See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/347937489

DİN EĞİTİMİ

Book · December 2020

CITATIONS READS

0 5,183

18 authors, including:

Hüseyin Algur Muzaffer Üzümcü

Giresun University Namık Kemal Üniversitesi
12 PUBLICATIONS   20 CITATIONS    7 PUBLICATIONS   31 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Rıdvan Demir
Mustafa Kemal University
41 PUBLICATIONS   108 CITATIONS   

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Rıdvan Demir on 27 December 2020.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 Editör
Doç. Dr. M. Fatih Genç

DİN EĞİTİMİ

Yazarlar
Doç. Dr. Hamza Aktaş
Doç. Dr. Mustafa Çoban
Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Doğan
Dr. Öğr. Üyesi Ali Öncü
Dr. Öğr. Üyesi Emine Zehra turan
Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Algur
Dr. Öğr. Üyesi M. Mustafa Bayraktar
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ayas
Dr. Öğr. Üyesi Muzaffer Üzümcü
Dr. Öğr. Üyesi Osman Taşkın
Dr. Öğr. Üyesi Rıdvan Demir
Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Kaya
 Editör
Doç.Dr. M. Fatih Genç
Din Eğitimi

ISBN: 978-625-7825-05-4

Kitapta yer alan bölümlerin sorumluluğu yazarlarına aittir

1.Baskı 2020

Bu kitabın basım,yayın ve satış hakları Lisans Yayıncılığa aittir.Anılan

kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik,elektronik
veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz basılamaz ve dağıtılamaz.

Assum Basım ve Mücellit

Lisans Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.

Tahtakale Mah. Hicret Sokak No:8/A
Avcılar-İSTANBUL
e-posta : lisans@lisansyayincilik.com.tr
www.lisansyayincilik.com.tr
 Önsöz
Dünya hızlı bir değişim yaşıyor. İletişim, ulaşım ve bilgi teknolojisin-
deki sınır tanımayan gelişmeler coğrafi ayrımları kaldırmakta, toplumları,
ülkeleri ve çok uluslu kuruluşları kıyasıya bir rekabete zorlamaktadır. Bilgi
teknolojisiyle desteklenen bu küresel yarış ortamında sanayi, iletişim, ulaşım
alanlarında hizmet veren kurumlar gibi eğitim alanında da hizmet veren ku-
rumlar gelecekte var olabilmek için kaliteyi yakalamak zorundadır. Bu bağ-
lamda ilahiyat fakülteleri de dünyadaki ve ülkemizdeki kalite arayışlarından
uzak kalamaz. Özellikle Türkiye’de yüksek din öğretimi yapan kurumlar
olan ilahiyat ve İslami ilimler fakültelerinin sayılarının artması, buna paralel
olarak istihdam alanların çeşitlenmesi, din eğitiminin önemini daha da arttı-
rırken alanla ilgili nitelikli eserlere olan ihtiyacı da beraberinde getirmiştir.
Din eğitiminin Türkiye’deki tarihi oldukça yeni olmasına karşın aka-
demik çalışmalar konusunda pek çok meslektaşımız kıymetli eserler meyda-
na getirmişlerdir. Elinizdeki bu eser de yapılan çalışmaların kalitesini bir
adım daha ileri götürmek için hazırlanmıştır.
Din eğitimi alanında nitelikli bilgiye ulaşmanın öncelikli koşulların-
dan biri din eğitimi konusunun bilimsel olarak ele alınıp incelenmesidir. Bu
bağlamda çeşitli üniversitelerin ilahiyat ve İslami ilimler fakültelerinde gö-
rev yapan alanında uzman akademisyenler tarafından kaleme alınmış bu eser
din eğitimi alanının tüm konularını bilimsel bir bakış açısıyla tek kitapta
toplamayı hedeflemiştir. Böylece konuya ilgi duyan başta üniversite öğrenci-
leri olmak üzere alan ilgisi olan herkesin din eğitimi biliminin temel konula-
rını, araştırma alanlarını bir bütünlük içinde anlamaları amaçlanmıştır.
Bu bağlamda bu kitap din eğitiminin kuramsal çerçevesi, İslam Eğitim
Tarihi, Avrupa’da Din Eğitimi ve din eğitimi modelleri, örgün ve yaygın din
eğitimi konuları bir bütünlük içinde açıklanmış olup siz değerli okuyucuların
istifadesine sunulmuştur.
Bu eserin meydana getirilmesine katkısı olan ve değerli zamanlarını
ayıran değerli hocalarımıza ve kitabın titiz bir şekilde sizlere ulaşmasını
sağlayan Lisans Yayıncılığa teşekkür ediyorum.

İstanbul, 2020 Doç. Dr. Muhammet Fatih GENÇ

Editör

III
IV
 İÇİNDEKİLER

Önsöz III

Bölüm 1
DİN EĞİTİMİ KURAMSAL ÇERÇEVE 11

1.1. İnsan 12
1.2. Eğitim 15
1.2.1. Örgün Eğitim 18
1.2.2. Yaygın Eğitim 20
1.3. Kültür 21
1.4. Din 23
1.5. Din Eğitimi 25
1.5.1. Din Eğitimi Bilimi 27
1.5.1.1. Din Eğitimi Bilimin Araştırma Yöntemleri 28
1.5.1.2. Din Eğitiminin Araştırma Alanları 32
1.5.1.3. Din Eğitimi Bilimin Hedefleri 34
1.5.1.4. Din Eğitimi Bilimi’nin Sorunları 36
Yararlanılan Kaynaklar 38

Bölüm 2
HZ. PEYGAMBER’DEN CUMHURİYET DÖNEMİNE
İSLÂM DİN EĞİTİMİ 41

2.1. Hz. Peygamber Dönemi Din Eğitimi 45

2.1.1. Mekke Dönemi 45
2.1.2. Medine Dönemi 46
2.2. Dört Halife (Hulefâ-i Râşidîn)Döneminde (632-661)Din
Eğitimi 47
2.3. Emevîler Döneminde (632-661) Din Eğitimi 48
2.4. Abbasîler Döneminde (750-1258) Din Eğitimi 49
2.5. Endülüs Emeviler Döneminde Din Eğitimi (756-1031) 50

V
2.6. Selçuklular Döneminde (1037-1194) Din Eğitimi 51
2.7. Osmanlılar Döneminde (1299-1928) Din Eğitimi 55
2.7.1. Sıbyan mektepleri 56
2.7.2. Medreseler 56
2.7.2.1. Medreselerde Okutulan Dersler 57
2.7.2.2. Medreselerle İlgili Bazı Kavramlar 57
2.7.2.3. Medreselerde Yapılan Düzenlemeler 58
2.7.2.4. Medreselerin ıslahına Yönelik Çalışmalar 59
2.7.3. Modern Dönem Okulları 61
2.7.4. Yaygın Eğitim Kurumları 62
Yararlanılan Kaynaklar 64

Bölüm 3
AVRUPA’DA DİN EĞİTİMİ 67

3.1. Din Öğretiminde Yaklaşımlar/Modeller 68

3.2. Avrupa’da Din Eğitiminin Genel Yapısı 70
3.3. Avrupa Birliği Din Eğitimi Politikaları 73
3.4. Avrupa’da Örgün Din Eğitiminde Yaklaşımlar 78
3.5. Avrupa Ülkelerinde Din Eğitimi Uygulamaları 82
3.6. Avrupa’da İslam 85
Yararlanılan Kaynaklar 89

Bölüm 4
OKUL ÖNCESİNDE DİN EĞİTİMİ 93

4.1. Okul Öncesi Dönemi Çocuklarının Gelişim Özellikleri 95

4.1.1. Motor Gelişim Özellikleri 96
4.1.2. Bilişsel Gelişim Özellikleri 99
4.1.3. Dil Gelişim Özellikleri 102
4.1.4. Sosyal-Duygusal Gelişim Özellikleri 104
4.1.5. Dinî Gelişim Özellikleri 106
4.2. Cumhuriyetten Günümüze Okul Öncesinde Din Eğitimi 112
4.2.1. Cumhuriyetten Günümüze Okul Öncesinde Din Eğitimi
Tarihçesi 113
4.2.2. Cumhuriyetten Günümüze Okul Öncesinde Din Eğitimi
Programları 115
Yararlanılan Kaynaklar 118

VI
 Bölüm 5
İLKÖĞRETİMDE DİN EĞİTİMİ 121

5.1. İlköğretim Dönemi Çocuklarının Gelişim Özellikleri 124

5.1.1. Biyolojik Gelişim Özellikleri 125
5.1.2. Duygusal Gelişim Özellikleri 128
5.1.3. Sosyal ve Ahlaki Gelişim Özellikleri 131
5.1.4. Dini Gelişim Özellikleri 135
5.1.4.1. Dini İnanç 137
5.1.4.2. İbadet ve Dua 141
5.2. Cumhuriyetten Günümüze İlkokulda ve Ortaokulda
(İlköğretimde) Din Eğitimi ve Öğretimi 144
5.2.1. İlköğretimde Din Eğitimi ve Öğretimi Tarihçesi 144
5.2.2. Cumhuriyetten Günümüze İlköğretim Din Dersleri
Eğitim/ Öğretim Programları 147
Yararlanılan Kaynaklar 159

Bölüm 6
LİSELERDE DİN EĞİTİMİ 163

6.1. Lise Öğrencilerinin (Ergenlerin) Gelişimsel Özellikleri 164

6.1.1. Lise Öğrencilerinin Bilişsel Gelişim Özellikleri 165
6.1.2. Öğrencilerinin Psiko-Sosyal Gelişim Özellikleri 166
6.1.3. Lise Öğrencilerinin Ahlaki Gelişim Özellikleri 168
6.1.4. Lise Öğrencilerinin Dini Gelişim Özellikleri 169
6.2. Liselerde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi 171
6.3. Liselerde Seçmeli Din Dersleri 179
Yararlanılan Kaynaklar 182

Bölüm 7
İMAM-HATİP LİSELERİNİN TARİHÎ GELİŞİM SÜRECİ 185

7.1. Cumhuriyet Öncesi Dönem (1913-1923) 186

7.1.1. Medresetü’l-Vâizîn 186
7.1.2. Medresetü’l-Eimme ve’l-Hutebâ 188
7.1.3. Medresetü’l-İrşâd 188
7.2. Cumhuriyet Dönemi 189
7.2.1. 1923-1930 Yılları 189
7.2.2. Boşluk Yılları ve Neticeleri ( 1931-1951) 193

VII
 7.2.2.1. İmam Hatip Kursları 194
7.2.3. 1951-1971 Yılları 196
7.2.3.1. Yedi Yıllık İmam Hatip Okullarının Açılması 196
7.2.3.2. Yedi Yıllık İmam Hatip Okullarının
Kapatılması, Ortaokula Dayalı Dört Yıllık
İmam Hatip Okullarının Açılması 197
7.2.4. 1971-1997 Yılları 198
7.2.5. 1997-2012 Yılları 202
7.2.6. 2012 Yılından Günümüze İmam Hatip Liseleri 203
Yararlanılan Kaynaklar 206

Bölüm 8
YÜKSEKÖĞRETİMDE DİN EĞİTİMİ 209

8.1. Cumhuriyet Dönemi İlahiyat Fakültelerinin Tarihsel Gelişimi 210

8.1.1. Dârul’l-Fünûn İlahiyat Fakültesi 211
8.1.2. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 213
8.1.3. Yüksek İslam Enstitüleri (YİE) 215
8.1.4. İslâmî İlimler Fakültesi 217
8.1.5. 1980 Sonrası İlahiyat Fakülteleri 220
8.2. İlahiyat Fakültelerinin Kuruluş Amaçları 225
8.2.1. İlahiyat Fakültelerinin Ders Programları 228
8.2.2. İlahiyat Fakültesi Programı 230
Yararlanılan Kaynaklar 233

