ŁĄCZENIE  METALI
dr inż. Agnieszka Kurc-Lisiecka
Pracownik Instytutu Naukowego Przedsiębiorczości i Innowacji w Wydziale Zamiejscowym w Chorzowie Wyższej Szkoły
Bankowej w Poznaniu. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia inżynierii materiałowej, ze szczególnym
uwzględnieniem obróbki plastycznej na zimno stali specjalnych odpornych na korozję oraz technologie spawania stali
konstrukcyjnych o wysokiej wytrzymałości (Advanced High Strength Steel – AHSS) i innych materiałów inżynierskich, a
także techniki i technologie wytwarzania materiałów inżynierskich oraz zarządzania jakością, logistyki produkcji i procesów
przygotowania produkcji.
Spawanie
– technologia o wysokim
potencjale innowacyjnym
Z analizy danych opublikowanych przez firmę do-
radczą Frost & Sullivan w raporcie pt. „Kluczowe
technologie w zaawansowanych procesach pro-
dukcji i automatyzacji 2015” (2015 Top Technologies
in Advanced Manufacturing and Automation (Tech-
nical Insights)) (1), wynika, że „technologie łączenia
wielu materiałów” to obok wytwarzania addytyw-
nego (druku 3D), produkcji kompozytów, produk-
cji cyfrowej, mikro- i nanoprodukcji techniki ALD
(ang. Atomic Layer Deposition – osadzenie warstw
atomowych), zaawansowanej litografii i robotyzacji
czy lewitacji magnetycznej są technologiami, któ-
re „dysponują potencjałem zrewolucjonizowania
praktyk przemysłowych”. Kluczowe innowacje będą
dotyczyły procesów łączenia materiałów oraz dąży-
ły do zmniejszenia masy i obniżenia emisji, głównie
w branży motoryzacyjnej, kosmicznej, budownic-
twie oraz szeroko pojętym przemyśle.
Spośród ankietowanych firm około 62% świadczy
usługi w zakresie łączenia różnego rodzaju mate-
riałów (wyk. VI.1), co potwierdza duże znaczenie
tego segmentu rynku w Polsce. Najczęściej łączo-
nymi materiałami są stale węglowe zwykłej jakości
(prawie 88%), a także stale o specjalnych właściwo-
ściach, tzn. stale: nierdzewne ferrytyczne i austeni-
tyczne (62%), kwasoodporne (36%) oraz stale fer-
rytyczno-austenityczne typu duplex (28%) (wyk.
VI.1a). Istotną część rynku obejmuje także łączenie
stali konstrukcyjnych (38%), a zatem materiałów
przetwarzanych głównie na potrzeby budownictwa
drogowo-mostowego czy przemysłu samochodo-
wego. Z kolei 24% ankietowanych firm zadeklaro-
wało łączenie stali narzędziowych. Należy zwrócić
uwagę, że tylko 16% badanych firm zajmuje się łą-
czeniem stali wysokowytrzymałych i zabezpiecza-
nych przed korozją poprzez cynkowanie. Również
niewiele, bo zaledwie 15%, ankietowanych zadekla-
rowało łączenie stali trudnościeralnych.
96
Wśród najczęściej łączonych metali nieżelaznych
ankietowani wskazali stopy aluminium (35%),
co bez wątpienia związane jest z właściwościami
tych materiałów, głównie: małą gęstością (w przy-
padku Al – 2,7 g/cm3, a zatem trzykrotnie mniej-
szą niż dla żelaza), wysoką odpornością korozyj-
ną, dużą przewodnością elektryczną i cieplną,
odpornością na ścieranie oraz estetycznym wy-
glądem. Dzięki posiadanym właściwościom sto-
py aluminium znajdują zastosowanie w przemyśle
energetycznym, samochodowym, spożywczym,
chemicznym, a także budownictwie i lotnictwie.
Z badań ankietowych wynika, że chętnie łączone
są również miedź (12%) i mosiądz. Poza stalami
i stopami metali kolorowych łączone są również
tworzywa sztuczne.
Technologie spawania
Spawanie jest podstawową technologią stoso-
waną w przypadku wytwarzania różnego rodzaju
konstrukcji stalowych. Ponad 93% ankietowanych
firm łączy materiały właśnie za pomocą spawania
(wyk. VI.2). Zakłady dysponują głównie urządze-
niami do spawania ręcznego (ok. 76%), najczęściej
w liczbie od 1 do 3 sztuk (wyk. VI.2a). Praca ręcz-
na jest najczęściej stosowana w przypadku ma-
łych i średnich firm, w których skala produkcji nie
pozwala na wprowadzenie automatyzacji proce-
sów produkcyjnych lub gdy produkcja obejmu-
je wytwarzanie wyrobów na indywidualne zamó-
wienie. Biorąc pod uwagę wzrost zainteresowania
mechanizacją czy automatyzacją procesów spa-
walniczych, związany głównie z zapewnieniem
wysokiej jakości wyrobów i powtarzalności pro-
dukcji, przy możliwie niskim koszcie jednostko-
wym, zastanawiające jest, że tylko nieco ponad
36% analizowanych firm posiada urządzenia zme-
chanizowane. Na uwagę zasługuje fakt, że udział
RAPORT  RYNEK  OBRÓBKI  STALI  W   POLSCE 38,84%
nie

ŁĄCZENIEM METALI
ZAJMUJE SIĘ BLISKO
UCZESTNIKÓW BADANIA 62%
61,16%
tak

ŁĄCZENIE METALI – MATERIAŁY

Łączone są wszystkie rodzaje metali, w pierwszej
kolejności stal węglowa zwykłej jakości. Wśród Wyk. IV.1. Czy firma świadczy usługi łączenia metali?

metali kolorowych są to głównie: aluminium, miedź

i mosiądz, a wśród materiałów niemetalowych –
głównie tworzywa sztuczne. Szczegóły w wyk. VI.1a.

stal węglowa zwykłej jakości 87,84

stal nierdzewna 62,16
stal kwasoodporna 36,49
stal narzędziowa 24,32
stal konstrukcyjna 37,84
stal ocynkowana 16,22
Stal typu duplex 28,38
Stal wysokowytrzymała 16,22
Stal trudnościeralna 14,86
Stopy aluminium 35,14
Stopy miedzi 12,16
inne metale kolorowe lub ich stopy 1,35

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 [%]

Wyk. VI.1 a. Materiały wykorzystywane w technologiach łączenia

procentowy przedsiębiorstw posiadających stano- sce na 10 tys. pracowników przypadają 32 robo-

wiska zmechanizowane jest na tym samym pozio-
mie co w 2013 roku (2). Przyczynami spowolnienia
rozwoju branży spawalniczej w Europie mogą być
brak wykwalifikowanych pracowników i przeno-
szenie produkcji do Azji (3).
Urządzenia spawalnicze sterowane numerycz-
nie posiada mniej niż 4% badanych firm, a łącz-
na liczba tego typu urządzeń wynosi ok. 10%,
przy czym wszystkie klasyfikowane są jako nowe
(wyk. VI 2a).
Międzynarodowa Federacja Robotyki (z ang. Inter-
national Federation of Robotics – IFR) informuje,
że globalna wartość rynku systemów zrobotyzo-
wanych na koniec 2016 roku, wyniosła 13,1 miliar-
dów dolarów (co oznacza wzrost o 18% w stosunku
do roku poprzedniego i jednocześnie o 2 punkty
procentowe więcej niż ilościowy wzrost sprzeda-
ży), a w fabrykach na całym świecie pracuje od ok.
1,8  do 2,6 mln nowych robotów przemysłowych
(6). Z danych IFR z 2017 roku wynika, że w Pol-
ty przemysłowe, podczas gdy średnia globalna
to ok. 74 urządzeń, europejska to 99 robotów, na-
tomiast w Ameryce to ok. 84 jednostki, a w Azji
ok. 63 jednostki.. Wskaźnik gęstości robotyzacji
w Polsce jest znacznie poniżej wskazań zarówno
ogólnoświatowych (np.: Korea Południowa – 631
jednostek, Singapur – 488 jednostek, Japonia-303
jednostki), jak i okolicznych krajów zachodnioeu-
ropejskich (np.: Niemcy –  309 roboty, Belgia -184
robotów), co wskazuje, że na rynku krajowym wciąż
istnieje bardzo duży potencjał w tym zakresie (4-6).
Optymistyczne są również prognozy specjalistów,
które zapowiadają dynamiczny wzrost robotyza-
cji w polskim przemyśle. Najczęstszym obszarem
zastosowań robotów przemysłowych sprzedawa-
nych w Polsce jest przemysł dóbr powszechnego
użytku, tzw. general industry (ponad 50% urządzeń),
w szczególności przemysł spożywczy (przenosze-
nie, szybkie pakowanie – picking, paletyzacja), ob-
sługa maszyn CNC, motoryzacja, a także aplikacje

97
ŁĄCZENIE  METALI 6,76%
nie

SPAWANIE
WYKONUJE PONAD
FIRM ZAJMUJĄCYCH SIĘ
93%
ŁĄCZENIEM MATERIAŁÓW

Wyk. VI.2. Czy firma świadczy usługi spawania?

93,24 %
tak

SPAWANIE – MASZYNY
Maszyny ręczne – od 1 do 40 sztuk (w większości od 1 do 3 szt.) – posiada nieco ponad 76% firm.
W maszyny zmechanizowane wyposażonych jest nieco ponad 36% firm. Liczba tych maszyn w jednej
firmie waha się od 1 do 34 (z reguły od 1 do 3). Są w zdecydowanej większości najnowsze i nowe (łącznie
86% wskazań). Maszyny spawalnicze CNC posiada mniej niż 4% firm. Wszystkie są nowe. Szczegółowe
dane w wyk. VI.2a.

MASZYNY RĘCZNE
52,33% liczba
tak 1 22,22
2 17,78
3 15,57
4 4,44
5-9 11,11
10-20 20
21-30 2,22
31-40 2,22
41-141 2,22
47,67% 142 i więcej 2,22
nie
0 5 10 15 20 25 [%]

MASZYNY
ZMECHANIZOWANE 37,21% liczba
tak 1 21,88
2 9,38
4 21,88
5-15 31,25
16 i więcej 15,63

0 5 10 15 20 25 30 [%]

wiek
poniżej roku 5,67
62,79% 1-2 15,32
nie nowe 68,43
stare 10

Wyk. VI.2a. Jakie typy maszyn posiada firma? 0 20 40 60 80 [%]

MASZYNY ZMECHANIZOWANE:
– najczęściej wskazywani producenci: Bester, ESAB, Formica, Kemppi, Lincoln, Novapax,
Oerlikon, Orbitec, Kemper, Trumpf, Promotech,
– kraje: Czechy, Niemcy, Polska, USA, Francja.

98
RAPORT  RYNEK  OBRÓBKI  STALI  W   POLSCE

10,47%
MASZYNY CNC tak

liczba
1 44,44
2 i więcej 55,56

0 15 30 45 60 75 [%]

MASZYNY CNC:
89,53% – najczęściej wskazywani producenci: Panasonic, Air Liquide,
nie
Haas Poland,
– kraje: Anglia, Czechy, USA.
Wyk. IV.2a – cd. Jakie typy maszyn posiada firma?

SPAWANIE – METODY
Najpowszechniejszą metodą spawania jest MAG, następnie MIG i TIG. Spawanie laserowe wykonuje
niecałe 3%, a plazmowe zaledwie 1,5% badanych. Szczegóły w wyk. VI.2b.

Spawanie – metody (wielokrotny wybór)

spawanie gazowe 11,59
spawanie elektrodami otulonymi 17,39
spawanie łukiem krytym 13,04
spawanie MIG 78,26
spawanie MAG 82,61
spawanie TIG 81,16
spawanie drutem rdzeniowym 10,14
spawanie laserowe 2,90
spawanie plazmowe 1,45
inne 4,35
w osłonie gazowej 33,33
zgrzewanie 33,33
do tworzywa 33,33
0 20 40 60 80 100 [%]

Wyk. VI.2b. Jakie metody spawania są stosowane w firmie?

spawalnicze (głównie spawanie łukowe metodami
MIG/MAG oraz zgrzewanie).
Wśród analizowanych przedsiębiorstw najpow-
szechniejszą metodą spawania jest MAG (82,61%),
następnie są to TIG (81,16%) oraz MIG (78,26%)
(wyk.VI.2b). Głównymi przyczynami szerokiego
wykorzystania metody MAG (ang. Metal Active
Gas), czyli procesu spawania łukowego elektrodą
topliwą w osłonie gazów aktywnych, są jej uni-
wersalność i możliwość zastosowania do spawa-
nia konstrukcji stalowych o grubości złącza w za-
kresie od ok. 2,5 do najczęściej 10 mm, ze stali
niestopowych oraz niskostopowych, praktycznie
we wszystkich pozycjach. Z kolei spawanie elek-
trodą topliwą (TIG – Tungsten Inert Gas) znajduje
zastosowanie do łączenia stali stopowych i metali
nieżelaznych (np.: Cu, Al, Mg i ich stopów). Należy
zwrócić uwagę, że stosowane obecnie konwen-
cjonalne metody spawania łukowego w osłonach
gazów obojętnych elektrodą stapiającą się (MIG)
oraz elektrodą nietopliwą (TIG) nie zapewniają naj-
wyższej jakości spoin oraz wysokiej wydajności
spawania. W obu metodach spawania częstym
problemem jest występowanie niedopuszczal-
nych niezgodności spawalniczych w postaci bra-
ków przetopienia ściegu graniowego, przyklejeń
w spoinie, porowatości, podtopień, a także niepo-
prawnego kształtu i wymiarów grani oraz lica spoin
(7). Dzieje się tak, ponieważ jakość spoiny w dużym
stopniu zależy od umiejętności spawacza. Czyn-

99
ŁĄCZENIE  METALI
ZROBOTYZOWANE – ZAUTOMATYZOWANE STANOWISKA SPAWALNICZE –
CELE SPAWALNICZE – TYP OPROGRAMOWANIA MASZYN
81,25% firm stosujących tę technikę łączenia posiada od 1 do 4 cel spawalniczych – vide wyk. VI.2c.
Zdecydowana większość (62,5%) stosuje oprogramowanie producenta – vide wyk. VI.2d.
1 56,25
Najczęściej wymieniane oprogramowanie:
2 i więcej
Oerlikon, Panasonic, Siemens, Braun.
76,81%
nie
62,50 %
23,19 % oprogramowanie
producenta maszyny
tak
Wyk. VI.2c. Czy firma posiada zrobotyzowane/
zautomatyzowane stanowiska spawalnicze/cele spawalnicze?
nikami wpływającymi na popularność spawarek
MIG i MAG są ich przystępna cena oraz możliwość
automatyzacji i mechanizacji tego typu spawania
(8). Jednak, jak wynika z analizy danych ankieto-
wych, zautomatyzowane/zrobotyzowane stanowi-
ska spawalnicze i cele spawalnicze posiada nieco
ponad 23% firm świadczących usługi łączenia ma-
teriałów (wyk. VI.2c). Z kolei maszyny sterowane
numerycznie są w 62,50% wyposażone w oprogra-
mowanie producenta maszyny (wyk. VI.2d). Sto-
pień automatyzacji i robotyzacji przedsiębiorstw
tego sektora jest umiarkowany, co związane jest
głównie z ograniczoną wielkością i budżetem firm.
Pomimo, że lasery są najnowocześniejszym źró-
dłem energii stosowanym w procesach spawal-
niczych, a spawanie laserowe jest jednym z naj-
bardziej zaawansowanych procesów łączenia
metali i stopów, konkurującym swymi cechami
technologicznymi i ekonomicznymi ze wszystki-
mi metodami spawania, szczególnie zaś ze spa-
100
liczba
43,75
0 10 20 40 50 60 [%]
25%
nie wiem
12,50%
niezależne
oprogramowanie
Wyk. VI.2d. Jeśli tak, proszę o podanie
typu oprogramowania maszyn
waniem wiązką elektronów, to  obecnie zaledwie
3% ankietowanych firm świadczy usługi z tego
zakresu (wyk. VI.2b). Na niskim poziomie pozo-
staje również poziom usług w zakresie spawania
plazmowego, które oferuje tylko 1,5% ankietowa-
nych firm. Z kolei innymi metodami łączenia, jak
np.: spawanie hybrydowe (Laser+MAG), elektro-
żużlowe czy zgrzewanie tarciowe, zajmuje się ok.
4,3% badanych przedsiębiorstw. Prawdopodobną
przyczyną tak niskiego zainteresowania nowocze-
snymi technologiami spawania jest wciąż zbyt wy-
soki koszt zakupu tego typu urządzeń, w porów-
naniu do urządzeń konwencjonalnych.
Zgrzewanie i lutowanie oraz
pozostałe technologie łączenia
materiałów
Usługi łączenia elementów w procesie zgrzewania
świadczy niecałe 21% ankietowanych firm (wyk.
VI.3). Posiadany park maszynowy badanych przed-
RAPORT  RYNEK  OBRÓBKI  STALI  W   POLSCE

21%
79,73%
nie ZGRZEWANIE
WYKONUJE NIECAŁE
FIRM ZAJMUJĄCYCH SIĘ ŁĄCZENIEM
– VIDE WYK. VI. 3.

Wyk. IV.3. Czy firma świadczy usługi zgrzewania?

20,27%
tak

ZGRZEWANIE – MASZYNY
Blisko 70% firm wyposażonych jest w maszyny ręczne. 30% posiada maszyny zmechanizowane.
20% z nich to urządzenia stare. Maszyn CNC nie wskazał żaden z przedsiębiorców zajmujących się
zgrzewaniem. Szczegóły w wyk. VI.3a.

MASZYNY RĘCZNE MASZYNY MASZYNY CNC

30% ZMECHANIZOWANE 70%
tak tak

30% 100%
70% nie nie
nie

Wyk. IV. 3a. Jakie typy maszyn posiada firma?

wiek
poniżej roku 10
1-2 20
siębiorstw w większości obejmuje urządzenia ręcz- nowe 50
ne (70%) i zmechanizowane (30%) o konstrukcji stare 20
sprzed co najmniej kilku lat (przestarzałe techno-
0 15 30 45 60 75 [%]
logicznie) (wyk. VI.3a). Stanowiska zrobotyzowa-
ne są wykorzystywane powszechnie już od daw-
na w przemyśle motoryzacyjnym, w szczególności spawanie czy zgrzewanie oporowe oraz tarcio-
w spawalniczych procesach łączenia elementów we), zarówno w dużych, jak i mniejszych zakładach
karoserii, takich jak: zgrzewanie oporowe punk- przemysłowych, a nawet warsztatach, zaskakujące
towe, spawanie łukowe oraz spawanie i lutospa- jest, że żaden z przedsiębiorców biorących udział
wanie laserowe (7). Biorąc pod uwagę fakt, że no- w badaniu ankietowym nie wykazał posiadania
woczesne technologie stosowane w maszynach maszyn tego typu.
CNC umożliwiają wykonanie specjalistycznych pro- Niespełna 11% ankietowanych przykładów wyko-
cesów obróbczych (np.: wycinanie laserem CNC, nuje usługi w zakresie lutowania zarówno mięk-

101
 ŁĄCZENIE  METALI

75%
nie

LUTOWANIE TWARDE – MIĘKKIE

STOSUJE NIEWIELE PONAD
FIRM ZAJMUJĄCYCH SIĘ ŁĄCZENIEM 10%
Wyk. VI.4a. Czy firma świadczy usługi lutowania?

