You are on page 1of 177

Giải tích 1 - Analysis (Economics)

Nguyễn Hữu Hiếu

12/10/2020

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 1 / 42


Nội dung

Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 2 / 42


Nội dung

Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 2 / 42


Nội dung

Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2
Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 2 / 42


Nội dung

Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2
Phương trình sai phân tuyến tính cấp k
Một vài ứng dụng phương trình sai phân

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 2 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Bài toán 1 (Mở đầu)


Giả sử thời điểm hiện tại bạn đang sở hữu khối tài sản là A$ và bạn đem đi
gửi tiết kiệm ngân hàng. Với lãi suất ngân hàng tại thời điểm tháng gửi thứ n
là f (n). Hãy lập mô hình về tình hình tiền vốn của bạn theo từng tháng.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 3 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Bài toán 1 (Mở đầu)


Giả sử thời điểm hiện tại bạn đang sở hữu khối tài sản là A$ và bạn đem đi
gửi tiết kiệm ngân hàng. Với lãi suất ngân hàng tại thời điểm tháng gửi thứ n
là f (n). Hãy lập mô hình về tình hình tiền vốn của bạn theo từng tháng.

Gọi xn là số tiền (đơn vị $) tại tháng thứ n. Khi đó,

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 3 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Bài toán 1 (Mở đầu)


Giả sử thời điểm hiện tại bạn đang sở hữu khối tài sản là A$ và bạn đem đi
gửi tiết kiệm ngân hàng. Với lãi suất ngân hàng tại thời điểm tháng gửi thứ n
là f (n). Hãy lập mô hình về tình hình tiền vốn của bạn theo từng tháng.

Gọi xn là số tiền (đơn vị $) tại tháng thứ n. Khi đó,

x1 = A, xn+1 = xn + f (n).xn

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 3 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Định nghĩa 1
(Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1 hệ số hằng) Phương trình sai phân
tuyến tính cấp 1 hệ số hằng là phương trình có dạng

axn+1 + bxn = f (n),

trong đó, (xn ) là dãy số cần tìm, a, b là các hằng số, f (n) là một hàm số xác
định trên tập số tự nhiên N. Nếu f (n) = 0, ∀n thì gọi là phương trình thuần
nhất.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 4 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Thông thường được định nghĩa thông qua bài toán với điều kiện đầu.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 5 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Thông thường được định nghĩa thông qua bài toán với điều kiện đầu.

Định nghĩa 2
(Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1 hệ số hằng) Phương trình sai phân
tuyến tính cấp 1 hệ số hằng là phương trình có dạng

x1 = α, axn+1 + bxn = f (n),

trong đó, (xn ) là dãy số cần tìm, α, a, b là các hằng số, f (n) là một hàm số xác
định trên tập số tự nhiên N.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 5 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Thông thường được định nghĩa thông qua bài toán với điều kiện đầu.

Định nghĩa 2
(Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1 hệ số hằng) Phương trình sai phân
tuyến tính cấp 1 hệ số hằng là phương trình có dạng

x1 = α, axn+1 + bxn = f (n),

trong đó, (xn ) là dãy số cần tìm, α, a, b là các hằng số, f (n) là một hàm số xác
định trên tập số tự nhiên N.
Nếu f (n) = 0, ∀n thì gọi là phương trình thuần nhất. Việc giải phương trình là
việc tìm tất cả các dãy số (xn ) thỏa mãn phương trình trên.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 5 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:

axn+1 + bxn = 0

Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng
−b
aλ + b = 0 ⇔ λ =
a
Nghiệm tổng quát của phương trình sai phân

xn = Cλn

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 6 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:

axn+1 + bxn = 0

Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng
−b
aλ + b = 0 ⇔ λ =
a
Nghiệm tổng quát của phương trình sai phân

xn = Cλn

Chú ý: Với bài toán có điều kiện đầu (x1 = α) thì hằng số C được xác định
thông qua điều kiện đầu.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 6 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Ví dụ 1
Giải phương trình sai phân

x1 = 5, 2xn+1 − xn = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 7 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Ví dụ 1
Giải phương trình sai phân

x1 = 5, 2xn+1 − xn = 0

Ví dụ 2
Tìm công thức tổng quát của CSN có số hạng đầu bằng 4 và công bội bằng 2.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 7 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

x1 = 5, 2xn+1 − xn = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 8 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

x1 = 5, 2xn+1 − xn = 0
Xét phương trình đặc trưng
1
2λ − 1 = 0 ⇔ λ =
2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 8 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

x1 = 5, 2xn+1 − xn = 0
Xét phương trình đặc trưng
1
2λ − 1 = 0 ⇔ λ =
2
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân có dạng
 n
1
xn = C
2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 8 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

x1 = 5, 2xn+1 − xn = 0
Xét phương trình đặc trưng
1
2λ − 1 = 0 ⇔ λ =
2
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân có dạng
 n
1
xn = C
2

trong đó hằng số C được xác định từ điều kiện đầu


1
x1 = 5 ⇔ C. = 5 ⇔ C = 10
2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 8 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

x1 = 5, 2xn+1 − xn = 0
Xét phương trình đặc trưng
1
2λ − 1 = 0 ⇔ λ =
2
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân có dạng
 n
1
xn = C
2

trong đó hằng số C được xác định từ điều kiện đầu


1
x1 = 5 ⇔ C. = 5 ⇔ C = 10
2
Do đó, nghiệm của phương trình sai phân là
 n
1
xn = 10 .
2
N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 8 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn = f (n)

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 9 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn = f (n)

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C.
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 9 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn = f (n)

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C.
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.
Bước 3. Kết luận nghiệm của phương trình sai phân.

xn = u(n) + u∗ (n).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 9 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn = f (n)

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C.
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.
Bước 3. Kết luận nghiệm của phương trình sai phân.

xn = u(n) + u∗ (n).