Bölüm 9
AİLEDE DİN EĞİTİMİ 239

9.1. Ailede Çocuk Eğitimi 240

9.2. Çocuğun Eğitiminde Ailenin Önemi 241
9.3. Çocuk Eğitiminde Anne-Babanın Rolü 243
9.4. Çocuğun Gelişim Alanlarında Ailenin Etkisi 244
9.4.1. Fiziksel Gelişim ve Aile 245
9.4.2. Zihinsel Gelişim ve Aile 246
9.4.3. Psiko-Sosyal Gelişim ve Aile 247
9.4.4. Kişilik Gelişimi ve Aile 249
9.4.5. Ahlak Gelişimi ve Aile 250
9.4.6. Cinsel/Mahremiyet Gelişimi ve Aile 251
9.5. Dini Gelişim ve Aile 253

VIII
 9.5.1. Çocukluk Dönemi Dini Gelişimin Genel Özellikleri 253
9.5.2. Ailede Din ve Ahlak Eğitiminde Uyulması Gereken
Temel İlkeler 258
Yararlanılan Kaynaklar 264

Bölüm 10
KÜLTÜRLERARASI DIN EĞITIMI VE ÇOĞULCULUK 267

10.1. Kültürlerarası Eğitim ile İlgili Kavramlar 270

10.1.1. Kültür 271
10.1.2. Çoğulluk - Çokkültürlülük - Kültürlerarasılık 273
10.1.3. Kültürlerarası Eğitim ve Kültürlerarası Din Eğitimi 276
10.1.3.1. Eğitim ve Kültür 276
10.1.3.2. Kültürlerarası Eğitim ve Amaçları 276
10.1.3.3. Din ve Kültür 279
10.1.3.4. Kültürlerarası Din Eğitimi ve Amaçları 281
10.1.4. Kültürlerarası Duyarlılık 282
10.2. Kültürlerarası Din Eğitiminin İlkeleri 285
10.3. Kültürlerarası Din Eğitimi Modelleri 290
10.3.1. Sosyal Bilim Yaklaşımı 291
10.3.2. Fenomonolojik Yaklaşım 291
10.4. Kültürlerarası Din Eğitiminin İmkânı 293
Yararlanılan Kaynaklar 296

Bölüm 11
CAMİ VE KUR’AN KURSLARINDA DİN EĞİTİMİ 301

11.1. Camilerde Din Eğitimi 302

11.1.1. Cami Eğitiminin Tarihsel Gelişimi 303
11.1.2. Cami Eğitiminin Amaç ve Önemi 306
11.1.3. Cami Eğitiminde Görevli Personel 306
11.1.4. Cami Eğitiminde Hedef Kitle 307
11.1.5. Camilerde Eğitim Faaliyetleri 309
11.2. Kur’an Kurslarında Din Eğitimi 316
11.2.1. Camilerde Kur’an Eğitimi 316
11.2.2. Kur’an Kursu Çeşitleri 318
11.2.2.1. 4-6 Yaş Grubu Öğrencilere Yönelik Din
Eğitimi Verilen Kur’an Kursları 318
11.2.2.2. İhtiyaç Odaklı Kur’an Kursları 319

IX
 11.2.2.3. Engellilere Yönelik Din Eğitimi Verilen
Kur’an Kursları 320
11.2.2.4. Hafızlık Eğitimi Yapılan Kur’an Kursları 321
11.2.2.5. Yaz Kur’an Kursları 323
11.2.2.6. Yurt Dışı Misafir Öğrencilere Yönelik
Kur’an Kursları 325
11.2.2.7. Mültecilere Yönelik Kur’an Kursları 326
11.2.3. Kur’an Kursu Öğretici Yeterlikleri 327
Yararlanılan Kaynaklar 331

Bölüm 12
SOSYAL HİZMET ALANLARINDA DİN EĞİTİMİ 335

12.1. Sosyal Hizmetlerin Tanımı ve Temel Kavramlar 336

12.2. Sosyal Hizmetlerin Amacı ve Kapsamı 338
12.3. Çocuk Yuvaları, Sevgi Evleri 340
12.4. Kadın Sığınma Evleri 345
12.5. Huzur Evleri 348
12.6. Cezaevleri 351
Yararlanılan Kaynaklar 358

View publication stats