Professional Documents
Culture Documents
या ा यव थापन
आदश मािणत काय णाली
Standard Operating Procedure (SOP)
सन २०२२
िज हा आप ी यव थापन ािधकरण लातूर
िज हा लातूर
अनु मिणका
४ सावजनिक ०२३८२-२००८६८
कायकारी अिभयंता बांधकाम िवभाग, 9421987298
ी. नीलकंठ
लातरू
अिगनशमन दल - िज हा लातूर
अ. कायालय तालक
ु ा दरू वनी
१ अ नीशमन दल लातूर २२२१०१,
ी. शेख जाफर २२४९४९,
. मु य अ नीशमन अिधकारी टोल १०१
लातूर ९०११०३२३०१
अ . गावाचे नाव या े या देव थानाचे/द याचे या ेचे व प व आकषक या ेचा सदर या ेसाठी या ेसाठी
िठकाणाचे यव थापन (जसे कालावधी कोणको या या येणा-या
/देव थानाचे कोणाकडे आहे अजावळी/महापजु ा/पशु दशन गावाचे लोक या ेक ची
/द याचे नांव पधा इ.) येतात अदं ाजे
सं या
१ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८
१ लातूर ी िस दे र ी िनवास लाहोटी अजाबळी नाही १५ िदवस लातूर तालक
ु ा १५-२०
र ने र ी ानोबा गोरे ी महापजु ा/पश् दशन/कु या/ व लातूर ल
देव थान या ा नरे श कुमार लोककलानृ य / दा उडिवणे िज हयातील
२ लातूर हजरत ी िव मस ह क वाली मश ु ायरा पीराचे दशन ५ िदवस लातरू ५,००० ते
सरु तशहा वळी चौ हाण तालु यातील १०,०००
दगा उ स ी रे मशस ह सव लोक
पटेल चौक िबसेन
लातूर
३ लातरू हजरत ी रमेशिसगं क वाली मश ु ायरा पीराचे दशन ३ िदवस लातरू १०००-
शहावली िबसेन ी शेख तालु यातील २०००
ताजो ीन बाबा चाँद ई मसाईल सव लोक
दगा उ स शेख
शहाळी रोड
४ लातूर महेबुब ी राजामणीयार व क वाली मश ु ायरा पीराचे दशन ३ िदवस लातूर
सभु ानीदगा उस कमेटी तालु यातील
उस सव लोक
५ लातूर नवरा ी बाबुआ पा महापजू ा/सां कृ तीक काय म १० िदवस लातूर १०,०००
महो सव पारशे ी ी तालु यातील
गजं गोलाई िशवा पा अकंल सव लोक
६ लातूर रमझान ईद व औकाफबोड लातूर नमाज पठान १ िदवस. लातूर ५०,०००
बकरीईद तालु यातील
सव लोक
७ लातूर द जयंती िव ला मंडळ अजाबळी नाही ३ िदवस ---//--- ४०,०००-
या ा महापजू ा/सं कृ तीक काय म ५०,०००
८ लातूर खंडोबा भुआ प खु बा अजाबळी नाही ५ िदवस ---//--- १०,०००
देव थान या ा महापजू ा/सं कृ तीक काय म ते१५,०००
९ उदगीर ी उ ािलका ी सितश िगरी .- तालु यातील २०,०००द
७ ᅠिदवस
ऋिष महाराज महाराज सव लोक ते
या ा उदगीर २५,०००
१० उदगीर ी गु ी बाबूराव समगे - ७ िदवस उदगीर शहर व ५०,०००
हावगी वामी रा. हवगी वामी प रसरातील ते
सबं ध
ं ीत िवभागांनी सपं क अिधकारी िनयु करणे
१. ाम तरावरील या ासाठी नायब तहिसलदार व मडं ळ अिधकारी याचं ी िनयु करावी.
२. तालकु ा तरावरील या ासाठी तहिसलदार यानं ा सपं क अिधकारी हणनु िनयु करावे.
३. िज हा तरीय या ासाठी उपिवभागीय अिधकारी यानं ा संपक अिधकारी हणनु िनयु करावे.
४. रा य तरीय या ासाठी िज हािधकारी दजा या अिधकारी यांची िनयु करावे.