Chú ý: Với bài toán có điều kiện đầu (x1 = α) thì hằng số C được xác định
thông qua điều kiện đầu.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 9 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Chú ý 1
Khi nhẩm nghiệm riêng cần lưu ý.
(i) Nếu f (n) là đa thức bậc k thì nghiệm riêng sẽ là đa thức cùng bậc với f
nếu λ 6= 1 và là đa thức dạng n.g(n) (bậc k + 1) nếu λ = 1.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 10 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Chú ý 1
Khi nhẩm nghiệm riêng cần lưu ý.
(i) Nếu f (n) là đa thức bậc k thì nghiệm riêng sẽ là đa thức cùng bậc với f
nếu λ 6= 1 và là đa thức dạng n.g(n) (bậc k + 1) nếu λ = 1.
(ii) Nếu f (n) = β.µn thì nghiệm riêng sẽ là γµn nếu λ 6= µ và là γnµn nếu
λ=µ

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 10 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Ví dụ 3
Giải các phương trình sai phân
a. u1 = 2, un+1 = un + 2n.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 11 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Ví dụ 3
Giải các phương trình sai phân
a. u1 = 2, un+1 = un + 2n.
b. u1 = 1, un+1 = 3un + 2n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 11 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n
⇔ an2 + (2a + b)n + (a + b) = an2 + (b + 2)n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n
⇔ an2 + (2a 2
 + b)n + (a + b) = an + (b + 2)n
a+b=0

2a + b = b + 2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n
⇔ an2 + (2a 2
 + b)n + (a + b) =an + (b + 2)n
a+b=0 a=1
⇔ ⇔
2a + b = b + 2 b = −1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n
⇔ an2 + (2a 2
 + b)n + (a + b) =an + (b + 2)n
a+b=0 a=1
⇔ ⇔
2a + b = b + 2 b = −1
⇒ u∗n = n(n − 1) là một nghiệm riêng của phương trình (∗).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n
⇔ an2 + (2a 2
 + b)n + (a + b) =an + (b + 2)n
a+b=0 a=1
⇔ ⇔
2a + b = b + 2 b = −1
⇒ u∗n = n(n − 1) là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C + n(n − 1).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n
⇔ an2 + (2a 2
 + b)n + (a + b) =an + (b + 2)n
a+b=0 a=1
⇔ ⇔
2a + b = b + 2 b = −1
⇒ u∗n = n(n − 1) là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C + n(n − 1). Mà u1 = 2 ⇒ C = 2.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 2, un+1 = un + 2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 1 = 0 ⇔ λ = 1.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C1n = C
Giả sử u∗n = n(an + b) là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
(n + 1)[a(n + 1) + b] = n(an + b) + 2n
⇔ an2 + (2a 2
 + b)n + (a + b) =an + (b + 2)n
a+b=0 a=1
⇔ ⇔
2a + b = b + 2 b = −1
⇒ u∗n = n(n − 1) là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C + n(n − 1). Mà u1 = 2 ⇒ C = 2.
Từ đó, nghiệm của phương trình (∗) là
un = 2 + n(n − 1).
N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 12 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
a.2n+1 = 3a.2n + 2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
a.2n+1 = 3a.2n + 2n
⇔ 2a = 3a + 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
a.2n+1 = 3a.2n + 2n
⇔ 2a = 3a + 1
⇔ a = −1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
a.2n+1 = 3a.2n + 2n
⇔ 2a = 3a + 1
⇔ a = −1
⇒ u∗n = −2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
a.2n+1 = 3a.2n + 2n
⇔ 2a = 3a + 1
⇔ a = −1
⇒ u∗n = −2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C3n − 2n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
a.2n+1 = 3a.2n + 2n
⇔ 2a = 3a + 1
⇔ a = −1
⇒ u∗n = −2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C3n − 2n . Mà u1 = 1 ⇒ C = 1.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

u1 = 1, un+1 = 3un + 2n (∗)


Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 3un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 3 = 0 ⇔ λ = 3.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C3n
Giả sử u∗n = a.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗). Khi đó.
a.2n+1 = 3a.2n + 2n
⇔ 2a = 3a + 1
⇔ a = −1
⇒ u∗n = −2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C3n − 2n . Mà u1 = 1 ⇒ C = 1.
Từ đó, nghiệm của phương trình (∗) là
un = 3n − 2n .
N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 13 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Chú ý 2
Đối với phương trình sai phân dạng

axn+1 + bxn = f (n) + g(n)

trong đó f (n) là đa thức, g(n) = βµn .


Cách giải.(Ba bước)
Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 14 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Chú ý 2
Đối với phương trình sai phân dạng

axn+1 + bxn = f (n) + g(n)

trong đó f (n) là đa thức, g(n) = βµn .


Cách giải.(Ba bước)
Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n).
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát
axn+1 + bxn = f (n) và nghiệm riêng u∗∗ (n) của phương trình sai phân
tổng quát axn+1 + bxn = g(n).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 14 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Chú ý 2
Đối với phương trình sai phân dạng

axn+1 + bxn = f (n) + g(n)

trong đó f (n) là đa thức, g(n) = βµn .


