Öğrenci Davranışlarını Etkileyen

Etmenler
 Öğrenci Davranışlarını Etkileyen
Etmenler
İnsan toplumsal bir varlık olduğu için, bir
toplum içinde yaşamakta

Toplumsal yapıdaki kurum ve ortamlardan

etkilenmekte

Kendisi de bu kurum ve ortamları

etkilemekte
 Öğrenci Davranışlarını Etkileyen
Etmenler

Karşılıklı oluşan bu etkileşimde istenen ya

da istenmeyen bir çok davranış ortaya
çıkmaktadır

Eğitimde amaç bireyde istendik yönde

davranış değişikliği oluşturmaktır
 Öğrenci Davranışlarını Etkileyen
Etmenler

Öğrenci davranışının oluşumuna etki eden

sınıf içi ve sınıf dışı bir çok etmen vardır
 Öğrenci Davranışlarını Etkileyen
Etmenler

Sınıf Dışı Etmenler:

– Aile
– Sosyal Çevre
– Okul
 Öğrenci Davranışlarını Etkileyen
Etmenler

Sınıf İçi Etmenler:

– Sınıfın yapısı ve ortamı
– Eğitim programı ve öğretim yöntemleri
– Öğrencilerin özellikleri
– Öğretmen davranışı ve özellikleri
Sınıf Dışı Etmenler
Aile
 Yüz yüze ilişkilerin en yoğun olduğu
birincil gruplardandır

Çocuğun doğuştan üyesi olduğu en küçük

toplumsal kurum

Çocuğun toplumsallaşması aile içinde

başlar
Aile

Çocuğun sevgi saygı ve güven ortamı

içinde sağlıklı olarak yetişmesi aileye
bağlıdır

Çocuğun davranışlarına yön vermek,

kurallara uyumunu sağlamak, rehberlik
etmek ailenin görevleri arasındadır
Aile

Ailedeki ilişkilerin temelini anne ve

babanın birbirlerine karşı olan tutum ve
davranışları oluşturur
Öz benlik ve kişilik gelişimi için kritik bir
dönem olan ergenlik döneminde otoriter,
sınırlayıcı, engelleyici aile tutumları
çocukların kimliğinin gelişmesini olumsuz
yönde etkiler
Aile

Sanayileşme süreciyle başlayan göç

olgusu, çarpık kentleşme ile birlikte sosyo-
ekonomik sorunlar, ilgisiz sevgisiz ya da
parçalanmış aile yapılarını ortaya
çıkarmıştır
Bu etkenler çocuk ve gençlerde benlik,
kimlik ve bunlara bağlı olarak uyum
sorunlarına neden olmaktadır
Aile

Eğitim sürecinde okula öğrenci kimliğiyle

gelen birey, duygu ve düşüncelerini ifade
edememe, çabuk heyecanlanma, gizil
güçlerini sergilemede yetersizlik, girişim
yoksunluğu, sosyalleşmede gerilemeler,
içe dönüklük ve kaygı yüklü davranışlar
gibi bir çok psikolojik sorunla
karşılaşmakta ve okulda istenen başarı
düzeyine erişememektedir
Aile

Bunun yanında çocukluk ile yetişkinlik

arasında yer alan gençlik çağı, hızlı bir
gelişme dönemini kapsar

Gençlerin ruhsal tepkilerindeki aşırılıklar,

davranışlarındaki çelişkiler bu döneme
özgü bocalama belirtileridir
Aile

Gençler kendi bağımsızlıklarını kazanmak

ister
Bu çağda gençler kendi görüş, inanç ve
davranışlarına egemen olmak isterler
Anne baba ve büyüklerin etkisinden
kurtulmaya çalışırlar
Kendi kişiliklerine yön vermek isterler
Aile

Bütün bu gelişmeler, öğrenci-okul

ilişkisini olumsuz yönde etkileyebilir

Okula devamsızlıklar artabilir

Okul ve sınıf içi istenmeyen öğrenci

davranışları gelişebilir
Sosyal Çevre

Her toplumun sosyal ve kültürel

özelliklerinden oluşan bir yapısı vardır
Bireyin sosyal çevresini oluşturan bu yapı
onun davranışlarını etkilemektedir
Sosyal çevreyle olan ilişkilerinde birey
tamamen edilgen değildir, kendisi de
zaman zaman bu çevreyi etkiler ve
değiştirir
Sosyal Çevre

