
• n(F) = 97
1 1
(6b + 43) = b + 17 • n(B) = n(T)
5
5 • n(B  F)  Tʹ
6b + 43 = 5b + 85
b = 42
(c) Bilangan murid yang suka bermain bola keranjang dan bola sepak B F
tetapi tidak suka bermain tenis 26
Number of pupils who like to play basketball and football but not tennis T
b 17 a
= 26
5b

Saya berjaya
• Menentukan dan menghuraikan gabungan operasi set menggunakan pelbagai perwakilan.
• Menentukan pelengkap bagi gabungan operasi set.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan gabungan operasi set.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 4
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 4
4. Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan set X, Y

Kertas 1 dan Z dengan keadaan set semesta,  = X  Y  Z.
The Venn diagram below shows the sets X, Y and Z such that the
1. Diberi set P = {huruf dalam perkataan universal set,  = X  Y  Z.
‘PERBANKAN’}, set Q = {huruf dalam perkataan X Y
‘PERNIAGAAN’} dan set R = {huruf dalam A
perkataan ‘PERAKAUNAN’}. Tentukan P  Q  R. Z

C D
Given set P = {letters in the word ‘PERBANKAN’}, set Q = {letters
B
in the word ‘PERNIAGAAN’} and set R = {letters in the word
‘PERAKAUNAN’}. Determine P  Q  R.
A {P, E, R}
B {P, E, R, A, N} Antara rantau A, B, C dan D, yang manakah
C {P, E, R, B, A, N} mewakili set (X  Yʹ)  Zʹ?
D {P, E, R, A, N, K} Which of the regions, A, B, C or D, represents the set
(X  Yʹ)  Zʹ?
2. Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan
set P, Q dan R dengan keadaan set semesta,
bilangan unsur dalam set P, Q dan R dengan
 = P  Q  R.
The Venn diagram below shows the sets P, Q and R such that the keadaan  = P  Q R.
universal set,  = P  Q  R. The Venn diagram below shows the number of elements in sets
P, Q and R such that  = P  Q R.
P Q P
13
2 3 25 + x
16
4 5 7
11 6 1 9
8 0 5x
10 15 + 3x 2 x + 20
15 Q
R
R
Tentukan / Determine (P  Q)  R ʹ. Diberi n(P  Q) = n(Q  R)ʹ, hitung nilai x.

A {0, 1, 3, 5, 6, 8, 11} Given n(P  Q) = n(Q R)ʹ, calculate the value of x.
B {2, 3, 4, 7, 13, 16} A 1 C 3
C {2, 3, 4, 5, 6, 7, 13, 16} B 2 D 4
D {0, 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, 15}
6. 100 orang murid disoal selidik sama ada mereka
3. Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan suka minum kopi atau teh. 34 daripada mereka
set X, Y dan Z dengan keadaan set semesta, suka kopi manakala 61 daripada mereka suka teh,
 = X  Y  Z. serta 24 orang suka kedua-duanya. Berapakah
The Venn diagram below shows the sets X, Y and Z such that the orang murid yang tidak suka sebarang minuman
universal set,  = X  Y  Z.
tersebut?
X Y 100 pupils were asked in survey whether they like coffee or tea.
34 of them like coffee whereas 61 of them like tea, and 24 pupils
like both. How many pupils do not like any of the drinks?
A 5 C 29
B 24 D 76
Z
Soalan 7 dan 8 berdasarkan maklumat di bawah:
Questions 7 and 8 are based on the information given below:
Antara set yang berikut, yang manakah mewakili
rantau berlorek?  = {x : 35  x  45, x ialah integer}
Which of the following sets represents the shaded region?  = {x : 35  x  45, x is an integer}
A (X  Y)ʹ  Z P = {x : x > 38}
B (X  Y)ʹ  Z Q=
C (X ʹ Yʹ)  Z R = {x : x ≥ 40}
D (Xʹ  Yʹ)  Z P  Q = {39, 40, 41, 42}

7. Antara yang berikut, yang manakah paling sesuai Jawapan / Answer :

mentakrif set Q? n(P  Q) = n(P  Q)ʹ
(a)
Which of the following best defines set Q? 7 + 8 = 5x
A {x : x  39} C {x : x  43} x = 3
B {x : x  42} D {x : x  45} n() = 64
8. Tentukan / Determine n(P  R)ʹ. 12 + 7 + 8 + 8 + 5(3) + 3 + y = 64
A 1 C 3 53 + y = 64
B 2 D 4 y =11

bilangan unsur dalam set semesta, , set K dan (b) Bilangan suri rumahtangga yang mempunyai
set L. sekurang-kurangnya dua hobi
The Venn diagram below shows the number of elements in the Number of housewives who have at least two hobbies
universal set, , set K and set L.
=7+8+3+8
ξ = 26
K L
6 12
16 2. Jadual di bawah menunjukkan sarapan
23 kegemaran bagi sekumpulan 70 orang murid.
The table below shows the favourite breakfast of a group of 70
pupils.
Cari / Find n[(K  L)ʹ  (K  L)ʹ].
A 12 C 23
B 22 D 45 Bilangan
Makanan kegemaran murid
Favourite food Number of
Kertas 2 pupils
1. Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan Nasi lemak 34

hasil soal selidik tentang hobi bagi 64 orang suri
rumahtangga. Diberi set P = {suri rumahtangga Karipap / Curry puff x
yang suka menjahit}, Q = {suri rumahtangga yang
suka menanam bunga} dan R = {suri rumahtangga Burger 30
yang suka membeli-belah} dengan keadaan
 = P  Q  R. Nasi lemak dan karipap 12
The Venn diagram below shows the result of a survey to find out Nasi lemak and curry puff
the hobbies of 64 housewives. Given that set P = {housewives
who like sewing}, Q = {housewives who like gardening} and Nasi lemak dan burger 15
R = {housewives who like shopping} such that  = P  Q  R. Nasi lemak and burger
P Q
7 y Karipap dan burger 8
12
Curry puff and burger
8
8 x
Nasi lemak, karipap dan burger 5
5x
Nasi lemak, curry puff and burger
R
Diberi jumlah bilangan suri rumahtangga yang (a) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakili
suka menjahit dan menanam bunga sahaja maklumat dalam jadual di atas.
adalah sama dengan bilangan suri rumahtangga Draw a Venn diagram to represent the information in the
yang suka membeli-belah sahaja. table above.
It is given that the total number of housewives who like only (b) Hitung nilai x dan tentukan bilangan murid
sewing and gardening is same as the number of housewives
who like only shopping.
yang suka makan karipap sahaja.
Calculate the value of x and determine the number of
(a) Hitung nilai x dan y. pupils who like only curry puffs.
Find the value of x and of y.
(b) Cari bilangan suri rumahtangga yang (c) Cari bilangan murid yang suka makan dua
mempunyai sekurang-kurangnya dua hobi. jenis makanan sahaja.
Find the number of pupils who like only two types of food.
Find the number of housewives who have at least two
hobbies. [5 markah / 5 marks]


(a) N = Nasi lemak  = {pengguna aplikasi ‘JOM’ dalam soal selidik}
K = Karipap / Curry puff  = {‘JOM’ application users in the survey}
B = Burger R = {pengguna yang mengguna perkhidmatan
N
panggilan kereta}
K R = {users who use app for ride service}
12 7
x – 15 F = {pengguna yang mengguna perkhidmatan
5
10 3 pesanan makanan}
F = {users who use app for food order}
12
C = {pengguna yang mengguna perkhidmatan
B kiriman cepat}
C = {users who use app for courier service}
(b) 12 + 7 + 10 + 5 + 12 + 3 + x – 15 = 70
34 + x = 70 ξ
R F
x = 36 11 16 12
4
Bilangan murid yang hanya suka makan 7 10
karipap sahaja 3
37
Number of pupils who like only curry puffs C
= 36 – 15
= 21 n(R) = 38, n(F) = 42, n(C) = 24
(c) Bilangan murid yang suka makan dua jenis Bilangan pengguna yang mengguna
makanan sahaja perkhidmatan panggilan kereta sahaja
Number of pupils who like only two types of food Number of users who use app for ride service only
= 7 + 10 + 3 = 38 – 16 – 7 – 4
= 20 = 11
3. ‘JOM’ ialah satu aplikasi pesanan mudah alih Bilangan pengguna yang mengguna
yang menyediakan pelbagai perkhidmatan perkhidmatan pesanan makanan sahaja
kepada pengguna. Dalam satu soal selidik yang Number of users who use app for food order only
melibatkan 100 orang pengguna aplikasi ‘JOM’, = 42 – 16 – 10 – 4
didapati bahawa 38 orang menggunakan aplikasi = 12
itu untuk perkhidmatan panggilan kereta, 42
orang untuk pesanan makanan, 24 orang untuk Bilangan pengguna yang mengguna
perkhidmatan kiriman cepat, 20 orang untuk perkhidmatan pesanan kiriman cepat sahaja
kedua-dua kereta dan makanan, 14 orang untuk Number of users who use app for courier service
kedua-dua makanan dan kiriman cepat, 11 orang only
untuk kedua-dua kereta dan kiriman cepat dan 4 = 24 – 7 – 10 – 4
orang menggunakan ketiga-tiga perkhidmatan =3
itu. Berapakah orang yang tidak menggunakan Bilangan pengguna yang tidak menggunakan
sebarang perkhidmatan tersebut melalui aplikasi sebarang perkhidmatan itu
itu? KBAT Menganalisis Number of users who do not use any of the services
‘JOM’ is a mobile ordering application that provides multiple
= 100 – 11 – 12 – 3 – 16 – 7 – 10 – 4
consumer services. In a survey of 100 ‘JOM’ application users, it
is found that 38 people use the application for ride service, 42 = 37
use for food order, 24 use for courier service, 20 use for both ride
and food, 14 use for both food and courier, 11 use for both ride
and courier and 4 use all the three services. How many people
do not use any of the services through the application?
Tip KBAT
Lukis gambar rajah Venn yang mewakili semua maklumat
yang diberikan.
Draw a Venn diagram to represent all the information given.

Antara 45 orang murid dalam kelas 4 Cerdik, 25 orang murid suka makan durian
dan 27 orang murid suka makan rambutan. Diberi KBAT Mengaplikasi
Among 45 pupils in class 4 Cerdik, 25 pupils like to eat durians and 27 pupils like to eat rambutans. Given • Lukis gambar rajah Venn untuk
that mewakili maklumat yang
diberikan.
 = {murid dalam kelas 4 Cerdik} Draw a Venn diagram to represent
{pupils in class 4 Cerdik} the information given.
D = {murid yang suka makan durian}
{pupils who like to eat durians}
R = {murid yang suka makan rambutan}
{pupils who like to eat rambutans}
Bilangan murid yang suka makan durian dan rambutan ialah h orang dan bilangan
murid yang tidak suka makan kedua-dua buah-buahan tersebut ialah k orang.
The number of pupils who like to eat durians and rambutans is h and the number of pupils who like
neither is k.
(a) Ungkapkan bilangan murid yang tidak suka makan kedua-dua buah-buahan • n() = 45
tersebut dalam sebutan h.
Express the number of pupils who like neither in term of h.
(b) Cari bilangan minimum dan maksimum murid yang tidak suka makan kedua- • Ungkapkan k dalam sebutan h.
dua buah-buahan tersebut. Express k in terms of h.
Find the minimum and maximum number of pupils who like neither.
(a) D = Durian
R = Rambutan
ξ
D R
25 – h h 27 – h
k

(25 − ℎ) + ℎ + (27 − ℎ) + k = 45
52 − ℎ + k = 45
k = ℎ − 7
(b) Bilangan minimum murid yang tidak suka makan kedua-dua buah-buahan
tersebut ialah 0.
The minimum number of pupils who like neither is 0.
k maksimum apabila h maksimum, iaitu 25.

k is maximum when h is maximum, that is 25.
k = 25 – 7
= 18
Bilangan maksimum murid yang tidak suka makan kedua-dua buah-buahan
tersebut ialah 18.
The maximum number of pupils who like neither is 18.
Kuiz 4

BAB
5 Rangkaian dalam Teori Graf

Network in Graph Theory
PBD 5.1 Rangkaian Nota Visual

Buku Teks
Network ms. 130 – 147
FOKUS TOPIK
1. Rangkaian ialah suatu graf yang dibentuk daripada suatu 6. Graf yang dilukis dengan tanda arah pada tepi graf dikenali
siri bintik yang disambung antara satu sama lain melalui sebagai graf terarah. Sebaliknya, graf yang dilukis tanpa
garis. tanda arah pada tepi graf dikenali sebagai graf tak terarah.
A network is a graph that formed by a series of dots that connected A graph drawn with a direction mark assigned on the edge of the graph
to each other through a line. is known as a directed graph. In contrast, a graph drawn without a
direction mark on the edge of the graph is known as an undirected
2. Bintik dikenali sebagai bucu dan garis dikenali sebagai tepi.
graph.
The dots are known as vertices and the lines are known as edges.
3. Graf, G boleh ditulis dalam bentuk G = (V, E) dengan keadaan 7. Graf berpemberat ialah suatu graf terarah atau graf tak
V ialah bucu dan E ialah tepi yang menyambungkan sepasang terarah yang disertakan dengan nilai atau pemberat pada
bucu. tepi graf. Manakala, graf tak berpemberat tidak mempunyai
Graph, G can be written in the form of G = (V, E) such that V is vertex sebarang nilai atau pemberat pada tepi graf.
and E is edge that connected a pair of vertices. A weighted graph is a directed or undirected graph that is
accompanied by values or weights on the edges of the graph. Whereas,
4. Darjah, d ialah bilangan tepi yang menghubungkan dua an unweighted graph does not have any values or weights on the
bucu, iaitu dua kali bilangan tepi. edges of the graph.
Degree, d is the number of edges connecting two vertices, which is
twice the number of edges.
8. Subgraf ialah apabila suatu bahagian graf dilukis semula
Σd(v) = 2n(E) tanpa mengubah kedudukan asal bucu dan tepi graf

tersebut.
5. Graf mudah ialah graf yang tidak mempunyai gelung dan A subgraph is when a part of a graph is redrawn without changing the
tidak berbilang tepi. original position of the vertices and edges of the graph.
A simple graph is a graph that does not contain loop and multiple 9. Suatu subgraf dipanggil sebagai pokok apabila ianya
edges.
merupakan sebuah graf mudah dan semua bucu adalah
berkait.
A subgraph is called a tree when it is a simple graph and all the
vertices are connected.
1. Tentukan V, n(V), E, n(E) dan bilangan darjah bagi graf mudah yang berikut. SP 5.1.1 TP1
Determine V, n(V), E, n(E) and sum of degrees for the following simple graphs.
A C F
B D

Tip Penting
V = {A, B, C, D, F}
Tepi yang menghubungkan bucu (A, B) adalah
n(V) = 5 sama dengan tepi yang menghubungkan
E = {(A, B), (A, C), (B, C), (C, D), (D, F)} bucu (B, A).
n(E) = 5 The edge connecting the vertices (A, B) is the same as
the edge connecting the vertices (B, A).
Jumlah bilangan darjah / Sum of degrees, Σd(v) = 2n(E) = 10

Matematik Tingkatan 4 Bab 5 Rangkaian dalam Teori Graf
(a) M N X Y (b) B e1 C E e6 F
e5 e7
e2 e3 e9
W Q A e4 D e8 G e 10 H
V = {M, N, W, Q, X, Y} V = {A, B, C, D, E, F, G, H}
n(V) = 6 n(V) = 8
E = {(M, N), (N, W), (N, Q), (W, Q), (Q, X), (X, Y)} E = {e1, e2, e3, e4, e5, e6, e7, e8, e9, e10}
n(E) = 6 n(E) = 10
Jumlah bilangan darjah / Sum of degrees, Jumlah bilangan darjah / Sum of degrees,
Σd(v) = 2n(E) = 12 Σd(v) = 2n(E) = 20
2. Tentukan V, n(V), E, n(E) dan jumlah bilangan darjah bagi graf berbilang tepi dan gelung. SP 5.1.1 TP2
Determine V, n(V), E, n(E) and sum of degrees for the following graphs with multiple edges and loops.
A B
Tip Penting
Gelung ialah apabila suatu tepi bermula dan

D
C berakhir pada bucu yang sama. Bilangan
darjah untuk setiap gelung ialah 2.
V = {A, B, C, D} A loop is when an edge starts and ends at the same
vertex. The number of degrees for each loop is 2.
n(V) = 4
E = {(A, B), (A, C), (A, C), (C, D), (B, D), (D, D)}
n(E) = 6
Jumlah bilangan darjah / Sum of degrees, Σd(v) = 2n(E)
= 12
Darjah di Bucu A / Degree of Vertex A = 3
Darjah di Bucu C / Degree of Vertex C = 3
Darjah di Bucu B / Degree of Vertex B = 2
Darjah di Bucu D / Degree of Vertex D = 4
(a) P Q (b) A C
S R
B D
T
V = {P, Q, R, S, T} V = {A, B, C, D}
n(V) = 5 n(V) = 4
E = {(P, Q), (P, R), (P, S), (P, P), (Q, R), (Q, R), (S, R), E = {(A, B), (A, C), (B, C), (B, C), (B, B), (B, D), (C, C),
(S, T), (R, T), (T, T)} (C, D), (D, D)}
n(E) =10 n(E) = 9
Jumlah bilangan darjah / Sum of degrees, Jumlah bilangan darjah / Sum of degrees,
Σd(v) = 2n(E) = 20 Σd(v) = 2n(E) = 18
Darjah di Bucu P / Degree of Vertex P = 5 Darjah di Bucu A / Degree of Vertex A = 2
Darjah di Bucu S / Degree of Vertex S = 3 Darjah di Bucu B / Degree of Vertex B = 6
Darjah di Bucu Q / Degree of Vertex Q = 3 Darjah di Bucu C / Degree of Vertex C = 6
Darjah di Bucu T / Degree of Vertex T = 4 Darjah di Bucu D / Degree of Vertex D = 4
Darjah di Bucu R / Degree of Vertex R = 5
E-pop Quiz

3. Lukis satu graf mudah berdasarkan maklumat yang diberi. SP 5.1.1 TP2
Draw a simple graph based on the given information.
(a) V = {H, I, J, K, L, M}
V = {A, B, C, D, E, F}
E = {(H, I), (H, M), (I, J), (I, K), (J, K), (K, L), (K, M),
E = {(A, B), (A, C), (B, C), (C, D), (C, F), (D, E), (E, F)}
(L, M)}
A D E
H I J
M
K
B C F
L

(b) V = {T, U, V, W, X, Y, Z} (c) V = {D, E, F, G, H, I, J, K, L}

E = {(T, U), (T, W), (U, V), (V, W), (W, X), (X, Y), (Y, Z)} E = {(D, E), (D, G), (E, F), (E, H), (F, I), (G, H), (G, J),
(H, I), (H, K), (I, L), (J, K), (K, L)}
T
X D E F
W
H
Y Z G I
J K L
U V
4. Lukis graf berbilang tepi dan gelung berdasarkan maklumat yang diberi. SP 5.1.1 TP2
Draw a graph with multiple edges and loops based on the given information.
(a) V = {P, Q, R, S}
V = {A, B, C, D}
E = {(P, P), (P, Q), (P, R), (Q, R), (Q, R), (Q, S),(S, S),
E = {(A, B), (A, C), (A, D), (B, B), (B, C), (C, D), (C, D)}
(R, S)}
B C
P Q
R S
A D
(b) V = {M, N, P, Q, R} (c) V = {P, Q, R, S}

E = {(M, N), (M, N), (P, Q), (P, Q), (M, P), (N, Q), (N, R), E = {(P, P), (P, Q), (P, R), (P, S), (S, S), (S, R), (Q, R),
(R, Q), (R, R)} (Q, R)}

M N Q
P
R
P Q S


5. Tentukan sama ada suatu graf boleh dilukis berdasarkan bilangan darjah yang diberi. SP 5.1.1 TP2
Determine whether a graph can be drawn based on the number of degrees given.
3, 2, 2, 2, 2
Tip Penting
Jumlah darjah / Sum of degrees = 3 + 2 + 2 + 2 + 2
Suatu graf boleh dilukis apabila jumlah darjah
=11
adalah genap.
Jumlah darjah ialah ganjil, maka graf tidak boleh dilukis A graph can be drawn when the sum of degrees is even.
Sum of degrees is odd, thus the graph cannot be drawn.
(a) 3, 2, 2, 2, 2, 1, 3 (b) 1, 3, 2, 2, 1, 2, 3
Jumlah darjah / Sum of degrees Jumlah darjah / Sum of degrees
= 3 + 2 + 2 + 2 + 2 + 1 + 3 =15 = 1 + 3 + 2 + 2 + 1 + 2 + 3 =14
Jumlah darjah ialah ganjil, maka graf tidak boleh Jumlah darjah ialah genap, maka graf boleh
dilukis. dilukis
Sum of degrees is odd, thus the graph cannot be drawn. Sum of degrees is even, thus the graph can be drawn.
6. Lukis graf terarah mengikut maklumat yang diberikan. SP 5.1.2 TP3

Draw a directed graph based on the given information.
(a) (i) V = {P, Q, R, S}

(i) V = {P, Q, R, S, T}
E = {(P, Q), (Q, R), (P, R), (R, S)}
E = {(P, Q), (P, R), (Q, S), (R, Q), (R, S), (S, T)}
(ii) Mempunyai satu gelung di S dan PQ ialah
(ii) Mempunyai satu gelung di bucu Q dan QR berbilang tepi dengan keadaan
ialah berbilang tepi dengan keadaan There is a loop at vertex S and PQ is a multiple edges such
There is a loop at vertex Q and QR is a multiple edges such that
that din (P) = 1, dout (P) = 2
din (P) = 0, dout (P) = 2 Graf Terarah dan din (Q) = 4, dout (Q) = 0
d (Q) = 4, d (Q) = 2 Graf Tak Terarah din (R) = 1, dout (R) = 1
in out
Directed and
din (R) = 2, dout (R) = 2 VIDEO Undirected Graph din (S) = 1, dout (S) = 4
din (S) = 1, dout (S) = 2
din (T) = 1, dout (T) = 0 (i) (ii)
P S
S
(i) (ii) R
P Q P Q
P Q
Q R
R S T
R S T
(b) (i) V = {P, Q, R, S, T, U, V}

E = {(Q, P), (Q, R), (R, U), (R, S), (U, S), (U, V), (S, T), (T, V)}
(ii) Mempunyai satu gelung di R. TV dan UV ialah berbilang tepi dengan keadaan
There is a loop at Vertex R. TV and UV are multiple edges such that
din (R) = 1, dout (R) = 3
din (S) = 2, dout (S) = 1
din (T) = 2, dout (T) = 1
din (U) = 1, dout (U) = 3
din (V) = 3, dout (V) = 1
(i) S T (ii)
S T
R R
U V U V
Q P

7. Lukis satu graf berpemberat dan tak terarah berdasarkan maklumat yang diberi. SP 5.1.2 TP3
Draw a weighted and undirected graph based on the given information.
(a) Bucu Pemberat (b) Bucu Pemberat

Bucu Pemberat Vertex Weight Vertex Weight
Vertex Weight
(A, B) 5 (U, V) 6 (D, E) 3
(A, C) 7 (U, Y) 4 (D, F) 5
(B, C) 8 (V, W) 7 (D, G) 12
(C, D) 3 (W, X) 5 (E, F) 4
(C, E) 5 (X, Y) 4 (F, H) 11
(D, E) 6 (X, Z) 2 (H, I) 6
(Y, Z) 3 D 12 G
A D
U
3
7 6 6 4
3
Y 5 E I
V
5 E
C 5
4 6
4 3
8 7
F 11 H

B
W 5 X 2 Z
8. Lukis dua pokok berdasarkan graf H yang diberi. SP 5.1.3 TP2

Draw two trees based of the given graph H.
Graf, H / Graph, H Pokok 1 / Tree 1 Pokok 2 / Tree 2
F F
F
D D
A A
A D
E E
E
B C B C
B C
(a) A
B A B A B
C D E C D E C D E
(b) C C C
A A A
D D D
E E E
F F F
H B G H H
B G B G

9. Lukis satu pokok berdasarkan maklumat yang diberi. SP 5.1.3 TP2

Draw a tree based on the information given.
(a) 5 bucu / vertices

7 bucu / vertices
(b) 6 tepi / edges (c) 4 tepi / edges
10. Berdasarkan graf tak terarah dan berpemberat yang diberi, lukis satu pokok dengan jumlah nilai pemberat
yang minimum. SP 5.1.3 TP3
Based on the undirected weighted graph, draw a tree with a minimum total weight.
P P
Perbezaan Graf
8 5 5
Berpemberat dan Graf
7 Q 7 tak Berpemberat
Q R R
The Difference between
16 INFO
10 10 Weighted and Unweighted
12 11 11
Graph
S 14 S 14 T U
T 13 U
6 bucu dan 9 tepi Graf yang terhasil ialah pokok. Jumlah pemberat minimum pokok
6 vertices and 9 edges ialah 14 + 11 + 7 + 5 + 10 = 47.
4 tepi harus dikeluarkan The graph obtained is a tree. The minimum total weight of the tree is
4 edges need to be removed. 14 + 11 + 7 + 5 + 10 = 47.
(a) P (b) 12
8 11 18
7 17
Q R
16
19 7 6 13
10 T 4 8
9
5
17 4 V
S 5 25
21 8
U
7 bucu dan 10 tepi / 7 vertices and 10 edges 8 bucu dan 12 tepi / 8 vertices and 12 edges
4 tepi harus dikeluarkan / 4 edges need to be removed. 5 tepi harus dikeluarkan / 5 edges need to be removed.
P 12
8 11
Q R 7
7 6
10 T
4 8
4 V 5
S 5
U 8
Graf yang terhasil ialah pokok. Jumlah pemberat Graf yang terhasil ialah pokok. Jumlah pemberat
minimum pokok ialah 10 + 8 + 11 + 7 + 5 + 4 = 45. minimum pokok ialah 12 + 7 + 6 + 4 + 5 + 8 + 8 = 50.
The graph obtained is a tree. The minimum total weight of the The graph obtained is a tree. The minimum total weight of the
tree is 10 + 8 + 11 + 7 + 5 + 4 = 45. tree is 12 + 7 + 6 + 4 + 5 + 8 + 8 = 50.

11. Bina satu rangkaian untuk mewakili setiap maklumat yang berikut. SP 5.1.4 TP4
Construct a network to represent each of the following information.
Di laman sosial, Adwin berkawan dengan Berry, Ellis dan Sham. Sham ialah kawan bersama bagi Kelvin,
Navin dan Riko. Man ialah kawan bersama bagi Ellis dan Berry. Hanah ialah kawan Riko.
On media social, Adwin friends with Berry, Ellis and Sham. Sham is a mutual friend of Kelvin, Navin and Riko. Man is a mutual friend of
Ellis and Berry. Hanah is a friend of Riko.
Katakan / Let Adwin = A, Berry = B, Ellis = E, Sham = S, Kelvin = K, Navin = N, Riko = R, Man = M, Hanah = H
M E H
A R
B
N S K
(a) Maklumat di bawah membentuk suatu rantai makanan.

The information below form a food chain.
Sayur dimakan oleh arnab dan tikus. Arnab dimakan oleh musang. Tikus dimakan oleh musang dan
ular. Arnab, tikus dan ular dimakan oleh helang.
Vegetables are eaten by rabbits and rats. Rabbits are eaten by foxes. Rats are eaten by foxes and snakes. Rabbits, rats and snakes
are eaten by eagles.
Katakan sayur = S, arnab = A, tikus = T, musang = M, ular = U, helang = H.

Let vegetables = S, rabbit = A, mouse = T, fox = M, snake = U, eagle = H.
S A
T M
U H

(b) Jadual di bawah menunjukkan sekumpulan murid dan warna kegemaran mereka.
The table below shows a group of pupils and their favorite colours.
Nama murid / Name of pupils Warna kegemaran / Favorite colour

Jye Hitam, Putih / Black, White
Choon Merah, Jingga / Red, Orange
Eccles Hitam, Jingga / Black, Orange
Kuang Hitam, Biru / Black, Blue
Sern Biru, Jingga / Blue, Orange
Katakan hitam = H, putih = P, biru = B, merah = M, jingga = J.

Let black = H, white = P, blue = B, red = M, orange = J.
M Choon J Sern B
Eccles
Kuang
P Jye H


(a) Jadual di bawah menunjukkan jenama telefon pintar yang digunakan oleh murid-murid untuk
menjalani pembelajaran dari rumah semasa pandemik Covid-19.
The table below shows the brands of smartphones used by pupils to learn from home during the Covid-19 pandemic.
Nama murid Jenama telefon pintar

Name of pupils Brand of smartphone
Shafiq S, O
Rania H, I
Jonathan O, I
Devi O, X
Rina S, H
Samuel S, I
Jane X, A
(i) Wakilkan informasi dalam jadual tersebut dalam bentuk rangkaian dengan menggunakan jenama
telefon pintar sebagai bucu.
Represent the information in the table in the form of network with smartphones representing vertices.
(ii) Nyatakan jenama telefon pintar yang digunakan oleh kebanyakan murid. Berikan sebab anda.
State the brand of smartphone that is used by most of the pupils. Give your reason.
(i) S Shafiq O Devi X (ii) Telefon pintar jenama S, I dan O digunakan oleh
kebanyakan murid iaitu masing-masing seramai
3 orang.
Rina Jonathan
Jane The brand S, I and O smartphone are used by most of the
Samuel pupils which are 3 pupils respectively.
A
H Rania I
(b) Seorang penghantar barang perlu menghantar barang ke setiap lokasi C

yang ditunjukkan dalam graf di bawah. Setiap bucu mewakili lokasi yang 10
berbeza dan pemberat dalam graf mewakili jarak, dalam km. Penghantar A 5 7
B
barang itu memulakan perjalanan di A dan perlu berakhir di C. 4
3
G 9
A courier man needs to deliver parcels to each location as shown in the graph below. Each 6
vertex represents different locations and the weight in the graph represents the distance, in 7 F
km. The courier man starts the journey at A and needs to end at C. 4 3 5
(i) Kenal pasti semua laluan yang melalui setiap bucu tanpa
D 5 H 4 E
mengulang tepi yang sama.
Identify all paths that passes through each vertex without repeating the same edge.
(ii) Daripada (i), kenal pasti jarak terpendek dan terpanjang antara laluan-laluan tersebut.
From (i), identify the shortest and the longest distance between the paths.
(i) Laluan / Path 1: A-B-F-D-H-E-G-C

Laluan / Path 2: A-B-G-F-D-H-E-C
Laluan / Path 3: A-D-F-H-E-G-B-C
Laluan / Path 4: A-D-H-E-G-F-B-C
Laluan / Path 5: A-D-H-F-B-G-E-
(ii) Laluan / Path 1: 5 + 4 + 4 + 5 + 4 + 5 + 7 = 34 km
Laluan / Path 2: 5 + 3 + 6 + 4 + 5 + 4 + 9 = 36 km
Laluan / Path 3: 7 + 4 + 3 + 4 + 5 + 3 + 10 = 36 km
Laluan / Path 4: 7 + 5 + 4 + 5 + 6 + 4 + 10 = 41 km
Laluan / Path 5: 7 + 5 + 3 + 4 + 3 + 5 + 9 = 36 km
Maka, laluan dengan jarak terpendek ialah A-B-F-D-H-E-G-C, iaitu 34 km dan laluan dengan jarak
terpanjang ialah A-D-H-E-G-F-B-C, iaitu 41 km.
Thus, the shortest distance between the paths is A-B-F-D-H-E-G-C, which is 34 km and the longest distance between the paths
is A-D-H-E-G-F-B-C, which is 41 km.

13. Lakukan aktiviti yang berikut. SP 5.1.2 SP 5.1.4 TP6

AKTIVITI Pembentangan
(a) Murid-murid dibahagi kepada 5 kumpulan.

The pupils are divided into 5 groups.
(b) Setiap kumpulan dikehendaki menentukan laluan yang paling dekat dan paling jauh dari bilik darjah
anda hingga ke padang sekolah. Bina graf terarah bagi kedua-dua laluan ini.
Each group is required to determine the closest and furthest routes from your classroom to the school field. Construct a directed
graph for these two routes.
(c) Setiap kumpulan berbincang dengan ahli kumpulan masing-masing dan menyediakan jawapan hasil
perbincangan dengan menggunakan Microsoft Power Point.
Each group discusses with their group members and provides answers from the discussion using Microsoft Power Point.
(d) Setiap kumpulan perlu membentangkan jawapan masing-masing di hadapan kelas.
Each group has to present their answers in front of the class.
1
1. Sebuah pokok mempunyai lapan bucu. Tentukan bilangan tepi bagi pokok tersebut.
A tree has eight vertices. Determine the number of edges of the tree.
A 6 C 8
B 7 D 5
Pokok ialah graf mudah dan semua bucu
2. Rajah di bawah menunjukkan graf A. mesti bersambung.
The diagram below shows graph A. A tree is a simple graph and all vertices must
R be connected.
Q
P V
W
T S

Antara yang berikut, yang manakah bukan subgraf bagi graf A?
Which of the following is not the subgraph of graph A?
A P C
Q
U V Subgraf dilukis tanpa mengubah

W kedudukan asal bucu dan tepi.
Subgraphs are drawn without changing the
original position of the vertices and edges.
T U
B R D R
W
P
S T S

Saya berjaya
• Mengenal dan menerangkan rangkaian sebagai graf.
• Membanding beza graf terarah dengan graf tak terarah dan graf berpemberat dengan graf tak berpemberat.
• Mengenal dan melukis subgraf dan pokok.
• Mewakilkan maklumat dalam bentuk rangkaian.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan rangkaian.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 5
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 5
4. Antara bilangan darjah bucu yang berikut,

Kertas 1 yang manakah boleh membentuk suatu graf?
Which of the following degrees of vertices can form
1. Antara yang berikut, yang manakah bukan a graph?
rangkaian? A 3, 2, 4, 2, 2 C 1, 4, 3, 2, 1
Which of the following is not a network?
B 2, 2, 3, 2, 1 D 3, 4, 2, 4
A C
Q 5. Antara yang berikut, yang manakah adalah pokok?
R Which of the following is a tree?
A C C G
P A
E H
R S S B F
B D
B D P
A D A C
B E D A C
B
B D
D
C
B C E
A
F
2. Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian.
The diagram below shows a network.
6. Rajah di bawah menunjukkan sebuah graf.
Pemberat dalam graf mewakili jarak, dalam m.
F The diagram below shows a graph. The weight in the graph
represents the distance, in m.
E
A
B D 9 F
E 4
7
C 4 5 6
A

B
5
Hitung darjah bagi bucu D. C 4
D
Calculate the degree of vertex D.
A 3 C 4 Hitung jumlah jarak dari A ke D, dengan melalui
B 1 D 2 semua bucu yang ada.
Calculate the total distance from A to D, by going through all
3. Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian. available vertices.
The diagram below shows a network.
A 44 m C 26 m
P R W B 31 m D 21 m
Kertas 2
1. Rajah di bawah menunjukkan suatu graf.
Q S T The diagram shows a graph.
A
Nyatakan bilangan tepi yang perlu dikeluarkan E
supaya menjadi pokok.
State the number of edges that needs to be removed so it B D
becomes a tree.
A 4 C 3 F
B 2 D 1 C

(a) Hitung n(E) dan n(V) bagi graf tersebut. 3. Graf rangkaian di bawah menunjukkan 8 kawasan
Calculate n(E) and n(V) of the graph. sekolah yang disambungkan antara satu sama
(b) Nyatakan bilangan tepi yang perlu lain. Masa perjalanan yang diambil, dalam minit,
dikeluarkan supaya menjadi pokok. diwakilkan oleh nilai pada tepi. KBAT Mengaplikasi
State the number of edges that needs to be removed so The network graph below shows 8 school areas that are
that becomes a tree. connected to each other. The time taken, in minutes, are
[4 markah / 4 marks] represented by the values on the edges.
Jawapan/ Answer:
A
(a) E = {(A, B), (A, D), (B, C), (C, D), (C, F), (D, E), 3 4
G
(E, F)} B
n(E) = 7 4 3 7
5 10
V = {A, B, C, D, E, F},
C F
n(V) = 6 E
4 9
8 4 S
(b) n(E) = n(V) – 1 D
=6–1
Chun Ming memulakan perjalanan di C dan
=5
berakhir di S.
Bilangan tepi untuk pokok ialah 5. Maka, Chun Ming starts the journey at C and need to end at S.
bilangan tepi yang perlu dikeluarkan ialah (a) Kenal pasti laluan yang melalui setiap bucu
7 – 5 = 2. tanpa mengulang tepi yang sama.
The number of edges for the tree is 5. Thus, the number of
Identify the paths that passes through each vertex
edges that need to be removed is 7 – 5 = 2.
without repeating the same edges.
[1 markah / 1 mark]
2. Rajah di bawah menunjukkan satu graf. (b) Daripada (a), cari masa perjalanan yang
The diagram below shows a graph.
diperlukan oleh Chun Ming untuk berakhir
B di S.
D From (a), find the time travel needed by Chun Ming to end
at S.
C
(c) Jika laju purata perjalanan Chun Ming ialah
A E G H
45 m min–1, cari jumlah jarak dari C ke S.
Berikan jawapan anda dalam km.
F
If the average speed of Chun Ming’s journey is 45 m min–1,
find the total distance from C to S. Give your answer in
(a) Hitung n(E) dan tentukan bilangan darjah. km.
Calculate n(E) and determine the number of degrees. [2 markah / 2 marks]
(b) Lukis satu subgraf yang menghubungkan Tip KBAT
4 bucu dan 5 tepi. Laju purata / Average speed
Draw a subgraph that connects 4 vertices and 5 edges. Jumlah jarak / Total distance
[2 markah / 2 marks] =
Masa diambil / Time taken
Jawapan/ Answer:
(a) E = {(A, B), (B, B), (A, C), (A, E), (B, C), (C, D), (C, E), Jawapan/ Answer:
(D, G), (D, H), (E, F), (E, G), (F, G), (G, H)} (a) C-B-A-G-F-D-E-S
n(E) = 13
n(d) = 2 × 13 = 26 (b) 4 + 3 + 4 + 7 + 4 + 4 + 9 = 35 minit / minutes
(b) B
(c) Jumlah jarak / Total distance
= Laju purata × Masa diambil
Average speed × Time taken
C
= 45 m min–1 × 35 min
= 1575 m
A E
= 1.575 km

Jadual di bawah menunjukkan laluan bas dari negeri A ke negeri H dan harga tiket
bas, dalam RM. KBAT Mengaplikasi • Kenal pasti pemberat yang
The table below shows the bus routes from state A to H and the ticket price in RM.
dinyatakan dalam soalan.
Identify the weights mentioned
Laluan bas Harga tiket (RM) in the question.
Bus route Ticket price (RM)
A ke D 50
A to D
A ke B 55
A to B
A ke G 40
A to G
D ke C 90
D to C
D ke E 60
D to E
B ke C 85
B to C
G ke B 30
G to B
C ke H 110
C to H
F ke H 20
F to H
E ke F 80
E to F
(a) Lukis satu graf terarah untuk menunjukkan harga tiket bas (RM) dalam • Untuk melukis graf
terarah dan berpemberat,
rangkaian laluan bas dari A ke H. lukis kesemua bucu dan
Draw a directed graph to show the price of ticket (RM) in the network of bus route from A to H. tepi dahulu, kemudian
(b) Jika Zul ingin menaiki bas dari negeri A ke negeri H untuk menziarahi neneknya tambahkan nilai pemberat.
To draw a directed and weighted
di kampung, nyatakan laluan bas yang paling murah untuk Zul. graph, draw all the vertices and
If Zul wants to take a bus from state A to state H to visit his grandmother in the village, state the edges first, then add the value of
cheapest bus routes for Zul. the weights.
• Pertimbangkan semua
(c) Jika dalam masa dua tahun akan datang, harga tiket bas dari negeri A ke G, laluan yang mungkin dari
E ke F dan F ke H bertambah sebanyak 50%, adakah Zul masih boleh memilih A ke H. Kemudian hitung
perjalanan bas seperti di (b) sebagai pilihan termurah? Nyatakan sebab anda. harga tiket bagi perjalanan
If in the next two years, the price of bus tickets from states A to G, E to F and F to H increases by 50%, tersebut.
can Zul still choose the bus route in (b) as the cheapest option? State your reasons. Consider all the possible routes
from A to H. Then calculate the
ticket price of the routes.