Cách giải.(Ba bước)
Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n).
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát
axn+1 + bxn = f (n) và nghiệm riêng u∗∗ (n) của phương trình sai phân
tổng quát axn+1 + bxn = g(n).
Bước 3. Kết luận nghiệm của phương trình sai phân.

xn = u(n) + u∗ (n) + u∗∗ (n).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 14 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Ví dụ 4
Giải phương trình sai phân

u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 15 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
⇔ −an2 + (2a − b)n + (a + b − c) = n2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2
⇔ −an + (2a − b)n + (a + b − c) = n2
 −a = 1
⇔ 2a − b = 0
a+b−c=0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích n+1 n
1 - Analysis (economics) n 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích n+1 n
1 - Analysis (economics) n 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích n+1 n
1 - Analysis (economics) n 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích n+1 n
1 - Analysis (economics) n 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích n+1 n
1 - Analysis (economics) n 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích n+1 n
1 - Analysis (economics) n 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1
u1 = 1, un+1 = 2un + n2 + 2.2n (∗)
Xét phương trình thuần nhất liên kết.
un+1 − 2un = 0 (1)
Phương trình đặc trưng: λ − 2 = 0 ⇔ λ = 2.
⇒ Nghiệm của phương trình sai phân (1) có dạng
un = C2n
Giả sử u∗n = a.n2 + bn + c là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = n2 . Khi đó.
a(n + 1)2 + b(n + 1) + c − 2(an2 + bn + c) = n2
2 2
⇔ −an + (2a − b)n + (a +
b − c) = n
 −a = 1 a = −1
⇔ 2a − b = 0 ⇔ b = −2
a+b−c=0 c = −3
 

⇒ u∗n = −n2 − 2n − 3 là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = n2 .
Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
N. H. Hiếu Giải tích n+1 n
1 - Analysis (economics) n 12/10/2020 16 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
d(n + 1)2n+1 − 2dn2n = 2.2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
d(n + 1)2n+1 − 2dn2n = 2.2n
⇔ 2d2n = 2.2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
d(n + 1)2n+1 − 2dn2n = 2.2n
⇔ 2d2n = 2.2n
⇔d=1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
d(n + 1)2n+1 − 2dn2n = 2.2n
⇔ 2d2n = 2.2n
⇔d=1
⇒ u∗n = n.2n là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = 2.2n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
d(n + 1)2n+1 − 2dn2n = 2.2n
⇔ 2d2n = 2.2n
⇔d=1
⇒ u∗n = n.2n là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = 2.2n .
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C2n − n2 − 2n − 3 + n2n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
d(n + 1)2n+1 − 2dn2n = 2.2n
⇔ 2d2n = 2.2n
⇔d=1
⇒ u∗n = n.2n là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = 2.2n .
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C2n − n2 − 2n − 3 + n2n . Mà
u1 = 1 ⇒ C = 5/2.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 1

Hoàn toàn tương tự. Giả sử u∗n = dn2n là một nghiệm riêng của phương trình
un+1 − 2un = 2.2n . Khi đó.
d(n + 1)2n+1 − 2dn2n = 2.2n
⇔ 2d2n = 2.2n
⇔d=1
⇒ u∗n = n.2n là một nghiệm riêng của phương trình un+1 − 2un = 2.2n .
Nghiệm của phương trình (∗) có dạng: un = C2n − n2 − 2n − 3 + n2n . Mà
u1 = 1 ⇒ C = 5/2.
Từ đó, nghiệm của phương trình (∗) là
un = 5.2n−1 − n2 − 2n − 3 + n.2n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 17 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Định nghĩa 3
(Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2 hệ số hằng) Phương trình sai phân
tuyến tính cấp 2 hệ số hằng là phương trình có dạng

axn+1 + bxn + cxn−1 = f (n),

trong đó, (xn ) là dãy số cần tìm, a, b, c là các hằng số, f (n) là một hàm số xác
định trên tập số tự nhiên N. Nếu f (n) = 0, ∀n thì gọi là phương trình thuần
nhất.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 18 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Thông thường được định nghĩa thông qua bài toán với điều kiện đầu.

Định nghĩa 4
(Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2 hệ số hằng) Phương trình sai phân
tuyến tính cấp 2 hệ số hằng là phương trình có dạng

x1 = α, x2 = β, axn+1 + bxn + cxn−1 = f (n),

trong đó, (xn ) là dãy số cần tìm, α, β, a, b, c là các hằng số, f (n) là một hàm
số xác định trên tập số tự nhiên N.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 19 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Thông thường được định nghĩa thông qua bài toán với điều kiện đầu.

Định nghĩa 4
(Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2 hệ số hằng) Phương trình sai phân
tuyến tính cấp 2 hệ số hằng là phương trình có dạng

x1 = α, x2 = β, axn+1 + bxn + cxn−1 = f (n),

trong đó, (xn ) là dãy số cần tìm, α, β, a, b, c là các hằng số, f (n) là một hàm
số xác định trên tập số tự nhiên N.
Nếu f (n) = 0, ∀n thì gọi là phương trình thuần nhất. Việc giải phương trình là
việc tìm tất cả các dãy số (xn ) thỏa mãn phương trình trên.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 19 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
axn+1 + bxn + cxn−1 = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: aλ2 + bλ + c = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 20 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
axn+1 + bxn + cxn−1 = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: aλ2 + bλ + c = 0
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phân biệt λ1 , λ2 thì nghiệm
tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 20 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
axn+1 + bxn + cxn−1 = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: aλ2 + bλ + c = 0
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phân biệt λ1 , λ2 thì nghiệm
tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2
Nếu phương trình đặc trưng có nghiệm kép λ thì nghiệm tổng quát của
phương trình là
xn = (C1 + nC2 )λn

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 20 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
axn+1 + bxn + cxn−1 = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: aλ2 + bλ + c = 0
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phân biệt λ1 , λ2 thì nghiệm
tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2
Nếu phương trình đặc trưng có nghiệm kép λ thì nghiệm tổng quát của
phương trình là
xn = (C1 + nC2 )λn
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phức liên hợp a ± bi thì
nghiệm tổng quát của phương trình là
√ b
xn = rn (C1 sin nϕ + C2 cos nϕ), r = a2 + b2 , ϕ = arctan .
a