İnsan davranışları etkileşim sonucu

oluşmaktadır

Etkileşim, bireyin ve içinde yaşanılan

çevrenin karşılıklı olarak birbirlerini
etkilemeleri ile ortaya çıkar
Sosyal Çevre

 Bir ailenin, bir arkadaş grubunun ya da aynı

amaçlara ulaşmayı hedefleyen bir topluluğun
oluşması, birlik ve beraberliğin sürdürülmesi
insani ilişkilerle gerçekleşebilmektedir

 İnsanların toplumla, sosyal kurumlarla, sosyal

değerlerle etkileşimi sosyal çevreyi
oluşturmaktadır
Sosyal Çevre

Okullar belli bir sosyal çevre içerisinde yer

alır

Okulda, değişik davranış kalıplarına sahip

olan öğrenciler farklı toplumsal kesimlere
ait değer ve beklentileri yansıtırlar
Sosyal Çevre

Davranışın toplumsal çevreden

soyutlanarak çözümlenmesi düşünülemez
Eğitimin amacı, öğrencide davranış
değişikliği oluşturmaktır
Sosyal çevrede egemen olan ilişki
biçimlerinin de bilinmesi gereklidir
Sosyal Çevre

 Kitle iletişim araçlarının birey üzerinde etkisi

oldukça fazladır

 Genç sorunlarının büyük bir bölümünü

arkadaşlarıyla paylaşır

 Okulda öğrencilerin davranışlarını etkileyen kitle

iletişim araçları ve akran gruplarına dikkat etmek
gereklidir
Okul

Toplumdaki bireylerin eğitilmesi görevini

üstlenen kurumların ortak adı

Bilgi üretiminin ve birikiminin arttığı,

uzmanlaşmanın önem kazandığı çağdaş
toplumlarda bireylerin belli amaçlar
doğrultusunda programlı bir şekilde
yetiştirilmeleri gerekmektedir
Okul

Okullar demokratik bir yaklaşımla

yönetilmelidir

Okul öğrencilerin demokratik yaşamın

gereklerine uygun, sağlıklı bir kişilik
yapısı geliştirmelerine ve davranış
göstermelerine yardım etmektedir
Okul

 Okulun içinde bulunduğu toplumsal çevrenin

sosyo- ekonomik ve kültürel yapısı okul
yönetimini etkiler

 Ailelerin ve çevredeki baskı gruplarının okuldan

beklentileri farklıdır

 Okul yönetimi, bu çevresel ögeleri karşısına

almadan, onlarla iyi ilişkiler kurarak onların güç
ve olanaklarından yararlanmalıdır
Okul

Öğretmenlerin moral ve iş doyumlarının

yükseltilmesi, beklenti ve
gereksinimlerinin karşılanması,
öğrencilerin güdülenmelerini ve akademik
başarılarının yükselmesini sağlar
Okul

Okullarda en çok rastlana dört tür kültür

vardır:
Klüp Kültürü: Tüm örgüt merkezden
yönetilir. Okulun başındaki yönetici her
şeyi kontrol eder. Herkesin birbirini
anladığı bir iletişim ve güvene dayalıdır
Okul

Rol kültürü: Örgüt şeması vardır

Her bireyin örgütteki yeri ve görevi
belirlenir, rol tanımları yapılır
Bireylerden bu rollerine uygun
davranmaları beklenir
Bu roller ve ilişkiler zaman zaman
değişebilir
Okul

 Görev kültürü: Bu kültürdeki örgütlenme

düşüncesi, yetenekli bir grubun ya da
kaynakların, bir proje, sorun ya da görevde
kullanılmasına dayalıdır
 Hiyerarşi olmadan işbirliğine dayanır
 Görev değiştiğinde çalışma grubu da değişebilir
 Genellikle sıcak ve arkadaşçadır
 Amaç sorunların etkili bir biçimde çözülmesidir
 Yönetici yerine takım lideri ya da koordinatör
vardır
Okul

Birey Kültürü: Örgüt bireyin yeteneklerini

geliştirebileceği bir kaynaktır

Diğer üç kültür örgüt amaçlarını

düşünmektedir
Okul

 Öğretmenin öğrencilere yönelik davranışları,

okulun yapısından ve politikasından etkilenebilir
 Öğretmenin öğretim davranışlarını etkileyen
okulla ilgili etkenler:
– Müdürle ve diğer yöneticilerle olan ilişkiler
– Diğer öğretmenlerle resmi olmayan ilişkiler
– Okulun amaçları
– Okulun sosyal yapısı
Sınıf İçi Etmenler

Sınıfın Yapısı ve Ortamı

Sınıflar eğitim öğretim etkinliklerinin
gerçekleştirildiği ortamlardır
Sınıfın fiziksel yapısı ve sosyo-psikolojik
ortamı öğrenci davranışlarını yakından
etkiler
Sınıfın Yapısı ve Ortamı

Sınıfın sosyal ortamı, öğrenci davranışları

üzerinde etkilidir
Sınıfta bulunan öğrenciler değişik
kesimlerden gelmiş, değişik ortamlarda
sosyalleşme süreci içinde yer almış,
değişik eğitim yaşantılarına sahip
olabilirler
Sınıfın Yapısı ve Ortamı

 Sınıfın öğrenci yoğunluğu açısından büyüklüğü

 Öğrencilerin yerleşim biçimi
 Sınıftaki araç-gereçlerin düzenlenmesi
 Isı
 Işık
 Temizlik
 Duvarların rengi
Sınıf ortamının fiziksel değişkenleridir
Sınıfın Yapısı ve Ortamı

Sınıf kültürü, okul kültürünün bir alt alanı

olarak bir sınıfı oluşturan öğrenciler
arasındaki geçerli olan değerleri, normları,
sembolleri ifade eder
Öğretmen, sınıfı oluşturan öğrencilerin
değişik bir takım değer, alışkanlık ve
davranışlara sahip olarak okula geldiklerini
unutmamalıdır
Sınıfın Yapısı ve Ortamı

 Sınıftaki öğrenci davranışlarını etkileyen önemli

bir etmende sınıfın psikolojik ortamıdır
 Öğretmenin görevi etkili bir öğrenme için uygun
bir sınıf ortamı oluşturmaktır
 Uygun sınıf ortamının önemli bir özelliği
sınıftaki duygusal havadır
 Bu hava resmi, otoriter ve gergin olabileceği gibi,
sıcak içten ve demokratik bir yapıda da olabilir
Sınıfın Yapısı ve Ortamı

Öğrenme ortamının öğretmen merkezli ya

da öğrenci merkezli olması sınıftaki
öğrenci davranışlarını etkiler
Sınıfın Yapısı ve Ortamı

Öğretmen davranışları:
– Sıcak anlayışlı arkadaşça ya da bencil,
sınırlayıcı, soğuk davranışlar
– Sorumlu, sistemli, çalışkan ya da plansız
sorumsuz davranışlar
– Uyarıcı, dikkate çekici ya da sıkıcı, tekdüze
davranışlar
Sınıfın Yapısı ve Ortamı

Öğretmen merkezli sınıflarda öğretmen

baskındır ve öğrencilerin fiziksel ve sözel
etkinlikleri sınırlıdır
Öğrenci merkezli sınıflarda öğrencilerin
görüşleri daha fazla dikkate alınır,
öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci
etkileşimi daha yoğundur
 Eğitim Programı ve Öğretim
Yöntemleri
 Sınıf içinde öğrencilere istendik davranışları
kazandırmaya yönelik tüm etkinlikler, eğitim programları
dikkate alınarak düzenlenir

 Amaç, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme ögeleri

arasında iyi bir koordinasyon sağlamayan, öğrencilerin
ilgi ve gereksinimlerine yanıt vermeyen, işlevsel
olmayan, esneklik özelliği taşımayan, uygulayıcılara yol
göstermeyen, uygulanması güç ve bilimsellikten uzak
eğitim programlarıyla öğrencilere istendik davranışlar
kazandırmak olanaklı değildir
 Eğitim Programı ve Öğretim
Yöntemleri
 Davranış sorunlarının önemli bir kaynağı
öğrencinin ulaşması için belirlenen öğretim
hedeflerinin, öğrenci kapasitesinin çok altında ya
da üstünde kalmasıdır
 Ders uygun yöntemlerle işlenirse amacına ulaşır
 Öğrencilerin özellikleri ve öğrenme düzeyleri göz
önüne alınarak, hangi davranışların öğrencilere
kazandırılması amaçlanmışsa onlara uygun
öğretim yöntemleri kullanılmalıdır
 Eğitim Programı ve Öğretim
Yöntemleri

Sınıf içi öğrenci davranışlarının yönetimi,

diğer tüm süreçlerde olduğu gibi planlama
süreci ile de yakından ilişkilidir
Öğretmenin yapmış olduğu planlar,
öğrencilerin gereksinimlerine cevap
veremiyorsa sınıf ortamında davranış
sorunları ortaya çıkabilmektedir
Öğrenci Özellikleri

Sınıfta bulunan öğrenciler farklı geçmiş

yaşantılara, farklı kişilik yapılarına, farklı
ilgi ve yeteneklere sahip olduklarından
homojen olmayan bir yapı oluştururlar
Homojen olmayan bu yapı, sınıfta
oluşturulan öğrenme- öğretme etkinlikleri
sırasında değişik davranışların oluşmasına
neden olabilir
Öğrenci Özellikleri

 Gereksinimleri karşılanamayan öğrenciler sınıfta

istenmeyen davranışları sergileyebilmektedirler

 Sınıfında risk grubundan öğrenci bulunan

öğretmenlere büyük görevler düşmektedir

 Adil, tutarlı, anlayışlı, empatik, sevgi dolu iyi

iletişim kuran bir sınıf yöneticisi, istenmeyen
davranışların oluşmasını engeller
Öğretmen Davranışı ve Özellikleri

Öğrencilerin başarılı olabilmeleri için

öğretmenin etkili bir öğretim yapması
gereklidir

Öğretmenler, öğrencilerin eğitim

hedeflerine ulaşmasını, bir sonraki okul
yaşantılarını ve akademik başarılarını
etkilemektedirler
Öğretmen Davranışı ve Özellikleri

Etkili öğretmenlerin sınıf yönetiminde

yönlendirici rolleri vardır
Öğretmenlerin
– Sınıf yönetimi yaklaşımları
– Öğretim yaklaşımları
– Ders programlarını planlamaları
Öğrencilerin performanslarını etkilemektedir
 Etkili Öğretmenlerin Kişisel
Özellikleri

Güdüleyici Kişilik
– İsteklilik
– Yakınlık ve mizah
– Güvenirlik
 Etkili Öğretmenlerin Kişisel
Özellikleri

Başarıya Adanmışlık
– Yüksek başarı beklentisi
– Özendirici ve destekleyici
 Etkili Öğretmenlerin Kişisel
Özellikleri

Profesyonel Davranış
– Ciddi, sistemli
– Esnek
– Bilgili
 Etkili Öğretmen Davranışları

Dersi coşkuyla işleyebilmek

Üretken, işine bağlı
Çeşitli öğretim materyalleri ve
yöntemlerinden yararlanabilme
Bir konuyu anlaşılabilir şekilde sunabilme
Öğrencilerin öğrenmeyi
gerçekleştirebilmeleri için fırsatlar yaratma
 Sınıf Dışı Olumsuz Etmenlere Karşı
Alınacak Önlemler

Aile ortamı son derece demokratik olmalı

Çocuklarla ilgili olarak alınacak kararlarda
onların da görüş ve düşüncelerine
başvurulmalı
Anne-baba, çocuklarına içten ve sevgiyle
davranmalı
Aileler çocuklarının sosyalleşmesine
yardımcı olmalı
 Sınıf Dışı Olumsuz Etmenlere Karşı
Alınacak Önlemler

 Sosyal çevrenin çocuklar ve gençler üzerindeki

etkileri dikkate alınarak, çevresel etmenlere karşı
duyarlı olunmalıdır

 Okulun kültürel yapısı olumlu ve insan ilişkileri

sıcak ve içten olmalıdır

 Okul yönetimi, öğrencilerin ders dışındaki sosyal,

kültürel ve sportif etkinliklerini desteklemelidir
 Sınıf İçi Olumsuz Etmenlere Karşı
Alınacak Önlemler
 Sınıfın öğrenci yoğunluğunun, ısı, ışık, temizlik gibi
fiziksel değişkenlerin belirli ölçülerde ve kabul edilebilir
standartlarda olması gerekir

 Sınıf kültürü ve ortamı öğrencilerin sosyalleşmesine

yardımcı olacak şekilde düzenlenmelidir

 Öğrenme ortamının etkin ve verimli olması için sınıflar

öğrenci merkezli olmalıdır

 Sınıfta risk grubuna giren öğrencilerle çok yakından

ilgilenilmeli, onlara sevgi ve anlayışla yaklaşılmalıdır
 Sınıf İçi Olumsuz Etmenlere Karşı
Alınacak Önlemler

Öğretmen öğrencileri arasında ayrımcılık

yapmamalı ve yansız davranmalıdır
Öğretmen mesleğini sevmeli ve istekli
olmalıdır
Öğretmen aynı zamanda bir sınıf yöneticisi
olduğundan, yönetim süreçleri ve başlıca
liderlik yaklaşımları hakkında bilgi sahibi
olmalıdır