2.

HAFTA

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

EĞİTİM VE OKULUN AMAÇ VE

İŞLEVLERİ
 2
Eğitim Bilimine Giriş

Eğitimin amaç ve işlevleri: (Özdemir ve Arslangilay, 2014, s.30-51; Şişman, 2014,

s,25-43).

1 EĞITIM VE DIĞER BILIMLER:

 Eğitim ve Psikoloji: Öğrenciyi anlama, tanıma, rehberlik etme, gelişim ve

öğrenmeye yardımcı olur
 Eğitim ve Sosyoloji: Toplumbilim. Toplumsal yapı, süreç ve kurumlar incelenir.
Eğitim ve okulun sosyal yönleri incelenmektedir.
 Eğitim ve Antropoloji: İnsan ve insanın ürettiği maddi manevi öğeleri içerir. Bir
kültür incelemesidir (İNSANIN ÜRETTİĞİ ŞEYLER).
 Eğitim ve tarih: Geçmişten gelen teori, görüş ve uygulamaları inceler
 Eğitim Ve Felsefe: Eğitim uygulamalarının arkasında felsefi alt yapılar bulunur.
 Eğitim ve siyaset bilimi: Eğitim politik bir süreçtir.

2 EĞITIMIN TEMEL AMAÇ VE IŞLEVLERİ:

Eğitim sistemlerinin dayandığı bir felsefe bulunur.

Teorik bir insan tipine ve toplum modeline göre amaç ve işlevler belirlenir.
Eski Roma—siyasi otoriteye saygılı bireyler
Ortaçağ Batı—Dini amaçları merkeze alan bireyler
Rönesans sonrası Batı—Seküler bireyler

2.1 Eğitimin amaçları

 Ülkenin amaçları (uzak amaçlar): Ülkelerin amaçladığı ekonomik, sosyal ve

siyasal hedeflerdir. (örn. Sanayileşme-sosyal barış-sosyal adalet).
 Eğitim sisteminin amaçları: Toplumsal değer ve ideallerle, nasıl bir insan
yetiştirildiğine odaklanır. (Milli Eğitimin Temel Kanununda Genel amaçlar
örnek verilebilir)
 Eğitim kademeleri ve okulların amaçları: Okul türlerine göre genel ve özel
nitelikleri kapsamaktadır.
 Derslerin amaçları: Eğitim programının hedefleri
 Ünitelerin ve konuların amaçları: Her bir derse ait bilgi, beceri, tutum ve
davranış ile ilgili amaçlardır. (Kazandırılacak davranışlar).

KBUZEM
Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
 3
Eğitim Bilimine Giriş

 EĞİTİMİN SEKÜLER BİR NİTELİK KAZANMASI RÖNESANS VE

REFORM HAREKETLERİ İLE BİRLİKTE GELİŞMİŞTİR.
 Türk eğitim sistemi teorik olarak pragmatist felsefenin ve ilerlemeci eğitim
akımını izlerini taşımaktadır.

2.2 OKULUN TEMEL AMAÇ VE İŞLEVLERİ

 Okulun amacı, onun içinde yer aldığı toplum değerlerine göre oluşturulur.
Okulların amaçları bireyin ve toplumun beklentilerini karşılamaya dönük
olmaktadır.
 Çağımızda okulun temel amacı eğitim ve öğrenmeyi sağlamak olarak bilinir.
 Ülkelerin amaçlarıyla birlikte alınır.
 Okul HİZMET ÜRETEN bir örgüttür.
 Toplum bilimciler okulu SOSYAL BİR SİSTEM ve SOSYAL BİR ÖRGÜT
olarak görür.
 Durkheim—Okul sosyal kişiliğin kazandırılığı bir yapı
Max weber—bireylere beceri kazandırılan bir yapı
 Okulun sembolik, kültürel ve manevi yönleri bulunur.
 Okul bilgi merkezli, program merkezli, öğretmen merkezli ve öğrenci merkezli
olabilir.

2.2.1 EĞITIMIN AÇIK VE KAPALI IŞLEVLERI:

EĞİTİMİN İŞLEVLERİ YASALARDA AÇIK İŞLEVLER OLARAK ELE ALINIR.