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 20 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
axn+1 + bxn + cxn−1 = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: aλ2 + bλ + c = 0
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phân biệt λ1 , λ2 thì nghiệm
tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2
Nếu phương trình đặc trưng có nghiệm kép λ thì nghiệm tổng quát của
phương trình là
xn = (C1 + nC2 )λn
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phức liên hợp a ± bi thì
nghiệm tổng quát của phương trình là
√ b
xn = rn (C1 sin nϕ + C2 cos nϕ), r = a2 + b2 , ϕ = arctan .
a
Chú ý: Với bài toán có điều kiện đầu (x1 = α, x2 = β) thì hằng số C1 , C2 được
xác định thông qua điều kiện đầu.
N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 20 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Ví dụ 5
(Dãy số Fibonaxi) Giải phương trình sai phân

x1 = 0, x2 = 1, xn+1 = xn + xn−1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 21 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Ví dụ 5
(Dãy số Fibonaxi) Giải phương trình sai phân

x1 = 0, x2 = 1, xn+1 = xn + xn−1

Giải. Xét phương trình đặc trưng.

λ2 − λ − 1 = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 21 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Ví dụ 5
(Dãy số Fibonaxi) Giải phương trình sai phân

x1 = 0, x2 = 1, xn+1 = xn + xn−1

Giải. Xét phương trình đặc trưng.



1− 5

λ = 2√
λ2 − λ − 1 = 0 ⇔ 
1+ 5
λ=
2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 21 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Ví dụ 5
(Dãy số Fibonaxi) Giải phương trình sai phân

x1 = 0, x2 = 1, xn+1 = xn + xn−1

Giải. Xét phương trình đặc trưng.



1− 5

λ = 2√
λ2 − λ − 1 = 0 ⇔ 
1+ 5
λ=
2
Nghiệm của phương trình sai phân có dạng.
√ !n √ !n
1− 5 1+ 5
xn = C 1 + C2
2 2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 21 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Do x1 = 0, x2 = 1 nên.
 √ ! √ !
 1− 5 1+ 5
 C1 + C2 =0


2 2

√ !2 √ !2
 1− 5 1+ 5
C1 + C2 =1


 2 2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 22 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Do x1 = 0, x2 = 1 nên.
 √ ! √ ! √
 1− 5 1+ 5 
1+ 5
 C1 + C2 =0

 C1 = √
 
2 2
 
√ !2 √ !2 ⇔ 4 5√
1− 5 1+ 5 −1 + 5

 
C1

 + C2 =1 C2 =

 2 2 4 5

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 22 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Do x1 = 0, x2 = 1 nên.
 √ ! √ ! √
 1− 5 1+ 5 
1+ 5
 C1 + C2 =0

 C1 = √
 
2 2
 
√ !2 √ !2 ⇔ 4 5√
1− 5 1+ 5 −1 + 5

 
C1

 + C2 =1 C2 =

 2 2 4 5

Vậy nghiệm của phương trình sai phân là.


√ √ !n √ √ !n
1+ 5 1− 5 −1 + 5 1+ 5
xn = √ + √ .
4 5 2 4 5 2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 22 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Do x1 = 0, x2 = 1 nên.
 √ ! √ ! √
 1− 5 1+ 5 
1+ 5
 C1 + C2 =0

 C1 = √
 
2 2
 
√ !2 √ !2 ⇔ 4 5√
1− 5 1+ 5 −1 + 5

 
C1

 + C2 =1 C2 =

 2 2 4 5

Vậy nghiệm của phương trình sai phân là.


√ √ !n √ √ !n
1+ 5 1− 5 −1 + 5 1+ 5
xn = √ + √ .
4 5 2 4 5 2

Hay
√ !n−1 √ !n−1
−1 1− 5 1 1+ 5
xn = √ +√ .
5 2 5 2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 22 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn + cxn−1 = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 23 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn + cxn−1 = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 .
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 23 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn + cxn−1 = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 .
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.
Bước 3. Kết luận nghiệm của phương trình sai phân.

xn = u(n) + u∗ (n).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 23 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

axn+1 + bxn + cxn−1 = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 .
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.
Bước 3. Kết luận nghiệm của phương trình sai phân.

xn = u(n) + u∗ (n).

Chú ý: Với bài toán có điều kiện đầu (x1 = α, x2 = β) thì hằng số C1 , C2
được xác định thông qua điều kiện đầu.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 23 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Chú ý 3
Khi nhẩm nghiệm riêng cần lưu ý.
(i) Nếu f (n) là đa thức bậc k thì nghiệm riêng sẽ là đa thức cùng bậc với f
nếu λ 6= 1, là đa thức dạng n.g(n) (bậc k + 1) nếu λ = 1 là nghiệm đơn và
là n2 .g(n) (bậc k + 2) nếu λ = 1 là nghiệm kép.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 24 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Chú ý 3
Khi nhẩm nghiệm riêng cần lưu ý.
(i) Nếu f (n) là đa thức bậc k thì nghiệm riêng sẽ là đa thức cùng bậc với f
nếu λ 6= 1, là đa thức dạng n.g(n) (bậc k + 1) nếu λ = 1 là nghiệm đơn và
là n2 .g(n) (bậc k + 2) nếu λ = 1 là nghiệm kép.
(ii) Nếu f (n) = β.µn thì nghiệm riêng sẽ là γµn nếu γ 6= µ, là γnµn nếu
λ = µ là nghiệm đơn và là γn2 µn nếu λ = µ là nghiệm kép.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 24 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Ví dụ 6
Giải các phương trình sai phân
a. u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 25 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

Ví dụ 6
Giải các phương trình sai phân
a. u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1.
b. u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 25 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:

λ2 − 5λ + 6 = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:



2 λ=2
λ − 5λ + 6 = 0 ⇔
λ=3

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:



2 λ=2
λ − 5λ + 6 = 0 ⇔
λ=3

⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = C1 2n + C2 3n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:



2 λ=2
λ − 5λ + 6 = 0 ⇔
λ=3

⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = C1 2n + C2 3n .


Giả sử x∗n = an + b là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:



2 λ=2
λ − 5λ + 6 = 0 ⇔
λ=3

⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = C1 2n + C2 3n .


Giả sử x∗n = an + b là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1
⇔ a(n + 1) + b − 5(an + b) + 6[a(n − 1) + b] = n + 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:



2 λ=2
λ − 5λ + 6 = 0 ⇔
λ=3

⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = C1 2n + C2 3n .


Giả sử x∗n = an + b là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1
⇔ a(n + 1) + b − 5(an + b) + 6[a(n − 1) + b] = n + 1
⇔ 2an + (−5a + 2b) = n + 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:



2 λ=2
λ − 5λ + 6 = 0 ⇔
λ=3

⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = C1 2n + C2 3n .


Giả sử x∗n = an + b là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1
⇔ a(n + 1) + b − 5(an + b) + 6[a(n − 1) + b] = n + 1
⇔2an + (−5a + 2b) = n + 1
2a = 1

−5a + 2b = 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1 (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.


un+1 − 5un + 6un−1 = 0 (1)

Phương trình đặc trưng:



2 λ=2
λ − 5λ + 6 = 0 ⇔
λ=3

⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = C1 2n + C2 3n .


Giả sử x∗n = an + b là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 5un + 6un−1 = n + 1
⇔ a(n + 1) + b − 5(an + b) + 6[a(n − 1) + b] = n + 1
⇔2an + (−5a + 2b)  =n+1
2a = 1 a = 1/2
⇔ ⇔
−5a + 2b = 1 b = 7/4

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 26 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

1 7
⇒ x∗n = n + là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
2 4

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 27 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

1 7
⇒ x∗n = n + là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
2 4
Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.
1 7
un = xn + x∗n = C1 2n + C2 3n + n +
2 4

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 27 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

1 7
⇒ x∗n = n + là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
2 4
Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.
1 7
un = xn + x∗n = C1 2n + C2 3n + n +
2 4
Lại có, u1 = 1, u2 = 0 nên.

2C1 + 3C2 + 1 + 7 = 1

2 4
7
 4C1 + 9C2 + 1 + = 0

4

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 27 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

1 7
⇒ x∗n = n + là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
2 4
Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.
1 7
un = xn + x∗n = C1 2n + C2 3n + n +
2 4
Lại có, u1 = 1, u2 = 0 nên.
 
2C1 + 3C2 + 1 + 7 = 1
  C1 = − 1

2 4 ⇔ 2
7 C = − 1
 4C1 + 9C2 + 1 + = 0
  2
4 12

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 27 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

1 7
⇒ x∗n = n + là một nghiệm riêng của phương trình (∗).
2 4
Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.
1 7
un = xn + x∗n = C1 2n + C2 3n + n +
2 4
Lại có, u1 = 1, u2 = 0 nên.
 
2C1 + 3C2 + 1 + 7 = 1
  C1 = − 1

2 4 ⇔ 2
7 C = − 1
 4C1 + 9C2 + 1 + = 0
  2
4 12

Vậy nghiệm của phương trình sai phân (∗) là


1 n 1 7
un = −2n−1 − 3 + n+ .
12 2 4

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 27 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)


Phương trình đặc trưng:
λ2 − 2λ + 1 = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)


Phương trình đặc trưng:
λ2 − 2λ + 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)


Phương trình đặc trưng:
λ2 − 2λ + 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = 1
⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = (C1 + nC2 )1n = C1 + nC2 .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)


Phương trình đặc trưng:
λ2 − 2λ + 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = 1
⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = (C1 + nC2 )1n = C1 + nC2 .
Giả sử x∗n = a.2n là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 2un + un−1 = 2.2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)


Phương trình đặc trưng:
λ2 − 2λ + 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = 1
⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = (C1 + nC2 )1n = C1 + nC2 .
Giả sử x∗n = a.2n là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 2un + un−1 = 2.2n
⇔ a.2n+1 − 2.a2n + a.2n−1 = 2.2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)


Phương trình đặc trưng:
λ2 − 2λ + 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = 1
⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = (C1 + nC2 )1n = C1 + nC2 .
Giả sử x∗n = a.2n là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 2un + un−1 = 2.2n
⇔ a.2n+1 − 2.a2n + a.2n−1 = 2.2n
⇔ a.2n−1 = 2.2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

u1 = 0, u2 = 0, un+1 − 2un + un−1 = 2.2n (∗)

Xét phương trình thuần nhất liên kết.

un+1 − 2un + un−1 = 0 (1)


Phương trình đặc trưng:
λ2 − 2λ + 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = 1
⇒ nghiệm tổng quát của phương trình (1) là xn = (C1 + nC2 )1n = C1 + nC2 .
Giả sử x∗n = a.2n là một nghiệm riêng của (∗). Khi đó,
un+1 − 2un + un−1 = 2.2n
⇔ a.2n+1 − 2.a2n + a.2n−1 = 2.2n
⇔ a.2n−1 = 2.2n
⇔a=4

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 28 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

⇒ x∗n = 4.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 29 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

⇒ x∗n = 4.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).


Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.

un = xn + x∗n = C1 + nC2 + 4.2n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 29 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

⇒ x∗n = 4.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).


Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.

un = xn + x∗n = C1 + nC2 + 4.2n

Lại có, u1 = 0, u2 = 0 nên.



C1 + C2 + 8 = 0
C1 + 2C2 + 16 = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 29 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

⇒ x∗n = 4.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).


Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.

un = xn + x∗n = C1 + nC2 + 4.2n

Lại có, u1 = 0, u2 = 0 nên.


 
C1 + C2 + 8 = 0 C1 = 0

C1 + 2C2 + 16 = 0 C2 = −8

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 29 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp 2

⇒ x∗n = 4.2n là một nghiệm riêng của phương trình (∗).


Do đó, nghiệm của phương trình (∗) có dạng.

un = xn + x∗n = C1 + nC2 + 4.2n

Lại có, u1 = 0, u2 = 0 nên.


 
C1 + C2 + 8 = 0 C1 = 0

C1 + 2C2 + 16 = 0 C2 = −8

Vậy nghiệm của phương trình sai phân (∗) là

un = −16 + 4.2n = 2n+2 − 16.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 29 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Định nghĩa 5
(Phương trình sai phân tuyến tính cấp k) Phương trình sai phân tuyến tính
cấp k hệ số hằng là phương trình có dạng

a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = f (n)

trong đó, (xn ) là dãy số cần tìm, a0 , a1 , . . . , ak là các hằng số, f (n) là một
hàm số xác định trên tập số tự nhiên N. Nếu f (n) = 0, ∀n thì gọi là phương
trình thuần nhất.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 30 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: a0 λk + a1 λk−1 + ak = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 31 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: a0 λk + a1 λk−1 + ak = 0
Nếu phương trình đặc trưng có k nghiệm thực phân biệt λ1 , λ2 , . . . , λk thì
nghiệm tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2 + · · · + Ck λnk

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 31 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: a0 λk + a1 λk−1 + ak = 0
Nếu phương trình đặc trưng có k nghiệm thực phân biệt λ1 , λ2 , . . . , λk thì
nghiệm tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2 + · · · + Ck λnk
Nếu phương trình đặc trưng có các nghiệm λP i , i ∈ J bội j là nào đó thì
nghiệm tổng quát của phương trình sẽ thay Cj λi ở công thức trên bởi
i∈J
(C1 + C2 n + · · · + Cj+1 nj )λni

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 31 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: a0 λk + a1 λk−1 + ak = 0
Nếu phương trình đặc trưng có k nghiệm thực phân biệt λ1 , λ2 , . . . , λk thì
nghiệm tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2 + · · · + Ck λnk
Nếu phương trình đặc trưng có các nghiệm λP i , i ∈ J bội j là nào đó thì
nghiệm tổng quát của phương trình sẽ thay Cj λi ở công thức trên bởi
i∈J
(C1 + C2 n + · · · + Cj+1 nj )λni
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phức liên hợp λi,j = a ± bi nào
đó thì nghiệm tổng quát của phương trình sẽ thay Ci λni + Cj λnj ỏ công
thức trên bởi
√ b
rn (Ci sin nϕ + Cj cos nϕ), r = a2 + b2 , ϕ = arctan .
a

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 31 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k
Đối với phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất:
a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = 0
Cách giải.
Xét phương trình đặc trưng: a0 λk + a1 λk−1 + ak = 0
Nếu phương trình đặc trưng có k nghiệm thực phân biệt λ1 , λ2 , . . . , λk thì
nghiệm tổng quát của phương trình là
xn = C1 λn1 + C2 λn2 + · · · + Ck λnk
Nếu phương trình đặc trưng có các nghiệm λP i , i ∈ J bội j là nào đó thì
nghiệm tổng quát của phương trình sẽ thay Cj λi ở công thức trên bởi
i∈J
(C1 + C2 n + · · · + Cj+1 nj )λni
Nếu phương trình đặc trưng có hai nghiệm phức liên hợp λi,j = a ± bi nào
đó thì nghiệm tổng quát của phương trình sẽ thay Ci λni + Cj λnj ỏ công
thức trên bởi
√ b
rn (Ci sin nϕ + Cj cos nϕ), r = a2 + b2 , ϕ = arctan .
a
Chú ý: Với bài toán có điều kiện đầu thì hằng số C1 , C2 , . . . , Ck được xác định
thông qua điều kiện đầu.
N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 31 / 42
Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Ví dụ 7
Giải phương trình sai phân tuyến tính cấp ba

xn+3 − 3xn+2 + 3xn+1 − xn = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 32 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Ví dụ 7
Giải phương trình sai phân tuyến tính cấp ba

xn+3 − 3xn+2 + 3xn+1 − xn = 0

Giải. Xét phương trình đặc trưng

λ3 − 3λ2 + 3λ − 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = λ3 = 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 32 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Ví dụ 7
Giải phương trình sai phân tuyến tính cấp ba

xn+3 − 3xn+2 + 3xn+1 − xn = 0

Giải. Xét phương trình đặc trưng

λ3 − 3λ2 + 3λ − 1 = 0 ⇔ λ1 = λ2 = λ3 = 1

Nghiệm tổng quát của phương trình sai phân là

xn = C1 n2 + C2 n + C3

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 32 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 , . . . , Ck .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 33 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 , . . . , Ck .
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 33 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 , . . . , Ck .
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.
Bước 3. Kết luận nghiệm của phương trình sai phân.

xn = u(n) + u∗ (n).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 33 / 42


Phương trình sai phân tuyến tính cấp k

Đối với phương trình sai phân tuyến tính tổng quát:

a0 xn+k + a1 xn+k−1 + · · · + ak xn = f (n),

Cách giải.(Ba bước)


Bước 1. Giải phương trình thuần nhất liên kết được nghiệm tổng quát
xn = u(n), phụ thuộc hằng số C1 , C2 , . . . , Ck .
Bước 2. Nhẩm nghiệm riêng u∗ (n) của phương trình sai phân tổng quát.
Bước 3. Kết luận nghiệm của phương trình sai phân.

xn = u(n) + u∗ (n).

