Hướng dẫn

đễ
ghép thành công
cây có múi (cam
quít bưởi)

Bao gồm những mẹo đễ

ghép cành cây đa giống

Dan Willey

v1.0 Page 1 of 13
 ©2016 fruitmentor, Inc. Toàn quyền bảo lưu.

Trãi qua hơn 10 năm ghép cành cam quýt bưởi, chẵng những tôi đã
học được các yếu tố dẫn đến thành công mà còn hiểu thêm được
nhiều nguyên nhân dẫn đến thất bại. Tôi cũng đã học thêm được rất
nhiều điều từ những người đã xem qua cac chương trình YouTube
hay trên mạng fruitmentor.com của tôi.

Các câu hỏi và thông tin phản hồi từ các bạn đã giúp tôi hiểu được
những sai lầm thường xuyên cũng như biết được câu hỏi phổ biến
nhất của những người mới tập sự vào nghề ghép cây. Trong bản
ebook này, tôi sẽ đề cập đến những vấn đề đó với hy vọng sẽ giúp
bạn ghép thành công cành cây cam chanh quýt và bưởi.

Cũng xin nên lưu ý rằng cây giống cam quýt là một trong những loài
cây ăn quả khó ghép nhất. Tôi vẫn còn đôi khi gặp thất bại mặc cho
những gì tôi đã học qua. Một người mới bắt đầu vẫn khó tránh khỏi
vài lần thất bại dù cho đã tham khảo những hướng dẫn từ bản ebook
này. Do vậy, kiên trì là mẹ của thành công cho mọi điều trong cuộc
sống cũng như trong việc ghép cành cây cam quýt bưởi.


v1.0 Page 2 of 13
Các mẹo thông thường để
ghép cành cam quýt bưởi
Chồi
Chồi giống của cây cam chanh quýt bưởi có khả năng rất cao lan
truyền các bệnh làm chết cây. Thường thường thì sẽ không có dấu
hiệu gì rõ ràng cho thấy một cây đã bị nhiễm một căn bệnh hiễm
nghèo. Do do, để đảm bảo cây khỏe mạnh, điều quan trọng là phải
đặt chồi cam chanh quýt bưởi từ một nguồn gốc miễn nhiễm đã
được cấp phép. Tại California, những người chơi cây và sưu tầm
giống hiện nay thay vì dùng hom lấy từ cây trồng trong sân nhà, họ
đã đặt chồi từ một chương trình được gọi là Chương trình Bảo Vệ
Dòng Vô Tính Cam Chanh Quýt Bưởi (CCPP), một chương trình
cung cấp chồi không mầm bệnh của hơn 300 giống cam quýt khác
nhau. Hiện nay đã có những chương trình tương tự như thế này tại
nhiều nơi trên thế giới.

Thời điểm và nhiệt độ trong năm

Nhiệt độ là một yếu tố rất quan trọng khi ghép cây cam quýt bưởi.
Thật ra ghép cây có múi không khó khăn hơn nhiều người nghĩ bởi
vì họ đã ghép cây vào thời điểm sai lầm, chồi bị khô và chết trước
khi vết ghép lành lặn. Thời gian lý tưởng trong năm để ghép cam
quýt phụ thuộc vào khí hậu địa phương. Nhiệt độ tốt nhất là từ 70°F
đến 85°F (hay la 21°C đến 29°C), lúc đó vết cắt trên cành cam quýt
lành trở lại nhanh nhất. Khi thời điểm này được dự báo, đó là lúc lý
tưởng nhất để ghép cam chanh quýt bưởi.



