� Ϊ ±¹ ÆÀ๛

๘�๕ȹ Ò¹Ȩ̈¯¹ Ï�
 ปจจัยเสี่ยง พฤติกรรมเสี่ยง และแนวทางการปองกันความเสี่ยงตอสุขภาพ

พฤติกรรมเสี่ยงตอสุขภาพ
พฤติกรรม หรือการกระทําของบุคคลที่สงผลกระทบตอสุขภาพของตนเอง
ครอบครัว สังคม และสิ่งแวดลอม สามรถพบเห็นไดบอย ดังนี้

พฤติกรรมการรับประทานอาหาร พฤติกรรมการติดสารเสพติด

พฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ
พฤติกรรมการรับประทานอาหาร

การรับประทานอาหารที่มีประโยชนและใหไดสัดสวนสงผลใหมีสุขภาพที่แข็งแรง ปราศจากโรคภัยไข
เจ็บ ในขณะเดียวกันหากรับประทานอาหารที่เสี่ยงตอสุขภาพ ทั้งสุกๆ ดิบๆ อาหารหมักดอง อาหารที่มี
สารปนเปอน สงผลกระทบตอสุขภาพและทําใหเกิดดรคภัยไขเจ็บตางๆ ไดงาย เชน โรคความดัน โรค
อวนโรคเบาหวาน โรคโลหิตสูง โรคไขมันในเสนเลือด โรคพยาธิตางๆ
พฤติกรรมการติดสารเสพติด

เปนพฤติกรรมเสี่ยงที่มีผลกระทบตอสุขภาพของผูเสพ ครอบครัว สังคม และเปนปญหาสําคัญ

ระดับประเทศ เพราะเปนบอเกิดของปญหาหลายดาน ทั้งรางกายและการเกิดอุบัติเหตุบนทองถนนเกิด
จากการดื่มสุราแลวขับรถ และหากไมมีเงินซื้อสารเสพติดอาจกออาชญากรรม ที่สรางความเดือดรอน
ใหกับครอบครัวและสังคม

กดระบบประสาทในเครื่องดื่มตางๆ โรคถุงลมโปงพองจากการสูบบุหรี่

โรคตับแข็งจากการดื่มสุรา สารเสพติดประเภทกระตุน
พฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ

เปนสาเหตุที่ทําใหเกิดโรคติดตอทางเพศสัมพันธ ไดแก โรคเอดส กามโรค โรคซิฟลิส และโรคหนองใน

สาเหตุมาจากการมีเพศสัมพันธ โดยไมใชถุงยางอนามัย การสําสอนทางเพศ การมีเพศสัมพันธกับบุคคลที่
มีพฤติกรรมเสี่ยง
 ปจจัยเสี่ยง พฤติกรรมเสี่ยง และแนวทางการปองกันความเสี่ยงตอสุขภาพ

ปจจัยเสี่ยงตอสุขภาพ
เปนสถานการณ การกระทํา หรือสิ่งแวดลอมที่สงผลใหประชาชนมีโอกาสเสี่ยงตอ
การเกิดโรคมีอยูมากมาย

พันธุกรรม เปนลักษณะความผิดปกติที่ไดรับจากการถายทอดยีน บางลักษณะไมสงผล

กระทบตอสุขภาพ แตบางลักษณะสงผลตอสุขภาพโดยตรง เชน โรคเบาหวาน โรคธลัสซีเมีย
ภาวะพรองเอนไซม จี-6-พีดี

สิ่งแวดลอม เปนสิ่งที่อยูรอบตัวเรา มีอิทธิพลตอการดําเนินชีวิตเปนอยางมาก มีทั้งทาง

กายภาพ และทางชีวภาพ

เศรษฐกิจ เปนปจจัยเสี่ยงทสงผลตอสุขภาพ เนื่องจากการมีรายไดนอย การใชจายฟุมเฟอย

การติดพนัน การมีหนี้สิน จึงมีเงินมาใชจายไมเพียงพอกับการบริโภค หรือไดรับคุณภาพต่ํา
ไมมีคุณคาทางโภชนาการ ขาดแคลนเครื่องนุงหม ที่อยูอาสัยคับแคบ
แนวทางการปองกันและแกไขความเสี่ยงตอสุขภาพ