25%
tak

LUTOWANIE TWARDE – MIĘKKIE – MASZYNY

Maszynami ręcznymi dysponuje 75% firm. 1-3 maszyn zmechanizowanych posiada 1/4 firm.
W przypadku większości tych maszyn są to nowe urządzenia. Żadna z firm wykonujących lutowanie
nie posiada maszyny CNC. Szczegóły w wyk. VI.4a.

MASZYNY RĘCZNE MASZYNY MASZYNY CNC

25% ZMECHANIZOWANE 25%
nie tak

75% 100%
75% nie nie
tak

Wyk. VI.4 a. Maszyny używane do lutowania

wiek liczba
1-2 16,88 1 65
nowe 68,82 2 i więcej 35
stare 14,3
0 15 30 45 60 75 [%]
0 15 30 45 60 75 [%]

liczba
wiek
1 16,67
nowe 55
2 16,67
stare 45
3 i więcej 66,67
0 15 30 45 60 75 [%]
0 15 30 45 60 75 [%]

Wyk. IV. 3a. Ręczne Wyk. IV. 3a. Zmechanizowane

102
 RAPORT  RYNEK  OBRÓBKI  STALI  W   POLSCE
86,49%
nie
13,51%
tak
zgrzewanie wybuchowe/platerowanie wybuchowe
kiego, jak i twardego, stosując głównie maszyny
ręczne (75%) nowego typu oraz w mniejszym
stopniu (25%) – maszyny zmechanizowane, z któ-
rych ponad połowa (55%) to również urządzenia
nowego typu (wyk. VI.4a). Żadna z badanych
firm wykonujących lutowanie nie posiada ma-
szyny CNC, pomimo że robotyzacja i automa-
tyzacja są powszechnie stosowane w przypad-
ku tej technologii łączenia, czego przykładami
mogą być np.: lutowanie „na fali” (ang. wave sol-
dering) komponentów przewlekanych dla elek-
troniki czy lutowanie bezdotykowe układów elek-
tronicznych (9).
Innymi technikami łączenia stosowanymi w bada-
nych przedsiębiorstwach są nitowanie (30%) i skrę-
canie (20%), którymi zajmuje się nieco ponad 10%
analizowanych firm (wyk. IV.5).
Kontrola i zapewnienie jakości
połączeń
W przypadku metalowych konstrukcji spawanych
podstawowym kryterium jakości jest zapewnie-
nie właściwości złącza spawanego o parametrach
użytkowych nie niższych od materiału spawane-
go (materiału rodzimego). W przeciwnym wypad-
ku złącze spawane będzie stanowić najsłabsze
ogniwo w całej konstrukcji, decydujące o jej para-
metrach użytkowych, jakości i trwałości oraz bez-
pieczeństwie. Do określania jakości wyrobów sto-
sowane są różne metody badań nieniszczących:
badania wizualne (VT), penetracyjne (PT), magne-
tyczno-proszkowe (MT), radiograficzne (RT) i ultra-
dźwiękowe (UT).
TECHNOLOGIE ŁĄCZENIA – INNE METODY
Inne niż omówione wyżej techniki łączenia stosuje niewiele
ponad 13% firm. W pierwszej kolejności osoby ankietowane
wymieniają nitowanie, skręcanie i klejenie.
liczba
wciskanie tulejek 10,00
zgrzewanie 10,00
wkręcanie 10,00
nitowanie 30,00
połączenia śrubowe 20,00
spawanie w osłonie 10,00
tepowanie 10,00
10,00
TOX 10,00
0 10 20 30 40 50 [%]
Wyk. IV.5. Czy firma świadczy usługi łączenia za pomocą innych metod?
Wyniki ankiety na temat stosowanych kryteriów
oceny jakości połączeń wskazują, że w przypadku
ok. 74% konstrukcji spawanych (wyk. VI.6) firmy
stosują kontrolę jakości połączeń spawanych, które
muszą spełniać określone wymagania normatyw-
ne według norm krajowych, europejskich, między-
narodowych lub też kryteriów określonych przez
zleceniodawcę (np. normy branżowe). Natomiast
w przypadku pozostałych konstrukcji spawanych
jakość połączeń spawanych nie jest określana we-
dług kryteriów normatywnych, a jedynie w opar-
ciu o np. doświadczenie pracowników lub też es-
tetykę złącza.
Jednymi z najczęściej przeprowadzanych badań
nieniszczących są badania wizualne. Tę technikę
badań oceny jakości połączeń spawanych stosuje
blisko 34% respondentów.
Innymi metodami oceny jakości połączeń stosowa-
nymi przez ankietowanych przedsiębiorców są testy
wytrzymałościowe (2,7%) oraz badania penetracyj-
ne i magnetyczno-proszkowe (łącznie 3,15% wska-
zań). Własne laboratorium do badań nieniszczących
posiada zaledwie 1,3% ankietowanych firm.
W budowaniu przewagi konkurencyjnej, przy jed-
noczesnym zapewnieniu oczekiwanej przez konsu-
menta lub obligatoryjnej jakości wyrobów i usług,
kluczowe znaczenie mają powszechnie stosowa-
ne standardy zarządzania, z których najistotniejszy
to standard ISO 9000 – System Zarządzania Jako-
ścią (SZJ). Posiadanie tego standardu zadeklaro-
wała ponad połowa (57%) ankietowanych przed-
siębiorców (wyk. VI.7). Z uwagi na fakt, że aż 93%
badanych firm łączy materiały metalowe w pro-
103
ŁĄCZENIE  METALI