Jawapan / Answer :
(a) RM50 D RM60
A E
RM55 RM90
B RM80
RM40 C
RM85
RM30 RM110 F
RM20
G
H
(b) A → D → E → F → H
= RM50 + RM60 + RM80 + RM20
= RM210
A→B→C→H
= RM55 + RM85 + RM110
= RM250
A→G→B→C→H
= RM40 + RM30 + RM85 + RM110
= RM265
A→D→C→H
= RM50 + RM90 + RM110
= RM250
Perjalanan yang paling murah ialah A → D → E → F → H yang berharga RM210.
The cheapest route is A → D → E → F → H which costs RM210.
(c) Harga baru bagi laluan A → D → E → F → H / New price for the route A → D → E → F → H
= RM50 + RM60 + (1.5 × RM80) + (1.5 × RM20)
= RM260
Harga baru bagi laluan A → D → E → F → H ialah RM260. Zul tidak boleh memilih
perjalanan bas yang sama kerana perjalanan bas mengikut laluan A → B → C →
H dan A → D → C → H adalah lebih murah iaitu RM250.
The new price for route A → D → E → F → H is RM260. Zul cannot choose the same bus trip route
because the bus trip along the A → B → C → H and A → D → C → H routes are cheaper at RM250.
Kuiz 5

Matematik Tingkatan 4 Bab 6 Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah
BAB
Ketaksamaan Linear dalam Dua
6 Pemboleh Ubah
Linear Inequalities in Two Variables
PBD 6.1 Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah Buku Teks
Linear Inequalities in Two Variables ms. 156 – 164
FOKUS TOPIK
1. Garis sempang Garis padu

Dashed line Solid line
 lebih besar daripada  lebih besar daripada atau sama dengan
greater than greater than or equal to
 kurang daripada  kurang daripada atau sama dengan
less than less than or equal to
2.
y y
xp
xp xp xp xp
x x
p p
xp
y y
yq
y mx + c
x x
yq y mx + c
q
y mx + c
yq

Matematik Tingkatan 4 Bab Bab 6 Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah
1. Wakilkan situasi yang diberikan dalam bentuk ketaksamaan linear dengan menggunakan pemboleh ubah
yang sesuai. SP 6.1.1 TP1 TP2
Represent the given situation in the form of linear inequalities by using the suitable variables. E-pop Quiz
(a) Harga sekilo ikan dan ketam (b) Syamila ingin membeli telur
Dalam satu pesta buku, Amir
di sebuah pasar raya masing- dan tepung. Harga bagi
ingin membeli buku motivasi
masing ialah RM18 dan RM36. sepapan telur ialah RM12
berharga RM79 dan buku
Amaun maksimum yang dan sebungkus tepung ialah
rujukan berharga RM15. Amir
boleh dibelanjakan oleh Nana RM2.80. Untuk melayakkan
memperuntukkan maksimum
ialah RM90. Syamila menyertai cabutan
RM100 untuk dibelanjakan. The price of one kilogram of fish and
In a book fest, Amir wants to buy
bertuah yang dianjurkan
crab in a supermarket is RM18 and
motivational books of RM79 and oleh kedai tersebut, Syamila
RM36 respectively. The maximum
reference books of RM15. Amir allocates a amount that can be spent by Nana is mesti berbelanja sekurang-
maximum of RM100 to be spent. RM90. kurangnya RM50.
Syamila wants to buy eggs and flour.
79x +15y  100 The price for a tray of eggs is RM12
18x + 36y  90 and a packet of flour is RM2.80. To
qualify Syamila to participate in the
lucky draw organized by the shop, she
must spend at least RM50.
12x + 2.8y  50
2. Selesaikan. SP 6.1.2 TP3

Solve.
1
Lukis garis lurus y = – x – 5 untuk –10  x  0. Plot titik-titik (−2, −2), (−6, −2), (−8, −1), (−10, −5),
2 1 1
(−1, −2) dan (−4, −7). Tentukan sama ada titik-titik yang diplot memuaskan y = – x – 5, y  – x – 5
2 2
1
atau y  – x – 5.
2
1
Draw the straight line y = – x – 5 for –10  x  0. Plot the points (−2, −2), (−6, −2), (−8, −1), (−10, −5), (−1, −2) and (−4, −7). Determine
2
1 1 1
whether the points plotted satisfy y = – x – 5, y  – x – 5 or y  – x – 5.
2 2 2
1 Titik-titik (−6, −2) dan (−8, −1) memuaskan

y = – x – 5
2 1
persamaan y = – x – 5.
x −10 0 2
1
Points (−6, −2) and (−8, −1) satisfy the equation y = – x – 5.
y 0 −5 2
Titik-titik (−2, −2) dan (−1, −2) memuaskan
y
1 1
y– x–5 ketaksamaan y  – x – 5.
2
x 2
0 1
–10 –8 –6 –4 –2 Points (−2, −2) and (−1, −2) satisfy the inequality y  – x – 5 .
2
(–8, –1) (–6, –2) (–2, –2) Titik-titik (−10, −5) dan (−4, −7) memuaskan
–2
(–1, –2) 1
ketaksamaan y  – x – 5.
y–
1
x–5 2
2 1
–4 Points (−10, −5) and (−4, −7) satisfy the inequality y  – x – 5.
2
(–10, –5) Tip Penting

–6
(–4, –7)
• Semua titik yang berada pada garis lurus memuaskan
1 persamaan y = mx + c.
y– x–5 All points that lie on the straight line satisfy the equation y = mx + c.
2
• Semua titik yang berada di rantau atas memuaskan
ketaksamaan y  mx + c.
All points that lie in the region above satisfy the inequality y  mx + c.
• Semua titik yang berada di rantau bawah memuaskan
ketaksamaan y  mx + c.
All points that lie in the region below satisfy the inequality y  mx + c.

(a) Lukis garis lurus y = 2x + 5 untuk −5  x  1. Plot titik-titik (−2, 1), (−1, 3), (0, 1), (−4, 4), (−2, 3) dan
(1, 5). Tentukan sama ada titik-titik yang diplot memuaskan y = 2x + 5, y  2x + 5 atau y  2x + 5.
Draw the straight line y = 2x + 5 for −5  x  1. Plot the points (−2, 1), (−1, 3), (0, 1), (−4, 4), (−2, 3) and (1, 5). Determine whether
the points plotted satisfy y = 2x + 5, y  2x + 5 or y  2x + 5.
y = 2x + 5 Titik-titik (−2, 1) dan (−1, 3) memuaskan persamaan

y = 2x + 5.
x 0 –3 Points (−2, 1) and (−1, 3) satisfy the equation y = 2x + 5.
y 5 –1
Titik-titik (−2, 3) dan (−4, 4) memuaskan ketaksamaan
y
y  2x + 5.
Points (−2, 3) and (−4, 4) satisfy the inequality y  2x – 5.
6
(1, 5)
5 Titik-titik (0, 1) dan (1, 5) memuaskan ketaksamaan
(–4, 4)
4 y  2x – 5.
(–1, 3)
Points (0, 1) and (1, 5) satisfy the inequality y  2x – 5.
3
(–2, 3)
y = 2x + 5 2
(–2, 1) 1 (0, 1)
x
–5 –4 –3 –2 –1 0 1
–1
3. Tanpa melukis graf garis lurus, tentukan sama ada titik-titik yang diberi memuaskan persamaan dan
ketaksamaan yang berikut. SP 6.1.2 TP3
Without drawing the graph of the straight line, determine whether the points given satisfy the following equation and inequalities.
y = 3x − 6, y  3x − 6 atau / or y  3x − 6
(i) (2, 1) (ii) (3, –4) (iii) (1, –3)
y 3x – 6 y 3x – 6 y 3x – 6
1 3(2) – 6 –4 3(3) – 6 –3 3(1) – 6
=0 =3 = –3
10 –4  3 –3 = –3
Maka, titik (2, 1) memuaskan Maka, titik (3, –4) memuaskan Maka, titik (1, –3) memuaskan
y  3x – 6. y  3x – 6. y = 3x – 6.
Thus, point (2, 1) satisfy y  3x – 6. Thus, point (3, –4) satisfy y  3x – 6. Thus, point (1, –3) satisfy y = 3x – 6.
2 2 2
(a) y = – x − 8, y  – x − 8 atau / or y  – x − 8
5 5 5
(i) (0, 8) (ii) (–3, –15) (iii) (–20, 0)
y 2 y 2 y 2
– x – 8 – x – 8 – x – 8
5 5 5
8 2 –15 2 0 2
– (0) – 8 – (–3) – 8 – (–20) – 8
5 5 5
= –8 = –6.8 =0
8−8 –15  − 6.8 0=0
Maka, titik (0, 8) memuaskan Maka, titik (–3, –15) Maka, titik (–20, 0)
2 2 2
y  – x – 8. memuaskan y  – x – 8. memuaskan y = – x – 8.
5 5 5 2
2 2
Thus, point (0, 8) satisfy y  – x – 8. Thus, point (–3, –15) satisfy y  – x – 8. Thus, point (–20, 0) satisfy y = – x – 8.
5 5 5

4. Lorekkan rantau yang mewakili setiap ketaksamaan yang berikut. SP 6.1.3 TP3
Shade the region that represents each of the following inequalities.
(a) y  8 2
y  −3 (b) y  x + 5
5
y
y y
8
2 y=8 5
6
1 4
4
x 3
2
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 x
5
x+5
–1 2
x
–2 –10 –8 –6 –4 –2 0 2 1
–2
–3 x
y = –3 –4 –6 –5 –4 –3 –2 –1 0
–1
(c) x  y 1 (e) y  x – 7
(d) y  – x – 3
3
y y
y
2 2
2
1 1
1
x 0 x
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 x
1 2 3 4 5 6 7
–1 –5 – 4 –3 –2 –1 0 1 –1
–1
y – 1x – 3
–2 3 –2
–2
–3 yx–7
–3
x=y –3
–4 –4
–4
5. Lukis graf dan lorek rantau yang mewakili setiap ketaksamaan berikut. SP 6.1.3 TP3
Draw the graphs and shade the region that represents each of the following inequalities.
2 (b) x  –3
x4 (a) y  x
3
y
y y
x4 3
3 3
2
2 2
2
y= x 1
1 1 3
x
x x 0
–4 –3 –2 –1 1 2
–2 –1 0 1 2 3 4 –3 –2 –1 0 1 2 3 –1
–1 –1
–2
–2 –2
–3
–3 –3
x –3

(c) y  2 (d) x – y  3 (e) 2 + x  3
y y y
3 2 3
y2
2 1 2
1 x 1
–3 –2 –1 0 1 2 3
x –1 x
–3 –2 –1 0 1 2 3 –3 –2 –1 0 1 2 3
–1 –2 x–y3 –1
–2 –3 –2
2+x3
–3 –4 –3
1
Lukis graf dan lorek rantau yang mewakili ketaksamaan 4x  −y + 3.
Draw the graph and shade the region that represent the linear inequality 4x  −y + 3.
4x  −y + 3
4x + y  3
y  −4x + 3
1. Guna garis padu bagi ketaksamaan  dan .
Use solid line for inequality  and .
x 0 1 2. Untuk melukis garis ketaksamaan, dapatkan
y 3 –1 sekurang-kurangnya dua titik yang
memuaskan ketaksamaan tersebut.
y To draw the straight line of an inequality, get at least
two points that satisfies the inequality.
3
4x –y + 3
2
x
–3 –2 –1 0 1 2 3
–1
–2
–3

Saya berjaya
• Mewakilkan situasi dalam bentuk ketaksamaan linear.
• Membuat dan menentusahkan konjektur tentang titik dalam rantau dan penyelesaian bagi suatu ketaksamaan linear.
• Menentukan dan melorek rantau yang memuaskan satu ketaksamaan linear.

PBD 6.2 Sistem Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah Buku Teks
Systems of Linear Inequalities in Two Variables ms. 165 – 178
FOKUS TOPIK
 lebih besar daripada

greater than
 lebih kecil daripada
less than
 lebih besar daripada atau sama dengan tidak kurang daripada sekurang-kurangnya minimum
greater than or equal to not less than at least minimum
 lebih kecil daripada atau sama dengan tidak lebih daripada selebih-lebihnya maksimum
less than or equal to not more than at most maximum
6. Tulis semua ketaksamaan linear yang memenuhi syarat-syarat bagi situasi berikut. SP 6.2.1 TP3
Write all inequalities that satisfy the conditions for the following situations.
Imanina ingin menempah tanda nama untuk pengawas sekolah. Terdapat dua jenis tanda nama iaitu jenis
x dan jenis y. Syarat-syarat pembelian bagi tanda nama adalah seperti berikut:
Imanina would like to order name tag for school prefects. There are two types of name tag that is x and y. The conditions for
the purchase of the name tag are as below:
(i) Bilangan tanda nama jenis y adalah lebih berbanding bilangan tanda nama jenis x.
The number of name tag y is more than the number of name tag x.
(ii) Jumlah tempahan bagi tanda nama jenis y sekurang-kurangnya 50 keping.
The total number of order for name tag y is at least 50 pieces.
(iii) Tempahan maksimum bagi kedua-dua jenis tanda nama tidak melebihi 600 keping.
The maximum order for both types of name tag must not exceed 600 pieces.
(i) y  x
(ii) y  50
(iii) x + y  600
(a) Sebuah restoran menawarkan pakej makan tengah hari secara bufet untuk sebarang tempahan majlis.
Harga bagi seorang dewasa ialah RM69 dan kanak-kanak ialah RM49. Syarat-syarat tempahan pakej
tersebut adalah seperti berikut:
A restaurant offers buffet lunch package for any occasions. The price for an adult is RM69 and children is RM49. The conditions for
the booking of the package are as below:
(i) Bilangan tempahan adalah selebih-lebihnya 60 orang.
Number of pax is at most 60 persons.
(ii) Bilangan orang dewasa sekurang-kurangnya dua kali bilangan kanak-kanak.
Number of adults is at least twice the number of children.
(iii) Jumlah tempahan tidak kurang daripada RM1 500.
The total of booking must not less than RM1 500.
(i) x + y  60
(ii) x  2y
(iii) 69x + 49y  1 500
(b) SMK Sagu Ria akan menganjurkan Kem Matematik semasa cuti akhir tahun. Sebanyak x orang murid
Tingkatan 3 dan y orang murid Tingkatan 4 akan mengambil bahagian dalam kem tersebut. Pemilihan
peserta kem adalah mengikut syarat-syarat yang berikut:
SMK Sagu Ria is hosting a Mathematics Camp during year-end school break. x Form 3 and y Form 4 pupils participate in the camp.
The pupils are selected according to the following conditions:
(i) Jumlah peserta adalah sekurang-kurangnya 30 orang.
The total number of participants is at least 30.
(ii) Bilangan murid Tingkatan 3 tidak lebih daripada bilangan murid Tingkatan 4.
The number of Form 3 pupils is not more than the number of Form 4 pupils.

(iii) Selebih-lebihnya 15 orang murid Tingkatan 3 akan menyertai kem tersebut.

At most 15 Form 3 pupils participate in the camp.
(i) x + y  30
(ii) x  y
(iii) x  15
7. Berdasarkan rajah yang diberi, tentukan rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear berikut.
Based on the given diagram, determine the region that satisfies the following system of linear inequalities. SP 6.2.2 TP3
Video
(i) x  2 dan / and x + y  3 y

(ii) x  2 dan / and x + y  3 x+y=3 C
(iii) x  2 dan / and x + y  3 3
D x=2
(iv) x  2 dan / and x + y  3 2
1
(i) A
x
(ii) D –3 –2 –1 0 1 2 3
(iii) C –1
(iv) B –2
A B
–3
(a) (i) x  0 dan / and y  x y

(ii) x  0 dan / and y  x C
(iii) x  0 dan / and y  x 3
D y=x
(iv) x  0 dan / and y  x 2
1
(i) A
x
(ii) D –3 –2 –1 0 1 2 3
(iii) B –1
(iv) C –2
A B
–3
(b) (i) y  2 dan / and y  1 – x y

(ii) y  2 dan / and y  1 – x C
(iii) y  2 dan / and y  1 – x D
3
y=2
(iv) y  2 dan / and y  1 – x 2
B
1
(i) B
x
(ii) C
–3 –2 –1 0 1 2 3
(iii) D –1
(iv) A –2
A
–3 y1–x

8. Lorek rantau yang memuaskan setiap sistem ketaksamaan linear yang berikut. SP 6.2.3 TP4
Shade the region that satisfies each of the following systems of linear inequalities.
1
3 (a) x  0, x  3, y  – x + 5, y  0
y  6 − x, y  x + 2, x  0 3
4
y
y x=3
Tip Penting
6 x  0 mewakili garis lurus

y=6–x x = 0 iaitu paksi-y. 5
x  0 represents the line x = 0
3 that is the y-axis. 1
y= x+2 y=– x+5
4 3
x
x 0 3 6
0 6
1 4
(b) y  x, y  0, y  – x – 2 (c) y  2, x  0, y  x + 4
3 3
y y
4
y=x
x y=2
–6 0 2
1
y=– x–2 –2
3
x
–3 0
4
y= x+4
3
9. Lakar dan lorek rantau yang memuaskan setiap sistem ketaksamaan linear yang berikut. SP 6.2.3 TP4
Sketch and shade the region that satisfies each of the following systems of linear inequalities.
3
5 (a) y  x + 3, x  3, y  4
y  – x + 5, y  x, y  5 4
3
y
y x3
y=x 7 3
y=5 y x+3
5 4
6
4
5
3 y4
4
2
3
1 5
y=– x+5 2
3
x
0 1 2 3 4 5 6 1
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Tip Penting
Tukarkan ketaksamaan linear kepada bentuk

persamaan linear untuk melukis garis lurus.
Convert the linear inequalities to the form of a linear
equation to draw the straight line.

(b) y  x + 6, y − x  3, x  0, y  0 1
(c) y  – x + 4, x  8, y  x
2
y
y
7
7
6
6
5 y=x
5
4 x=8
4
3
3
yx+6
2
2
1
y–x3 1 y–1 x+4
x 2
–6 –5 –4 –3 –2 –1 0 1 x
0 1 2 3 4 5 6 7 8
10. Nyatakan tiga ketaksamaan linear yang mentakrifkan rantau berlorek dalam setiap rajah berikut.
State three linear inequalities that define the shaded region in each of the following diagrams. SP 6.2.4 TP4
y
y (a)
y3 x+3
2
5
y=x+5 y–3 x+3
5
x
–2 0 5
x
0 5
3 3
y  x + 5, y  0, x  0 y  – x + 3, y  x + 3, y  0
5 2
(b) y (c) y
x –5
y –4 x
3
y – x + 2
y3
3 y 2x– 4
3 3
2
x x
–5 0 0 2
4 2 4
y  – x, y  3, x  –5 y  –x + 2, y  x– ,y2
3 3 3

FOKUS TOPIK
1. Bentuk am persamaan linear 3. Persamaan x = k bermaksud suatu garis menegak yang melalui paksi-x
The general form of a linear equation pada titik k.
y = mx + c Equation x = k mean a vertical line that passes through the x-axis at point k.
2. Kecerunan / Gradient 4. Persamaan y = k bermaksud suatu garis melintang yang melalui paksi-y
y2 – y1 pada titik k.
m = x – x Equation y = k mean a horizontal line that passes through the y-axis at point k.
2 1

4
y – x + 2
11. Nyatakan ketaksamaan linear yang mentakrifkan setiap rantau berlorek yang berikut.
3 SP 6.2.4 TP4
State the inequalities that define each of the following shaded region.
y
(a) y
2 4
x 2
0 2 3 4
x
–2 –1 0 4
a y  –2 a y  0
0 − (−2) 2 2–0
b y = = b y = =2
3−0 3 0 – (–1)
2 y = 2x + 2
y = x −2
3 Maka / Thus, y  2x + 2
2
Maka / Thus, y  x − 2 4–0
3 c m = = –1
0−2 0–4
c m = = –1
2−0 y = −x + 4
y = −x + 2 Maka / Thus, y  −x + 4
Maka / Thus, y  −x + 2
(b) y (c) y
0 x
2
3 (3, 3) –1
–4 (2, –4)
x
0 3
a x  3 a y  0
2–0 2 –4 – (–1) 3
b m = = – b y = = –
0–3 3 2–0 2
2 3
y = – x + 2 y = – x – 1
3 2
2 3
Maka / Thus, y  – x + 2 Maka / Thus, y  – x – 1
3 2
3 –2 1 c x  2
c m = =
3–0 3
1
y= x+2
3
1
Maka / Thus, y  x + 2
3

12. Selesaikan setiap yang berikut. SP 6.2.4

Solve each of the following.
Jumlah maksimum peserta seminar dalam sebuah dewan ialah 250 orang. Peserta seminar tersebut terdiri
daripada murid SMK Air Pandan dan SMJK Bukit Putih. Bilangan peserta dari SMJK Bukit Putih sekurang-
kurangnya dua kali bilangan peserta dari SMK Air Pandan. TP5
The maximum number of participants of a seminar in a hall is 250. The participants of the seminar consist of the pupils from SMK Air
Pandan and SMJK Bukit Putih. The number of participants from SMJK Bukit Putih are at least twice the number of participants of SMK Air
Pandan.
(i) Tulis dua ketaksamaan linear selain x  0 dan y  0 yang mewakili situasi yang diberikan.
Write two linear inequalities other than x  0 and y  0 to represent the given situation.
(ii) Lukis dan lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear di atas.
Draw and shade the region that satisfies the above system of linear inequalities.
(iii) Daripada graf, tentukan bilangan maksimum peserta dari SMJK Bukit Putih apabila bilangan peserta
dari SMK Air Pandan ialah 50 orang.
From the graph, determinte the maximum number of participants from SMJK Bukit Putih when the number of participants from SMK
Air Pandan is 50.
(iv) Jika 100 orang murid dari SMK Air Pandan telah mendaftar, adakah kesemua murid tersebut dapat
menyertai seminar yang dianjurkan? Berikan justifikasi anda.
If 100 pupils from SMK Air Pandan have registered, are all the pupils can participate in the organized seminar? Give your justification.
Katakan / Let x = Bilangan pelajar SMK Air Pandan

Number of pupils from SMK Air Pandan
y = Bilangan pelajar SMJK Bukit Putih
Number of pupils from SMJK Bukit Putih
y
(i) x + y  250
y  2x 350
y 2x
(ii) x + y  250 300
x 0 250 250
y 250 0 200
y  2x 150
x 0 50 100 100
y 0 100 200 50
x + y 250
x
(iii) 200 orang peserta / participants. 0 50 100 150 200 250 300 350
(iv) Tidak kerana x = 100 berada di luar rantau berlorek.
No because x = 100 is located outside of shaded region.
(a) Yusuf merancang untuk memulakan sebuah perniagaan. Dia bercadang untuk menjual dua jenis
nasi iaitu nasi goreng dan nasi lemak. Yusuf mampu menyediakan selebih-lebihnya 50 pinggan nasi
sehari. Bilangan pinggan nasi goreng yang dihasilkan setiap hari mestilah sekurang-kurangnya dua kali
bilangan nasi lemak. TP5
Yusuf plans to start a business. He plans to sell two types of rice, which is fried rice and nasi lemak. Yusuf able to prepare at most 50
plates of rice daily. The number of plates of fried rice produced every day must be at least twice the number of nasi lemak.
(iii) Daripada graf, tentukan bilangan maksimum dan minimum nasi goreng yang dapat dihasilkan jika
Yusuf menerima tempahan 10 pinggan nasi lemak.
From the graph, determine the maximum and minimum number of plates of fried rice if Yusuf received an order of 10 plates of
nasi lemak.
(iv) Harga bagi sepinggan nasi goreng ialah RM8 dan nasi lemak ialah RM6.50. Berdasarkan rantau
sepunya, hitung pendapatan maksimum yang dapat dijana oleh Yusuf jika dia berjaya menyediakan
30 pinggan nasi goreng.
The price for a plate of fried rice is RM8 and nasi lemak is RM6.50. Based on the common region, calculate the maximum
income that Yusuf can generate if he able to prepare 30 plates of fried rice.

Katakan x = Bilangan pinggan nasi lemak

y = Bilangan pinggan nasi goreng
Let x = Number of plates of nasi lemak
y = Number of plates of fried rice
x + y  50
(i) y
y  2x
70
(ii) x + y  50 y 2x
60
x 0 50
50
y 50 0
40
y  2x 30
x 0 30 20
y 0 60 10
x + y 50
(iii) Maksimum 40 pinggan 0

x
Maximum 40 plates. 10 20 30 40 50 60 70
Minimum 20 pinggan
Minimum 20 plates.
(iv) 6.5x + 8y = 6.5(15) + 8(30)

= RM337.50
(b) Umar mempunyai sebuah lori. Berat lori tersebut dengan muatan selebih-lebihnya 3.6 tan. Diberi berat
maksimum lori tersebut tanpa muatan ialah 2.08 tan. TP6
Umar has a lorry. The weight of the lorry with loads is at most 3.6 tonnes. Given that the maximum weight of the lorry without loads
is 2.08 tonnes.
(iii) Umar mendapat tawaran untuk menghantar 100 kotak air mineral ke sebuah pasar raya. Setiap
kotak mengandungi 24 botol air mineral 500 ml. Daripada graf, tentukan sama ada lori Umar dapat
menampung jumlah muatan air mineral tersebut.
Umar get an offer to deliver 100 boxes of mineral water to a mini market. Each box contains 24 bottles of 500 ml mineral water.
From the graph, determine whether Umar’s lorry able to carry the loads.
x = Berat muatan
Katakan (ii) y
y = Berat lori
Let x = The weight of load 3.5
y = The weight of lorry x + y 3.6
3.0
(i) x + y  3.6 2.5
2.08 + y  3.6
2.0
y  1.52 y = 1.52
1.5
1.0
0.5
x
0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5
(iii) 24 × 500 × 100 = 1 200 kg = 1.2 tan

1 000
Ya kerana y = 1.2 berada di dalam rantau berlorek.
Yes because y = 1.2 is located inside the shaded region.

13. Lakukan projek di bawah. TP6

Carry out the project below.
Project-Based Learning
Projek
Objektif aktiviti: Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang sistem

Activity objective: ketaksamaan linear dalam dua pemboleh ubah untuk menyelesaikan
To apply the knowledge and skills about system of linear inequalities in two variables to solve
non-routine problems creatively.
Pernyataan masalah: Bagaimanakah untuk menentukan sama ada nilai suatu pemboleh ubah
Problem statement: memenuhi sistem ketaksamaan linear tersebut?
How to determine whether a value of a variable satisfy the system of linear inequalities?
Pencarian fakta: Membuat keputusan bagi suatu situasi berdasarkan rantau berlorek.
Fact finding: Make a decision of a situation based on shaded region.
Konsep yang diaplikasikan: Sistem ketaksamaan linear.

Concept applied: System of linear inequalities.
Pelan tindakan / Action plan:

1. Murid dibahagikan kepada kumpulan-kumpulan kecil.
Pupils are divided into smaller groups.
2. Setiap kumpulan akan diberikan satu sampul berisi wang dengan amaun yang berbeza untuk
memulakan perniagaan. (RM1 000, RM3 000 dan RM5 000).
Every group will be given an envelope contains different amount of money for them to start a business. (RM1 000, RM3 000
and RM5 000).
3. Tugasan kumpulan / Group task:
• Setiap kumpulan merupakan sebuah syarikat yang ingin memulakan perniagaan yang menjual
dua jenis pakaian, jenis A dan jenis B.
Every group is a company that would like to start a business selling two types of cloth, type A and type B.
• Harga pakaian jenis A ialah RM12.50 dan jenis B ialah RM20.
Cost for type A cloth is RM12.50 and type B is RM20.
• Pakaian jenis A hanya boleh dibeli pada harga RM12.50 dengan pembelian sekurang-kurangnya
50 helai.
Type A cloth can only be bought at the price of RM12.50 with the purchase of at least 50 pieces.
• Setiap kumpulan perlu menyenaraikan kesemua ketaksamaan linear.
Every group needs to list all the linear inequalities.
• Berdasarkan ketaksamaan linear, lukis dan lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan
linear.
Based on the linear inequalities, draw and shade the region that satisfy the system of linear inequalities.
4. Tentukan, / Determine,
• bilangan minimum dan maksimum pakaian jenis A yang dibeli sekiranya hanya 50 helai pakaian
jenis B dapat dibeli oleh setiap syarikat.
minimum and maximum number of type A cloth if only 50 pieces of type B cloth can be bought by every company.
• sama ada syarat pembelian oleh syarikat masing-masing dipatuhi jika setiap syarikat mengambil
keputusan untuk membeli 60 helai pakaian jenis A.
whether the purchasing condition of each company is satisfies if every company decided to buy 60 pieces of type A cloth.
Penyelesaian: • Syarat pembelian oleh syarikat masing-masing dipatuhi jika bilangan

Solution: kedua-dua jenis pakaian yang dibeli berada di dalam rantau berlorek.
The purchasing condition of each company is satisfy if the number of both types of cloths
purchased is within the shaded region.
Pembentangan: Setiap kumpulan membuat perbentangan dalam bentuk video dengan

Presentation: durasi kurang dari 1 minit.
Every group present their findings in video form with duration less than 1 minutes.

2
Tulis ketaksamaan linear yang mentakrifkan rantau berlorek dalam rajah di bawah.
Write the linear inequalities that define the shaded region in the diagram below.
x
–4 0
–6
a y  –6
0 – (–6) 3
b m = = –
–4 – 0 2 1. Garis lurus selari dengan paksi-x dan melalui titik j, maka y = j.
3 Straight line is parallel with x-axis and passes through point j, so y = j.
y = – x – 6
2 2. Bina Ketaksamaan linear berpandukan persamaan am garis lurus
3 iaitu y = mx + c.
Maka / Thus, y  – x – 6 Construct linear inequalities based on straight line general form y = mx + c.
2
0 – (–6)
c m = =3
–4 – (–6)
Pintasan-y / y-intercept,
y = mx + c
0 = 3(–4) + c
c = 12
y = 3x + 12
Maka / Thus, y  3x + 12

Saya berjaya
• Mewakilkan situasi dalam bentuk sistem ketaksamaan linear.
• Membuat dan menentusahkan konjektur tentang titik dalam rantau dan penyelesaian bagi suatu sistem ketaksamaan linear.
• Menentukan dan melorek rantau yang memuaskan satu sistem ketaksamaan linear.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan sistem ketaksamaan linear dalam dua pemboleh ubah.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 6
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 6
4. Diberi ketaksamaan x – 2y  4. Antara berikut,

Kertas 1 persamaan linear manakah yang mewakili
ketaksamaan tersebut?
1. Cik Atikah ingin menempah jambangan coklat Given the inequalities x – 2y  4. Which of the following linear
untuk dihadiahkan kepada anak-anak muridnya. equation represent the given inequalities?
Diberi harga bagi jambangan coklat saiz A ialah x
A y = –2
RM45.50 dan jambangan coklat saiz B pula 2
ialah RM36.50. Wakilkan tempahan jambangan x
B y = + 2
bunga untuk kedua dua jenis dalam bentuk 2
ketaksamaan yang sesuai jika peruntukan Cik C y = 2x – 4
Atikah ialah RM250. D y = 2x + 4
Cik Atikah wants to order chocolate bouquets as a gift to her
pupils. Given that the price for a size A chocolate bouquet is 5. Rajah di bawah menunjukkan suatu garis lurus
RM45.50 and size B chocolate bouquet is RM36.50. Represent pada satah Cartes.
the chocolate bouquet order in form of suitable inequalities if The diagram below shows a straight line on a Cartesian plane.
Cik Atikah’s budget is RM250.
y
A 46x + 37y  250
B 46x + 37y  500 3
C 91x + 73y  500
2
D 91x + 73y  500
1
2. Antara titik-titik yang berikut, yang manakah
x
2 –3 –2 –1 0 1 2 3
memuaskan ketaksamaan linear y  x – 7?
3 –1
Which of the following points satisfies the linear inequalities
2 –2
y  x – 7?
3
–3
A (27, 7) C (27, 0)
B (21, 7) D (21, 0)
3. Rajah di bawah menunjukkan satu rantau Antara berikut, yang manakah maklumat yang
berlorek. benar bagi garis lurus di atas?
The diagram below shows a shaded region. Which of the following information is true for the above
straight line?
y
m c y = mx + c
3
yx+2
A 1 1
2 – 3 y = – x + 3
5 5
1
B 1 1
x 3 y = – x + 3
–3 –2 –1 0 1 2 3 5 5
–1
C –1 3 y = –x + 3
–2
D 1 3 y=x–3
–3

Antara ketaksamaan berikut, yang manakah
mewakili rantau berlorek di atas?
Which of the following inequalities represent the above shaded
region?
A y  x + 2 C y  x + 2
B y  x + 2 D y  x + 2

(c) Daripada graf, tentukan bilangan minimum

Kertas 2 adunan biskut J yang dapat dihasilkan jika
adunan biskut K ialah 8.
1. Kedai roti Sentosa menghasilkan dua jenis From the graph, determine the minimum number of
biskut, J dan K. Untuk menghasilkan kedua- biscuits J batter that can be produced if biscuit K batter
dua jenis biskut, terdapat dua proses utama is 8.
iaitu membancuh dan membakar. Jadual di [8 markah / 8 marks]
bawah menunjukkan masa yang diambil untuk
membancuh dan membakar satu adunan biskut Tip Penting
J dan biskut K. Nilai maksimum atau minimum ditentukan
Sentosa bakery produces two types of biscuits, J and K. To berdasarkan rantau sepunya.
produce both biscuits, there are two main process, which are The maximum or minimum value is ditermine based on the
mixing and baking. The table below shows the time taken to common region.
mix and bake a batter of biscuit J and biscuit K.
Jawapan / Answer :
Tempoh masa (minit)
(a) (i) 30x + 40y  360
Biskut Duration (minutes)
4y  36 – 3x
Biscuits Membancuh Membakar (ii) 30x + 25y  480
Mixing Baking 5y  96 – 6x
J 30 30 (iii) y  2x
K 40 25 (b) y
Kedai tersebut menghasilkan x adunan biskut
18
J dan y adunan biskut K dalam masa sehari. y 2x
Penghasilan biskut tersebut adalah berdasarkan 16
syarat-syarat berikut: 14
The bakery produces x biscuits J batter and y biscuit K batter
in a day. The biscuits production in a day are based on the 12
following conditions:
10
(i) Jumlah masa minimum untuk membancuh
8
kedua-dua jenis biskut adalah 360 minit.
5y 96 – 6x
The minimum amount of time to mix both type of biscuits 6
is 360 minutes.
4
(ii) Jumlah masa untuk membakar kedua-dua 4y 36 – 3x
jenis biskut selebih-lebihnya 480 minit. 2
The total time to bake both type of biscuits is at most x
0
480 minutes. 2 4 6 8 10 12 14 16
(iii) Nisbah bilangan adunan biskut jenis J
kepada nisbah bilangan adunan biskut jenis (c) 4
K yang dihasilkan dalam sehari tidak lebih
daripada 1 : 2.
The ratio of the number of biscuits J’s batter to the
number of biscuits K’s batter produced in a day is not less
than 1 : 2.
(a) Tulis tiga ketaksamaan linear, selain daripada

x  0 dan y  0, yang mewakili situasi di atas.
Write three linear inequalities, other than x  0 and y  0,
which represent the situation above.
(b) Lukis dan lorek rantau yang memuaskan
sistem ketaksamaan linear di atas.
Draw and shade the region that satisfies the above
system of linear inequalities.

2. Haikal menjual baju kemeja dan baju kaftan Jawapan / Answer :

secara dalam talian. Untuk memastikan pulangan Katakan x = Bilangan kemeja
modal dapat diperolehi dalam masa sebulan, y = Bilangan kaftan
bilangan baju kemeja perlu dijual sekurang- Let x = Number of shirts
y = Number of caftans
kurangnya dua kali bilangan baju kaftan.
Bilangan maksimum stok baju kemeja dan baju x
(a) y 
kaftan yang dibeli Haikal ialah 300 pasang. 2
Haikal sells shirt and caftan online. To make sure he gained y  300 – x
back his capital within a month, the number of shirts that
need to be sold must be at least twice the number of caftans. (b) y
The maximum number of shirt and caftan bought by Haikal is
300 pieces. 300
(a) Tulis dua ketaksamaan linear, selain daripada

y = 300 – x
x  0 dan y  0, yang mewakili situasi di atas. 250
Write two linear inequalities, other than x  0 and y  0,
which represent the situation above.
200
(b) Lukis dan lorek rantau yang memuaskan
sistem ketaksamaan linear di atas. 150
Draw and shade the region that satisfues the above y=
x
system of linear inequalities. 2
(c) Daripada graf, 100

From the graph,
(i) tentukan bilangan minimum baju 50
kemeja yang perlu dijual jika kaftan
terjual sebanyak 50 pasang. 0 x
determine the minimum number of shirts need to 50 100 150 200 250 300
be sold if the number of caftans sold is 50 pieces.
(ii) tentukan sama ada syarat pulangan (c) (i) 100
modal dipatuhi jika 150 pasang kemeja (ii) Ya. Kerana x = 100 dan y = 50 berada
dan 50 pasang kaftan terjual. dalam rantau berlorek.
Determine whether the return on capital Yes. Because x = 100 and y = 50 is in the shaded
requirement is satisfied if 150 pieces shirts and region.
50 caftans are sold.
Tip Penting
Semua titik dalam rantau sepunya akan

memuaskan sistem ketaksamaan linear yang
dibina berdasarkan syarat-syarat yang diberikan
dalam suatu situasi.
All the points in the common region satisfy the system
of linear inequalities constructed based on the given
conditions in a situation.

Encik Azam menjual dua jenis nasi iaitu nasi kerabu dan nasi dagang. Encik Azam
menjual x bungkus nasi kerabu dan y bungkus nasi dagang pada suatu bulan
tertentu. Maklumat di bawah menunjukkan jualan nasi oleh Encik Azam pada • y perlu dijadikan perkara rumus
agar rantau ketaksamaan
bulan tersebut. ditanda dengan betul.
Encik Azam sells two type of rice which is nasi kerabu and nasi dagang. Encik Azam sells x packs of nasi Make y the subject of the formula
kerabu and y packs of nasi dagang on a certain month. The information below shows the sale of rice by so that the region can be marked
Encik Azman during the month. correctly.
(i) Jumlah nasi yang dijual selebih-lebihnya 240 bungkus. • Tukarkan ketaksamaan linear
The total number of his sales is at most 240 packs. kepada bentuk persamaan
(ii) Bilangan maksimum nasi kerabu ialah 120 bungkus. linear untuk melukis garis lurus.
Convert the linear inequalities to the
The maximum number of nasi kerabu is 120 packs.
form of a linear equation to draw the
(iii) Bilangan minimum nasi dagang ialah 100 bungkus. straight line.
The minimum number of nasi dagang is 100 packs.
(a) Tulis tiga ketaksamaan linear selain x  0 dan y  0 yang mewakili situasi di
atas.
Write three linear inequalities other than x  0 and y  0 that represent the situation above.
(b) Lukis dan lorek rantau sepunya yang memuaskan ketaksamaan linear di atas.
Draw and shade the common region that satisfy the linear equalities above.
(c) Daripada graf, tentukan bilangan minimum dan maksimum nasi dagang yang
terjual jika bilangan nasi kerabu ialah 80 bungkus.
From the graph, determine the minimum and maximum packs of nasi dagang sold if the number of
nasi kerabu is 80 packs.
(d) Harga sebungkus nasi kerabu ialah RM7.50 dan nasi dagang ialah RM9.
Berdasarkan graf hitung pendapatan maksimum yang dapat dijana oleh Encik
Azam jika beliau berjaya menjual 60 bungkus nasi kerabu.
The price of a pack of nasi kerabu is RM7.50 and nasi dagang is RM9. Based on the graph, calculate
the maximum income that can Encik Azam generate if he managed to sell 60 packs of nasi kerabu.
Katakan / Let x = Bilangan nasi kerabu / Number of nasi kerabu

y = Bilangan nasi dagang / Number of nasi dagang
x + y  240; x  120; y  100
(a)
(b) y
240
x + y = 240 x = 120
200
160
120
y = 100
80
40
0 x
40 80 120 160 200 240
Kuiz 6
(c) Bilangan minimum / Minimum number =100
Bilangan maksimum / Maksimum number =160
(d) 60x + 180y = 60(7.50) + 180(9) = RM2 070

Matematik Tingkatan 4 Bab 7 Graf Gerakan
BAB
7 Graf Gerakan
Graphs of Motion
PBD 7.1 Graf Jarak-Masa Nota Visual

Buku Teks
Distance-Time Graphs ms. 184 – 194
FOKUS TOPIK
1. Dalam graf jarak-masa,
In the distance-time graph,
• Jarak ialah nilai pada paksi-y (paksi mencancang) • Masa ialah nilai pada paksi-x (paksi mengufuk)
Distance is the value at y-axis (vertical axis) Time is the value at x-axis (horizontal axis)
2. Titik-titik yang diplot akan membentuk satu garis lurus apabila disambungkan, iaitu kecerunan graf.
Connecting the plotted points will get a straight line, which is the gradient of the graph.
Positif Pergerakan dari titik asal ke tempat yang baharu

Positive The movement from origin to new location
Kecerunan graf Sifar Tiada pergerakan

Gradient of the graph Zero No movement
Negatif Pergerakan kembali ke titik asal

Negative The movement back to origin

3. Kecerunan graf = kadar perubahan jarak terhadap masa = laju
Gradient of the graph = the rate of change of distance with respect to time = speed
Jarak Distance
Laju = / Speed = Time
Masa
4. Contoh unit bagi laju ialah km j–1 atau m s–1.
The example for the unit of speed are km h–1 or m s–1.
1. Lukis graf jarak-masa berdasarkan jadual yang diberi. SP 7.1.1 TP1

Draw a distance-time graph based on the given table.
Puan Azura berlari mengelilingi tasik di sebuah taman rekreasi pada setiap hujung minggu. Jarak sekeliling
tasik tersebut adalah sejauh 2 km. Jadual di bawah menunjukkan masa yang diambil oleh Puan Azura untuk
berlari mengelilingi tasik itu lengkap satu pusingan.
Puan Azura runs around the lake at a recreation park every weekend. The distance around the lake is 2 km. The table below shows the
time taken for Puan Azura to run around the lake in a one complete lap.
Masa (min) / Time (min) 0 5 10 15 20

Jarak (km) / Distance (km) 0 0.5 1.0 1.5 2.0
Jarak (km)
Distance (km)
2.0
1.5
1.0
0.5
Masa (min)
O Time (min)
5 10 15 20

(a) Sofea memandu kereta ke tempat kerjanya yang terletak sejauh 15 km dari rumah. Jadual di bawah
menunjukkan tempoh masa yang diambil oleh Sofea untuk sampai ke tempat kerjanya yang terletak di
Sepang.
Sofea drives a car to her workplace which is located 15 km from her house. The table below shows the time taken by Sofea to get to
her workplace located in Sepang.
1 1 1 2 5
Masa (jam) / Time (hour) 0
6 3 2 3 6
Jarak (km) / Distance (km) 0 5 10 15 20 25

Jarak (km)
Distance (km)
25
20
15
10
Masa (jam)
O Time (hour)
1 1 1 2 5
6 3 2 3 6

(b) Mirza menaiki motosikal ke sekolah yang terletak 300 m dari rumahnya. Jadual di bawah menunjukkan
masa yang diambil oleh Mirza untuk sampai ke sekolah.
Mirza rides a motorcycle to school located 300 m from his house. The table below shows the time taken by Mirza to get to school.
Masa (min) / Time (min) 0 1 2 3 4 5

Jarak (m) / Distance (m) 0 60 120 180 240 300

Jarak (km)
Distance (km)
300
240
180
120
60
Masa (min)
O Time (min)
1 2 3 4 5

2. Lukis graf jarak-masa bagi mewakili situasi diberi. SP 7.1.1 TP2

Draw a distance-time graph to represent the given situation.
Anita berbasikal ke stesen kereta api yang terletak 8 km dari pintu keluar universiti. Diberi hubungan antara
4
jarak yang dilalui oleh Anita dengan masa kayuhan ke stesen kereta api diwakili oleh persamaan s = 8 – t
15
dengan keadaan s ialah jarak dalam km dan t ialah masa dalam minit. Lukis graf jarak-masa yang mewakili
perjalanan Anita dalam tempoh 30 minit.
Anita cycled to the train station located 8 km from the university exit. Given the relationship between the distance traveled by Anita and
4
the cycling time to the train station is represented by the equation s = 8 – t where s is the distance in km and t is the time in minutes.
15
Draw a distance-time graph representing Anita’s journey in 30 minutes.

4
Diberi / Given s = 8 – t
15 Tip Penting
Masa (min) / Time (min) 0 30 Suatu garis lurus dapat dilukis dengan
menggunakan sekurang-kurangnya dua titik
Jarak (km) / Distance (km) 8 0 dan titik-titik tersebut mesti memuaskan
persamaan.
Jarak (km) A straight line can be drawn using at least two
Distance (km)
points and the points must satisfy the equation.
8
Masa (min)
O Time (min)
10 20 30
(a) Dalam satu eksperimen, hubungan antara jarak dan masa bagi pergerakan suatu zarah dapat diwakili
5
oleh persamaan s = 25 – t dengan keadaan s ialah jarak dalam cm dan t ialah masa dalam saat. Lukis
2
satu graf jarak-masa yang mewakili gerakan zarah tersebut dalam masa 10 saat.
In an experiment, the relationship between distance and time for the motion of a particle can be represented by the equation
5
s = 25 – t where s is the distance in cm and t is the time in seconds. Draw a distance-time graph representing the motion of the
2
particle in 10 seconds.
5 Jarak (cm)
Diberi / Given s = 25 – t Distance (cm)
2
30
Masa (saat) 0 10
Time (seconds) 20
Jarak (cm) 25 0 10
Distance (cm)
Masa (saat)
O Time (seconds)
5 10 15
(b) Azlan berjalan kaki ke sebuah kedai yang terletak sejauh 600 m dari rumahnya. Diberi hubungan antara
jarak dengan masa Azlan berjalan dari rumah ialah s = 0.6 − 0.12t dengan keadaan s ialah jarak dalam
km dan t ialah masa dalam minit. Lukis graf jarak-masa yang mewakili perjalanan Azlan untuk tempoh
0  t  5.
Azlan walked to a shop located 600 m from his house. Given the relationship between the distance and the time Azlan walks from
home is s = 0.6 − 0.12t where s is the distance, in km and t is the time in minutes. Draw a distance-time graph representing Azlan’s
journey for the period 0  t  5.
Diberi / Given s = 0.6 − 0.12t Jarak (km)

Distance (km)
Masa (min) 0 5
0.6
Time (min)
0.5
Jarak (km) 0.6 0
Distance (km)
0.4
0.3
0.2
0.1
Masa (min)
O Time (min)
1 2 3 4 5


Graf jarak-masa di bawah menunjukkan perjalanan Nina dari Kuantan ke Mersing untuk bercuti di Pulau
Tinggi dengan menaiki kereta.
The distance-time graph below shows Nina’s journey from Kuantan to Mersing for a vacation in Pulau Tinggi by a car.
Jarak (km)
Distance (km)
200
100
Masa (min)
O Time (min)
54 90 180
(i) Hitung laju kereta, dalam km j–1 untuk 100 km yang pertama.
Determine the speed, in km h–1, of the car in the first 100 km.
(ii) Huraikan gerakan kereta Nina selepas 100 km yang pertama untuk tempoh 36 minit.
Describe the motion of Nina’s car after the first 100 km in 36 minutes.
(iii) Hitung laju purata, dalam km j–1 bagi perjalanan Nina dari Kuantan ke Mersing. Seterusnya, huraikan
pergerakan kereta bagi keseluruhan perjalanan.
Determine the average speed, in km h–1 for Nina’s journey from Kuantan to Mersing. Hence, describe the motion of the car for the
whole journey.
(i) Laju / Speed (iii) Laju purata / Average speed

= Jarak / Distance = Jumlah jarak / Total distance
Masa / Time Jumlah masa / Total time
= 100 km = 200 km
54 180
60  
jam / hour

 60 
jam / hour
1 2
= 111 km j–1 = 66 km j–1
9 3
1 2
111 km h–1 66 km h–1
9 3
(ii) Kereta Nina berada dalam keadaan pegun. Kereta Nina bergerak sejauh 200 km dengan
Nina’s car is stationary. 2
purata kelajuan 66 km j–1 bagi tempoh 180
3
minit.
Tip Penting Nina’s car travels 200 km with an average speed of
Kecerunan sifar pada graf bermaksud tiada perubahan 2
66 km h–1 for a period of 180 minutes.
jarak dan objek berada dalam keadaan pegun. 3
A zero gradient on the graph means there is no change in
distance and the object is stationary.
(a) Sebiji bola dilambung ke udara. Graf jarak-masa di bawah menunjukkan jarak ketinggian dan masa
bola tersebut melantun ke udara setinggi 50 m sebelum jatuh semula ke tanah.
A ball is tossed into the air. The distance-time graph below shows the distance and time the ball bounces into the air as high as
50 m before falling to the ground.
Jarak (m)
Distance (m)
50
Masa (saat)
O Time (seconds)
5 11
(i) Hitung beza laju pergerakan bola semasa melantun ke udara dan jatuh ke tanah dalam km j–1.
Calculate the difference in speed of the ball’s motion while bounced in the air and fell onto the ground in km h–1.

(ii) Hitung laju purata keseluruhan pergerakan bola itu dalam km j–1.
Calculate the average speed of the ball’s motion in km h–1.
(iii) Huraikan gerakan bola itu untuk tempoh 11 saat.
Describe the volley ball’s motion in 11 seconds.
(i) Laju semasa melantun ke udara (ii) Laju purata / Average speed
Speed when bounces into the air Jumlah jarak / Total distance
= Jarak / Distance = Jumlah masa / Total time
Masa / Time (100 ÷ 1 000) km
(50 ÷ 1 000) km =
= (11 ÷ 60 ÷ 60) jam / hour
(5 ÷ 60 ÷ 60) jam / hour 8
= 32 km j–1
= 36 km j–1 11
36 km h–1 8
32 km h–1
11
Laju semasa jatuh ke tanah
Speed when falling to the ground (iii) Bola itu bergerak sejauh 100 m dengan laju
= (50 ÷ 1 000) km 8
purata 32 km j–1 dalam tempoh 11 saat.
(6 ÷ 60 ÷ 60) jam / hour 11 8
= 30 km j–1 The ball moves 100 m with average speed of 32 km h–1 in
11
30 km h–1 11 seconds.
Beza laju / Difference of speed

= 36 – 30
= 6 km j–1
6 km h–1
(b) Graf jarak-masa di sebelah menunjukkan perjalanan Jarak (km)

1 Distance (km)
Mizi dalam tempoh 2 jam dengan menaiki kereta.
2 45
K L
OK ialah perjalanan Mizi dari Tanah Merah ke Kota
Bharu dan LM ialah perjalanan Mizi dari Kota Bharu
pulang ke Tanah Merah.
1
The distance-time graph shows Mizi’s journey in 2 hours by car.
2 Waktu
OK is Mizi’s journey from Tanah Merah to Kota Bharu and LM is Mizi’s O
M (sistem 12 jam)
Time
journey from Kota Bharu back to Tanah Merah. 2:30 p.m. q 4:30 p.m. 5:00 p.m. (in 12 hours system)
(i) Hitung nilai q jika laju kereta semasa perjalanan dari O ke K ialah 60 km j–1.
Calculate the value of q if the speed of the car when travelling from O to K is 60 km h–1.
(ii) Huraikan gerakan kereta yang diwakili oleh
Describe the car’s motion that represented by
(a) garis lurus KL,
the straight line KL,
(b) garis lurus LM.
the straight line LM.
(i) Laju / Speed = Jarak / Distance (ii) (a) Kereta Mizi berada dalam keadaan pegun.
Masa / Time Mizi’s car is stationary.
45 (0 – 45) km
60 = q (b) Laju / Speed =
0.5 jam / hour
q = 0.75 jam / hour
= –90 km j–1 / km h–1
= 45 minit / minutes
= 90 km j–1 / km h–1
Maka, / Therefore,
Kereta Mizi bergerak sejauh 45 km dalam
q = 2:30 p.m. + 45 min
tempoh 30 minit dengan kelajuan 90 km j–1 .
= 3:15 p.m. Mizi’s car travels 45 km in 30 minutes at a speed of
90 km h–1.

(c) Ainul berbasikal pada setiap petang dari rumah menuju ke rumah keluarganya untuk makan malam
bersama. Dalam perjalanan ke sana, Ainul akan berhenti di taman permainan untuk meletakkan
makanan kepada kucing jalanan di situ. OR merupakan perjalanan Ainul dari rumah ke taman permainan
dan RS ialah perjalanan ke rumah keluarganya.
Ainul bikes every evening from her house to her family’s house for dinner. On the way there, Ainul will stop at the playground to put
food for the street cats there. OR is Ainul’s journey from her house to the playground and RS is the journey to her family’s house.
Jarak (km)
Distance (km)
S
9
R
7
Masa (min)
O Time (min)
t 20
(i) Hitung nilai t jika kadar perubahan jarak terhadap masa dari rumah ke taman permainan ialah 35 km j–1.
Calculate the value of t if the rate of change of distance over time from home to playground is 35 km h–1.
(ii) Huraikan keseluruhan perjalanan Ainul dari rumahnya ke rumah keluarganya.
Describe Ainul’s entire journey from her house to her family’s house.
(i) Kadar perubahan jarak (ii) Laju purata / Average speed

Rate of change in distance Jumlah jarak / Total distance
=
(7 – 0) km = 35 km j–1 / km h–1 Jumlah masa / Total time
t–0

60  
jam / hour =
20
9 km

t
60
= 0.2 60  
jam / hour
t = 12 = 27 km j–1 / km h–1
Ainul berbasikal sejauh 9 km dalam tempoh 20 minit
dengan laju purata 27 km j–1.
Ainul cycles 9 km in 20 minutes with average speed of 27 km h–1.
4. Selesaikan setiap yang berikut. SP 7.1.3 TP4

Graf jarak-masa di bawah menunjukkan masa yang diambil oleh dua buah kereta menuju ke tempat kerja
yang sama. Graf ON mewakili kereta A dan graf OQRS mewakili kereta B. QR ialah ketika kereta B tersekat
dalam kesesakan lalu lintas akibat kemalangan yang berlaku di suatu simpang sebelum dapat meneruskan
perjalanannya ke tempat kerja.
The distance-time graph below shows the time taken by two cars that heading to the same workplace. Graph ON represents car A and
graph OQRS represents car B. QR is when car B is trapped in a traffic jam due to an accident that happens at a junction before it can
continue its journey to the workplace.
Jarak (km)
Distance (km)
N S
20
Q R
p
Masa (min)
O Time (min)
15 t 25 30
(i) Hitung tempoh masa kereta B berada dalam keadaan pegun.

Calculate the time when car B is in stationary state.
2
(ii) Diberi laju purata perjalanan bagi kereta A ialah 66 km j–1, hitung nilai t.
2 3
Given that the average speed for the journey of car A is 66 km h–1, calculate the value of t.
3

(iii) Jika kereta B dipandu dengan laju purata 40 km j–1 semasa perjalanan ke tempat kerja dari O ke Q,
hitung nilai p.
If car B is drives with average speed of 40 km h–1 for the journey to the workplace from O to Q, calculate the value of p.
(iv) Hitung perbezaan laju purata keseluruhan perjalanan bagi kereta A dan B dalam km j–1.
Calculate the difference in average speed in km h–1 for car A and car B.
(i) Kereta B dalam keadaan pegun Jumlah jarak / Total distance

Car B in stationary state
(iii) Laju purata =
Average speed Jumlah masa / Total time
= 25 − 15 p –0
40 =
= 10 minit / minutes 15
60 
–0
(ii) Laju purata
Average speed p = 10
Jumlah jarak / Total distance (iv) Laju purata kereta A / Average speed of car A
=
Jumlah masa / Total time 2
= 66 km j–1 / km h–1
2 3
66 = 20 – 0
3 t–0 Laju purata kereta B / Average speed of car B
2 20
66 = = 20
3 t 30
t = 0.3 jam / hour  
60
= 40 km j–1 / km h–1
t = 0.3 × 60 = 18 minit / minutes
2
Perbezaan / Difference = 66 – 40
3
2
= 26 km j–1 / km h–1
3
(a) Graf jarak-masa yang tidak lengkap di bawah menunjukkan perjalanan Ali dari Besut ke Kuala Terengganu.
Ali berhenti di Setiu untuk bertemu dengan rakan lamanya sebelum meneruskan perjalanan ke Kuala
Terengganu.
The incomplete distance-time graph below shows the journey of Ali from Besut to Kuala Terengganu. Ali stops at Setiu to meet with
his old friend before he continues his journey to Kuala Terengganu.
Jarak (km)
Distance (km)
Kuala Terengganu
138
Setiu
50
Besut Masa (jam)

Time (hours)
O t 1 1.8
1
(i) Hitung nilai t, dalam minit, jika laju purata perjalanan Ali dari Besut ke Setiu ialah 62 km j–1.
1 2
Calculate the value of t, in minutes, if the average speed of Ali’s journey from Besut to Setiu is 62 km h–1.
2
(ii) Diberi bahawa jumlah masa yang diambil oleh Ali dari Besut ke Kuala Terengganu ialah 1 jam
48 minit dan Ali memandu dengan laju purata 110 km j–1 dari Setiu ke Kuala Terengganu.
Lengkapkan graf jarak-masa di atas bagi mewakili keseluruhan perjalanan Ali.
Given that the total time taken by Ali from Besut to Kuala Terengganu is 1 hour 48 minutes and Ali drives at an average speed of
110 km h–1 from Setiu to Kuala Terengganu. Complete the distance-time graph above to represent Ali’s entire journey.
Jumlah jarak / Total distance (ii) Jarak dari Setiu ke Kuala Terengganu
(i) Laju purata = Distance from Setiu to Kuala Terengganu
1 50 – 0 = Laju purata × Jumlah masa
62 = Average speed × Total time
2 t–0
48
62 =
1 50
2 t
= 110 km j–1 / km h–1 ×
60  
jam / hour
= 88 km
t = 0.8 jam / hour Tip Penting
t = 0.8 × 60 = 48 minit / minutes Jarak = Laju × Masa

Distance = Speed × Time

(b) Aina pulang ke Bangi setelah mengunjungi sebuah kedai kopi yang tersohor di Kluang. Dalam
perjalanan pulang, dia singgah di Seremban untuk membeli makan malam. Graf jarak-masa di bawah
menunjukkan perjalanan pulangnya dari Kluang ke Bangi.
Aina goes back to Bangi after visiting a famous coffee shop in Kluang. On her way back, she stops in Seremban to buy dinner. The
distance-time graph below shows her journey from Kluang back to Bangi.
Jarak (km)
Distance (km)
p Kluang
Seremban
40
Bangi
Masa (min)
O Time (min)
120 180 t

(i) Hitung tempoh masa kereta Aina berada dalam keadaan pegun.
Calculate the duration of time Aina’s car in stationary state.
(ii) Diberi laju purata perjalanan dari Kluang ke Seremban ialah 80 km j–1. Tentukan nilai p.
Given the average speed of journey from Kluang to Seremban is 80 km h–1. Determine the value of p.
3
(iii) Jika Aina memandu dengan laju purata 63 km j–1 semasa perjalanan dari Seremban ke Bangi,
19
hitung nilai t.
3
If Aina drives with average speed of 63 km h–1 during her journey from Seremban to Bangi, calculate the value of t.
19
(iv) Hitung laju purata keseluruhan perjalanan dalam km j . –1
Calculate the average speed of whole journey in km h–1.
(i) Kereta Aina dalam keadaan pegun

Aina's car in stationary state
180 − 120 = 60 minit / minutes
(ii) Laju purata = Jumlah jarak / Total distance

(p – 40)
80 =
120
60  
p – 40
80 =
2
p = 200
(iii) Laju purata = Jumlah jarak / Total distance

Average speed Jumlah masa / Total masa
3
63 = (40 – 0)
19 t – 180
60 
t = 218
(iv) Laju purata / Average speed

200
=
218

60 
5
= 55 km j–1 / km h–1
109
E-pop Quiz

1
Yoe berjoging dari rumahnya ke rumah rakannya sejauh 5 km. Dalam perjalanan ke sana, dia singgah di sebuah
kedai untuk membeli barang. Kemudian, dia menyambung perjalanan ke rumah rakannya. Graf jarak-masa di
bawah menunjukkan keseluruhan perjalanan Yoe.
Yoe jogs from his house to his friend’s house for 5 km. On his way there, he stops at a shop to buy some stuff. Then, he continued his journey to
his friend’s house. The distance-time graph below shows Yoe’s entire journey.
Jarak (km)
Distance (km)
Masa (min)
O Time (min)
40 60 t
(a) Hitung tempoh masa Yoe singgah di kedai, dalam jam.

Calculate the time spends by Yoe at the shop, in hours.
1
(b) Jika Yoe berjoging dengan laju purata 4 km j–1 dari rumahnya ke kedai, hitung nilai p.
1
2
If Yoe jogs with average speed of 4 km h–1 from his house to the shop, calculate the value of p.
2
3
(c) Diberi laju purata keseluruhan perjalanan Yoe ialah 3 km j–1. Hitung nilai t.
3
4
Given the average speed for the whole journey of Yoe is 3 km h–1. Calculate the value of t.
4
(a) Tempoh masa berada di kedai (pegun) / Duration of time at the store (stationary)
(60 – 40)
=
60
20
=
60
1 Jumlah jarak
= jam / hour Laju purata =
3 Jumlah masa
Total distance
Jumlah jarak / Total distance Average speed =
(b) Laju purata / Average speed = Total time
Jumlah masa / Total time
÷ 60
1 p
4 =
2 40
60   Minit
Minutes
Jam
Hour
1 40
p = 4 ×
2 60 × 60
p = 3
Jarak / Distance
(c) Masa / Time =
Laju / Speed
=
5 km
3
3 km j–1 / km h–1
4
1
= 1 jam / hour
3
1
t = 1 × 60
3
= 80 min

Saya berjaya
• Melukis graf jarak-masa.
• Mentafsir graf jarak-masa dan menghuraikan gerakan berdasarkan graf tersebut.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan graf jarak-masa.

PBD 7.2 Graf Laju-Masa

Nota Visual
Buku Teks
Speed-Time Graphs ms. 195 – 205
FOKUS TOPIK
1. Dalam graf laju-masa
In the speed-time graph,
• Laju ialah nilai pada paksi-y (paksi mencancang) • Masa ialah nilai pada paksi-x (paksi mengufuk)
Speed is the value at y-axis (vertical axis) Time is the value at x-axis (horizontal axis)
2. Titik-titik yang diplot akan membentuk satu garis lurus apabila disambung, iaitu kecerunan graf.
Connecting the plotted points will get a straight line, which is the gradient of the graph.
Positif Kelajuan bertambah

Positive Speed increases
Kecerunan graf Sifar Kelajuan seragam

Gradient of the graph Zero Uniform speed
Negatif Kelajuan berkurang

Negative Speed decrease

3. Kecerunan graf = kadar perubahan laju terhadap masa = pecutan
Gradient of the graph = the rate of change of speed with respect to time = acceleration
Laju Speed
Pecutan = / Acceleration = Time
Masa
4. Contoh unit bagi pecutan ialah km j–2 atau m s–2.
UThe example for the unit of acceleration are km h–2 or m s–2. Graf Laju-Masa
Speed-Time Graph
5. Luas di bawah graf (menggunakan rumus bentuk terhasil) ialah jarak yang dilalui oleh sesuatu objek.
Area under the graph (using the formula based on the shape formed) is the distance travelled by the object. VIDEO
5. Lukis graf laju-masa berdasarkan jadual yang diberi. SP 7.2.1 TP2

Draw a speed-time graph based on the given table.
Laju / Speed
Masa (minit) 0 1 2 3 4 (km min–1)
Time (minutes)
50
Laju / Speed
10 20 30 40 50
(km min–1) 40
30
20
10
Masa (min)
O Time (min)
1 2 3 4
(a) Masa (minit) Laju / Speed
Time (minutes)
0 5 10 15 20 (km min–1)
40
Laju / Speed
0 10 20 30 40
(km min–1) 30
20
10
Masa (min)
O Time (min)
5 10 15 20

(b) Masa (saat) / Time (second) 2 4 6 8 10

Laju / Speed (m s–1) 25 20 15 10 5
Laju / Speed
(m s–1)
25
20
15
10
Masa (saat)
O 2 4 6 8 10
Time (second)

6. Lukis suatu graf laju-masa dengan membina jadual laju-masa bagi persamaaan diberi. SP 7.2.1 TP3
Draw a speed-time graph by contructing a speed-time table for the given equation.
1
Diberi persamaan v = 50 – t dengan keadaan v ialah laju dalam km min–1 dan t ialah masa dalam minit
2
untuk tempoh 0  t 100.
1
Given the equation v = 50 – t where v is the speed in km min–1 and t is the time in minutes for the period of 0  t 100.
2
Masa, t (minit) / Time, t (minutes) 0 100

Laju, v (km min–1) / Speed, v (km min–1) 50 0
Laju (km min–1)
Speed (km min–1)
50
Masa (min)
O Time (min)
100
(a) Diberi persamaan v = 2t dengan keadaan v ialah laju dalam km min–1 dan t ialah masa dalam minit
untuk tempoh 0  t  5.
Given the equation v = 2t where v is the speed in km min–1 and t is the time in minutes for the period of 0  t  5.
Masa, t (minit) 0 5
Time, t (minutes)
Laju, v (km min–1) 0 10
Speed, v (km min–1)
Laju (km min–1)

Speed (km min–1)
10
Masa (min)
O 5
Time (min)


7
(b) Diberi persamaan v = 70 – t dengan keadaan v ialah laju dalam m s–1 dan t ialah masa dalam saat
5
untuk tempoh 0  t  50.
7
Given the equation v = 70 – t where v is the speed in m s–1 and t is the time in second for the period of 0  t  50.
5
Laju (m s–1)
Masa, t (saat) 0 50 Speed (m s–1)
Time, t (second)
70
Laju, v (m s–1) 70 0
Speed, v (m s–1)
Masa (saat)
O Time (second)
50
7. Berdasarkan graf laju-masa yang diberi, hitung jarak, dalam m, yang dilalui oleh setiap gerakan. SP 7.2.2 TP3
Based on the speed-time graph given, calculate the distance, in m, travelled by each motion.
(a) Laju (km j–1)

Laju (km j–1) Speed (km h–1)
Speed (km h–1)
120
80
60 80
Masa (jam)
O Time (hour)
1 3 5
Masa (min)
O
40 60 Time (min) Jarak / Distance
= luas trapezium + luas trapezium
Jarak / Distance area of trapezium + area of trapezium
= luas segi empat + luas trapezium
area of rectangle + area of trapezium
=  12 × (2 + 3) × 80 +  12 × (80 + 120) × 2
40 1 20

= 60 ×
60 
+ × (60 + 80) ×
2 60  = 400 km
1
= 63 km
3 Tip Penting
Jarak yang dilalui dapat ditentukan dengan

menghitung luas di bawah graf laju-masa.
The distance travelled can be determined by
calculating the area under the speed-time graph.
(b) Laju (m s–1) (c) Laju (m s–1)

Speed (m s–1) Speed (m s–1)
80
30
50
Masa (saat) Masa (saat)

O 5 18 20 Time (seconds) O 20 50 70 Time (seconds)
Jarak / Distance Jarak / Distance

= luas trapezium + luas segi tiga = luas trapezium + luas trapezium
area of trapezium + area of triangle area of trapezium + area of trapezium
1 1

= × (13 + 18) × 30 + × 2 × 30
2 2    =  12 × (50 + 80) × 20 +  12 × (30 + 50) × 80
= 495 m = 4 500 m


Encik Shahrul pergi ke pejabat pos dengan menaiki kereta. Graf laju- Laju (km j–1)
Speed (km h–1)
masa di sebelah menunjukkan kelajuan kereta Encik Shahrul untuk
110
tempoh masa 30 minit. Hitung
Encik Shahrul goes to post office by a car. The speed-time graph shows the speed of his
car in the period of 30 minutes. Calculate
60
(i) jumlah jarak, dalam km, yang dilalui oleh Encik Shahrul dalam
tempoh 30 minit.
the total distance, in km, travelled in the period of 30 minutes. Masa (min)
(ii) laju purata, dalam km j–1, kereta Encik Shahrul untuk tempoh O 10 25 30 Time (min)
30 minit.
the average speed, in km h–1, of Encik Shahrul’s car in the period of 30 minutes.
(i) Jarak / Distance (ii) Laju purata / Average speed

1 10 1 15 20 1
2
= × (60 + 110) ×
60
+ ×
2
+
60 60  
× 110    =
46
4
1 1 (30 ÷ 60)
= 14 + 32
6 12 1
= 92 km j–1
1 2
= 46 km 1
4 92 km h–1
2
(a) Layli menaiki motosikal untuk menghantar makanan ke rumah Laju (km j–1)
Speed (km h–1)
jirannya. Graf laju-masa di sebelah menunjukkan kelajuan motor
50
Layli dalam tempoh masa 20 minit. Hitung
Layli rides a motorcycle to send some food to her neighbours. The speed-time graph
shows the speed of Layli’s motorcycle in the period of 20 minutes. Calculate
(i) jumlah jarak, dalam km, yang dilalui dalam tempoh 20 minit. 20
the total distance, in km, travelled in the period of 20 minutes.
(ii) laju purata, dalam km j–1, motosikal Layli dalam tempoh
Masa (min)
20 minit. O 8 16 20 Time (min)
the average speed, in km h–1, of Layli’s motorcycle in the period of 20 minutes.
(ii) Laju purata / Average speed

(i) Jarak / Distance 1
1 8 16 1 4 6
= ×
2  +
60 60   
× 20 + × (20 + 50) ×
2 60  =
3
(20 ÷ 60)
1
=4+2 = 19 km j–1
3 19 km h–1
1
= 6 km
3
(b) Graf laju-masa di sebelah menunjukkan laju kasut roda sejauh 150 m Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
ketika Aiman bermain di kawasan rumahnya. Hitung
The speed-time graph shows the speed of a roller blade with the distance of 150 m when
Aiman was playing around his house. Calculate 12
(i) nilai t. 9
the value of t.
(ii) laju purata kasut roda Aiman, dalam km j–1.
the average speed of Aiman’s roller blade, in km h–1.
Masa (saat)
O Time (seconds)
t – 10 t
(i) Jarak = Luas di bawah graf (ii) Laju purata / Average speed
Distance = Area under the graph (150 ÷ 1 000)
=
150 =  12 × (t – 10) × 9 +  12 × (9 + 12) (20 ÷ 60 ÷ 60)
= 27 km j–1
× [t – (t – 10)] 27 km h–1
t = 20

(c) Graf laju-masa di bawah menunjukkan laju larian Kumar sejauh 236 m. Hitung
The speed-time graph below shows Kumar’s running speed for 236 m. Calculate
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
25
20
16
Masa (saat)
O Time (seconds)
t–7 13 t

(i) nilai t.
the value of t.
(ii) laju purata larian Kumar, dalam km j–1.
the average speed of Kumar, in km h–1.
(i) Jarak = Luas di bawah graf (ii) Laju purata / Average speed
Distance = Area under the graph (236 ÷ 1 000)
=
236 =  12 × (t – 7) × 20 +  12 × (16 + 20) (17 ÷ 60 ÷ 60)
= 49.98 km j–1
1
× [13 – (t – 7)] +  × (16 + 25) × (t – 13) 49.98 km h–1
2
t = 17

Rajah di bawah menunjukkan sebuah graf laju-masa bagi gerakan suatu zarah dalam tempoh 15 saat.
The diagram below shows a speed-time graph for a motion of a particle in the period of 15 seconds.
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
30
15
Masa (saat)
O Time (seconds)
9 13 15
(i) Hitung pecutan zarah, dalam m s–2, untuk 2 saat terakhir.

Calculate the acceleration, in m s–2, for the last 2 seconds.
(ii) Hitung jumlah jarak, dalam m, yang dilalui zarah tersebut dalam tempoh 15 saat.
Calculate the total distance, in m, travelled by the particle in the period of 15 seconds.
(iii) Huraikan gerakan zarah ketika laju seragam.
Describe the motion of the particle at a uniform speed.
(i) Pecutan / Acceleration (ii) Jumlah jarak / Total distance

(30 – 15) m s–1 1 1
=
(15 – 13) s  
= × (30 + 15) × 9 + (15 × 4) + × (15 + 30) × 2
2 2  
15 m s–1 1
=
2s 
= 202 + 60 + 45 m
2 
= 7.5 m s–2 1
= 307 m
2
(iii) Zarah bergerak dengan laju seragam 15 m s–1
selama 4 saat.
The particle moves with uniform speed of 15 m s–1 for
4 seconds.

(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah graf laju- (b) Rajah di bawah menunjukkan sebuah graf laju-
masa bagi gerakan suatu zarah dalam tempoh masa bagi gerakan suatu zarah dalam tempoh
10 saat. 20 saat.
The diagram below shows a speed-time graph for the motion The diagram below shows a speed-time graph for a motion of
of a particle in the period of 10 seconds. a particle in the period of 20 seconds.
(i) Hitung pecutan zarah, dalam m s–2, untuk (i) Huraikan pergerakan zarah ketika saat ke-10
4 saat pertama. hingga saat ke-15.
Calculate the acceleration, in m s–2, for the first 4 seconds. Describe the motion of the particle from the 10th second
(ii) Hitung jumlah jarak, dalam m, yang dilalui until the 15th second.
zarah tersebut dalam tempoh 10 saat. (i) Hitung jumlah jarak dalam m, yang dilalui
Calculate the total distance, in m, travelled by the particle semasa laju seragam.
in the period of 10 seconds. Calculate the distance in m, travelled at a uniform speed.
(iii) Huraikan gerakan zarah ketika laju seragam. Laju (m s–1)
Describe the motion of the particle at a uniform speed. Speed (m s–1)
Laju (m s )
–1
50
Speed (m s–1)
25 30
15
Masa (saat)
O Time (seconds)
10 15 20

Masa (saat)
O Time (seconds)
4 7 10

(i) Pecutan / Acceleration (i) Pecutan / Acceleration
(25 – 15) m s–1 (30 – 50) m s–1
= =
(4 – 0) s (15 – 10) s
10 m s–1 20 m s–1
= = –
4s 5s
= 2.5 m s–2 = –4 m s–2
(ii) Jumlah jarak / Total distance Zarah mengalami nyahpecutan dengan
1 1
 
= × (15 + 25) × 4 + (3 × 25) + × 3 × 25
2 2  
kadar 4 m s−2 dalam tempoh 5 saat.
The particle undergo deceleration at a rate of 4 m s−2 in
1

= 80 + 75 + 37 m
2  the period of 5 seconds.
1 (ii) Jumlah jarak / Total distance

= 192 m
2 = 5 × 30
(iii) Zarah itu bergerak dengan laju seragam = 150 m
25 m s–1 selama 3 saat.
The particle moves with uniform speed of 25 m s–1 for
3 seconds.

Sebuah kereta peronda polis membuat rondaan di sebuah taman Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
perumahan. Rajah di sebelah menunjukkan graf laju-masa bagi
24
gerakan kereta peronda polis itu di suatu kawasan perumahan.
A patrol car is patrolling around a residential area. The diagram shows a speed- 20
time graph of the motion of the patrol car in a residential area.
(i) Hitung kadar perubahan laju terhadap masa bagi saat ke-40
hingga saat ke-70.
Calculate the rate of change of speed from the 40th seconds until the Masa (saat)
70th second. O 40 70 100
Time (seconds)
(ii) Hitung jumlah jarak, dalam m, yang dilalui semasa laju seragam.
Calculate the total distance, in m, travelled at a uniform speed.
2
(iii) Huraikan perjalanan kereta peronda polis untuk tempoh 1 minit.
2 3
Describe the journey of the patrol car in the period of 1 minutes.
3

(i) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed

(24 – 20) m s–1
=
(70 – 40) s
4 m s–1
=
30 s
2
= m s–2
15
(ii) Jumlah jarak dilalui semasa laju seragam
Total distance travelled at a uniform speed
= (40 × 20) + (30 × 24)
= 1 520 m
2
(iii) Jumlah jarak dilalui untuk tempoh 1 minit
2 3
Total distance travelled in the period of 1 minutes
3
1

= 1 520 + × (20 + 24) × 30
2 
= 2 180 m
Laju purata / Average speed
2 180
=
100
= 21.8 m s–1
2
Kereta polis itu meronda sejauh 2 180 m selama 1 minit dengan laju purata 21.8 m s–1.
3
2
The police car patrolled a distance of 2 180 m for 1 minutes with an average speed of 21.8 m s–1.
3
(a) Seekor serangga terbang sebelum mendarat di atas lantai sebuah rumah. Rajah di bawah menunjukkan
graf laju-masa bagi gerakan serangga itu.
An insect flies before it lands on the floor of a house. The diagram below shows a speed-time graph for the motion of the insect.
(i) Hitung kadar perubahan laju terhadap masa bagi 2 saat yang pertama.
Calculate the rate of change of speed for the first 2 seconds.
Calculate the total rate, in m, travelled by the insect at a uniform speed.
(iii) Huraikan pergerakan serangga itu dalam tempoh 2 saat terakhir.
Describe the motion of the insect in the period of last 2 seconds.
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
15
13
Masa (saat)
O Time (seconds)
2 5 7

(i) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed (iii) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed
(13 – 0) m s–1 (15 – 13) m s–1
= =
(2 – 0) s (7 – 5) s
13 m s–1 2 m s–1
= =
2s 2s
= 6.5 m s–2 = 1 m s–2
(ii) Jumlah jarak semasa laju seragam Serangga itu mengalami pecutan dengan
kadar 1 m s–2 dalam tempoh 2 saat terakhir.
= 13 × 3 The insect accelerates at a rate of 1 m s–2 in the last
= 39 m 2 seconds.

(b) Suraya mengayuh basikal di kawasan rumahnya. Rajah di bawah menunjukkan graf laju-masa bagi
gerakan basikal yang dikayuhnya.
Suraya rides a bicycle near her house area. The diagram below shows the speed-time graph of the motion of the bicycle she is riding.
(i) Hitung kadar perubahan laju terhadap masa bagi 15 saat yang terakhir.
Calculate the rate of change of speed for the last 15 seconds.
Calculate the total distance, in m, travelled at a uniform speed.
1
(iii) Huraikan pergerakan basikal itu dalam tempoh 1 minit.
3
1
Describe the movement of the bicycle in the period of 1 minutes.
3
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
16
Masa (saat)
O Time (seconds)
30 75 80

(i) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed (iii) Jumlah jarak dilalui / Total distance travelled
(0 – 16) m s–1 1 1
=
15 s 
= × 30 × 16 + 720 + × 5 × 16
2 2  
–16 m s–1 = 1 000 m
=
15 s
= –1.07 m s–2 Laju purata / Average speed
1 000 m
(ii) Jumlah jarak semasa laju seragam =
80 s
= 12.5 m s–1
= (75 − 30) × 16
= 720 m Basikal itu bergerak sejauh 1 000 m selama
1
1 minit dengan laju purata 12.5 m s–1.
3
1
The bicycle moves 1 000 m for 1 minutes with an
3
average speed of 12.5 m s–1.

Solve.
Graf laju-masa di sebelah menunjukkan gerakan Radhi yang Laju (m s–1)

Speed (m s–1)
berkasut roda untuk tempoh 12 saat. Hitung
v
The speed-time graph shows the motion of Radhi with his roller blades for a period of
12 seconds. Calculate
(i) jarak, dalam m, yang dilalui semasa Radhi bergerak dengan laju 10
seragam.
the distance, in m, travelled by Radhi at a uniform speed.
(ii) nilai v, jika diberi laju purata Radhi yang berkasut roda untuk 3 Masa (saat)
saat terakhir ialah 12 m s–1. O 9 12
Time (seconds)
the value of v, if given that the average speed of Radhi with roller blade for the last
3 seconds is 12 m s–1.
(i) Jumlah jarak semasa laju seragam (ii) Laju purata / Average speed = 12 m s–1
Total distance travelled at a uniform speed 1
= 10 × 9 2 
× (10 + v) × (12 – 9) 
= 90 m = 12 m s–1
3
1
5 + v = 12
2
v = 14

(a) Graf laju-masa di bawah menunjukkan gerakan suatu zarah untuk tempoh 8 saat. Hitung
The speed-time graph below shows the motion of a particle for a period of 8 seconds. Calculate
(i) nilai v, jika diberi jarak untuk 4 saat pertama ialah 12 m.
the value of v, if given that the distance for the first 4 seconds is 12 m.
(ii) jarak, dalam m, yang dilalui semasa zarah bergerak dengan laju seragam.
the distance, in m, that travelled by the particle at a uniform speed.
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
Masa (saat)
O Time (seconds)
4 6 8

(i) Jarak / Distance = 12
1
× 4 × v = 12
2
v = 6 m
(ii) Jumlah jarak semasa laju seragam
= (8 − 4) × 6
= 24 m
(b) Graf laju-masa di bawah menunjukkan gerakan kereta Nurin untuk tempoh 18 saat. Hitung
The speed-time graph below shows the motion of Nurin’s car for the period of 18 seconds. Calculate
(i) jarak, dalam m, yang dilalui semasa kereta Nurin bergerak dengan laju seragam untuk 10 saat
pertama.
the distance, in m, travelled by Nurin’s car at a uniform speed for the first 10 seconds.
(i) nilai v jika laju purata untuk saat ke-12 hingga saat-14 ialah 17 m s–1.
the value of v if the average speed from the 12th second to the 14th second is is 17 m s–1.
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
v
18
14
Masa (saat)
O Time (seconds)
10 12 14 18

(i) Jumlah jarak semasa laju seragam

= 18 × 10
= 180 m
(ii) Laju purata / Average speed = 17
1
2× (14 + v) × (14 – 12) 
= 17
2
14 + v = 34
v = 20


Graf laju-masa di sebelah menunjukkan gerakan kereta Anton Laju (km j–1)
Speed (km h–1)
dari O menuju ke A dan kemudiannya ke B. Hitung
The speed-time graph shows the motion of Anton’s car from O going to A and then B
105
to B. Calculate
(i) jarak, dalam km, yang dilalui oleh Anton menuju ke A. 70
A
the distance, in km, travelled by Anton to A.
(ii) nilai t, jika diberi AB = 2OA.
the value of t, if given that AB = 2OA.
(iii) masa perjalanan dari A ke B, dalam minit. O
Masa (jam)
Time (hour)
the time taken from A to B, in minutes. 3 t
1
(i) Jarak / Distance = × 3 × 70
2
= 105 km
(ii) Jarak AB / Distance of AB = 2 × 105 km
= 210 km
1
× (70 + 105) × (t – 3) = 210
2
175(t – 3) = 420
175t – 525 = 420
t = 5.4
(iii) 5.4 jam / hours – 3 jam / hours = 2.4 jam / hours
2.4 × 60 = 144 minit / minutes
(a) Graf laju-masa di sebelah menunjukkan gerakan sebuah kereta Laju (km j–1)
Speed (km h–1)
menuju ke Karak dan kemudiannya ke Bentong. Hitung
The speed-time graph shows the motion of a car going to Karak and then to Gombak Bentong
110
Bentong. Calculate
(i) jarak, dalam km, yang dilalui oleh kereta itu dari Gombak ke
Karak. 90 Karak
the distance in km, travelled by the car from Gombak to Karak.
(ii) nilai t, jika diberi jarak dari Gombak ke Karak adalah lima kali
Masa (jam)
jarak dari Karak ke Bentong. O Time (hour)
2.5 t
the value of t, if given that the distance from Gombak to Karak is five times the
distance from Karak to Bentong.
(iii) masa perjalanan dari Karak ke Bentong, dalam minit.
the time taken from Karak to Bentong, in minutes
(i) Jarak dari Gombak ke Karak (iii) Masa perjalanan dari Karak ke Bentong
Distance from Gombak to Karak Time taken from Karak to Bentong
1 3 jam / hours – 2.5 jam / hours = 0.5 jam / hour
= × (110 + 90) × 2.5
2 0.5 × 60 = 30 minit / minutes
= 250 km
(ii) Jarak dari Karak ke Bentong
Distance from Karak to Bentong
= 250 km ÷ 5
= 50 km
1
× (110 + 90) × (t – 2.5) = 50
2
100((t – 2.5) = 50
100t – 250 = 50
t = 3

2
Graf laju-masa di bawah menunjukkan gerakan sebuah motosikal dalam tempoh t saat. Hitung
The speed-time graph below shows the motion of a motorcycle in the period of t seconds. Calculate
(i) kadar perubahan laju terhadap masa, dalam m s–1, untuk 4 saat yang pertama.
the rate of change of speed against time, in m s–1, for the first 4 seconds.
(ii) jarak yang dilalui, dalam m, untuk tempoh 6 saat yang pertama.
the distance travelled, in m, for the first 6 seconds.
(iii) nilai jika magnitud kadar perubahan laju terhadap masa selepas saat ke-6 adalah sama dengan magnitud
kadar perubahan laju terhadap masa pada 4 saat yang pertama.
the value of t if the magnitude of the rate of change of speed against time after the 6th second is the same as the magnitude of the rate
of change of speed against time for the first 4 seconds.
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
50
30
Masa (saat)
O Time (seconds)
4 6 t
(i) Kadar perubahan laju Magnitud ialah jarak yang dilalui oleh
Rate of change of speed objek pada arah yang tertentu.
(50 – 30) m s–1 Magnitude is the distance travelled by an object
= at a certain direction.
4s
= 5 m s–2
(ii) Jarak yang dilalui dalam 6 saat pertama
Distance travelled in the first 6 seconds
=  12 × (30 + 50) × 4 + (2 × 50)

= 160 + 100
= 260 m
(iii) Pecutan selepas saat ke-6 = Pecutan pada 4 saat yang pertama
Acceleration after the 6th second = Acceleration for the first 4 seconds
 (0 –(t50) ms (50 – 30) m s

–1 –1
– 6) s 
– =
4s
–50
–
t–6
= 5
50
= 5
t–6
t = 16

Saya berjaya
• Melukis graf laju-masa.
• Membuat perkaitan antara luas di bawah graf laju-masa dengan jarak yang dilalui dan seterusnya menentukan jarak.
• Mentafsir graf laju-masa dan menghuraikan gerakan berdasarkan graf tersebut.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan graf laju-masa.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 7
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 7
Jarak (km)
Kertas 1 Distance (km)
J K
25
Soalan 1 hingga 3 berdasarkan rajah di bawah.
Question 1 to 3 based on the diagram below.
Graf jarak-masa di bawah menunjukkan gerakan

sebuah kereta dan motosikal dalam masa t jam.
The distance-time graph below shows the motion of a car and a Masa (jam)
motorcycle in t hours. O t t + 15 min
Time (hour)
Jarak (km)
Distance (km)
Hitung / Calculate
(a) nilai t, jika diberi laju purata kereta Cik Yam
250
ialah 62.5 km j–1.
Motosikal the value of t, if given that the average speed of Cik Yam’s
Kereta
Motorcycle
Car car is 62.5 km h–1.
(b) laju purata, dalam km j–1, kereta Cik Lan.
P the average speed, in km h–1, of Cik Lan’s car.
Masa (jam)
O 3 6 t
Time (hours) Jawapan / Answer :
(a) Laju purata / Average speed = 62.5
1. Hitung tempoh masa, dalam jam, kereta tersebut 25
= 62.5
berada dalam keadaan pegun. t
Calculate the duration, in hour, when the car is stationary.
t = 0.4
A 3 C 2 25
(b) Laju purata / Average speed =
B 6 D 5 0.4 + 0.25
25
2. Cari nilai t, jika diberi laju purata motosikal =
0.65
tersebut ialah 31.25 km j−1. = 38.46 km j–1
Find the value of t, if given that the average speed of the
38.46 km h–1
motorcycle is 31.25 km h−1.
A 7 C 8 2. Graf laju-masa di bawah menunjukkan gerakan
B 10 D 9 sebuah papan selaju dalam tempoh t saat.
The speed-time graph below shows the motion of a skateboard
3. Hitung nilai P, jika kadar perubahan jarak terhadap for a period of t seconds.
masa untuk 3 minit pertama ialah 55 km j−1. Laju (m s–1)
Calculate the value of P, if the rate of change of distance over Speed (m s–1)
time for the first 3 minutes is 55 km h−1.

90
A 200 km
B 160 km
60
C 210 km
D 165 km
Masa (saat)
Kertas 2 O 5 t
Time (seconds)
Hitung / Calculate
1. Graf jarak-masa berikut menunjukkan gerakan (a) kadar perubahan laju, dalam m s–2, untuk
kereta yang dipandu oleh Cik Yam dan Cik Lan tempoh 5 saat pertama.
the rate of change of speed, in m s–2, of the skateboard in
sejauh 25 km. Graf OJ mewakili gerakan kereta the first 5 seconds.
yang dipandu oleh Cik Yam manakala graf OK (b) nilai t, jika kadar perubahan laju papan
ialah gerakan kereta yang dipandu Cik Lan. 3
The following distance-time graph shows a motion of cars selaju selepas 5 saat pertama adalah dari
4
drive by Cik Yam and Cik Lan is 25 km. Graph OJ represent the pecutan pada tempoh 5 saat pertama.
motion of car drives by Cik Yam while graph OK is the motion of the value of t, if the rate of change of speed of the
car drives by Cik Lan. 3
skateboard after the first 5 seconds is of the acceleration
4
in the first 5 seconds.

(c) jumlah jarak, dalam m, yang dilalui papan Jawapan / Answer :

selaju itu dari saat ke-5 hingga saat ke-t. (0 – 35) (35 – 55)
(a) =
t 20 14
the total distance, in m, travelled by the skateboard from
the 5th second to the t second.  –
60 60  
60
–0 
[8 markah / 8 marks] –t + 20 49
= –
Jawapan / Answer : 3 6
(a) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed −6t + 120 = −147
(60 – 0) m s–1 t = 44.5
=
(5 – 0) s 1 14
(b) Jarak / Distance = × × 35
60 m s–1 2 60
=
5s = 4.083 km
= 12 m s–2 (c) Jarak dilalui oleh Hakim/Distance travelled by Hakim
1 44.5
3 (90 – 60) m s–1 × × 55 = 20.40 km
(b) × 12 m s–2 = 2 60
4 (t – 5) s Jarak dilalui oleh Kamsani
9(t – 5) = 30 Distance travelled by Kamsani
1
t = 8
3  12 × (35 + 55) × 14
60  1 6
+ × +
2 60
30.5
60 
× 35
(c) Jarak dari saat ke-5 hingga saat ke-t = 21.15 km
Distance from the 5th second to t second Beza / Difference = 21.15 km – 20.40 km
1 1
= × (60 + 90) × 3 = 0.75 km = 750 m
2 3
= 250 m 4. David pulang ke kampung kerana perlu
membawa ibunya ke klinik. Graf jarak-masa di
bawah menunjukkan jarak dan masa gerakan
3. Graf laju-masa di bawah menunjukkan gerakan kereta David dari rumahnya ke kampung dan ke
dua buah motosikal dalam tempoh t minit. Hakim klinik untuk tempoh masa t jam.
sedang menuju ke Bandar A sementara Kamsani David goes back to his hometown to bring his mother to the clinic.
menuju ke Bandar B. The distance-time graph shows the motion of David’s car from his
The speed-time graph below shows the motion of two house to his hometown and to the clinic in the period of t hours.
motorcycles. Hakim is heading to Town A while Kamsani is Jarak (km)
Distance (km)
heading to Town B.
Laju (km j–1) 20
Speed (km h–1)
55
Bandar A
Town A
35
Masa (jam)
Bandar B
O Time (hour)
0.25 t
Town B

Masa (min) Hitung / Calculate
O Time (min)
14 20 t (a) laju purata kereta, dalam km j–1, dari rumah
ke kampungnya.
Hitung / Calculate the average speed, in km h–1, from his house to his hometown.
(a) nilai t, apabila diberi kadar perubahan laju (b) nilai t, jika laju purata kereta David dari
motosikal Kamsani selepas minit ke-20 kampung ke klinik adalah separuh dari laju
adalah sama dengan pecutan motosikal purata dari rumahnya ke kampung.
Hakim untuk tempoh 14 minit pertama. the value of t, if the average speed from his hometown to
the value of t, when given that the rate of change of speed the clinic is half of the average speed from his house to
of Kamsani’s motorcycle after the 20th minute is equal his hometown.
to the acceleration of Hakim’s motorcycle for the first [8 markah / 8 marks]
14 minutes. Jawapan / Answer :
(b) jarak dari Bandar A apabila kedua-dua 20
(a) Laju purata / Average speed =
motosikal itu berselisih. 0.25
distance from Town A when both motorcycles meet. = 80 km j–1
(c) perbezaan jarak, dalam m, yang dilalui oleh 80 km h–1
Hakim dan Kamsani. 1 20
(b) × 80 =
the difference of distance, in m, travelled by Hakim and 2 t – 0.25
Kamsani. 40(t – 0.25) = 20
[8 markah / 8 marks] t = 0.5 + 0.25
= 0.75

Graf jarak-masa di bawah menunjukkan perjalanan Warda dengan kereta dari

Gambang ke Pekan melalui Kuantan. KBAT Mengaplikasi • Laju = Kadar perubahan jarak
The distance-time graph below shows the journey of Warda by car from Gambang to Pekan passing
terhadap masa
through Kuantan. Speed = Rate of change of distance
Jarak (km) over time
Distance (km)
Pekan
58
Kuantan
18
Gambang Masa (min)

O Time (min)
20 40 t 60
(a) Hitung / Calculate • Beri perhatian kepada unit bagi

(i) masa yang diambil oleh Warda untuk tiba di Pekan dari Gambang jika laju jarak dan masa yang digunakan
1 untuk mengelakkan kesilapan
purata perjalanannya ialah 77 km j–1. dalam menyelesaikan masalah
3 berkaitan laju dan pecutan.
the time taken by Warda to reach Pekan from Gambang if the average speed of her journey is
1 Pay attention to the unit of distance
77 km h–1. and time used to avoid mistakes in
3
solving problems related to speed
(ii) perbezaan kadar perubahan jarak kereta sebelum dan selepas tiba and acceleration.
Kuantan.
the differences in the rate of change in distance of the car before and after passing through
Kuantan.
(b) Semasa dalam perjalanan pulang Warda dari Pekan ke Gambang, keretanya
mengalami nyahpecutan secara seragam. Dia bermula dengan laju 80 km j–1
dari Pekan dan 54 km j–1 dari Kuantan. Lukis graf laju-masa bagi perjalanan
pulang Warda.
While on the way back from Pekan to Gambang, Warda's car experienced a uniform deceleration.
She started with a speed of 80 km h–1 from Pekan and 54 km h–1 from Kuantan. Draw a speed-time
graph for Warda's return journey.
1 58
(a) (i) 77 =
3 t
60  
t = 45
(ii) Kadar perubahan jarak sebelum Kadar perubahan jarak selepas tiba
tiba Kuantan Kuantan
Rate of change of distance before reach Rate of change of distance after reach Kuantan
Kuantan = 58 – 18 = 96 km j–1
= 18 = 54 km j–1 45 – 20 96 km h–1
20 54 km h–1 60
60 Beza / Difference = 96 – 54
= 42 km j–1
42 km h–1
(b) Laju (km j–1)
Speed (km h–1)
80 Pekan
Kuiz 7
54 Kuantan
Gambang Masa (jam)

O Time (hour)
0.5 5
6

BAB
8 Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul

Measures of Dispersion for Ungrouped Data
PBD 8.1 Serakan Video

Buku Teks
Dispersion ms. 212 – 218
FOKUS TOPIK
• Sukatan serakan memberi gambaran tentang cara nilai-nilai dalam satu set data ditaburkan.
The measures of dispersion give the idea of how the values of a set of data are scattered.
• Taburan serakan bagi suatu data boleh diperhatikan dengan lebih jelas apabila dipersembahkan dalam bentuk plot batang-dan-
daun dan plot titik.
Dispersion of data can be observed clearly when represented in the form of stem-and-leaf plot and dot plot.
• Jenis-jenis sukatan serakan ialah julat, julat antara kuartil, varians dan sisihan piawai.
Types of measures of dispersion are range, interquartile range, variance and standard deviation.
1. Hitung beza antara nilai tertinggi dengan nilai terendah bagi setiap data berikut. SP 8.1.1 TP1 TP2
Calculate the difference between the highest value and the lowest value for each of the following data.
Suatu soal selidik tentang bilangan buku yang dibaca oleh murid Tingkatan 4 Stem dalam masa setahun
telah dijalankan. Hasil kutipan data dicatatkan seperti di bawah.
A survey on the number of books read by Form 4 Stem pupils in a year has been conducted. The collected data is recorded as below.
15 6 7 9 11 2
3 7 9 10 2 4
Bilangan tertinggi / Highest number = 15

Bilangan terendah / Lowest number = 2
Beza / Difference = 15 − 2 = 13
(a) Cik Dida meneliti bilangan tempahan bagi menu baharu yang diperkenalkan oleh restorannya untuk
minggu pertama menu itu diperkenalkan. Bilangan tempahan bagi menu tersebut adalah seperti di
bawah.
Cik Dida observes the number of orders made for the new menu at her restaurant in the first week the menu was
introduced. The number of orders of the menu is as below.
10 40 45 70 65 37 43
Tempahan tertinggi / Highest order = 70

Tempahan terendah / Lowest order = 10
(b) Jadual di bawah menunjukkan bilangan pengunjung di sebuah taman tema dalam tempoh satu minggu.
The table below shows the number of visitors at a theme park in one week.
2 Januari 3 Januari 4 Januari 5 Januari 6 Januari 7 Januari 8 Januari

2 January 3 January 4 January 5 January 6 January 7 January 8 January
22 2 1 3 4 8 6
Bilangan tertinggi / Highest number = 22
Bilangan terendah / Lowest number = 1

Matematik Tingkatan 4 Bab 8 Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul
(c) Rajah di bawah menunjukkan plot titik bagi (d) Rajah di bawah menunjukkan plot titik bagi
markah ujian 10 orang murid dalam sebuah masa, dalam saat, yang diambil oleh seorang
kelas. murid dalam satu latihan larian 100 meter.
The diagram below shows a dot plot of a test mark of 10 pupils The diagram below shows a dot plot of the time, in seconds,
in a class. taken by a pupil in a 100 metre run training.
15 20 25 30 35 40 5 6 7 8 9 10
Markah / Marks Masa (saat) / Time (seconds)

Markah tertinggi / Highest mark = 37 Masa tertinggi / Highest time = 9.4
Markah terendah / Lowest mark = 19 Masa terendah / Lowest time = 5.5
Beza / Difference Beza / Difference
= 37 − 19 = 9.4 − 5.5
= 18 = 3.9
2. Jawab soalan yang berikut. SP 8.1.2 TP3

Answer the following questions.
Data di bawah menunjukkan markah yang diperoleh murid tingkatan 3 Cerdik dalam dua ujian.
The data below shows the marks obtained by form 3 Cerdik pupils in two tests.
Ujian 1 Ujian 2
Test 1 Test 2
84 92 10 70 58 62 10 10 20 62
32 53 74 92 10 17 67 52 10 10
27 17 53 55 59 35 24 35 69 35
45 64 78 86 92 51 43 86 66 10
45 57 95 10 10 27 69 71 82 87
Lukis plot batang-dan-daun untuk mempamerkan taburan markah bagi kedua-dua ujian tersebut. Berikan
komen anda berkenaan taburan tersebut.
Draw a stem-and-leaf plot to show the distribution of marks of the two tests. Give your comment about the distribution.
Ujian 1 Ujian 2
Test 1 Test 2
7 0 0 0
0 1 0 0 0 0 0 7
7 2 0 4 7
2 3 5 5 5
5 5 4 3
9 8 7 5 3 3 5 1 2
4 6 2 2 6 7 9 9
8 4 0 7 1
6 4 8 2 6 7
5 2 2 2 9
Kekunci: 1|7 bermaksud 17 markah
Key: 1|7 means 17 marks
Prestasi murid dalam kelas tersebut menurun.

The performance of the pupils in the class decreased.

(a) Data di bawah menunjukkan masa yang diambil, dalam minit, oleh 20 orang penduduk dari dua
kawasan perumahan berbeza untuk bersenam dalam satu hari.
The data below shows the time taken, in minutes, by 20 residents from two different residential areas to exercise in a day.
Taman Mutiara Taman Indah

30 25 25 50 30 20 15 15 40 20
10 15 30 20 10 15 25 20 25 30
10 35 40 40 40 15 35 45 30 10
45 30 60 30 15 50 10 50 60 60
Lukis plot batang-dan-daun untuk mempamerkan taburan masa yang diambil bagi kedua-dua
penduduk taman perumahan tersebut untuk bersenam. Berikan komen anda berkenaan taburan
tersebut.
Draw a stem-and-leaf plot to show the distribution of the time taken by the resident of both residential areas to exercise. Give your
comment about the distribution.
Taman Mutiara Taman Indah

5 5 0 0 0 1 0 0 5 5 5 5
5 5 0 2 0 0 0 5 5
5 0 0 0 0 0 3 0 0 5
5 0 0 0 4 0 5
0 5 0 0
0 6 0 0
Kekunci: 1|0 bermaksud 10 minit
Key: 1|0 means 10 minutes
Penduduk di Taman Mutiara meluangkan lebih banyak masa untuk bersenam berbanding penduduk di
Taman Indah.
The resident in Taman Mutiara spend more time to exercise compared to Taman Indah.
(b) Data di bawah menunjukkan jisim, dalam kg, bagi 15 orang murid sebelum dan selepas menyertai
Program Jom Sihat anjuran Panitia Pendidikan Jasmani dan Kesihatan.
The data below shows the mass, in kg, of 15 pupils before and after joining Jom Sihat Programme organized by Physical and Health
Education Committee.
Sebelum / Before Selepas / After

70 65 68 98 75 65 64 53 87 70
85 77 95 68 90 83 79 84 65 75
97 82 91 79 67 97 76 86 68 65
Lukis plot titik untuk mempamerkan taburan jisim bagi murid yang menyertai program tersebut.
Berikan komen anda berkenaan taburan tersebut.
Draw a dot plot to show the distribution of mass of the pupils who participated in the programme. Give your comment about the
distribution.
Sebelum / Before :
Selepas / After :
Jisim
50 60 70 80 90 Mass

Serakan data sebelum program adalah lebih kecil.
The dispersion of data before the programme is smaller.

1
Data di bawah menunjukkan ketinggian, dalam cm, bagi murid dari dua kumpulan berbeza.
The data below shows the height, in cm, of pupils from two classes.
Kelas X Kelas Y
Class X Class Y
148 152 153 158 155 151 156 168
172 168 165 150 154 150 157 156
151 156 158 155 150 158 155 167
157 161 162 155 163 165 163 160
(a) Lukis plot batang-dan-daun untuk mempamerkan taburan ketinggian bagi kedua-dua kelas tersebut.
Draw a stem-and-leaf plot to show the distribution of the height for both classes.
(b) Kelas yang manakah mempunyai serakan yang lebih besar? Berikan justifikasi anda.
Which class has larger dispersion? Give your justification.
Jawapan / Answer :
(a) Kelas X Kelas Y
Class X Class Y Hitung beza antara nilai cerapan terbesar
8 14 dengan nilai cerapan terkecil untuk
8 8 7 6 5 5 3 2 1 0 15 0 0 1 4 5 5 6 6 7 8 melihat serakan bagi suatu taburan data.
Calculate the difference between the largest
8 5 2 1 16 0 3 3 5 7 8 value and the smallest value to understand the
2 17 dispersion of data.
Kekunci: 14|8 bermaksud 148 cm
Key: 14|8 means 148 cm
(b) Kelas X mempunyai serakan yang lebih besar. Ini bermakna murid dari Kelas X mempunyai ketinggian yang
lebih pelbagai berbanding Kelas Y.
Class X has larger dispersion. This means pupils from class X have more varied height that class Y.

Saya berjaya
• Menerangkan maksud serakan.
• Membanding dan mentafsir serakan dua atau lebih set data berdasarkan plot batang-dan-daun dan plot titik dan seterusnya membuat kesimpulan.
PBD 8.2 Sukatan Serakan Buku Teks
Measures of Dispersion ms. 219 – 237
FOKUS TOPIK
• Julat = Nilai cerapan terbesar – Nilai cerapan terkecil
Range = Largest value – Smallest value
• Julat antara kuartil digunakan apabila terdapat suatu nilai pencilan dalam data.
Interquartile range is used when there is an outlier in the data.
• Julat antara kuartil / Interquartile range = Q3 – Q1
Q1 = Kuartil pertama = nombor yang berada di tengah-tengah data sebelum median
Q1 = First quartile = number that located in the middle of data before the median
Q3 = Kuartil ketiga = nombor yang berada di tengah-tengah data selepas median
Q3 = Third quartile = number that located in the middle of data after the median

3. Hitung julat dan julat antara kuartil bagi setiap set data berikut. SP 8.2.1 TP2 TP3
Calculate the range and interquartile range for each of the following sets of data. E-pop Quiz
(a) 5, 7, 9, 6, 2, 8, 9, 2, 6
5, 4, 9, 3, 3, 9, 9, 1, 6
Julat 9−2=7
Julat 9−1=8 Range
Range
Julat antara kuartil 1, 3, 3, 4, 5, 6, 9, 9, 9 Julat antara kuartil 2, 2, 5, 6, 6, 7, 8, 9, 9
Interquartile range Interquartile range 8+9 – 2+5 =5
9+9 – 3+3 =6
2 2 2 2
(b) 23, 25, 24, 27, 28, 31, 22, 23 (c) 2.2, 8.2, 9.2, 8.0, 7.0, 7.7, 7.0, 7.8, 2.8, 8.0, 2.0, 5.9,
9.3
Julat 31 − 22 = 9
Range Julat 9.3 − 2.0 = 7.3
Range
Julat antara 22, 23, 23, 24, 25, 27, 28, 31
kuartil 27 + 28 – 23 + 23 = 4.5 Julat antara 2.0, 2.2, 2.8, 5.9, 7.0, 7.0, 7.7,
Interquartile range 2 2 kuartil 7.8, 8.0, 8.0, 8.2, 9.2, 9.3
Interquartile range 8.0 + 8.2
– 2.8 + 5.9 = 3.75
2 2
4. Tentukan julat dan julat antara kuartil bagi jadual kekerapan berikut. SP 8.2.1 TP3
Determnine the range and interquartile range for the following frequency table.
Bilangan isi rumah 2 3 4 5 6

Number of house hold
Bilangan murid 1 9 9 2 5
Number of pupils Tip Penting
Julat / Range = 6 − 2 = 4 Q1 = cerapan ke-

th
 14 × N
Bilangan isi rumah
 14 × N value
2 3 4 5 6
Number of house hold Q3 = cerapan ke-  34 × N
Bilangan murid th
Number of pupils
1 9 9 2 5  34 × N value
Kekerapan longgokan 1 10 19 21 26
Cumulative frequency
 14 × 26 / the  14 × 26

th
Q1 = cerapan ke- value
= cerapan ke-6.5 / the 6.5th value

=3
 34 × 26 / the  34 × 26

th
= cerapan ke-19.5 / the 19.5th value

=5
Julat antara kuartil
Interquartile range
=5−3
=2

(a) Simpanan minimum (RM) 500 1 000 1 500 2 000 2 500

Minimum savings (RM)
Number of pupils
Julat / Range = 2 500 – 500 = 2 000

Simpanan minimum (RM) 500 1 000 1 500 2 000 2 500
Minimum savings (RM)
Number of pupils
 14 × 28 / the  14 × 28

th
= cerapan ke-7 / the 7th value

= 1 000
 34 × 28 / the  34 × 28

th

= 2 500
Interquartile range
= 2 500 − 1 000
= 1 500
(b) Minyak petrol (l)

5 10 15 20 25
Petrol gas
Bilangan kenderaan 3 9 5 1 6
Number of vehicles
Julat / Range = 25 – 5 = 20
Minyak petrol (l) 5 10 15 20 25
Petrol gas
Bilangan kenderaan 3 9 5 1 6
Number of vehicles
 14 × 24 / the  14 × 24

th

= 10
 34 × 24 / the  34 × 24

th
= cerapan ke-18 / the 18 value

th
= 20
Interquartile range
= 20 − 10
= 10

(c) Bilangan jam 1 2 3 4 5

Number of hours
Number of pupils
Julat / Range = 5 – 1 = 4
Bilangan jam 1 2 3 4 5
Number of hours
Number of pupils
 14 × 32 / the  14 × 32

th

=2
 34 × 32 / the  34 × 32

th

=5
Interquartile range
=5−2
=3
FOKUS TOPIK
Σx 3. Sisihan piawai / Standard deviation
1. Min / Mean, x– =
N

2
Σx –
Σx2 – 2 σ = − x 2
2. Varians / Variance, σ2 = − x N
N
5. Hitung varians dan sisihan piawai bagi setiap set data berikut. SP 8.2.1 TP3
Calculate the variance and standard deviation for each of the following sets of data.
(a) 39, 51, 69, 12, 75, 29, 94, 20, 25

2, 2, 8, 7, 6, 5, 9, 11
39 + 51 + 69 + 12 + 75 + 29 + 94
– 2 + 2 + 8 + 7 + 6 + 5 + 9 + 11
Min / Mean, x = + 20 + 25
–
Min / Mean, x =
8
= 6.25 9
= 46
Varians / Variance
Varians / Variance
σ2 = 2 + 2 + 8 + 7 + 6 + 5 + 9 + 11 – 6.252
2 2 2 2 2 2 2 2
8 392 + 512 + 692 + 122 + 752 + 292

= 8.938 + 942 + 202 + 252
σ2 = – 462
9
Sisihan piawai / Standard deviation
= 701.11
= 8.938
= 2.99 Sisihan piawai / Standard deviation
=  701.11
= 26.48

(b) 7, 9, 10, 10, 12, 15, 17, 18, 18, 22 (c) 4, 8, 10, 10, 12, 5, 7, 8, 8, 9
7 + 9 + 10 + 10 + 12 + 15 + 17 + 4 + 8 + 10 + 10 + 12 + 5 + 7 + 8 +
– 18 + 18 + 22 – 8+9
Min / Mean, x = Min / Mean, x =
10 10
= 13.8 = 8.1
Varians / Variance, σ2 Varians / Variance, σ2
72 + 92 + 102 + 102 + 122 + 152 + 42 + 82 + 102 + 102 + 122 + 52 + 72
172 + 182 + 182 + 222 + 82 + 82 + 92
= – 13.82 = – 8.12
10 10
= 21.56 = 5.09
Sisihan piawai / Standard deviation Sisihan piawai / Standard deviation
=  21.56 =  5.09
= 4.643 = 2.256
6. Hitung varians dan sisihan piawai bagi setiap set data berikut. SP 8.2.1 TP3
Calculate the variance and standard deviation for each of the following sets of data.
Bilangan peranti 0 1 2 3 4
Number of devices
x f fx x2 fx2
Bilangan murid 2 7 8 4 7 0 2 0 0 0
Number of pupils
1 7 7 1 7
2 8 16 4 32
– 2(0) + 7(1) + 8(2) + 4(3) + 7(4)
Min / Mean, x = 3 4 12 9 36
2+7+8+4+7 4 7 28 16 112
= 2.25 Σf = 28 Σfx = 63 Σfx2 = 187
Varians / Variance Min / Mean, x– =
63
= 2.25
σ2 = 2(0) + 7(1) + 8(2) + 4(3) + 7(4) – 2.252
2 2 2 2 2 28
187
28 Varians / Variance, σ2 = – 2.252 =1.616
28
= 1.616 Sisihan piawai / Standard deviation, σ =  1.616 = 1.271
Sisihan piawai / Standard deviation = 
1.616
= 1.271
(a) Bilangan kereta / Number of cars 0 1 2 3 4

Bilangan keluarga / Number of family 6 1 9 5 9
– 6(0) + 1(1) + 9(2) + 5(3) + 9(4)

Min / Mean, x =
6+1+9+5+9
= 2.333
Varians / Variance Sisihan piawai / Standard deviation
σ2 = 6(0) + 1(1) + 9(2) + 5(3) + 9(4) – 2.3332
2 2 2 2 2
=  2.090
30 = 1.446
= 2.090
(b) Bilangan buku / Number of books 0 1 2 3 4

Bilangan murid / Number of pupils 1 9 4 5 6
– 1(0) + 9(1) + 4(2) + 5(3) + 6(4)

Min / Mean, x =
1+9+4+5+6
= 2.24
Varians / Variance Sisihan piawai / Standard deviation
σ2 = 1(0) + 9(1) + 4(2) + 5(3) + 6(4) – 2.242
2 2 2 2 2
=  1.622
25 = 1.274
= 1.622

(c) Markah / Marks 0 1 2 3 4

Bilangan murid / Number of pupils 1 5 5 7 2
– 1(0) + 5(1) + 5(2) + 7(3) + 2(4)

Min / Mean, x =
1+5+5+7+2
= 2.2
Varians / Variance
σ2 = 1(0) + 5(1) + 5(2) + 7(3) + 2(4) – 2.22
2 2 2 2 2
20
= 1.16
=  1.16
= 1.077
7. Hitung julat dan julat antara kuartil bagi setiap set data berikut. Seterusnya, tentukan sukatan serakan yang
sesuai bagi data tersebut. SP 8.2.2 TP3
Calculate the range and interquartile range for each of the following sets of data. Hence, determine the most appropriate measure of
dispersion for the data.
(a) 4, 7, 9, 2, 3, 6, 9, 2, 5, 7
29, 11, 24, 20, 26, 21, 16, 14, 19, 55
Julat / Range = 9 − 2
Julat / Range = 55 − 11
=7
= 44
Julat antara kuartil / Interquartile range
=7−3
= 26 − 16
=4
= 10
Julat ialah sukatan serakan yang lebih sesuai
Julat antara kuartil ialah sukatan serakan yang lebih
kerana tiada nilai pencilan.
sesuai kerana wujudnya nilai pencilan, 55. Range is the most appropriate measure of dispersion because
Interquartile range is the most appropriate measure of dispersion there is no outlier.
because the existence of outlier, 55.
(b) 2.9, 1.1, 2.4, 2.7, 2.6, 2.1, 1.6, 1.4, 1.7, 1.9, 5.5 (c) 23, 17, 19, 18, 18, 20, 38, 60, 24, 11, 24, 12, 12
Julat / Range = 5.5 − 1.1 Julat / Range = 60 − 11

= 4.4 = 49
Julat antara kuartil / Interquartile range Julat antara kuartil / Interquartile range
= 2.7 – 1.6 = 24 + 24 – 17 + 12
= 1.1 2 2
= 9.5
Julat ialah sukatan serakan yang lebih sesuai
kerana tiada nilai pencilan. Julat antara kuartil ialah sukatan serakan yang
Range is the most appropriate measure of dispersion because lebih sesuai kerana wujudnya nilai pencilan, 60.
there is no outlier. Interquartile range is the most appropriate measure of
dispersion because the existence of outlier, 60.


Solve.
Encik Joe ingin memilih seorang daripada dua orang murid dari pasukan Rumah Merah untuk mewakili
sekolah dalam satu pertandingan pecut 200 m peringkat daerah. Encik Joe menjalankan sesi latihan selama
lima hari. Jadual di bawah menunjukkan masa catatan dua orang murid tersebut.
Mr. Joe wants to choose one of the two pupils from Red Team to represent the school in a district level 200 m sprint competition. Mr. Joe
conducted training session for five days. The table below shows the time recorded by the two pupils.
Catatan 1 Catatan 2 Catatan 3 Catatan 4 Catatan 5

Record 1 Record 2 Record 3 Record 4 Record 5
Murid J 37.9 35.2 37.6 38.2 20.9
Pupil J
Murid K 32.3 35.5 34.8 32.6 31.7
Pupil K
Tentukan siapakah yang layak dipilih dan berikan justifikasi anda.

Determine who is eligible to be selected and justify your answer.
Murid J / Pupil J Murid K / Pupil K

– 37.9 + 35.2 + 37.6 + 38.2 + 20.9
Min / Mean, x = – 32.3 + 35.5 + 34.8 + 32.6 + 31.7
Min / Mean, x =
5 5
= 33.96 = 33.38

= 37.9 + 35.2 + 37.6 + 38.2 + 20.9 – 33.962  32.32 + 35.52 + 34.82 + 32.62 + 31.72
2 2 2 2 2
= – 33.382
5 5
= 6.616 = 1.491
Murid K dipilih untuk menyertai pertandingan tersebut. Sisihan piawai masa catatan murid K adalah lebih
rendah kerana pencapaian murid K lebih konsisten.
Student K is chosen to participate in the competition. The standard deviation of the time recorded by student K is lower because student
K’s achievement is more consistent.
(a) Seorang murid dari kelas 5 Stem akan mewakili sekolah dalam satu pertandingan kuiz Matematik
Tambahan. Jadual di bawah menunjukkan markah bagi dua orang murid yang mendapat keputusan
tertinggi dalam ujian-ujian yang telah dijalankan.
One of the pupils from 5 Stem will represent the school in an Additional Mathematics quiz competition. The table below shows the
mark obtained by two students who scored the highest mark in all conducted tests.
Ujian 1 Ujian 2 Ujian 3 Ujian 4 Ujian 5

Test 1 Test 2 Test 3 Test 4 Test 5
Faris 78 85 88 80 91
Danial 80 85 57 78 89
Faris Danial
– 78 + 85 + 88 + 80 + 91
Min / Mean, x = – 80 + 85 + 57 + 78 + 89
Min / Mean, x =
5 5
= 84.4 = 77.8

= 78 + 85 + 88 + 80 + 91 – 84.42  802 + 852 + 572 + 782 + 892
2 2 2 2 2
= – 77.82
5 5
= 4.841 = 11.09
Faris dipilih untuk menyertai pertandingan tersebut. Sisihan piawai markah yang diperoleh Faris adalah
lebih rendah kerana pencapaian Faris lebih konsisten.
Faris is chosen to participate in the competition. The standard deviation of the score obtained by Faris is lower because Faris’s
achievement is more consistent.

(b) Puan Aisah sedang mencari seorang murid dari aliran seni untuk mewakili sekolah dalam satu
pertandingan kuiz. Jadual di bawah menunjukkan markah bagi dua orang murid kelas 5 Seni yang
mendapat keputusan tertinggi dalam 10 kuiz yang telah dijalankan.
Puan Aisah is looking for a pupil from art stream to represent the school in a quiz competition. The table below shows the mark
obtained by two pupils from 5 Seni who scored the highest mark in 10 conducted quizzes.
Kuiz 1 Kuiz 2 Kuiz 3 Kuiz 4 Kuiz 5 Kuiz 6 Kuiz 7 Kuiz 8 Kuiz 9 Kuiz 10
Quiz 1 Quiz 2 Quiz 3 Quiz 4 Quiz 5 Quiz 6 Quiz 7 Quiz 8 Quiz 9 Quiz 10
Muza 15 16 17 11 13 15 16 19 8 13
Shah 10 13 15 14 16 17 13 15 13 15

Muza
– 15 + 16 + 17 + 11 + 13 + 15 + 16 + 19 + 8 + 13
Min / Mean, x =
10
= 14.3

= 15 + 16 + 17 + 11 + 13 + 15 + 16 + 19 + 8 + 13 – 14.32
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

10
= 3.002
Shah
– 10 + 13 + 15 + 14 + 16 + 17 + 13 + 15 + 13 + 15
Min / Mean, x =
10
= 14.1
= 
102 + 132 + 152 + 142 + 162 + 172 + 132 + 152 + 132 + 152
10
– 14.12
= 1.868
Shah dipilih untuk menyertai pertandingan tersebut. Sisihan piawai markah yang diperoleh Shah
adalah lebih rendah kerana pencapaian Shah lebih konsisten.
Shah is chosen to participate in the competition. The standard deviation of the score obtained by Shah is lower because Shah’s
achievement is more consistent.

Solve.
(a) Jadual di bawah menunjukkan markah ujian Matematik bagi 10 orang murid.
The table below shows the marks obtained by 10 pupils in a Mathematics test.
Murid 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Pupil
Markah 25 30 30 31 34 29 26 11 24 28
Mark
(i) Hitung julat, julat antara kuartil dan sisihan piawai bagi markah ujian tersebut.
Calculate the range, interquartile range and standard deviation of the test mark.
(ii) Nyatakan sukatan serakan yang paling sesuai digunakan untuk menggambarkan taburan markah
ujian tersebut.
State the most appropriate measure of dispersion to show the distribution of the test mark.

(i) Julat / Range = 34 − 11 = 23

11, 24, 25, 26, 28, 29, 30, 30, 31, 34
= 30 − 25
=5
– 25 + 30 + 30 + 31 + 34 + 29 + 26 + 11 + 24 + 28
Min / Mean, x =
10
= 26.8

= 25 + 30 + 30 + 31 + 34 + 29 + 26 + 11 + 24 + 28 – 26.82
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

10
= 5.980
(ii) Julat antara kuartil ialah sukatan serakan yang lebih sesuai kerana wujudnya nilai pencilan, 11.
Interquartile range is the most appropriate measure of dispersion because the existence of outlier, 11.
(b) Jadual di bawah menunjukkan markah ujian bagi 7 orang murid.

The table below shows the test score of 7 pupils.
Murid 1 2 3 4 5 6 7
Pupil
Markah 47 10 35 15 31 12 16
Score
(i) Hitung julat, julat antara kuartil dan sisihan piawai bagi markah ujian tersebut.
Calculate the range, interquartile range and standard deviation of the test score.
(ii) Nyatakan sukatan serakan yang paling sesuai digunakan untuk menggambarkan taburan markah
ujian tersebut.
State the most appropriate measure of dispersion to show the distribution of the test score.
(i) Julat / Range = 47 − 10 = 37

10, 12, 15, 16, 31, 35, 47
= 35 − 12
= 23
– 47 + 10 + 35 + 15 + 31 + 12 + 16
Min / Mean, x =
7
= 23.71

= 47 + 10 + 35 + 15 + 31 + 12 + 16 – 23.712
2 2 2 2 2 2 2

7
= 13.01
(ii) Julat antara kuartil ialah sukatan serakan yang lebih sesuai kerana wujudnya nilai pencilan, 10.
Interquartile range is the most appropriate measure of dispersion because the existence of outlier, 10.

10. Bina plot kotak bagi setiap set data berikut. SP 8.2.3 TP4
Construct a box plot for each of the following sets of data.
(a) 11, 17, 17, 19, 20, 21,21, 25, 29, 32, 34, 35, 40, 42,
10, 13, 15, 20, 23, 24, 31, 31, 34, 35, 35, 35, 44, 47, 51
43
Nilai minimum 10 Nilai minimum
Minimum value Minimum value
11
Kuartil pertama 20 Kuartil pertama
First quartile First quartile
19
Median 31 Median
Median Median
25
Kuartil ketiga 35 Kuartil ketiga
Third quartile Third quartile
35
Nilai maksimum 51 Nilai maksimum
Maximum value Maximum value
43
Nilai minimum Nilai maksimum

m Nilai minimum Nilai maksimum
Minimum value Maximum value
Minimum value Maximum value
Q1 Q3
10 20 30 40 50 60
10 20 30 40 50 60
11. Isi ruang kosong berdasarkan plot kotak yang diberi. SP 8.2.3 TP4
Fill in the blanks based on the given box plot.
(a)
10 20 30 40 50 60
10 20 30 40 50
Nilai minimum 16 Nilai minimum

Minimum value Minimum value
11
Kuartil pertama 25 Kuartil pertama
First quartile First quartile
23
Median 31 Median
Median Median
37
Kuartil ketiga 39.5 Kuartil ketiga
Third quartile Third quartile
44.5
Nilai maksimum 45 Nilai maksimum
Maximum value Maximum value
60
Julat antara kuartil 14.5 Julat antara kuartil
Interquartile range Interquartile range
21.5
FOKUS TOPIK
• Penambahan atau penolakan suatu nilai bagi setiap cerapan • Jika setiap cerapan dalam satu set data didarab dengan suatu
dalam suatu set data tidak memberi kesan kepada nilai pemalar j, maka
sukatan serakan data tersebut. If every number in a set of data is multiplied with a constant j, therefore
Addition and subtraction of a value from each number in a set of data (i) Julat baharu = j × julat asal
does not affect the measures of dispersion of the data. New range = j × original range
• Pendaraban atau pembahagian ke atas setiap cerapan (ii) Julat antara kuartil baharu = j × julat antara kuartil asal
dalam suatu set data akan merubah nilai sukatan serakan New interquartile range = j × original interquartile range
data. (iii) Sisihan piawai baharu = j × sisihan piawai asal
Multiplying or dividing each number in a set of data with a certain New standard deviation = j × original standard deviation
value will affect the measures of dispersion of the data. (iv) Varians baharu = j 2 × varians asal
New variance = j 2 × original variance

• Jika setiap cerapan dalam satu set data dibahagi dengan (ii) Julat antara kuartil baharu = j ÷ julat antara kuartil asal
suatu pemalar j, maka New interquartile range = j ÷ original interquartile range
If every number in a set of data is divided with a constant j, therefore (iii) Sisihan piawai baharu = j ÷ sisihan piawai asal
(i) Julat baharu = j ÷ julat asal New standard deviation = j ÷ original standard deviation
New range = j ÷ original range (iv) Varians baharu = j 2 ÷ varians asal
New variance = j 2 ÷ original variance

Solve.
(a) Jadual di bawah menunjukkan julat antara

Jadual di bawah menunjukkan julat antara kuartil
kuartil dan sisihan piawai bagi satu set data.
dan sisihan piawai bagi satu set data. The table below shows the interquartile range and standard
The table below shows the interquartile range and standard deviation of a set of data.
deviation of a set of data.
Julat antara kuartil 11
Julat antara kuartil 4 Interquartile range
Interquartile range
Sisihan piawai 6.7
Sisihan piawai 11.5 Standard deviation
Standard deviation
Jika setiap cerapan dalam set data tersebut
Jika setiap cerapan dalam set data tersebut ditolak dengan 5, hitung julat antara kuartil dan
ditambah dengan 7, hitung julat antara kuartil dan sisihan piawai yang baharu.
sisihan piawai yang baharu. If each value of the set of data is subtracted by 5, calculate the
If each value of the set of data is added by 7, calculate the new new interquartile range and standard deviation.
interquartile range and standard deviation.
Julat antara kuartil dan sisihan piawai tidak
Julat antara kuartil dan sisihan piawai tidak berubah. berubah.
The interquartile range and standard deviation remain The interquartile range and standard deviation remain
unchanged. unchanged.
(b) Jadual di bawah menunjukkan julat antara (c) Jadual di bawah menunjukkan julat antara
kuartil dan sisihan piawai bagi satu set data. kuartil dan sisihan piawai bagi satu set data.
The table below shows the interquartile range and standard The table below shows the interquartile range and standard
deviation of a set of data. deviation of a set of data.
Julat antara kuartil 0.2 Julat antara kuartil 7

Interquartile range Interquartile range
Sisihan piawai 0.09 Sisihan piawai 3.26
Standard deviation Standard deviation
Jika setiap cerapan dalam set data tersebut Jika setiap cerapan dalam set data tersebut
didarab dengan 11, hitung julat antara kuartil didarab dengan 3, hitung julat antara kuartil dan
dan sisihan piawai yang baharu. varians yang baharu.
If each value of the set of data is multiplied by 11, calculate the If each value of the set of data is multiplied by 3, calculate the
new interquartile range and standard deviation. new interquartile range and variance.
Julat antara kuartil baharu Julat antara kuartil baharu

New interquartile range New interquartile range
= 0.2 × 11 = 2.2 = 7 × 3 = 21
Sisihan piawai baharu Varians asal
New standard deviation Original variance
= 0.09 × 11 = 0.99 = 3.262 = 10.628
Varians baharu
New variance
= 10.628 × 32 = 95.65


Solve.
Rajah di bawah menunjukkan satu set data.

The diagram below shows a set of data.
9, 2, 7, 5, 3, 6, 12, 14
(i) Hitung sisihan piawai bagi set data di atas.
Calculate the standard deviation of the set of data above.
(ii) Jika 50 ditambah dalam set data tersebut, terangkan kesan terhadap sisihan piawai bagi data ini.
If 50 is added to the set of data, explain the effect to the standard deviation of this data.
– 9 + 2 + 7 + 5 + 3 + 6 + 12 + 14
(i) Min / Mean, x =
8
= 7.25

Sisihan piawai / Standard deviation = 9 + 2 + 7 + 5 + 3 + 6 + 12 + 14 – 7.252
2 2 2 2 2 2 2 2
8
= 3.929
– 9 + 2 + 7+ 5 + 3 + 6 + 12 + 14 + 50
(ii) Min / Mean, x =
9
= 12

Sisihan piawai / Standard deviation = 9 + 2 + 7 + 5 + 3 + 6 + 12 + 14 + 50 – 122
2 2 2 2 2 2 2 2 2
9
= 13.94
Tip Penting
Sisihan piawai baharu menjadi lebih besar.
The new standard deviations is larger. Apabila nilai yang jauh daripada min ditambahkan,
sisihan piawai baharu menjadi semakin besar.
When the value that has a greater difference from mean is added,
the new standard deviation will be larger.
(a) Rajah di bawah menunjukkan satu set data.

78, 97, 56, 84, 79, 89, 65, 87

(ii) Jika 11 ditambah dalam set data tersebut, terangkan kesan terhadap sisihan piawai bagi data ini.
If 11 is added to the set of data above, explain the effect to the standard deviation of this data.
– 78 + 97 + 56 + 84 + 79 + 89 + 65 + 87
(i) Min / Mean, x =
8
= 79.38

2 2 2 2 2 2 2 2
8
= 12.41
– 78 + 97 + 56 + 84 + 79 + 89 + 65 + 87 + 11
9
= 71.78

Sisihan piawai / Standard deviation = 78 + 97 + 56 + 84 + 79 + 89 + 65 + 87 + 11 – 71.782
2 2 2 2 2 2 2 2 2

9
= 24.47
Sisihan piawai baharu lebih besar.
The new standard deviations is larger.

(b) Rajah di bawah menunjukkan satu set data.

53.1, 62.5, 79.7, 82.5, 94.2

(ii) Jika 12.1 ditambah dalam set data tersebut, terangkan kesan terhadap sisihan piawai bagi data ini.
If 12.1 is added to the set of data, explain the effect to the standard deviation of this data.
– 53.1 + 62.5 + 79.7 + 82.5 + 94.2

(i) Min / Mean, x =
5
= 74.4

Sisihan piawai / Standard deviation = 53.1 + 62.5 + 79.7 + 82.5 + 94.2 – 74.42
2 2 2 2 2

5
= 14.70
– 53.1 + 62.5 + 79.7 + 82.5 + 94.2 + 12.1

6
= 64.02

Sisihan piawai / Standard deviation = 53.1 + 62.5 + 79.7 + 82.5 + 94.2 + 12.1 – 64.022
2 2 2 2 2 2

6
= 26.81
Sisihan piawai baharu lebih kecil.
The new standard deviations is smaller.
(c) Rajah di bawah menunjukkan satu set data.

7.5, 5.5, 4.5, 4.5, 2.5, 2.5, 1.5

(ii) Jika 98.2 ditambah dalam set data tersebut, terangkan kesan terhadap sisihan piawai bagi data ini.
If 98.2 is added to the set of data, explain the effect to the standard deviation of this data.
– 7.5 + 5.5 + 4.5 + 4.5 + 2.5 + 2.5 + 1.5

(i) Min / Mean, x =
7
= 4.071

Sisihan piawai / Standard deviation = 7.5 + 5.5 + 4.5 + 4.5 + 2.5 + 2.5 + 1.5 – 4.0712
2 2 2 2 2 2 2

7
= 1.917
– 7.5 + 5.5 + 4.5 + 4.5 + 2.5 + 2.5 + 1.5 + 98.2

8
= 15.84

Sisihan piawai / Standard deviation = 7.5 + 5.5 + 4.5 + 4.5 + 2.5 + 2.5 + 1.5 + 98.2 – 15.842
2 2 2 2 2 2 2 2

8
= 31.18
Sisihan piawai baharu lebih besar.
The new standard deviations is larger.


Solve.
(a) Rajah di bawah menunjukkan satu set data.

Rajah di bawah menunjukkan satu set data. The diagram below shows a set of data.
19, 58, 87, 66, 60, 53
7, 5, 3, 1, 4, 10, 12
(i) Hitung sisihan piawai bagi set data di atas. Calculate the standard deviation of the set of data above.
(ii) Berdasarkan jawapan di (i), tentukan sisihan
(ii) Berdasarkan jawapan di (i), tentukan sisihan
piawai baharu bagi,
piawai baharu bagi, Based on the answer in (i), determine the new standard
Based on the answer in (i), determine the new standard deviation for,
deviation for,
9.5, 29, 43.5, 33, 30, 26.5
14, 10, 6, 2, 8, 20, 24

– 19 + 58 + 87 + 66 + 60 + 53
(i) Min / Mean, x =
– 7 + 5 + 3 + 1 + 4 + 10 + 12
(i) Min / Mean, x = 6
7 = 57.17
=6

= 19 + 58 + 87 + 66 + 60 + 53 – 57.172
2 2 2 2 2 2

= 7 + 5 + 3 + 1 + 4 + 10 + 12 – 62 6
2 2 2 2 2 2 2

7 = 20.20
= 3.625
(ii) 20.20 ÷ 2 = 10.1
(ii) 3.625 × 2 = 7.251
(b) Rajah di bawah menunjukkan satu set data. (c) Rajah di bawah menunjukkan satu set data.
The diagram below shows a set of data. The diagram below shows a set of data.
3.0, 4.2, 1.2, 5.2, 1.2, 5.5, 5.0 10, 13, 18, 20, 22, 24, 27
(i) Hitung sisihan piawai bagi set data di atas. (i) Hitung sisihan piawai bagi set data di atas.
Calculate the standard deviation of the set of data above. Calculate the standard deviation of the set of data above.
(ii) Berdasarkan jawapan di (i), tentukan (ii) Berdasarkan jawapan di (i), tentukan
sisihan piawai baharu bagi, sisihan piawai baharu bagi,
Based on the answer in (i), determine the new standard Based on the answer in (i), determine the new standard
deviation for, deviation for,
22.5, 31.5, 9.0, 39.0, 9.0, 41.25, 37.5 50, 65, 90, 100, 110, 120, 135

–
(i) Min / Mean, x –
(i) Min / Mean, x
= 3.0 + 4.2 + 1.2 + 5.2 + 1.2 + 5.5 + 5.0 = 10 + 13 + 18 + 20 + 22 + 24 + 27
7 7
= 3.614 = 19.14
 
3.02 + 4.22 + 1.22 + 5.22 + 1.22 102 + 132 + 182 + 202 + 222
+ 5.52 + 5.02 + 242 + 272
= – 3.6142 = – 19.142
7 7
= 1.706 = 5.576
(ii) 1.706 × 7.5 = 12.80 (ii) 5.576 × 5 = 27.88


Solve.
(a) Jadual di bawah menunjukkan julat dan

Jadual di bawah menunjukkan julat dan varians
varians bagi satu set data.
bagi satu set data. The table below shows the range and variance of a set of data.
The table below shows the range and variance of a set of data.
Julat 1.1
Julat 22 Range
Range
Varians 0.145
Varians 52.48 Variance
Variance
Tentukan julat dan varians baharu jika setiap
Tentukan julat dan varians baharu jika setiap cerapan dalam set data tersebut ditambah 5 dan
cerapan dalam set data tersebut ditambah 3 dan didarab dengan 5.
didarab dengan 2. Determine the new range and variance if each value in the
Determine the new range and variance if each value in the data data set is added with 5 and multiplied by 5.
set is added with 3 and multiplied by 2.
Julat baharu / New range
Julat baharu / New range = 1.1 × 5 = 5.5
= 22 × 2 = 44
Varians baharu / New variance
Varians baharu / New variance = 0.145 × 52 = 3.625
= 52.48 × 22 = 209.92
(b) Jadual di bawah menunjukkan julat dan (c) Jadual di bawah menunjukkan julat dan varians
varians bagi satu set data. bagi satu set data.
The table below shows the range and variance of a set of data. The table below shows the range and variance of a set of data.
Julat 50 Julat 0.011

Range Range
Varians 241.96 Varians 0.000011
Variance Variance
Tentukan julat dan varians baharu jika setiap Tentukan julat dan varians baharu jika setiap
cerapan dalam set data tersebut ditolak 200 dan cerapan dalam set data tersebut ditolak 0.05 dan
dibahagi dengan 2. dibahagi dengan 0.1.
Determine the new range and variance if each value in the Determine the new range and variance if each value in the
data set is subtracted with 200 and divided by 2. data set is subtracted with 0.05 and divided by 0.1.
Julat baharu / New range Julat baharu / New range

= 50 ÷ 2 = 25 = 0.011 ÷ 0.1 = 0.11
Varians baharu / New variance Varians baharu / New variance
= 241.96 ÷ 22 = 60.49 = 0.000011 ÷ 0.12 = 0.0011

Solve.
Jadual di bawah menunjukkan julat antara kuartil dan sisihan piawai bagi satu set data.
Julat antara kuartil 18

Interquartile range
Sisihan piawai 10.35
Standard deviation
Tentukan julat antara kuartil dan sisihan piawai baharu jika setiap cerapan dalam set data tersebut ditambah
2 dan didarab dengan 3.
Determine the new interquartile range and standard deviation if each value in the data set is added with 2 and multiplied by 3.
Julat antara kuartil / Interquartile range Sisihan piawai / Standard deviation
= 18 × 3 = 54 = 10.35 × 3 = 31.05

(a) Jadual di bawah menunjukkan julat antara kuartil dan sisihan piawai bagi satu set data.
Julat antara kuartil / Interquartile range 19

Sisihan piawai / Standard deviation 149.97
Tentukan julat antara kuartil dan sisihan piawai baharu jika setiap cerapan dalam set data tersebut
ditambah 5 dan didarab dengan 2.
Determine the new interquartile range and standard deviation if each value in the data set is added with 5 and multiplied
by 2.
Julat antara kuartil / Interquartile range = 19 × 2 = 38

Sisihan piawai / Standard deviation = 149.97 × 2 = 299.94
(b) Jadual di bawah menunjukkan julat antara kuartil dan sisihan piawai bagi satu set data.

ditolak 3 dan dibahagi dengan 2.
Determine the new interquartile range and standard deviation if each value in the data set is subtracted with 3 and divided
by 2.
Julat antara kuartil / Interquartile range = 9 ÷ 2 = 4.5

Sisihan piawai / Standard deviation = 41.36 ÷ 2 = 20.68
(c) Jadual di bawah menunjukkan julat antara kuartil dan sisihan piawai bagi satu set data.

ditolak 3 dan dibahagi dengan 5.
Determine the new interquartile range and standard deviation if each value in the data set is subtracted with 3 and divided
by 5.
Julat antara kuartil / Interquartile range = 13 ÷ 5 = 2.6

Sisihan piawai / Standard deviation = 58.73 ÷ 5 = 11.75

Solve.
Jadual di bawah menunjukkan keberkesanan dua jenis makanan ayam ke atas jisim ayam, dalam kg, bagi
10 ekor ayam.
The table below shows the effectiveness of two types of chicken feed toward chicken’s mass, in kg, for 10 chickens.
Makanan A 1.2 1.4 1.5 1.3 1.5 1.1 1.5 1.5 1.3 1.3
Chicken feed A
Makanan B 1.3 1.4 1.6 1.7 1.5 1.5 1.4 1.1 1.4 1.6
Chicken feed B
Tentukan jenis makanan yang lebih berkesan untuk meningkatkan jisim ayam dengan menggunakan
sukatan serakan yang sesuai.
Determine which type of chicken feed is more effective to increase chicken mass by using the most appropriate measures of dispersion.

Makanan A / Chicken feed A

– 1.2 + 1.4 + 1.5 + 1.3 + 1.5 + 1.1 + 1.5 + 1.5 + 1.3 + 1.3
Min / Mean, x =
10
= 1.36

1.2 + 1.4 + 1.5 + 1.3 + 1.5 + 1.1 + 1.5 + 1.5 + 1.3 + 1.3 – 1.36
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Sisihan piawai / Standard deviation = 2
10
= 0.136
Makanan B / Chicken feed B
– 1.3 + 1.4 + 1.6 + 1.7 + 1.5 + 1.5 + 1.4 + 1.1 + 1.4 + 1.6
Min / Mean, x =
10
= 1.45

1.3 + 1.4 + 1.6 + 1.7 + 1.5 + 1.5 + 1.4 + 1.1 + 1.4 + 1.6 – 1.45
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Sisihan piawai / Standard deviation = 2
10
= 0.163
Makanan A lebih sesuai kerana sisihan piawainya adalah lebih kecil.
Chicken feed A is more suitable because its standard deviation is smaller.

(a) Jadual di bawah menunjukkan masa, dalam minit, yang diambil oleh dua orang penulis untuk menulis
8 artikel.
The table below shows the time, in minutes, taken by two writers to write 8 articles.
Penulis X 35 38 35 36 38 37 40 38
Writer X
Penulis Y 48 45 40 42 38 41 47 37
Writer Y
Tentukan penulis yang lebih pantas untuk menulis artikel dengan menggunakan sukatan serakan yang
sesuai.
Determine which writer is faster to write the articles by using the most appropriate measures of dispersion.
Penulis X / Writer X
– 35 + 38 + 35 + 36 + 38 + 37 + 40 + 38
Min / Mean, x =
8
= 37.13

2 2 2 2 2 2 2 2

8
= 1.496
Penulis Y / Writer Y
– 48 + 45 + 40 + 42 + 38 + 41 + 47 + 37
Min / Mean, x =
8
= 42.25

2 2 2 2 2 2 2 2

8
= 3.8
Penulis X lebih pantas kerana sisihan piawainya adalah lebih kecil.
Writer X is faster because its standard deviation is smaller.

18. Selesaikan. SP 8.2.6

Solve.
(a) Jadual di bawah menunjukkan maklumat markah matematik bagi dua buah kelas. TP5
The table below shows the information of mathematics mark of two classes.
Kelas Bilangan Murid Min Varians

Class Number of students Mean Variance
A 10 73.1 122.10
B 10 77.4 93.90
Hitung, / Caculate,
(i) sisihan piawai bagi setiap kelas,
the standard deviation for each class.
(ii) sisihan piawai baharu jika kedua-dua kelas ini digabungkan.
the new standard deviation if the two classes is combined.
(i) Kelas A / Class A Kelas B / Class B

σ =  122.10 σ = 
93.90
= 11.05 = 9.69
(ii) Kelas A / Class A Kelas B / Class B
Σx2 – 2 Σx2 – 2
σ2 = − x σ2 = − x
N N
Σx2 Σx2
122.10 = − 73.12 93.90 = − 77.42
10 10
Σx2 = 54 657.10 Σx2 = 60 846.60
–x = Σx –x =
Σx
N N
Σx Σx
73.1 = 77.4 =
10 10
Σx = 731 Σx = 774
Jumlah / Total Σx = 731 + 774

= 1 505
Jumlah / Total Σx = 54 657.10 + 60 846.60
2
= 115 503.70
1 505
Min / Mean, –x = = 75.25
20

σ = 115 503.70 – 75.252
20
=  112.6225
= 10.61

(b) Jadual di bawah menunjukkan markah 11 orang murid dalam satu ujian yang disusun mengikut
tertib menaik. TP5
The table below shows the marks of 11 pupils in a test arranged in ascending order.
Murid 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Pupil
Markah J 37 40 40 40 40 43 44 M 59 73
mark
Diberi julat dan julat antara kuartil bagi data tersebut masing-masing ialah 39 dan 14. Cari
Given the range and interquartile range for the data is 39 and 14 respectively. Find
(i) nilai M dan J,
the values of M and J
(ii) sisihan piawai.
standard deviation.
(i) 73 − J = 39 34 + 37 + 40 + 40 + 40 + 40 + 43 + 44 + 54 + 59 + 73
(ii) –x = = 45.82
J = 34 11
M − 40 = 14
σ2 = 34 + 37 + 40 + 40 + 40 + 40 + 43 + 44 + 54 + 59 + 73 – 45.822
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
M = 54 11
= 121.982
σ = 
121.982
= 11.04
(c) Diberi min dan sisihan piawai bagi suatu set data yang terdiri daripada 10 nombor masing-masing
ialah 4 dan 2.14. TP5
Given the mean and standard deviation for a set of data consists of 10 numbers is 4 and 2.14 respectively.
(i) Hitung nilai Σx dan Σx2.
Calculate the value of Σx and Σx2.
(ii) Beberapa nombor dari set data tersebut telah dikeluarkan. Hasil tambah dan min baharu data
tersebut masing-masing ialah 14 dan 3.5. Diberi hasil tambah kuasa dua baharu ialah 54. Hitung
sisihan piawai bagi set data baharu.
A few numbers have been taken out form the data. The new sum and mean of the data are 14 and 3.5 respectively. Given that
the new sum of the squares is 54. Calculate the standard deviation of the new data.
Σx Σx
(i) –x = (ii) –x =
N N
Σx 14
4 = 3.5 =
10 N
Σx = 40 N = 4
 
σ = 54 – 3.52
2
σ = Σx – –x 2
N 4
= 1.118

2
2.14 = Σx – 42
10
Σx2 = 205.796

(d) Jadual di bawah menunjukkan markah yang diperoleh dua orang murid dalam empat mata pelajaran.
The table below shows the marks obtained by two pupils in four subjects. TP6
Mata pelajaran Zue Wan

Subject
Fizik / Physics 57 65
Kimia / Chemistry 78 45
Biologi / Biology 86 78
Matematik tambahan / Additional mathematics 44 77
(i) Hitung min markah bagi kedua-dua murid.

Calculate the mean mark for both pupils.
(ii) Tentukan jenis sukatan serakan yang sesuai digunakan untuk mewakili data di atas. Berikan
justifikasi anda.
Determinine the most appropriate measures of dispersion to represent the data above. Gives your justification.
(iii) Dengan menggunakan sukatan serakan yang sesuai, huraikan prestasi kedua-dua orang murid
tersebut.
By using the most appropriate measure of dispersion, describe the performance of the two pupils.
(i) Zue Wan

57 + 78 + 86 + 44 65 + 45 + 78 + 77
= =
4 4
= 66.25 = 66.25
(ii) Sisihan piawai digunakan untuk perbandingan dua set data.

Standard deviations is used in comparing two set of data
(iii) Zue Wan

σ = 57 + 78 + 86 + 44 – 66.252 
σ = 65 + 45 + 78 + 77 – 66.252
2 2 2 2 2 2 2 2

4 4
= 16.65 = 13.29
Nilai sisihan piawai Wan yang lebih kecil menunjukkan prestasi Wan dalam peperiksaan tersebut
adalah lebih baik.
The smaller value of Wan’s standard deviations shows that Wan is doing better in the examination.

19. Lakukan projek di bawah. TP6

Carry out the project below.
Project-Based Learning
Projek
Objektif aktiviti: Meningkatkan kefahaman murid mengenai penggunaan perwakilan

Activity objective: data dalam kehidupan seharian.
To improve pupils' understanding in using data representative in daily life.
Pernyataan masalah: Bagaimanakah untuk menentukan perwakilan data yang sesuai

Problem statement: digunakan?
How to determine the suitable data representative to be used?
Pencarian fakta: Menentukan jenis perwakilan data berdasarkan bilangan data.

Fact finding: Determine types of data representative based on number of data.
Konsep yang diaplikasikan: Kaedah pengumpulan data dan penggunaan perwakilan data.
Concept applied: Data collecting methods and the usage of data representative.
Bahan yang diperlukan: Aplikasi mengukur jarak dalam telefon pintar, komputer dan perisian
Materials needed: geometri dinamik.
Measuring distance application in smartphone, computer and dynamic geometric software.
Pelan tindakan / Action plan:

(a) Murid dibahagikan kepada kumpulan-kumpulan kecil.
Pupils are divided into smaller groups.
(b) Setiap kumpulan perlu menggunakan kaedah pengumpulan data yang sesuai untuk mengumpul
data-data berikut:
Each group needs to use the most suitable data collecting method to collect the following data:
• Bilangan adik-beradik murid lelaki di dalam kelas.
Number of siblings of boys in the class.
• Jumlah wang saku mingguan yang dibawa oleh murid-murid dari dua kelas tingkatan empat.
Total of weekly pocket money brought by form four pupils from two classes.
• Tinggi, dalam cm, murid-murid kelas sebelah.
The height, in cm, of the next class pupils.
(c) Setiap data yang dikumpul diwakilkan menggunakan tiga perwakilan berbeza iaitu plot batang-
dan-daun, plot titik dan plot kotak.
Each collected data is presented using three different data representative that is stem-and-leaf plot, dot plot and box plot.
Penyelesaian: Plot batang-dan-daun dan plot kotak sesuai digunakan untuk bilangan
Solution: data yang banyak.
The stem-and-leaf plot and box plot is suitable to use if the number of data is large.
Plot titik sesuai digunakan untuk data yang sedikit.
Dot plot is suitable to use if the number of collected data is small.
Plot batang-dan-daun sesuai digunakan bagi data yang terdiri daripada
angka dua digit.
The stem-and-leaf plot is suitable to use for data with two digits number.
Pembentangan: Setiap kumpulan membuat perbentangan dalam bentuk video dengan

Presentation: durasi kurang dari 3 minit.
Every group present their findings in video form with duration less than 3 minutes.

2
Jadual di bawah menunjukkan keputusan Peperiksaan Akhir Tahun bagi dua orang murid.
The table below shows the Year End Examination result for two pupils.
Mata Pelajaran Nawi Adam

Subject
Bahasa Malaysia / Malay 68 65
Bahasa Inggeris 38 53
English
Sains / Science 58 68
Matematik / Mathematics 85 65
Sejarah / History 70 68
Jumlah / Total 319 319
Skor min / Mean score 63.6 63.6
Dengan menggunakan sukatan serakan yang sesuai, huraikan prestasi kedua-dua orang murid ini dalam
peperiksaan tersebut.
By using the most appropriate measure of dispersion, describe the performance of the two pupils in the examination.
Hitung julat bagi setiap murid untuk

melihat serakan bagi taburan markah.
Calculate the range for each pupils to observe
the dispersion of marks.
Julat / Range
Nawi = 85 − 38
= 47
Adam = 68 − 53
= 15
Julat markah Nawi yang lebih besar menunjukkan markahnya berserakan jauh antara mata pelajaran. Dia lebih
mahir dalam mata pelajaran tertentu seperti Matematik dan lemah dalam Bahasa Inggeris. Adam pula lebih
sederhana dan seimbang dalam semua mata pelajaran.
Nawi's larger range of marks shows that his marks are widely dispersed between subject. He is more proficient in certain subject such as
Mathematics and weak in English. While Adam is more moderate and balanced in all subject.

Saya berjaya
• Menentukan julat, julat antara kuartil, varians dan sisihan piawai sebagai sukatan untuk menghuraikan serakan bagi data tak terkumpul.
• Menerangkan kelebihan dan kekurangan pelbagai sukatan serakan untuk menghuraikan data tak terkumpul.
• Membina dan mentafsir plot kotak bagi suatu set data tak terkumpul.
• Menentukan kesan perubahan data terhadap serakan.
• Membanding dan mentafsir dua atau lebih set data tak terkumpul, berdasarkan sukatan serakan yang sesuai dan seterusnya membuat kesimpulan.
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan sukatan serakan

SPM PRAKTIS PdPR Jawapan

Bab 8 PRAKTIS PdPR Bab 8
A J = 2, K = 4
Kertas 1 B J = 2, K = 8
C J = 4, K = 2
1. Rajah di bawah menunjukkan satu set data. D J = 8, K = 2
5. Rajah di bawah menunjukkan satu set data.
11 7 37 51 6 The diagram below shows a set of data.

Cari julat bagi data tersebut. 1 3 3 3 6 7 7 10

Find the range for the data.
A 6 Hitung beza sisihan piawai asal dan sisihan piawai
B 7 baharu apabila 10 dikeluarkan.
C 45 Calculate the difference of the original standard deviation and
the new standard deviation when 10 is taken out.
D 51
A 0.599
B 0.714
2. Data di bawah menunjukkan jisim, dalam kg, bagi
C 2.782
9 bekas yang mengandungi tiga biji mangga.
The data below shows the mass, in kg, of 9 containers D 2.977
containing three mangos. 6. Cikgu Ali ingin memilih seorang murid untuk
3.1 3.2 3.2 3.3 3.5 3.6 3.7 3.7 3.8 mewakili sekolah dalam Kuiz Robotik. Jadual di
bawah menunjukkan prestasi dua orang murid
Tentukan kuartil pertama bagi data di atas. dalam lima ujian.
Cikgu Ali wants to choose a pupil to represent the school in a
Determine the first quartile for the above data.
Robotic Quiz. The table below shows the performance of two
A 3.2 pupils in five tests.
B 3.5
C 3.7 Ujian 1 Ujian 2 Ujian 3 Ujian 4 Ujian 5
D 3.8 Test 1 Test 2 Test 3 Test 4 Test 5
A 60 80 85 80 47
3. Diberi hasil tambah dan min bagi suatu set data
B 77 68 58 70 73
masing-masing ialah 752 dan 47. Cari bilangan
data bagi set data tersebut. Sukatan serakan manakah yang paling sesuai
Given that the sum and mean for a set of data is 752 and 47 untuk memilih wakil bagi pertandingan tersebut?
respectively. Find the number of data in the set of data. Which measure of dispersion is most suitable to choose which
A 13 pupils to represent the school?
B 14 A Min / Mean
C 15 B Sisihan piawai / Standard deviation
D 16 C Julat / Range
4. Jadual di bawah menunjukkan harga sekumpulan D Julat antara kuartil / Interquartile range
pen.
The table below shows the price of a group of pens.
Harga (RM) 2 4 6 J 10
Price (RM)
Bilangan pen 2 K 8 5 3
Number of pens
Cari nilai J dan K jika –x = 6.5 dan J = 4K.

Find the value of J and K if –x = 6.5 and J = 4K.

(b) Suatu nombor ditambah ke dalam set data

Kertas 2 tersebut dan min data berubah menjadi
4.6. Cari nilai nombor yang ditambah.
1. Plot titik di bawah menunjukkan bilangan pen Seterusnya, hitung perbezaan nilai min
yang dimiliki oleh 21 orang murid. baharu dan min asal dalam bentuk pecahan.
The dot plot below shows the number of pens own by 21 pupils. A number is added into the data and the mean changed
to 4.6. Find the value of the new number. Hence, calculate
the difference between the new mean and the original
mean in fraction form.
2 4 6 8 10
Jawapan / Answer :
Σx 66

Bilangan pen / Number of pens (a) –x = = = 4.714
N 14
(a) Nyatakan kuartil pertama dan kuartil ketiga

2
σ = Σx – –x 2
bagi data ini. N
State the first quartile and third quartile of this data.
(b) Hitung julat antara kuartil bagi set data ini.
Calculate the interquartile range for this set of data.
14
= 404 – 4.7142
(c) Jika murid yang mempunyai 4 batang pen = 2.576

telah membeli sebanyak 6 batang pen lagi,
Σx
hitung, (b) –x =
If the pupil with 4 pens bought another 6 pens, calculate, N
Σx
(i) min / mean, 4.6 =
15
(ii) varians / variance.
[8 markah / 8 marks] Σx = 69
Jawapan / Answer : Nombor baharu / New number
(a) Q1 = 3 = 69 − 66
8+9 =3
Q3 =
2
= 8.5 Min baharu / New mean
69
= = 4.6
(b) Julat antara kuartil / Interquartile range 15
= 8.5 − 3
Beza min / Difference of mean
= 5.5 = 4.714 − 4.6
= 0.114
(c) (i) Min / Mean, –x =
57
3(2) + 3(3)+ 2(5)+ 1(6)+ 3(7)+ 500
= 3(8)+ 2(9)+ 4(10)
21
= 6.381 3. Bagi suatu set data yang terdiri daripada J1, J2, J3,
J4, J5, ,J6 dan J7, julat, julat antara kuartil, sisihan
3(2)2 + 3(3)2 + 2(5)2 + 1(6)2 piawai dan varians masing masing ialah 9, 5, 2.97
+ 3(7)2 + 3(8)2 + 2(9)2 + 4(10)2 dan 8.82. Hitung julat, julat anatara kuartil, sisihan
(ii) = – 6.3812 piawai dan varians baharu apabila,
21
= 8.140 For a set of data consist of J1, J2, J3, J4, J5, ,J6 and J7 the range,
interquartile range, standard deviation and variance is 9, 5, 2.97
and 8.82 respectively. Calculate, the new range, interquartile
2. Satu set data terdiri daripada 14 nombor. Hasil range, standard deviation and variance when,
tambah kesemua nombor tersebut ialah 66 dan (a) setiap nombor dalam set data didarab 5,
hasil tambah kuasa dua semua nombor ialah 404. every number in the data set is multiplied by 5,
A set of data contains14 numbers. The sum of the numbers is 66 (b) 10 ditambah kepada setiap nombor dalam
and the sum of the squares of the numbers is 404. set data,
(a) Cari min dan sisihan piawai bagi set data 10 is added to each number in the data set,
tersebut. (c) setiap nombor dalam set data dibahagi
Find the mean and standard deviation for the set of data. dengan 2.
every number in the set data is divided by 2.

Jawapan / Answer : 5. Data di bawah menunjukkan markah ujian

(a) Julat / Range = 5 × 9 = 45 Bahasa Inggeris bagi 15 orang murid.
The data below shows the mark in an English test of 15 pupils.
= 5 × 5 = 25 28 16 96 12 94 40 36 19
Sisihan piawai / Standard deviation 18 51 56 21 64 22 77
= 5 × 2.97 = 14.85
Varians / Variance = 52 × 8.82 =220.5 (a) Isi jadual berikut berdasarkan set data di
atas.
(b) Julat / Range = 9 Fills in the following table based on the set data above.
=5 Nilai minimum
Minimum value
= 2.97 Kuartil pertama
First quartile
Varians / Variance = 8.82
Median
9 Median
(c) Julat / Range = = 4.5
2 Kuartil ketiga
Julat antara kuartil / Interquartile range Third quartile
5
= = 2.5 Nilai maksimum
2 Maximum value
2.97 (b) Sekiranya semua markah di atas ditambah
= = 1.485
2 dengan 5, apakah kesan terhadap julat data
8.82
Varians / Variance = = 4.41 tersebut? Berikan justifikasi anda.
2 If all the marks above are added with 5, what will be the
effect for the range? Gives your justification.
4. Suatu set data terdiri daripada 3, 4, 5, 6, 6, 9, 2, 4, (c) Berdasarkan nilai julat bagi data di atas,
5, 5, 5, 6 dan 9. apakah pandangan anda berkenaan taburan
A set of data consist of 3, 4, 5, 6, 6, 9, 2, 4, 5, 5, 5, 6 and 9.
markah Bahasa Inggeris dalam ujian ini?
(a) Cari, / Find, Based on the range for the above data, what is your
(i) julat / range opinion about the dispersion of the English marks in this
(ii) median / median test?
(iii) julat antara kuartil [8 markah / 8 marks]
Interquartile range Jawapan / Answer :
(b) Suatu nombor ditambah ke dalam set data
(a) Nilai minimum 12
tersebut. Diberi min bagi data baharu ialah Minimum value
5.429.
A number is added to the set of data. Given the new mean Kuartil pertama 19
for the data is 5.429. First quartile
(i) Cari nilai nombor yang ditambah. Median 36
Find the value of the added number. Median
(ii) Nyatakan julat bagi set data baharu. Kuartil ketiga
State the new range for the new set of data. Third quartile
64
Nilai maksimum 96
Jawapan / Answer : Maximum value
(a) (i) 9 − 2 = 7
2, 3, 4, 4, 5, 5, 5 , 5, 6, 6 , 6, 9, 9 (b) Tiada perubahan. penambahan dan
penolakan ke atas setiap cerapan dalam satu
Q2 set data tidak menyebabkan perubahan nilai
(ii) 5 sukatan serakan.
(iii) 6 − 4 = 2 Remain unchanged. Addition and subtraction in each
value of the data will not change the value of measure
69 + x of dispersion.
(b) (i) 5.429 =
14
69 + x = 76 (c) Nilai julat yang besar iaitu 84 menunjukkan
x = 7 markah ujian Bahasa Inggeris mempunyai
serakan yang besar.
(ii) Nilai julat tidak berubah. The large value of the range, 84 shows that the mark of
The value of range remain unchanged. English test have large dispersion.

Jadual di bawah menunjukkan markah yang diperolehi dua orang murid dalam
latih tubi Matematik menggunakan kertas peperiksaan sebenar tahun-tahun
lepas dari tahun 2011 – 2019. Julat = Nilai cerapan – Nilai cerapan
The table below shows the mark obtained by two pupils in enrichment practices for Mathematics by terbesar terkecil
using pass year questions of 2011 – 2019. Range = Largest – Smallest
value value
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

A 19 23 18 22 23 20 19 19 25
B 17 18 20 21 18 26 24 23 28
(a) Apakah sukatan serakan yang sesuai digunakan untuk membuat
perbandingan prestasi kedua-dua orang murid ini?
What is the most appropriate measure of dispersion to compare the performance of the two pupils?
(b) Kedua-dua orang murid ini menyiapkan satu lagi set soalan tahun 2020.
Berlaku peningkatan markah bagi kedua-dua murid ini berbanding
pencapaian mereka semasa menjawab set soalan tahun 2019. Diberi julat
markah murid A dan murid B setelah menjawab set soalan 2020 masing-
masing ialah 12. Hitung markah yang diperoleh kedua-dua murid ini untuk
set soalan tahun 2020.
Both pupils completed one more set of question from the year 2020. There are slightly improvement
in the score for both pupils compare to their achievement in 2019. Given that the range of scores for
pupil A and pupil B after answering the set of 2020 is 12 respectively. Calculate the mark obtained
by both pupils for the set of 2020.
(a) Sisihan piawai / Standard deviation
(b) Katakan x = Markah yang diperoleh murid A untuk set soalan tahun 2020
Let x = The mark obtained by pupil A for the set of 2020
Pelajar A / Pupil A
x − 18 = 12

x = 30
Katakan y = Markah yang diperoleh murid B untuk set soalan tahun 2020
Let y = The mark obtained by pupil B for the set of 2020
Pelajar B / Pupil B
y − 17 = 12

y = 29
Kuiz 8

Matematik Tingkatan 4 Bab 9 Kebarangkalian Peristiwa Bergabung
BAB
9 Kebarangkalian Peristiwa Bergabung

Probability of Combined Events
PBD 9.1 Peristiwa Bergabung Buku Teks
Combined Events ms. 244 – 245
FOKUS TOPIK
Peristiwa bergabung ialah gabungan dua atau lebih peristiwa yang berlaku. Secara amnya,
A combined event is a combination of two or more events that occur. In general,
n(S) = n(A) × n(B)
di mana n(S) ialah bilangan kesudahan yang mungkin, n(A) ialah bilangan kesudahan peristiwa A dan n(B) ialah bilangan kesudahan
peristiwa B.
where n(S) is the number of possible outcomes, n(A) is the number of outcomes of event A and n(B) is the number of outcomes of event B.
1. Tulis ruang sampel bagi peristiwa bergabung di bawah. SP 9.1.1 TP2

Write down the sample spaces for each of the combined events below.
(a) Dua keping syiling yang dilambung secara

Terdapat tiga biji bola pingpong berwarna merah
serentak.
(M), biru (B) dan hijau (H) di dalam sebuah kotak. Two fair coins are tossed simultaneously.
Dua biji bola pingpong dipilih secara rawak dari
kotak tersebut. {(A, A), (A, G), (G, A), (G, G)}
There are three pingpong balls in a box with the colours of red (M),
blue (B) and green (H). Two pingpong balls are chosen randomly
from the box.
{(M, B), (M, H), (B, M), (B, H), (H, M), (H, B)}
(b) Dua orang murid yang bermain “Gunting-Batu- (c) Sekotak ayam goreng yang terdiri daripada 3
Kertas”. ketul ayam perisa biasa (B) dan 2 ketul ayam
Two pupils playing “Rock-Paper-Scissors”. perisa pedas (P).
A box of fried chicken that contains 3 regular fried chicken (B)
{(G, G), (G, B), (G, K), (B, G), (B, B), (B, K), (K, G), and 2 spicy fried chicken (P).
(K, B), (K, K)}
{(B1, B2), (B1, B3), (B1, P1), (B1, P2), (B2, B1), (B2, B3),
(B2, P1), (B2, P2), (B3, B1), (B3, B2), (B3, P1), (B3, P2),
(P1, B1), (P1, B2), (P1, B3), (P1, P2), (P2, B1), (P2, B2),
(P2, B3), (P2, P1)}
1
Rajah di bawah menunjukkan empat keping kad berlabel di dalam sebuah kotak.
The diagram below shows four labelled cards in a box.
S A T U

Dua keping kad dikeluarkan secara rawak satu demi satu tanpa Lakar gambar rajah pokok untuk lebih
memahami perkaitan antara dua peristiwa.
pemulangan. Tulis ruang sampel bagi peristiwa bergabung ini. Sketch a tree diagram to better understand the
Two pieces of cards are drawn at random one after the other without return. Write a relation between the two events.
sample space for this combined event.
{(S, A), (S, T) , (S, U) , (A, S) , (A, T) , (A, U) , (T, S) , (T, A) , (T, U) , (U, S) , (U, A) , (U, T)}

PBD 9.2 Peristiwa Bersandar dan Peristiwa tak Bersandar Buku Teks
Dependent Events and Independent Events ms. 246 – 252
FOKUS TOPIK
1. Peristiwa bersandar ialah peristiwa yang saling mempengaruhi antara satu sama lain.
Dependent events are events that influence each other.
2. Peristiwa tak bersandar ialah peristiwa yang tidak saling mempengaruhi antara satu sama lain.
Independent events are events that do not influence each other.
3. Kebarangkalian peristiwa bergabung bagi peristiwa A dan B,
The probability of combined events for event A and event B,
P(A  B) = P(A) × P(B)
2. Tentukan sama ada peristiwa berikut ialah peristiwa bersandar atau peristiwa tak bersandar. SP 9.2.1 TP1
Determine whether the following events are dependent events or independent events.
Tiga jenis kuih berbeza diedarkan kepada murid- (a) Dua biji dadu yang dilambung serentak dan
murid di dalam sebuah kelas. Setiap murid menerima mendapat angka ganjil pada kedua-dua
dua jenis kuih. permukaan dadu.
Three types of different desserts are given to the pupils in a class. Two fair dice are tossed simultaneously and obtain odd
Every pupil received two types of dessert. numbers on both surface.
Peristiwa bersandar Peristiwa tak bersandar

Dependent events Independent events
(b) Sebuah kotak mengandungi beberapa keping (c) Sebuah kedai runcit hanya membenarkan lima
kad yang berlabel dengan huruf dan beberapa orang pelanggan memasuki kedai dalam satu
keping kad yang berlabel dengan nombor. Dua masa. Setiap pelanggan yang memasuki kedai
keping kad dipilih serentak secara rawak dan akan diberikan kad tertera nombor secara rawak
kedua-dua kad yang berlabel nombor telah yang akan dipulangkan semula setelah selesai
dipilih. membeli. Pelanggan yang berkunjung pada
A box contains a few cards labelled with letters and a few waktu berbeza mendapat kad yang tertera
cards labelled with numbers. Two pieces of cards were selected
dengan nombor yang sama.
simultaneously at random and both cards labelled with
A grocery store only allows five customers to enter the store at
numbers were selected.
a time. Each customer who enters the store will be given a card
with a random number that will be returned after they finished
Peristiwa bersandar shopping. The customers who visit at different times will get a
Dependent events card printed with the same number.
Peristiwa tak bersandar

Independent events
3. Tentu sahkan konjektur rumus kebarangkalian P(A  B) = P(A) × P(B) bagi setiap peristiwa yang berikut.
Verify the conjecture about the formula of probability P(A  B) = P(A) × P(B) for each of the following events. SP 9.2.2 TP3
Sekumpulan murid yang sukarela membantu guru dalam agihan buku teks secara pandu lalu terdiri
daripada tiga orang pengawas sekolah dan dua orang ahli kadet polis. Dua orang murid dipilih secara
rawak dan ditugaskan untuk mengawal lalu lintas. Tentu sahkan konjektur rumus kebarangkalian bahawa
seorang pengawas dan seorang ahli kadet polis dipilih dengan menyenaraikan kesemua kesudahan yang
mungkin.
A group of pupils who volunteered to assist teachers in the drive-thru textbooks distribution consisted of three school prefects and two
police cadets. Two pupils were randomly selected and assigned to control the traffic. Verify the conjecture about the formula of probability
that a prefect and a police cadet are selected by listing all possible outcomes.

P1 P2 P3 K1 K2
P1 (P1, P2) (P1, P3) (P1, K1) (P1, K2)
P2 (P2, P1) (P2, P3) (P2, K1) (P2, K2)
P3 (P3, P1) (P3, P2) (P3, K1) (P3, K2)
K1 (K1, P1) (K1, P2) (K1, P3) (K1, K2)
K2 (K2, P1) (K2, P2) (K2, P3) (K2, K1)
n(S) = 20
P(seorang pengawas dan seorang kadet polis dipilih)
P(a prefect and a police cadet are chosen)
12
=
20
3
=
5
Hukum pendaraban / Multiplication rule
P(seorang pengawas dan seorang kadet polis dipilih)
P(a prefect and a police cadet are chosen)
=  35 × 24  +  35 × 24 
6 6
= +
20 20
3
=
5
(a) Sekotak coklat mengandungi 9 pek coklat pelbagai perisa di mana tiga pek ialah coklat badam, dua
pek ialah coklat kacang tanah dan empat pek ialah coklat asli. Dahlia mengambil dua pek coklat secara
rawak satu demi satu dengan pemulangan. Tentu sahkan konjektur rumus kebarangkalian bahawa
Dahlia mendapat satu pek coklat badam dan satu pek coklat asli dengan menyenaraikan kesemua
kesudahan yang mungkin.
A box of chocolate consists of 9 packs of chocolates with three packs of almond chocolate, two packs of peanuts chocolate and four
packs of orginal chocolate. Dahlia picked two packs of chocolate randomly one by one with replacement. Verify the conjecture about
the formula of probability that Dahlia get one pack of almond chocolate and one pack of original chocolate by listing all possible
outcomes.
B1 B2 B3 K1 K2 C1 C2 C3 C4
B1 (B1, B1) (B1, B2) (B1, B3) (B1, K1) (B1, K2) (B1, C1) (B1, C2) (B1, C3) (B1, C4)
K1 (K1, B1) (K1, B2) (K1, B3) (K1, K1) (K1, K2) (K1, C1) (K1, C2) (K1, C3) (K1, C4)
K2 (K2, B1) (K2, B2) (K2, B3) (K2, K1) (K2, K2) (K2, C1) (K2, C2) (K2, C3) (K2, C4)
C1 (C1, B1) (C1, B2) (C1, B3) (C1, K1) (C1, K2) (C1, C1) (C1, C2) (C1, C3) (C1, C4)
n(S) = 81 Hukum pendaraban / Multiplication rule
P(mendapat coklat badam dan coklat asli) P(mendapat coklat badam dan coklat asli)
P(getting one almond chocolate and one original chocolate) P(getting one almond chocolate and one original chocolate)
24
=
81 =  39 × 49  +  39 × 49 
8 12 12
= = +
27 81 81
24
=
81
8
=
27

4. Selesaikan setiap yang berikut.. SP 9.2.2 TP3

Kotak J dan kotak Q masing-masing mengandungi empat keping kad berlabel huruf “A, M, I, R” dan tiga
keping kad berlabel dengan nombor “11, 12, 13”. Sekeping kad dipilih secara rawak dari kotak J dan
kotak Q. Dengan menyenaraikan kesemua kesudahan yang mungkin, hitung kebarangkalian mendapat
huruf konsonan dan nombor perdana.
Box J and box Q contain four cards labelled with the letters “A, M, I, R” and three cards labelled with numbers “11, 12, 13”. A card is chosen
at random from box J and box Q respectively. By listing all possible outcomes, calculate the probability of getting a consonant letter and
a prime number.
Kad kedua
Kad pertama Second card
First card
11 12 13
A (A, 11) (A, 12) (A, 13)
M (M, 11) (M, 12) (M, 13)
I (I, 11) (I, 12) (I, 13)
R (R, 11) (R, 12) (R, 13)
Mendapat kad berlabel huruf konsonan dan nombor perdana
Getting cards labelled with a consonant and a prime number
= {(M, 11), (M, 13), (R, 11), (R, 13)}
n(S) = 4 × 3 = 12
P(mendapat kad berlabel huruf konsonan dan nombor perdana)
P(getting cards labelled with a consonant and a prime number)
4
=
12
1
=
3
(a) Sebuah kotak yang mempunyai empat muka dilabelkan dengan nombor “2, 3, 5, 7”. Kotak itu dilambung
dua kali dan nombor yang berada di muka atas dicatat. Dengan menyenaraikan kesemua kesudahan
yang mungkin, hitung kebarangkalian mendapat nombor genap sebanyak dua kali.
A box with four faces is labelled with ”2, 3, 5, 7”. The box is tossed twice and the number on top of the surface is recorded. By listing all
possible outcomes, calculate the probability of getting even number twice.
Lambungan kedua
Lambungan pertama Second toss
First toss
2 3 5 7
2 (2, 2) (2, 3) (2, 5) (2, 7)
3 (3, 2) (3, 3) (3, 5) (3, 7)
5 (5, 2) (5, 3) (5, 5) (5, 7)
7 (7, 2) (7, 3) (7, 5) (7, 7)
Mendapat nombor genap dua kali
Getting even number twice
= {(2, 2)}
n(S) = 4 × 4 =16
P(mendapat nombor genap dua kali)
P(getting even number twice)
1
=
16

5. Selesaikan setiap yang berikut.. SP 9.2.2 TP4

Solve each of the following..
Sepapan telur mengandungi 30 biji telur. Daripada sepapan telur itu, empat biji telur telah rosak. Dua biji
telur dipilih secara rawak dari papan itu. Dengan melakarkan gambar rajah pokok, hitung kebarangkalian
mendapat kedua-dua telur yang elok.
A tray of eggs contains 30 eggs. From all of the eggs, four are rotted. Two eggs are selected randomly from the tray. By drawing a tree
diagram, calculate the probability of getting two good eggs.
Telur pertama Telur kedua Kesudahan

First egg Second egg Outcome
25
29 E (E, E)
26 E
30
4
29 26 R (E, R)
E (R, E)
29
4
30 R
3 R (R, R)
29
P(mendapat dua biji telur yang elok)
P(getting two good eggs)
26 25
= ×
30 29
65
=
87
(a) Sebuah kotak mengandungi 24 batang pen yang terdiri daripada 10 batang pen merah dan 14 batang
pen hitam. Dua batang pen dipilih secara rawak dari kotak itu tanpa pemulangan. Dengan melakarkan
gambar rajah pokok, hitung kebarangkalian mendapat kedua-dua pen berwarna hitam.
A box contains 24 pens consisting of 10 red pens and 14 black pens. Two pens were randomly selected from the box without
replacement. By drawing a tree diagram, calculate the probability of getting two black pens.
Pen pertama Pen kedua Kesudahan

First pen Second pen Outcome
9
23 M (M, M)
10 M
24
14
23 10 H (M, H)
M (H, M)
23
14
24 H
13 H (H, H)
23
P(mendapat dua batang pen berwarna hitam)

P(getting two black pens)
14 13
= ×
24 23
91
=
276

6. Selesaikan setiap yang berikut. SP 9.2.3 TP3

Jadual di bawah menunjukkan bilangan ahli Kelab Seni dan Kebudayaan di SMK Makmur.
The table below shows number of Arts and Culture Club members of SMK Makmur.
Bilangan Ahli
Kategori Number of members
Category Perempuan Lelaki
Female Male
Menengah Bawah 11 6
Lower Form
Menengah Atas 7 9
Upper Form
Jika dua orang ahli dipilih secara rawak

If two members are selected at random
(i) daripada ahli perempuan, hitung kebarangkalian kedua-dua ahli dipilih ialah murid menengah atas.
from the female members, calculate the probability that both members chosen are upper form students.
(ii) daripada menengah bawah, hitung kebarangkalian kedua-dua ahli dipilih ialah murid lelaki.
from the lower form, calculate the probability that both members chosen are male.
(i) P(kedua-dua ahli ialah murid menengah atas)

P(both members are upper form students)
7 6 7
= × =
18 17 51
(ii) P(kedua-dua ahli ialah murid lelaki)
P(both members are male)
6 5 15
= × =
17 16 136
(a) Jadual di bawah menunjukkan bilangan ahli dua rumah sukan di sebuah sekolah.
The table below shows the number of members of two sports houses in a school.
Bilangan Ahli
Rumah Sukan Number of members
Sports House Perempuan Lelaki
Female Male
Merah 8 15
Red
Biru 12 7
Blue
Jika dua orang ahli dipilih secara rawak

If two members are selected at random
(i) daripada rumah merah, hitung kebarangkalian kedua-dua ahli dipilih ialah murid lelaki.
from the red team, calculate the probability that both members chosen are male.
(ii) daripada perempuan, hitung kebarangkalian kedua-dua ahli dipilih ialah rumah biru.
from the female members, calculate the probability that both members chosen are from blue team.
(i) P(kedua-dua ahli ialah murid lelaki)

P(both members are male)
15 14 105
= × =
23 22 253
(ii) P(kedua-dua ahli daripada rumah biru)
P(both members are from blue team)
12 11 33
= × =
20 19 95

2
Jadual di bawah menunjukkan bilangan peserta kumpulan Bicara Berirama SMK Paya Hilir.
The table below shows number of a Choral Speaking group of SMK Paya Hilir.
Bilangan Ahli
Tingkatan Number of members
Form Perempuan Lelaki
Female Male
Dua 8 8
Two
Tiga 8 7
Three
Jika dua orang ahli dipilih secara rawak / If two members are selected at random
(a) daripada tingkatan dua, hitung kebarangkalian kedua-dua ahli dipilih ialah murid perempuan.
from form two, calculate the probability that both members chosen are female.
(b) daripada lelaki, hitung kebarangkalian kedua-dua ahli dipilih ialah murid tingkatan tiga.
from the male members, calculate the probability that both members chosen are form three.
(a) P(kedua-dua ahli ialah murid perempuan)

P(both members are female)
8 7 7 Bilangan sampel yang digunakan untuk menghitung
= × =
16 15 30 kebarangkalian bagi peristiwa bersandar akan semakin
(b) P(kedua-dua ahli ialah murid tingkatan tiga) berkurang. Ini menyebabkan kebarangkalian untuk
P(both members are form three) membuat pilihan berikutnya juga semakin berkurang.
7 6 1 The number of sample used to calculate the probability of
= × = dependent events will decrease. This causes the probability of
15 14 5 making the next choice to also decrease.

Saya berjaya
• Membezakan peristiwa bersandar dan peristiwa tak bersandar.
• Membuat dan menentusahkan konjektur tentang rumus kebarangkalian peristiwa bergabung.
• Menentukan kebarangkalian peristiwa bergabung bagi peristiwa bersandar dan peristiwa tak bersandar.
PBD 9.3 Peristiwa Saling Ekslusif dan Peristiwa Tidak Saling Ekslusif Buku Teks
Mutually Exclusive Events and Non-Mutually Exclusive Events ms. 253 – 261
FOKUS TOPIK Nota Visual
1. Jika peristiwa bergabung A dan B adalah saling eksklusif, maka tiada persilangan antara peristiwa A
dengan peristiwa B. P (A ∩ B) = 0
If combined events A and B are mutually exclusive, then there is not intersection between event A and event B. ξ
A B
Rumus penambahan kebarangkalian bagi peristiwa saling eksklusif ialah

The addition rule of probability for mutually exclusive events is
P(A  B) = P(A) + P(B)
2. Jika peristiwa bergabung A dan B adalah tidak saling eksklusif, maka terdapat persilangan antara
P (A ∩ B) ≠ 0
peristiwa A dengan peristiwa B. ξ
If combined events A and B are non-mutually exclusive, then there is an intersection between event A and event B. A B
Rumus penambahan kebarangkalian bagi peristiwa tidak saling eksklusif ialah

The addition rule of probability for non-mutually exclusive events is
P(A  B) = P(A) + P(B) – P(A  B)

7. Tentukan sama ada pasangan berikut ialah peristiwa saling ekslusif atau peristiwa tidak saling ekslusif.
Determine whether the following pairs are mutually exclusive events or non-mutually exclusive events. SP 9.3.1 TP1
Seorang murid dari kelas 4 Murni dipilih secara rawak. Diberi

A pupil from class 4 Murni is chosen randomly. Given
J = murid dipilih ialah pengawas sekolah.

J = the chosen pupil is a prefect.
K = murid dipilih ialah lelaki.
K = the chosen pupil is a male.
L = murid dipilih ialah ahli persatuan pandu puteri.
L = the chosen pupil is girl guides association members.
J dan K Peristiwa tidak saling ekslusif

J and K Non-mutually exclusive events
J dan L Peristiwa tidak saling ekslusif
J and L Non-mutually exclusive events
K dan L Peristiwa saling ekslusif
K and L Mutually exclusive events
(a) Seorang penumpang kereta api yang baru tiba di Stesen Kereta Api Tumpat dipilih secara rawak. Diberi
A train passenger who has just arrived at Tumpat Railway Station is randomly selected. Given
P = penumpang dipilih ialah pelancong luar negara.

P = the chosen passenger is a foreigner tourist.
Q = penumpang dipilih ialah penduduk tempatan.
Q = the chosen passenger is local citizen.
R = penumpang dipilih ialah murid SMK Tumpat.

R = the chosen passenger is SMK Tumpat’s pupils.
P dan Q Peristiwa saling ekslusif

P and Q Mutually exclusive events
P dan R Peristiwa saling ekslusif
P and R Mutually exclusive events
Q dan R Peristiwa tidak saling ekslusif
Q and R Non-mutually exclusive events
(b) Sebuah balang mengandungi kad yang berlabel 1 hingga 5, I hingga IV dan A hingga E. Sekeping kad
dipilih secara rawak daripada balang tersebut. Diberi
A jar contains cards labelled 1 to 5, I to IV and A to E. A piece of card is randomly selected from the jar. Given
S = kad dipilih berlabel huruf.

S = the chosen card is labelled with letter.
T = kad dipilih berlabel nombor roman.
T = the chosen card is labelled with roman number.
U = kad dipilih berlabel nombor.
U = the chosen card is labelled with number.
S dan T Peristiwa saling ekslusif

S and T Mutually exclusive events
S dan U Peristiwa saling ekslusif
S and U Mutually exclusive events
T dan U Peristiwa tidak saling ekslusif
T and U Non-mutually exclusive events

8. Selesaikan setiap masalah yang berikut. SP 9.3.2 TP3

Di dalam sebuah kotak, terdapat tujuh keping kad berlabel dengan huruf “T, A, H, N, I, A, H”. Sekeping kad
dipilih secara rawak. Diberi
In a box, there are seven cards labelled with letters “T, A, H, N, I, A, H”. A card is chosen randomly. Given
Q = mendapat huruf vokal.

Q = getting a vowel letter.
R = mendapat huruf konsonan.
R = getting a consonant letter.
S = mendapat kad berlabel “T”.
S = getting card labelled with “T”.
(i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakilkan hubungan antara peristiwa Q, R dan S.
Draw a Venn diagram to represent the relation between events Q, R and S.
(ii) Tentu sahkan rumus penambahan kebarangkalian bagi setiap peristiwa bergabung berikut dengan
menyenaraikan semua kesudahan yang mungkin.
Verify the conjecture about the formula of probability for each combined events below by listing all possible outcomes.
(a) P(Q atau R)
P(Q or R)
(b) P(Q atau S)
P(Q or S)
(c) P(R atau S)
P(R or S)
(i) ξ Q R
•N
•A •H •H
•A
•I S
•T
(ii) (a) Q  R = {} (b) Q  S = {} (c) R  S = {T}

P(Q) + P(R) – P(Q  R) P(Q) + P(S) – P(Q  S) P(R) + P(S) – P(R  S)
3 3 4
= + 4 – 0 = + 1 – 0 = + 1 – 1
7 7 7 7 7 7 7
= 1 = 4 = 4
7 7
Q = {A, A, I}
R = {H, H, N, T} Q = {A, A, I} R = {H, H, N, T}
Q  R = {A, A, I, H, H, N, T} S = {T} S = {T}
P(Q  R) = 7 = 1 Q  S = {A, A, I, T} R  S = {H, H, N, T}
7 P(Q  S) = 4 P(R  S) = 4
7 7
Maka, terbukti
P(Q) + P(R) − P(Q  R) Maka, terbukti Maka, terbukti
= P(Q  R). P(Q) + P(S) − P(Q  S) P(R) + P(S) − P(R  S)
Hence, it is proven that = P(Q  S). = P(R  S).
P(Q) + P(R) − P(Q  R) Hence, it is proven that Hence, it is proven that
= P(Q  R). P(Q) + P(S) − P(Q  S) P(R) + P(S) − P(R  S)
= P(Q  S). = P(R  S).

(a) Terdapat lima keping kad berlabel dengan huruf “H, E, B, A, T” dimasukkan ke dalam sebuah kotak.
Sekeping kad dipilih secara rawak.
There are five cards labelled with letters “H, E, B, A, T” inserted into a box. A card is chosen randomly.
J ialah peristiwa mendapat huruf vokal.

J is an event of getting a vowel letter.
K ialah peristiwa mendapat huruf konsonan.
K is an event of getting a consonant letter.
L ialah peristiwa mendapat kad berlabel “B”.
L is an event of getting a card labelled with “B”.
(i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakilkan hubungan antara peristiwa J, K dan L.
Draw a Venn diagram to represent the relation between events J, K and L.
(a) P(J atau K)
P(J or K)
(b) P(J atau L)
P(J or L)
(c) P(K atau L)
P(K or L)
(i) ξ J K
•H •T
•E
L
•A •B
(ii) (a) J  K = {} (b) J  L = {} (c) K  L = {B}

P(J) + P(K) – P(J  K) P(J) + P(L) – P(J  L) P(K) + P(L) – P(K  L)
2
= + 3 – 0 2
= + 1 – 0
3
= + 1 – 1
5 5 5 5 5 5 5
=1
= 3 = 3
5 5
J = {A, E}
K = {B, T, H} J = {E, A} K = {B, H, T}
J  K = {A, B, E, T, H} L = {B} L = {B}
P(J  K) = 5 = 1 J  L = {E, A, B} K  L = {B, H, T}
5
P(J  L) = 3 P(K  L) = 3
Maka, terbukti 5 5
P(J) + P(K) − P(J  K) Maka, terbukti Maka, terbukti
= P(J  K). P(J) + P(L) − P(J  L) P(K) + P(L) − P(K  L)
Hence, it is proven that = P(J  L). = P(K  L).
P(J) + P(K) − P(J  K) Hence, it is proven that Hence, it is proven that
= P(J  K). P(J) + P(L) − P(J  L) P(K) + P(L) − P(K  L)
= P(J  L). = P(K  L).

(b) Sebuah kotak mengandungi kad berlabel dengan nombor “7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14”. Sekeping kad
dipilih secara rawak. Diberi
A box contains cards labelled with numbers “7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14”. A card is chosen randomly. Given
A = mendapat nombor ganjil.

A = getting an odd number.
B = mendapat nombor genap.
B = getting an even number.
C = mendapat kad berlabel faktor bagi 12.
C = getting a card labelled with factor of 12.
(i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakilkan hubungan antara peristiwa A, B dan C.
Draw a Venn diagram to represent the relation between events A, B and C.
(a) P(A atau B)
P(A or B)
(b) P(A atau C)
P(A or C)
(c) P(B atau C)
P(B or C)
(i) ξ A B
•14
•9 •8
•13 •10
C
•11 •7 •12
(ii) (a) A  B = {} (b) A  C = {} (c) B  C = {12}

P(A) + P(B) – P(A  B) P(A) + P(C) – P(A  C) P(B) + P(C) – P(B  C)
4
= + 4 – 0 4
= + 1 – 0
4
= + 1 – 1
8 8 8 8 8 8 8
=1
= 5 = 4 = 1
8 8 2
A = {7, 9, 11, 13}
B = {8, 10, 12, 14} A = {7, 9, 11, 13} B = {8, 10, 12, 14}
A  B = {7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14} C = {12} C = {12}
P(A  B) = 8 = 1 A  C = {7, 9, 11, 12, 13} B  C = {8, 10, 12, 14}
8
P(A  C) = 5 P(B  C) = 4 = 1
Maka, terbukti 8 8 2
P(A) + P(B) − P(A  B) Maka, terbukti Maka, terbukti
= P(A  B). P(A) + P(C) − P(A  C) P(B) + P(C) − P(B  C)
Hence, it is proven that = P(A  C). = P(B  C).
P(A) + P(B) − P(A  B) Hence, it is proven that Hence, it is proven that
= P(A  B). P(A) + P(C) − P(A  C) P(B) + P(C) − P(B  C)
= P(A  C). = P(B  C).


Solve each of the following problems. E-pop Quiz
Terdapat lapan keping kad yang berlabel “M, A, T, L, A, M, A, T” di dalam sebuah kotak. Sekeping kad dipilih
secara rawak dari kotak tersebut. Hitung kebarangkalian kad yang dipilih berlabel huruf vokal atau “L”.
There are eight cards labelled with “M, A, T, L, A, M, A, T” in a box. A card is randomly chosen from the box. Calculate the probability that
the card chosen is labelled with a vowel or letter “L”.
Kad yang berlabel huruf vokal / Cards labelled with vowel = {A, A, A}
Kad yang berlabel huruf “L” / Cards labelled with “L” = {L}
P(kad yang berlabel huruf vokal atau “L”)
P(cards labelled with vowel or “L”)
3 1 4 1
= + = =
8 8 8 2
(a) Terdapat enam keping kad yang berlabel “T, U, J, U, A, N” di dalam sebuah kotak. Sekeping kad dipilih
secara rawak dari kotak tersebut. Hitung kebarangkalian kad yang dipilih berlabel huruf vokal atau “A”.
There are six cards labelled with “T, U, J, U, A, N” in a box. A card is randomly chosen from the box. Calculate the probability that the
card chosen is labelled with a vowel or letter “A”.
Kad yang berlabel huruf vokal / Cards labelled with vowel = {U, U, A}
Kad yang berlabel huruf “A” / Cards labelled with “A” = {A}
P(kad yang berlabel huruf vokal atau “A”)
P(cards labelled with vowel or “A”)
3 1 4 2
= + = =
6 6 6 3
10. Selesaikan masalah yang berikut. SP 9.3.3 TP4

Kebarangkalian Nora untuk menggunakan wang lebihan bulan tertentu untuk membeli sebuah beg tangan
atau sepasang kasut masing-masing ialah 2 dan 4 .
3 5 2 4
The probability of Nora using her extra money in a certain month to buy a handbag or a pair of shoes are and respectively.
3 5
(a) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakilkan hubungan kebarangkalian Nora menggunakan wang
tersebut untuk membeli sebuah beg tangan atau sepasang kasut.
Draw a Venn diagram to represent the relation of probability that Nora uses the money to buy a handbag or a pair of shoes.
(b) Hitung kebarangkalian Nora tidak membeli beg tangan.
Calculate the probability that Nora does not buy handbag.
(a) P(Nora membeli kedua-dua barang tersebut) P(Nora tidak membeli kedua-dua barang)
P(Nora buys both items) P(Nora does not buy both items)
= 2 × 4 = 8 =1– 2 – 8 – 4
3 5 15 15 15 15
= 1
P(Nora membeli sepasang kasut sahaja) 15
P(Nora buys a pair of shoes only)
ξ
= 4 – 8 = 4
B K
5 15 15 2 8 4
15 15 15
1
P(Nora membeli beg tangan sahaja) 15
P(Nora buys a handbag only)
= 2 – 8 = 2 (b) P(Nora tidak membeli beg tangan)
3 15 15 P(Nora does not buy handbag)
=1– 2 = 1
3 3

(a) Kebarangkalian Adam untuk membeli secawan kopi dan teh dari sebuah kafe masing-masing ialah 4
7
dan 2 .
3
4 2
The probability of Adam buying a cup of coffee and tea from a cafe is and respectively.
7 3
(i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakilkan hubungan kebarangkalian Adam membeli secawan
kopi dan teh.
Draw a Venn diagram to represent the relation of probability that Adam buys a cup of coffee and tea.
(ii) Hitung kebarangkalian Adam tidak membeli secawan kopi.
Calculate the probability that Adam does not buy a cup of coffee.
(i) P(Adam membeli kedua-dua minuman P(Adam tidak membeli kedua-dua minuman)
tersebut) P(Adam does not buy both drinks)
P(Adam buys both drinks) =1– 4 – 8 – 2
= × = 4 2 8 21 21 7
7 3 21 = 1
7
P(Adam membeli secawan kopi sahaja)
P(Adam buys a cup of coffee only) ξ K T
= 4 – 8 = 4 4 8 2
7 21 21 21 21 7
1
P(Adam membeli teh sahaja) 7
P(Adam buys tea only)

= 2 – 8 = 2 (ii) P(Adam tidak membeli kopi)
3 21 7 P(Adam does not buy a cup of coffee)
=1– 4 = 3
7 7

SMK Megah menganjurkan satu bengkel dan penyertaan adalah terbuka kepada semua murid.
Kebarangkalian Ain dan Syahirah menyertai bengkel ini masing-masing ialah 1 dan 3 . Lakar satu gambar
7 14
rajah pokok dan hitung kebarangkalian bahawa hanya seorang daripada Ain atau Syahirah yang menyertai
bengkel tersebut.
SMK Megah organizes a workshop and the participation is open to all pupils. The probabilities of Ain and Syahirah participating in this
1 3
workshop are and respectively. Sketch a tree diagram and calculate the probability of either Ain or Syahirah participating in the
7 14
workshop.
Ain Syahirah Kesudahan
Outcome
3
14 S (A, S)
1 A
7
11
14 Sʹ (A, Sʹ)
3
S (Aʹ, S)
14
6
7 Aʹ
11 Sʹ (Aʹ, Sʹ)
14
P(salah seorang daripada Ain atau Syahirah yang menyertai bengkel) Tip Penting
P(either Ain or Syahirah participates in the workshop)
Kebarangkalian peristiwa pelengkap
= P(A, Sʹ), P(Aʹ, S)
A ditulis sebagai P(Aʹ).
1 6 29
= × 11 + × 3 =
    The probability of the complement of
7 14 7 14 98 event A is written as P(Aʹ).

