‫د ﻟﻮوﻧﻮ ﻓﺼﻞ‬

‫)ﭘﻪ ﺷﭙﯧﺘﻤﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﭘښﺘﻮ ﺷﻌﺮ څﻮ ﺑﯧﻠګﯥ(‬

‫راټﻮﻟﻮوﻧﻜﻰ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻳﻮن‬

 ‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬

‫ﻛﺘﺎب ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﻪ‬

‫دﻟﻮوﻧﻮ ﻓﺼﻞ‬ ‫د ﻛــﺘــــﺎب ﻧــــــــﻮم‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻳﻮن‬ ‫راټـــــﻮﻟــــﻮوﻧــﻜﻰ‪:‬‬
‫ﻳﻮن ﻛﻠﺘﻮري ﻳﻮن‬ ‫ﺧـــــﭙــــــﺮﻧـــــــﺪوى‪:‬‬
‫‪ 1000‬ټﻮﻛﻪ‬ ‫ﭼــــــــﺎﭘــــﺸﻤــــــﯧﺮ‪:‬‬
‫‪1369‬ل ﻛﺎل‬ ‫ﻟــــﻮﻣـــــــړى ﭼﺎپ‪:‬‬
‫‪1387‬ل ﻛﺎل‬ ‫دوﻳـــــــــﻢ ﭼــــــﺎپ‪:‬‬
‫د راټــﻮﻟــﻮوﻧﻜﻲ‬
‫) ‪(3‬‬ ‫ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﻧﻮﻣﺮه‪:‬‬
‫د ﺧـــــﭙﺮﻧـــــــﺪوى‬
‫) ‪(3‬‬ ‫ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﻧﻮﻣﺮه‪:‬‬
‫ﺿﻴﺎاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺿﻴﺎ‬ ‫ﻛـــــــــﻤــــــــﭙﻮزر‪:‬‬
 ‫ډاﻟۍ‬
‫))زﻟﻤﻲ ﻫﯧﻮادﻣﻞ(( ﺗﻪ ﭼﯥ ﭘﺮ دې دﻧﻴﺎ ﻳﯥ د ﺧﭙﻞ زﻟﻤﻴﺘـﻮب‬
‫ﺧـــﻮږې ﺷـــﯧﺒﯥ د ﭘښـــﺘﻮ د ﺧـــﺪﻣﺖ ﻟﭙـــﺎره ﭘـــﺮ ﻣﻨـــډو راﻣﻨـــډو‪،‬‬
‫دګﺮدﺟﻨــــﻮ ﭘــــﺎڼﻮ ﭘــــﺮ ﻟټﻮﻟــــﻮ او ﭘﻠټﻮﻟــــﻮ‪ ،‬د ﻧﺎڅﺮګﻨــــﺪو ﭘــــﺮ‬
‫څﺮګﻨﺪوﻟﻮ‪ ،‬د ﭼﺎﭘﺨﻮﻧﻮ د ﻣﺎﺷﻴﻨﻮﻧﻮ ﭘﺮ ګړﺑﻬﺎر‪ ،‬د ﺑﯥ وﻗﻮﻓﺎﻧﻮ‬
‫د ﺳﭙﯧﺮو او ﺗﺮﺧﻮ ﺧﺒﺮو ﭘـﺮ اورﯦـﺪﻟﻮ‪ ،‬ﭘـﺮ ﭘﻠﻴـﻮ ﻣﺰﻟﻮﻧـﻮ‪ ،‬د ﻧـﻮي‬
‫ادﺑﻲ ﻛښﺖ ﭘﺮ ﻛﺮﻟﻮ د ځﻮاﻧﻮ ﻫﻴﻠﻮ ﭘﺮ ﻫڅﻮﻟﻮ‪ ،‬ﭘﻪ وﻳښـﻪ د ﺷـﭙﻮ‬
‫ﭘـ ـﺮ ﺳـــﺒﺎ ﻛﻮﻟـــﻮ‪ ،‬د دې رﻧګﻴﻨـــﯥ دﻧﻴـــﺎ د ﻋـــﻴﺶ او ﻋﺸـــﺮت ﭘـ ـﺮ‬
‫ﻫﯧﺮوﻟــﻮ‪ ،‬ﭘــﻪ ﺑــﯥ درده زړوﻧــﻮ ﻛــﯥ د اﺣﺴــﺎس ﭘــﺮ ټﻮﻛﻮﻟــﻮ‪ ،‬د‬
‫ﻟﻮﻳﺎﻧﻮ د ﺣﻖ ﭘﺮ اداﻛﻮﻟﻮ او د ﭘښﺘﻮ د ﭘﻴﻜﻲ ګﻞ ﭘـﺮ ﺗـﻞ ښـﯧﺮازه‬
‫ﺳﺎﺗﻠﻮ ﺗﯧﺮې ﻛړې او ﭘﻪ ﺑﻠﻪ دﻧﻴﺎ ﺧﻮ ﺑـﻪ ﻳـﯥ ﺑـﯥ ﻟـﻪ ﺷـﻜﻪ د دوزخ‬
‫ﺷﻨﯥ او ﺳﺮې ﻟﻤﺒﯥ ﻟـﻪ ژوﻧـﺪه ﺗـﺎوې وي ځﻜـﻪ ﭼـﯥ ده ﭘښـﺘﻮ ﺗـﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻛړى او ﭘښﺘﻮ ﺧﻮ د ))دوزخ(( ژﺑﻪ ده‪.‬‬

‫ﭘﻪ درﻧښﺖ‬
‫د ﻗﺮﺑﺎﻧۍ ﭘﺮ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻻرې ﻣﻴﻦ‬
‫ﻳﻮ ﺑﻞ ))ﻳﻮن((‬
 ‫ﻧﻴﻮﻟﻴﻚ‬
‫ﻣﺦ‬ ‫ﺳﺮﻟﻴﻚ‬ ‫ګڼﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫د دوﻳﻢ ﭼﺎپ ﺳﺮﻳﺰه‬ ‫‪1‬‬
‫‪6‬‬ ‫ﭘﻴﻼﻣﻴﻪ‬ ‫‪2‬‬
‫‪13‬‬ ‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ‬ ‫‪3‬‬
‫‪15‬‬ ‫دﻣﻴﻼد ﺷﭙﻮ‬ ‫‪4‬‬
‫‪17‬‬ ‫دوه ﭘﻮښﺘﻨﯥ‬ ‫‪5‬‬
‫‪18‬‬ ‫ﻏﺰل‬ ‫‪6‬‬
‫‪20‬‬ ‫دادګﻨﺎﻫﻮ ﺧﺒﺮې‬ ‫‪7‬‬
‫‪22‬‬ ‫ﻫﻴﻠﻪ‬ ‫‪8‬‬
‫‪23‬‬ ‫دﻗﺒﺮ ﻋﺬاب‬ ‫‪9‬‬
‫‪25‬‬ ‫رښﺘﻴﻨﻰ اﻧځﻮر‬ ‫‪10‬‬
‫‪26‬‬ ‫ګﻞ ﺳﭙﺮﻟﻰ‬ ‫‪11‬‬
‫‪28‬‬ ‫ژوﻧﺪي ﻳﺎدوﻧﻪ‬ ‫‪12‬‬
‫‪31‬‬ ‫دﻣﻴﻨﯥ ﻳﺎدګﺎر‬ ‫‪13‬‬
‫‪32‬‬ ‫د اوﺑﻮ رﻧﮓ‬ ‫‪14‬‬
‫‪34‬‬ ‫دﻣﻴﻨﯥ اور‬ ‫‪15‬‬
‫‪35‬‬ ‫ﺳﭙښﺘﯥ‬ ‫‪16‬‬
‫‪36‬‬ ‫دﭘﺮون ﺳﻨﺪرې‬ ‫‪17‬‬
‫‪37‬‬ ‫اﭘﺖ‬ ‫‪18‬‬
‫‪39‬‬ ‫ﺟﻜړ‬ ‫‪19‬‬
‫‪40‬‬ ‫زﻣﺎﺑﺮﺧﻪ‬ ‫‪20‬‬
‫‪41‬‬ ‫وروﺳﺘۍ ﺳﻠګۍ‬ ‫‪21‬‬
‫‪43‬‬ ‫دزﻧګ ﭘﺘﺮي‬ ‫‪22‬‬
‫‪44‬‬ ‫دﻣﻮرﻟﻴﻚ ﺗﻪ‬ ‫‪23‬‬
‫‪46‬‬ ‫د ﭘﯧړۍ ګﺎﻟﻴﻠﻪ‬ ‫‪24‬‬
‫‪48‬‬ ‫ﻏﻮټﻪ وﻧﻪ‬ ‫‪25‬‬
‫‪50‬‬ ‫ﻏﺰل‬ ‫‪26‬‬
‫‪51‬‬ ‫د زﻫﺮوﭘﻴﺎﻟﯥ‬ ‫‪27‬‬
‫‪52‬‬ ‫دﻧﻈﺮﺑﺎران‬ ‫‪28‬‬
‫‪53‬‬ ‫د ﺗﻴﻐﻮﻧﻮ ﻟﻮ‬ ‫‪29‬‬
‫‪55‬‬ ‫دﺣﺠﺮو ﺷﻬﺎدت‬ ‫‪30‬‬
‫‪56‬‬ ‫اوښﻜﯥ‬ ‫‪31‬‬
‫‪58‬‬ ‫ﻏﺰل‬ ‫‪32‬‬
‫‪59‬‬ ‫ﻏﺰل‬ ‫‪33‬‬
‫‪60‬‬ ‫درڼﺎ ﻧﻴﺎﻟګﻲ‬ ‫‪34‬‬
‫‪62‬‬ ‫ژوﺑﻞ دردوﻧﻪ‬ ‫‪35‬‬
‫‪64‬‬ ‫دﻧﻮر وږي‬ ‫‪36‬‬
‫‪66‬‬ ‫دځﻨګﻞ ﺟﻨﺎزه‬ ‫‪37‬‬
‫‪67‬‬ ‫ﭘﺮدى ﺳﺎﻗﻲ‬ ‫‪38‬‬
‫‪68‬‬ ‫دﻣﺤﺒﺖ ګﻠﻮﻧﻪ‬ ‫‪39‬‬
‫‪70‬‬ ‫دﺣﻘﻴﻘﺖ ډوﻟۍ‬ ‫‪40‬‬
‫‪72‬‬ ‫ﻏﺰل‬ ‫‪41‬‬
‫‪73‬‬ ‫ﻣﺨﻪ ښﻪ‬ ‫‪42‬‬
‫‪76‬‬ ‫د ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻳﻮن ﻟﻨډه ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﻪ‬ ‫‪43‬‬
 ‫د دوﻳﻢ ﭼﺎپ ﺳﺮﻳﺰه‬

‫ﭘﺮ ‪1369‬ل ﻛﺎل زه د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘـﻮن د ژﺑـﻮ او ادﺑﻴـﺎﺗﻮ ﭘـﻮﻫﻨځﻲ‬

‫د درﯦﻴﻢ ټﻮﻟګﻲ ﻣﺤﺼﻞ وم‪ .‬دا وﺧﺖ ﻣﯥ ﭘـﻪ ))ﺷﺨﺼـﻲ ﻟګښـﺖ د‬
‫ﻛﺘﺎب ﭼﺎپ(( ﻳﻮ ﻛﻮښښ او ﻳﻮ ﺧﻮځﻮن ﭘﻴﻞ ﻛړى و او ﻫڅﻪ ﻣـﯥ‬
‫ﻛﻮﻟﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﯧﺮ ﻫﻐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ اﻗﺘﺼـﺎدي ﭘﻠـﻮه ﻳـﯥ روزګـﺎر‬
‫ښـــﻪ و‪ ،‬دې ﺗـــﻪ وﻫڅـــﻮم ﭼـــﯥ ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻟګښـــﺖ ﻋﻠﻤـــﻲ او ﻫﻨـــﺮي‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ ﭼﺎپ ﻛړي او ﭘﻪ دې ډول د ﻫﯧـﻮاد د ﻓﺮﻫﻨـګ ﭘـﻪ وده ﻛـﯥ‬
‫ﺑﺮﺧﻪ واﺧﻠﻲ‪ .‬زﻣﻮږ ﻟﻮﻣړۍ ﻫڅﻪ ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﻛـﯥ ﺑﺮﻳـﺎﻟۍ ﺷـﻮه او‬
‫د ﺧﭙـــﻞ ټﻮﻟګﻴـــﻮال )ﭘښـــﺘﻮن ﺑﻬﺮاﻣـــﺰي( ﭘـــﻪ ﻣـــﺎﻟﻲ ﻟګښـــﺖ ﻣـــﯥ‬
‫))ﻧﻴﻤګړي ارﻣﺎﻧﻮﻧﻪ(( اﺛﺮ ﭼﺎپ ﻛړ‪ .‬دا ﻛـﺎر ددې ﺳـﺒﺐ ﺷـﻮ‪ ،‬زﻣـﺎ‬
‫ﻧﻮر ټﻮﻟګﻴﻮال ﭼﯥ ﺗﺮ ﭘښﺘﻮن ﺑﻬﺮاﻣـﺰي ﻳـﯥ اﻗﺘﺼـﺎد ﭘﻴـﺎوړى و‪،‬‬

‫‪1‬‬
‫دې ﺗﻪ وﻫڅﯧږي‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﻫﻢ د اﺛـﺎرو د ﭼـﺎپ او ﻧـﻮر ﻓﺮﻫﻨګـﻲ‬
‫ﭼـﺎرو ﻟﭙــﺎره ﭘﺎﻧګــﻪ ﺑﯧﻠــﻪ ﻛــړي‪ .‬ﭘـﻪ دې ﻛــﯥ زﻣــﺎ ﻳــﻮ ﺑــﻞ ټﻮﻟګﻴــﻮال‬
‫)ﺣـﺎﺟﻲ ﺧـﺎن ﻣﺤﻤــﺪ( ﭼـﯥ ﻳــﻮې ډﯦـﺮې درﻧـﯥ ﭘښــﺘﻨﯥ ﻛـﻮرﻧۍ ﺗــﻪ‬
‫ﻣﻨﺴــﻮب و‪ ،‬د ﻳــﻮ ﺑــﻞ اﺛــﺮ د ﭼــﺎپ ژﻣﻨــﻪ وﻛــړه‪ ،‬دا اﺛــﺮ ))د ﻟﻮوﻧــﻮ‬
‫ﻓﺼﻞ(( و‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺎ د ﻫﻤﺪې ‪1369‬ل ﻛﺎل ﭘﻪ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﯥ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛـړى‬
‫و‪ .‬دا اﺛــﺮ اﺻ ـﻼً ﭘــﻪ ﺷــﭙﯧﺘﻤﻮ ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﯥ د ﭘښــﺘﻮ د څــﻮ ﻧﻮﻣﻮﺗــﻮ‬

‫ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ د ﻛﻼم ځﻴﻨﯥ ﺑﯧﻠګﯥ دي‪ ،‬ﻳـﺎ ﻏﻮرﭼـﺎڼ دى ﭼـﯥ اﻛﺜـﺮه د‬

‫ﻫﻤﺪې ﻟﺴﻴﺰې دﺣﺎﻻﺗﻮ اﻧځﻮرﻧﻪ ﻛﻮي او ﻫﻐﻪ وﺧﺖ زﻣﺎ ﻫـﺪف او‬
‫ﭘﻼن دا و ﭼﯥ ﻣﻮږ ﺑﺎﻳﺪ د ﻫﺮې ﻟﺴﻴﺰې ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛـﯥ د ﺧﭙـﻞ ادب د‬
‫ﺑﯧﻼﺑﯧﻠﻮ ﺻﻨﻔﻮﻧﻮ ﻣﻨﺘﺨﺒﺎت ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛړو او دې ﺳﺮه ﺑﻪ ﻣﻮږ ﺗـﻪ ﭘـﻪ‬
‫ډاګﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﻮږ ﻟﻪ ﻳﻮې ﻟﺴﻴﺰې ﺑﻠـﯥ ﺗـﻪ ﭘـﻪ ﻓﺮﻫﻨګـﻲ ډګـﺮ ﻛـﯥ‬

‫‪2‬‬
‫څـــﻮﻣﺮه ﭘﺮﻣﺨﺘـــګ ﻛـــﻮو‪ .‬د ﺷـــﻌﺮوﻧﻮ دا ﻏﻮرﭼـــﺎڼ ﻣـــﯥ د ﻫﻤـــﺪې‬
‫ﻣﻘﺼــﺪ ﻟﭙــﺎره ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﻛــړى و‪ ،‬ﻏﻮښــﺘﻞ ﻣــﯥ د ﻟﻨــډو ﻛﻴﺴــﻮ ﻳــﻮ‬
‫ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻫﻢ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛړم‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﺮﻳـﺎﻟﻰ ﻧـﻪ ﺷـﻮم‪ .‬دې اﺛـﺮ ﺗـﻪ ﻣـﯥ ﻫﻐـﻪ‬
‫وﺧﺖ ځﻜﻪ د ))ﻟﻮوﻧﻮ ﻓﺼﻞ(( ﻧـﻮم ورﻛـړ‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﺮ ﻫﻐـﻪ وﺧـﺖ ﭘـﻪ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎن ﻛــﯥ د ﺳــﺮوﻧﻮ ﻟــﻮ ګــډ و او ﻣــﻮږ ﻫﻴﻠــﻪ ﻟﺮﻟــﻪ‪ ،‬ﭼــﯥ د‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺮوﻧﻮ د ﻟﻮ دا ﻟړۍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻠﯥ ﻟﺴﻴﺰې ﺗﻪ واﻧﻪ وړي او زړه‬
‫ﻛﯥ ﻣﯥ ګﺮځﯧﺪﻟﻪ ﭼﯥ ﻛﻪ ﺑﻠﻪ ﻟﺴﻴﺰه ﻛﯥ زﻣﻮږ ﻫﯧـﻮاد ارام و او ﻣـﺎ‬
‫د ﺑﻠــﯥ ﻟﺴــﻴﺰې د ﺷــﻌﺮوﻧﻮ ﻏﻮرﭼــﺎڼ ﭼــﺎﭘﻮه‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑﻴــﺎ ﺑــﻪ ﭘــﺮې د‬
‫))ګﻠﻮﻧﻮ ﻓﺼﻞ(( ﻧﻮم ﻛﯧږدم‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ ﺧﻮاﺷـﻴﻨۍ ﺳـﺮه ﺑﺎﻳـﺪ وواﻳـﻢ‬
‫ﭼﯥ د ))ﻟﻮوﻧﻮ ﻓﺼﻞ(( د ﺷﻌﺮي ﺟﻮﻧـګ ﺗـﺮ ﭼـﺎپ وروﺳـﺘﻪ دادى‬
‫ﻧږدې دوه ﻟﺴـﻴﺰې ﺗﯧﺮﯦـږي‪ ،‬ﺧـﻮ ﭘـﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴـﺘﺎن ﻛـﯥ د ﺳـﺮوﻧﻮ ﻟـﻮ‬
‫ﻫﻤﻐﺴـﯥ روان دى‪ .‬ﭘــﻪ دې ﺗﯧـﺮو دوو ﻟﺴــﻴﺰو ﻛـﯥ زه ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ د دې‬
‫ﺟﻮګﻪ ﻧﻪ ﺷﻮم‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘښﺘﻮ ﺷﻌﺮ او ﻳﺎ ﻫﻢ ﻟﻨډې ﻛﻴﺴﯥ ﻣﻨﺘﺨﺒﺎت‬
‫ﭼﺎپ او ﺑﻴـﺎ ﻟـﻪ ﺗﯧـﺮ ﺳـﺮه ﭘﺮﺗﻠـﻪ ﻛـړم‪ .‬ﺧـﻮ اوس ﭼـﯥ زه د ﺧﭙـﻞ ﺗﯧـﺮ‬
‫ﻛـړي ﻓﺮﻫﻨګـﻲ ﻛـﺎر ﭘـﺮ ﺑﻴـﺎ راټﻮﻟﯧـﺪو او ﺑﻴـﺎ ﻛﺘﻨـﻪ ﺑﻮﺧـﺖ ﻳـﻢ‪ ،‬ﻧـﻮ‬
‫ددې اﺛﺮ ﺑﻴﺎ ﭼﺎپ او د اﻧټﺮﻧـټ څﭙـﻮ ﺗـﻪ د ﻫﻐـﻪ ﺧﻮﻧـﺪي ﻛـﻮل راﺗـﻪ‬
‫ﻫﻢ ﺿﺮوري ښﻜﺎره ﺷﻮل‪ .‬ﻛﻪ ﭼﯧﺮې زﻣﻮږ ﻧﻮر ځﻮان ﻓﺮﻫﻨګﻴﺎن ﭘـﻪ‬
‫ﻫﺮه ﻟﺴﻴﺰه ﻛﯥ د ﺧﭙﻞ ﺷﻌﺮ ﻣﻨﺘﺨﺒﺎت ﺗﺮﺗﻴﺒﻮي‪ ،‬ﻧﻮ دا اﺛﺮ ورﺗـﻪ د‬
‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ د اﺳﺘﻮګﻦ ادﺑﻲ ﺑﻬﻴﺮ د ﻳﻮه ﻟﺲ ﻛﻠـﻦ ﺷـﻌﺮي واټـﻦ څـﻮ‬
‫ﻏﻮره ﺑﯧﻠګﯥ ﭘﻪ ﻻس ورﻛﻮﻻى ﺷـﻲ‪ .‬دا ﭼـﯥ دا ﻛﺘـﺎب ﻫﻐـﻪ وﺧـﺖ‬