OCENA JAKOŚCI POŁĄCZEŃ

Jakość połączeń bada się głównie wzrokowo (blisko 58% wskazań), następnie (blisko 16% wskazań)
– metodą radiologiczną. Nieco ponad 14% uczestników badania stosuje testy wytrzymałościowe.
Szczegółowe dane w wyk. IV.6.
Kryteria oceny jakości połączeń

według norm polskich, spawalnictwa 16,22

brak kryteriów (sic!) 8,11
wg oczekiwań klienta 5,41
metoda wzrokowa/obserwacyjna/wizualna/organoleptyczna 31,08
według klas (maks. klasa B) 1,35
normy Instytutu Spawalnictwa 1,35
ma się nie rozlecieć (sic!) 1,35
opieramy się na wiedzy pracowników 1,35
dział jakości wszystko sprawdza 1,35
norma ISO 1090, norma SP 3934 1,35
ściśle związane z technologią badania nieniszczące 1,35
kontrola jakości (sic!) 2,70
zachowanie wymiarów, kontrola (sic!) 1,35
inżynier sprawdza 1,35
norma 5817 1,35
wymagania ISO 9001 1,3
mierzenie twardości 1,35
pracownik, który spawa, ma uprawnienia do kontroli procesu 2,70
wewnętrzna izba pomiarów odpowiada za to 1,35
laboratorium badań nieniszczących 1,35
estetyka 1,35
wytrzymałość mechaniczna 1,35
badanie penetracyjne 1,35
5818 poziom jakości B, C lub D 1,35
przepisy EN, ASME i AD Merkblatt W0/W8 1,35
metoda ciśnieniowa 1,35
siła zrywania 1,35
metody VT, MT, PT 2,70
brak info 2,70

0 5 10 15 20 25 30 35 [%]

Wyk. VI.6. Metody oceny jakości połączeń

cesie spawania (wyk. VI.2), uzasadnione jest, że,
dbając o poziom jakości wytwarzanych wyrobów
i utrzymanie konkurencyjności na rynku, wdrażają
zintegrowany system zarządzania zgodny z normą
PN-EN ISO 9001 – aż 69% firm (wyk. VI.7a). Do-
datkowym atutem wytwórców wyrobów spawa-
nych czy firm świadczących usługi spawalnicze
jest wdrożenie zintegrowanego systemu zarządza-
nia jakością zgodnie z  normami PN-EN ISO 9001
i PN-EN ISO 3834 (Wymagania jakości dotyczące
spawania materiałów metalowych), co  daje moż-
liwość efektywnego zarządzania w organizacji oraz
określa wymagania spawalnicze, które pozwalają
zapewnić wymaganą przez klientów jakość pro-
cesu spawalniczego, a także prowadzenie nadzo-
ru nad jakością wyrobu, co dodatkowo zmniejsza
koszty produkcji (10). Posiadanie obu tych stan-
dardów zadeklarowało 7% ankietowanych firm.
Posiadanie innych systemów zarządzania jakością
zadeklarowało nieco ponad 35% badanych
przedsiębiorstw, z których najistotniejsze to: system
zarządzania środowiskowego PN-EN ISO 14001 (ok.
13%), system zarządzania BHP ISO 18000 – polski
odpowiednik norma PN-N-18000 (ok. 6,6%), zbiór
norm PN-EN 1090 Wykonanie konstrukcji stalowych
i aluminiowych (ok. 6,6%) oraz wewnętrzne pro-
cedury zakładowe zapewnienia jakości (ok. 13%)
– szczegóły w wyk.VI.7a.
Bez wątpienia normy odgrywają istotną rolę
w funkcjonowaniu małych i średnich przedsię-
biorstw, które stanowią 99,8% spośród 1,67 mln
przedsiębiorstw działających w Polsce (11). Pod-

104
RAPORT  RYNEK  OBRÓBKI  STALI  W   POLSCE

FASCYNUJĄCA MOC ROBOTÓW

Dariusz Wabik, Sales Manager FANUC Polska Sp. z o.o.

Konstruktorzy zajmujący się projektowaniem producentom możliwie najlepszych rezultatów w zakresie

nowych rozwiązań w robotyce wykorzystują
potencjał sztucznej inteligencji. W efekcie
wzbogacają roboty o nowe funkcjonalności,
które czynią je urządzeniami inteligentnymi.
Dzięki temu roboty potrafią realizować
procesy technologiczne bez względu na to,
czy i w jaki sposób wykonano czynności
przygotowawcze. Wraz z upowszechnianiem
tej nowoczesnej technologii w przemyśle roboty będą potrafiły
obsłużyć każdy detal – bez względu na jego wielkość, formę,
sposób podania lub ułożenia na taśmie produkcyjnej, a nawet
w zupełnie nieuporządkowany sposób, w koszu detali. Tam,
gdzie to tylko możliwe, robot ograniczy liczbę czynności
dodatkowych, biorąc je na siebie, co w ostatecznym rozrachunku
kosztów produkcji przyczyni się do znacznych oszczędności
i większych zysków przedsiębiorstwa.
Przykładem robota nowej generacji, który zasługuje na miano
specjalisty w dziedzinie inteligentnego spawania, jest FANUC
ARC Mate 100iD. Ten nowy sześcioosiowy robot spawalniczy
jest godnym następcą znanego i wysoko cenionego
przez producentów robota ARC Mate 100iC/12. Jednak
w przeciwieństwie do swojego poprzednika gwarantuje znacznie
większą wydajność pracy. Robot cechuje się nowoczesnym,
zagiętym ramieniem, które zostało zaprojektowane tak,
by pomieścić w swoim wnętrzu przewody spawalnicze
i sieciowe. Ponadto robot oferuje większy przekrój nadgarstka,
przekładni oraz zasięg roboczy ramienia. Nowe funkcjonalności
zastosowane w tym modelu robota mają na celu zapewnienie
jakości i szybkości spawania, przy jak największym ograniczeniu
ryzyka zakłóceń ze strony osprzętu spawalniczego lub peryferii.
Z pewnością ma to pozytywny wpływ na produktywność robota
pracującego w większym obszarze roboczym i ograniczenie
ryzyka nieprzewidzianych przestojów oraz wynikających z tego
strat. Jako jednostka przygotowana do płynnej integracji
z osprzętem spawalniczym nowy ARC Mate 100iD przyczynia
się do ograniczenia kosztów instalacji, co przekłada się
na korzystniejszy poziom całkowitego kosztu jego posiadania
(TCO). Obsługa robota nie nastręcza problemów z uwagi
na możliwość korzystania z nowego, graficznego interfejsu
użytkownika. Użytkownicy, którzy zdecydują się na wybór tego
modelu robota, z pewnością docenią fakt, że charakteryzuje
się on zwiększoną zdolnością serwisową, a także tym, że może
on korzystać z rozszerzonego harmonogramu konserwacji.
Jest to możliwe za sprawą systemu FANUC Zero Down Time
(ZDT), który trafnie przewiduje wszelkie problemy mechaniczne
i procesowe, a następnie umożliwia planowanie działań
konserwacyjnych z wyprzedzeniem. W efekcie zapobiega
to nieprzewidzianym przestojom produkcji.
Roboty przemysłowe to ważne ogniwo fabryk przyszłości.
Argumentami przemawiającymi za inwestycjami w roboty
przemysłowe są przede wszystkim: korzyści ekonomiczne,
poprawa wydajności, jakości i powtarzalności, a także niższe
koszty produkcji. Firma FANUC produkuje obecnie 7 tys. robotów
miesięcznie. Jednak nowa fabryka w Chikusei, w Japonii, która
właśnie rozpoczyna pracę, pozwoli producentowi zwiększyć moc
produkcyjną do 11 tys. robotów, do końca 2019 r.

stawowe korzyści płynące ze stosowania norm • systematyczne podnoszenie kwalifikacji i sta-