v1.0 Page 3 of 13
 Dự báo nhiệt độ hàng tuần thuận lợi cho việc

Tưới cây trước khi ghép cành

Trước khi ghép cành, cây phải
được tưới cho đất được ẩm,
nhưng không được quá ẩm ướt.
Nếu đất khô thì cần tưới nước
cho cây trước khi ghép. Tuy
nhiên, nếu độ ẩm trong đất quá
cao có thể dẫn đến cây chảy
nhựa quá nhiều, và có khả năng
khiến cho việc ghép cành thất bại.
Vì vậy, nếu cần tưới nước cho
cây trước khi ghép, bạn nên tưới
nước trước khi ghép, đủ lâu để đất đủ ẩm mà vẫn không quá ướt tại
thời điểm ghép. Điều này có thể thay đổi tùy thuộc vào loại đất cũng
như tùy thuộc vào việc cây đang trồng ngay trên đất hay ở trong
chậu. Tôi đã từng có những cành ghép bắt đầu phát triển và sau đó
lại chết do nấm mốc bên trong gói parafilm (parafilm la loại giấy đặc
biệt để gói cành ghép). Tôi nghĩ rằng nguyên nhân chính là do đất đã
quá ẩm ướt khiến cho cây chảy quá nhiều nhựa tạo ra một độ ẩm
cao quá mức là môi trường tạo cho nấm mốc phát triển trong cành
ghép được gói parafilm.

v1.0 Page 4 of 13
Cần khử trùng dụng cụ
Khử trùng dụng cụ là điều quan trọng để vừa
ngăn chận bệnh lan truyền từ cây này sang cây
khác, mà cũng vừa để diệt mầm bệnh có thể
gây hại cho mối ghép dẫn đến thất bại. Dụng cụ
ghép nên được tiệt trùng, tốt nhất là dùng thuốc
tẩy có nồng độ 1,5% hoặc cao hơn. Tôi thường
sử dụng Clorox Clean-Up (một loại thuốc tẩy)
để phun vào các dụng cụ của tôi. Nếu bạn dùng
thuốc tẩy để khử trùng, điều rất quan trọng là toàn bộ dụng cụ đã
dính thuốc tẩy cần được rửa sạch với nước. Tại đây tôi đã có một
bài viết chi tiết hơn về việc khử trùng các dụng cụ:
http://www.fruitmentor.com/vi/khu-trung-dung-cu-ghep

Thời điểm trong ngày

Thời tiết ấm áp là lúc tốt nhất để ghép cây cam quýt bưởi, tuy thế
nhiệt độ cao quá có thể khiến hom bị khô nhanh chóng trong lúc
ghép. Để tránh điều này, điều quan trọng là ghép vào đúng thời điểm.
Tôi thường ghép vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn.

Làm việc nhanh chóng

Nếu chồi hoặc gốc ghép bị khô đi trong quá trình ghép, mối ghép sẽ
có khả năng thất bại rất cao. Do đó bạn cần phải làm việc thật nhanh
chóng để tránh nguy cơ này.

v1.0 Page 5 of 13
Phải sử dụng vật liệu thích hợp
Việc sử dụng vật liệu thích hợp cho
từng loại ghép khác nhau cũng là yếu
tố dẫn đến thành công hay thất bại. Tôi
đã gặp thất bại khi ghép mắt chữ T vì
tôi quấn mối ghép bằng parafilm thay vì
băng vinyl. Vỏ cây dâng lên cao và
xuyên qua lớp parafilm, khiến cho mối
ghép khô và chết. Sau lần đó, tôi đã cố
gắng sửa sai bằng cách gói mối ghép
với một dây cao su lên trên lớp
parafilm, và thất bại thêm một lần nữa.
Phải chi tôi đã sử dụng vật liệu thích hợp cho loại ghép này thì tôi đã
tiết kiệm không những là khoản tiền mua chồi, mà còn là khoảng thời
gian quý báu của tôi nữa.

Gói một cành ghép
Khi gói một cành ghép, bạn nên quấn từ dưới lên
và quấn lớp này chồng lên lớp kia. Nước mưa
thấm vào bên trong cành ghép sẽ có thể khiến mối
ghép bị hỏng. Gói cành ghép từ dưới lên cũng
giống như lợp ngói trên mái nhà sẽ ngăn nước
thấm vào trong. Tuy nhiên bạn cũng không nên
quấn quá nhiều chung quanh cành ghép.

v1.0 Page 6 of 13
Thiết bị tưới nước
Có lần tôi đã đã thất bại ghép một giống mới lên cây cho một người
nào đó. Khi tôi đến xem gốc ghép bị hỏng, thì tôi thấy nó bị ướt vì có
một vòi phun nước hướng trực tiếp vào nó. Nếu gốc ghép được gói
cẩn thận hơn thì có thể hy vọng cứu được, nhưng tốt nhất là tránh
dùng vòi phun nước chỉa thẳng vào cành ghép của cây.