‫‪3‬‬
‫زﻣﺎ د ﻳﻮه ګﺮان ټﻮﻟګﻴﻮال ﺣﺎﺟﻲ ﺧﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻪ ﻣـﺎﻟﻲ ﻟګښـﺖ‪ ،‬د‬
‫ﺧﻮﺷﺎل ﻓﺮﻫﻨګﻲ ټـﻮﻟﻨﯥ د ﻟـﻮﻣړﻧﻲ ﭼـﺎﭘﻲ اﺛـﺮ ﭘـﻪ ﺗﻮګـﻪ ټـﻮﻟﻨﯥ ﺗـﻪ‬
‫وړاﻧﺪې ﺷـﻮى و‪ ،‬ﻧـﻮ دﻟﺘـﻪ ﻻزﻣـﻪ ﺑـﻮﻟﻢ ﭼـﯥ ﻟـﻪ ګـﺮان ﺣـﺎﺟﻲ ﺧـﺎن‬
‫ﻣﺤﻤــﺪ او ﻫﻤﺪارﻧګــﻪ ﺧﻮﺷــﺎل ﻓﺮﻫﻨګــﻲ ټــﻮﻟﻨﯥ څﺨــﻪ ډﯦــﺮه ﻣﻨﻨــﻪ‬
‫وﻛړم‪ ،‬ﭼﯥ دا اﺛﺮ ﻳـﯥ ﻫﻤﻐـﻪ وﺧـﺖ د ﭼـﺎپ ﻟـﻪ ﻻرې ﺧﻮﻧـﺪي ﻛـړ‪ .‬د‬
‫ﻳــﺎدوﻧﯥ وړ ﺑــﻮﻟﻢ ﭼــﯥ ﺣــﺎﺟﻲ ﺧــﺎن ﻣﺤﻤــﺪ او ﺧﻮﺷــﺎل ﻓﺮﻫﻨګــﻲ‬
‫ټﻮﻟﻨﯥ ﺑﻴﺎ ﺗﺮ دې وروﺳﺘﻪ ډﯦﺮ ﻧـﻮر ﻓﺮﻫﻨګـﻲ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧـﻪ ﻫـﻢ ﺗﺮﺳـﺮه‬
‫ﻛړي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ځﺎى ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎدوﻧﻪ او ﻣﻨﻨﻪ ﺗﺮې وﺷﻲ‪.‬‬
‫زه ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ اوس د ﺧﭙﻠﻮ اﺛﺎرو د ﺧﻮﻧﺪي ﻛﻮﻟﻮ ﭘـﺮ‬
‫ﻛﺎر ﺑﻮﺧﺖ ﻳـﻢ‪ ،‬ﻟـﻪ ﻧـﻮرو ﻟﻴﻜﻮاﻟـﻮ ﻫـﻢ ﻫﻴﻠـﻪ ﻛـﻮم‪ ،‬ﭼـﯥ ﺧﭙـﻞ ﻫﻐـﻪ‬
‫اﺛﺎر ﭼﯥ ﭘﺮ دوﻳﻢ ځﻠـﻲ او ﻳـﺎ څـﻮ ځﻠـﻲ ﭼـﺎپ ارزي‪ ،‬ﺑﻴـﺎ راټـﻮل او‬
‫ﭼــﺎپ ﻛــړي او ﻛــﻪ ﭼﯧــﺮې ﭼــﺎﭘﻮي ﻳــﯥ ﻫــﻢ ﻧــﻪ‪ ،‬ﻧــﻮ د ﻛﻤﭙﻴــﻮټﺮ او‬
‫اﻧټﺮﻧــټ ﺣــﺎﻓﻈﯥ ﺗــﻪ دې وﺳــﭙﺎري‪ ،‬ﭼــﯥ د ﻣــﺮګ ﻟــﻪ داﻳﻤــﻲ ﺧﻄــﺮ‬
‫څﺨﻪ وژﻏﻮرل ﺷﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﺷﺘﻤﻨﻲ د ټﻮل ﻣﻠﺖ ﻣﺸﺘﺮﻛﻪ ﭘﺎﻧګـﻪ‬
‫ده او ﻣﻮږ ټﻮل ﻳﯥ د ﺧﻮﻧﺪي ﻛﻮﻟﻮ ﻣﺴـﻮﻟﻴﺖ ﻟـﺮو‪ .‬د ﻫﻤـﺪې ﻫﻴﻠـﯥ‬
‫ﭘـــﻪ ﻫﻴﻠـــﻪ ﭼـــﯥ زﻣـــﻮږ ﻓﺮﻫﻨګـــﻲ ﺷـــﺘﻤﻨﻲ د ﻫـــﺮ ډول ﻧﺎﺗـــﺎروﻧﻮ ﻟـــﻪ‬
‫ﺧﻄﺮوﻧﻮ او ګﻮاښـﻮﻧﻮ ﺧﻮﻧـﺪي وي‪ ،‬ﺧﭙﻠـﻪ دا ﺳـﺮﻳﺰه راﻟﻨـډوم‪ ،‬دا‬
‫ﻫـﻢ ﺗﺎﺳــﯥ او دا ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﺷـﭙﯧﺘﻤﻮ ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﯥ ))د ﻟﻮوﻧــﻮ ﻓﺼــﻞ((‪،‬‬
‫ﺧﺪاى دې وﻛړي زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﻛـﯥ ﻧـﻮر د ﺳـﺮوﻧﻮ دا ﻟﻮوﻧـﻪ ﺑﻨـﺪ‬
‫ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻫﻴﻠﻪ‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫څﻪ ﻟﻮ دى د ګﻼب ګﻼب ﺳﺮوﻧﻮ ﭘﻪ وﻃﻦ ﻛﯥ‬
‫ﻳﻮ اور ﺧﻮ ﺧﺪاﻳﻪ ﺑﻞ ﻛړې د ﻟﻮګﺮو ﭘﻪ وزروﻧﻮ‬

‫ﭘﻪ درﻧښﺖ‬
‫ﭘﻮﻫﻨﺪوى ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻳﻮن‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‪ -‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫‪1387‬ل ﻛﺎل‪ -‬د ﺳﻠﻮاﻏﯥ ‪6‬ﻣﻪ‬

‫‪5‬‬
 ‫ﭘﻴﻼﻣﻪ‬

‫د ﺳﻘﺮاط ﭘﻪ ﺑﺎب دا ﺧﺒﺮه وﻳﻞ ﺷﻮې ﭼـﯥ‪)) :‬ﻫﻐـﻪ ﺷـﻌﺮ ﻟـﻪ ﺟﻨـﻮن‬
‫ﺳــﺮه ﻳــﻮ ﺷــﻰ ﺑﺎﻟــﻪ(( ددﻏــﯥ ﺧﺒــﺮې ﺗﻔﺴــﻴﺮ ﭘــﻪ ﻟﯧﻮﻧﺘــﻮب ﺳــﺮه ﻧــﻪ‬
‫ﻛﯧږي‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ دا ﺧﺒﺮه ﻛﻮﻻى ﺷـﻮ ﭼـﯥ د ﻳـﻮه ﺑـﻞ ادﺑﭙـﻮه او ﺷـﺎﻋﺮ‬
‫)ﻣﻠﻴﺘﻮن( ﭘﻪ ﻳﻮې ﺟﻤﻠﯥ ﺳﺮه ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛړو ﻫﻐﻪ واﻳﻲ‪)) :‬څﻮك ﭼـﯥ‬
‫ﻏﻮاړي ﺷﻌﺮ وواﻳـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﭘـﻪ ﺧﭙﻠـﻪ ﻣﺠﺴـﻢ ﺷـﻌﺮ وي((‪ .‬ځﻜـﻪ ﻧـﻮ‬
‫ﺷﻌﺮ وﻳﻞ څﻪ اﺳﺎﻧﻪ ﺧﺒﺮه ﻧـﻪ ده‪ ،‬ﻫـﺮ څـﻮك ﭼـﯥ ﻏـﻮاړي ﭘـﻪ ځـﺎن د‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻮم ﻛﯧږدي‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ دﻣﺨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐـﻪ د ﺷـﻌﺮ وﻳﻠـﻮ ﺷـﻌﻮر‬
‫وﻟﺮي‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ذﻫﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ددې ﺗـﻮان وﻟـﺮي‪ ،‬ﭼـﯥ ژوﻧـﺪ‪ ،‬ښـﻜﻼ او‬
‫اړﻳﻜﻲ د ﺧﭙﻞ ذﻫﻦ د ازﻣﯧښﺘﻮﻧﻮ او ﺗﺠﺮﺑـﻮ ﭘـﻪ ﻣﺮﺳـﺘﻪ د ﺷـﻌﻮر‬
‫او ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﻮر ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﻛﯥ ووﻳﻨﻲ څﻮ ﻳﯥ ﻫﻨﺮي اﻧځـﻮر زﻣـﻮږ د‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﭘﺮ اراﻣـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﻏﻮﻏـﺎ راګـډه ﻛـړي‪ .‬د ﻳـﻮه ښـﻪ ﺷـﻌﺮ‪،‬‬
‫اﻧﻄﺒﺎﻋﻲ رﻣـﺰ ﭘـﻪ ﻫﻤﺪﻏـﻪ ټﻜـﻲ ﻛـﯥ ﭘـﺮوت دى‪ .‬ﭘـﻪ ﭘښـﺘﻮ ژﺑـﻪ او‬
‫ﭘښﺘﻨﻲ ټﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺷﻌﺮ او ﺷﺎﻋﺮي ددﻏﻪ ﻗﻮم ﻟـﻪ اﻧـﺪ او ژوﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻨــﺮ او ښـﻜﻼ ﺳــﺮه ﺗﻠﭙــﺎﺗﯥ ﻣﻠګــﺮى دى‪ ،‬ﭼــﯥ ﺗﺮاوﺳــﻪ ﻳــﯥ ﺧــﻮرا‬
‫زﻳﺎﺗﻪ وده ﻛړې ده‪ ،‬د ﭘښﺘﻮ ﺷﺎﻋﺮي د اوﺳﻨۍ ﭘﻴﺎوړﺗﻴﺎ ﻳﻮ دﻟﻴـﻞ‬
‫دادى ﭼﯥ دﻏﻪ ﺷﺎﻋﺮي ﻟﻜﻪ د ﻧﻮرو ﺷـﺮﻗﻲ ﻣﻠﺘﻮﻧـﻮ د ﺷـﺎﻋﺮۍ ﭘـﻪ‬
‫‪6‬‬
‫ﺷﺎن داﺳﯥ ﻛﻼﺳـﻴﻜﻪ زﯦﺮﻣـﻪ ﻟـﺮي ﭼـﯥ ﺷـﺎﻋﺮ ﻳـﯥ د ﺗـﺎرﻳﺦ ﭘـﻪ ﻫـﺮ‬
‫څﺮخ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻫﻐـﯥ څﺨـﻪ ﭘـﻪ ﻛﻤـﻲ او ﻛﻴﻔـﻲ ﻟﺤـﺎظ ﻓـﻴﺾ او ﺑﺮﻛـﺖ‬
‫ﻣﻮﻧ ـﺪﻟﻰ ﺷــﻲ‪ .‬ﺣﻤﻴــﺪ ﻣﺎﺷــﻮﺧﯧﻞ ﻧــﻦ ﺳــﺒﺎ ﻧــﻪ ﻳــﻮازې د ﭘښــﺘﻮ او‬
‫ﭘښﺘﻨﻲ ﺷﺎﻋﺮۍ ﺑﻠﺒﻞ ﻳﺎدﯦږي‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﺧﭙﻞ ﻛﻤﺎل ﭘﻪ ﺳﺒﺐ ﻳﯥ ﭘـﻪ‬
‫ټﻮﻟﻪ ﺳﻴﻤﻪ او ﻧړۍ ﻛﯥ د ﺷﻌﺮي ﺑﻬﻴﺮ رښـﺘﻴﻨﻲ ﻛﺎرواﻧﻴـﺎن ﭘﯧﮋﻧـﻲ‬
‫او ﻧــﻦ ﻳــﯥ ﻫــﻢ دده ﺷــﻌﺮ دده ﻣﻮﺷــګﺎﻓﻲ ﺗــﻪ دده ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ وﻳﻨــﺎ د‬
‫ﺣﻴﺮت ګﻮﺗﻪ ﭘﻪ ﻏﺎښ ﻧﻴﻮﻟﯥ ده‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ ﭘﻪ رښﺘﻴﺎ ﻫﻢ د ﺷﻌﺮ ﻧﻌﻤـﺖ‬
‫ﻳﺎﻧﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ ﻟﻮرﯦﻴﻨﻪ د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـړې‪ ،‬ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻫﻐـﯥ‬
‫ﺳــــﺮه د ﭘښــــﺘﻨﻲ او اﻧﺴــــﺎﻧﻲ اﻧــــﺪ او ژوﻧــــﺪ ټــــﻮل اﺗﻤﻮﺳــــﻔﻴﺮ‬
‫ﺗﺴــﺨﻴﺮوﻻى ﺷــﻲ‪ .‬د ﻫﻐــﻪ ﺷــﻌﺮ زﻣــﻮږ د ﺷــﻌﺮ او زﻣــﻮږ د ﺷــﺎﻋﺮ‬
‫ﻟﭙﺎره ﻫﻐﻪ ﻣﺜﺎل دى‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻫﻐـﻪ ﭘـﻪ ﻣﺮﺳـﺘﻪ د اﻧﺴـﺎن د ﺿـﻤﻴﺮ ﭘـﻪ‬
‫اﺋﻴﻨﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ اوښﻜﯥ ﻟﻴﺪﻻى ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻢ ﺷﺒﻨﻢ او ﻫﻢ ﺧﻨﺪاوې‪ .‬ځﻜﻪ‪:‬‬
‫د ﻏﻔﻠﺖ ﭘﻪ ﺧﻮب وﻳﺪه ﺧﻠﻖ ﻳﯥ ﻧﺎوري‬
‫ﻛــــﻪ ))ﺣﻤﻴﺪ(( ﻧـــﺎرې وﻫـــﻲ ﻟﻜﻪ ﺟﺮس‬
‫دﯦﻮان )‪ (126‬ﻣﺦ‬
‫ﭘــﻪ ﻫﻤــﺪې ډول د رﺣﻤــﺎن ﺑﺎﺑــﺎ د ﺷــﻌﺮ ﻓﻴــﺎض ﺳــﻤﻨﺪر د ژوﻧــﺪ د‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ او اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﭘﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴـﺖ ﻛـﯥ ﻳـﻮ ﺑـﻞ ډول اﺣﺴـﺎس‬
‫او ﻛﻴﻒ ﻟﺮي ﭼﯥ ﺑﯥ ښﻪ او ﺑﺪه ﭘﺮ زړوﻧﻮ او ﻓﻜﺮوﻧـﻮ اﻏﯧـﺰه ﻛـﻮي‬
‫او د ﺗﺴﻠﻴﻤۍ ﻏﺎړه ﻳﯥ د ﺷﻌﺮ ﻫﻨګﺎﻣﯥ ﺗﻪ ږدي‪:‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ﺑﻴـــﺎ دې ﻣـــﺦ دى ﺟـــﺎر وﺗﻠـــﻰ څـــﻪ ﺑـــﻼ ﺷـــﻮه‬
‫دا ﺑــــﻼ ﻟــــﻪ ﻛﻮﻣــــﻪ ﻟــــﻮرى راﭘﻴــــﺪا ﺷــــﻮه‬
‫دا زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﻳـــﺎر ﻛـــﯥ ﻣﻬـــﺮ وﻓـــﺎ ﻧـــﻪ ﺷـــﺘﻪ‬
‫ﻛـــﻪ دﻧﻴـــﺎ واړه ﺑـــﯥ ﻣﻬـــﺮه ﺑـــﯥ وﻓـــﺎ ﺷـــﻮه‪.‬‬
‫د رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ دﯦﻮان )‪(170‬ﻣﺦ‬

‫ﻫﻮ‪:‬‬
‫ﻟـــﻪ ﻣﻘـــﺪﻣﯥ راﺗﯧﺮﯦـــږو او د ))ﻟﻮوﻧـــﻮ ﻓﺼـــﻞ(( د ﻛﺮوﻧـــﺪو ﭘـ ـﺮ‬
‫درﻣﻨﺪوﻧﻮ ﺑﺎﻧـﺪې وراوړو‪ .‬زﻣـﻮږ د اوﺳـﻨﻲ ﻧﺴـﻞ ﭘـﻪ اﻧـﺪ و ژوﻧـﺪ‬
‫ﻛﯥ دﻏﻪ ﻓﺼﻞ داﺳﯥ ﻓﺼﻞ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘـﻪ ﻋـﺎم ډول زﻣـﻮږ د ﻣﻠـﺖ د‬
‫اوﺳﻨﻲ ﻋﺼـﺮ ﺣﻤﺎﺳـﻪ ﺟـﻮړوي‪ ،‬ﻫـﻮ ﺣﻤﺎﺳـﻪ د ﻟﻮوﻧـﻮ ﺣﻤﺎﺳـﻪ‪ ،‬د‬
‫درﻣﻨﺪوﻧﻮ ﺣﻤﺎﺳﻪ‪ ،‬د وﻳﻨﻮ ﺣﻤﺎﺳﻪ او د ﻏﺮﺑﺖ ﺣﻤﺎﺳـﻪ‪ ،‬دا ددﻏـﻪ‬
‫اﺛﺮ د ﺷﻌﺮ ﺗګﻼره ده او ﭘـﻪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻟﺤـﺎظ ﭘـﺮ ﻫﻤـﺪې واټ روان‬
‫اﻧځﻮرﻳﺰ ﻛﺎروان دى‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ اﺛﺮ ﻛﯥ د اوﺳﻨﻲ ﭘښـﺘﻮ ))ﺷـﻌﺮ(( د‬
‫ﻣﻨﺸﻮر ټﻮل ﻫﻐﻪ اړﺧﻮﻧﻪ ﭼﯥ د اﻧﻌﻜـﺎس ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻟـﺮي او ﻟـﻪ ﻳـﻮې‬
‫رڼﺎﻳﻲ ﺳﺮﭼﻴﻨﻪ اﺧﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ډاګﻪ ﻛﯧږي‪ ،‬دﻏﻪ ﺷـﻌﺮي اﺛـﺮ ﻛـﻪ ﻣـﻮږ د‬
‫ﻳﻮه ﻣﻨﺸﻮر ﭘﻪ ﺗﻮګـﻪ ﺧﭙﻠـﯥ ﻣﺨـﯥ ﺗـﻪ ﻛﯧـږدو‪ ،‬ﻛﯧـﺪى ﺷـﻲ د ﻫـﺮې‬
‫ﺿــﻠﻌﯥ او ﻫــﺮ اړخ ﭘــﻪ ﺗــﺮڅ ﻛــﯥ ﺑﯧﻼﺑﯧــﻞ ﺧﺼﻮﺻــﻴﺘﻮﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ‬
‫ﻛړاى ﺷﻮ‪ ،‬ﭘﻪ دﻏﻪ ښﻜﻼﻳﻴﺰ اﻧځﻮر ﻛﯥ د اوﺳﻨﻲ ﺷﻌﺮ ځﻴﻨﯥ ډﯦـﺮ‬
‫ﻣﻬﻢ او د ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻮﻧﻪ ﻟﻴﺪﻻى ﺷﻮ‪:‬‬
‫ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ﺷﻌﺮ ﻛﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻌﺮ ﺧﻼف د ﻳﻮه اﻧځـﻮر ﻣﺴـﺌﻠﻪ‬
‫ﻫﯧڅﻜﻠﻪ ﻧﻪ ده ﻃﺮﺣﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻌﺮ ﻛﯥ ډﯦﺮ ځﻠﻪ داﺳـﯥ ﻋﻨﻌﻨـﻪ‬
‫‪8‬‬
‫وه ﭼﯥ ﻳﻮ ﺷﻌﺮ ﺑﺎﻳـﺪ ﻳـﻮ اﻧځـﻮر ﭘـﻪ ګﻮﺗـﻪ ﻛـړاى ﺷـﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﭘـﻪ‬
‫ﭘﺨﻮاﻧﻴــﻮ ډﯦــﺮو ښــﻮ ﺷــﻌﺮوﻧﻮ ﻛــﯥ ﻟــﻪ دﻏــﻪ ﭼــﺎل ﭼﻠﻨــﺪ څﺨــﻪ ﻛــﺎر‬
‫اﺧﻴﺴــﺘﻞ ﺷــﻮى‪ ،‬ﻣګــﺮ د اوﺳــﻨﻲ ﺷــﻌﺮ ﭘــﻪ ﺗــﺮڅ ﻛــﯥ دا ﺧﺒــﺮه ډﯦــﺮه‬
‫ﻧــﺎدره ﻛــﺎر ګڼــﻞ ﻛﯧــږي‪ .‬ځﻜــﻪ اوﺳــﻨﻰ ﺷــﻌﺮ د اﻧځــﻮر ﺷــﻌﺮ دى‪،‬‬
‫ﻛﯧﺪى ﺷﻲ ﭘﻪ ﻳﻮه ﺷﻌﺮ ﻛﯥ د اﻧځﻮروﻧﻮ اﻣﯧﻠﻮﻧﻪ ووﻳﻨﻮ او ﻛﯧـﺪى‬
‫ﺷﻲ د اوﺳﻨﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﻪ ﻟﺴﻮ ﺷﻌﺮوﻧﻮ ﻛﯥ د ﭘﺨﻮاﻧـﻮ دﯦﻮاﻧﻮﻧـﻮ ﭘـﻪ‬
‫اﻧﺪازه اﻧځﻮروﻧﻪ وﻣﻮﻣﻮ‪ ،‬ﺗﺮ ډﯦﺮه ﺣﺪه دا ﺧﺒﺮه ددﻏـﯥ ﻣﺠﻤـﻮﻋﯥ‬
‫د ﺷﻌﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺻﺪق ﻛﻮي‪ ،‬راځﺊ دﻟﺘﻪ ﻳﻮ څﻮ ﺑﯧﻠګـﯥ‬
‫ﭘﻪ ﻟﻨډﻳﺰ ﺳﺮه ﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫اﺷـــﻨﺎ د ﻣﻮﺳـــﯧﺪﻟﻮ ﺣـــﻖ ﻟـــﻪ ﻣـــﻮږ ﻧـــﻪ دى اﺧﻴﺴـــﺘﻰ‬

‫د ﺧﭙــــﻞ او د ﭘــــﺮدي ﭘــــﺮ ﻣــــﻮږ د ﻏــــﻢ ﻣﻬﺮﺑــــﺎﻧﻲ ده‬
‫زﻣﺎ ﭘﻪ وران ﻣﺎﻟﺖ وراﻧﯥ ﺟـﻮﻧګړې وران وﻃـﻦ ﻛـﯥ‬
‫د ﻣــــﺮګ او د ﺳــــﺮو وﻳﻨــــﻮ دم ﭘــــﻪ دم ﻣﻬﺮﺑــــﺎﻧﻲ ده‬

‫د زړه د ﭘﺮﻫﺮوﻧــــﻮ د ټﻜــــﻮر اﻣﻴــــﺪ ﻳــــﯥ ﻧــــﻪ ﺷــــﺘﻪ‬

‫ﭼـــــﯥ ﻧـــــﻦ ﭘـــــﻪ رﻗﻴﺒـــــﺎﻧﻮ د ﻣـــــﺮﻫﻢ ﻣﻬﺮﺑـــــﺎﻧﻲ ده‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﺧﺒﺮې ﺗﻪ ﻟږ دﻗﻴﻖ ﺷﻮ‪ ،‬ﻧﻮ دې ﻧﺘﻴﺠﯥ ﺗﻪ رﺳـﯧږو‪ ،‬ﭼـﯥ‬

‫زﻣﻮږ اوﺳﻨﻰ ))ﺷﻌﺮ(( ﭘﻪ ﺗﯧﺮه ﺑﻴـﺎ د ﻫﻐـﻪ ځﻮاﻧـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻟـږ دﻗﻴﻘـﯥ‬

‫‪9‬‬
‫ﺗﺸــﺮﻳﺢ او څﯧړﻧــﯥ ﺗــﻪ اړﺗﻴــﺎ ﻟــﺮي‪ ،‬ځﻜــﻪ دﻏــﻪ اﻧځــﻮرﻳﺰې ﻏــﻮټﯥ‬
‫ﺗﺮاوﺳﻪ ﻫﻢ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻗﻠﻤﻮﻧـﻮ او زﻣـﻮږ ﭘـﻪ وﺣﺸـﺖ ځﭙﻠـﻮ ارادو ﻧـﻪ‬
‫ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻞ ﻛﯧږي‪ ،‬ﻫﻤﺪا وﺟﻪ ده ﭼﯥ ﭘـﻪ ﭘﻮرﺗﻨﻴـﻮ درﻳـﻮ ﺑﻴﺘـﻮ ﻛـﯥ‬
‫ﻳــﻮ د ))ﻣﻬﺮﺑــﺎﻧۍ(( اﻧځــﻮر داﺳــﯥ ﭘﯧﭽﻠــﯥ ﭘﺪﻳــﺪه ده ﭼــﯥ ددﻏــﻪ‬
‫ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ ﭘﻪ څﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻛﺎرﯦﺪﻟﯥ ده او ﻫﺮ ځـﺎى ﺧﭙـﻞ‬
‫ﺧﭙﻞ اﻧځﻮر ښﻴﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮ اړخ ﻟﻪ ﺑﻞ اړخ ﺳﺮه ﻳﻮ رﻧګﻲ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ .‬ﭘﻪ‬
‫ﻫﻤﺪﻏﻮ درﻳﻮ ﺑﻴﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﻳﻮ ځـﺎﻧګړى او اوﭼـﺖ اﻧځـﻮر‬
‫ﻣﻮږ ﺗﻪ راښﻴﻲ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣـﺎل ﻛـﯥ ﭼـﯥ ﭘﺨـﻮاﻧﻰ ﺷـﻌﺮ او ﺷـﺎﻋﺮي‬
‫ﭘﻪ دې اﻧﺪازه اﻧځﻮرﻳﺰه ﻧﻪ وه‪ ،‬دا ﻫﻢ ددﻏﻪ اﺛﺮ څﻮ ﻧﻮرې ﺑﯧﻠګﯥ‪:‬‬