Açık işlevler: yasalarla çerçevesi çizilmiş işlevler (iyi vatandaş)

 Kültür aktarımını sağlamak: Hızlı toplumsal değişimin getirdiği olumsuz etkileri

ortadan kaldırmaya çalışmaktır. Okullar farklı değerleri öğrenciler tarafından
kazanılmasını sağlarlar. Bunun içinde bilimsel süreçlerden elde edilmiş veriler
kullanılır.

KBUZEM
Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
 4
Eğitim Bilimine Giriş

 Bireyin toplumsallaşmasını sağlamak: Sosyal davranış kalıpları ve kültürel

değerlere uyum sağlayarak bireyin bulunduğu toplumdaki bireylerle olumlu bir
takım ilişkiler geliştirmesini sağlamaktadırlar.
 Değişimi sağlayan elemanlar yetiştirmek: Kültür ve toplumsal kurumlar farklı
alanlardaki gelişmelere bağlı olarak değişime uğrar. Bu değişimi yönetmek için
bunu sağlayacak bireyleri yetiştirerek başarılabilir.
 Siyasal işlevi: Mevcut devlet düzenine bağlı olmak ve bir yandan da devleti
yönetecek bireylerin seçimi sağlanmaktadır.
 Seçme ve yerleştirme işlevi: Eğitim yoluyla bilgi ve becerilerin artması,
yeteneklerin gelişmesine neden olarak, daha iyi sosyoekonomik bir statü
kazanmaya neden olmaktadır.
 Ekonomik işlevi: Toplumdaki bireylere kendi yetenekleri doğrultusunda bilgi ve
beceri kazandırarak üretici durumuna getirmektedir (Özdemir ve Arslangilay,
2014, s.30-51; Şişman, 2014, s,25-43).

 Kapalı işlevler: Resmi amaçlar içinde yer almayan ( tanıdık-çevre vb).

 Eğitimin KAPALI işlevi, Eş seçme, Tanıdık sağlama, Statü kazandırma, Çocuk
bakıcılığı, İşsizliği önleme (Özdemir ve Arslangilay, 2014; Özdemir ve Arslangilay,
2014, s.30-51; Şişman, 2014, s,25-43).).

3 EĞİTİMİN İŞLEVLERİ

Literatürde eğitimin işlevleri genel olarak YAPISAL-İŞLEVSEL açıdan ele alınır (toplumsal
değişme ve toplumsal hareketlilik aracı)
İNSANİ AÇIDAN OKULUN AMACI: SFP(sosyal-fiziksel-psikolojik) GELİŞİM+
POTANSİYELİ ORTAYA ÇIKARMA
1. Bireysel: Sosyal, fiziksel ve psikolojik potansiyeli ortaya çıkarma
2. Sosyal-insani: İnsan gücünü yetiştirme, sosyal beceri kazandırma, toplum üyesi olarak
hazırlama
3. Kültürel: Kültürü devam ettirme, kültürü yeniden üretme, sosyal bütünleşmeyi sağlama,
sosyal rollere hazırlama, kültür taşıyıcılığı . TOPLUMU ORTAK DEĞERLER VE
NORMLAR ÇERÇEVESİNDE BÜTÜNLEŞTİRME

KBUZEM
Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
 5
Eğitim Bilimine Giriş

4. Politik: Mevcut politik inanç, değer ve normlar içinde sosyalleşme sağlar, politik olayları
eleştirel biçimde tartışma fırsatı sunar. Kültürel arası çatışmayı önleme ve barışı
destekleme görevi yapar.
5. Teknik-ekonomik: Kaliteli insan gücü, üretim-tüketim davranışı geliştirme, nitelikli iş
gücü geliştirmedir
6. Eğitsel: Öğrenme ve gelişmeyi sağlar, öğrenen toplumu inşaa eder, eğitsel değişme ve
gelişmeleri sistematik uygulamadır.

DEVLET İNSAN VE TOPLUM İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA EĞİTİMİN İŞLEVLERİ

DEVLET İÇİN VATANDAŞ YETİŞTİRMEKTEN ÖTE BİREYİ KENDİSİ İÇİN
YETİŞTİRMEYE DÖNÜŞMÜŞTÜR.