सपं क अिधकारी यां या सचू ना व देखरे खाली व िनयं णाखाली शासक य िनमशासिकय सं था थािनक
वरा य सं था याच
ं े सव िवभागानं ी काय करावे. यानं ा दे यात आले या आप या िवभगाशी कायालय
कामकाजा या जबाबदा-या पार पाडा यात. सपं क अिधकारी यांनी संबंिधत िवभागातून करावया या पणू तयारी
संदभात या या िवभागाकडे सोपिव यात आले या जबाबदा-या व कामाची पतू ता झाली आहे िकंवा नाही.
याबाबत वेळोवेळी आढावा घेवनू सबं िं धताकडुन पतु ता क न यावी. सव सबं िं धत िवभाग अतं गत सहिनयं ण
साध याची भूिमका सपं क अिधकारी यांनी पार पाडावी.
िज हा शासनाची कत ये व काय
१. मंिदर टेकडीवर अस यास पाय-यावर कोणतीही दक ु ाने ठे व यात येवु नये. माग मोकळा ठे वावा.
२. मिं दराम ये नारळ िकंवा तेल यांचा साठा कर यांसाठी मंिदर ट कडुन एक जागा िनि त करावी.
तसेच घसर यासाखा पदाथ प रसर िकंवा पायरीवर पस नये. या बाबत िज हा शासनाने मदं ीर
शासनामाफत कायवाही करावी.
३. मंिदराभोवती असलेली जिमन शासक य मालक ची अस यास प रसर श त मोकळी ठे व यासाठी
सबं िं धत िज हा शासनाने आव यक या उपाय योजना करा यात.
४. भािवकां या मागातील अित मणे काढुन टाकावीत.
५. आप कालीन प रि थती उदभव ् यास संबंिधत िज हा शासनामाफत आव यकतेनुसार
आप ीगृ तानं ा अथ क मदत दे यात यावी.
६. मािणत कायप दती तयार करताना संबंिधत िवभागा या अिधका-ं याची कत य व जदाबदारी िनि त
करावी. िज हा व रा य तरावर या ा या वेळी संबंिधत िवभागीय आयु , े ीय कायालयावर
देखरे ख ठे वतील.
सबं िं धतांनी आव यक ती काळजी घे याबाबत पढु ील माणे मागदशक सच ु ना सतृ कर यात येत
आहेत.
१ िज हा िवशेघ शाखेकडील अिधकारी व कमचा यांकडुन तसेच घातपातिवरोधी पथकाकडुन देव थान
प रसर, मदं ीर व िमरवणक
ू चा माग तपासणी क न यावा.
२ िमरवणक ू दर यान तसेच भािवकाचं े दशनाचे रांगेत, नाना या िठकाणी,बस टँड इ.िठकाणी
समाजिवघातक कृ य करणारे पािकटमारी करणारे इसमांवर ठे वणेकामी थािनक गु हे शाखेकडील
कमचा यांनी नेमणक ु करावी.
३. नो पािकग झोन घोिषत कर यासाठी अिधसचू ना जाहीर करावी.
अ. . तपशील अिभ ाय
१ र त ं द आहे का
२ भािवकां या ये या-जा याचे वतं माग आहेत का
३ वाहतुक ची यव था कर यात आली आहे का
४ आिणबाणी या प र थतीसाठी हॉटलाईन वायरलेस उपकरणाचं ी यव था
आहे/नाही
५ िनयं ण क व सी.सी.टी. ही.ची यं ण ससु ज आहे/ नाही
६ आप कालीन माग आहे / नाही
७ बॅरे सची यव था परु ेशी मजबूत आहे / नाही
८ पोलीस दल, गृहर क दले वयंसेवक उपल ध आहे/ नाही
९ नाराळ फोड याची वतं जागा नेमली आहे / नाही
१० क लखा याची यव था के ली आहे / नाही.
११ भािवकां या िप या या पा याची सोय के ली आहे / नाही
१२ व छता यव था साधन गृहाची यव था के ली आहे / नाही
१३ ता परु ते दक
ु ाने लाव यासाठी सरु ि त अतं राची मयादा ठे वली आहे / नाही
१४ सदर दक
ु ानानं ा ता परु ते परवाने िदले आहे / नाही
१५ भािवकां या वाहतुक साठी एस.टी. यव था कर यात आली आहे / नाही.