Ghép cành vào ngày mưa

Sách vở có nói rằng không nên ghép cành cam quýt bưởi vào ngày
mưa vì độ ẩm tăng cao sẽ tạo điều kiện cho nấm gây bệnh và dẫn
đến thất bại. Điều này không quan trọng tại California nơi tôi sinh
sống vì nhiệt độ thuận lợi nhất cho việc ghép cây cam quýt là vào
mùa khô. Tuy nhiên, yếu tố này có thể quan trọng đối với những
người ở vùng khí hậu khác.

Tháo quấn băng của cành ghép

Sau ba hoặc bốn tuần thì tôi tháo quấn băng của cành ghép ra.

Đối với cành ghép, các vật liệu gói giúp cho cành nằm đúng vị trí
trong khi vết cắt lành lại. Nếu bạn tháo phần quấn quá sớm, cành
ghép có khả năng bị gãy hơn nhiều so với mắt ghép. Thường thì việc
mở băng quấn cành ghép ra không cần phải thực hiện gấp vì gốc
ghép vẫn phát triển tốt với vật liệu quấn chung quanh nó. Trong một
số trường hợp, phần băng quấn sẽ tự phân hủy đi theo thời gian.
Tuy nhiên, băng Vinyl sẽ mất một thời gian lâu dài để tự hủy. Một tình
huống hữu ích cho việc mở băng quấn gốc ghép sớm hơn bình
thường là khi một số mảnh ghép của tôi bắt đầu hiện nấm mốc bên
dưới vật liệu quấn (xem Tưới cây trước khi ghép cành phía trên).
Khi tôi nhận thấy nấm mốc đang hình thành, tôi đã tháo băng quấn ra
khỏi các mô ghép đang phát triển và đã cứu hầu hết các mô ghép
này.

v1.0 Page 7 of 13
Cành ghép
Một trong những sai lầm của người mới tập sự ghép là
ghép chồi hay cành ngược đầu. Bên phải cua bạn là
cành ghép có ba nụ và hai cuống lá. Hướng của cành
ghép có thể được xác định bằng cách nhìn vào chồi và
cuống lá. Một chồi non xuất hiện phía trên một cuống lá.
Trong một số trường hợp như với các chồi dưới đây,
cuống lá đã rụng đi. Để định hướng cho đúng, bạn có
thể tìm thấy một vết sẹo nằm rõ bên dưới chồi, là nơi mà
một cuống lá từng đã ở đó.

Chiều dài của một cành ghép cũng rất quan trọng khi
ghép cành. Một sai lầm của người tập sự là ghép toàn bộ
cành mà không cắt tỉa bất kỳ phần nào của nó đi. Nếu cành ghép quá
dài, nó có thể làm cho việc ghép có nhiều khả năng thất bại. Phần
thặng dư có thể khiến cho gốc ghép bị khô trước khi lành. Tốt nhất
nên để lại 3 hoặc 4 chồi trên cành ghép bên trên phần gốc ghép. Tôi
có xu hướng để lại 3 chồi, nhưng nếu cành ghép có chồi nằm gần
nhau, thì tôi thường để lại 4 chồi.

So sánh giữa ghép chồi và ghép cành

Khi ghép cành cam quýt bưởi tôi hầu như luôn luôn ghép cành hay
chồi thay vì ghép mắt. Tôi cũng áp dụng điều này cho việc ghép một
cây mới hay ghép thêm giống mới cho cây mà tôi đã có sẵn. Tôi
quan sát thấy rằng cành hay chồi ghép thường phát triển nhanh hơn
nhiều so với ghép mắt.

v1.0 Page 8 of 13
Mẹo ghép cây đa giống
Cành ghép cần ánh sáng
Vị trí của một cành ghép trên cây cũng rất quan trọng. Bạn nên chọn
một vị trí nào trên nhánh mục tiêu mà sẽ nhận được nhiều ánh sáng
mặt trời. Cành ghép cam quýt sẽ tự lành lại bất kể mức độ ánh sáng
nào. Ngược lại, nếu gốc ghép không có đủ ánh sáng, các nhánh
khác của cây sẽ lớn vượt qua nó và dần dần nó có thể chết.