(a) Zaza menerbitkan sebuah buku motivasi dalam dua versi iaitu fizikal dan digital. Hasil tinjauan
mendapati kebarangkalian seorang responden untuk membeli buku fizikal dan buku digital masing-
masing ialah 3 dan 3 . Lakar satu gambar rajah pokok dan hitung kebarangkalian bahawa responden
8 5
itu hanya membeli salah satu daripada versi fizikal atau digital.
Zaza has published a motivational book in two versions which are physical and digital. The survey shows that the probability of a
3 3
respondent to buy the physical and digital book are and respectively. Sketch a tree diagram and calculate the probability that
8 5
the respondent buys either the physical or digital version.
Versi fizikal Versi digital Kesudahan

Physical version Digital version Outcome
3
5 D (F, D)
3
F
8
2
3 Dʹ (F, Dʹ)
5
5 D (Fʹ, D)
5
8 Fʹ
2 Dʹ (Fʹ, Dʹ)
5
P(membeli salah satu daripada versi fizikal atau digital) = P(F, Dʹ), P(Fʹ, D)
P(buys either physical or digital version) 3 2 5 3 21
= × + × =
8 5 8 5 40    
3
Kebarangkalian Syahmi menyertai pertandingan catur dan periuk solar masing-masing ialah 5 dan 5 .
5 5 7 12
The probability of Syahmi participating in a chess and solar pot competition are and respectively.
7 12
(a) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakilkan hubungan
kebarangkalian Syahmi menyertai pertandingan catur dan
periuk solar.
Draw a Venn diagram to represent the probability of Syahmi participating in a Sebelum melukis gambar rajah Venn bagi
chess and solar pot competition. kebarangkalian tidak saling eksklusif, tentukan
kebarangkalian bagi persilangan terlebih dahulu.
(b) Hitung kebarangkalian Syahmi menyertai pertandingan Before drawing a Venn diagram for non -mutually
catur atau periuk solar. exclusive probabilities, determine the probability of the
Calculate the probability of Syahmi participating in a chess or solar pot intersection first.
competition.
5 5 25
(a) P(Syahmi menyertai pertandingan catur dan periuk solar) = × =
P(Syahmi participates in chess and solar pot competition) 7 12 84
5 25 5 ξ C S
P(Syahmi menyertai pertandingan catur sahaja) = – =
P(Syahmi participates in a chess competition only) 7 84 12 5 25 5
12 84 42
5 25 5 1
P(Syahmi menyertai pertandingan periuk solar sahaja) = – = 6
P(Syahmi participates in a solar pot competition only) 12 84 42
5 5 25 5
(b) P(Syahmi menyertai pertandingan catur atau periuk solar) = + – =
P(Syahmi participates in chess or solar pot competition) 7 12 84 6

Saya berjaya
• Membezakan peristiwa saling eksklusif dan peristiwa tidak saling eksklusif.
• Mengesahkan rumus kebarangkalian peristiwa bergabung bagi peristiwa saling eksklusif dan peristiwa tidak saling eksklusif.
• Menentukan kebarangkalian peristiwa bergabung bagi peristiwa saling eksklusif dan peristiwa tidak saling eksklusif.

PBD 9.4 Aplikasi Kebarangkalian Peristiwa Bergabung Buku Teks
Application of Probability of Combined Events ms. 262 – 264

Sekeping syiling dilambung sebanyak dua kali berturut-turut. Jika uji kaji ini dijalankan sebanyak 500 kali,
hitung kebarangkalian mendapat angka sebanyak dua kali.
A coin is tossed twice in a row. If this experiment is run 500 times, calculate the probability of getting a tail twice.
Lambungan pertama Lambungan kedua Kesudahan
First toss Second toss Outcome
1
2 A (A, A)
1 A
2
1
2 G (A, G)
1
A (G, A)
2
1
2 G
1 G (G, G)
2
P(A, A) =  12 × 12  = 14
1
n(mendapat angka dua kali) = × 500 = 120 kali / 120 times
n(getting tail twice) 4
(a) Sebuah kotak mengandungi 3 keping kad yang berlabel "A, I, R". Dua keping kad dipilih secara rawak
dari kotak tersebut satu demi satu dengan pemulangan. Jika uji kaji ini dijalankan sebanyak 90 kali,
hitung kebarangkalian mendapat sekurang-kurangnya satu huruf vokal.
A box contains 3 pieces of cards labelled "A, I, R". Two pieces of cards are randomly selected from the box one by one with replacement.
If this experiment is run 90 times, calculate the probability of getting at least one vowel letter.
Kad pertama Kad kedua Kesudahan
First card Second card Outcome
2
3 V (V, V)
2 V
3
1
3 V' (V, V')
2
V (V', V)
3
1
3 V'
1 V' (V', V')
3
P(V, V) + P(V, V') + P(V', V) =  23 × 23  +  23 × 13  +  13 × 23  = 89
8
n(sekurang-kurangnya satu huruf vokal) = × 90 = 80 kali / times
n(at least one vowel letter) 9


Solve.
Di dalam sebuah laci, terdapat tiga batang pen hitam, empat batang pen biru dan dua batang pen merah.
Dua batang pen diambil secara rawak. Hitung kebarangkalian mendapat kedua-dua batang pen yang
berlainan warna.
In a drawer, there are three black pens, four blue pens and two red pens. Two pens were taken at random. Calculate the probability of
getting two pens with different colours.
Pilihan Pertama / First Choice Pilihan Kedua / Second Choice Kesudahan / Outcome
2 H (H, H)
8 4
H 8 B (H, B)
2
3 8
M (H, M)
9 3
H (B, H)
4 8 3
9 8 B (B, B)
B 2
8
M (B, M)
2 3
H (M, H)
9 8 4
M 8 B (M, B)
1
8 M (M, M)
P(mendapat kedua-dua batang pen yang berlainan warna)
P(getting two pens with different colours)
=  39 × 48  +  39 × 28  +  49 × 38  +  49 × 28  +  29 × 38  +  29 × 48  = 13
18
(a) Sebuah kotak mengandungi lima bungkus biskut kelapa, tiga bungkus biskut coklat dan dua bungkus
biskut halia. Dua bungkus biskut dipilih secara rawak dari kotak itu. Hitung kebarangkalian mendapat
dua biskut yang berperisa sama.
A box contains five packs of coconut biscuits, three packs of chocolate biscuits and two packs of ginger biscuits. Two packets of
biscuits were randomly selected from the box. Calculate the probability of getting two biscuits of the same flavour.
Pilihan Pertama / First Choice Pilihan Kedua / Second Choice Kesudahan / Outcome
4 K (K, K)
9 3
9
K C (K, C)
2
5 9
10 5 H (K, H)
K (C, K)
9
3 2
10 9
C C (C, C)
2
9
H (C, H)
5
2 K (H, K)
9 3
10
9
H C (H, C)
1
9 H (H, H)
P(mendapat biskut yang berperisa sama) = 5 × 4 + 3 × 2 + 2 × 1 = 14

     
P(getting biscuits of the same flavour) 10 9 10 9 10 9 45

14. Lakukan aktiviti berikut. SP 9.4.1 TP6

AKTIVITI Think-Pair-Share
(a) Murid dibahagi beberapa kumpulan yang terdiri daripada 2 orang.

The pupils are divided into a few groups consisting of 2 members. Aktiviti
Activity
(b) Imbas kod QR untuk mendapatkan soalan aktiviti.
Scan the QR code to obtain the activity question.
(c) Setiap kumpulan berbincang dengan pasangan masing-masing dan menulis jawapan hasil
perbincangan.
Each group discusses with their partner and writes the answers of the discussion.
(d) Jawapan bagi setiap kumpulan perlu dibentangkan di hadapan kelas.
The answers for each group should be presented in front of the class.
4
Sebuah hamper mengandungi tujuh kotak susu, dua kotak air teh dan tiga kotak air coklat. Dua minuman
dipilih secara rawak dari hamper itu. Hitung kebarangkalian mendapat minuman yang berperisa sama.
A hamper contains seven boxes of milk, two boxes of tea drink and three boxes of chocolate drink. Two drinks were randomly selected from the
hamper. Calculate the probability of getting drinks with the same flavour.
Pilihan Pertama Pilihan Kedua Kesudahan

First Choice Second Choice Outcome
6 S (S, S) • Bilangan sampel untuk peristiwa kedua
11 2 akan berkurang n – 1 sekiranya sudah
11 T (S, T) terpilih ketika peristiwa pertama.
S The number of samples for the second event
7 3
will be reduced by n-1 if already selected
12 11 during the first event.
C (S, C)
7 • Kaedah pelengkap juga boleh digunakan
S (T, S) untuk menyelesaikan soalan ini.
2 11 1 Complementary methods can also be used to
12 11 T solve this question.
T (T, T) 1 – P(perisa sama) = P(perisa berbeza)
3
1 – P(same flavour) = P(different flavour)
11
7 C (T, C)
3 S (C, S)
12 11 2
11 T (C, T)
C
2
11
C (C, C)
P(mendapat air kotak yang berperisa sama)

P(getting drinks with the same flavour)
= 7 × 6 + 2 × 1 + 3 × 2
     
12 11 12 11 12 11
= 25
66

Saya berjaya
• Menyelesaikan masalah yang melibatkan kebarangkalian peristiwa bergabung.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 9
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 9
Getting both pupils from red team from a class with four
from red team and two from blue team when chosen
Kertas 1 randomly.
D Mendapat dua biji gula-gula perisa sama
1. Dua keping kad berlabel “Y, A” dimasukkan ke dari sebuah bekas yang mengandungi 10 biji
dalam sebuah kotak. Dua keping kad dikeluarkan gula-gula perisa kopi dan 10 biji gula-gula
satu demi satu tanpa pemulangan. Tentukan perisa strawberi apabila dua biji gula-gula
ruang sampel yang terhasil bagi peristiwa dipilih secara rawak tanpa pemulangan.
bergabung di atas. Getting two pieces of the same flavoured candy from
Two cards labelled “Y, A” are placed in a box. Two pieces of cards a container containing 10 pieces of coffee flavoured
are issued one after the other without replacement. Determine candy and 10 pieces of strawberry flavoured candy
the sample space for the combined events above. when two pieces of candy are randomly selected without
A {(Y, Y), (Y, A), (A, Y), (A, A)} replacement.
B {(Y, Y), (Y, A), (A, A), (A, A)} 4. Kotak P mengandungi empat keping kad berlabel
C {(Y, A), (A, Y)} huruf “P, A, D, U”. Dua keping kad dipilih secara
D {(Y, Y), (A, A)} rawak dengan pemulangan. Nyatakan n(S) dalam
2. Dua kotak masing-masing mengandungi kad eksperimen ini.
Box P contains four cards labelled with letters “P, A, D, U”. Two
berlabel huruf “S, A, L, A, M” dan kad berlabel cards are chosen randomly with replacement. State the n(S) in
nombor “5, 3, 2, 5”. Sekeping kad dipilih dari setiap this experiment.
kotak. Tentukan kebarangkalian memperoleh A 4
sekeping kad berlabel huruf vokal dan berlabel B 8
nombor genap. C 12
Two boxes each contain cards labelled with the letters “S, A, L, D 16
A, M” and cards labelled with the number “5, 3, 2, 5”. A piece
of card is selected from each box. Determine the probability of 5. Kotak Q mengandungi empat keping kad
getting cards labelled with a vowel letter and an even number. berlabel huruf “S, A, G, U”. Dua keping kad dipilih
1 secara rawak tanpa pemulangan. Nyatakan n(S)
A
20 dalam eksperimen ini.
1 Box Q contains four cards labelled with letters “S, A, G, U”. Two
B
10 cards are chosen randomly without replacement. State the n(S)
3 in this experiment.
C A 4
20
1 B 8
D
5 C 12
3. Antara yang berikut, yang manakah merupakan D 16
peristiwa tak bersandar?
Which of the following is an independent event? Kertas 2
A Mendapat nombor genap apabila dua biji
dadu adil dilambung. 1. Fifi memilih dua buah buku dari sebuah kotak
Getting an even number when two fair dice are tossed. yang mengandungi dua buah buku kerja
B Mendapat sebiji oren dan sebiji epal dari Matematik dan tiga buah buku kerja Kimia. Buku
sebuah kotak yang mengandungi tiga biji pertama dipulangkan semula sebelum buku
oren dan empat biji epal apabila dua biji buah kedua dipilih. Lukis gambar rajah pokok dan
dikeluarkan tanpa pemulangan. hitung kebarangkalian mendapat kedua-dua
Getting an orange and an apple from a box contains three
oranges and four apples when two fruits are taken out buku kerja dari subjek yang sama.
without replacement. Fifi chooses two books from a box that contains two
Mathematics work book and three Chemistry work book. The
C Mendapat kedua-dua orang murid dari rumah first book is returned before the second book is chosen. Draw a
merah dari sebuah kelas yang mengandungi tree diagram and calculate the probability of getting both work
empat ahli rumah merah dan dua ahli rumah books from the same subject.
biru yang dipilih secara rawak. [4 markah / 4 marks]


Buku Pertama Buku Kedua Kesudahan (a) P(Ramy dan Taylor mendaki Bukit Panorama)
First Book Second Book Outcome P(Ramy and Taylor hike Bukit Panorama)
5 2 1
2 = × =
M (M, M) 8 5 4
2 5
M P(Ramy sahaja pergi mendaki)
5
3 K (M, K)
P(Only Ramy go hiking)
5 2 5 1 3
= – =
3 5 M (K, M) 8 4 8
K
5 P(Taylor sahaja pergi mendaki)
3 K (K, K) P(Only Taylor go hiking)
5 2 1
= –
5 4
P(mendapat kedua-dua buku kerja dari subjek 3
=
yang sama) 20
P(getting both work books from the same subject)
ξ R T
2 2 3 3
=
5 5 
× + ×
5 5    3 1 3
8 4 20
13 9
= 40
25
(b) P(Ramy atau Taylor mendaki Bukit Panorama)
P(Ramy or Taylor hiking Bukit Panorama)
2. Kotak M dan kotak N masing-masing 5 2 1
mengandungi kad berlabel dengan nombor “4, = + –
8 5 4
7, 7, 8” dan kad berlabel dengan huruf “A, B, C”. 31
Sekeping kad dipilih secara rawak masing-masing =
40
dari kotak M dan kotak N. Hitung kebarangkalian
mendapat faktor bagi 8 dan huruf B. 4. Terdapat 15 kiub pati ros dan 5 kiub pati kurma di
Box M and box N contains cards labelled with numbers “4, 7, 7, 8” dalam sebuah kotak. Dua kiub pati dipilih secara
and cards labelled with letters “A, B, C” respectively. A card is rawak dari kotak tersebut satu demi satu tanpa
chosen randomly from box M and box N respectively. Calculate pemulangan.
the probability of getting cards with factor of 8 and letter B. There are 15 cubes of rose extract and 5 cubes of dates extract
[5 markah / 5 marks] in a box. Two cubes of extract are chosen at random from the
box one by one without replacement.
Jawapan / Answer :
(a) Wakilkan situasi di atas dengan gambar
2
P(faktor bagi 8 / factor of 8) = rajah pokok.
4 Represent the situation above with a tree diagram.
1
P(huruf B / letter B) = (b) Hitung kebarangkalian
3
Calculate the probability
P(faktor bagi 8 dan huruf B) / P(factor of 8 and letter B) (i) mendapat kiub pertama kiub pati
2 1 1
= × = kurma.
4 3 6 of getting the first cube of dates extract.
(ii) mendapat kedua-dua kiub pati kurma.
3. Kebarangkalian bagi Ramy dan Taylor untuk of getting both cubes of dates extract.
5 [8 markah / 8 marks]
mendaki Bukit Panorama masing-masing ialah
2 8
dan . Jawapan / Answer :
5
The probability of Ramy and Taylor to hike Bukit Panorama are (a)
5 2 Kiub Pertama Kiub Kedua Kesudahan
and respectively.
8 5 First Cube Second Cube Outcome
(a) Wakilkan kebarangkalian Ramy dan Taylor 14
mendaki Bukit Panorama dalam gambar 19 R (R, R)
rajah Venn. 15
20 R
Represent the probability of Ramy and Taylor hike Bukit
5 K (R, K)
Panorama in Venn diagram. 15
19
(b) Hitung kebarangkalian Ramy atau Taylor 19 R (K, R)
5
mendaki Bukit Panorama. K
Calculate the probability that Ramy or Taylor hike Bukit
20
Panorama. 4 K (K, K)
[8 markah / 8 marks] 19

(b) (i) P(kiub pertama pati kurma) (b) Hitung kebarangkalian bahawa
P(first cube date extract) Calculate the probability that
= P(K, R) + P(K, K)
(i) dua botol yang dipilih mempunyai
perisa yang sama.
= 5 × 15 + 5 × 4
    two selected bottles have the same flavour.
20 19 20 19
1 (ii) dua botol yang dipilih mempunyai
=
4 perisa berbeza.
two selected bottles have different flavours.
(ii) P(kedua-dua pati kurma) [8 markah / 8 marks]
P(both cubes of dates extract)
= P(K, K) Jawapan / Answer :
(i) P(kedua-dua botol mempunyai perisa yang
= 5 × 4  
20 19 sama)
P(both bottles have the same flavour)
= 1
19 = 6 × 5 + 4 × 4 + 3 × 2
     
13 12 13 13 13 12
55
=
169
5. Terdapat enam botol kopi berperisa karamel, (ii) P(kedua-dua botol mempunyai perisa yang
empat botol kopi berperisa badam dan tiga berbeza)
P(both bottles have different flavours)
botol kopi berperisa mocha di dalam sebuah peti
ais. Dua botol kopi dipilih secara rawak dari peti = 6 × 4 + 6 × 3 + 4 × 6
     
13 12 13 12 13 13
ais satu demi satu. Jika botol pertama berperisa 4 3 3 6
badam, botol itu akan diletakkan semula ke + ×  + × + 3 × 4
    
13 13 13 12 13 12
dalam peti ais sebelum botol kedua dipilih. 114
There are six bottles of caramel-flavoured coffee, four bottles of =
almond-flavoured coffee and three bottles of mocha-flavoured 169
coffee in a fridge. Two bottles of coffee were randomly selected
from the refrigerator one at a time. If the first bottle is almond 6. Dalam satu rombongan, setiap peserta diberi
flavoured, the bottle will be placed back in the refrigerator pilihan untuk memilih menu makan tengah
before the second bottle is selected. hari iaitu sama ada nasi goreng atau nasi ayam.
(a) Lengkapkan gambar rajah pokok di bawah. Kebarangkalian untuk Shazlynn, Hana dan Puteri
Complete the tree diagram below. 1 5
memilih nasi goreng masing-masing ialah ,
Botol Pertama Botol Kedua Kesudahan 1 3 7
First bottle Second bottle Outcome dan . Hitung kebarangkalian bahawa dua orang
6
5 K (K, K) daripada mereka memilih menu nasi goreng.
12 4 In a trip, every member is given choices to choose for lunch
menu either nasi goreng or nasi ayam. The probability of
K 12 B (K, B) 1 5
Shazlynn, Hana and Puteri to choose nasi goreng are , and
1 3 7
6 3 6
respectively. Calculate the probability two of them choose
12 6 M (K, M)
13 nasi goreng.
13 K (B, K) [8 markah / 8 marks]
4 4
13 Jawapan / Answer :
B 13 B (B, B) P(dua daripada mereka memilih nasi goreng)
P(two of them choose nasi goreng)
3
3
13 6 M (B, M) =  13 × 57 × 56  +  13 × 16 × 27  +  57 × 16 × 23 
12 K (M, K)
13 4 = 25 + 1 + 5
12 B 126 63 63
M (M, B)
= 37
2 126
12 M (M, M)

Dalam satu forum antarabangsa, kebarangkalian Luta, Saging dan Gybbon untuk
2 4 3
terpilih mewakili sekolah masing-masing ialah , dan . KBAT Mengaplikasi • P(A  B  C)
7 9 10 = P(A) × P(B) × P(C)
In an international forum, the probability of Luta, Saging and Gybbon to be chosen as school
2 4 3
representator is , and respectively.
7 9 10
(a) Cari kebarangkalian ketiga-tiga mereka terpilih dalam forum tersebut.

Find the probability all three of them are chosen in that forum.
P(ketiga-tiga terpilih)
P(all three are chosen)
2 4 3
=
× ×
7 9 10
4
=
105
(b) Diberi bahawa dua orang murid akan mewakili sekolah dalam forum • Lakar gambar rajah Venn
antarabangsa tersebut. Jika Gybbon adalah salah seorang murid yang terpilih, supaya lebih berhati-hati
dengan nilai persilangan antara
hitung kebarangkalian Luta atau Saging yang merupakan seorang lagi murid peristiwa.
yang terpilih untuk mewakili sekolah. Sketch a Venn diagram to be
Given that two pupils will be chosen to represent the school in the international forum. If Gybbon is more careful with the value of the
one of the school representator, calculate the probability that Luta or Saging is the other pupil that intersection between events.
will represent the school. • P(A) dan / and P(B) = P(A  B)
Murid yang terpilih ialah sama ada Gybbon dan Luta atau Gybbon dan Saging. P(A) atau / or P(B) = P(A  B)
The pupils chosen are either Gybbon and Luta or Gybbon and Saging. • P(A  B)  P(A  C)
P(G  L)  P(G  S) = P(A  B) – P(A  B  C)
4 + P(A  C) – P(A  B  C)
= G  L – + GS– 4   
105 19
3 2 4 3 4 4
= × – 
10 7 105
+ × –  
10 9 105 
1
=
7
Kuiz 9

BAB Matematik Pengguna:
Pengurusan Kewangan
10 Consumer Mathematics:
Financial Management
PBD 10.1 Perancangan dan Pengurusan Kewangan Nota Buku Teks
Financial Planning and Management Visual ms. 272 – 289
FOKUS TOPIK
Kaedah SMART adalah akronim kepada
SMART method is an acronym to
S M A R T
Khusus Boleh diukur Boleh dicapai Bersifat realistik Tempoh masa
Specific Measurable Attainable Realistic Time-bound
1. Kenal pasti sama ada matlamat kewangan berikut mengikut konsep SMART atau tidak. SP 10.1.1 TP1 TP2
Determine whether the following financial goals are according to SMART concept or not.
Amirul ingin memiliki RM5 000 di dalam akaun simpanannya menjelang Disember 2023. Dia bercadang
untuk menyimpan baki wang sakunya sebanyak RM300 sebulan bermula Januari 2022. Jumlah wang
sakunya setiap bulan ialah RM1 000.
Amirul wants to have RM5 000 in his savings account by December 2023. He plans to save RM300 monthly from the balance of his pocket
money starting from January 2022. His monthly pocket money is RM1 000.
S Memiliki RM5 000 di dalam akaun simpanan pada Disember 2023.

Have RM5 000 in savings account on December 2023.
M Menyimpan RM300 setiap bulan dari Januari 2022 hingga Disember 2023.
Save RM300 monthly from January 2022 until December 2023.
A Boleh menyimpan RM300 dengan mengumpul baki dari wang saku bulanan.
Can save RM300 by saving the balance from his monthly pocket money.
R RM300 ialah 30% daripada jumlah wang sakunya setiap bulan sebanyak RM1 000.
RM300 is 30% of his monthly pocket money of RM1 000.
T Dua tahun cukup untuk menyimpan RM5 000 dengan simpanan bulanan RM300.
Two years are enough to save RM5 000 with monthly savings of RM300.
Matlamat kewangan ini mengikut konsep SMART. / This financial goal is according to SMART concept.
(a) Sofea ingin membeli komputer riba yang berharga RM3 500. Dia menyimpan RM5 sehari selama setahun.
Sofea wants to buy a laptop which costs RM3 500. She saves RM5 every day for a year.
S Membeli komputer riba.

Buy a laptop.
Menyimpan RM5 setiap hari selama setahun.
M
Save RM5 daily for a year.
A Boleh menyimpan RM5 sehari.

Can saves RM5 daily.
Tidak realistik kerana menyimpan secara konsisten sebanyak RM5 setiap hari selama setahun
R belum dapat mengumpul sebanyak RM3 500.
Not realistic because saving RM5 a day for a year consistently will not save up to RM3 500.
T Satu tahun tidak cukup untuk menyimpan RM3 500 dengan simpanan harian RM5.
A year is not enough to save RM3 500 with the daily savings of RM5.
Matlamat kewangan ini tidak mengikut konsep SMART. / This financial goal is not according to SMART concept.

Matematik Tingkatan 4 Bab 10 Matematik Pengguna: Pengurusan Kewangan
(b) Hani mempunyai pendapatan bulanan sebanyak RM2 000. Dia ingin menyimpan 10% daripada
gaji bulanannya untuk dimasukkan ke dalam tabung melancong bermula pada bulan Mac 2022.
Hani merancang untuk menggunakan wang dari tabung tersebut untuk membeli tiket pergi balik
penerbangan ke Jepun yang bernilai RM3 500 pada March 2023.
Hani has monthly income of RM2 000. She wants to save 10% from her monthly income and put in her travel fund starting on March
2022. Hani plans to use the fund to buy return flight ticket to Japan which cost RM3 500 on March 2023.
S Membeli tiket pergi dan balik ke Jepun bernilai RM3 500.

Buy return flight tickets to Japan worth RM3 500.
M Menyimpan 10% daripada RM2 000 setiap bulan selama setahun.

Save 10% of RM2 000 monthly for a year.
A Boleh menyimpan 10% dari pendapatan bulanannya sebanyak RM2 000.

Can save 10% from her monthly income of RM2 000.
Tidak realistik kerana menyimpan secara konsisten sebanyak RM200 sebulan selama setahun
R belum dapat mengumpul sebanyak RM3 500.
Not realistic because saving RM200 per month for a year consistently will not save up to RM3 500.
Satu tahun tidak cukup untuk menyimpan RM3 500 dengan simpanan bulanan sebanyak
T RM200.
A year is not enough to save RM3 500 with the monthly savings of RM200.
Matlamat kewangan ini tidak mengikut konsep SMART.

This financial goal is not according to SMART concept.
(c) Shafiq mempunyai pendapatan bulanan sebanyak RM3 750. Dia ingin menyimpan sebanyak RM375
daripada gaji bulanannya untuk dimasukkan ke dalam tabung kecemasan secara konsisten selama
5 tahun. Dia merancang untuk mempunyai jumlah simpanan dalam tabung kecemasan sekurang-
kurangnya RM10 000 dalam masa 5 tahun.
Shafiq has a monthly income of RM3 750. He wants to save RM375 from his monthly income and put in his emergency fund
consistently for five years. He plans to have at least RM10 000 in his emergency funds in 5 years.
S Mempunyai sekurang-kurangnya RM10 000 dalam tabung kecemasan.

Have at least RM10 000 in his emergency fund.
M Menyimpan RM375 setiap bulan selama lima tahun.

Save RM375 monthly for five years.
A Boleh menyimpan RM375 dari pendapatan bulanannya sebanyak RM3 750.

Can save RM375 from his monthly salary of RM3 750.
R RM375 ialah 10% daripada pendapatan bulanannya sebanyak RM3 750.

RM375 is 10% of his monthly salary of RM3 750.
T Lima tahun cukup untuk menyimpan RM10 000 dengan simpanan bulanan RM375.
Five years are enough to save RM10 000 with monthly savings of RM375.
Matlamat kewangan ini mengikut konsep SMART.

This financial goal is according to SMART concept.

2. Hitung aliran tunai bulanan bagi setiap yang berikut. Jelaskan jawapan anda. SP 10.1.1 TP3
Calculate the monthly cash flow for each of the following. Explain your answer.
Encik Sabri bekerja sebagai juruteknik dan menerima pendapatan bulanan sebanyak RM3 500. Encik
Sabri juga mengusahakan kebun sayur dan memperoleh pendapatan sebanyak RM1 500 setiap bulan.
Selain itu, dia juga memiliki rumah yang disewakan dan menerima sewa bulanan sebanyak RM550. Setiap
bulan, perbelanjaan tetap Encik Sabri ialah sebanyak RM2 850 dan perbelanjaan tidak tetap ialah sebanyak
RM2 050.
Encik Sabri works as a technician and receives monthly income of RM3 500. Encik Sabri also works on his vegetables farm and receives
income of RM1 500 per month. Other than that, he also has a rented house and received RM550 of monthly payment. Every month,
Encik Sabri spends RM2 850 on fixed expenses and RM2 050 on variable expenses.
Tip Penting
Jumlah pendapatan – Jumlah perbelanjaan / Total income – Total expenses
= RM3 500 + RM1 500 + RM 550 − RM2 850 − RM2 050 Aliran tunai ialah jumlah wang yang
tinggal selepas jumlah pendapatan
= RM650 (Aliran tunai positif / Positive cash flow) ditolak dengan jumlah perbelanjaan.
Aliran tunai Encik Sabri positif. Encik Sabri masih mempunyai Cash flow is the remaining money after the
total income is deducted by the total expenses.
lebihan wang untuk simpanan, pelaburan dan kecemasan.
Encik Sabri’s cash flow is positive. Encik Sabri still has exceed income for savings, investment and emergency.
(a) Sally bekerja sebagai seorang kerani. Pendapatan bulanannya ialah RM2 300. Perbelanjaan tetap Sally
adalah sebanyak RM1 450 dan perbelanjaan tidak tetap pula ialah RM730.
Sally works as a clerk. Her monthly salary is RM2 300. Sally’s fixed expenses is RM1 450 and variable expenses is RM730.

= RM2 300 − RM1 450 − RM730
= RM120 (Aliran tunai positif / Positive cash flow)
Aliran tunai Sally positif. Sally masih mempunyai lebihan wang untuk simpanan, pelaburan dan
kecemasan.
Sally’s cash flow is positive. Sally still has exceed income for savings, investment and emergency.
(b) Wingston merupakan seorang pengaturcara komputer. Dia menerima gaji sebanyak RM4 500 sebulan.
Pada hujung minggu, Wingston mengajar tuisyen secara dalam talian dan memperoleh pendapatan
sebanyak RM1 500 sebulan. Selain itu, Wingston juga merupakan seorang penulis bebas dan menerima
bayaran sebanyak RM500 sebulan. Perbelanjaan tetap Wingston berjumlah RM3 400 dan perbelanjaan
tidak tetap pula berjumlah RM1 250.
Wingston is a computer programmer. He receives RM4 500 monthly as his salary. During weekend, Wingston teaches online tuition
and get paid RM1 500 per month. Other than that, Wingston is also a freelance writer and he receives RM500 monthly. Wingston’s
fixed expenses is RM3 400 and variable expenses is RM1 250.

= RM4 500 + RM1 500 + RM500 – RM3 400 – RM1 250
= RM1 850 (Aliran tunai positif / Positive cash flow)
Aliran tunai Wingston positif. Wingston masih mempunyai lebihan wang untuk simpanan, pelaburan
dan kecemasan.
Wingston’s cash flow is positive. Wingston still has exceed income for savings, investment and emergency.
(c) Siti Hawa merupakan seorang ahli farmasi. Pendapatan aktifnya ialah RM5 500. Dia juga merupakan
seorang pereka konten di media sosial dan memperoleh pendapatan pasif sebanyak RM11 000 sebulan.
Perbelanjaan tetap bulanan Siti Hawa ialah RM4 650 dan perbelanjaan tidak tetap pula berjumlah
RM3 500.
Siti Hawa is a pharmacist. Her active income is RM5 500. She is also a content creator on social media and receives passive income
of RM11 000 per month. Siti Hawa’s fixed expenses is RM4 650 and her variable expenses is RM3 500.

= RM5 500 + RM11 000 − RM4 650 − RM3 500
= RM8 350 (Aliran tunai positif / Positive cash flow)
Aliran tunai Siti Hawa positif. Siti Hawa masih mempunyai lebihan wang untuk menyimpan, melabur
dan kecemasan.
Siti Hawa’s cash flow is positive. Siti Hawa still has exceed income for savings, investment and emergency.
E-pop Quiz


Solve.
Adam bekerja sebagai jurutera perisian dan menerima gaji sebanyak RM5 500 sebulan dan mendapat
pendapatan pasif sebanyak RM1 500 sebulan. Adam bercadang untuk membeli sebuah kereta yang
berharga RM41 000. Bermula Julai, dia akan menyimpan sebanyak RM500 bagi bayaran pendahuluan
kereta sebanyak 10% dari harga kereta tersebut. Adam merancang untuk membuat bayaran pada bulan
Disember. Jadual di bawah menunjukkan pelan kewangan Adam bagi bulan Jun.
Adam works as a software engineer and receives salary of RM5 500 per month and a passive income of RM1 500 per month. Adam plans
to buy a car with the price of RM41 000. Starting July, he will save RM500 monthly to pay the down payment which is 10% of the price of
the car. Adam plans to make the payment by December. The table below shows the financial plan of Adam in June.
Pelan Kewangan Aliran Tunai Sebenar

Financial Plan Actual Cash Flow
(RM) (RM)
Gaji bersih Adam / Adam’s net salary 5 500 5 500
Pendapatan pasif / Passive income 1 500 1 500
Jumlah pendapatan bulanan / Total monthly income 7 000 7 000
Tolak simpanan tetap bulanan / Minus fixed monthly savings 550 550
(10% daripada pendapatan bulanan / 10% of the monthly income)
Tolak simpanan untuk dana kecemasan 500 500
Minus savings for emergency fund
Baki pendapatan / Income balance 5 950 5 950
Tolak perbelanjaan tetap bulanan
Minus monthly fixed expenses
Pinjaman rumah / House loan 1 600 1 600
Premium insurans / Insurance premium 250 250
Jumlah perbelanjaan tetap bulanan / Total monthly fixed expenses 1 850 1 850
Tolak perbelanjaan tidak tetap bulanan
Minus monthly variable expenses
Utiliti rumah / Home utilities 450 450
Belanja petrol / Petrol expenses 400 400
Barangan dapur / Groceries 650 850
Melancong / Travel 500 450
Hobi / Hobby 200 250
Pemberian kepada ibu bapa / Allowance for parents 500 500
Jumlah perbelanjaan tidak tetap bulanan 2 700 2 900
Total monthly variable expenses
Pendapatan lebihan / Surplus of income 1 400 1 200
(i) Adakah matlamat kewangan Adam dapat dicapai? / Can Adam’s financial goal be achieved?
(ii) Tentukan kedudukan aliran tunai Adam. / Determine Adam’s cash flow situation.
(iii) Adakah Adam menggunakan pendekatan SMART untuk mencapai matlamat kewangannya? Berikan
justifikasi anda.
Is Adam using SMART approach to achieve his financial goals? Give your justification.
(i) Matlamat kewangan Adam tidak dapat dicapai. / Adam’s financial goal cannot be achieved.
(ii) Aliran tunai positif / Positive cash flow
(iii) Tidak. Ini kerana matlamat jangka masa pendek Adam tidak boleh dicapai. Simpanan sebanyak RM500
sebulan selama 6 bulan tidak mencukupi untuk membayar wang pendahuluan kereta tersebut.
No. Because his short term goal is not attainable. Saving RM500 a month for 6 months is not enough to pay for the car’s down
payment.
Wang pendahuluan kereta / The down payment of the car = 10% × RM41 000
= RM4 100
Jumlah simpanan selama 6 bulan / The amount of savings for 6 months = RM500 × 6
= RM3 000

(a) Asrul merupakan seorang pemasar digital dan menerima gaji sebanyak RM2 850 sebulan. Asrul
bercadang untuk membeli sebuah mesin basuh yang berharga RM950 dalam masa sebulan. Jadual di
bawah menunjukkan pelan kewangan Asrul bagi bulan Mei.
Asrul works as a digital marketer and received the salary of RM2 850 per month. Asrul plans to buy a washing machine with the
price of RM950 in a month. The table below shows the financial plan of Asrul in May.

(RM) (RM)
Gaji bersih Asrul / Asrul’s net salary 2 850 2 850
Pendapatan pasif / Passive income 0 0
Sewa rumah / House rent 650 650
Jumlah perbelanjaan tetap bulanan 800 800
Total monthly fixed expenses
Pendapatan lebihan / Surplus of income 195 175
(i) Adakah matlamat kewangan Asrul dapat dicapai?

Can Asrul’s financial goal be achieved?
(ii) Tentukan kedudukan aliran tunai Asrul.
Determine Asrul’s cash flow situation.
(iii) Adakah Asrul menggunakan pendekatan SMART untuk mencapai matlamat kewangannya?
Berikan justifikasi anda.
Is Asrul using SMART spproach to achieve his financial goals? Give your justification.
(i) Matlamat kewangan Asrul tidak dapat dicapai.

Asrul’s financial goal cannot be achieved.
(ii) Aliran tunai positif

Positive cash flow
(iii) Tidak. Ini kerana matlamat jangka masa pendek Asrul tidak boleh dicapai. Pendapatan lebihannya
hanyalah RM175. Asrul masih belum dapat membeli mesin basuh baru yang berharga RM950
dalam masa sebulan.
No. Because his short term goal is unattainable. His surplus of income for the month is only RM175. Asrul still unable to
purchase a new washing machine worths RM950 in a month.

(b) Teresa bekerja sebagai seorang pelukis komik dan menerima gaji sebanyak RM3 270 sebulan. Dia juga
merupakan seorang guru seni sambilan dan memperoleh pendapatan sebanyak RM1 400 sebulan.
Teresa ingin membeli sebuah rumah yang berharga RM165 000. Bermula Januari, dia akan menyimpan
sebanyak RM350 bagi bayaran pendahuluan sebanyak 10% dari harga rumah tersebut. Teresa
merancang untuk membuat bayaran pada Januari tahun berikutnya. Jadual di bawah menunjukkan
pelan kewangan Teresa bagi bulan Disember.
Teresa works as a comic illustrator and received the salary of RM3 270 per month. She is also a part-time art teacher and earns
RM1 400 a month. Teresa wants to buy a house with the price of RM165 000. Starting January, she will save RM350 per month to
pay the down payment that is 10% from the price of the house. Teresa plans to make the payment by next January. The table below
shows the financial plan of Teresa in December.

(RM) (RM)
Gaji bersih Teresa / Teresa’s net salary 3 270 3 270
Sewa rumah / House rent 800 800
Ansuran kereta / Car instalment 600 600
Bayaran PTPTN / PTPTN payment 150 150
Jumlah perbelanjaan tetap bulanan / Total monthly fixed expenses 1 620 1 620
Melancong / Travel 400 465
(i) Adakah matlamat kewangan Teresa dapat dicapai? / Can Teresa’s financial goal be achieved?
(ii) Tentukan kedudukan aliran tunai Teresa. / Determine Teresa’s cash flow situation.
(iii) Adakah Teresa menggunakan pendekatan SMART untuk mencapai matlamat kewangan beliau?
Berikan justifikasi anda.
Is Teresa using SMART approach to achieve her financial goals? Give your justification.
(i) Matlamat kewangan Teresa tidak dapat dicapai. / Teresa’s financial goal cannot be achieved.
(iii) Tidak. Ini kerana matlamat jangka masa pendek Teresa tidak boleh dicapai. Menyimpan RM350
sebulan selama setahun tidak dapat mencapai nilai 10% dari nilai rumah tersebut.
No. Because her short term goal is unattainable. Saving RM350 a month for a year cannot reach 10% of the value of the house.
Wang pendahuluan rumah / The down payment of the house = 10% × RM165 000
= RM16 500
Jumlah simpanan selama setahun / The amount of savings for a year = RM350 × 12
= RM4 200

(c) Nina ialah seorang pembantu kedai runcit dan menerima gaji sebanyak RM1 350 sebulan. Dia
juga merupakan seorang peniaga dalam talian dan memperoleh purata pendapatan sebanyak
RM3 000 sebulan. Dia bercadang untuk membeli sebuah komputer riba yang berharga RM2 500. Dia
ingin menyimpan sebanyak RM870 sebulan selama tiga bulan. Jadual di bawah menunjukkan pelan
kewangan Nina bagi bulan November.
Nina is a grocery store helper and receives the salary of RM1 350 per month. She is also an online seller and receives an average
income of RM3 000 per month. She plans to buy a laptop with the price of RM2 500. She wants to save RM870 per month for three
months. The table below shows the financial plan of Nina in November.

(RM) (RM)
Gaji bersih Nina / Nina’s net salary 1 350 1 350
Pinjaman rumah / House loan 636 636
Pinjaman PTPTN / PTPTN loan 50 50
Jumlah perbelanjaan tetap bulanan 775 775
Total monthly fixed expenses
Buku / Books 100 250
Hobi / Hobby 150 30
Pendapatan lebihan / Surplus of income 1 830 1 650
(i) Adakah matlamat kewangan Nina dapat dicapai? / Can Nina’s financial plan be achieved?
(ii) Tentukan kedudukan aliran tunai Nina. / Determine Nina’s cash flow situation.
(iii) Adakah Nina menggunakan pendekatan SMART untuk mencapai matlamat kewangannya?
Berikan justifikasi anda. / Is Nina using SMART approach to achieve her financial goals? Give your justification.
(i) Matlamat kewangan Nina dapat dicapai. / Nina’s financial goal can be achieved.
(iii) Ya, Nina menggunakan pendekatan SMART. / Yes, Nina uses SMART approach.
S Membeli komputer riba. / Buy a laptop.
M Menyimpan RM870 sebulan selama tiga bulan. / Save RM870 a month for three months.
A Boleh menyimpan RM870 sebulan daripada pendapatan bulanannya sebanyak RM4 350.
Can save RM870 per month from her monthly income of RM4 350.
R RM870 ialah 20% dari jumlah pendapatannya sebanyak RM4 350.