१६ वाहने पाक गं ची यव था आहे / नाही
१७ वाहतुक चा ओघ िनयंि त कर यासाठी यं णा उभी कर यात आली आहे/नाही
१८ सरु ि त िव तू परु वठा कर यात आला आहे / नाही
१९ अि नरोधक यं णा उपल ध आहे / नाही
२० णवाहीके स ससु ज वै क य कुमक उपल ध आहे / नाही
२१ उपहारगृह,े हॉटेल व अ य खादय पदाथा या दक
ु ानात भेसळयु पदाथ नाही
याची खा ी के ली आहे / नाही
सावजिनक बांधकाम
१. रे ट हाऊस, सं या फोन
२. संबंधीत र यांची डागडुजी
३. धो या या जागा-सचु ना पाटी
४. दशन रांगेमधील यव था
५. एस.टी.बस थाबं ा ते मंदीर मागाची िवशेष यव था
६. अचानक येणा-या आप ी साठीचे कमचारी व सािह य
७. मुख अिधकारी नांव फोन
८. एकूण वाहने - ाय हर नांव फोन
९. एकूण िबगारी - उपल ध िठकाण
१०. मंदीर माग दु ती, सचु ना फलक
११. एके री माग, नो ए ी, धो याचे वळण इ. येक िठकाणी िनदश फलक
१२. पाणी यव था
पाणी यव था
आरो य िवभाग
व छता िवभाग
िव तू महामडं ळ
लातूर िज हयाम ये ी.िस दे र र ने र देव थान ट न दणीकृ त आहे. या अशासक य सं थे या वतीने मंिदराची
देखभाल व या ेचे िनयोजन कर यांत येते.
वायंपाकगृह व भोजनगृह वतं आहे. सवसाधरणपणे १००० भावीकाचं ी भोजनाची यव था कर यां या ीने
सािह य उपल ध आहे.
मिं दर देवालयाचा एकूण प रसर २५ एकर आहे. सपं णू जमीन या ेसाठी उपल ध असते.
या ेसाठी महारा , आं देश, कनाटक, म य देश, गजु रात, उ र देश, ओरीसा, राज थान इ यादी रा यातनू
भावीक लातूर येथे येतात.
लातूर िज हा आं देश, कनाटक व म य देश यां या िसमेलगत असनू िशव व िस दे राचे भ असलेले
भावीक या या ेसाठी मोठया माणावर लातूर येथे दाखल होतात.
दशन यव था
महािशवरा ी या पिह या रा ी हणजे ारंभी गावळी समाजा तफ दु धिभषेक सोहळा आयोजन कर यांत येतो.
या वेळी दशनासाठी मिहला व पु षां या वतं रागं ा मंिदरा या डा या व उज या बाजनू े कर यांत येतात.
यासाठी बॅरेकेट ग कर यांत येते. गद या िनयोजनासाठी या ा सिमती या वतीने ३०० वयंसेवक व ५० टा क
फोस ५० खाजगी सुर ा र क नेम यांत येतात. मंदीर सपाट जागेवर असनू ड गर भागाचा टेकडीचा या मंदीराशी
व मंिदराकडे याणा-या मागाशी संबंध नाही. मंिदरास सपाट १० पाय-या आहेत. यामुळे दशनासाठी भावीकांना
नैसिगक अडचणी नाहीत. सरु ेसाठी बॅकरेकट ग कर यांत येते.
नारळ फोडणे :- भावीकानं ा नारळ फोड यांसाठी वतं यव था कर यांत आलेली आहे. या िठकाणी २४
तासासाठी दोन वतं य ची नेमणक
ू कर यांत येते. भावीकांची नारळ ते फोडून देतात याम ये नाराळा या
टरकल व खोबरे व पाणी वतं क न िदले जाते. नारळातून िनघणा-या पा यांचा भावीकाशी संबंधी येत नाही.
सदरचे पा याचा िनचरा होणेसाठी वतं पाईपलाईन कर यांत आलेली असनू सदरचे पाणी मंिदरा बाहेर शोध
खड्डया पयत पोहचते. यामळ
ु े व छता राहते.
भाव या वतीने मिं दरात वाह यातं येणा-या वात, धपु , कापरु , उदब या व तेल या साठी य कंु ड असनू या
िठकाणी पजु री िनयु असतात. यां या ह ते सदरचे पजु ा सािह य य कंु डाम ये अपणु कर यातं येते. या
िठकाणी तेलाचा िनसरडा कार होत नाही.
आयोजन
या ा सिमती या वतीने या ा संयोजन मु य सिमती, व दशन, पास सिमती, भोजन सिमती, भजन िकतन सिमती,
पाणी यव था सिमती, व छता सिमती, आरो य सिमती, डा सिमती, संर ण सिमती, कु ती सिमती, कृ िष
पशु दशन सिमती, िव तू व डेकोरे श सिमती, िस दी सिमती, वयसं ेवक सिमती, अिभषेक सिमती, पु प
सजावट सिमती, पाक गं यव था सिमती, इ यादी सिम या गठीत कर यांत येवनू येक सिमतीवर सव
साधरणपणे १० सिमती सद य व २५ सहायक काम करतात. असे एकूण ३००-३५० य या वतीने या ा
िनयोजन कर यातं येते.
करमणूक साधने
या े िनिम य राहटपाळणे, जॉईटं हील, मौत का कंु आ, टोरा-टोरा, जादचू े खेळ, आकाशी नाव, वॉटर पाक, रे वे
व लहान मोठे पाळणे, तसेच लोकनाटय तमाशा मंडळ, लावणी महो सव, इ यादीचे आयोजन कर यांत येते. या
सवासाठी तहसीलदार यां याकडून व इतर आव यक ािधका-याकडून परवाने काढ यांत येतात.
हॉटे स
या ेसाठी मोठया माणावर जनतेची रे लचेल अस यामळ ु े सवसाधारण पणे ५० हॉटे स या प रसराम ये
उभार यांत येतात. यासाठी संबधं ीत ािधकारी यां याकडून परवाने घे यांचे बंधनकारक असनू यावर अ न व
औषध शासन िवभागा या िन र काचे िनयं ण असते. अ न व औषध शासना या वतीने अ न िन र क यांची
िनयु या ेसाठी कर यात येते.
सुर ा यव था
पाक ग यव था
शहरातून मंिदराकडे वेश कर यांचे एकूण ३ माग असनू सव मागावर वतं पाक गं यव था असून. या िठकाणी
दचु ाक वाहने तीनचाक वाहने व चारचाक वाहने यांची वतं यव था असते व यासाठी वेगळी जागा नेमणू
दे यातं आलेली असनू या ा आरखडयाम ये याचा समावेश असतो. पाक गं यव थ◌े या िठकाणी कोणतेही
वालागृही पदाथ ठे व यातं येत नाहीत. सदरची यव था कं ाटदारास िललाव प दतीने दे यातं येते. यामळ
ु े
वाहनाच
ं ी सरु ा चागं या कारे होते. व वाहन चोरी हो याचं ा कार होत नाही. शहर वाहतक
ू बसेस साठी
वतं यव था असनू या िठकाणी एका वेळी २५ बसेस थांबतील ऐवढी जागा आर ीत कर यांत आलेली
असते.
िव ूत यव था
महारा रा य िव तू िवतरण कंपनी या वतीने या ा या िनयोजनासाठी या प रसराम ये दोन डी.पी. बसिव यांत
आ या असनू या ारे परु सा िव तू परु वठा होतो.
लाईट गे यास कं ाटदाराकडे, मंिदर यव थापनाकडे व पाणी पुरवठादाराकडे जनरे टरची यव था आहे.
अि नशामक
अडॅ हा स टे नॉलॉजी
या े या सपं णु प रसराम ये १० चौक असनू या िठकाणी मोठे मनोर उभार यातं येतात. या मनो-यावर ि हडीओ
कॅ मेरी लाव यातं येवनू सव कॅ मेरी एका िनयं ण क ाशी जोड यातं आलेले असतात. तसेच या मनो-याव न मोठे
वनी ेपन यं े बसिव यातं आलेले आहेत. यामळ
ु े आव यकता भास यास कोण याही सचु ना जनतेस ता काळ
व सव एकाच वेळी दे यांत येतात. चोर, व अफवा यां यापासनू बचावासाठी ही यं णा भावीपणे काम पहाते.
आप ी यव थापन
या ेचे व प व यां साठी भेट देणा-यांची सं या मोठया माणावर अस यामळ
ु े िज हािधकारी कायालया या
वतीने या िठकाणी आप ी यव थापनाचा वतं टॉल लाव यांत येतो. या ारे जनतेस जनजागृतीचे सािह य
वाटप कर यांत येते. तसेच पथनाटयाचे अयोजन कर यांत येते.
भक
ू ं प रोधक घराचे मॉडल या िठकाणी ठे व यांत येते व या बाबतची तां ीक मािहती असणारे कमचारी िनयु
कर यांत येतात या ारे जनेतेस भक
ू ं परोधक घरे बांध याचे बोधन कर यांत येते.
तसेच भक
ू ं प, आग, िवज, वादळ, इ यादी सार या नैसग क आप ीस सामोरी जा यासं ाठी या उपायोजना करणे
या आप ीची ित ता कमी कर यासं ाठी िनयोजन करणे सबं धं ी सािह य वाटप व जनजागृती कर यातं येते.
सन २००८ म ये लातरू िज हा रौ य महो सव वषा िनिम य आप ी यव थपनाचे टॉल उभार यातं आले होते.
सदर या टॉलचे उदघाटन
् मा. मु यमं ी महारा रा य यां या ह ते कर यांत आले होते. तसेच या टॉला मा.
गृहमं ी, भारत सरकार यानं ी भेट िदलेली आहे. यां या ह ते आप ी यव थापन िवषयक पु तीके चे िवमोचन
कर यांत आलेले आहे.
या टॉलसाठी िज हा आप ती यव थापन अिधकारी, नेह यवु ा क ाचे युवक व सुर ेसाठी होमगाडस् यांची
नेमणक
ू कर यात येते.
महानगरपािलका, लातूर
पाणी परु वठया साठी या ा आयोजन सिमती या वतीने कायम या ७ टा या उभार यांत आले या असनू
या िशवाय ११ टॅकरची यव था असते.
दोन िफरते व छतागृह मिहला व पु षासाठी वतं ठे व यांत आलेले असनू . ट या वतीने एका
वतं प रसरा म ये ता परु ते व छतागृह उभी कर यातं आलेली आहेत. यामळ
ु े कोण याही कारची
दगु धी प रसरा पसरणार नाही. याची द ता घे यातं येते.
नगर प रषदेने घण कच-यासाठीचे कं ाट िदलेले असनू यां या माफत तसेच ट या वतीने प रसरातील
कचारा थलांतरीत कर यांत येतो. या सव कामावर िनयं णासाठी ३ िन र क व २५ कमचारी िनयु
कर यांत येतात.
या िशवाय अि नशामक िवभागात एमआयडीसी म ये व गांधी चौक या िठकाणी ससु य अशी वाहने
२४ सेवेसाठी उपल ध असतात.
आरो य यव था
िज हा प रषदे या आरो य िवभागा या वतीने व िज हा श य िचिक सक यां या वतीने एकूण १५
आरो य टॉल या े या िठकाणी उभार यांत येतात. याम ये १ अॅ यल ू स, ऑ सीजन यव थेसह
स य असते तसेच अशासक य सं थे या वतीने ५ अॅ यल
ू स परु िव यातं येतात.
या कालावधीत साथी या रोगावर लसीकरण कर यांत येते.
आरो य िवषयक जनजागृती टॉल उभार यांत येतात.
तसेच या कामी ५ डॉ टरस, ७-१० नस याचं ी व मदतनीस याचं ी िनयु कर यातं येते.
परु े सा औषधाचा साठा ठे व यांत येतो.
सम वयक हणनू वै क य अिधकारी, लातूर हे काम पहातात.
पोलीस िवभाग
लातूर िज हयाम ये ी.िस दे र र ने र देव थान या े या िनिम याने पुरेसा बंदोब त ठे व यांत येतो.
वाहतूक शाखेकडे एकूण १५ बॅरेकेट व खाजगी १० बॅरेकेट उपल ध आहेत. यांचा वापर वाहतूक स
िनयं णासाठी कर यांत येतो.
तसेच सा या वेषातील पोलीस या ेम ये गद या िठकाणी िफ न चोर व अफवा पसरवणारे यां यावर पाळत ठे वनू
असतात.
कायदा व सु यव था
िज हादडं ािधकारी, लातूर यां या वतीने या ा कालावधीत कायदा व सु यव थेचे काम पहा यांत येते. कायदा
व सु यव थे या ीने आदेश पारीत कर यांत येतात.