Chú ý: Với bài toán có điều kiện đầu thì hằng số C1 , C2 , . . . , Ck được xác
định thông qua điều kiện đầu.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 33 / 42


Bài tập

BT1. Giải các phương trình sai phân


a. u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 2un − un−1 = 0.
b. u1 = 0, u2 = 1, un+1 − 4un + 4un−1 = 0.
c. u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 3un + 2un−1 = 0.
d. u1 = 0, u2 = 1, un+1 − 6un + 9un−1 = 0.
BT2. Giải các phương trình sai phân
a. u1 = 1, u2 = 0, un+1 − un − un−1 = 3n.

b. u1 = 0, u2 = 1, un+1 − 2 2un + 2un−1 = 3.2n .
c. u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 4un + 3un−1 = n2 − n.
d. u1 = 0, u2 = 1, un+1 − 6un + 9un−1 = 4n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 34 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Giải hệ phương trình sai phân

Định nghĩa 6
Hệ phương trình sai phân tuyến tính cấp 1 hệ số hằng là hệ phương trình có
dạng 
xn+1 = pxn + qyn
, (x1 , y1 ) = (α, β)
yn+1 = rxn + syn
trong đó, (xn ), (yn ) là các dãy số cần tìm, p, q, r, s, α, β là các hàng số.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 35 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Cách giải. (hai bước)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 36 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Cách giải. (hai bước)


Bước 1. Từ phương trình (1) của hệ, thay n bởi n + 1. Từ đó ta được

xn+2 − (p + s)xn+1 + (ps − qr)xn−1 = 0

Là phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất cấp 2 hệ số hằng.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 36 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Cách giải. (hai bước)


Bước 1. Từ phương trình (1) của hệ, thay n bởi n + 1. Từ đó ta được

xn+2 − (p + s)xn+1 + (ps − qr)xn−1 = 0

Là phương trình sai phân tuyến tính thuần nhất cấp 2 hệ số hằng.
Bước 2. Thế ngược (xn ) để tìm (yn ).

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 36 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 8
Giải hệ phương trình sai phân

xn+1 = 4xn − 10yn
, (x1 , y1 ) = (1, 1)
yn+1 = −xn + yn

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 37 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 8
Giải hệ phương trình sai phân

xn+1 = 4xn − 10yn
, (x1 , y1 ) = (1, 1)
yn+1 = −xn + yn

Giải. Từ phương trình (2) của hệ ta có:

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 37 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 8
Giải hệ phương trình sai phân

xn+1 = 4xn − 10yn
, (x1 , y1 ) = (1, 1)
yn+1 = −xn + yn

Giải. Từ phương trình (2) của hệ ta có:


xn = yn − yn+1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 37 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 8
Giải hệ phương trình sai phân

xn+1 = 4xn − 10yn
, (x1 , y1 ) = (1, 1)
yn+1 = −xn + yn

Giải. Từ phương trình (2) của hệ ta có:


xn = yn − yn+1 ⇒ xn+1 = yn+1 − yn+2

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 37 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 8
Giải hệ phương trình sai phân

xn+1 = 4xn − 10yn
, (x1 , y1 ) = (1, 1)
yn+1 = −xn + yn

Giải. Từ phương trình (2) của hệ ta có:


xn = yn − yn+1 ⇒ xn+1 = yn+1 − yn+2
Thế vào phương trình (1) của hệ ta được.

yn+1 − yn+2 = 4(yn − yn+1 ) − 10yn


⇔ yn+2 − 5yn+1 − 6yn = 0 (∗)

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 37 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 8
Giải hệ phương trình sai phân

xn+1 = 4xn − 10yn
, (x1 , y1 ) = (1, 1)
yn+1 = −xn + yn

Giải. Từ phương trình (2) của hệ ta có:


xn = yn − yn+1 ⇒ xn+1 = yn+1 − yn+2
Thế vào phương trình (1) của hệ ta được.

yn+1 − yn+2 = 4(yn − yn+1 ) − 10yn


⇔ yn+2 − 5yn+1 − 6yn = 0 (∗)
Phương trình đặc trưng.

λ2 − 5λ − 6 = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 37 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 8
Giải hệ phương trình sai phân

xn+1 = 4xn − 10yn
, (x1 , y1 ) = (1, 1)
yn+1 = −xn + yn

Giải. Từ phương trình (2) của hệ ta có:


xn = yn − yn+1 ⇒ xn+1 = yn+1 − yn+2
Thế vào phương trình (1) của hệ ta được.

yn+1 − yn+2 = 4(yn − yn+1 ) − 10yn


⇔ yn+2 − 5yn+1 − 6yn = 0 (∗)
Phương trình đặc trưng.

λ = −1
λ2 − 5λ − 6 = 0 ⇔
λ=6

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 37 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân
Suy ra, nghiệm tổng quát phương trình (∗) là.
yn = C1 (−1)n + C2 6n

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 38 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân
Suy ra, nghiệm tổng quát phương trình (∗) là.
yn = C1 (−1)n + C2 6n

⇒ xn = yn − yn+1
= C1 (−1)n + C2 6n − C1 (−1)n+1 − C2 6n+1
= 2C1 (−1)n − 5C2 6n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 38 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân
Suy ra, nghiệm tổng quát phương trình (∗) là.
yn = C1 (−1)n + C2 6n

⇒ xn = yn − yn+1
= C1 (−1)n + C2 6n − C1 (−1)n+1 − C2 6n+1
= 2C1 (−1)n − 5C2 6n .

Lại có, (x1 , y1 ) = (1; 1) nên.



−C1 + 6C2 = 1
−2C1 − 30C2 = 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 38 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân
Suy ra, nghiệm tổng quát phương trình (∗) là.
yn = C1 (−1)n + C2 6n

⇒ xn = yn − yn+1
= C1 (−1)n + C2 6n − C1 (−1)n+1 − C2 6n+1
= 2C1 (−1)n − 5C2 6n .

Lại có, (x1 , y1 ) = (1; 1) nên.


 
−C1 + 6C2 = 1 C1 = −6/7

−2C1 − 30C2 = 1 C2 = 1/42

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 38 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân
Suy ra, nghiệm tổng quát phương trình (∗) là.
yn = C1 (−1)n + C2 6n

⇒ xn = yn − yn+1
= C1 (−1)n + C2 6n − C1 (−1)n+1 − C2 6n+1
= 2C1 (−1)n − 5C2 6n .

Lại có, (x1 , y1 ) = (1; 1) nên.


 
−C1 + 6C2 = 1 C1 = −6/7

−2C1 − 30C2 = 1 C2 = 1/42

Vậy nghiệm của hệ phương trình sai phân là.



xn = −12 (−1)n − 5 6n

7 42
 y = −6 (−1)n + 1 6n
 n
7 42
N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 38 / 42
Ứng dụng phương trình sai phân

Giới hạn dãy số

Bài toán 2
Cho dãy số thỏa mãn f (x1 , x2 , . . . , xn ) = 0, tính giới hạn lim xn .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 39 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Giới hạn dãy số

Bài toán 2
Cho dãy số thỏa mãn f (x1 , x2 , . . . , xn ) = 0, tính giới hạn lim xn .

Cách giải. Ta thực hiện hai bước.


B1. Dùng phương trình sai phân đưa xn về dạng tổng quát.
B2. Tính giới hạn xn .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 39 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 9
Cho dãy số xn xác định bởi hệ thức truy hồi

u1 = 6, u2 = 36, un+1 − 7un + 6un−1 = 0, n ≥ 2

Tính giới hạn lim un .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 40 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 9
Cho dãy số xn xác định bởi hệ thức truy hồi

u1 = 6, u2 = 36, un+1 − 7un + 6un−1 = 0, n ≥ 2

Tính giới hạn lim un .

Giải. Trước tiên ta tìm số hạng tổng quát của dãy số un .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 40 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 9
Cho dãy số xn xác định bởi hệ thức truy hồi

u1 = 6, u2 = 36, un+1 − 7un + 6un−1 = 0, n ≥ 2

Tính giới hạn lim un .

Giải. Trước tiên ta tìm số hạng tổng quát của dãy số un .


Phương trình đặc trưng:

λ2 − 7λ + 6 = 0

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 40 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 9
Cho dãy số xn xác định bởi hệ thức truy hồi

u1 = 6, u2 = 36, un+1 − 7un + 6un−1 = 0, n ≥ 2

Tính giới hạn lim un .

Giải. Trước tiên ta tìm số hạng tổng quát của dãy số un .


Phương trình đặc trưng:

λ=1
λ2 − 7λ + 6 = 0 ⇔
λ=6

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 40 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Ví dụ 9
Cho dãy số xn xác định bởi hệ thức truy hồi

u1 = 6, u2 = 36, un+1 − 7un + 6un−1 = 0, n ≥ 2

Tính giới hạn lim un .

Giải. Trước tiên ta tìm số hạng tổng quát của dãy số un .


Phương trình đặc trưng:

λ=1
λ2 − 7λ + 6 = 0 ⇔
λ=6

⇒ nghiệm tổng quát của phương trình sai phân là xn = C1 + C2 6n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 40 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Lại có, u1 = 6, u2 = 36 nên.



C1 + 6C2 = 6
C1 + 36C2 = 36

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 41 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Lại có, u1 = 6, u2 = 36 nên.


 
C1 + 6C2 = 6 C1 = 0

C1 + 36C2 = 36 C2 = 1

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 41 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Lại có, u1 = 6, u2 = 36 nên.


 
C1 + 6C2 = 6 C1 = 0

C1 + 36C2 = 36 C2 = 1

Từ đó, công thức tổng quát của dãy số là

un = 6n .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 41 / 42


Ứng dụng phương trình sai phân

Lại có, u1 = 6, u2 = 36 nên.


 
C1 + 6C2 = 6 C1 = 0

C1 + 36C2 = 36 C2 = 1

Từ đó, công thức tổng quát của dãy số là

un = 6n .

Do đó, lim un = +∞.

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 41 / 42


Bài tập

BT1. Giải các hệ phương trình sai phân



xn+1 = 2xn − 3yn
a. , (x1 , y1 ) = (−1, 1)
yn+1 = 3xn − 4yn

xn+1 = xn + yn
b. , (x1 , y1 ) = (0, 1)
yn+1 = −xn + yn

xn+1 = 2xn − 8yn
c. , (x1 , y1 ) = (−1, 2)
yn+1 = 2xn − 6yn

xn+1 = 3xn − yn
d. , (x1 , y1 ) = (−1, −5)
yn+1 = xn + yn
BT2. Cho dãy số xn xác định bởi hệ thức truy hồi

u1 = 1, u2 = 0, un+1 − 5un + 4un−1 = 0, n ≥ 2

Tính giới hạn lim un .

N. H. Hiếu Giải tích 1 - Analysis (economics) 12/10/2020 42 / 42

You might also like