Professional Documents
Culture Documents
Vietnam Robotics Challenge 2023 Đội LQĐ-43 - Sổ tay kĩ thuật
Vietnam Robotics Challenge 2023 Đội LQĐ-43 - Sổ tay kĩ thuật
Vietnam Robotics Challenge 2023 Đội LQĐ-43 - Sổ tay kĩ thuật
● Tìm hiểu luật thi đấu: thể thức thi đấu, thời gian thi đấu,
cách tính điểm,…
● Xác định các điều kiện giới hạn về luật thi đấu: giới hạn về
Xác định vấn đề
kích thước, số lượng và loại linh kiện,…
● Giới hạn về năng lực của các thành viên và thời gian chế
tạo
● Thiết kế: đưa ra một bản vẽ thể hiện hình dạng, kích thước,
Đề xuất giải pháp
số lượng, vật liệu của các chi tiết và cách chúng kết nối với
(thiết kế) nhau.
● Phân công các thành viên thực hiện các đầu việc.
● Lựa chọn các công cụ gia công: khoan, cưa, tua vít,…
Thực hiện giải pháp
(chế tạo) ● Gia công nguyên liệu, lắp ráp các chi tiết theo đúng bản
thiết kế.
Thử nghiệm và đánh giá ● Đánh giá hiệu quả bằng cách so sánh hoạt động thực tế với
các tiêu chí đã đề ra.
● Lập danh sách những hạn chế chính cần khắc phục.
Cải tiến
● Dựa trên những hạn chế còn tồn tại, điều chỉnh tiêu chí.
● Lặp lại các bước: đề xuất giải pháp, thực hiện giải pháp,
thử nghiệm và đánh giá cho đến khi hoàn thiện sản phẩm.
Dựa trên việc nghiên cứu đề bài, team mình xác định những chức năng chính của robot là:
● Di chuyển;
● Lấy bóng;
● Bắn bóng.
Ở phần dưới đây, team mình sẽ trình bày theo hướng phân tích từng cơ cấu để thực hiện
các chức năng kể trên. Ứng với mỗi cơ cấu, team sẽ trình bày theo các bước của quy trình thiết
kế kĩ thuật đã đề cập ở trên.
Cơ cấu di chuyển
Di chuyển là chức năng cơ bản nhất của robot. Với không gian thi đấu rộng, thời gian thi
đấu ít, team mình muốn robot phải di chuyển đủ nhanh để thực hiện các nhiệm vụ trong thời gian
ngắn nhất có thể. Robot nên dễ điều khiển để người điều khiển nhanh chóng thuần thục các thao
tác, đồng thời dễ cho việc thay thế, sửa chữa.
Chính từ những phân tích đó, tiêu chí cho cơ cấu di chuyển của robot sẽ là:
Tiêu chí Mô tả
Di chuyển được Có khả năng tiến, lùi, rẽ trái, rẽ phải.
Tối thiểu số lượng nút bấm.
Dễ điều khiển Các nút bấm bố trí phù hợp, mỗi nút một chức năng, không cần
phối hợp hai nút.
Lên được dốc Có khả năng lên, xuống dốc. Không bị mắc kẹt giữa dốc.
Với giới hạn dụng cụ từ ban tổ chức: 2 động cơ 300 vòng/phút, 1 động cơ 1500 vòng/phút,
1 động cơ 1800 vòng/phút. Team mình lựa chọn 2 động cơ 300 vòng/phút để làm bánh phát động
cho robot.
Về bánh lái, team mình cũng có suy nghĩ đến việc sử dụng bánh omni, nhưng chi phí sẽ
cao, ngoài ra phải có thêm cơ chế để lắp trục bánh xe. Vì vậy team mình sử dụng hai bánh mắt
trâu được ban tổ chức cung cấp: sẵn có, dễ lắp đặt, di chuyển đa hướng.
Về nguyên lí di chuyển, team mình mô tả bằng hình ảnh dưới đây:
Hình 6. Cơ cấu lấy bóng dựa trên ý tưởng máy gặt lúa.
Thay vì làm bằng các tấm phẳng, đội mình lựa chọn thiết kế cong. Chúng mình nghĩ rằng
thiết kế cong này sẽ giúp ôm sát bóng hơn, tránh bóng bị văng ra ngoài khi lấy bóng.
Khi thống nhất thiết kế, team chúng mình dựng mẫu thử bằng bìa formex và ống nhựa
mỏng (Hình 7). Trục của cơ cấu này được gắn cố định với khung robot thông qua hai vòng bi.
Để làm quay, đội sử dụng động cơ và truyền động qua dây đai. Nếu bắt trực tiếp động cơ vào
trục quay sẽ dễ bị quá kích thước quy định. Nếu đảm bảo kích thước, cơ cấu lấy bóng sẽ bị nhỏ
lại, như thế thì số lượng và tốc độ lấy bóng cũng bị hạn chế.
Hình 7. Mẫu thử cơ cấu lấy bóng với các thanh cứng.
Thử nghiệm cho thấy cơ cấu đáp ứng được tiêu chí: Khả năng giữ bóng tốt, tỉ lệ đưa bóng
vào khu chứa cao, dễ thao tác, cơ khí đơn giản. Tuy nhiên tỉ lệ lấy được bóng chưa cao, vì thế để
lấy đủ số lượng bóng thì cần thời gian khá lâu.
Team mình thấy rằng khi thanh cứng va chạm với
bóng, bóng để bị đẩy đi thay vì bị cuộn vào robot.
Chúng mình nghĩ rằng nếu thay thanh cứng bằng vật
liệu nào đó đàn hồi hơn thì sẽ giảm được tình trạng này.
Giải pháp tốn ít chi phí nhất lúc đó là sử dụng dây chun.
Chúng mình thay toàn bộ thanh cứng bằng những sợi
dây chun được đan lại với nhau (Hình 8).
Khả năng lấy bóng được cải thiện hơn, nhưng
phát sinh vấn đề mới: vì dây quá mềm nên nó có thể
cuộn bóng trong robot và ném ra ngoài. Lúc này tiêu chí
về “Khả năng giữ bóng tốt” lại không đạt được. Team
chúng mình có thử đan nhiều sợi dây chun hơn, làm nó
dày hơn, tuy nhiên tình hình không được cải thiện
nhiều.
Hình 8. Thay thanh cứng bằng dây chun.
Lúc này, Mạnh Dũng có ý tưởng sử dụng kết hợp dây rút với dây chun: tận dụng tính đàn
hồi tốt của dây chun và độ cứng của dây rút. Sản phẩm cuối cùng như Hình 9. Thật may mắn, cơ
cấu cho tỉ lệ lấy bóng cao (> 90%) và cũng giảm đáng kể tình trạng bóng bị cuộn ra ngoài. Đội
mình quyết định đây sẽ là phương án cuối cùng của cơ cấu lấy bóng.
Hình 9. Phương án cuối cùng của cơ cấu lấy bóng.
Như đã nói, cơ cấu lấy bóng có liên quan mật thiết đến việc lưu trữ bóng và đưa bóng vào
khu chứa. Khi tham khảo ý tưởng của các đội thi ở FGC, đội mình thấy ấn tượng với việc đưa tất
cả số bóng lên cao rồi đổ vào khu chứa. Tụi mình đã thử phác thảo (Hình 10) và có những tính
toán ban đầu để xem tính khả thi của cơ cấu này.
Hình 10. Phác thảo cơ cấu chuyển bóng lên cao và đổ bóng vào khu chứa.
Nhưng khi kiểm tra lại kích thước của khu chứa, chúng mình thấy chiều cao của khu chứa
bằng 500 mm, đúng bằng chiều cao giới hạn của robot. Phần đáy của hộp chứa cần lên cao hơn
500 mm để mở cửa lật và làm bóng lăn vào khu chứa. Vậy robot phải có khả năng tăng thêm
kích thước khi thi đấu. Để làm được điều đó với giới hạn về số lượng động cơ của đề bài là khó
về mặt kĩ thuật. Team chúng mình tạm thời thấy cơ cấu này là chưa khả thi về mặt chế tạo cũng
như khó đảm bảo luật chơi.
Minh Khang nghĩ đến việc làm cho phần đế của robot có độ dốc về phía sau. Khi lấy bóng
vào, bóng trong robot sẽ liên tục được dồn về sau. Chỉ cần có một cơ chế cửa lật, lùi robot về
phía cửa khu chứa rồi mở cửa, bóng sẽ lăn vào khu chứa (hình bên trái trong Hình 11).
Hình 11. Phác thảo về hai cơ chế nhả bóng bằng dốc.