Chừa chỗ cho sai sót

Khi cắt một phần nhánh để bắt đầu ghép cành, bạn nên chừa lại một
ít chỗ để phòng trường hợp sai sót. Có nghĩa là chừa thêm một chút
chỗ trên phần cắt, là nơi có vẻ như lý tưởng cho việc ghép cành.
Nếu có một sai lầm nào khi thực hiện việc ghép cành, thì phần dư ra
đó tạo cơ hội cho bạn ghép lại lần thứ hai. Cắt bỏ phần hư và bạn
thử ghép lại ở vị trí thấp hơn trên cùng một nhánh. Nếu không được
thì có thể phải cắt toàn bộ nhánh đó đi, hoặc chờ cho tới khi nó lớn
lên và thử ghép lại lần nữa.

Hiểu biết về hiện tượng “thống trị đỉnh”

Thống trị đỉnh là một hiện tượng tự nhiên qui định sự phát triển của
chồi cây cam quýt bưởi, và hiểu biết điều này rất quan trọng khi ghép
một cây đa giống. Các kích thích tố tự nhiên từ chồi ở phần đầu
nhánh cây sẽ ngăn chận sự phát triển phần chồi nằm ở vị trí thấp
hơn. Để cho phần chồi ghép phát triển, ảnh hưởng của các kích
thích tố này cần phải được khắc phục. Tôi nghĩ rằng một trong
những lý do khiến cành ghép có xu hướng phát triển nhanh chóng
hơn nhiều so với chồi ghép là do ghép cành khắc phục được những
ảnh hưởng của thống trị đỉnh dễ dàng hơn. Hãy ghi nhớ hiện tượng
này khi bắt đầu chọn một vị trí để ghép thì rất hữu ích.

v1.0 Page 9 of 13
Ghép thêm nhiều giống mới vào phần cuối của một cành

Tôi đã từng thấy nhiều người ghép chồi vào thân chính của một cây
cam quýt bưởi. Hiện tượng thống trị đỉnh sẽ ngăn chận sự phát triển
những gốc ghép này. Hy vọng duy nhất để ghép chồi vào thân chính
của một cây là phải cắt bỏ thân cây nằm phía trên chồi ghép, bởi vì
bất cứ chồi nào nằm phía trên của chồi ghép cũng sẽ sinh ra kích
thích tố ngăn chận sự phát triển của chồi nằm phía dưới của nó. Khi
ghép thêm giống mới, tốt nhất là ghép chúng vào phần cuối của một
nhánh đã cắt phần đầu. Điều này sẽ khắc phục được hiện tượng
thống trị đỉnh.

Ghép nhiều cành lên một nhánh

Khi ghép cành vào một nhánh có đường kính lớn, ghép nhiều cành
cùng một lúc sẽ rất hữu ích. Ghép như thế này sẽ làm tăng khả năng
thành công và giúp các vết cắt lớn lành lặn nhanh hơn. Khi vết
thương lành lại, chỉ giữ lại nhánh mạnh nhất và tỉa bỏ tất cả các chồi
còn lại. Điều này sẽ giúp gốc ghép lớn mạnh hơn so với việc giữ lại
những cành ghép còn lại. Khi ghép thêm nhiều cành ở phần cuối của
một nhánh, tốt nhất là nên chỉ nên ghép một giống thôi bởi vì các
cành ghép yếu hơn sẽ bị loại bỏ sau đó.

v1.0 Page 10 of 13
Quét nước sơn trắng cho cây
Khi phần cuối của các nhánh cây bị cắt bỏ
khỏi một cây cam quýt bưởi để dành chỗ cho
mắt ghép, thì các phần thấp hơn của thân
cây trước đây được che bóng nhờ vào
những nhánh đã bị cắt bỏ có thể bị cháy
nắng. Vỏ cây có khả năng bị nứt và hư hỏng
nặng. Trường hợp cành bị đóng băng thì
điều này cũng có thể xảy ra và hủy hoại cây.
Để tránh cho cây không bị cháy nắng, bạn
nên quét một loại sơn trắng lên các nhánh
cây và thân cây một khi không còn được che
nắng.Tôi sử dụng một hỗn hợp của một nửa
sơn trắng latex (mũ cao su) và một nửa
nước.