• ตระหนักถึงคุณคาของการมีสุขภาพดี มีพฤติกรรมสุขภาพที่เอื้อตอการมีสุขภาพดี และพยายามหมั่นศึกษา

หาความรูเกี่ยวกับสุขภาพอยูเ สมอ เพื่อใหรูเทาทันเกี่ยวกับโรคตางๆ และสามารถปฏิบัติในการปองกันและแกไข
ไดอยางทันทวงที

• มีทักษะชีวิตในการจัดการกับปจจัยเสี่ยงและพฤติกรรมเสี่ยงตอสุขภาพตางๆ ใชประสบการณในการดําเนิน
ชีวิตใหเกิดประโยชน คิดวิเคราะหอยูเสมอวาสิ่งใดควรทําตอการมีสุขภาพที่ดี และสิ่งใดที่กอใหเกิดความเสี่ยง
ตอสุขภาพ เพื่อหลีกเลี่ยงปจจัยเสี่ยงและพฤติกรรมเสี่ยงตอสุขภาพ และสิ่งมีชีวิตอยูในสังคมไดอยางมีความสุข

• มีทักษะในการปฏิเสธที่ดี หรือที่เรียกวา “Just Say No” เปนทักษะสําคัญในการเอาตัวรอด หรือหลีกเลี่ยงตอ

ปจจัยเสี่ยงและพฤติกรรมเสี่ยงที่สงผลกระทบตอสุขภาพของตนเอง เชน การปฏิเสธที่จะไมอยูในสถานการณ
เสี่ยงตอการมีเพศสัมพันธ การหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอลและสารเสพติด
 เครื่องดื่มแอลกอฮอลตอสุขภาพและอุบัติเหตุ
ความสัมพันธของการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอลตอสุขภาพ
เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล หรือสุรา เปนสารเสพติดชนิดหนึ่งซึ่งมีผลตอการทํางานของ
ระบบตางๆ ภายในรางกายที่สรุปไดดังนี้
หัวใจ เอทิลแอลกอฮอรที่อยูในสุราจะไป สมอง เมื่อดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล
กระตุนหัวใจ จะสงผลกระทบตอหัวใจ ในปริมาณมากเปนประจํา จะสงผลหระทบ
• ทําใหหัวใจเตนเร็วและทําใหความดัน ตอสมอง
โลหิตสูง • โรคสมองพิการ มีอาการสมองเสื่อม
• ทําใหเสนเลือกในสมองแตกตนเปน • โรคพิษสุราเรื้อรัง มีอาการพูดไมชัด
อัมพาตหรือเสียชีวิต
กระเพาะอาหาร เมื่อดื่มในปริมาณมากๆ
จะสงผลกระทบตอกระเพาะอาหาร
ตับ เปนอวัยวะที่คอยรับพิษจากสุรามาก • เลือดออกในกระเพาะอาหาร อาเจียน
ที่สุด เมื่อดื่มประจําจะสงผลกระทบตอตับ • โรคมะเร็งในกระเพาะอาหาร
• ภาวะตับแข็ง
• โรคมะเร็งตับ ไต เมื่อดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอลเปน
ประจํา จะสงผลกระทบตอไต
• เกิดความผิดปกติในการผลิตออรโมน
จากไต
• เกิดภาวะไตวายเฉียบพลันขึ้น
ความสัมพันธของการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอลตออุบัติเหตุ
เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอลนอกจากจะสงผลตอสุขภาพแลว ยังกอใหเกิดอุบัติเหตุอีกทั้งยังสงผลกระทบ
ตอสมองที่ควบคุมการประสานงานของแขน ขา และสายตา ทําใหเกิดการทํางานที่ไมสมดุลกันและ
ไมสามารถควบคุมยานพาหนะไดอยางมีประสิทธิภาพ จึงทําใหมีความเสี่ยงตอการเกิดอุบัติเหตุ