‫ﺟﯧﻠﻮاﻧﻪ!‬
‫دا ﻟﻤــﺪې ﻟښــﺘﯥ ﻣــﯥ ﭘــﻪ ﻣــﻼ ﺑﺎﻧــﺪې ﭘــﻪ ﭘــﺎم وروه‬
‫ﭼــﯥ دا ﻣــﯥ ﻧــﻮي د اﺧﺘــﺮ ﻛــﺎﻟﻲ دي څﻴــﺮې ﺑــﻪ ﺷــﻲ‬
‫ﻣــــﺎڼۍ د ﺑــــﺎوروﻧﻮ ﻣــــﯥ ﺗــــﺎﻻ ځﻜــــﻪ ﻧــــﻦ ښــــﻜﺎري‬
‫ﻣﻠګـــﺮي د ﻳـــﻮې ﻻرې ﻳـــﻮ ارﻣـــﺎن ﻣﻌﺎﻣﻠـــﻪ ګـــﺮ دي‬
‫ﻟــــــﻴﻼ ﻛــــــﻪ د ښﺎﻳﺴــــــﺖ د ﺳــــــﻮداګﺮو ﺳــــــﺮه ﻻړه‬
‫زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ زﻣﺎﻧـــﻪ ﻛـــﯥ ﻣﺠﻨﻮﻧـــﺎن ﻣﻌﺎﻣﻠـــﻪ ګـــﺮ دي‪.‬‬

‫ﻣﺨﻜــﯥ ﻣــﻮ ﻫــﻢ اﺷــﺎره وﻛــړه ﭼــﯥ زﻣــﻮږ د ځــﻮان ﻧﺴــﻞ ﺷــﺎﻋﺮي‬
‫زﻣﻮږ د ﻋﺼﺮ ﺣﻤﺎﺳﻪ ده‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﭼﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ ټﻮﻟـﻪ ﺷـﺎﻋﺮۍ‬

‫‪10‬‬
‫ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺷﻜﻞ او ﻣﺤﺘﻮا ﭘـﻪ ﻟﺤـﺎظ ﺳـﺎرى ډﯦـﺮ ﻟـږ ﻟﻴـﺪل ﻛﯧـږي‪،‬‬
‫ځﻜــﻪ زﻣــﻮږ دﻏــﻪ ﺣﻤﺎﺳــﻪ زﻣــﻮږ د ﻣﻈﻠــﻮم وﻟــﺲ‪ ،‬زﻣــﻮږ د ﺷــﻬﻴﺪ‬
‫وﻟﺲ‪ ،‬زﻣﻮږ ﻣﻬﺎﺟﺮ وﻟﺲ او زﻣـﻮږ د ﺑـﺮﻳﻤﻦ وﻟـﺲ ددﻏـﻪ ﻋﺼـﺮ د‬
‫ژوﻧﺪ ﻫﻐﻪ څﻪ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه ﻟﺮي‪ ،‬ﭼـﯥ د ﻣﻈﻠـﻮم‪ ،‬ﺷـﻬﻴﺪ او ﻣﻬـﺎﺟﺮ‬
‫وﻟﺲ د ﺷﺎﻋﺮ د زړه او ﻓﻜـﺮ ﭘـﻪ ژورو ﻛـﯥ ﺣﻼﺟـﻲ ﺷـﻮى‪ ،‬اﻧځـﻮر‬
‫ﺷﻮى او ﺷﻌﺮ ﺷـﻮى دى‪ .‬ﻫـﻮ ﻫﻐـﻪ څـﻪ ﭼـﯥ د وﻳﻨـﻮ ﭘـﻪ زړه ﻛـﯥ ﻳـﯥ‬
‫ﻳﻮازې ﺣﺴﺎﺳـﯥ ﺳـﺘﺮګﯥ وﻳﻨـﻲ‪ ،‬ﻫﻐـﻪ څـﻪ ﭼـﯥ د ﻏـﻢ د اوښـﻜﻮ د‬
‫ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ او ﺳﯧﻼﺑﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻏﺮوﻧﻮ ﻫﻐـﻪ ﺧـﻮا ﻳـﯥ ﻳـﻮازې ﻫﻤﺪﻏـﻪ‬
‫ځﻮان ﺷﻌﺮ او ﺷـﺎﻋﺮ وﻳﻠـﻲ‪ ،‬دﻏـﻪ څـﻪ ﭘـﻪ دﻏـﻪ اﺛـﺮ ﻛـﯥ ﻟﻴـﺪﻻى او‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻼى ﺷﻮ‪.‬‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ‪،‬‬
‫ګﻮرئ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ددې ﺗﻮرې ﺗﺮوږﻣۍ ﻟﻪ ﻏﯧږې‬
‫ﺳﺎړه زګﯧﺮوي ﺟګﯧږي‬
‫ﺳﻮزﻣﻦ اواز راځﻲ‬
‫او اﻣﻴﺪوارې ﻣﻴﻨﺪې‬
‫د اﻧﺘﻈﺎر د ﺑڼ د ﺳﺮو ګﻠﻮﻧﻮ ﻻرې څﺎري‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ! )څﺎڅﻜﻰ‪ ،‬څﺎڅﻜﻰ ‪ 23‬ﻣﺦ(‬

‫‪11‬‬
‫ﭘﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت! ددﻏﯥ ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ د ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﭘـﺮ وړاﻧـﺪې ﻳـﻮ ﻣﻬـﻢ‬
‫ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫــﻢ ﺷــﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻐــﻪ دا ﭼــﯥ‪ :‬دﻏــﻪ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﭼــﯥ ﭘــﻪ دﻏــﻮ‬
‫اﺷــﻌﺎرو ﻛــﯥ او ددﻏــﻮ ﺷــﺎﻋﺮاﻧﻮ ﭘــﻪ ﻧــﻮرو ﺷــﻌﺮوﻧﻮ ﻛــﯥ ﻟﻴــﺪل‬
‫ﻛﯧږي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮر ﻫﻢ ﻟﻮړ ﻛړاى ﺷﻲ او ﺧﭙﻠﯥ ﺷﺎﻋﺮۍ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧـﻮره‬
‫ﻫﻢ ښﻜﻼ او ځﻼ د ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ ډاﻟـۍ ﭘـﻪ ﺗﻮګـﻪ ور ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـړي‪ ،‬ﻧـﻦ‬
‫ﺳــﺒﺎ ﻳــﻮ ﺷــﻤﯧﺮ ﺷــﺎﻋﺮان زﻣــﻮږ ﭘــﻪ اﻓﻐــﺎﻧﻲ ادﺑــﻲ ﺑﻬﻴــﺮ )ﭘښــﺘﻮ او‬
‫دري( ﻛﯥ داﺳﯥ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺑﯥ وﺧﺘﻪ ﭘﻪ وچ ﻏﺮور څﻨګﻪ ﭘﻪ ﭘﭽﻪ‬
‫ﺳﭙﺎره ﺷﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻳﯥ د ﻛﺸـﻤﻴﺮ د ﻟﻴـﺪو او ﻓﺘﺤـﯥ ﻧـﺎرې ﺑـﯥ ﻟـﻪ‬
‫دې ﭼﯥ د زﻣﺎن ﭘﺮ وړاﻧﺪې اﻣﺘﺤـﺎن ورﻛـړي ﭘﻮرﺗـﻪ ﻛـړي دي‪ ،‬ﭘـﻪ‬
‫دې ﻫﻴﻠﻪ ﭼﯥ زﻣﻮږ ځﻮان ﺷﺎﻋﺮ زﻣﺎن او زﻣﺎﻧﻲ ازﻣﻮﻳﻨـﻪ ﭘـﻪ ﺧﭙﻠـﻪ‬
‫اﻳﺠﺎدي ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻳﺎده وﻧﻪ ﺑﺎﺳﻲ‪.‬‬

‫ﭘﻪ درﻧښﺖ‬
‫ﭘﻮﻫﻨﻤﻞ ﺧﺎﻟﻖ رﺷﻴﺪ‬
‫د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﺷﻮرا رﺋﻴﺲ‬

‫‪12‬‬
 ‫اﺳﺤﻖ ﻧﻨګﻴﺎل‬

‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ‬

‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬

‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬
‫ګﻮرئ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ د ﺷﻨﻮ وﻟﻮ د ﺷﻨﻮ ﺳﻴﻮرو ﻻﻧﺪې‬
‫ګﻮرئ د ﺷﻨﯥ وﻳﺎﻟﯥ ﺗﺮڅﻨګﻪ د ﺟﻠګﻮ دﭘﺎﺳﻪ‬
‫ﻳﻮ ﻛﻮﭼﻨﻰ ﭘﺮوت دى‬
‫ﻳﻮ ﻛﻮﭼﻨﻰ وﻳﺪه دى‬
‫او د وړې ﻟﻮﭘټﯥ ﻻﻧﺪې‬
‫ﭘﻪ ﺧﻮب وړو ﺳﺘﺮګﻮ‬
‫د ﻧﺎز ﭘﻪ ﻏﯧږه ﻛﯥ ﻛﻮﭼﻨﻲ ﺷﻴﻨﻜﻲ ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ وﻳﻨﻲ‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬
‫”””‬

‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬

‫ګﻮرئ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻟﻜﻪ زرﻛﯥ زﻣﻮږ د ﻛﻠﻲ ﻧﺠﻮﻧﯥ‬
‫ګﻮرئ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ د ﺑﺎﻣﻮ ﭘﺮ ﺳﺮ ﻧﻮرﺳﯥ ﭘﯧﻐﻠﯥ‬

‫‪13‬‬
 ‫ﻛﺘﺎر ﻛﺘﺎر‬
‫د ﻟﻤﺮ ﺗﺮ وړاﻧګﻮ ﺧﭙﻞ ﭘﻴﻜﻲ ﺟﻮړوي‬
‫او ﭘﻪ ﻣﻴﻨﻮ ژﺑﻮ‬
‫د ﭘﯧﻐﻠﺘﻮب ﻏﻮږ ﻛﯥ د ځﻮان ﻫﻮس ﺳﻨﺪرې ﺑﻮﻟﻲ‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬
‫”””‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬
‫ګﻮرئ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﺳﭙﯧﺮو ﻛﻮډﻟﻮ ځﻨﯥ‬
‫ګﻮرئ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ددې ﺗﻮرې ﺗﺮوږﻣۍ ﻟﻪ ﻏﯧږې‬
‫ﺳﺎړه زګﯧﺮوي ﺟګﯧږي‬
‫ﺳﻮزﻣﻦ اواز راځﻲ‬
‫او اﻣﻴﺪ وارې ﻣﻴﻨﺪې‬
‫د اﻧﺘﻈﺎر د ﺑڼ د ﺳﺮو ګﻠﻮﻧﻮ ﻻرې څﺎري‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬
‫)‪(1‬‬
‫دا ﻛﻠﻰ ﻣﻪ وراﻧﻮئ!‬

‫څﺎڅﻜﻲ څﺎڅﻜﻲ‪ ،‬د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ ټﻮﻟﻨﻪ‪1368 ،‬ل ﻛﺎل‪32-22 ،‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪.‬‬ ‫) ‪(1‬‬

‫‪14‬‬
 ‫اﺳﺤﻖ ﻧﻨګﻴﺎل‬

‫د ﻣﻴﻼد ﭘﻪ ﺷﭙﻮ ﻛﯥ‬

‫اى! ددې ﺷﻨﻪ اﺳﻤﺎن ﭘﻪ ﻏﯧږه ﻛﯥ ﺧﻮب وړې ﺳﭙﻮږﻣۍ!‬

‫اى! ﭘﻪ دې ﺷﭙﻮ ﻛﯥ د ﭘﺮدﯦﺴﻮ د ﺳﻔﺮ ډﻳﻮې!‬
‫اى! د ګﻠﻮﻧﻮ او د ﭘﯧﻐﻠﻮ‪ ،‬ﭘﯧﻐﻠﻮ وﻳﻨﻮ ﭘﺮي!‬
‫ﺗﻪ راﺗﻪ ګﻮرې؟‬
‫ﺗﻪ راﺗﻪ ګﻮرې ﭼﯥ د ﻛړﻳﻜﻮ او ﺗﻴﺎرو ﻧښﻪ ﺷﻮم؟‬
‫او د ﺳﺎړه ژﻣﻲ ﺧﻮﻧﻲ او ګﻨﻬﻜﺎر اﺑﻠﻴﺲ‬
‫زﻣﺎ د ګﻼﺑﻮ او ﻧﺮګﺴﻮ ﺑﺎغ ﻛﯥ اور وﻛﺎره!‬
‫ﺗﻪ راﺗﻪ ګﻮرې؟‬
‫ﺗﻪ راﺗﻪ ګﻮرې ﭼﯥ ﻣﺤﻞ ﻣﯥ ﻟﻪ ﻛﺎرﻏﺎﻧﻮ ډك ﺷﻮ؟‬

‫‪15‬‬
 ‫او ﭘﻪ وﻳﺎﻟﻮ ﻛﯥ د ﻫﻴﻠﻴﻮ ﺑﭽﻲ وﺳﻮزﯦﺪل!‬
‫او زﻣﻮږ د ﻛﻠﻲ ﻣﻴﻨﺪې‬
‫د ﻣﻴﻼد ﺷﭙﻮ ﻛﯥ )ﺑﯥ ﻻﺳﻮ او ﭘښﻮ ﺑﭽﻴﺎن زﯦږوي(؟!‬
‫ﺗﻪ راﺗﻪ ګﻮرې؟‬
‫”””‬
‫ﺗﻪ راﺗﻪ ګﻮرې ﭼﯥ ﻣﯥ ټﻮل ﻛﻠﻰ ﭼﺎړه ﭼﺎړه دى؟‬
‫ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﻧﻮﻛﻮ او ﺑﺮﭼﻮ د ﻳﻮ ﺑﻞ ﺳﺘﺮګﯥ ﺑﺎﺳﻲ!‬
‫او د ﻣﺎﻟﺖ ﻧﺠﻮﻧﯥ‬
‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺗﻮرو ﺗﻮرو څڼﻮ ﻛﯥ ځﻮزان ټﻚ وﻫﻲ؟‬
‫آه‬
‫آه ﻧﺎزوﻟﯥ ﺳﭙﻮږﻣۍ!‬
‫)‪(1‬‬
‫آه د رڼﺎ ﻣﻮرې!‬

‫څﺎڅﻜﻲ څﺎڅﻜﻲ‪ ،‬د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ ټﻮﻟﻨﻪ‪1368 ،‬ل ﻛﺎل‪ 93-92 ،‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪.‬‬ ‫) ‪(1‬‬

‫‪16‬‬
 ‫اﻓﻀﻞ ټﻜﻮر‬

‫دوه ﭘﻮښﺘﻨﯥ‬

‫ﻣﻮر ﺗﭙﻮس راځﻨﯥ وﻛړو‬

‫ﻛﻮم څﻴﺰوﻧﻪ دې ﺧﻮښﯧږي؟‬
‫ﻣﺎ ځﻮاب ﻛﯥ ورﺗﻪ ووې‪:‬‬
‫درې څﻴﺰوﻧﻪ ﻣﯥ ﺧﻮښﯧږي‬
‫ﭼﯥ دي‪:‬‬
‫ژوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻨﻪ او ﺣﺴﻦ‬
‫ﻫﻐﯥ ﺑﻴﺎ ﭘﻮښﺘﻨﻪ وﻛړه‬
‫ﻛﻮم څﻴﺰوﻧﻪ دې ﺑﺪاﻳﺴﻲ؟‬
‫ﻣﺎ ځﻮاب ﻛﯥ ورﺗﻪ ووې‪:‬‬
‫درې څﻴﺰوﻧﻪ ﻣﯥ ﺑﺪاﻳﺴﻲ‬
‫ﭼﯥ دي‪:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﺮګ‪ ،‬وﻳﻨﻪ او ﻇﻠﻢ‪،‬‬

‫ژوﻧﺪون ﻣﺠﻠﻪ ‪ 1368‬ل ﻛﺎل‪ 2-2 ،‬ګڼﻪ‪42 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬ ‫) ‪(1‬‬

‫‪17‬‬
 ‫اﻓﻀﻞ ټﻜﻮر‬

‫ﻏﺰل‬

‫ﭘــــــــﻪ ﻣــــــــﻮږه ﺑﺪﻧﺼــــــــﻴﺒﻮ د ﺗــــــــﻮرﺗﻢ ﻣﻬﺮﺑــــــــﺎﻧﻲ ده‬

‫د ﻳــــــﺎر د ﺗـــــــﻮرو زﻟﻔـــــــﻮ ﭘﯧﭽـــــــﻮ ﺧـــــــﻢ ﻣﻬﺮﺑـــــــﺎﻧﻲ ده‬

‫دا ﻣـــﻮږه ﺟـــﻞ وﻫﻠـــﻲ ﻳـــﯥ د ګـــﻮټ ﭘـــﻪ ﺗﻤـــﻪ ﻣـــړه ﺷـــﻮ‬
‫ﭘـــــــــﻪ ﻏﻴـــــــــﺮ و ﻏﻤـــــــــﺎزاﻧﻮ د ﺻـــــــــﻨﻢ ﻣﻬﺮﺑـــــــــﺎﻧﻲ ده‬

‫ﻳــــــﺎراﻧﻮ د دار ﻟﻮﺑــــــﻪ ﺧــــــﻮ ﻻ ﻧــــــﻪ ده ﺧﺘﻤــــــﻪ ﺷــــــﻮې‬

‫ﭼـــــﯥ ﻧـــــﻪ ﻣـــــﺮو دا ﭘـــــﻪ ﻣـــــﻮږه د ﺳـــــﺘﻢ ﻣﻬﺮﺑـــــﺎﻧﻲ ده‬

‫دا اوښــﻜﯥ ﻣــﯥ د ﺳــﺘﺮګﻮ څــﻪ ګﻴﻠــﯥ څــﻪ اﺳــﻮﯦﻠﻲ ﺷــﻲ‬

‫د وﺧــــــﺖ راﺑﺎﻧــــــﺪې دا ﭘــــــﻪ ﻫــــــﺮ ﻗــــــﺪم ﻣﻬﺮﺑــــــﺎﻧﻲ ده‬

‫‪18‬‬
‫اﺷــــﻨﺎ د ﻣﻮﺳــــﯧﺪﻟﻮ ﺣــــﻖ ﻟــــﻪ ﻣــــﻮږ ﻧــــﻪ دى اﺧﻴﺴــــﺘﻰ‬
‫د ﺧﭙــــــﻞ او د ﭘــــــﺮدي ﭘــــــﺮ ﻣــــــﻮږ د ﻏــــــﻢ ﻣﻬﺮﺑــــــﺎﻧﻲ ده‬

‫زﻣــﺎ ﭘــﻪ وران ﻣﺎﻟــﺖ وراﻧــﯥ ﺟــﻮﻧګړې وران وﻃــﻦ ﻛــﯥ‬

‫د ﻣــــــﺮګ او د ﺳــــــﺮو وﻳﻨــــــﻮ دم ﭘــــــﻪ دم ﻣﻬﺮﺑــــــﺎﻧﻲ ده‬

‫د زړه د ﭘﺮﻫﺮوﻧــــــﻮ د ټﻜــــــﻮر اﻣﻴــــــﺪ ﻳــــــﯥ ﻧــــــﻪ ﺷــــــﺘﻪ‬

‫)‪(1‬‬
‫ﭼــــــﯥ ﻧــــــﻦ ﭘــــــﻪ رﻗﻴﺒــــــﺎﻧﻮ د ﻣــــــﺮﻫﻢ ﻣﻬﺮﺑــــــﺎﻧﻲ ده‪.‬‬

‫ﻟﻪ )ﭘﺮﻫﺮوﻧﻪ او ټﻜﻮروﻧﻪ( ﺷﻌﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ څﺨﻪ‪.‬‬ ‫) ‪(1‬‬

‫‪19‬‬
 ‫اﺣﻤﺪ ﺗﻜﻞ‬

‫دا د ګﻨﺎﻫﻮ ﺧﻴﺮى‬

‫وﻳﯥ ﻣﺮوړه ﻳﻮﻳﯥ ﺳﻪ‬

‫دا د ګﻨﺎﻫﻮ ﺧﻴﺮى‬
‫ﭼﺎ ﺑﻪ ﻟﻪ ﭘﻴﺎﻟﻮ ﺳﺮه ﻏﻤﻮﻧﻪ اړوﻟﻲ وي‬
‫ﭼﺎ ﺑﻪ د ﻧﻴﻤﺮﺳﯥ ګﻨﺎﻫﻜﺎرې ﻟﻪ ټټﺮ ﻧﻪ ﺷﺮاب څښﻠﻲ وي‬
‫دا د ﺑﯧﺨﻮدﻳﻮ اﺳﺘﻔﺮاق درﺳﺮه وﻣﻴﻨځﻪ‬
‫اوه څﭙﯥ‪،‬‬
‫اوه ګﺎﻣﻪ ﭘﺴﯥ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړه‬
‫ﭘﺮې ﻣﻴﻨځﻪ‪!...‬‬
‫دﻏﻪ د ﺻﺎدﻗﻮ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻴﻮ د ﻋﻮرﺗﻮ د ﻻﻣﺒﻮ ﺧﻴﺮى‬
‫وروﺳﺘﻪ د ګﻨﺎه ﻟﻪ ﻳﻮې ﺗﻮرې ﺷﭙﯥ‬

‫‪20‬‬
 ‫وﻳﯥ ﻣﺮوړه ﻳﻮﻳﯥ ﺳﻪ‬
‫دې ﻗﻤﺎرﺧﺎﻧﻮ ﻧﻪ د ﺳګﺮټﻮ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮي ﻛﺎﻏﺬوﻧﻪ‬
‫دا ﻏﻠﻴﻆ ﻟﻮګﻲ‬
‫اوه ﺷﭙﯥ‬
‫اوه ګﺎﻣﻪ ﭘﺴﯥ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړه‬
‫روڼ او ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻛړه د ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ګﻮګﻞ‬
‫ﻟﻪ ﭼﻞ و ﻗﺴﻤﻮﻧﻮ ﻧﻪ‬
‫ﻟﻪ ﺷﻚ او ګﻤﺎﻧﻮﻧﻮ ﻧﻪ‪.‬‬

‫‪9/3/1369‬‬

‫‪21‬‬
 ‫اﺣﻤﺪ ﺗﻜﻞ‬

‫ﻫﻴﻠﻪ‬
‫ﺟﯧﻠﻮاﻧﻪ!‬
‫دا ﻟﻤﺪې ﻟښﺘﯥ ﻣﯥ ﭘﻪ ﻣﻼ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﻪ ﭘﺎم اوروه‬
‫ﭼﯥ دا ﻣﯥ ﻧﻮي د اﺧﺘﺮ ﻛﺎﻟﻲ دي‪...‬‬
‫)‪(1‬‬
‫څﻴﺮې ﺑﻪ ﺷﻲ‬

‫‪1/3/1369‬‬

‫اﺣﻤﺪ ﺗﻜﻞ‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﺟﺮﻳﺪه‪1369 ،‬ل ﻛﺎل‪ 2 ،‬ګڼﻪ‪.‬‬ ‫) ‪(1‬‬

‫‪22‬‬
 ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺷﻴﻨﻮارى‬

‫د ﻗﺒﺮ ﻋﺬاب‬

‫ﻣﺎﺗﻪ ﻣﻼ وﻳﻞ‪) :‬ﻋﻴﺴﻰ دﺧﺪاى رﺳﻮل ﻳﻮه ورځ‬

‫ﻟﻪ ﻫﺪﻳﺮې دوه ﻣړي‪،‬‬
‫ﺑﻴﺎ راژوﻧﺪي ﻛړل او ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﻳﯥ د ﺣﺎل ﺗﺮې وﻛړه‬
‫ﻧﻮ ﭘﺮﻫﯧﺰګﺎره ﻣړي‬
‫ﭼﯥ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﺮګ ﻧﻪ څﻮ ﭘﯧړۍ ﺗﯧﺮﯦﺪې‬
‫وﻳﻞ‪) :‬ﭘﻪ ﻣﺎ ﻋﻤﺮ ﺷﻮ ﺗﯧﺮ ﻟﻜﻪ ﻳﻮه ﺧﻮﻟﻪ ﺧﻨﺪا او ﻳﺎ څﭙﻪ د ﻧﺴﻴﻢ‪(.‬‬
‫ﺧﻮ ګﻨﻬﻜﺎر ﻣړي ﭼﯥ درې ورځﯥ ﻳﯥ ﺷﻮې وې ﻻ‬
‫ﻟﻪ دې ﻧړۍ ﻧﻪ د ﺗﻠﻮ‬
‫وﻳﻞ ﭼﯥ دوﻣﺮه ځﻮروﻟﻰ ﻳﻢ ))د ﻗﺒﺮ ﻋﺬاب((‬