RM870 is 20% of her total income of RM4 350.
T 3 bulan cukup untuk menyimpan RM2 500 dengan simpanan bulanan RM870.
3 months are enough to save RM2 500 with monthly savings of RM870.


Solve.
Syed Aiman ingin membeli sebuah kereta baru dalam tempoh dua tahun selepas dia bekerja. Dia
bekerja sebagai pengurus logistik dengan jumlah pendapatan bersih bulanan sebanyak RM4 800.
Jumlah perbelanjaan tetap Syed Aiman ialah RM950 dan jumlah perbelanjaan tidak tetap ialah sebanyak
RM1 549 sebulan. Dia bercadang untuk membeli sebuah kereta sedan yang berharga RM82 000. Dia perlu
menjelaskan 10% daripada harga kereta tersebut sebagai wang pendahuluan.
Syed Aiman wants to buy a new car in two years after he starts working. He works as a logistic manager with the net income of RM4 800
per month. His total fixed expenses is RM950 and his total variable expenses is RM1 549 per month. He plans to buy a sedan car that costs
RM82 000. He needs to pay 10% of the car’s price as the down payment.
(i) Berapakah jumlah simpanan yang perlu Syed Aiman peruntukkan setiap bulan bagi mencapai
matlamat untuk memiliki kereta tersebut?
How much savings does Syed Aiman need to allocate each month to achieve the goal of owning the car?
(ii) Jelaskan kesan perubahan terhadap aliran tunai Syed Aiman dalam tempoh dua tahun tersebut.
Explain the effect of changes on Syed Aiman’s cash flow during the two years.
(i) Jumlah wang pendahuluan / Total down payment = 10% × RM82 000 = RM8 200
Jumlah yang perlu disimpan setiap bulan / The amount to be saved each month
RM8 200
= = RM341.70
2 × 12
Syed Aiman perlu menyimpan sebanyak RM341.70 sebulan selama dua tahun.
Syed Aiman has to save RM341.70 per month for two years.
(ii) RM4 800 − (RM950 + RM1 549) = RM2 301
Lebihan pendapatan bulanan Syed Aiman sebelum ini ialah RM2 301. Walaupun setelah membuat
simpanan bagi mencapai matlamat kewangannya, aliran tunai Syed Aiman masih positif. Lebihan
pendapatan bulanannya berkurang kepada RM1 959.30.
Syed Aiman’s previous monthly income surplus was RM2 301. Even after making savings to achieve his financial goals, Syed Aiman’s
cash flow is still positive. His monthly income surplus decreased to RM1 959.30.
(a) Ayu merupakan seorang pelajar kolej dan merupakan seorang penjual tudung dalam talian secara
sambilan. Dia memperoleh pendapatan sebanyak RM900 sebulan dan menyimpan RM100 sebulan
secara konsisten. Setiap bulan, jumlah perbelanjaan tetap dan tidak tetapnya ialah RM550. Ayu ingin
membeli sebuah telefon bimbit baru bernilai RM1 800 dalam masa enam bulan.
Ayu is a college student and is a part-time online scarf seller. She earns RM900 a month and saves RM100 a month consistently.
Each month, her total fixed and variable expenses is RM550. Ayu wants to buy a new mobile phone worth RM1 800 in six months.
(i) Berapakah jumlah simpanan yang perlu Ayu peruntukkan setiap bulan bagi mencapai matlamat
untuk memiliki telefon bimbit tersebut?
How much savings does Ayu need to allocate each month to achieve the goal of owning the mobile phone?
(ii) Jelaskan kesan perubahan terhadap aliran tunai Ayu dalam tempoh enam bulan tersebut.
Explain the effect of changes on Ayu’s cash flow during the six months.
(i) Jumlah yang perlu disimpan setiap bulan / The amount to be saved each month
RM1 800
= = RM300
6
Ayu perlu menyimpan sebanyak RM300 sebulan selama enam bulan.
Ayu has to save RM300 per month for six months.
(ii) Lebihan pendapatan / Surplus of income = RM900 − RM100 − RM550 = RM250
Lebihan pendapatan bulanan Ayu sebelum ini ialah RM250. Bagi mengelakkan kekurangan
pendapatan, Ayu perlu mengurangkan perbelanjaan tidak tetap supaya jumlah perbelanjaan
bulanan tidak melebihi RM500. Dia juga boleh menambah jumlah pendapatan bulanannya
sekurang-kurangnya RM50.
Ayu’s previous monthly income surplus is RM250. To avoid deficit income, Ayu needs to decrease her variable expenses so that
her total monthly expenses is not more than RM500. She can also increase her monthly income by at least RM50.

(b) Puan Mary ingin membeli sebuah kereta dalam tempoh setahun. Puan Mary bekerja sebagai seorang
guru dengan jumlah pendapatan bersih bulanan sebanyak RM5 698. Jumlah perbelanjaan tetap Puan
Mary ialah RM1 441 dan jumlah perbelanjaan tidak tetap sebanyak RM2 290 sebulan. Dia bercadang
untuk membeli sebuah kereta yang berharga RM95 000. Dia perlu menjelaskan 10% daripada harga
kereta tersebut sebagai wang pendahuluan.
Puan Mary wants to buy a car within a year. Puan Mary works as a teacher with monthly net income of RM5 698. Her total fixed
expenses is RM1 441 and the total variable expenses is RM2 290 per month. She plans to buy a car that costs RM95 000. She needs
to pay 10% of the car’s price as down payment.
(i) Berapakah jumlah simpanan yang perlu Puan Mary peruntukkan setiap bulan bagi mencapai
matlamat untuk memiliki kereta tersebut?
How much savings does Puan Mary need to allocate each month to achieve her goal of owning the car?
(ii) Jelaskan kesan perubahan terhadap aliran tunai Puan Mary dalam tempoh setahun itu.
Explain the effect of changes on Puan Mary’s cash flow during that one year.
(i) Jumlah wang pendahuluan / Total down payment = 10% × RM95 000 = RM9 500
RM9 500
Jumlah yang perlu disimpan setiap bulan / The amount to be saved each month = = RM791.67
12
Puan Mary perlu menyimpan sebanyak RM791.67 sebulan selama setahun.
Puan Mary has to save RM791.67 per month for a year.
(ii) Lebihan pendapatan / Surplus of income = RM5 698 − RM1 441 − RM2 290 = RM1 967
Lebihan pendapatan bulanan Puan Mary sebelum ini ialah RM1 967. Dia perlu menyimpan
sebanyak RM791.67 sebulan dari lebihan pendapatan bulanan tersebut. Maka, aliran tunai Puan
Mary masih positif dalam tempoh setahun tersebut.
Puan Mary’s previous monthly income surplus was RM1 967. She has to save RM791.67 per month from the monthly income
surplus. Thus, Puan Mary’s cash flow remained positive during the year.

Solve the following problem.
Jadual di bawah menunjukkan maklumat berkaitan dengan perancangan kewangan Puan Lina.
The table below shows information related to Puan Lina’s financial planning.
Pendapatan / Income (RM)

Gaji bersih / Net income 12 000
Bajet Perbelanjaan / Expenses Budget
Pinjaman rumah / House loan 2 500
Ansuran kereta / Car instalment 1 300
Premium Insurans / Insurance premium 500
Bil-bil utiliti / Utility bills 350
Perbelanjaan dapur / Groceries 1 250
Simpanan / Savings 1 000
Pelaburan / Investment 1 000
Yuran pembelajaran anak-anak / Children learning fees 650
Pemberian kepada ibu bapa / Allowance for parents 500
Melancong / Travelling 800
Gimnasium / Gymnasium 200
Bayaran tol / Toll payment 160
Belanja petrol / Petrol expenses 500
Jumlah perbelanjaan / Total expenses 10 710
Puan Lina bercadang untuk membeli sebuah rumah. Rumah pilihan Puan Lina berharga RM550 000 dan
dia bercadang untuk membeli rumah tersebut dua tahun akan datang. Puan Lina perlu membayar wang
pendahuluan sebanyak 10% dari harga rumah tersebut.
Puan Lina plans to buy a house. Puan Lina’s house of choice is priced at RM550 000 and she plans to buy the house in the next two years.
Puan Lina has to pay the down payment which is 10% of the price of the house.

(i) Berdasarkan perancangan kewangan Puan Lina, dapatkah dia mencapai matlamatnya?
Based on Puan Lina’s financial planning, can she achieve her goals?
(ii) Adakah pengurusan kewangan Puan Lina dikategorikan sebagai berhemat? Justifikasikan jawapan anda.
Is Puan Lina’s financial management can be categorized as a wise management? Justify your answer.
(iii) Pada pertengahan tahun, syarikat tempat Puan Lina bekerja terkesan dengan pandemik Covid-19.
Maka, gaji Puan Lina telah dikurangkan sebanyak 20% daripada gaji bersih sebelum ini. Dengan
mengganggap perbelanjaan tetap dan perbelanjaan tidak tetap kekal tidak berubah, nyatakan kesan
terhadap matlamat kewangan Puan Lina.
In the middle of the year, the company where Puan Lina worked was affected by the Covid-19 pandemic. Thus, Puan Lina’s salary
was reduced by 20% from her previous net salary. Assuming that the fixed expenses and variable expenses remain unchanged, state
the effect on Puan Lina’s financial goals.
(i)
Pendapatan lebihan / Surplus of income = RM12 000 − RM10 710 = RM1 290
Wang pendahuluan kereta / The down payment of the car
= 10% × RM550 000 = RM55 000
Jumlah yang perlu disimpan setiap bulan / The amount to be saved each month
RM55 000
= = RM2 291.67
2 × 12
Matlamat jangka masa pendek Puan Lina tidak dapat dicapai kerana setiap bulan Puan Lina perlu
menyimpan sebanyak RM2 291.67 di mana nilai ini melebihi pendapatan lebihannya setiap bulan.
Puan Lina’s short term goals is unattainable because she will need to save up to RM2 291.67 per month where this value exceeds her
monthly surplus income.
(ii) Tidak. Puan Lina mempunyai simpanan, pelaburan dan juga perlindungan insurans, namun simpanan
Puan Lina kurang 10% dari jumlah pendapatannya.
No. Puan Lina has savings, investment and insurance as protection, but her savings is less than 10% from her income.
(iii) Gaji Puan Lina selepas dipotong / Puan Lina’s salary after deduction
= RM12 000 − (20% × RM12 000) = RM9 600
Pendapatan lebihan / Surplus of income
=RM9 600 − RM10 710 = −RM1 110
Puan Lina akan mengalami kekurangan pendapatan. Puan Lina bukan sahaja perlu mengatur semula
perbelanjaan bulanannya, tetapi dia juga tidak boleh meneruskan hasrat untuk membeli rumah.
Puan Lina will experience short in income. Puan Lina not only has to rearrange her monthly expenses, but she also unable to buy the
house.
(a) Jadual di bawah menunjukkan maklumat berkaitan dengan perancangan kewangan Encik Roziman.
The table below shows information related to Encik Roziman’s financial planning. KBAT Menganalisis
Pendapatan / Income (RM)

Gaji bersih / Net income 5 970
Bajet Perbelanjaan / Expenses Budget
Pinjaman rumah / Home loan 1 340
Ansuran kereta / Car instalment 500
Premium Insurans / Insurance premium 250
Bil-bil utiliti / Utility bills 275
Perbelanjaan dapur / Groceries 750
Simpanan tetap / Fixed savings 200
Dana kecemasan / Emergency fund 200
Yuran tuisyen anak-anak / Children tuisyen fees 150
Belian buku / Books purchasing 200
Bayaran tol / Toll payment 80
Jumlah perbelanjaan / Total expenses 4 545

Encik Roziman bercadang untuk memasang pagar di sekeliling rumahnya dalam masa setahun
akan datang. Kos upah dan bahan untuk memasang pagar tersebut ialah RM11 000.
Encik Roziman plans to install a fence around his house within a year. The labour and material cost to install the fence is RM11 000.
(i) Berdasarkan perancangan kewangan Encik Roziman, dapatkah dia mencapai matlamatnya?
Based on Encik Roziman’s financial planning, can he achieve his goals?
(ii) Adakah pengurusan kewangan Encik Roziman dikategorikan sebagai berhemat? Justifikasikan
jawapan anda.
Is Encik Roziman’s financial management can be categorized as a wise management? Justify your answer.
(iii) Pada pertengahan tahun, syarikat tempat Encik Roziman bekerja terkesan dengan pandemik
Covid-19. Maka, gaji Encik Roziman telah dikurangkan sebanyak 20% daripada gaji bersih sebelum
ini. Dengan mengganggap perbelanjaan tetap dan perbelanjaan tidak tetap kekal tidak berubah,
nyatakan kesan terhadap matlamat kewangan Encik Roziman.
In the middle of the year, the company where Encik Roziman worked was affected by the Covid-19 pandemic. Thus, Encik
Roziman’s salary was reduced by 20% from his previous net salary. Assuming that the fixed expenses and variable expenses
remain unchanged, state the effect on Encik Roziman’s financial goals.
(i) Pendapatan lebihan

Surplus of income
= RM5 970 − RM4 545
= RM1 375
Kos untuk memasang pagar
Cost to install fence
= RM11 000
Jumlah yang perlu disimpan setiap bulan
The amount to be saved each month
RM11 000
=
12
= RM916.67
Matlamat jangka masa pendek Encik Roziman boleh dicapai kerana dia hanya perlu menyimpan
RM916.67 dari pendapatan lebihan bulanannya iaitu RM1 375.
Encik Roziman’s short term goal is attainable as he only needs to save RM916.67 from his monthly surplus income of RM1 375.
(ii) Tidak. Encik Roziman mempunyai simpanan, pelaburan dan juga perlindungan insurans, namun
simpanan Encik Roziman kurang 10% dari jumlah pendapatannya.
No. Encik Roziman has savings, investment as well insurance as protection, but his savings is less than 10% from his income.
(iii) Gaji Encik Roziman selepas dipotong

Encik Roziman's salary after deduction
RM5 970 – (20% × RM5 970)
= RM4 776
Pendapatan lebihan
Surplus of income
= RM4 776 − RM4 545
= RM23
Encik Roziman masih mempunyai pendapatan lebihan sebanyak RM231 dan aliran tunai yang
positif. Namun RM11 000 tidak dapat dicapai dalam masa setahun. Oleh itu matlamat jangka
masa pendek Encik Roziman akan terkesan dan tidak dapat dicapai.
Encik Roziman has surplus of income of RM231 and positive cash flow. However RM11 000 is unattainable to collect within a
year. Encik Roziman’s short term goal is affected and unattainable.


Solve.
Nelly ialah seorang guru sekolah menengah yang menerima gaji bersih bulanan sebanyak RM4 650.
Dia juga menjalankan perniagaan atas talian dan memperoleh pendapatan sampingan sebanyak
RM1 500 sebulan. Setiap bulan, Nelly memperuntukkan 10% daripada pendapatan bulanan sebagai
simpanan. Anggaran perbelanjaan bulanannya adalah seperti yang ditunjukkan dalam jadual di bawah.
Nelly is a secondary school teacher who receives a monthly net salary of RM4 650. She also runs an online business and earns a side
income of RM1 500 a month. Each month, Nelly allocates 10% of her monthly income as savings. Her estimated monthly expenses are
as shown in the table below.
Perbelanjaan RM
Expenses
Ansuran pinjaman rumah / House loan instalment 1 250
Ansuran pinjaman peribadi / Personal loan instalment 700
Premium insurans / Insurance premium 290
Pelaburan tetap / Fixed investment 300
Bil utiliti / Utility bills 300
Hobi / Hobby 250
(i) Berdasarkan maklumat yang diberi, sediakan satu pelan kewangan bulanan untuk Nelly.
Based on the information given, create a monthly personal planning for Nelly.
(ii) Berikan satu cadangan yang boleh Nelly lakukan dengan lebihan atau kurangan pendapatan tersebut.
Give one suggestion that Nelly can do with the surplus or deficit of income.
(i) Pendapatan dan Perbelanjaan RM

Income and Expenditure
Pendapatan bersih / Net Income
Gaji bersih / Net salary 4 650
Jumlah pendapatan bulanan / Total monthly income 6 150
Tolak simpanan tetap bulanan / Minus fixed monthly savings 465
Baki pendapatan / Income balance 5 685
Tolak perbelanjaan tetap bulanan / Minus monthly fixed expenses
Pelaburan tetap / Fixed investment 300
Jumlah perbelanjaan tetap bulanan / Total monthly fixed expenses 2 540
Tolak perbelanjaan tidak tetap bulanan / Minus monthly variable expenses
Hobi / Hobby 250
Jumlah perbelanjaan tidak tetap bulanan / Total monthly variable expenses 1 500
(ii) Nelly boleh masukkan ke dalam tabung wang kecemasan atau tambah simpanan tetap bulanan.
Nelly can deposit it into emergency fund savings or increase her monthly fixed savings.

(a) Encik Am ialah seorang juruukur bangunan yang menerima gaji bersih bulanan sebanyak RM7 640.
Dia mempunyai sebuah rumah yang disewakan dan menerima sewa bulanan sebanyak RM850.
Setiap bulan, Encik Am memperuntukkan 10% daripada pendapatan bulanan sebagai simpanan dan
RM600 sebagai simpanan dana kecemasan. Anggaran perbelanjaan bulanannya adalah seperti yang
ditunjukkan dalam jadual di bawah.
Encik Am is a building surveyor who receives a monthly net salary of RM7 640. He owns a rented house and receives a monthly
rent of RM850. Each month, Encik Am allocates 10% of his monthly income as savings and RM600 as emergency fund savings. His
estimated monthly expenses are as shown in the table below.
Perbelanjaan / Expenses RM
Ansuran pinjaman kereta / Car loan instalment 990
Pelaburan tetap / Fixed investment 1 000
Bil utility / Utility bills 300
Hobi / Hobby 500
(i) Berdasarkan maklumat di atas, sediakan satu pelan kewangan bulanan untuk Encik Am.
Based on the information above, create a monthly personal planning for Encik Am.
(ii) Berikan satu cadangan yang boleh Encik Am lakukan dengan lebihan atau kurangan pendapatan
tersebut.
Give one suggestion that Encik Am can do with the surplus or deficit of income.
(i) Pendapatan dan Perbelanjaan / Income and Expenditure RM

Pendapatan bersih / Net Income
Pendapatan pasif / Passive income 850
Tolak simpanan untuk dana kecemasan / Minus savings for emergency funds 600
Pelaburan tetap / Fixed investment 1 000
Hobi / Hobby 500
Pendapatan lebihan / Surplus of income 821
(ii) Encik Am boleh menambah simpanan tetap bulanan atau simpanan untuk dana kecemasan.
Encik Am can increase his monthly fixed savings or savings for emergency funds.

1
Eusoff bekerja sendiri sebagai seorang petani. Dia juga merupakan seorang pembekal kerepek kepada
peniaga-peniaga atas talian di kawasan berdekatan. Jumlah pendapatan bulanan Eusoff setelah ditolak
dengan simpanan tetap dan dana kecemasan ialah RM6 430. Diberi jumlah perbelanjaan tetap bulanan Eusoff
ialah RM2 750 dan perbelanjaan tidak tetap pula ialah RM2 690 sebulan.
Eusoff is a self-employed farmer. He is also a supplier of chips to online sellers in his area. Eusoff’s total monthly income after deducted by the
fixed savings and emergency funds is RM6 430. Given that Eusoff’s fixed expenses is RM2 750 per month and variable expenses is RM2 690
per month.
(a) Hitung baki pendapatan Eusoff pada bulan tersebut.
Calculate the balance of income for Eusoff for that month.
(b) Eusoff bercadang untuk melabur secara konsisten dalam amanah saham sebanyak RM300 setiap bulan.
Apakah kesan pelaburan ini kepada matlamat kewangan Eusoff?
Eusoff decided to invest consistently in unit trusts at the amount of RM300 per month. What will be the effect of this investment to Eusoff
financial goal?
(c) Adakah pelaburan bulanan Eusoff adalah aset atau liabiliti? Berikan justifikasi anda.
Is Eusoff monthly investment is consider as asset or liability? Gives your justification.
(a) Baki pendapatan ialah pendapatan yang tinggal setelah membayar perbelanjaan tetap
bulanan dan perbelanjaan tidak tetap bulanan.
The income balance is the remaining income after paying the monthly fixed expenses and monthly variable expenses.
(b) Matlamat kewangan yang bagus ialah yang menggunakan pendekatan SMART.
A good financial goal is one that uses a SMART approach.
(c) Aset ialah apabila perkara tersebut bertindak menambah aliran masuk tunai manakala
liabiliti ialah sebaliknya.
An asset is when it can increase the cash inflows while a liability is the opposite.
(a) Baki pendapatan

Income balance
= Jumlah pendapatan – (perbelanjaan tetap + perbelanjaan tidak tetap)
Total income – (fixed expenses + variable expenses)
= RM6 430 − (RM2 750 + RM2 690)
= RM990
(b) Eusoff masih mempunyai lebihan pendapatan bulanan sebanyak RM990. Oleh itu, pelaburan ini tidak akan
mengganggu matlamat kewangan Eusoff yang sedia ada.
Eusoff still have surplus of income of RM990. Therefore, the investment will not effect his current financial goals.
(c) Pelaburan tersebut adalah suatu bentuk aset. Ini kerana pelaburan amanah saham merupakan pelaburan
risiko rendah yang menambah aliran masuk tunai.
That investment is an asset. This is because the unit trusts investments is a low risk investment that increase the cash flow.

Saya berjaya
• Menghuraikan proses pengurusan kewangan yang berkesan.
• Membina dan membentangkan pelan kewangan peribadi untuk mencapai matlamat kewangan jangka pendek dan jangka panjang, dan seterusnya menilai
kebolehlaksanaan pelan kewangan tersebut.

SPM PRAKTIS PdPR

Bab 10
Jawapan
PRAKTIS PdPR Bab 10
sebulan daripada pendapatan bulanannya

Kertas 1 sebanyak RM4 000 selama setahun. Kos ubah
suai tersebut dijangka bernilai RM3 200.
1. Perbelanjaan seorang individu boleh dikawal Azlina plans to renovate her room. She started saving
dengan menggunakan matlamat kewangan RM300 per month from her monthly income of RM4 000 for
yang mempunyai konsep a year. The cost of the renovation is expected to be RM3 200.
An individual expenseses can be controlled by using financial D Aisah merupakan seorang pembuat kek. Dia
goals that apply the concept of ingin membeli set perkakasan kek yang baru
pada tahun ini. Dia mula mengasingkan 10%
A SMART Khusus, Matang, Boleh dicapai,
daripada keuntungan jualan kek bagi tujuan
Realistik dan Tempoh Masa
(Spesific, Mature, Attainable, Realistic, Time-
tersebut.
Aisah is a baker. She wants to buy new baking equipment
bound)
this year. She starts to separate 10% of her cakes selling
B SMART Istimewa, Boleh diukur, Boleh profit for that purpose.
dicapai, Realistik dan Tempoh
Masa 3. Moon Yee ialah seorang penjawat awam yang
(Special, Measurable, Attainable, Realistic, menerima gaji bersih sebanyak RM3 740 sebulan.
Time-bound) Dia juga merupakan seorang penulis artikel
C SMART Khusus, Boleh diukur, Boleh sambilan dengan pendapatan RM1 800 sebulan.
dicapai, Realistik dan Tempoh Setiap bulan, Moon Yee akan menyimpan 10%
Masa daripada pendapatan bulanannya. Hitung nilai
(Spesific, Measurable, Attainable, Realistic, simpanan tetap bulanan Moon Yee.
Time-bound) Moon Yee is a government servant who received net salary of
RM3 740 per month. Moon Yee is also a freelance article writer
D SMART Khusus, Boleh diukur, Boleh with an income of RM1 800 per month. Every month, Moon Yee
dicapai, Boleh diulang dan Tempoh will save 10% of her monthly income. Calculate the value of
Masa Moon Yee’s monthly fixed savings.
(Spesific, Measurable, Attainable, A RM180 C RM374
Reapeatble, Time-bound)
B RM194 D RM554
2. Antara situasi berikut, yang manakah 4. Afiq menerima pendapatan aktif sebanyak
mengamalkan konsep SMART? RM2 765 sebulan dan pendapatan pasif sebanyak
Which of the following situation practices SMART concept?
RM750 sebulan. Perbelanjaan tetap dan tidak
A Encik Wan Mazlan ingin membeli sebuah
tetap Afiq pula masing-masing berjumlah
rumah baru beberapa tahun akan datang.
RM1 320 dan RM970. Tentukan kedudukan aliran
Oleh itu, dia mula menabung lebihan wang
tunai bulanannya.
belanja setiap bulan mulai sekarang. Afiq received an active income of RM2 765 per month and a
Encik Wan Mazlan wants to buy a new house in the next
passive income of RM750 a month. His monthly fixed and
few years. So, he starts to save any surplus of income
variable expenses are RM1 320 and RM970 respectively.
monthly starting from now.
Determine the condition of his monthly cash flow.
B Puan Mazreena ingin membeli alat senaman
yang berharga RM1 100. Dia akan m e m b e l i A Aliran tunai positif RM1 225
alat senaman tersebut sebaik sahaja Positive cash flow
mempunyai lebihan pendapatan sebanyak B Aliran tunai positif RM2 365
RM1 100. Positive cash flow
Puan Mazreena wants to buy a new exercise equipment
C Aliran tunai negatif RM1 225
that costs RM1 100. She will buy the exercise equipment as
Negative cash flow
soon as she has a surplus income of RM1 100.
C Azlina bercadang untuk mengubah suai D Aliran tunai negatif RM2 365
Negative cash flow
biliknya. Dia mula menyimpan RM300

Kertas 2
1. Terdapat lima langkah dalam proses pengurusan kewangan, senaraikan lima langkah tersebut.
There are five steps in financial management process, list all the five steps.
Jawapan / Answer :
(a) Menetapkan matlamat kewangan
Setting financial goals
(b) Menilai kedudukan kewangan

Evaluating financial status
(c) Mewujudkan pelan kewangan

Creating financial plan
(d) Melaksanakan pelan kewangan

Carrying out financial plan
(e) Mengkaji semula dan menyemak kemajuan

Reviewing and revising the progress
2. Kamal ingin membeli sebuah penggoreng udara yang berharga RM320 dalam tempoh empat bulan akan
datang. Kamal mula mengurangkan belanja makan dan minum di tempat kerja dengan membawa bekal dari
rumah. Dia bercadang untuk menyimpan RM80 daripada gaji bulanannya, RM2 000.
Kamal wants to buy an air fryer at a price of RM320 in four months. He started to cut off his daily spending on foods and drinks at his
workplace by bringing his own meal box from home. He plans to save RM80 from his monthly salary, RM 2 000.
Jawapan / Answer :
(a) Wakilkan matlamat kewangan Kamal mengikut konsep SMART di dalam jadual di bawah.
Represent Kamal’s financial goals according to SMART concept in the table below.
S Membeli penggoreng udara.

Buy an air fryer.
M Menyimpan RM80 setiap bulan untuk mencapai matlamat.

Save RM80 every month to achieve the goal.
A Boleh menyimpan RM80 sebulan daripada pendapatan bulanannya sebanyak RM2 000.
Can save RM80 per month from his monthly income of RM2 000.
R RM80 ialah 4% dari jumlah pendapatannya sebanyak RM2 000.

RM80 is 4% of his total income of RM2 000.
T Empat bulan cukup untuk menyimpan RM320 dengan simpanan bulanan RM80.
Four months are enough to save RM320 with monthly savings of RM80.
(b) Matlamat kewangan Kamal adalah berbentuk matlamat kewangan jangka pendek .
Kamal’s financial goal is a short term financial goal.

3. Lily bekerja sebagai seorang pencanting batik dan menerima gaji bulanan sebanyak RM1 100. Jadual di
bawah menunjukkan pelan kewangan Lily bagi suatu bulan.
Lily works as a batik painter and receives salary of RM1 100 per month. The table below shows Lily’s financial plan for a month.
Pendapatan dan Perbelanjaan RM

Income and Expenditure
Pendapatan bersih / Net income
Pendapatan pasif / Passive income 0
Baki pendapatan / Income balance 990
Sewa rumah / House rental 200
Bayaran pinjaman pendidikan / Education loan payment 50
Jumlah perbelanjaan tetap bulanan / Total monthly fixed expenses 311
Pembelian buku / Books expenses 50
Jumlah perbelanjaan tidak tetap bulanan / Total monthly variable expenses 558
Pendapatan lebihan / Surplus of income 121
Jawapan / Answer :
(a) Tentukan kedudukan kewangan aliran tunai Lily berdasarkan pelan kewangan di atas.
Determine Lily’s financial cash flow based on the financial plan above.
Aliran tunai positif

Positive cash flow
(b) Adakah Lily mengamalkan perbelanjaan secara berhemat?

Did Lily spend her money wisely?
Ya. Lily berbelanja secara berhemat. Simpanannya juga 10% dari pendapatan bulanannya.
Yes. Lily spend her money wisely. Her savings is 10% from her monthly income.
(c) Cadangkan bagaimana pendapatan Lily dapat ditingkatkan.

Suggest how Lily can increase her income.
Cari pendapatan pasif untuk tingkatkan jumlah pendapatan bulanan seperti menjalankan perniagaan
atas talian. / Have a passive income to increase her monthly income such as doing an online business.
4. Izzah bekerja sebagai pembantu akauntan dan menerima gaji sebanyak RM2 630 sebulan. Dia juga bekerja
sambilan membina laman sesawang dan memperoleh pendapatan RM2 800 sebulan. Izzah juga menyimpan
10% daripada pendapatan bulanan sebagai simpanan tetap bulanan. Jadual berikut menunjukkan anggaran
perbelanjaan bulanan Izzah.
Izzah works as an accountant assistant and receives salary of RM2 630 per month. She also works part-time building a website and earns
an income of RM2 800 per month. Izzah also saves 10% of her monthly income as fixed monthly savings. The following table shows Izzah’s
estimated monthly expenses.

Perbelanjaan / Expenses RM
Bayaran sewa rumah / House rent 750
Ansuran pinjaman pendidikan / Study loan instalment 200
Simpanan tetap / Fixed savings 263
Hobi / Hobby 300
(a) Bina satu pelan kewangan Izzah berdasarkan maklumat yang diberikan di atas.
Build a financial plan for Izzah based on the information given above.
(b) Nyatakan kedudukan aliran kewangan Izzah.
State the condition of Izzah’s cash flow.
(c) Berdasarkan pelan kewangan tersebut, adakah Izzah menguruskan kewangan dengan hemat?
Based on the financial plan, did Izzah manage her financial wisely?
(d) Jika Izzah bercadang untuk berhenti kerja dan menumpukan sepenuh perhatian sebagai seorang
pembina laman sesawang, adakah ini akan memberi kesan terhadap pelan kewangan bulanan Izzah?
If Izzah plans to quit her full time job and pay her full attention as a website designer, will this affect Izzah’s monthly financial plan?
Jawapan / Answer :
(a) Pendapatan dan Perbelanjaan / Income and Expenditure RM
Pendapatan bersih / Net income
Bayaran sewa rumah / House rent 750
Hobi / Hobby 300
(b) Aliran tunai positif
Positive cash flow
(c) Ya. Izzah berbelanja secara berhemat. Simpanannya juga 10% dari pendapatan bulanan.
Yes. Izzah spend her money wisely. Her savings is 10% from her monthly income.
(d) Pelan kewangan Izzah akan terjejas kerana pendapatan lebihan bulanan terkini belum menyamai atau
melebihi pendapatan aktif.
Izzah monthly financial planning will be affected since her current monthly surplus of income is not yet the same as or more than her
current active income.

Harith bekerja di sebuah restoran dan menerima gaji bulanan sebanyak RM1 250.
Dalam jadual di bawah, Harith telah membuat catatan terhadap perancangan
• Nilai simpanan tetap bulanan
perbelanjaan bulanan untuk mengenal pasti tahap aliran tunainya. KBAT Mengaplikasi adalah sebaik-baiknya 10% dari
Harith works in a restaurant and receives a monthly salary of RM1 250. In the table below, Harith has jumlah gaji bersih bulanan.
made a note of his monthly spending plan to identify his cash flow level. The value of monthly fixed savings
must be at least 10% of total monthly
Perbelanjaan / Expenses RM fixed salary.
Bayaran sewa bilik / Room rent 70
Ansuran pinjaman motor / Motorcycle loan instalment 190
Simpanan tetap / Fixed saving 125
Dana kecemasan / Emergency fund 100
Hobi / Hobby 150
(a) Sekiranya Harith bercadang untuk membeli sebidang tanah yang berharga • Matlamat kewangan yang bersifat
RM60 000 dalam tempoh tiga tahun akan datang, adakah matlamatnya realistik adalah apabila seseorang
individu boleh menyimpan wang
realistik? (Dia perlu membayar 10% wang pendahuluan tanah dan membuat dari lebihan pendapatan dengan
pinjaman bank bagi membayar tanah tersebut secara ansuran setiap bulan.) mencukupi dalam tempoh masa
If Harith plans to buy a land at a price of RM60 000 within three years, is his goal realistic? (He yang diinginkan.
needs to pay 10% of the land’s price as deposit and apply for bank loan to pay the land by monthly A realistic financial goal is when an
instalment.) individual can save money from the
surplus of income adequately within a
Jumlah perbelanjaan bulanan / Total monthly expenses desired period of time.
= RM70 + RM190 + RM50 + RM70 + RM125 + RM100 + RM200 + RM80 + RM50
+ RM150 + RM100 = RM1 185
Pendapatan lebihan / Surplus of income = RM1 250 – RM1 185 = RM65
Harga wang pendahuluan tanah / The price of land’s deposit
= 0.1 × RM60 000 = RM6 000
Jika Harith menyimpan RM65 selama 3 tahun,
If Harith saves RM65 for 3 years,
• Sekiranya perbelanjaan tetap
= RM65 × 3 × 12 = RM2 340 dan tidak tetap bulanan tidak
Matlamat Harith adalah tidak realistik. Pendapatan lebihan bulanan Harith dapat dikurangkan, alternatif
ialah RM65. Jika dia menyimpan RM65 selama tiga tahun, jumlah itu masih lain untuk tingkatkan lebihan
belum mencukupi 10% dari RM60 000 iaitu RM6 000. pendapatan bagi memastikan
Harith’s goal is unrealistic. Harith’s monthly surplus income is RM65. If he saves RM65 for three years, aliran tunai positif ialah dengan
the amount is still not achieve 10% of RM60 000 which is RM6 000. meningkatkan nilai jumlah
pendapatan bulanan.
(b) Pada pandangan anda, apa yang boleh Harith lakukan untuk memastikan If the monthly fixed expenses and
variable expenses are not able to
aliran tunainya sentiasa positif? (Dengan menganggap perbelanjaan tetap be reduced, another alternative to
dan tidak tetap Harith adalah tidak berubah) increase the surplus of income in
In your opinions, what can Harith do to make sure his cash flow will always positive? (By assuming making sure the cash flow is positive is
that Harith’s monthly fixed and variable expenses did not change) by increasing the monthly total income.
Harith perlu mencari kerja yang lebih stabil atau menjana pendapatan pasif
dengan membuat kerja sambilan seperti menjalankan perniagaan atas talian. Kuiz 10
Harith needs to find a more stable job or generates passive income by doing part-time work such as
running an online business.


Ebook Hybrid PBD Matematik T4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebook Hybrid PBD Matematik T4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

STRATEGI PdPc

1.1.3 Menyiasat dan membuat generalisasi tentang S6 TP2

1.1.4 Membentuk fungsi kuadratik berdasarkan

1.1.5 Menerangkan maksud punca suatu

Kertas manila, tepung, penyukat

EMK i-THINK Nilai Murni

BAB 1 EG 1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

00 Strategi PdPc Mate Tg4.indd 1 25/10/2021 10:29 AM

2.1.2 Menukar nombor daripada satu asas kepada S5 TP3

2.1.3 Membuat pengiraan yang melibatkan operasi S12 TP3

2.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan S16(a) TP4

Aktiviti PAK-21 S17 TP6 23

Kertas mahjong, pen Peta i-Think Menganalisis

EMK i-THINK Nilai Murni

Kreativiti dan inovasi – Amanah

1. Guru membahagikan murid dalam kumpulan dan memberikan soalan KBAT.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. EG 2 BAB 2

00 Strategi PdPc Mate Tg4.indd 2 25/10/2021 10:29 AM

3.1 Pernyataan 3.1.1 Menerangkan maksud pernyataan dan S1 TP1

3.1.2 Menafikan suatu pernyataan. S5 TP1 28

3.1.3 Menentukan nilai kebenaran suatu S6 TP1

3.1.4 Membina pernyataan dalam bentuk implikasi S8 TP2

3.1.5 Membina dan membandingkan nilai S11 TP3

3.1.6 Menentukan contoh penyangkal untuk S13 TP4

BBM PAK-21 KBAT

Kertas Pembina soalan Mencipta

EMK i-THINK Nilai Murni

Kreativiti dan inovasi – Bekerjasama

1. Murid dibahagi kepada beberapa kumpulan.

2. Setiap kumpulan dikehendaki membina 5 soalan tentang pernyataan.

BAB 3 EG 3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

00 Strategi PdPc Mate Tg4.indd 3 25/10/2021 10:29 AM

3.2 Hujah 3.2.1 Menerangkan maksud hujah, dan

3.2.2 Menentu dan menjustifikasikan keesahan

3.2.3 Membentuk hujah deduktif yang sah bagi S17 TP4

3.2.4 Menentu dan menjustifikasikan kekuatan

3.2.5 Membentuk hujah induktif yang kuat bagi

3.2.6 Menyelesaikan masalah yang melibatkan

Aktiviti PAK-21 S22 TP6 38 – 39

BBM PAK-21 KBAT

Kertas mahjong, pen Rally table Menganalisis

EMK i-THINK Nilai Murni

Kreativiti dan inovasi – Bekerjasama

1. Murid-murid dibahagikan kepada beberapa pasangan.

2. Guru memberi soalan kepada setiap pasangan.

4. Guru membentangkan dan membuat perbincangan daripada hasil kerja murid-murid.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. EG 4 BAB 3

00 Strategi PdPc Mate Tg4.indd 4 25/10/2021 10:29 AM

4.1.2 Menentukan pelengkap bagi persilangan set. S3 TP3

4.1.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan S6(a) TP4

BBM PAK-21 KBAT

Kertas mahjong, pen Meja bulat Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni

Kelestarian alam sekitar – Rasional

1. Murid bertiga duduk dalam kumpulan.

2. Guru mengemukakan soalan ‘Apakah sebab-sebab berlakunya penipisan lapisan ozon’.

3. Secara bergilir pelajar mengemukakan sebabnya pada kertas yang sama.

6. Hasil dapatan dibentang di hadapan kelas.

BAB 4 EG 5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

00 Strategi PdPc Mate Tg4.indd 5 25/10/2021 10:29 AM

4.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan S11(a) TP4

4.3.2 Menentukan pelengkap bagi gabungan S14 TP3

1. Setiap murid perlu membentuk kumpulan secara berpasangan.