i z udziału w normalizacji to (12):
• bezpieczeństwo (firmy korzystające z norm
są bezpiecznymi i wiarygodnymi partnerami
biznesowymi);
• poprawa szeroko rozumianej jakości oferowa-
nych usług (jakości wg koncepcji TQM –Total
Quality Management – kompleksowego zarzą-
dzania jakością, dotyczącej wszystkich obszarów
działania firmy);
• wzrost konkurencyjności i dostęp do rynku pol-
skiego oraz europejskiego (zapewnienie, że ofe-
rowane produkty i usługi danych przedsiębior-
ców korzystający z norm spełniają wymagania
rynku);
• obniżenie kosztów funkcjonowania przedsię-
biorstwa poprzez zapobieganie wypadkom, stra-
tom czy awariom;
• zgodność z wymogami prawnymi, w szczegól-
ności dotyczącymi ochrony środowiska oraz bez-
pieczeństwa i higieny pracy;
• poprawa wizerunku firmy na rynku i zmiana
sposobu jej postrzegania przez zainteresowane
strony;
• wzrost poziomu świadomości i kwalifikacji
personelu;
nu świadomości pracowników w zakresie jako-
ści pracy, ochrony środowiska i bezpieczeństwa
pracy.
Piśmiennictwo
1. Nowe technologie produkcji i automatyzacji zmienią
procesy technologiczne w wielu branżach. http://ry-
nekelektroniki.pl/nowe-technologie-produkcji-i-
automatyzacji-zmienia-procesy-technologiczne-
w-wielu-branzach/ [dostęp: 20.08.2018 r.].
2. Rzeźnikiewicz A.: Spawalnictwo kluczem do rozwoju go-
spodarki w pracy zbiorowej„ Raport Rynek Obróbki Stali
w Polsce”, ISSN 1895-6408 OK?, Elamed 2013, s. 74-80.
3. Raport Analiza stanu i perspektyw rozwoju branży spa-
walniczej w Polsce Wschodniej. Marzec 2013.
4. Przemysł 4.0 i roboty współpracującePRZEMYSŁ ??.
https://automatykab2b.pl/raporty/46123-raport-
-z-rynku-robotyki-przemyslowej/strona/1[dostęp:
20.08.2018 r.].
5. Robotyzacja na niskim poziomie. https://www.rp.pl/
Rzeczpospolita-Cyfrowa/301239864-Robotyzacja-
na-niskim-poziomie.html [dostęp: 20.08.2018 r.].
6. Automatyzacja przemysłu przyspiesza – do 2018 r. przy-
będzie 1,3 mln robotów: https://automatykab2b.pl/
gospodarka/46240-automatyzacja-przemyslu-
przyspiesza-do-2018-r-przybedzie-13-mln-robotow
[dostęp: 20.08.2018 r.].
7. Kurc-Lisiecka A., Lisiecki A..: Praktyczne aspekty logisty-
ki produkcji na przykładzie zrobotyzowanych procesów

105
ŁĄCZENIE  METALI

SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

Znaczna część ankietowanych zadeklarowała, że w ich firmie jest wdrożony System
Zarządzania Jakością – 57%. W większości przypadków jest to system ISO9001 – aż
69%. Szczegółowe dane w wyk. VI.

Rodzaje Systemów Zarządzania Jakością

43,24% ISO 9001 69,05
nie
ISO 3834 0,00
ISO 9001 i ISO 3834 7,14
inne (jakie?): 35,71
1090 SH1 6,67
1401 16 949 6,67
certyfikat małych i średnich firm 6,67
ISO 1090-EXC3 6,67
ISO 14000 13,33
ISO 18000 6,67
ISO 9001-2015 13,33
Norma PN-EN 1090 6,67
PN-EN-3834-3 6,67
system środowiskowy 14001 13,33
56,76% wewnętrzny/zakładowy 13,33
tak
0 10 20 30 40 50 60 70 [%]

Wyk. VI.7. Czy w firmie jest wdrożony system zarządzania jakością? Wyk. VI.7a. Rodzaje Systemów Zarządzania Jakością

spawalniczych, w pracy zbiorowej?? pt. „Aspekty logi- robotyzacja-produkcji-w-przemysle-elektronicznym

styczne w biznesie” pod redakcją Krystyny Kowalskiej
i Pawła Sobczaka, ISBN 978-83-64927-59-1, Wydaw-
nictwo Wyższej Szkoły Biznesu, Dąbrowa Górnicza,
2015, str. 137-171.
8. Industrial Monitor. http://www.industrial-
-monitor.pl/wydania/IM_29_(5-2017)/index.
html#/19 [20.08.2018 r.].
9. Charakterystyka najbardziej popularnej metody spa-
wania – MIG/MAG. http://www.projektowanienazy-
wo.pl/budownictwo/charakterystyka-najbardziej-
popularnej-metody-spawania-migmag.html
[20.08.2018 r.].
10. Robotyzacja produkcji w przemyśle elektronicz-
nym. https://elektronikab2b.pl/technika/29172-
[20.08.2018 r.].
11. Kurc-Lisiecka A., Lisiecki A.: Zarządzanie jakością spa-
wania hybrydowego, w pracy zbiorowej pt. „Współ-
czesne zagadnienia inżynierii, transportu, ekonomii
i zarządzania” pod redakcją Renaty Walczak i Bożeny
Sztuckiej-Lasoty, ISBN 978-83-945627-1-7, Wydaw-
nictwo Politechnika Warszawska, Kolegium Nauk
Ekonomicznych i Społecznych, 2018, str. 85-95.
12. System Zarządzania. Wiadomości PKN. Numer spe-
cjalny, 8, 2015.??
13. Ejdys J., Kobylińska U., Lulewicz-Sas A.: Zintegrowane
systemy zarządzania jakością środowiskiem i bezpie-
czeństwem pracy. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Białostockiej, Białystok 2012.

106