Cây không phát triển cân bằng

Một yếu tố cần phải cân nhắc khi ghép
nhiều giống lên một cây cam quýt bưởi
là một số những giống mới ghép có thể
phát triển nhanh hơn so với những
giống còn lại và sau này cây trở nên
mất cân bằng. Một độc giả có kinh
nghiệm với cây cam quýt đa giống đã
cho biết ông đã từng nhìn thấy một
giống cao hơn gấp 5 lần so với những
giống khác, và hậu quả là cây bị lệch.
Cây cam quýt thường không đòi hỏi cắt
tỉa nhiều, nhưng việc cắt tỉa có thể bù
đắp trong trường hợp này. Cây ghép đa giống đầu tiên của tôi là một
cây cam vàng lớn. Tôi ghép khoảng 30 giống cam quýt lên trên nó

v1.0 Page 11 of 13
(nhìn vào bức ảnh bên phải). Tôi không nghĩ rằng nó đã trở nên mất
cân đối, nhưng tôi nhận xét rằng một số giống phát triển chậm đã bị
lấn át. Tôi tin rằng những cây cam quýt còn non được ghép với nhiều
giống có khuynh hướng trở nên mất cân đối nhiều hơn so với cây
trưởng thành.

Trồng hàng rào bằng cây cam quýt bưởi

Đối với những người đang ngán ngẫm bởi viễn
cảnh phải tỉa cây hay những ai có một khoảnh
đất, thì trồng nhiều cây sát nhau tạo thành một
hàng rào là một phương cách khác để trồng
được nhiều giống cam quýt hơn. Tôi hết sức hài
lòng với giải pháp này. Hàng rào bên phải có
tám cây cách nhau 27,5 inch (70 cm) nam ở
phía bắc nhà tôi, nơi mà tôi đã từng e ngai sẽ
không đủ ánh sáng cho cây. Nhưng kết quả thật
là tốt đẹp, nơi đây đã cho ra những quả cam
quýt bưởi ngon nhất mà tôi từng có. Tôi ghép
giống thứ hai cho một vài cây trong hàng rào
này, tạo ra một cây có hai giống, và giống thứ
hai được ghép vào thân chính của cây. Thân cây
vẫn cân bằng bởi vì giống đầu tiên đã được ghép ở phần dưới cùng
của thân cây.


v1.0 Page 12 of 13
Quỹ tài trợ
Bài viết này được tài trợ bởi
Hội đồng nghiên cứu cây có
múi của tiểu bang California.

Xin cảm tạ!

Cảm tạ các bạn đã đọc bản ebook này! Tôi rất hy vọng bạn nhận
được giá trị của nó do đã giúp bạn thành công trong quá trình ghép
cây họ có múi.

Nếu biết bản ebook này sẽ giúp ích cho những ai thi xin vui lòng chia
sẻ bằng cách gửi cho những người này một liên kết dưới đây để họ
có thể tải về một bản ebook miễn phí và nhận các bản tin từ
fruitmentor:

http://fruitmentor.com/ThuThuatGhepCanh

Nếu một bằng cách nào đó bạn đã nhận được bản ebook này trong
lúc chưa đăng ký vào bản tin, bạn có thể đăng ký qua đường link
phía trên để nhận được bản ebook với phiên bản cập nhật mới nhất.

Tôi rất mong được biết bất kỳ thông tin phản hồi nào về bản ebook
này từ bạn. Một lần nữa xin cảm tạ và chúc bạn thành công!

Dan Willey

v1.0 Page 13 of 13