BiR KOALİSYON OLARAK OKUL: FARKLI GÖRÜŞ, YAŞANTI, DEĞERLERE SAHİP

BİREYLERİN, KARŞILIKLI ANLAYIŞ İÇİNDE BİR ARADA YAŞAMASINI

SAĞLAMA

FARKLI OKUL AKIMLARI NEDEN GELİŞTİ?......rekabet, ulus-devlet,

demokratikleşme, fırsat ve imkan eşitliği, kitlesel eğitimin doğması

Eğitim ve okul reformu güncel çalışma alanıdır.

3.1 EĞİTİMİN İŞLEVLERİ AÇISINDAN BAZI OKUL AKIMLARI

SEÇKİNLER EĞİTİMİ AKIMI:

Seçme/eleme, bazı özelliklere sahip seçilmiş kişiler. Platon’un DEVLET

kitabında bu sistemi savunmaktadır.

Okulun bireyleri yeteneklerine göre seçmesi bu akıma örnek verilebilir (ABD

okul sistemi).

SANAT EĞİTİM AKIMI

KBUZEM
Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
 6
Eğitim Bilimine Giriş

Kültürel krizleri önlemek için sanat kültür ve estetiğe ağırlık verilmesini

savunur. İŞ OKULU AKIMI olarak ta bilinir (resim-beden eğ.-müzik-el

becerileri).

ÇOCUKTAN HAREKET AKIMI

Çocuk yüzyılı kitabı –E. Key öncüsü

 Çocuk özeldir.

 Çocuk doğuştan iyidir.

 Her türlü baskıdan uzak tutulmalıdır.

Bu bakış açısı Naturalist felsefenin izlerini taşır.

Bilgi ve öğrenme merkezli okul yerine, eğitim ve oyun merkezli okul

savunulmaktadır. Naturalist felsefeye dayanır. Montessori okulları örnektir.

Cezaya karşıdır, özgürlüğü önemser.

KIR EĞİTİMİ YURDU AKIMI

Şehir kültürü ve bilgi odaklı eğitime tepki olarak ortaya çıkmıştır.

Eğitim, bilgi aktarmadan önce gelir düşüncesini savunur.

Eğitim ahlaki yönü ön plandadır. Bilgi ikinci planda olmalıdır. Doğa ile iç içe

eğitim olmalıdır. Bu akım şehir kültürüne ve entelektüel eğitime tepki olarak

doğmuştur.

İŞ EĞİTİMİ AKIMI

Liberal görüşleri savunanlar (iş okulu) ve sosyalist eğitimi savunanlar ( üretim

okulu-politeknik okul- kapsamında gelişen bir akımdır

İş okulu, Okulda çocukların el ve iş becerilerinin geliştirilmesini savunmuştur.

Bilgi verilirken sosyal yapı, meslei ihtiyaçlar ve politik gerekliliklere dikakt

edilmesi gerekiği iş eğitimi akımı tarafından ifade edilmiştir. Yaparak ve

yaşayarak öğrenmeye vurgu yapar. Ezber ve edilgen eğitime karşıdır. J.DEWEY

önemli temsilcilerindendir.

KBUZEM
Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
 7
Eğitim Bilimine Giriş

ÜRETİM OKULU AKIMI

Karl Marks görüşlerinden etkilenmiştir. O zihinsel, bedensel ve politeknik

eğitimden bahsetmiştir. “iş içinde, iş aracılığıyla, iş için eğitim” düşüncesi

hakimdir. Eğitimden insanın maddi üretim becerilerini artırması beklenmiştir.

Kolektif eğitim akımıda bu akım altında gelştiş. Türkiye’de köy ens.

Kurulmuştur. Sınıfsız toplum kurmayı amaçladı. (KOLEKTİF EĞİTİM AKIMI)

 KAYNAKLAR:

Özden, Y. ve Turan, S. (2014). Eğitim Bilimine Giriş. Pegem A Yayınları.

Şisman, Mehmet. (2014). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem A Yayınları.

Özdemir, M.Ç. ve Arslangilay, A.S.B. (2014). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem A

Yayınları.
Komisyon (2015). Öğrencinin Ders Defteri. Pegem Akademi Yayınları.

KBUZEM
Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi