BİR EĞİTİM VE ÖĞRENME

ORTAMI OLARAK OKUL VE

SINIF
HALİSE KADER ZENGİN
GİRİŞ
• Okullar bir öğrenme yeridir.
• Etkili öğrenmeyi gerçekleştiremediğinde statü ve güven kaybına uğramakta; varlık nedenini
kaybetmiş olmaktadır.
• Okulların gerçekleştirmeleri beklenen bazı amaç ve işlevleri vardır.
• Resmi okullar, sosyal adalet ve eğitimde fırsat eşitliği ilkelerine bağlı olarak ülkenin her
yerinde, herkese eşit düzeyde eğitim ve öğrenme fırsatları sunmak durumundadır.
• «schole» kavramı insanların boş zamanlarında yaptıkları çalışma, inceleme anlamındadır.
Eski dönemlerde ahlaki şekillendirmeyi ifade eden okul bugün için uygun iç ve dış fiziki
mekana, mesleğinde uzman ve insan ilişkilerinde başarılı öğretmenlere sahip, toplumla iyi
ilişkileri olan ve öğrenme-öğretmeyi dört duvar arasına hapsetmeden ve içinde bulunduğu
toplumun sağladığı tüm fırsatları kullanarak aile ile işbirliğini en yüksek düzeyde
gerçekleştiren kurum olarak tanımlanır.
OKUL İÇİ VE DIŞI ÖGELER
Okul içi ögeler Okul dışı ögeler
- Eğitim programları
- Sivil toplum kuruluşları ve grupları
- Eğitimde görev alan personel
- Öğrenciler
- Çevredeki kurum ve kuruluşlar
- Eğitimci olmayan personel - Basın ve yayın organları ve medya
- Okulun fiziksel olanakları - Çevredeki diğer okullar
- Rehberlik servisleri
- Sağlık hizmetleri
- Özel eğitim hizmetleri
- Öğrenci velileri
- Okul-aile birliği
- Öğrenci velileri
- Okul-aile birliği
- Öğrenci kulüpleri ve sosyal etkinlikler
OKULUN AMAÇLARI VE GÖREVLERİ
• Okul: Girdi- işlem- çıktı süreçlerinden oluşan açık bir sistem olarak tanımlanır.
• Okulun genel amacı: Eğitim hizmeti üretmektir.
• Bütün okullar eğitim hizmeti üretmek için çalışmakla birlikte, amaçlar üretilecek eğitimin ve okulun
türüne bağlı olarak farklılık gösterir.
• Okulun örgütsel amacı varlığını sürdürmektir.
• Okulun yönetsel amacı, hizmeti daha geniş bir kesime yaymak ve daha nitelikli bir eğitim hizmeti
sunmaktır.
• Eğitsel amaç ise eğitilen kişide değiştirilmesi gereken davranışları değiştirmektir.
• Okulun temel görevi, öğrencilerin istek ve heyecan kaybını önlemek ve öğrenme güdüsünü en üst
seviyeye çıkarmaktır.
OKULUN FİZİKSEL DÜZENİ
• Pedagojik kaygılar yanında bilimsel ve teknolojik gelişmeler de okul ortamlarının fiziksel düzeninin nitelik
ve niceliğine ilişkin standartların geliştirilmesi çabaları etkilemektedir.
• Okula ilişkin fiziksel ortam kavramı, okulun bulunduğu coğrafi bölge, iklim koşulları, bitki örtüsü gibi,
insan davranışlarını etkileyen çok çeşitli etkenleri de kapsayan geniş bir kavramdır.
Okul binaları için belirlenen özellikler arasında;
• Öğrencilerin gelişimsel düzeylerine uygunluk,
• Eğitim ve öğretim amaçlarına uygunluk
• Çevresel özelliklere ve mimari bütünlüğe uygunluk
• Eğitim öğretim programın gereklerine uygunluk
• Öğrenci sayısına uygunluk
• Doğal afetlere karşı güvenli olmalıdır.
OKULUN İŞLEVİ

• Ekonomik (üretici-tüketici bireyler yetiştirmek)