‫‪23‬‬
 ‫ﭼﯥ د ﭘﯧړﻳﻮ ﺷﻤﯧﺮ ﻳﯥ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺷﻢ ﺷﻤﯧﺮى ټﻮل ﻋﻤﺮ‬
‫ﻣﻮږ ﺗﻪ ﭼﯥ اوس د ﻧړۍ ارﺗﻪ او ﭘﺮاﺧﻪ ﺳﻴﻨﻪ‬
‫ﺷﻮﻟﻪ د ګﻮر ﭘﻪ ﺷﺎﻧﯥ‬
‫او دا اوﭼﺖ ﺑﯥ اﻧﺘﻬﺎ زﻣﺮدﻳﻦ اﺳﻤﺎن ﭼﺖ‬
‫ﻣﻮ ﺷﻮه ﺗﺨﺘﻪ د ﻟﺤﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮږ ﭼﯥ د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻧړۍ ﻣړه ﺷﻮ د ﺗﻴﺎرو ﻟﻪ ﻻﺳﻪ‬
‫او دوه اړﺧﻴﺰ ﻓﺸﺎر د ګﻮر د دﯦﻮاﻟﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎن‬
‫ﻣﻮږه زﺑﯧښﻲ ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ‬
‫او زﻣﻮږ څﻮ ګړۍ ژوﻧﺪون ﭼﯥ ﺷﻮ )د ﻗﺒﺮ ﻋﺬاب(‬
‫ﻧﻮ دا ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻪ ګﻨﺎه؟‬
‫ﻣﻮږ ﺧﻮ ﻳﻮازې ژوﻧﺪ ﻛﯥ ﻣﻴﻨﻪ ﻛړې‬
‫)‪(1‬‬
‫او ﺑﯧګﻨﺎه ﻳﻮ اوﺳﯧﺪﻟﻲ ﺧﭙﻠﻮاك!‬

‫اﺧﺒﺎر ﻫﻔﺘﻪ‪ 1368 ،‬ﻛﺎل‪23 ،‬ګڼﻪ‪14 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬ ‫) ‪(1‬‬

‫‪24‬‬
 ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺷﻴﻨﻮارى‬

‫رښﺘﻴﻨﻰ اﻧځﻮر‬

‫ﻫﺮ څﻮﻣﺮه ﭼﯥ ﺗﻮرې‪ ،‬ﺗﻮرې ﻟړې‬

‫د ﻏﺮه ﺧﻮاوﺷﺎ راټﻮﻟﯥ ﺷﻲ‬
‫ﻣﺎ د ځﻠﯧﺪوﻧﻜﻲ ﻟﻤﺮ ﺷﻮﺧﻮ ﭘﻠﻮﺷﻮ ﻻﻧﺪې‪،‬‬
‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﺷﻴﻦ اﺳﻤﺎن ﺧﻨﺪل ﻣﺎﺗﻪ‪،‬‬
‫ټﻮﻟﯥ د ﻏﺮه وﻧﯥ ﺑﯧﻠﯥ‪ ،‬ﺑﯧﻠﯥ ښﯥ ﻟﻴﺪﻟﯥ دي‬
‫ﻫﻠﺘﻪ ﻣﺎ ﭘﻪ ﻧښﻪ ﻛړې‬
‫ﭼﯥ‪ ،‬ﺗﻮر ﻧښﺘﺮ ﻳﯥ زﻟﻔﯥ وې‪،‬‬
‫ﺳﻴﻨﺪ ﻳﯥ د اوﺑﻮ ﭘﺮ ﻣﺦ روان و ﭘﻪ ﻣﺴﺘۍ او ﻋﺸﻖ‬
‫ﺷﻨﻪ ﺑﻮټﻲ ﺧﺎﻟﻮﻧﻪ وو د ﻏﺮوﻧﻮ‪ ،‬ځﻠﯧﺪل ښﻜﻠﻲ‬
‫ﻧﻪ وځﻲ ﻟﻪ ﻣﻐﺰه ﻧﻪ ﻣﯥ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻏﻪ رښﺘﻴﺎﻧﻰ اﻧځﻮر‬
‫او‪ ،‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ دي‪،‬‬
‫)‪(1‬‬
‫زه ﻳﯥ ﻫﻤﺎﻏﻪ ډول ﭘﯧﮋﻧﻢ!!؛‬
‫‪30/2/1367‬‬

‫)‪ (1‬ﭘﻠﻮﺷﻪ ﺟﺮﻳﺪه‪1369 ،‬ل ﻛﺎل‪6 ،‬ګڼﻪ‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫اﺳﺪاﷲ اﺳﺪ‬

‫ګﻞ ﺳﭙﺮﻟﻰ‬

‫ﺷــــﻮﻧډې دې ﻧﺸــــﯥ ﻧﺸــــﯥ زﻟﻔــــﯥ دې داﻣﻮﻧــــﻪ ﻛــــړه‬

‫ﺗﯧــــﺮ ﻟﻜــــﻪ وږﻣــــﻪ ﭘــــﻪ ﻣــــﺎ دا ﺳــــﭙﯧﺮه وﺧﺘﻮﻧــــﻪ ﻛــــړه‬

‫ﺗـــــﺎو دې ﻟـــــﻪ ﺑڼـــــﻮ ﻧـــــﻪ ﺷـــــﻢ و ﻟـــــﻪ دا ﺗﯧـــــﺮه ﻏﺸـــــﻲ‬

‫ﻣځﻜـــﻪ د زړګـــﻲ زﻣـــﺎ رﻧـــګ ﭘـــﻪ رﻧـــګ ګﻠﻮﻧـــﻪ ﻛـــړه‬

‫ﺗـــﻮرو ګـــﻮرو ورﯦځـــﻮ ﻛـــﯥ ﻣـــﺦ د ﺳـــﺘﻮرو ﻧـــﻪ ګـــﻮرم‬

‫ﺟـــﺎر دې ﺷـــﻢ وړې ﺳـــﻠګۍ ﭘﻮرﺗـــﻪ ﻣـــﯥ ﻏږوﻧـــﻪ ﻛـــړه‬

‫‪26‬‬
‫ﻏــــﻮاړه ﭼــــﯥ ﺷــــﯧﺒﻪ ﺷــــﯧﺒﻪ ﺳــــﺘﺎ د ﻫــــﺮ ﻳــــﻮ ګــــﻞ رڼــــﺎ‬
‫دې ﺗﻴـــــﺎرو ګﻮټﻮﻧـــــﻮ ﺗـــــﻪ ﺑـــــﻞ د زړه داﻏﻮﻧـــــﻪ ﻛـــــړه‬

‫اى د زﻣـــــــﺎﻧﯥ د ﻻس ګـــــــﻞ ﺳـــــــﭙﺮ ﻟﻴـــــــﻪ دا واﻳـــــــﻢ‬

‫دا ﺳــــﭙﯧﺮه اﻏــــﺰي ګــــﻼن ﻛــــﺎڼﻲ ﻣــــﯥ ﻟﻌﻠﻮﻧــــﻪ ﻛــــړه‬

‫ﻣــــﺮګ ﺑــــﻪ ﭘــــﻪ ﻣــــﺎ واړوي ﺧــــﺎورې د ډﯦــــﺮو ﭘــــﻪ څﯧــــﺮ‬

‫)‪(1‬‬
‫ژوﻧــﺪ ﻳــﯥ د اﺳــﺪ ﺧــﻮ ﺑﻴــﺎ دوه ﺳــﺘﺮګﯥ ﺟﺎﻣﻮﻧــﻪ ﻛــړه‪.‬‬

‫)‪ (1‬ژوﻧﺪون ﻣﺠﻠﻪ‪1367 ،‬ل ﻛﺎل‪ ،‬ﻟﻮﻣړۍ ګڼﻪ‪ 25 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫ﺑﺎﻗﻲ ﺑﺮﻳﺎل‬

‫ژوﻧﺪي ﻳﺎدوﻧﻪ‬

‫د ﺷﯧﺒﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ‬

‫ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮى ﻳﻮ اﻧځﻮر دى‬
‫ﻻ ﻳﯥ اوس د زړه ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ‬
‫ﭘﻪ ﺗﻴﺎرو ﻛﯥ ﻧﻨﺪاره ﻛړم‬
‫ﻫﻠﺘﻪ‬
‫دﻧګ دﻧګ ﭼﻨﺎروﻧﻪ‬
‫ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮې ﻫﺴﻜﻪ ﻏﺎړه‬
‫د ګﻼﺑﻮ ﺟﻮﻧﻪ ﻫﺴﯥ‬
‫ﭘټﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﭘﻪ ﺑﺮم وﻻړ دي‬
‫او‬

‫‪28‬‬
 ‫د دوﺑﻲ ﭘﻪ ﻣﺎښﺎم ﻛﯥ‬
‫د اﺳﻤﺎن ﺳﭙﻴﻦ ﻣﺨﯥ ﭘﯧﻐﻠﻪ‬
‫د ﺧﺘﻴځ د ﻏﺮه ﻟﻪ ﺷﺎﻧﻪ‬
‫را اوﭼﺘﻪ ﭘﻪ ﻧﺨﺮو ﺷﻮه‬
‫د ﻛﻼ ﻟﻪ دﯦﻮاﻟﻮﻧﻮ‬
‫د ﭼﻨﺎر ﻟﻪ ﻫﺴﻜﻮ څﻮﻛﻮ‬
‫دا ﻫﻐﯥ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ دې ﺗﻪ‬
‫څﻪ ﺑﯥ واره ﭘﻪ ﻛﺘﻮ ﺷﻮه‬
‫د ﻣﺎښﺎم ﺗﻴﺎره ﺧﻮره وه‬
‫ﻫﻠﺘﻪ ﺳﺘﻮري ﭘﻪ ځﻼ وو‬
‫دﻟﺘﻪ ﺑﻞ وو ﻣﺸﺎﻟﻮﻧﻪ‬
‫زه د ﺷﻨﻮ وﻧﻮ د ﻻﻧﺪې‬
‫د اوﺑﻮ ﻏﺎړې ﺗﻪ ﻧﺎﺳﺖ وم‬
‫د ﻣﺮﻏﺎﻧﻮ اوازوﻧﻮ د ﻣﺎښﺎم ﭼﻮﭘﺘﻴﺎ‬
‫ﻛړه ﻣﺎﺗﻪ‬
‫او‬
‫وږﻣﻮ ﻟﻪ ﻫﺮه ﻟﻮري‬
‫ژوﻧﺪ ﺑښﻮﻧﻜﯥ ﺳﺎرا وړﻟﻪ‬
‫زﻣﺎ ﺧﻮ‪ ،‬ﺳﺘﻮﻣﺎﻧﻪ ﺳﺘﺮګﯥ‬
‫ﻟﻮﺑﯧﺪﻟﯥ ښﻮرﯦﺪﻟﯥ‬

‫‪29‬‬
 ‫د ﺳﭙﻮږﻣۍ ﭘﻪ ﭘﻠﻮﺷﻮ ﻛﯥ‬
‫ګﻮﻧﺪې دﻟﺘﻪ ﻳﯥ ﻳﺎدوﻧﻪ‬
‫راﺗﺎزه ﺷﻲ د ﻟﻴﺪﻟﻮ‬
‫د ﻫﻐﯥ ﺳﭙﻮږﻣۍ د وړاﻧګﻮ‬
‫ﭼﯥ ﻳﯥ اوس ﺑﻪ ﻧﻨﺪاره ﻛړې‬
‫)‪(1‬‬
‫دا ﺳﭙﻮږﻣۍ او ﭼﻨﺎروﻧﻪ!‬

‫)‪ (1‬ژوﻧﺪون ﻣﺠﻠﻪ‪ 1367 ،‬ل ﻛﺎل‪4 ،‬ګڼﻪ‪18 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫دوﻛﺘﻮر ﺣﻔﻴﻆ اﷲ ﺧﻮږﻟﻦ‬

‫د ﻣﻴﻨﯥ ﻳﺎدګﺎر‬

‫ﻧــــــــﻪ راﺗــــــــﻪ ﻧــــــــﻮم او ﻧــــــــﻪ ﻧښــــــــﺎن ﭘــــــــﺎﺗﯥ ﺷــــــــﻮ‬

‫ﻳﺎدګـــــــﺎر د ﻣﻴﻨـــــــﯥ ﻟﻮﻧـــــــﺪ ګﺮﯦـــــــﻮان ﭘـــــــﺎﺗﯥ ﺷـــــــﻮ‬

‫ﭼـــــــﯥ ﭘـــــــﻪ ښـــــ ـﯧﺮو دې ځـــــــﻮاﻧﻴﻤﺮګ ﻧـــــــﻪ ﺷـــــــﻮﻣﻪ‬

‫ﺳــــــﺨﺖ ﻣــــــﯥ ﭘــــــﻪ زړه دﻏــــــﻪ ارﻣــــــﺎن ﭘــــــﺎﺗﯥ ﺷــــــﻮ‬
‫څــــــــــــﻮﻣﺮه ﺷــــــــــــﺘﻤﻦ دې ﻟﯧﻮﻧﻴــــــــــــﺎن د ﻣﻴﻨــــــــــــﯥ‬
‫ﻗــــــﻴﺲ ﻧــــــﻪ ﻣﻴــــــﺮاث ﻟــــــﻮى ﺑﻴﺎﺑــــــﺎن ﭘــــــﺎﺗﯥ ﺷــــــﻮ‬
‫څــــــــــﻪ ﺑﯧﻜﺴــــــــــﻲ ﺷــــــــــﻮﻟﻪ راﭘﯧښــــــــــﻪ ﺧﺪاﻳــــــــــﻪ‬
‫زړه ﻫــــــــﻢ ﻛﻮڅــــــــﻪ ﻛــــــــﯥ د ﺟﺎﻧــــــــﺎن ﭘــــــــﺎﺗﯥ ﺷــــــــﻮ‬

‫ﺳـــــــــــﺘﺎ د ﻏﻤـــــــــــﺰو او اﺷـــــــــــﺎرو ﻟـــــــــــﻪ ﻻﺳـــــــــــﻪ‬

‫)‪(1‬‬
‫ﻧــــــﻪ راﺗــــــﻪ دﻳــــــﻦ او ﻧــــــﻪ اﻳﻤــــــﺎن ﭘــــــﺎﺗﯥ ﺷـــــــﻮ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻧﻐﺮي او ﺳﭙﯧﻠﻨﻲ‪ 45-44 ،‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫ﻛﺎوون ﺗﻮﭘﺎﻧﻲ‬

‫د اوﺑﻮ رﻧګ‬

‫زه ﭼﯥ ﻛﻮﭼﻨﻰ وم‪ ،‬د اوﺑﻮ ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧﺪم‬

‫ﻛﻠﻪ ﻣﯥ ﺳﺘﺮګﻮ اوﺑﻪ ﺳﭙﻴﻨﯥ‪،‬‬
‫ﻛﻠﻪ ژﯦړې‬
‫ﻛﻠﻪ ﺷﻨﯥ ﻟﻴﺪﻟﯥ‪،‬‬
‫او ﻫﻤﯧﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﯥ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﭘﻮښﺘﻞ‬
‫ﭼﯥ اوﺑﻪ څﻪ رﻧګ ﻟﺮي؟‬
‫ﺧﻮ ﻳﻮه ورځ‬
‫ﭘﻪ ښﻮوﻧځﻲ ﻛﯥ‬
‫د ﻛﻴﻤﻴﺎ ښﻮوﻧﻜﻲ‬
‫زﻣﻮږ ټﻮﻟګﻲ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺗﺨﺘﻪ وﻟﻴﻜﻞ‪:‬‬

‫‪32‬‬
‫ﭼﯥ‪ ) :‬ﻟﻪ دوه او اواچ( ﻟﻪ ﺟﻤﻌﯥ ﻧﻪ اوﺑﻪ ﺟﻮړﯦږي‬
‫او اوﺑﻪ‪،‬‬
‫رﻧګ ﻧﻪ ﻟﺮي‪،‬‬
‫ﺧﻮ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻟﻮښﻲ ﻛﯥ ﭼﯥ واﭼﻮل ﺷﻲ‬
‫د ﻫﻐﻪ رﻧګ اﺧﻠﻲ؛‬
‫او اوس‬
‫ﻟﻪ ډﯦﺮو ﻛﻠﻮ وروﺳﺘﻪ‬
‫ﻟټﻮﻣﻪ‬
‫د ﻛﻴﻤﻴﺎ ښﻮوﻧﻜﻰ‬
‫ﭼﯥ ﺗﺮﯦﻨﻪ وﭘﻮښﺘﻤﻪ‪:‬‬
‫ﺗﺎ ﺧﻮ وﻳﻞ ﭼﯥ اوﺑﻪ رﻧګ ﻧﻪ ﻟﺮي‪،‬‬
‫زﻣﻮږ د ﻛﻠﻲ‬
‫د وﻳﺎﻟﯥ‬
‫اوﺑﻪ ﻧﻮ وﻟﯥ‬
‫ﺳﺮې‬
‫)‪(1‬‬
‫دي؟؟‬

‫)‪ (1‬وروﺳﺘﻰ ټﻜﻰ‪1367 ،‬ل ﻛﺎل‪ ،‬د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ اﻧﺠﻤﻦ‪39-37 ،‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫ﻛﺎوون ﺗﻮﭘﺎﻧﻲ‬

‫د ﻣﻴﻨﯥ اور‬

‫ﻟګﯧــــــــــﺪﻟﻰ ﻣــــــــــﯥ ﭘــــــــــﻪ زړه د ﻣﻴﻨــــــــــﯥ اور دى‬

‫ﺳــــــــﻮزﯦﺪﻟﻰ ﻣــــــــﯥ د ځﻮاﻧــــــــﻮ ﻫﻴﻠــــــــﻮ ﻛــــــــﻮر دى‬
‫ټﻮﻟـــــــﻪ ﺷـــــــﭙﻪ د ﺗـــــــﻮرو ﺳـــــــﺘﺮګﻮ ﺗﺼـــــــﻮر ﻛـــــــړم‬
‫راﻧـــــــﻪ ورك ﻣـــــــﯥ د ﻧﻤﺠﻨـــــــﻮ ﺳـــــــﺘﺮګﻮ ﺗـــــــﻮر دى‬
‫د ﺧﻤـــــــﺎر دود ﻣـــــــﯥ ﺟګﯧـــــــږي ﻟـــــــﻪ ﻟﻴﻤـــــــﻮ ﻧـــــــﻪ‬
‫ﺳــــﺎﻗﻲ ګــــﻮره ﺑﻴــــﺎ ﻣــــﯥ ﺧــــﻢ درﺑﺎﻧــــﺪې ﭘــــﻮر دى‬
‫ﭘــــــــﻪ ﻟﻤــــــــﻦ ﻛــــــــﯥ ټﻮﻟــــــــﻮم د ﺗﻮﻣــــــــﺖ ﻛــــــــﺎڼﻲ‬
‫ﺧﺪاﻳـــــــﻪ دا څﺮﻧګـــــــﻪ ﻣﻴﻨـــــــﻪ‪ ،‬څـــــــﻪ ﭘﯧﻐـــــــﻮر دى‬
‫ﺣــــــﻮادث ﺑــــــﻪ ﻳــــــﯥ ﻫﯧڅﻜﻠــــــﻪ ﻏﻠــــــﻲ ﻧــــــﻪ ﻛــــــړي‬
‫ﭼــــﯥ ﭘــــﻪ ﺳــــﺮ ﻛــــﯥ ﻣــــﯥ د ﭼــــﺎ د ﻣﻴﻨــــﯥ ﺷــــﻮر دى‬
‫ﭘـــــــﻪ ﺗﻮﺑـــــــﻮ ﻣـــــــﯥ ﭘښـــــــﯥ ﻛﯧښـــــــﻮدې زاﻫـــــــﺪه‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺑﻴـــــﺎ ﻣـــــﯥ ﻋـــــﺰم د ﻣﻐـــــﺮور اﺷـــــﻨﺎ ﭘـــــﻪ ﻟـــــﻮر دى‪.‬‬

‫)‪ (1‬د ﺗﻴږو ﭘﻪ ذﻫﻦ ﻛﯥ‪1363 ،‬ل ﻛﺎل‪ 1361 ،‬ﻛﺎل‪89 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫ﻟﻌﻞ ﭘﺎﭼﺎ‬

‫ﺳﭙښﺘﯥ‬

‫دﻟﺘﻪ د ﻫﻐﯥ ﻛﻮڅﯥ ګﻮټ ﺗﻪ ګﻮرئ‬

‫ﻳﻮ دوه ﺟﻮار ګﺮه ﻧﺎﺳﺖ دي‬
‫او ﭘﻪ ﺗﯧﺮو‪ ،‬ﺗﯧﺮوﻧﻮ ﻛﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې‪ ،‬زﻣﻮږ د ﺗﻦ ﻏﻮښﯥ ﻛړي ﺑﯧﻠﯥ ځﺎﻧﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﻪ او ﻣﺴﺖ ﻣﻮ دي د زړه ﭘﻪ وﻳﻨﻮ‬
‫ﻟﻪ ﺧﻨﺪا ﺷﻨﻪ دي او د ﺳﺘﺮګﻮ ﭘﻪ ﻛﻮﻧﺠﻮ ﻛﯥ‪ ،‬ﺳﺮه ګﻮري ﺧﺎﻧﺪي‬
‫ﻻس ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻲ دي زﻣﻮږ د ﺗﻦ ﻫډوﻛﻮ ﺳﭙښﺘﯥ‬
‫او ﭘﺮې ﻛﻮې زﻣﻮږ د ﻳﺎر ﭘﻪ ﻟﻤﺴﻪ‬
‫د ﺳﭙښﺘﻮ‪ ،‬ﺳﭙښﺘﻮ ﻟﻮﺑﻪ‬
‫ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ ګﻮري ﺳﺮه‬
‫ﭘﻪ ﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎﻧﺪې‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻟﻮ ﺑﻪ رواﻧﻪ ده ﻻ‪.‬‬

‫)‪ (1‬درﻓﺶ ﺟﻮاﻧﺎن‪1369 ،‬ل ﻛﺎل‪ 14 ،‬ګڼﻪ‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫ﻟﻌﻞ ﭘﺎﭼﺎ‬

‫د ﭘﺮون ﺳﻨﺪرې‬

‫اﺷـــــﻨﺎ زﻣـــــﺎ زړګـــــﻰ ﺧـــــﻮ د ﭘـــــﺮون ﺳـــــﻨﺪرې واﻳـــــﻲ‬

‫دې ﻧــــﻦ ﺗــــﻪ ﭘــــﺮ ﺳــــﻜﺮوټﻮ د ازﻣــــﻮن ﺳــــﻨﺪرې واﻳــــﻲ‬

‫ﻣﺮګﻴــــــﻪ ﻛــــــډه وﻛــــــړه ﻧــــــﻮر زﻣــــــﻮږ ﻟــــــﻪ دې ﻣﺎﻟﺘــــــﻪ‬

‫ﭼـــﯥ دﻟﺘـــﻪ ﺗﺎﻧـــﺪې ﻟښـــﺘﯥ د ژوﻧـــﺪون ﺳـــﻨﺪرې واﻳـــﻲ‬
‫د ﻣﻴﻨــــﯥ ﭘــــﻪ وﻃــــﻦ ﻛــــﯥ د ﻣﺠﻨــــﻮن ﭘﺎدﺷــــﺎﻫﻲ ګــــﻮره‬
‫ﻻﺳـــﻮﻧﻪ ﻳـــﯥ ﺗـــﻚ ﺳـــﺮه دي د ﻗـــﺎﻧﻮن ﺳـــﻨﺪرې واﻳـــﻲ‬
‫راځـــــﻲ ﺑـــــﻪ دې ﺗﻮرﺗﻤـــــﻪ د ﻟﻤـــــﻦ څﻴـــــﺮې ﻛﯧـــــﺪو ﺗـــــﻪ‬
‫ﭘــــﻪ ﻻر ﻛــــﯥ د ﻣﻨــــﺰل ﻣــــﻮ ﺳــــﺒﺎوون ﺳــــﻨﺪرې واﻳــــﻲ‬
‫ﻳـــﻪ وﺧﺘـــﻪ څـــﻪ دې وﻛـــړه د ښﺎﻳﺴـــﺖ ﺑـــڼ ﻛـــﯥ زﻣـــﻮږه‬
‫ﭼـــﯥ دﻟﺘـــﻪ ﻫـــﺮ ﻳـــﻮ ګـــﻞ ﻧـــﻦ د ﺟﻨـــﻮن ﺳـــﻨﺪرې واﻳـــﻲ‬