เกิดการบาดเจ็บ ทุพพลภาพ เสียชีวิต

ความพิการ กระทบตอสมอง
ประเภทของความรุนแรง
ความรุนแรงทางสังคม
• การใชความรุนแรงจากความเกลียดชัง
• การกระทําของผูกอการราย
• การใชความรุนแรงโดยกลุมผูประทวง
ความรุนแรงทางการเมือง
• สงคราม
• การใชความรุนแรงของภาครัฐ
• การขมขืนระหวางสงคราม
• การทรมารเชลยทางการเมือง
ความรุนแรงทางเศรษฐกิจ
• การโจมตีทางเศรษฐกิจ
• การกระทําที่กอใหเกิดการแตกแยกทาง
เศรษฐกิจ
พฤติกรรมการทํารายตนเอง
• การกระทําใหตนเองบาดเจ็บ
• ทํารายตนเอง หรือทําใหตนเองอยูใน
ภาวะเสี่ยงอันตราย
พฤติกรรมการฆาตัวตาย
• มีความคิดฆาตัวตาย
• ความพยายามฆาตัวตาย
• การฆาตัวตายโดยสมบูรณ
ความรุนแรง
ความรุนแรงในครอบครัว
• ความรุนแรงตอเด็ก
• ความรุนแรงระหวางสามี ภรรยา
• ความรุนแรงตอผูสูงอายุ
ความรุนแรงในสังคม
• การใชความรุนแรงทางเพศ
• การถูกขมขืน
• การใชความรุนแรงแบบสุมกระทําตอ
ใครก็ได
• การใชความรุนแรงทางกายระหวาง
วัยรุน
• ความรุนแรงที่เกิดขึ้นในคูรัก
• ความรุนแรงในโรงเรียน ที่ทํางาน
• ความรุนแรงในสถานพยาบาล
ปญหาและผลกระทบที่เกิดจากการใชความรุนแรง

เสียชีวิต

บาดเจ็บ
เสียอนาคต

ผลกระทบตอ
เด็กและวัยรุน

รางกาย จิตใจ

• พิการ • มีนิสัยกาวราว
• มีบาดแผลตามรางกาย • เกิดปมดวย
• เปนโรคติดตอทาง • ขาดความอบอุน
เพศสัมพันธ • หนีออกจากบาน
• ตั้งครรภไมพึงประสงค
วิธีหลีกเลี่ยงการใชความรุนแรง
การจัดการความเครียด
๑. การพักผอนเพื่อใหรางกายและสมองได
ผอนคลาย ทําใหจิตใจสดชื่น คลาย
ความกังวล
๒. การออกกําลังกาย เปนการสรางเสริม
สมรรถภาพมีผลตอสุขภาพและการมี
ชีวิตที่ยืดยาว
๓. การทํากิจกรรมเพื่อใหเกิดการผอน
คลาย
การจัดการความโกรธ การจัดการแบบสันติวิธี
๑. ตั้งสติใหมั่นคง ทําใหจิตใจสงบ ระงับ วิธีการจัดการกับความขัดแยง หลีกเลี่ยง
อารมณที่พลุงพลานกอนทําความตกลง การใชความรุนแรงวิธีหนึ่ง เปนวิธีที่มีการ
๒. แสดงความรูสึกและความตองการของ สูญเสียนอยที่สุดทั้งระยะสั้นและระยะยาว
ตนเองดวยทาทีที่ไมกาวราว ไมขมขู รูปธรรมและนามธรรม จําเปนตองใชความ
๓. หากไมสามารถจัดการกับความโกรธได เขาใจอันดี และความสามัคคีปรองดอง
ใหหาทางระบายความโกรธดวยการ รวมกัน
พูดคุย
๔. หากทําใจเลาใหคนอื่นฟงไมได อาจใช
วิธีเขียนลงบนกระดาษ เพื่อใหความ
โกรธลดลง
๕. อยาเก็บความขุนมัวโกรธเคืองไวตาม
ลําพัง เพราะจะทําใหเปคนเครียดงาย
๖. ทํากิจกรรมที่ชวยระงับอารมณ
๗. ใชเทคนิคการผอนคลายที่เหมาะสมกับ
ตนเอง
๘. ทํากิจกรรมผอนคลายที่ตนเองสนใจ
หรือชื่นชอบ
 อิทธิพลของสื่อตอพฤติกรรมสุขภาพและความรุนแรง
ปจจุบันเด็กและเยาวชนกําลังถูกแวดลอมไปดวยอิทธิพลของสื่อตางๆ มากมาย สงผลกระทบโดยตรง
ตอพฤติกรรมสุขภาพและความรุนแรงของเยาวชน จะสงผลกระทบไปถึงครอบครัว ชุมชน สังคม และ
ประเทศชาติ