• Sosyal (bireylerin toplumsal hayata uyumu)
• Politik (devlet sistemine bağlılık sağlama)
• Kültürel (kültürün aktarımını sağalma)
• Eğitsel (bireylerin nitelikli aranan ve kendini geliştirmiş eleman olabilmek için eğitim olanakları sağlama)
YENİ NESİL OKUL

• Bir okulun etkililiğini doğru değerlendirebilmek için öğrencilerine bir bütün olarak bakıp bakmadığını
bilmek gerekir.
• Yeni nesil okul geleneksel okuldan; amaç, yapı, kültür, süreç bakımından ayrılmaktadır. ( Bk. S.410-411)
ÖĞRENME ALANI OLARAK SINIF
• Sınıf bir kollektif varoluş alanıdır.
• Sınıf ortamı, çok boyutlu ve dinamik bir süreklilik içinde yaşanır.
• Sınıf yaşamı, sosyal yapının küçük bir kesitini oluşturur.
• Sınıf içi yaşam, toplumsal çevrenin sosyo-kültürel öğeleri tarafından etkilenen ve bir ölçüde onları
etkileyen süreçler toplamıdır.
• Fiziksel ortam önemlidir. Sıra, masa, dolap vb. araçlarla, boş alanlar, mekanın ısı, ışık ve renk düzeni gibi
bir dizi etken, ortamın fiziksel değişkenlerini oluşturur.
• Eğitim türü ve düzeyi, dersin amacı gibi değişkenlere göre yapılandırılmış sınıf ortamı, öğrencilerin
güdülenmesini kolaylaştırır.
FİZİKSEL ORTAMIN DEĞİŞKENİ

• Sınıfı oluşturan soyut ve somut ögeler vardır: soyut ögeler, her türlü eğitim öğretim faaliyetlerinde yer
alan; sınıf kültürü, sınıf kuralları, öğretim yöntemleri, etik kurallar, örtük program, psikolojik ve sosyolojik
sınıf özellikleridir.
• Somut ögeler; başta öğretmen ve öğrenci olmak üzere sınıfta kullanılan tüm eğitsel varlıklardır.
• Fiziksel ortamın değişkenleri; öğrenci sayısı, yerleşim düzeni, ısı ve ışık ve renk, gürültü ve temizlik olarak
sıralanabilir.
• Öğrenci sayısı: 30’un üstünde olması istenmemektedir.
• Yerleşim düzeni: Eğitimin etkin ve akıcı bir şekilde sürdürülmesini sağlar.
SINIF YERLEŞİM DÜZENLERİ

Geleneksel sınıf yerleşim düzeni

Bireyselleştirilmiş sınıf yerleşim düzeni
Tek grup yerleşim düzeni
Çok grup yerleşim düzeni
Isı-ışık ve renk: ne çok sıcak ne çok soğuk, ideal olan 20 derecedir. Yeterli ışık olmalıdır. Tercih edilen
renklerin öğrenci psikolojisini olumsuz etkilemeyecek öğrenmeye güdüleyecek tınlarda olmalıdır. Sarı
bilginin simgesi iken turuncu hareket, enerji ve canlılık katar.
Gürültüsüz ve temiz bir ortam oluşturulmalıdır.
İYİ BİR SINIF DÜZENİ İÇİN İLKELER

• Öğretimsel hedef ve etkinliklerinize uyumlu bir sınıf düzenlemesi oluşturun.

• Hareketliliğin fazla olacağı alanların tıkanmasını engelleyin.
• Öğrenciler, öğretmen tarafından kolaylıkla görülebilecek olsun.
• Sık kullanılan materyallerin ulaşılabilir olmasına dikkat edin.
• Öğrencilerin yapılan sunum ve gösterimleri rahatlıkla gördüklerinden emin olun.
KAYNAK

• Adnan Taşgın, «Bir Eğitim ve Öğrenme Ortamı Olarak Okul ve Sınıf», ed: Özcan Demirel, Zeki Kaya,
Eğitime Giriş, 14. baskı, Pegem A Yay., Ankara 2018, ss. 405-420.