‫زړګﻴــــﻪ ګﻴﻠــــﻪ ﻣــــﻪ ﻛــــړه ﻟــــﻪ ﭘــــﺮدو ځﻨــــﯥ ﺗــــﻪ ﻫﺴــــﯥ‬

‫ﻧـــﻦ دﻟﺘـــﻪ د ﭘښـــﺘﻮ ﻣـــﺮګ ﺗـــﻪ ﭘښـــﺘﻮن ﺳـــﻨﺪرې واﻳـــﻲ‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫ﻣﻤﺘﺎز ارﻣﺎن‬

‫اﭘﺖ‬

‫ﻣﻨﻢ‬
‫ﻏﺎټﻮﻟﻮ‬
‫د ازﻏﻮ ﻟﻮ د ﭘﻠﻮﺳﻮ اﻟﻤﺎﺳﻲ څﻮﻛﯥ د ﻟﻤﺮ ﭘﻪ وړاﻧګﻮ وﺳﯧﺰﻟﯥ‬
‫او د ﻧړۍ د ﻫﺴﻜﯥ څﻮﻛﯥ‬
‫ﭘﻪ ﻫﻚ‪ ،‬څﻚ ﺑﺎم ﻳﯥ ﺟﻨډې د ﺳﭙﺮﻟﻲ ودروﻟﯥ‬
‫ﺧﻮ ﻻ ﺳﭙﻮږﻣۍ‬
‫د ﺷﭙﯥ ﻟﻪ ﺗﻴﻮ د ﻧﺎز ﺷﻮﻧډې اﻳﺴﺘﻪ ﻛړې ﻧﻪ وې‬
‫ﭼﯥ د ﻛﺎرﻏﺎﻧﻮ دوزﺧﻲ وزرې وﭘړﻛﯧﺪې‬

‫‪37‬‬
 ‫او دﺧﺰان ﺳړې ﺳﻴﻠۍ د ﺳﻬﻴﻞ ﻟﻮري ﺗﻪ راوﺑﻬﯧﺪې‬
‫ﻧﻮ ځﻜﻪ‪،‬‬
‫دﻟﺘﻪ د رﯦﺪﻳﻮ او ﺷﻴﻨﻠﻴﻮ ﭘﻪ دې ﺷﻨﻪ ﻟﻤﻦ ﻛﯥ‬
‫د ﻣﺎرﻛﻨډو او ﺧﺮﯦړو واﻛﻤﻨﻲ‬
‫ﻟﻪ ﺗﻮﺗﻜﻴﻮ او ﻟﻪ زاڼﻮ ﻧﻪ د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﺑﺪل‬
‫ﻏﻮاړي وزرې‬
‫)‪(1‬‬
‫او د وﻳﻨﻮ ﭘﺎڼﯥ ﭘﺎڼﯥ ګﻼن‪.‬‬

‫‪7/2/1369‬‬

‫)‪ (1‬ﻗﻠﻢ ﺟﺮﻳﺪه‪1369 ،‬ل ﻛﺎل‪ 1 ،‬ګڼﻪ‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫ﻣﻤﺘﺎز ارﻣﺎن‬

‫ﺟﻜړ‬

‫ﺧﭙﻠــــــﻮ ورﺗــــــﻪ څﻤــــــﻼوه ﭘــــــﺮدو ﭘــــــﻪ وﻳﻨــــــﻮ وﻻړه‬

‫ﭘﺖ ﺧﻮ د ﭘښﺘﻮ ﻣﯥ ﭘښﺘﻨﻮ ﻣـﯥ ﭘښـﺘﻨﻮ ﭘـﻪ وﻳﻨـﻮ وﻻړه‬
‫دﻏـــــــﻪ ﻛﻮرﺑﻨـــــــﻮ ﺧـــــــﻮ د ﻧﻐﺮﻳـــــــﻮ ﺳـــــــﻮي وڅﻨـــــــډل‬
‫ﺧـــــﺪاﻳږو ﭼـــــﯥ ﻣﻠګـــــﺮو! ﻣﯧﻠﻤﻨـــــﻮ ﭘـــــﻪ وﻳﻨـــــﻮ وﻻړه‬
‫څﻴــﺮې ﻟﯧﻮﻧــﻮ ﺧــﻮ ﻫــﺮ ﭼــﺎ ﺧﭙــﻞ‪ ،‬ﺧﭙــﻞ ګﺮﯦﻮاﻧﻮﻧــﻪ ﻛــړه‬
‫دا ﻣﺎﻟـــــــﺖ ښـــــــﺎﻏﻠﻮ او درﻧـــــــﻮ‪ ،‬ﭘـــــــﻪ وﻳﻨـــــــﻮ وﻻړه‬
‫ﺟــــﻮړ د ﻏــــﻢ ﺟﻜــــړ و د ﭼــــﺎ ﻧــــﻮﻛﯥ د ﭼــــﺎ ﻛــــﻮﻛﯥ وې‬
‫ﻫــــــﻢ ﺗﻨﻜــــــﻮ ګﻠﻮﻧــــــﻮ ﻫــــــﻢ ازﻏــــــﻮ ﭘــــــﻪ وﻳﻨــــــﻮ وﻻړه‬
‫ﻟـــــــﻮر و د ﻟـــــــﻮګﺮي ﭘـــــــﻪ زړه ﻧﻨـــــــﻮت ﺑﻴـــــــﺎ وواﺗـــــــﻪ‬
‫ﻳــــــﻮ ځﻠــــــﯥ ګﻨــــــﺎه او ﺑﻴــــــﺎ ﺗﻮﺑــــــﻮ ﭘــــــﻪ وﻳﻨــــــﻮ وﻻړه‬
‫څـــﻪ ﭘﻮښـــﺘﯥ ﭘـــﺎﻣﻴﺮ ﻧـــﻪ ﭼـــﯥ ﻟﻤـــﻦ دې وﻟـــﯥ څﻴـــﺮې ده‬
‫ﻳـــــﻮ ځﻠـــــﯥ ﻟﯧﻮاﻧـــــﻮ او ﺑﻴـــــﺎ ﺳـــــﭙﻮ ﭘـــــﻪ وﻳﻨـــــﻮ وﻻړه‪.‬‬

‫‪4/4/1369‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻠﻮك رﻏﻮن‬

‫‪39‬‬
 ‫زﻣﺎ ﺑﺮﺧﻪ‬

‫ﭼـــــﯥ ﻳـــــﯥ زﻣـــــﻮږ د ﻣﻴﻨـــــﯥ ﺳـــــﺎه واﺧﻴﺴـــــﺘﻪ‬

‫ځﺎﻧﺘـــــــﻪ ﺳـــــــﻮدا ﻳـــــــﯥ د ګﻨـــــــﺎه واﺧﻴﺴـــــــﺘﻪ‬
‫ﭼــــــــﺎ ورﺗــــــــﻪ دوﻣــــــــﺮه ﻫــــــــﻢ وﻧــــــــﻪ وﻳﻠــــــ ـﯥ‬
‫ﭼـــــﯥ دې رﺿـــــﺎ زﻣـــــﻮږ ﻟـــــﻪ ﭼـــــﺎ واﺧﻴﺴـــــﺘﻪ‬
‫زړه ﺧــــــﻮږې ﻣﻴﻨــــــﯥ ﻣــــــﯥ د ﻳــــــﺎر ﻟــــــﻪ ﻛﺘــــــﻮ‬
‫ﺧﭙﻠــــــــــﻮ دردوﻧــــــــــﻮ ﻟــــــــــﻪ دوا واﺧﻴﺴــــــــــﺘﻪ‬
‫ﻧﻜــــــﺎح ﭘــــــﻪ ﭘټــــــﻪ‪ ،‬ﭘــــــټ ﭘــــــﻪ ﭘټــــــﻪ وﺷــــــﻮه‬
‫ﻟﻜــــــــﻪ ﭼــــــــﯥ ﺑــــــــډه دې ﻣــــــــﻼ واﺧﻴﺴــــــــﺘﻪ‬
‫رﻗﻴﺒــــــــــﻪ ﻳــــــــــﺎره! ددې زړه ))رڼــــــــــﺎ( ﻣــــــــــﯥ‬
‫ﺗـــــﺎ ﻟـــــﻪ ﺳـــ ـﻴﻨﯥ وﻟـــــﯥ ﭘـــــﻪ ﻏـــــﻼ واﺧﻴﺴـــــﺘﻪ‬
‫ﻛﻠــــــﻪ ﭼــــــﯥ زﻣــــــﻮږ د ﺟــــــﺪاﻳۍ ﻧــــــﺎره ﺷــــــﻮه‬
‫ﻣـــــﺎ ﻣـــــﯥ ﻟـــــﻪ ﻳـــــﺎر ځﻨـــــﯥ دﻋـــــﺎ واﺧﻴﺴـــــﺘﻪ‬
‫د ﺧﻮﺷــــــﺎﻟۍ او ﻏــــــﻢ د وﯦــــــﺶ ﭘــــــﻪ ورځــــــﯥ‬
‫ﻣــــــــﺎ ﻟــــــــﻪ ﺗﻘــــــــﺪﻳﺮ ټﻮﻟــــــــﻪ ژړا واﺧﻴﺴــــــــﺘﻪ‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫ﻣﻠﻮك رﻏﻮن‬

‫وروﺳﺘۍ ﺳﻠګۍ‬

‫ﭘـــــــــﻪ ﺗﻴــــــــــﺎره ﺗﻴــــــــــﺎره ﻣﺎښــــــــــﺎم ﻛــــــــــﯥ‬

‫د زړې ﻛـــــــــــﻮټﯥ ﭘـــــــــــﻪ ګـــــــــــﻮټ ﻛـــــــــــﯥ‬

‫د ﺷـــــــــﻠﯧﺪﻟﻲ ﻛـــــــــټ ﭘـــــــــﻪ ﺧـــــــــﻮا ﻛـــــــــﯥ‬

‫د ﺳـــــــــــ ـړې ﭼﺮګـــــــــــــۍ ﭘـــــــــــــﻪ ﻏـــــــــــــﺎړه‬
‫د ﻧـــــــــــــﺎروﻏﯥ ﺑـــــــــــــﻮډۍ ﺳـــــــــــــﺮ ﺗـــــــــــــﻪ‬
‫ﻧﻴﻤــــــــــــﻪ ﺳــــــــــــﻮې ﻏﻮﻧــــــــــــﺪې ﺷــــــــــــﻤﻪ‬
‫ﭘټـــــــــــﻪ ﺧﻮﻟـــــــــــﻪ ﭘـــــــــــﻪ ﭼﻐـــــــــــﻮ ﭼﻐـــــــــــﻮ‬
‫ﻏﻠـــــــــــــﯥ ﻏﻠـــــــــــــﯥ ﺷـــــــــــــﺎن ژړﯦـــــــــــــږي‬
‫ﻛﻠـــــــــﻪ ﻳـــــــــﻮ ﺧـــــــــﻮا ﻛﻠـــــــــﻪ ﺑـــــــــﻞ ﺧـــــــــﻮا‬
‫ﺷـــــــــــــــﻲ ﻛـــــــــــــــږه وږه ﻟـــــــــــــــﻪ ﻏﻤـــــــــــــــﻪ‬
‫ﻛﻠــــــــــــــﻪ ﻟﭙــــــــــــــﯥ ﻟﭙــــــــــــــﯥ اوښــــــــــــــﻜﯥ‬
‫څڅـــــــــــﻮي ﭘـــــــــــﻪ ځـــــــــــﺎن ﻟـــــــــــﻪ ﺑـــــــــــﺮه‬
‫ﻛﻠـــــــــــــﻪ څـــــــــــــﺮ څـــــــــــــﺮ اواز وﻛـــــــــــــړي‬

‫‪41‬‬
‫ﭘﺘﻨګـــــــــﺎن ﭘـــــــــﻪ ځـــــــــﺎن ﺳـــــــــﺘﻲ ﻛـــــــــړي‬
‫ﻛﻠـــــــــﻪ ﻏﻠـــــــــﻰ ﺷـــــــــﻲ ﻏـــــــــﻮږ ﻛﯧـــــــــږدي‬
‫د ﺑـــــــــــــــــﻮډۍ ﭘﻮښـــــــــــــــــﺘﻨﻪ وﻛـــــــــــــــــړي‬
‫ﺧـــــــــــــﻮ ﻧﺎروﻏـــــــــــــﻪ ﺑـــــــــــــﻮډۍ ﻫﻠﺘـــــــــــــﻪ‬
‫ځﻨﻜــــــــــــﺪن ﻛــــــــــــﻮي ﻣــــــــــــړه ﻛﯧــــــــــــږي‬

‫ﺷـــــــــﻤﻌﻪ ﻫـــــــــﻢ د ﺑـــــــــﻮډۍ ﺧـــــــــﻮا ﻛـــــــــﯥ‬

‫ﭘـــــــــــــــــــــــــــــﻪ ژړا ژړا ﺳـــــــــــــــــــــــــــــﻮزﯦږي‪.‬‬

‫‪8/11/1368‬‬

‫‪42‬‬
 ‫ﻧﻈﻴﻒ اﷲ ﺗﻜﻞ‬

‫د زﻧګ ﭘﺘﺮي‬

‫))ﺳـــــﭙﺮﻟﻴﻪ راﺷـــــﻪ(( ﭘـــــﻪ دې ګﻠـــــﻮ راﺷـــــﻪ‬

‫ﭘــــــﻪ ﺷــــــﻨﻮ ﻏﻨــــــﺪﻟﻮ ﭘــــــﻪ ﺑﻤﺒﻠــــــﻮ راﺷــــــﻪ‬
‫زﻣـــــــــــــــﻮږ د ﺑـــــــــــــــﺎغ ﭘـــــــــــــــﻪ وﻧـــــــــــــــﻮ‬
‫د ﻛﺸـــــــــــــــــــﻤﺎﻟﻮ ﭘـــــــــــــــــــﻪ څﻮﻛـــــــــــــــــــﻮ‬
‫ﻻ ﺧــــــــــــــــــــﻮ ﺗﻮﭘــــــــــــــــــــﺎن د ژﻣــــــــــــــــــــﻲ‬
‫ﻻ ﺧــــــــــــــــــﻮ ﺧﻤـــــــــــــــــــﺎر د ورﯦځـــــــــــــــــــﻮ‬
‫د ﺗـــــــــــــﻮرې ﺷـــــــــــــﭙﯥ ﻟـــــــــــــﻪ زړه ﻧـــــــــــــﻪ‬
‫ﺑﻴﻤــــــــــــــــــﺎر‪ ،‬ﺑﻴﻤــــــــــــــــــﺎر ﭘــــــــــــــــــﺎڅﯧږي‬
‫د ﺳـــــــــــــﺮو ﻏﻮټـــــــــــــﻮ ﭘـــــــــــــﻪ ﺷـــــــــــــﻮﻧډو‬
‫د ﻟﻤـــــــــــــﺮ ﺷـــــــــــــﻐﻠﻮ ﺗـــــــــــــﻪ ﻣﺨﻜـــــــــــــﯥ‬
‫ﭘﺘــــــــــــــــــــﺮي د زﻧــــــــــــــــــــګ وﻫــــــــــــــــــــﻲ‪.‬‬

‫‪8/4/1369‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺧﺎﻧﻪ‬

‫‪43‬‬
 ‫ﻋﻠﻲ ګﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ‬

‫د ﻣﻮر ﻟﻴﻚ ﺗﻪ‬

‫ﻟﻴﻚ ﻣﯥ د ﻣﻮر ﻧﻪ دى زده‬

‫ﭼﺎﺗﻪ ﺑﯥ وﻳﻠﻲ وي‬
‫ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻰ زاري ﻛړي‬
‫ﭼﯥ راﺷﻪ زﻣﺎ ګﺮان زوى ﺗﻪ‬
‫وﻟﻴﻜﻪ!‬
‫زه روﻏﻪ ﻳﻢ ﺗﻪ څﻨګﻪ ﻳﯥ!‬
‫ﻳﺎد ﺧﻮﺑﻪ دې وي!‬
‫ﭼﯥ ﺷﻨﻪ ﭘﺎڼﻪ‬
‫زﻣﻮږ د ﻛﻮر ﻟﻪ وﻧﯥ‬
‫ﭘﻪ زوره ﭼﺎ ﺷﻜﻮﻟﯥ وه‬

‫‪44‬‬
 ‫ژړل ﺑﻪ دې‬
‫ﺗﺎﺗﻰ‪-‬ﺗﺎﺗﻰ دې ډﯦﺮ وﻛړه‬
‫وﻳﺪه ﺷﻮﻟﯥ‬
‫ﻧﻮ ګﺮاﻧﻪ ﻣﻴﻨﻪ ګﺮﻛﻰ ﻣﯥ‬
‫راوﻟﻴﻜﻪ!‬
‫)‪(1‬‬
‫زه روﻏﻪ ﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻪ څﻨګﻪ ﻳﯥ!‬

‫‪4/2/1361‬‬

‫)‪ (1‬ﺳﻴﻠۍ‪1368 ،‬ل ﻛﺎل‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ اﻧﺠﻤﻦ‪72-71 ،‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫ﻋﻠﻲ ګﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ‬

‫د ﭘﯧړۍ ګﺎﻟﻴﻠﻪ‬

‫ﻣﺎ ﭘﺨﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮګﻮ وﻟﻴﺪ‬

‫ﻫﻢ ﻫﻐﻪ و‬
‫ﺑﺒﺮ ﺳﺮ ګﺮﯦﻮان څﻴﺮﻟﻰ‬
‫ﻻس او ﭘښﻮ ﻛﯥ زﻧځﻴﺮوﻧﻪ‬
‫څﻮﭘﺎګﺎﻧﻮ ﻳﯥ ﺧﻨﺪﻟﯥ‬
‫وﻳﻠﯥ دا!‬
‫دا ﻟﯧﻮﻧﻰ دى‬

‫‪46‬‬
 ‫ﭘﺮﯦږدئ ﭘﺮﯦږدئ ﭼﯥ ګﻮﻧډه ﺷﻲ‬
‫ﭘﻪ درﻧﻮ درﻧﻮ ورﻧﻮﻧﻮ‬
‫ﺧﻮ ده!‬
‫ده د ځﻤﻜﯥ ﻏﻮږ ﻛﯥ ))ﻫﻮ(( ﻛړه‬
‫درﺗﻪ ﻧﻪ ﻣﯥ وﻳﻠﯥ ګﺮاﻧﯥ!‬
‫ودې ﻧﻪ ﻟﻴﺪه څﻪ وﺷﻮ!‬
‫ځﻪ! ﺗﻪ ځﻪ! ﻟﻨډوه ﻻرې‬
‫)‪(1‬‬
‫))ﻛﻪ زه وم ﻛﻪ ﻧﻪ وم ﻧﻪ وم((‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﺟﺮګﻪ ﻣﺠﻠﻪ‪ 1368 ،‬ﻛﺎل‪ 6 ،‬ګڼﻪ‪49 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫ﻋﻠﻲ ګﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ‬

‫ﻏﻮټﻪ وﻧﻪ‬

‫زﻣﺎ ﻧﻴﻜﻪ ﻛﻴﺴﻪ ﻛﻮﻟﻪ‬

‫وﻳﻞ دا ﻟﻮﻳﻪ وﻧﻪ ګﻮرې‬
‫ﭼﯥ ﺗﺮې ﻻﻧﺪې ﺷﻨﻪ وﻳﺎﻟﻪ ځﻲ‬
‫دا ﺳﭙﯧﺮې دﯦﺮې وﻳﻨﯥ‬
‫د درﻧﻮ ﻧﺎﺳﺘﻮ وﺳﺘﻞ دى‬
‫د ﺟﺮګﻮ ﻣﺮﻛﻮ ځﺎى دى‬
‫ﭘﻪ ﭘﯧړو ﭘﯧړو ﻛﻠﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺎ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺎ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﺧﺎوره‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺎ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻟﺮه‬

‫‪48‬‬
 ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺎ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﺑﺮه‬
‫د ﺗﯧﺮي ﻻس اوږدوﻟﻮ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺷﺮم ﺟﻮړوﻟﻮ‬
‫وو ﺗﺎوده ﺑﻪ وﺳﺘﻠﻮﻧﻪ‬
‫زﻣﺎ ﻳﺎد دي ﺑﭽﻰ دﻟﺘﻪ‬
‫ددې ﻏټﯥ وﻧﯥ ﻻﻧﺪې‬
‫دﻏﻪ ځﻤﻜﻪ زوښﯧﺪﻟﻪ‬
‫ﺳﺮه ټﻮل وو وﻟﺴﻮﻧﻪ‬
‫ﭼﯥ څﻪ ﺗړه دﻟﺘﻪ وﺷﻲ‬
‫))ﻫﻮ(( ﭘﯥ وﺷﻲ د ﺳﭙﻴﻨږﻳﺮو‬
‫د ﺧﺪاى زور د ﺧﻠﻜﻮ زور ﺷﻲ‬
‫ﺳﺎ او وﻳﻨﯥ ﺷﻲ د ﻧﺮو‬
‫ﻛﺎﺷﻜﯥ دې ﻛﻴﺴﯥ ﻛﻮﻟﯥ‬
‫څﻪ ﻳﯥ وﻳﻠﯥ ﻟﻪ ﭘﺨﻮا ﻧﻪ‬
‫ﭼﯥ ﭘﻪ ))ګڼﻪ(( ﻛﯥ ﻳﺎدﯦږي‬
‫)‪(1‬‬
‫د وﻳﺎړوﻧﻮ ﻟﻪ اﻧﺴﺎﻧﻪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﺑﺎوﻟۍ‪1368 ،‬ل ﻛﺎل‪ ،‬د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ او ﻛﻠﺘﻮر وزارت‪39-38 ،‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﺎﻟﻚ ﺑﯧﻜﺴﻴﺎر‬

‫ﻏﺰل‬

‫ﭼـــﯥ ﻳـــﯥ ﭘـــﻪ ﺳـــﺘﺮګﻮ ﻛـــﯥ ښـــﻜﺎره ﻧـــﻪ ﺷـــﻮﻟﯥ‬

‫ﭘـــــﻮه ﺷـــــﻮم ارﻣﺎﻧـــــﻪ ﭼـــــﯥ ﭘـــــﻮره ﻧـــــﻪ ﺷـــــﻮﻟﯥ‬
‫ﺧﻴـــﺎل ﻣـــﯥ د ﻋﺸـــﻖ ښـــﻜﻠﻰ ﺟﻬـــﺎن ﭘـــﻪ څـــﻪ ﺷـــﻮ‬
‫اﺷـــــﻨﺎ ﭼـــــﯥ ﺗـــــﻪ ﭘـــــﻪ ﻛـــــﯥ دﯦـــــﺮه ﻧـــــﻪ ﺷـــــﻮﻟﯥ‬
‫ﻳـــــﺎ ﺧـــــﻮ څـــــﻪ ﺷـــــﻮي ﻳـــــﺎ څـــــﻪ ﻛﯧـــــږي ګﻠـــــﯥ‬
‫ﻧـــــــﻦ ﭘـــــــﻪ ګـــــــﻮدر ﺧـــــــﻮره وره ﻧـــــــﻪ ﺷـــــ ـﻮﻟﯥ‬
‫ﻛـــــﻪ ﭘښـــــﺘﻮ وي راﻛـــــﯥ ﻧـــــﻮ ﺑـــــﺲ دى ﻫﻤـــــﺪا‬
‫ﻣـــــﺎ ﭼـــــﯥ در وﻛﺎﺗـــــﻪ‪ ،‬ﺗـــــﻪ ﺳـــــﺮه ﻧـــــﻪ ﺷـــــﻮﻟﯥ‬
‫دا ﺧــــــــﻮ ﭘښــــــــﺘﻮ ﻣﻐﻠــــــــﻪ ﻧــــــــﻪ ده ﭘـــــــــﺎﺗﯥ!‬
‫ﭘښـــــﺘﻮن دې ﺧـــــﺮڅ ﻛـــــړ ﻏﺮﻏـــــﺮه ﻧـــــﻪ ﺷـــــﻮﻟﯥ‬
‫ﺳــــﺘﺎ ﭘــــﻪ ښﺎﻳﺴــــﺘﻪ ﺧﻤــــﺎرو ﺳــــﺘﺮګﻮ ﻣــــﯥ څــــﻪ‬
‫)‪(1‬‬
‫د ﺑﯧﻜﺴـــــــﻴﺎر ﭘـــــــﻪ ﻧﻨـــــــﺪاره ﻧـــــــﻪ ﺷـــــــﻮﻟﯥ‪.‬‬

‫)‪ (1‬د ﻧﻈﺮ ﭘﻪ څﻮﻛﻮ ﻟﻪ ﻧﺎﭼﺎﭘﻪ ﺷﻌﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ څﺨﻪ‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﺎﻟﻚ ﺑﯧﻜﺴﻴﺎر‬

‫د زﻫﺮو ﭘﻴﺎﻟﯥ‬

‫ﭘﺮون ﻣﯥ ﺑﻴﺎ‪،‬‬
‫د ﺧﭙﻠﯥ ﻣﻴﻨﯥ ﭘﻪ ﺳﭙﯧﺮه ﻫﺪﻳﺮه‬
‫ﺳﺘﺎ د ﺷﻬﻴﺪو وﻋﺪو‪،‬‬
‫د ﺷﻨﺎﺧﺘﻮ څﻨګ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺷﯧﺒﻮ وژړل‬
‫”””‬
‫او د ګﻮدر ﺧﻮا ﻛﯥ د وﭼﯥ وﻧﯥ‬
‫ﭼﯥ د ﭼﻮﻏﻜﻮ ﭘﻪ ﺑﺪل ﻛﯥ ﻳﯥ اوس‪،‬‬
‫ﭘﻪ وﭼﻮ ﭘﺎڼﻮ ﻛﯥ ﺳﺎﻛښﻮ ﺧﭙﻠﯥ ځﺎﻟﯥ ﻛړي‬
‫د اوښﻜﻮ ﺳﻴﻨﺪ ﻛړ ﺟﺎري‬
‫”””‬
‫ﺷﯧﺒﯥ ﻣﯥ‬
‫ﻳﻮ ﺑﻞ ﭘﺴﯥ‪ ،‬ﻟﻜﻪ د زﻫﺮو ﭘﻴﺎﻟﯥ‬
‫ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﺗﺮﺧﻮ ﻳﺎدو ﻛﯥ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻟﻪ ﺳﺘﻮﻧﯥ ﺗﯧﺮې ﻛړﻟﯥ‪.‬‬

‫)‪ (1‬د ﻧﻈﺮﭘﻪ څﻮﻛﻮ ﻟﻪ ﻧﺎﭼﺎﭘﻪ ﺷﻌﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ څﺨﻪ‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﺎﻟﻚ ﺑﯧﻜﺴﻴﺎر‬

‫د ﻧﻈﺮ ﺑﺎران‬

‫راﺑﺎﻧـــــــﺪې ﺑﻴـــــــﺎ ﭼـــــــﯥ ﻧـــــــﻦ ازﻏـــــــﻲ را اوري‬

‫د ﭼـــــــــﺎ ﻧﻈـــــــــﺮ ﻣـــــــــﯥ ﭘـــــــــﻪ زړګـــــــــﻲ را اوري‬

‫اوس ﻣــــــﯥ د اوښــــــﻜﻮ ﭼــــــﺎره ګﺮاﻧــــــﻪ ﺷــــــﻮﻟﻪ‬

‫ﻟﻜــــــــــــــــﻪ ﺑــــــــــــــــﺎران د ﭘﺴــــــــــــــــﺮﻟﻲ را اوري‬
‫ﻧـــــﺎﻣﺮدې څﻨګـــــﻪ دې ښـــــﯧﺮې ﺷـــــﻮې ﭘــــﺮ ځـــــﺎى‬
‫ﭼــــــــﯥ اﺷــــــــﻨﺎﻳﻲ ﻣــــــــﯥ ﭘــــــــﻪ ﺗﻨــــــــﺪي را اوري‬
‫ﺷــــﻴﺨﻪ ﻣﻬــــﺮاب ﻧـــــﻪ ﺳــــﺮ راﭘﻮرﺗـــــﻪ ﻧــــﻪ ﻛـــــړې‬
‫د ګـــــــﻮدر ﺧـــــــﻮا ﻛـــــــﯥ ﺷـــــــﻨﻪ ﻣﻨګـــــــﻲ را اوري‬

‫ﭘــــ ـﺮ ﺑﯧﻜﺴــــــﻴﺎر ﻏﺮﻳــــــﺐ اﺳــــــﺮو اﺳــــــﺮو ﻛــــــﯥ‬

‫)‪(1‬‬
‫د ګــــــﻞ ﭘــــــﺮ ځــــــﺎى ﻫﻤــــــﯧﺶ ازﻏــــــﻲ را اوري‪.‬‬

‫)‪ (1‬د ﻧﻈﺮ ﭘﻪ څﻮﻛﻮ ﻟﻪ ﻧﺎﭼﺎﭘﻪ ﺷﻌﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ څﺨﻪ‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫ﻋﺎرف ﺧﺰان‬

‫د ﺗﯧﻐﻮﻧﻮ ﻟﻮ‬

‫ﻧﻪ‪!...‬‬
‫ﻫﯧڅﻜﻠﻪ ذﻫﻦ ﻣﯥ دا ﻧﻪ ﻗﺒﻠﻮي‬
‫ﺑﺎور ﻣﯥ ﻫﻢ داﺳﯥ ﻣﻨﻠﻰ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﭼﯥ ددې واټ دﭘﺎﺳﻪ‬
‫د ﭘښ دوﻛﺎن ﻛﯥ ﻫډو‬
‫د ﻛﺮ ﻟﭙﺎره ﺳﭙﺎره ﻧﻪ ﺟﻮړﯦږي‬
‫ﻟﻜﻪ ﭼﯥ ګﺮم ﻧﻪ ﻳﻤﻪ!‬
‫زه د رښﺘﻴﺎ ﻟﻪ څﻨډ ﻧﻪ‬
‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ دواړو ﻏﺒﺮګﻮ ﺳﺘﺮګﻮ وﻳﻨﻢ‬

‫‪53‬‬
 ‫ﭼﯥ ﭘښ ﭘﻪ ﺑﯧړه‪ ،‬ﺑﯧړه‬
‫د ﺗﺴﭙﺎروﻧﻮ ﭘﺮ ځﺎى‬
‫دﻟﺘﻪ د ﻛﺮ‪ ،‬ﻛﻴﻠﯥ‪ ،‬ﺑﺎران ﻣﻮﺳﻢ ﻛﯥ‬
‫د ﺷﻨﻮ ﺗﯧﻐﻮﻧﻮ د رﯦﺒﻠﻮ او د ))ﻟﻮ(( ﻟﭙﺎره‬
‫ﻟﻪ ﺳړې اوﺳﭙﻨﯥ ﻧﻪ ))ﻟﻮر(( ﺟﻮړوي‬
‫او ﭘﻪ ))ﻟﻮګﺮو(( ﻳﯥ ارزاﻧﻪ ﭘﻠﻮري‪.‬‬

‫‪31/4/1366‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‬

‫‪54‬‬
 ‫ﻋﺎرف ﺧﺰان‬

‫د ﺣﺠﺮو ﺷﻬﺎدت‬

‫زﻣﻮږ د ﻛﻠﻲ ﻟﻪ ﺳﭙﯧﺮو ﻧﻐﺮو ﻧﻪ‬

‫ﻧﻮر د اوروﻧﻮ ﻟﻮګﻲ‬
‫ﻟﻜﻪ ﺑﻴﺮغ ﭼﯧﺮﺗﻪ د ﺑﺎم دﭘﺎﺳﻪ ﻧﻪ رﭘﯧږي‬
‫د ﭼﻴﻨﻮ ﺳﺘﺮګﯥ د ﺣﺠﺮو د ﺷﻬﺎدت ﭘﻪ وﻳﺮ ﻛﯥ‬
‫ﻟﻪ ډﯦﺮه ﻏﻤﻪ ړﻧﺪې ﺷﻮي اوښﻜﯥ ﻧﻪ ﺗﻮﻳﻮي‬
‫او ﻛﻠﻰ ﻛﻮز ﻟﻪ ﭘﺎﺳﻪ‬
‫ﺟﻮړ د ﺑﺎدوﻧﻮ د ﻣﺎراﻧﻮ د ﻧڅﺎ ﺟﺸﻦ ﺗﻪ‬
‫ﭘﻪ ډﯦﺮ ﻫﻴﺒﺖ‬
‫ﻛﻨډر‪،‬‬
‫ﻛﻨډر‬
‫وﻻړ دى‪.‬‬

‫‪28/7/1368‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‬

‫‪55‬‬
 ‫ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎري ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫اوښﻜﯥ‬

‫څﻪ ﺗﻮدې ﺗﺮوې اوﺑﻪ دي‬

‫د ګﺮﯦﻮان ﭘﺮ ﻟﻮر ﺑﻬﯧږي‬
‫اﺑﺪي ﺳﻜﻮن ﺗﻪ دروﻣﻲ‬
‫ﻟﻪ ژوﻧﺪۍ ﺳﺘﺮګﯥ ﺑﯧﻠﯧږي‬
‫”””‬
‫ﻟﻪ ﻫﺮ څﺎڅﻜﻲ ﺳﺮه ﻣﻠﻪ وي‬
‫د ﻣﺮﻣﻮز ﺟﻬﺎن ﻏږوﻧﻪ‬
‫ﭘﺮ اﺷﻨﺎ ﻻرو وراﺧﻠﻲ‬
‫ﻧﺎﺑﻠﺪه ﻗﺪﻣﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫د ﻛﻤﺰورې دﻧﻴﺎ ژﺑﻪ‬
‫د ﻗﺪرت ﭘښﻮ ﺗﻪ ورﻟﻮﯦږي‬
‫د اﺣﺴﺎس ﺑﻴﺪه ﻧﻐﻤﻪ ده‬
‫ﭘﻪ ﺑﺎڼﻮ ﻏږول ﻛﯧږي‬
‫”””‬
‫دا ﺷﺮﺑﻜﻪ ګﻮﻧګۍ ژﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ې ﺳﺘﺮګﯥ ﺗﻪ اﺷﻨﺎ ده‬
‫دا د ﻫﺮې ﻣﻴﻨﯥ ﻛﻮر دى‬
‫)‪(1‬‬
‫دا د ﻫﺮ ﻧﻔﺮت ﻏﻮﻏﺎ ده‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻟﻪ ورﻛﯥ ﻣﯧﻨﯥ څﺨﻪ‪86 ،‬ﻣﺦ‪1979 ،‬م ﻛﺎل‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫ﻋﺒﺪاﻟﻬﺎدي ﻫﺎدي‬

‫ﻏﺰل‬

‫دﻟﺘـــﻪ وﻳﻨـــﯥ ﻫﻠﺘـــﻪ وﻳﻨـــﯥ ټـــﻮل وﻃـــﻦ زﺧﻤـــﻲ زﺧﻤـــﻲ ﺷـــﻮ‬

‫د ګﻼﺑــــﻮ ﭘــــﺎڼﯥ ژاړي ﭼــــﯥ ګﻠﺸــــﻦ زﺧﻤــــﻲ زﺧﻤــــﻲ ﺷــــﻮ‬
‫د وﺑـــــﺎ اﺳـــــﺘﺎزى ګﺮځـــــﻲ ﭘـــــﺮې ﻛـــــﻮي ﻣـــــﺮۍ د ﺣﺴـــــﻦ‬
‫د ﺳـــﭙﺮﻟﻮ اﺑـــۍ ﺷـــﻮه ﺑـــﻮره ﻫـــﺮ ﭼﻤـــﻦ زﺧﻤـــﻲ زﺧﻤـــﻲ ﺷـــﻮ‬
‫ﻟــــــــﻪ اﺳــــــــﻤﺎﻧﻪ راورﯦــــــــږي داﷲ)ج( د ﻏﻀــــــــﺐ ﻛــــــــﺎڼﻲ‬
‫ﺳــــﻤﻦ ﺳــــﺮ ورﺗــــﻪ ﻧﻴــــﻮﻟﻰ ﻧﺴــــﺘﺮن زﺧﻤــــﻲ زﺧﻤــــﻲ ﺷــــﻮ‬
‫ﭘﺴـــﺮﻟﻰ ﻧـــﻪ و وﺑـــﺎ و ﭼـــﯥ ﻫـــﺮ ﺑـــﺎغ ﻛـــﯥ ﻳـــﯥ ﭘـــﻞ ﻛﯧښـــﻮد‬
‫ﻫـــﺮه وﻧـــﻪ ﻫـــﺮ ﻳـــﻮ ګـــﻞ او ﻫـــﺮ ﺳـــﻤﻦ زﺧﻤـــﻲ زﺧﻤـــﻲ ﺷـــﻮ‬
‫ﻫـــﺎدي اوس ﻳـــﯥ ﻧـــﻮ ﻏﻤﻮﻧـــﻪ ښـــﻪ ﭘـــﻪ ﺧﻼﺻـــﻪ ټﻨـــډه ګﺎﻟـــﻪ‬
‫دا ﺧﻮ ﺳﺘﺎﺳـﻮ ﻟﯧﻮﻧﺘـﻮب و ﭼـﯥ ﻫـﺮ ﺗـﻦ زﺧﻤـﻲ زﺧﻤـﻲ ﺷـﻮ‪.‬‬

‫‪30/2/1369‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‬

‫‪58‬‬
 ‫ﻋﺒﺪاﻟﻬﺎدي ﻫﺎدي‬

‫ﻏﺰل‬

‫وﺧﺘـــــﻪ ﻛﻮڅـــــﻪ ﻛـــــﯥ وو ﻫـــــﺮ ﻟـــــﻮر ﻟﯧـــــﻮﻧﻲ‬

‫اوس ﻣــــﻮ دﯦــــﺮه ﺷــــﻮ ﻟــــﻮ ﭘــــﻪ ﻛــــﻮر ﻟﯧــــﻮﻧﻲ‬

‫ﻛــــﻪ ﻳــــﯥ ﻫــــﺮ څــــﻮ ﺳــــﺮوﻧﻪ ﭘﺮﯦﻜــــړه ﺟــــﺎﺑﺮ‬

‫ګــــــﻮره ﭼــــــﯥ زﯦــــــږي ﻧــــــﻮي ﻧــــــﻮر ﻟﯧــــــﻮﻧﻲ‬

‫ﺧﺪاﻳـــﻪ! ﻣﺤﻔـــﻞ ورځﻨـــﯥ ﺗـــﺶ ﺷـــﻮ څـ ـﻪ ﻟـــﻪ‬

‫ﺷـــــړي ﻣﺎﻟـــــﺖ ﻧـــــﻪ ﭘـــــﻪ ﻫـــــﺮ ﺗـــــﻮر ﻟﯧـــــﻮﻧﻲ‬

‫ﻫﻐـــــــــﻪ د ﻗـــــــــﻴﺲ د ﻣﺪرﺳـــــــــﯥ ﻃﺎﻟﺒـــــــــﺎن‬

‫دﻟﺘـــــﻪ ژوﻧـــــﺪي ﺷـــــﻮﻟﻮ ﭘـــــﻪ ګـــــﻮر ﻟﯧـــــﻮﻧﻲ‬

‫ﻫـــــــﺎدي ﻫﻐـــــــﻮ ﭘـــــــﻮرې ﺑـــــــﻪ ژاړو ﻣـــــــﻮږه‬

‫ﭼـــــــﯥ څـــــــﻮ ﻳـــــــﺎدﯦږي دا څﻠـــــــﻮر ﻟﯧـــــــﻮﻧﻲ‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻲ ګﺮان‬

‫د رڼﺎ ﻧﻴﺎﻟګﻲ‬

‫ﻫﺮه ﺧﻮا ﺟـﺎن او ﺟﺎﻧـﺎن دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى‬

‫ﻳﻮ ﺑـﯥ ﺣـﺪه ﺧـﻮږ ﺟﻬـﺎن دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى‬

‫ﻋﺸــــﻖ او وﺟــــﺪ دى ﻣﺴــــﺘﻲ ده د اﻧــــﻮارو دﻧﻴــــﺎګۍ ده‬

‫ﭼﯥ ﻣﻮﺳﻰ ورﺗﻪ ﺣﻴﺮان دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى‬

‫ﺗﺠﻠــــﯥ ﻣــــﯥ د ﺟﺎﻧــــﺎن دي ددې زړه د ﻋــــﺮش ﻟــــﻪ ﭘﺎﺳــــﻪ‬

‫ﻣﻴﻨــﻪ ﻣﻴﻨــﻪ ﻛــﻦ ﻓﻜــﺎن دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى‬

‫‪60‬‬
‫ﺳــــﺘﺎ د وﺣــــﯥ ﻧــــﻪ ﻗﺮﺑــــﺎن ﺷــــﻢ اى د ﻋﻘــــﻞ ﺟﺒﺮاﺋﻴﻠــــﻪ!‬
‫ﻟــږ ﺧــﻮ وګــﻮره ﺗﻮﭘــﺎن دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى‬

‫ﻣﻴﺨـــﻮاره ﻣﺠﻨﻮﻧـــﺎن واړه ﻳـــﻮ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﯥ ﻣﻴﺰوﺑـــﺎن ﺷـــﻮه‬

‫اوس د ﻣﻴﻨــﯥ اﻣﺘﺤــﺎن دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى‬

‫دې ﺳــﺮﻛﺶ ﻧــﺎري ﺟﻬــﺎن ﺗــﻪ د ﻣﻬــﺪي وﺗــﻞ ﭘــﻪ ﻛــﺎر دي‬
‫څــﻪ ښﺎﻳﺴــﺘﻪ ﻧــﻮري ارﻣــﺎن دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى ﻛــﻮه ﻃــﻮر دى‬

‫ﭼـــﺎ وﻳـــﻞ ﭼـــﯥ د ګـــﺮان ﺷـــﻌﺮ راﭘﺮﯦـــﻮﺗﻰ ﻟـــﻪ اﺳـــﻤﺎﻧﻪ؟!‬

‫ګﺮاﻧﻪ ﺳﺘﺎ زړه څﺮاﻏـﺎن دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى ﻛـﻮه ﻃـﻮر دى‪.‬‬

‫‪13/6/1369‬‬

‫‪61‬‬
 ‫ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻲ ګﺮان‬

‫ژوﺑﻞ دردوﻧﻪ‬

‫اوښـــــﻜﻮ ﻛـــــﯥ د ﭼﻐـــــﻮ ﺗﻨﺪروﻧـــــﻪ وﻳښـــــﻮﻟﻰ ﺷـــــﻢ‬

‫ﺳـــﺘﺮګﻮ ﻧـــﻪ د ﻛړﻳﻜـــﻮ ټـــﻮل ﺧﻮﺑﻮﻧـــﻪ ﺗښـــﺘﻮﻟﻰ ﺷـــﻢ‬

‫وﻳﻨـــﯥ‪ ،‬وﻳﻨـــﯥ ﭼﻐـــﯥ د ﺷـــﯧﺒﻮ ﻣـــﯥ ژوﺑﻠـــﻮي ﻣـــﺪام‬

‫ﭼﻐـــــﯥ د ﻗﻠـــــﻢ ﻧـــــﻪ ﻟﻜـــــﻪ وﻳﻨـــــﯥ ﻏﻮرځـــــﻮﻟﻰ ﺷـــــﻢ‬

‫ﺗﻪ ﻛﻪ ﭼﺎودې ﭘﻮﻧﺪې او ﺷﻜﯧﺪﻟﻰ ګﺮﯦـﻮان ﻧـﻪ ګـﻮرې‬

‫زه ژوﺑــــــﻞ دردوﻧــــــﻪ د ﭼــــــﺎ ﻛﻠــــــﻪ ﻫﯧﺮوﻟــــــﻰ ﺷــــــﻢ‬

‫‪62‬‬
‫دا ﺑﺒــــﺮ ﺳــــﺮوﻧﻪ وﭼــــﯥ ﺷــــﻮﻧډې او زﺧﻤــــﻲ ﻫﻴﻠــــﯥ‬
‫ﺗــــﻞ د ﻋــــﺎﻃﻔﯥ ﭘــــﻪ ﻧﺮﻣــــﻪ ﻏﯧــــږه ﻛــــﯥ ﻧﻴــــﻮﻟﻰ ﺷــــﻢ‬

‫ﺳــــﻮزﻧﺪ ﻓﺮﻳﺎدوﻧــــﻪ او وﻳﺮوﻧــــﻪ ﺷــــﻮل ﻟﻤﺒــــﻪ ﻟﻤﺒــــﻪ‬

‫ژوﻧـــﺪ د ﺑـــﯥ اﺣﺴﺎﺳـــﻮ ﭘـــﻪ ﻟﻤﺒـــﻮ ﻛـــﯥ ﺳـــﻮزوﻟﻰ ﺷـــﻢ‬

‫ټـــﻮل ګـــﻼن د ﭼﻐـــﻮ ﭘـــﻪ ورﺑـــﻞ ﻛـــﯥ د ﺧـــﻮږې ﻣﻴﻨـــﯥ‬

‫ډﯦــــﺮ ﭘــــﻪ ﻣﻴﻨــــﻪ ﻣﻴﻨــــﻪ ﻟﻜــــﻪ ﭘﯧﻐﻠــــﯥ زﻧګــــﻮﻟﻰ ﺷــــﻢ‬

‫وﻧڅـــــﻮه ګﺮاﻧـــــﻪ ﭘـــــﻪ ﻏـــــﺰل ﻛـــــﯥ اورﻧـــــۍ ﭼﻐـــــﯥ‬

‫)‪(1‬‬
‫ژوﺑـــــﻞ اﻣﻴﺪوﻧـــــﻪ ﭘـــــﻪ ﻧﻐﻤـــــﻮ ټﻜـــــﻮروﻟﻰ ﺷـــــﻢ‪.‬‬

‫)‪ (1‬د ﻫﻴﻠﻮ ګﻮدروﻧﻪ‪1365 ،‬ل ﻛﺎل‪ ،‬د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ اﺗﺤﺎدﻳﻪ‪1 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪63‬‬
 ‫ﻓﺎروق ﻓﺮدا‬

‫د ﻧﻮر وږى‬

‫راﺷﻪ زﻣﺎ‪،‬‬
‫د ﺳﻮځﯧﺪﻟﻮ اﻣﻴﺪوﻧﻮ‪،‬‬
‫د ﺑﺎﻏﭽﯥ‬
‫ﻣړاو ﻏﻮټﻴﻮ ﺑﺎﻧﺪې‬
‫د ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮګﻮ د ﻣﻮﺳﻜﺎوو‬
‫د ﻋﻄﺮوﻧﻮ ﭘﺮﺧﯥ‬
‫ﭘﻪ ﺷﯧﺒﻮ ووروه‬
‫ﭼﯥ ﻣﯥ د ﻫﻴﻠﻮ ګﻼن‬
‫د ﻧﻮر د وږو‬
‫ﻧﻮراﻧﻲ ﻻرو ﻛﯥ‬

‫‪64‬‬
 ‫د ﻏﻮړﯦﺪو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺳﺘﺎ د ﻣﻮﺳﻜﺎوو ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻻرې څﺎري‬
‫راﺷﻪ زﻣﺎ‪،‬‬
‫ﻏﯧږه ﻛﯥ وﻏﻮړﯦږه‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻣﺎزﻳګﺮ‬
‫د ﻟﻤﺮ د ﺷﻮﻧډو ﭘﻪ رﻧګ‬
‫د ﺳﺮه ﺷﻔﻖ ﭘﻪ ﻣﺨﻤﻠﻴﻨﻪ ﭘﺎڼﻪ‬
‫ﺳﺘﺎ د ﺑﺪن ﭘﺮﺗﺎﺑﻠﻮ‬
‫د ﺧﭙﻠﯥ ﻣﻴﻨﯥ اﻧځﻮروﻧﻮ ﺳﺮه ﻟﻮﺑﯥ ﻛﻮم‬
‫ﺳﺘﺎ د ﺗﺎﺑﻠﻮ ﭘﻪ ﻏﻨﻤﺮګ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﯥ‬
‫ﺳﺘﺎ ﭘﺮ ورﯦښﻤﻴﻨﻮ ﻣړوﻧﺪوﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې‬
‫د ﺳﺘﺎ د زﻟﻔﻮ د ﻋﻄﺮوﻧﻮ ﺷﺎل ﭘﺮ ﺳﺮ ﻏﻮړوم‪.‬‬

‫‪1368‬ل ﻛﺎل‪ ،‬ﺳﻠﻮاﻏﻪ‬

‫‪65‬‬
 ‫ﻓﺎروق ﻓﺮدا‬

‫د ځﻨګﻞ ﺟﻨﺎزه‬

‫دا راټﻮل ﺷﻮي ﻟﻮګﻲ‬

‫ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘړو اوږو‬
‫ﻏﻮاړي زﻣﻮږ د ﻛﻠﻴﻮاﻟﻮ د ځﻨګﻞ ﺟﻨﺎزه ﻳﻮﺳﻲ ﭼﯧﺮې؟‬
‫د ﺗﻮرو ورﯦځﻮ ﺷﺎﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻫﻠﺘﻪ ﭼﯥ ﺳﺘﻮري د ﺳﭙﻮږﻣۍ ﻛﺎﻟﻪ ﻛﯥ‬
‫ﻧﻮر د ځﻨګﻞ د ﺷﻴﻨﻜﻮ وﻧﻮ د ﺷﻨﻮ ﭘﺎڼﻮ ﺷﻨﻪ ﺑﻮﻳﻮﻧﻪ اورﯦﺪﻟﻰ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫اﺳﻤﺎن ﻧﻮ ﭼﺎﺗﻪ ﻏﻮړوي ﻟﻤﻨﻪ؟‬
‫دا ﻟﻤﺮ ﻟﻴﺪى ﺷﯥ ﻛﻪ ﻧﻪ؟‬
‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﭙﻴﻨﻮ وړاﻧګﻮ؟‬
‫د ﻛﻮﻣﯥ ﻣﻴﻨﯥ ﻣﺮﺛﻴﯥ ﻏږوې؟‬
‫ﺗﻮﺗﻜﯥ زﯦﺮى د ﺳﭙﺮﻟﻲ راﻛﻮي‬
‫ﺧﻮ ﻻ ﭘﻪ ﺷﻮﻧډو ﻛﯥ ﻳﯥ‬
‫ﻣﺎت ﺷﻮي ﻧﻪ دي د ﺳﻜﻮت ﻣﻬﺮوﻧﻪ‪.‬‬

‫‪66‬‬
 ‫ﭘﺮوﻳﻦ ﻓﻴﺾ زاده ﻣﻼل‬

‫ﭘﺮدى ﺳﺎﻗﻲ‬

‫ﻛﻮڅــــــﻪ ﻫﻐــــــﻪ ده ﺧــــــﻮ ﺻــــــﻨﻢ ﻧــــــﻪ ﺷــــــﺘﻪ‬

‫د زړه ﭘﺮﻫـــــﺮ ﺗـــــﻪ ﻣـــــﯥ ﻣﻠﻬـــــﻢ ﻧـــــﻪ ﺷـــــﺘﻪ‬
‫راﻧﺠـــــــﻪ ژړﯦـــــــږي د ﺑڼـــــــﻮ ﭘـــــــﺮ څﻮﻛـــــــﻮ‬
‫ﭼــــﯥ د ﺟﺎﻧــــﺎن ﻣــــﯥ ﭘــــﺮې ﻗــــﺪم ﻧــــﻪ ﺷــــﺘﻪ‬
‫د ﺷـــــﻮﻧډو ﭘـــــﺎڼﯥ ﺷـــــﻮﻟﯥ ﺗﺮﻣـــــﯥ ﺗﺮﻣـــــﯥ‬
‫ﺳـــﺎﻗﻲ ﭘـــﺮ دى‪ ،‬دى څـــﻪ ﻳـــﯥ ﻏـــﻢ ﻧـــﻪ ﺷـــﺘﻪ‬
‫ﺳــﭙﻮږﻣۍ ﻏﻤﺠﻨــﻪ ﺷــﻮه ﭘــﺮ ﺑــﺎم ﻧــﻪ راځــﻲ‬
‫د ځﻠﯧـــــــــﺪﻟﻮ ﻳـــــــــﯥ ﭘـــــــــﺮﺗﻢ ﻧـــــــــﻪ ﺷـــــــــﺘﻪ‬
‫ﻛـــــــــږه وږه ﻟﻜـــــــــﻪ د څـــــــــﺎﻧګﯥ ﺷـــــــــﻮﻣﻪ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺳـــــــﭙﺮﻟﻰ ﺑﻴـــــــﺪه د وږو دم ﻧـــــــﻪ ﺷـــــــﺘﻪ‪.‬‬

‫‪13/5/1367‬‬

‫)‪ (1‬ژوﻧﺪون ﻣﺠﻠﻪ‪1367 ،‬ل ﻛﺎل‪4 ،‬ګڼﻪ‪50 ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫ﺻﻔﻴﻪ ﺻﺪﻳﻘﻲ‬

‫د ﻣﺤﺒﺖ ګﻠﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﺎ د اﻟﻔﺖ ځﻮﻟۍ ځﻮﻟۍ ګﻠﻮﻧﻪ‬

‫د ﻋﻘﻴﺪت ﻟﻪ ﺑﺎﻏﻪ ﺑﻴﺎ راوړي‬
‫ﺑﻴﺎ ﻣﯥ ګﯧډۍ ﺟﻮړې د ﺳﺮو ګﻠﻮ ﻛړې‬
‫ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﭘټﻜﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ورﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﯥ ږدم‬
‫ﭘﺎﺗﯥ ګﻠﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻏﻮﻧﭽﯥ ﻏﻮﻧﭽﯥ ﻛړو‬
‫د ﭼﺎ ﭘﻪ دواړو ﭘښﻮ ﻛﯥ د دې ﻏﻮﻧﭽﻮ ګﯧډۍ ګﯧډۍ ﺑﻪ ﻛﯧږدو‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﻪ ګډه ورﺷﻮ‬
‫ﻫﻐﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻪ ﭼﯥ ګﻠﻮﻧﻪ ﻛﺮي‬
‫د ﻫﻤﺪردۍ او وﻓﺎ د ﺻﺪاﻗﺖ او ﻣﻴﻨﯥ‬
‫ﺧﻮاږه ﺗﺨﻤﻮﻧﻪ ﻛﺮي‬
‫ﻣﻮږ ﺑﻪ ﭘﻪ ګډه ورﺗﻪ ﺳﻼم وواﻳﻮ‬
‫ﺗﻪ د ﭘټﻜﻲ ګﻠﻮﻧﻪ زه د ورﺑﻞ ګﻠﻮﻧﻪ‬
‫ﺳﺮه ﺟﻮړه ﺑﻪ ﻳﯥ ﻛړو‬

‫‪68‬‬
 ‫د زړه ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻫﻐﻪ ﭘښﻮ ﻛﯥ ﻛﯧږدو‬
‫ﺑﻴﺎ ورﺗﻪ وﺑﻪ واﻳﻮ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ګﻠﻮﻧﻪ ﻛﺮه ﭘﻪ ﻫﻐﻮ زړوﻧﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ‬
‫د ﺷﺎړو دښﺘﻮ ﭘﻪ ﺷﺎن وﭼﯥ ﺳﭙﯧﺮې ﭘﺮﺗﯥ دي‬
‫ددﻏﻮ ﻛﻠﻜﻮ زړوﻧﻮ ددې ﺳﭙﯧﺮو ډاګﻮﻧﻮ‬
‫ﻫﻮا ﺑﺪﻟﻪ ﻛړه ﺗﻪ ﻓﻀﺎ ﺑﺪﻟﻪ ﻛړه ﺗﻪ‬
‫ورﺗﻪ رڼﺎ وﺑښﻪ د رﻧګﺎرﻧګ ګﻠﻮﻧﻮ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﻪ ډﯦﺮه ﻣﻴﻨﻪ‬
‫د ﻫﻐﻮ زړوﻧﻮ ﺷﺎړو دښﺘﻮ ﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫د ﻣﺤﺒﺖ ﻟﻪ وﻟﯥ اوﺑﻪ ﭘﻪ ﻟﭙﻮ راوړو‬
‫ﺑﻴﺎﺑﻪ ﺧړوب ﺷﻲ ﻫﻐﻪ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﻪ وټﻮﻛﯧږي د ﻣﺤﺒﺖ ګﻠﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫‪9/5/1365‬‬

‫)‪ (1‬ﻟﻮﭘټﻪ‪1367 ،‬ل ﻛﺎل‪ ،‬د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ اﻧﺠﻤﻦ‪9-8 ،‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫‪69‬‬
 ‫ﺻﻔﻴﻪ ﺻﺪﻳﻘﻲ‬

‫د ﺣﻘﻴﻘﺖ ډوﻟۍ‬

‫ﺳﺘﺮګﯥ ﻣﯥ ﺳﺘﺎ د ﺳﺘﺮګﻮ‬

‫د ﺷﻨﻪ اﺳﻤﺎن ﭘﻪ زړه ﻛﯥ‬
‫د وﻓﺎ ﺳﺘﻮرى ګﻮري‬
‫زﻣﺎ دﺳﺘﺮګﻮ زړه ﻛﯥ‬
‫د اﻣﻴﺪوﻧﻮ ﻏﻮټۍ‬
‫ﭘﻪ ﻧڅﯧﺪﻟﻮ ﺷﻮﻟﯥ‬
‫د ﺷﻨﻪ اﺳﻤﺎن ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮا ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ‬
‫ﻏﻤﺎزې ورﯦځﯥ راﻏﻠﯥ‬
‫څﻮ د ﺑﺎران ﭘﻠﻤﻪ ﺷﻮه ﺟﻮړه ورﺗﻪ‬
‫زﻣﺎ ﻟﻪ ﺳﻮي زړه ﻧﻪ‬

‫‪70‬‬
 ‫ﻳﻮه ﺳﻴﻠۍ ﭘﺎڅﯧﺪه‬
‫ﻻړﻟﻪ ﻧﯧﻐﻪ د اﺳﻤﺎن زړه ﺗﻪ ورﻧﻨﻮﺗﻪ‬
‫ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻳﯥ وﻟﻴﺪﻟﻪ ﭼﯥ‬
‫ﻧﺮى‪ ،‬ﻧﺮى ﺑﺎران را وورﯦﺪه‬
‫ﻫﻐﻪ ګﻠﺒﻮټﻲ د ﻏﻮټۍ ﺷﻮل ﺧړوب‬
‫ګﻼن ﻳﯥ وﺳﭙړﯦﺪل‬
‫ﺑﻴﺎ د ﺧﻴﺎﻟﻮ ﻧﺎوې ﻣﯥ‬
‫د ﺣﻘﻴﻘﺖ ډوﻟۍ ﻛﯥ‬
‫د واﻗﻌﻴﺖ ﻟﻮﻳﯥ وراوې ﺳﺮه‬
‫)‪(1‬‬
‫د ﻧﻮي ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻛﺎﻟﻪ ﻧﻨﻮﺗﻪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬اﺧﺒﺎر ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ګڼﻪ ‪1369 ،25‬ل ﻛﺎل‪.‬‬

‫‪71‬‬
 ‫ﺗﺎج ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺎري‬

‫ﻏﺰل‬

‫زﻣـــــﺎ د اوښـــــﻜﻮ د ﻣﺤـــــﻞ ﺧﻤﻮﻧـــــﻪ ﻣـــــﻪ ﻣـــــﺎﺗﻮه‬

‫د ﻏــــــﻢ ﻓﻨــــــﺎ د ﻣﻴﻜــــــﺪې ﺟﺎﻣﻮﻧــــــﻪ ﻣــــــﻪ ﻣــــــﺎﺗﻮه‬

‫ګـــﻮره ټـــﻮټﯥ ﺑـــﻪ ﻳـــﯥ وﻧـــﻪ ﻧﻴﺴـــﯥ ﻛﻮﺷـــﯧﺮ د ﻋـــﺬر‬

‫ﭘـــﻪ ﺳـــﺮو ﻣﻨګﻮﻟـــﻮ ﻛـــﯥ ﻧﻴـــﻮﻟﻲ زړوﻧـــﻪ ﻣـــﻪ ﻣـــﺎﺗﻮه‬
‫ﭘﺮﯦــــږده ﻣــــﺎﻟﻲ ﭼــــﯥ ﻟــــږ د ګﻠــــﻮ ﻧﻨــــﺪاره وﻛړﻣــــﻪ‬
‫د زړه ﭘـــﻪ ﺳـــﺮ ﻛـــﯥ ﻣـــﯥ اﻏـــﺰي ﻏﻤﻮﻧـــﻪ ﻣـــﻪ ﻣـــﺎﺗﻮه‬
‫د ښــﻪ ﻧﻈــﺮ ﭘــﻪ ﺧــﺎﻃﺮ ﺗــﻞ درځــﻲ د ﺳــﺮ ﭘــﻪ ﺳــﺘﺮګﻮ‬
‫د ﻫﻴﻠـــﻮ ﺑـــڼ ﻛـــﯥ د اﺣﺴـــﺎس ښـــﺎﺧﻮﻧﻪ ﻣـــﻪ ﻣـــﺎﺗﻮه‬

‫ﻣﺎﺗﻪ ښﯥ ﻳﺎدې دي)ﻳﺎري( ﺳـﺘﺎ ټـﻮﻟﯥ ﻛـړې وﻋـﺪې‬

‫ﭘــﻪ ﻳﺎراﻧــﻪ ﻛــﯥ دې ﻫــﯧڅ وﺧــﺖ ﻟﻮزوﻧــﻪ ﻣــﻪ ﻣــﺎﺗﻮه‬

‫‪72‬‬
‫زرﻳــﻦ اﻧځــﻮر د ﻫﯧــﻮاد ځــﻮان ﻧﻮښــﺘګﺮ ﻟﻴﻜــﻮال دى‪ .‬ﺳــﺮه ﻟــﻪ دې ﭼــﯥ د‬
‫ﻟﻴﻜــﻮاﻟۍ زﻳﺎﺗــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﻳــﯥ ﭘــﺮ ﻛــﺮه ﻛﺘﻨــﯥ‪ ،‬ﻛﻴﺴــﻪ ﻟﻴﻜﻨــﯥ او څﯧړﻧــﯥ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰه د ه‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ وروﺳﺘۍ ﻟﺴﻴﺰه ﻛـﯥ ﻳـﯥ زﻣـﻮږ ﺷـﻌﺮ ﺗـﻪ د ﻳـﺎدوﻧﯥ‬
‫وړ ﺧﺪﻣﺖ ﻛړى دى او ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ﺷﻌﺮ ﻫـﻢ ﻟﻴﻜـﻲ‪ ،‬دﻟﺘـﻪ ﻳـﯥ ﻳـﻮ ټﻮټـﻪ ﺷـﻌﺮ‬
‫ددﻏﯥ ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ د ښﻪ اﺧﺘﺘﺎم ﻟﭙﺎره راوړو‪.‬‬

‫ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻣﻴﻨﻪ‬
‫زرﻳﻦ اﻧځﻮر‬

‫ﻣﺨﻪ ښﻪ‬

‫ﻳﻮه ﺷﯧﺒﻪ ده‬

‫ﻋﺠﻴﺒﻪ ﻧﻪ ده‪ ،‬ﻳﻮ ﻏﺰل د ﺟﺪاﻳۍ دى‬
‫ﻳﻮ ﻏﻤګﻴﻦ ﺷﺎﻧﺘﻪ ﭘﺮﺗﻢ دى‬
‫ﻋﺠﻴﺒﻪ ده‪،‬‬
‫را ورﯦږي د وﺻﺎل ﻟﻪ ﺷﻨﻪ اﺳﻤﺎﻧﻪ ﺗﻨﺪروﻧﻪ‬
‫او ﻟګﯧږي‪،‬‬
‫ﭘﺮې ﻟګﯧږي د ﻣﻴﻨﻮ ټﻮل ﻧﺎﺧﻮاﻟﻪ اﻣﻴﺪوﻧﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﻪ ﺧﻴﺮ ﻛړې‪ ،‬ﺧﺪاﻳﻪ ﺧﻴﺮ ﻛړې‬
‫ﻳﻮه ﺷﯧﺒﻪ ده‪،‬‬
‫ﺷﯧﺒﻪ ﻧﻪ ده‪ ،‬د ﻳﻮ ﻋﻤﺮ ﭘﻴﻼﻣﻪ ده‬
‫ﻳﻮ ﻋﺠﺐ ټﻜﻰ د ﻛﺮښﯥ‬

‫‪73‬‬
 ‫ورﭘﺴﯥ ﺑﻠﻪ ﻟﻴﻜﻠﯥ‬
‫ﺧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻞ ددﻏﯥ ﻛﺮښﯥ‬
‫ﻻ ﻳﯥ ﺑﻠﻪ ﺗﻤﺎﺷﻪ ده‬
‫ﻫﻠﺘﻪ ﭘټﻪ‬
‫د ﺳﺮﺳﺎم زﻣﺎن د ﭘﺎڼﻮ ﻫﺪﻳﺮه ده‬
‫ﺑﯥ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ډﯦﺮې ﭘﺎﺗﯥ‬
‫ﻧﺎﻟﻴﻜﻠﯥ ډﯦﺮ ﺳﭙﻴﻨﯥ‪ ،‬ﺳﭙﻴﻨﯥ ﭘﺎڼﯥ‬
‫دا ﺷﯧﺒﻪ‪ ،‬داﺳﯥ ﺷﯧﺒﻪ ده‬
‫ﺷﯧﺒﻪ ﻧﻪ ده ﻫﺪﻳﺮه د ﻳﻮ ارﻣﺎن ده‬
‫زﻣﺎ دا ﺷﯧﺒﻪ ﻧﺎﺧﻮښﻪ‪ ،‬دا ﻋﺠﻴﺒﻪ ﺷﺎن ﻟﺤﻈﻪ ده‬
‫ﻟﻜﻪ ﺗﻲ ﺧﻮر ﻣﺎﺷﻮم ﺟﺪا ﭼﯥ ﺷﻲ ﭘﻪ زور د ﻣﻮر ﻟﻪ ﺗﻲ ﻧﻪ‬
‫او رﺑﺎب ﻳﻮ څﻮك راﻏﻼ ﻛړي د ادم ﻟﻪ ﺧﻮږې ﻏﯧږې‬
‫او ﻳﺎ ﻻړه ﺗﺮې درﺧﻮ ﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻨډه وﻛړي‬
‫ﻳﺎ دﻧﻴﺎ ﺧﻮږه ﻛﻴﺴﻪ ﻻ ﺧﺘﻤﻪ ﻧﻪ وي‬
‫ﭼﯥ ﻳﯥ ژﺑﻪ ورګﻮﻧګۍ ﺷﻲ‬
‫ﻫﺮ څﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻲ ﻧﻴﻤګړي‬
‫ﻳﺎ ﻳﻮ ﺧﻮار د ﺑﻮډۍ زوى وي‬
‫ﻳﻮ ﻣﻴﻦ وي‬
‫ﻳﻮه ﻧﺎوې ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﻴﻨﻪ وي راوړې‬
‫ﻻ ﻳﯥ ﻻس ﻧﻪ وي وروړى‬

‫‪74‬‬
 ‫ﭼﯥ ﻟﻪ ﺧﻮب څﺨﻪ راوﻳښ ﺷﻲ‬
‫ړﻧګﻪ ﺑﻨګﻪ ﻳﯥ دﻧﻴﺎ ﺷﻲ د ﺧﻴﺎﻟﻮﻧﻮ‬
‫دا ﺷﯧﺒﻪ داﺳﯥ ﺷﯧﺒﻪ ده‬
‫د ګﻮﻧګﻲ رﺑﺎب ﻧﻐﻤﻪ ده‬
‫د ﺑﻮډۍ ﺷﯧﺒﯥ اﺳﺮه ده‬
‫ﭼﯥ ﭘﺮﺗﻪ وي ځﻨﻜﺪن ﺗﻪ‬
‫ﻳﻮه ړﻧګﻪ ﺷﺎن ﻟﺤﻈﻪ ده‬
‫ﭼﯥ ﺧﺒﺮه ﭘﻪ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‬
‫ﺧﻮ ﻟﻪ وراﻳﻪ‬
‫د ﻳﻮ ﻻس ﻳﻮ اﺷﺎره ده‬
‫ﺧﺪاﻳﻪ ﺧﻴﺮ ﻛړې!‬
‫ﺧﺪاﻳﻪ ﺧﻴﺮ ﻛړې!‬

‫‪25/5/1368‬‬

‫‪75‬‬
 ‫د ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﻌﻴﻞ ﻳﻮن ﻟﻨډه ﭘﯧﮋﻧﺪﻧﻪ‬
‫ﻣﺤﻤــﺪ اﺳــﻤﻌﻴﻞ‬
‫ﻳـــــﻮن د ﺣـــــﺎﺟﻲ‬
‫ﻣﺤﻤـــﺪﺧﺎن زوى‬
‫ﭘــﺮ ‪1346‬ل ﻛــﺎل‪،‬‬
‫د ﻟﻐﻤﺎن وﻻﻳﺖ د‬
‫اﻟﻴﻨګــــــــــــــــــــﺎر‬
‫وﻟﺴـــــــــــــــﻮاﻟۍ‬
‫دﻧﻴﺎزﻳﻮ ﭘـﻪ ﻳـﻮې‬
‫روښـــــــــــﻨﻔﻜﺮې‬
‫ﻛــــــﻮرﻧۍ ﻛــــــﯥ‬
‫زﯦږﯦﺪﻟﻰ دى‪.‬‬
‫ﻟــﻮﻣړﻧۍ زده ﻛــړې ﻳــﯥ د اﻟﻴﻨګــﺎر وﻟﺴــﻮاﻟۍ د ﺳــﻠﻴﻨګﺎر ﭘــﻪ ﻟــﻮﻣړﻧﻲ‬
‫ښﻮوﻧځﻲ ﻛﯥ ﺳﺮﺗﻪ رﺳﻮﻟﻲ دي‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﻪ وروﺳـﺘﻪ ﻛﺎﺑـﻞ ﺗـﻪ راﻏـﻰ او‬
‫ﭘﻪ ﺧﻮﺷﺎل ﺧﺎن ﻟﯧﺴﻪ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮ‪ .‬ﭘﺮ ‪1366‬ل ﻛﺎل ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮړې ﻟﯧﺴـﯥ‬
‫څﺨﻪ ﭘﻪ دوﻳﻢ ﻧﻮﻣﺮه ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ او ﭘﺮ ‪1367‬ل ﻛـﺎل د ﻛﺎﺑـﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘـﻮن د ژﺑـﻮ‬
‫او ادﺑﻴﺎﺗﻮ ﭘﻮﻫﻨځﻲ د ﭘښﺘﻮ څـﺎﻧګﯥ ﻣﺤﺼـﻞ ﺷـﻮ‪ .‬ﭘـﺮ ‪1370‬ل ﻛـﺎل ﻟـﻪ‬
‫ﻧﻮﻣــﻮړې څــﺎﻧګﯥ څﺨــﻪ اول ﻧــﻮﻣﺮه ﺑﺮﻳــﺎﻟﻰ او ﭘــﺮ ﻫﻤــﺪې ﻛــﺎل ﺑﯧﺮﺗــﻪ‬
‫دﭘښﺘﻮ څﺎﻧګﯥ د ﻛﺪر ﻏړى ﺷﻮ‪ .‬ﭘـﺮ ‪1385‬ل ﻛـﺎل ﭘـﻪ ﻧﻮﻣـﻮړې څﺎﻧګـﻪ‬
‫‪76‬‬
‫ﻛﯥ د ﻣﺎﺳټﺮۍ دوره ﭘﻴﻞ ﺷﻮه‪ ،‬ﻳﻮن ﭘﻪ ډﯦﺮ ښﻪ او ﺑﺮﻳـﺎﻟﻲ ډول دا دوره‬
‫ﭘﺎﻳﺘﻪ ورﺳﻮﻟﻪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤــﺪ اﺳــﻤﻌﻴﻞ ﻳــﻮن ﻟــﻪ ‪ 1370‬ل ﻛــﺎل څﺨــﻪ ﺑﻴــﺎ ﺗــﺮ ﻧﻨــﻪ ﭘــﻮرې د ﻛﺎﺑــﻞ‬
‫ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د ژﺑﻮ او ادﺑﻴﺎﺗﻮ ﭘﻮﻫﻨځﻲ ﺗﺪرﻳﺴﻲ ﻏړى او د)ﭘﻮﻫﻨﺪوى(‬
‫ﻋﻠﻤــﻲ ﭘــﻮړۍ ﺗــﻪ رﺳــﯧﺪﻟﻰ دى‪ ،‬ﭘــﺮ اﺳــﺘﺎدۍ ﺳﺮﺑﯧﺮه‪،‬اﺳــﺘﺎد ﻳــﻮن د‬
‫))ﻛﺎﺑــﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘــﻮن((‪)) ،‬ﻫﻴﻠــﯥ(( او))ﺷﻤﺸــﺎد((ﻣﺠﻠــﻮ د ﭼﻠــﻮوﻧﻜﻲ‬
‫دﻧــﺪه ﻫــﻢ ﭘــﻪ ښــﻪ ډول ﺗﺮﺳــﺮه ﻛــړې ده‪ .‬ﭘــﻪ ﭘﯧښــﻮر ﻛــﯥ د ﭼﺎﭘﯧــﺪوﻧﻜﯥ‬
‫))ﻣﻌﺎرف(( ﻣﺠﻠﯥ ﻛﺘﻮﻧﻜﻰ ﻏړى ﻫﻢ و‪ .‬ﻫﻤﺪارﻧﮕـﻪ دﻳـﻮ ﺷـﻤﯧﺮ ﻧـﻮرو‬
‫ﭼﺎﭘﻲ ﺧﭙﺮوﻧﻮ ﻫﻤﻜﺎر ﻫﻢ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮى دى‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎدﻳﻮن ﭘﺮ ‪1381‬ل ﻛﺎل‪ ،‬ﭘﻪ ﺟﻼل اﺑﺎدﻛﯥ ﺑﯧړﻧۍ ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﺗـﻪ د‬
‫ﺧﺘﻴﺰو وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ د اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ د دﻓﺘﺮ ﻣﺸﺮ ﺷـﻮ‪ ،‬ددې ﺟﺮګـﯥ ﻟﭙـﺎره ﺗـﺮ‬
‫ټﺎﻛﻨﻮ وروﺳـﺘﻪ د ﺟﺮګـﯥ ﻏـړى‪ ،‬ﺑﻴـﺎد ﺟﺮګـﯥ د ﻏـړو ﻟـﻪ ﺧـﻮا د ﺑﯧړﻧـۍ‬
‫ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ دﻟﻮﻣړي ﻣﻨﺸﻲ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮ‪.‬اﺳـﺘﺎد ﻳـﻮن ﭘـﻪ دې‬
‫ﺟﺮګﻪ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ وروﺳﺘﻲ وﺳﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻠﻲ او ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺴـﻮﻟﻴﺖ ادا‬
‫ﻛړ او د ﻫﯧﻮاد دښﻤﻨﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮو د ﺗﻮﻃﻴﻮ ﻣﺨﻪ ﻳﯥ وﻧﻴﻮﻟﻪ‪.‬‬
‫ﺗــﺮ دې ﺟﺮګــﯥ وروﺳــﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻠــﻪ ﭼــﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎن د اﺳﺎﺳــﻲ ﻗــﺎﻧﻮن د‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﻬﻴﺮ ﭘﻴـﻞ ﺷـﻮ‪ ،‬ﻧـﻮ اﺳـﺘﺎد ﻳـﻮن ﺑﻴـﺎ ددې ﺑﻬﻴـﺮ ﻟﭙـﺎره د ﺧﺘﻴـﺰو‬
‫وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ د داراﻻﻧﺸﺎد دﻓﺘﺮ ﻣﺸﺮ وټﺎﻛﻞ ﺷﻮ‪ .‬ﭘﻪ ﺧﺘﻴﺰو وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ‬
‫د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﻟﭙﺎره اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫـﻢ د ﻫﻤـﺪې دﻓﺘـﺮ ﻟـﻪ‬

‫‪77‬‬
‫ﺧﻮا ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻮل‪.‬اﺳﺘﺎد ﻳﻮن د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د ﺗﺼﻮﻳﺐ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګـﻪ‬
‫ﻛﯥ د ﻧﻮﻣﻮړې ﺟﺮګﯥ د داراﻻﻧﺸﺎ د ﻏړي ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻞ ﻓﻌـﺎل رول ادا‬
‫ﻛړ‪ .‬ټﺎﻛﻞ ﺷﻮې وه‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻳﻮن ﭘﻪ ﺧﺘﻴﺰو وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴـﺘﺎن‬
‫د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﻟﭙﺎره د ﻋﻤﻮﻣﻲ ټﺎﻛﻨﻮ د دﻓﺘﺮ ﻣﺴﻮل ﺷﻲ‪ ،‬ﺧـﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻟﻮﻳﻮ ﺟﻨګﺴﺎﻻراﻧﻮ او ځﻴﻨـﻮ ﺗﻨﻈﻴﻤـﻲ ﻣﺸـﺮاﻧﻮ ﻟـﻪ ﺧـﻮا ﭘـﺮ‬
‫ﺣﻜﻮﻣــﺖ او ﻣﻠګــﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧــﻮ د زﻳــﺎت ﻓﺸــﺎر ﻟــﻪ اﻣﻠــﻪ ﻟــﻪ ﻛــﺎره ګﻮښــﻪ‬
‫ﺷﻮ‪.‬ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ)‪ (UNAMA‬اﺳﺘﺎد ﻳﻮن ﺗﻪ وړاﻧﺪﻳﺰ وﻛړ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺗﺮ دې ﻟﻮړه دﻧﺪه دروﺳﭙﺎرو‪ ،‬ﺧﻮ اﺳﺘﺎد ﻳـﻮن وﻧـﻪ ﻣﻨﻠـﻪ او‬
‫ﺧﭙﻠﯥ اﺳﺘﺎدۍ ﺗﻪ ﻳﯥ دوام ورﻛړ‪.‬‬
‫درې ﻛﺎﻟﻪ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ د ځﻴﻨﻮ ﻣﻠګﺮو ﭘﻪ زﻳﺎت ټﻴﻨګﺎر او ﻏﻮښﺘﻨﻪ‪ ،‬د‬
‫ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ د ﻣﻠﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻮرا ﭘﻪ دﻓﺘﺮ ﻛﯥ د ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﭼﺎرو د‬
‫رﻳﺎﺳﺖ دﻧﺪه وﻣﻨﻠﻪ او ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﻛﯥ ﭘﺮ اﺳﺘﺎدۍ ﺳﺮﺑﯧﺮه ﻻ ﺗـﺮ‬
‫اوﺳﻪ دا دﻧﺪه ﭘﺮ ﻣﺦ وړي‪.‬اﺳﺘﺎد ﻳﻮن ﭘﺮ ‪1385‬ل ﻛﺎل د اﻓﻐﺎﻧﺴـﺘﺎن او‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د اﻣﻦ ګډې ﺟﺮګﯥ ﻟﭙـﺎره د اﻓﻐﺎﻧﺴـﺘﺎن ﻟـﻪ ﺧـﻮا د ﻣﻨﺸـﻲ ﭘـﻪ‬
‫ﺗﻮګﻪ ﻏﻮره ﺷﻮ او دا دﻧﺪه ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ښﻪ ډول ﺗﺮﺳﺮه ﻛړه‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎد ﻳﻮن د ﺧﭙﻠﻮاك ﻟﻴﻜﻮال ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘـﻪ ﺗﯧـﺮو ﺷـﻠﻮ ﻛﻠﻮﻧـﻮ ﻛـﯥ ګـڼ‬
‫ﺷـــﻤﯧﺮﻓﺮﻫﻨګﻲ او ټـــﻮﻟﻨﻴﺰ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧـــﻪ ﺗﺮﺳـــﺮه ﻛړي‪،‬ﭘـــﻪ ګڼـــﻮ ﭼـــﺎﭘﻲ‪،‬‬
‫رادﻳــﻮﻳﻲ او ټﻠﻮﻳﺰﻳــﻮﻧﻲ ﻣﺮﻛــﻮ ﻛــﯥ ﻳــﯥ د و اﻗﻌﻴﺘﻮﻧــﻮ او ﺣﻘــﺎﻳﻘﻮ د‬
‫څﺮګﻨﺪﺑﻴﺎن ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ زړوﻧﻮﻛﯥ ځـﺎى ﻧﻴـﻮﻟﻰ دى‪ .‬ﻛـﻪ څـﻪ ﻫـﻢ‬

‫‪78‬‬
‫ډﯦﺮ ﺧﻠﻚ د ﻳﻮن ﻟﻴﻜﻨﯥ‪ ،‬ﻣﺮﻛﯥ او ﻧﻈﺮﻳـﺎت ﺧﻮښـﻮي‪ ،‬ﺧـﻮ ﻳـﻮ ﺷـﻤﯧﺮ‬
‫داﺳﯥ ﺧﻠﻚ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻳﻮن ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ دي‪ .‬د ﻫﻐﻪ ﻣﻠﻲ‬
‫او ګټــﻮرو ﻧﻈﺮﻳــﺎﺗﻮ ﺗــﻪ ﻫــﻢ ﻏﻠــﻂ رﻧــګ او ﺗﻌﺒﻴــﺮ ورﻛــﻮي‪ ،‬دا ډول‬
‫اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﭼﯥ اﻛﺜـﺮه ﻳـﯥ زورواﻛـﻲ او د ﺳﻴﺎﺳـﻲ ډﻟـﻮ ټﭙﻠـﻮ ﻏـړي او‬
‫ﻣﺸﺮان دي‪ ،‬د اﺳﺘﺎد ﻳﻮن ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺧﭙﻠﻮ ﺷﺨﺼﻲ او ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ګټﻮ ﺗـﻪ‬
‫ﺧﻄﺮ ﺑﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ځﻜﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ټﻴﻨګـﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﻛـﻮي‪ .‬زه ددې ﺷـﺎﻫﺪ ﻳـﻢ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﭼـﯥ ﻳـﻮن ﻛﻮﻣـﻪ ﻟﻴﻜﻨـﻪ او ﻣﺮﻛـﻪ ﻛـړې‪ ،‬ﻧـﻮ دده ﭘـﺮ وړاﻧـﺪې ﻳـﯥ‬
‫ﻣﺜﺒـﺖ او ﻣﻨﻔــﻲ ﻏﺒﺮګﻮﻧﻮﻧــﻪ دواړه راﭘــﺎروﻟﻲ دي‪ ،‬ﻣﻨﻔــﻲ ﻏﺒﺮګﻮﻧﻮﻧــﻪ‬
‫اﻛﺜﺮه وﺧﺖ د ﻫﻐﻮ اﺷﺨﺎﺻﻮ او ډﻟﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا وي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﯧـﺮ ﻛـړﻛﯧﭽﻦ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﯥ ﻳﯥ ډﯦﺮې ﻧﺎﻣﺸﺮوع ګټﯥ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي او ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﻳﯥ‬
‫ﻣﻄﺮح ﻛړي دي‪.‬‬
‫ﻣﺜﺒــﺖ ﻏﺒﺮګﻮﻧﻮﻧــﻪ اﻛﺜــﺮه د وﻟــﺲ دﻣﺸــﺮاﻧﻮ‪ ،‬روښــﻨﻔﻜﺮاﻧﻮ او ﻧــﻮرو‬
‫ﻣﺨﻮرو ﻟﻪ ﺧﻮا وي‪ ،‬ﺧﻮ اﺳﺘﺎد ﻳﻮن ﭘﻪ دﻏﺴﯥ ﺳﺨﺘﻮ اﻏﺰﻧـﻮ او ﺗﻨګـﻮ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ ﺑﻴـﺎ ﻫـﻢ ﺧﭙـﻞ ﻓﺮﻫﻨګـﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻲ او ټـﻮﻟﻨﻴﺰ ﻛـﺎر ﺗـﻪ دوام‬
‫ورﻛﻮي‪.‬‬
‫دا اوﺳﻨﻰ ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﻛﺎر‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﯥ اوس ﭘﻪ ﻣﺴﻠﺴﻞ ډول ګـﻮرئ‪،‬‬
‫دا د ﺗﯧﺮو ﺷـﻠﻮ ﻛﻠﻮﻧـﻮ ﻛﺎروﻧـﻪ دي‪ ،‬ﭼـﯥ ﻟـﻪ ﺗﯧـﺮ ﻳـﻮ ﻧـﻴﻢ ﻛـﺎل راﻫﻴﺴـﯥ‬
‫ﭘﺮې ﭘﻪ ﻣـﻨﻈﻢ ډول ﻛـﺎر ﺷـﻮى‪ ،‬اوډل ﺷـﻮي او دادى ﺳﺘﺎﺳـﻮ ﻣﺨـﯥ ﺗـﻪ‬
‫اﻳښﻮدل ﻛﯧږي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﻳﻮ دوﻟﺘﻲ دﻓﺘﺮ ﻛﯥ ﭼـﯥ ﺑﻮﺧﺘﻴـﺎوې ﭘـﻪ ﻛـﯥ‬

‫‪79‬‬
‫ډﯦــﺮې وي‪ ،‬د ﻣــﻨﻈﻢ او ﺳــﺘﺮ ﻓﺮﻫﻨګــﻲ ﻛــﺎر ﺳــﺮﺗﻪ رﺳــﻮل اﺳــﺎﻧﻪ ﻛــﺎر ﻧــﻪ‬
‫دى‪.‬اﺳﺘﺎد ﻳﻮن ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻮ ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﻛﺎروﻧﻮ ﺳﺮﺑﯧﺮه د ګڼﻮ ﻓﺮﻫﻨګﻲ ټﻮﻟﻨﻮ‬
‫د ﻏړي‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎر او ﻣﻮﺳـﺲ ﻏـړي ﭘـﻪ ﺗﻮګـﻪ ﻫـﻢ ﺧﭙـﻞ ﻓﺮﻫﻨګـﻲ رول ادا‬
‫ﻛړى‪،‬ﭘـــﻪ ﭘﯧښـــﻮر ﻛـــﯥ ﻳـــﯥ د دوو اﻟﻤـــﺎن ﻣﯧﺸـــﺘﻮ ﻓﺮﻫﻨګـــﻲ ټﻮﻟﻨـــﻮ‬
‫)داﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎن دﻛﻠﺘــﻮري ودې ټــﻮﻟﻨﯥ( او)د ﭘښــﺘﻨﻲ ﻓﺮﻫﻨــګ د ودې‬
‫ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ټﻮﻟﻨﯥ( د ﻫﻤﻜـﺎر ﭘـﻪ ﺗﻮګـﻪ د ﺑﯧﻼﺑﯧﻠـﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟـﻮ ﭘـﻪ ﻟﺴـګﻮﻧﻮ‬
‫اﺛــﺎر‪ ،‬اﻳــډﻳټ او ﭼــﺎپ ﻛــړي دي‪ .‬دﻏــﻪ راز ﻳــﯥ ﭘــﻪ ﺳــﻠګﻮﻧﻮ ﻛﻮرﻧﻴــﻮ‬
‫ﻣﺸﺎﻋﺮو‪ ،‬ادﺑﻲ ﻏﻮﻧډو او ﺳﻴﻤﻴﻨﺎروﻧﻮ ﻛﯥ وﻧـډه اﺧﻴﺴـﺘﯥ ده‪ ،‬ﺧﭙﻠـﻪ‬
‫ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ ﻣﺸﺎﻋﺮې‪،‬ﺳﻴﻤﻴﻨﺎروﻧﻪ او ﻋﻠﻤﻲ ورﻛﺸﺎﭘﻮﻧﻪ ﺟـﻮړ‬
‫ﻛړي دي‪.‬‬
‫ﺳﺮﺑﯧﺮه ﭘﺮ دې‪ ،‬ﭘﻪ ﻳﻮ زﻳﺎت ﺷﻤﯧﺮ‪ ،‬ﻣﻠﻲ او ﻧړﻳﻮاﻟـﻮ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴـﻮﻧﻮ ﻛـﯥ‬
‫ﻳــﯥ ﭘــﻪ ښــﻪ ډول د ﺧﭙــﻞ ﻫﯧــﻮاد اﺳــﺘﺎزي ﻛــړې ده‪ .‬دﻟﺘــﻪ ﺑــﻪ ﻳــﯥ د اﺛــﺎرو‬
‫ﻳﺎدوﻧﻪ وﻛړو‪:‬‬

‫اﺛﺎر‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﭘﻨځﻮﻧﯥ‪:‬‬
‫ﭼﺎﭘﻜﺎل‬ ‫څﺮﻧګﻮاﻟﻰ‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻧﻮم‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫ﻟﻮﻣړۍ ﺷﻌﺮي ټﻮﻟګﻪ‬ ‫• ﻣټﻜﻮر‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫• ﭘﻪ اوروﻧﻮ ﻛﯥ ﺳﻨﺪرې دوﻳﻤﻪ ﺷﻌﺮي ټﻮﻟګﻪ‬
‫ب‪ -‬راټﻮﻟﻮﻧﯥ‪:‬‬

‫‪80‬‬
 ‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫ګډه ﺷﻌﺮي ټﻮﻟګﻪ‬ ‫• ﻫﻴﻠﯥ‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫د ﺣﻴﺮان ﺷﻌﺮي ټﻮﻟګﻪ‬ ‫• ﻧﻴﻤګړي ارﻣﺎﻧﻮﻧﻪ‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫ګډه ﺷﻌﺮي ټﻮﻟګﻪ‬ ‫• د ﻟﻮوﻧﻮ ﻓﺼﻞ‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫د ﺳﻴﻤﻴﻨﺎر د ﻟﻴﻜﻨﻮ ټﻮﻟګﻪ‬ ‫• د ﻧﺎزو اﻧﺎ ﻳﺎد‬
‫درﯦﻴﻢ ‪1387‬‬ ‫د اﺳﺘﺎد اﻟﻔﺖ ﻧﺜﺮي ﻛﻠﻴﺎت داﺳﺘﺎد اﻟﻔﺖ ﻧﺜﺮوﻧﻪ‬ ‫•‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫د اﺳﺤﻖ ﻧﻨګﻴﺎل ﺷﻌﺮي ﻣﻨﺘﺨﺒﺎت‬ ‫• ﺳﻴﻨﺪوﻧﻪ ﻫﻢ ﻣﺮي‬
‫ج‪ -‬ژﺑﺎړﻧﯥ‪:‬‬
‫د ټﻮﻟﻨﭙﻮﻫﻨﯥ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه‪ :‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د واك ﺟﻮړښﺘﻮﻧﻪ‬ ‫•‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫دﭘﻮﻫﻨﻮال روﺳﺘﺎرﺗﺮه ﻛﻲ اﺛﺮ‬
‫• ‪.‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﻣﻴﺮاﺛﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﻮه ﻛﺘﻨﻪ‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫د ﻧﻴﻨﺴﻲ دوﭘﺮې اﺛﺮ‬
‫• ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟګړې ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎراﻧﻮ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫د ﭘﻮﻫﻨﻮال روﺳﺘﺎر ﺗﺮه ﻛﻰ اﺛﺮ‬
‫د‪ -‬ﻳﻮﻧﻠﻴﻜﻨﯥ‪:‬‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫د اﻣﺎراﺗﻮ ﻳﻮﻧﻠﻴﻚ‬ ‫• د اﻣﺎراﺗﻮ ﺳﻔﺮ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﻛﻪ ﻳﻮن دى ﻳﻮن دى د اروﭘﺎ ﻳﻮﻧﻠﻴﻚ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• دﭘﻨټﺎګﻮن ﺗﺮڅﻨډو د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮﻧﻠﻴﻚ‬
‫ﻫـ‪ -‬څﯧړﻧﯥ او ﺷﻨﻨﯥ‪:‬‬
‫• د ﻣﺤﻤﺪګﻞ ﺧﺎن ﻣﻮﻣﻨﺪ اﻧﺪ و ژوﻧﺪ ﺗﻪ ﻳﻮه ﻟﻨډه ﻛﺘﻨﻪ دوﻳﻢ ‪1387‬‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫• اﺳﺘﺎد زﻳﺎر د ﭘښﺘﻨﻲ ﻓﺮﻫﻨګ ﻳﻮ ځﻼﻧﺪ ﺳﺘﻮرى‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫دﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د ادﺑﻴﺎﺗﻮ ﭘﻮﻫﻨځﻲ ﭘښﺘﻮ ﻛﺘﺎﺑښﻮد‬ ‫•‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫• د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺮﻫﻨګ ﺗﻪ اوښﺘﻲ زﻳﺎﻧﻮﻧﻪ‬
‫ﺷﭙږم ‪1387‬‬ ‫• د ﭘښﺘﻮ ﺷﻌﺮ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺟﻮړښﺖ‬

‫‪81‬‬
 ‫• ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ د ﻣﺴﻠﻜﻲ ﻛﺎدروﻧﻮ د ﻓﺮار ﻋﻮاﻣﻞ دوﻳﻢ ‪1387‬‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫• ﺳﺎﻳﻨﺴﻲ ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎوې‬
‫دوﻳﻢ ‪1387‬‬ ‫• ﺑﯧړﻧۍ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ وﻟﺴﻮاﻛﻲ او زورواﻛﻲ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• اﻧﺪﻳﺎل ﺧﻮﺷﺎل‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﻫﻴﻠﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺮﻳﺰو ﭘﻪ ﻟﻤﻦ ﻛﯥ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﻛﻠﺘﻮري ﻳﻮن‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﻓﻘﺮ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﻣﺮﻛﻪ او ﻣﺮﻛﯥ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﺧﻮﺷﺎل ﭘﻪ ﺧﭙﻞ اﻳډﻳﺎل‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• دﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﭘﻪ وږﻣﻮ ﻛﯥ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛږﻟﯧﭻ ﻛﯥ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﭘښﺘﻮ ﻟﻴﻜﻨﻰ ﺳﻤﻮن‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• اوﺳﻨۍ رﺳﻨۍ‬
‫ﻟﻮﻣړى ‪1387‬‬ ‫• ﻛﻪ ﻧړﻳﻮال ﻣﺎﺗﻪ وﺧﻮري؟‬
‫ﺧﺪاى )ج( دې اﺳﺘﺎد ﻳﻮن ﺗﻪ ډﯦﺮ ﻋﻤـﺮ ورﻛـړي او ﺟﺮﺋـﺖ دې ورﺗـﻪ ﻫـﻢ‬
‫ﺗﺎﻧـــﺪ ﻟـــﺮي‪،‬اﷲ)ج( دې دى ﻟـــﻪ ﻫـــﺮ ډول ﺑـــﺪو ﺑـــﻼوو وژﻏـــﻮري‪ ،‬ﭘـــﻪ‬
‫ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﻛﺎرو زﻳﺎر ﻛﯥ ورﺗﻪ دﻧﻮر زﻏﻢ او اوﺳﯧﻠﯥ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮم‪.‬‬
‫ﭘﻪ درﻧﺎوي‬
‫وﻓﺎاﻟﺮﺣﻤﻦ وﻓﺎ‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‪ -‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫‪82‬‬