Huy Hưng nhận thấy nếu để cửa phía sau robot thì mỗi lần nhả bóng sẽ phải điều khiển
robot đi lùi. Điều khiển robot đi lùi sẽ gặp khó khăn hơn đi tới. Do đó bạn đã đề xuất cho phần
đế robot dốc về phía trước (hình bên phải trong Hình 11). Bóng sẽ liên tục được dồn về phía cơ
cấu lấy bóng. Chỉ cần nâng cơ cấu này lên, hoặc quay ngược cơ cấu lấy bóng, bóng sẽ được nhả
ra vào khu chứa. Vì cơ chế nâng cần thêm 1 động cơ nên đội thống nhất sẽ cho cơ cấu lấy bóng
quay ngược để nhả bóng. Vậy là cả lấy bóng và nhả bóng chỉ cần duy nhất 1 động cơ.
Phần chứa bóng sẽ dùng bìa formex để tạo thành khối hộp, có phần dế dốc về phía trước.
Phía trên có một tấm chắn nhỏ để ngăn bóng bị cuộn trong hộp chứa ra ngoài robot.
Về lập trình, đội trưởng Quang Minh gán 3 nút với chức năng cuộn bóng, nhả bóng và
dừng động cơ trên tay cầm (như Hình 12).
Hình 12. Phương án cuối cùng và các nút điều khiển cơ cấu lấy và nhả bóng.
Khi thử nghiệm lấy bóng, team mình nhận thấy khi cuộn vào quá nhanh, bóng sẽ dễ bị
văng xa khỏi robot. Ngược lại, nếu cuộn bóng ra chậm, bóng không thể lăn qua “gờ” ở chân của
cửa khu chứa. Vì thế cần giảm tốc độ khi cuộn vào lấy bóng, tăng tốc khi cuộn bóng vào khu
chứa.
Thay vì thêm 2 nút tăng giảm như cơ cấu di chuyển. Team chúng mình thử nghiệm tốc độ
hợp lí và gán luôn tốc độ khi cuộn bóng vào và cuộn bóng ra trong phần lập trình. Điều này giúp
việc điều khiển đơn giản hơn, tránh gây rối cho người điều khiển.
Thực tế, đội mình chỉ có 5 quả bóng nên không biết sức chứa tối đa của robot là bao nhiêu.
Dự kiến khi được thử sân, đội mình sẽ kiểm tra khả năng lấy và chứa bóng để xem giới hạn của
robot, từ đó đề ra chiến thuật hợp lí khi thi đấu.
Tỉ lệ bắn thành công bóng vào trụ Tỉ lệ bắn bóng vào trụ giữa >90%.
cao
Dễ thao tác Số lượng nút bấm ít, không cần phối hợp các nút.
Không phức tạp về gia công, dễ sửa chữa, thay thế khi
Cơ khí đơn giản
có sự cố.
Nghỉ đến “bắn bóng” đội mình liền nghỉ ngay đến máy bắn bóng tennis, ắc hẳn không
mấy xa lạ đâu nhỉ. Cơ chế này chỉ gồm 2 bánh quay với vận tốc cao và cách nhau một khoảng
cách nhất định bằng đường kính quả bóng. Nghĩ là làm, chúng mình liền bắt tay vào làm việc,
lúc đầu nhóm mình tưởng không khó nhưng ai ngờ nó khó không tưởng khi mà số lượng motor
cho mỗi robot bị giới hạn ở con số 4 mà nhóm mình đã sử dụng 3 motor cho những chức năng
khác của robot. Sau thời gian nghiên cứu cách để cho cơ chế này có thể hoạt động tốt chỉ với với
một motor, đội mình đã tìm ra được một giải pháp khả thi – cơ chế truyền động. Mặc dù trong
quá trình thực hiện cơ chế này nhóm có gặp rất nhiều vấn đề nan giải, nhưng cuối cùng cơ chế
cũng đã có thể hoạt động trơn tru. Tuy nhiên, khi đưa vào thực nghiệm thì quả bóng nhựa đã vỡ
thành từng mảnh do áp lực của 2 bánh quay gây nên, vẫn đề ngày lập tức được phát hiện: độ đàn
hồi giữa bóng tennis và bóng nhựa quá khác nhau. Chẳng hề chịu thua, LQĐ-43 không tin rằng
quả bóng không thể bắn được vì quá chặt thì mình nới rộng khoảng cách giữa 2 bánh quay. Lần
này, khoảng cách lại quá rộng để quả bóng có thể chịu sự tác động của cả 2 bên bánh quay khiến
khi bắn nó bay thiếu ổn định và thường chếch về một trong hai bên trái hoặc phải.