Turkiye Klinikleri J Anest Reanim.

2019;17(3):96-102

DERLEME DOI: 10.5336/anesthe.2019-71429

İhmal Edilen Bir Alan:

Tıbbi Cihaza Bağlı Oluşan Basınç Yaraları

Öznur ERBAYa, ÖZET Basınç yarası, uzun yıllardır sağlık alanında önemli bir bakım sorunu olarak karşımıza çıkmak-
İlkay CEYLANa, tadır. Yoğun bakım ünitelerinde daha çok görülen basınç yaralarının önemli bir kısmı tıbbi cihaza bağlı
gelişmektedir. Tanı veya tedavi amaçlı kullanılan tıbbi cihazlar erişkin/pediatrik yoğun bakım, travma
Nermin KELEBEK GİRGİNa üniteleri gibi hastane alanlarında daha fazla kullanılmaktadır. Tıbbi cihazlara bağlı basınç yaraları
(TCBBY), hastane ortamında meydana gelen tüm basınç yaralarının %30’undan fazlasını oluşturmak-
a
Anesteziyoloji ve Reanimasyon ABD, tadır. Bu yaralar genellikle cihazın şeklini almakta ve cihazların çevresinde veya altında meydana gel-
Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, mektedir. Tüm tıbbi cihazlar potansiyel olarak basınç yarasına neden olabilir. Tıbbi cihaza bağlı basınç
Bursa, TÜRKİYE yaraları enfeksiyon, doku nekrozu gibi birçok komplikasyona neden olabilmekte ve bu nedenle de
bakım maliyetini artırabilmektedir. Tıbbi cihazın hastanın tedavisinin bir bileşeni olması nedeni ile
Received: 13 Sep 2019 bu tür yaraları; önlemek klasik bir basınç yarasını önlemekten daha karmaşık hâle gelmektedir. Bununla
Received in revised form: 24 Oct 2019 birlikte; Braden Ölçeği, Waterlow Ölçeği gibi mevcut basınç yarası risk değerlendirme araçları TCBBY
Accepted: 31 Oct 2019 riskinin öngörülmesinde yetersiz kalmaktadır; çünkü bu araçlar, cihazların hareketliliğinden ziyade
Available online: 20 Nov 2019 hastanın hareketsizliğine odaklanmaktadır. Bu nedenle hekim veya hemşirenin basınç yarasını değer-
lendirirken TCBBY’yi ayrı olarak gözlemlemesi ve kaydetmesi önemlidir. Bu durumda sağlık profes-
Correspondence: yonellerinin TCBBY’ye ilişkin farkındalığını artırmak esastır. Bu çalışmada, TCBBY’ye ilişkin özellikler,
Öznur ERBAY kanıta dayalı önleme ve iyileştirme stratejileri tartışılarak sağlık profesyonellerinin farkındalığını ar-
Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, tırmak ve konu ile ilgili literatürdeki eksikliği gidermek amaçlanmıştır.
Anesteziyoloji ve Reanimasyon ABD,
Bursa, Anahtar Kelimeler: Basınç yarası; tıbbi cihaz; yoğun bakım
TÜRKİYE/TURKEY
oznurerbay@gmail.com
ABSTRACT Pressure injuries have been an important health problem for many years. Most of the
pressure injuries encountered in intensive care units are due to medical devices. Medical tools used
for diagnostic or therapeutic purposes are more widely used in hospital areas such as adult/pediatric
intensive care and trauma units. Medical device related pressure injury (MDRPI) account for more
than 30% of all pressure injuries occurring in the hospital environment. These injuries generally
take the form of the device and occur around or under the device. All medical devices can
potentially cause pressure sores. Medical device related pressure injuries can cause many
complications such as infection, tissue necrosis and thus increase the cost of care. Because the
medical device is a component of the patient’s treatment, preventing such injuries becomes more
complex than preventing a conventional pressure injury. However, existing pressure injury risk
assessment tools such as the Braden Scale and the Waterlow Scale are insufficient to predict the risk
of MDRPI because these tools focus on the patient’s inactivity rather than the mobility of the
devices. Therefore, it is important that the physicians or nurses observe and record the MDRPI
separately when evaluating the pressure injury. In this case, it is essential to raise the awareness of
health professionals regarding MDRPI. In this review, it is aimed to raise awareness of health
professionals and to eliminate the lack of literature in the subject by discussing the features of
MDRPI, evidence-based prevention and improvement strategies.

Keywords: Pressure injury; medical device; intensive care

eçmişte birçok farklı terim ile (yatak yarası, dekübit vb.) karşı-
mıza çıkan basınç ülserleri, Florence Nightingale zamanından
Copyright © 2019 by Türkiye Klinikleri beri önemli bir bakım sorunu olarak bilinmektedir. Nisan 2016

96
Öznur ERBAY ve ark.
tarihinde, Ulusal Basınç Ülseri Danışma Paneli
[National Pressure Ulcer Advisory Panel
(NPUAP)], ilgili terminolojinin ve evreleme ta-
nımlarının güncellendiği bir konsensüs düzenle-
yerek bu konuyu tekrar vurgulamıştır.1 Bu
konsensüsda “Basınç ülseri (pressure ulcer)” te-
rimi “Basınç Yarası (Pressure Injury)” ile değişti-
rilmiştir. NPUAP’ye göre terminolojideki bu
değişim, hem sağlam hem de ülserli ciltte mey-
dana gelen basınç yaralarını daha doğru tarif et-
mektedir. Ayrıca, tıbbi cihaza bağlı basınç yarası
(TCBBY) ile mukozal membran basınç yarası
(MMBY) oluşumlarının önemi tekrar gündeme
gelmiş ve tanımları yenilenmiştir.1
Tıbbi cihazlara bağlı basınç yarası, sağlık hiz-
metleri ve sağlık profesyonelleri arasında giderek
artan bir endişe olarak kabul edilmektedir.2 Deri
veya altta yatan dokular, tıbbi cihazlardan sürekli
bir basınç ya da sürtünmeye maruz kaldıklarında
TCBBY gelişimi ortaya çıkmaktadır. Tüm tıbbi ci-
hazlar potansiyel olarak basınç yarası oluşturma
riskine sahip olmakla birlikte; hem hastanın yaşam
kalitesini olumsuz yönde etkilemekte hem de sağ-
lık hizmetleri açısından bakımın maliyetini artır-
maktadır.3
TCBB’ye daha çok yoğun bakım üniteleri,
doğum üniteleri, pediatri üniteleri, travma
merkezleri ve rehabilitasyon üniteleri gibi bö-
lümlerde meydana gelmektedir.4,5 Norton, Bra-
den, Waterlow gibi mevcut basınç yarası risk
değerlendirme araçları, TCBBY riskinin öngörül-
mesinde yetersiz kalmaktadır. Bu risk değerlen-
dirme araçları, cihazların hareketliliğinden
ziyade hastanın hareketsizliğine odaklandığın-
dan, TCBBY değerlendirilememekte ve gözden
kaçırılmaktadır. TCBBY’yi önlemek, klasik basınç
yarasını önlemekten daha karmaşıktır; çünkü
cihaz, tedavinin temel bir bileşeni olabilmekte-
dir.4,5
Bu çalışmada, TCBBY’ye yönelik genel
bilgilendirme, önleme ve iyileştirme strateji-
leri ele alınarak konuya dikkat çekmek, duyarlı-
lık kazandırmak ve ülkemizde bu konudaki lite-
ratür eksikliğine katkı sağlamak amaçlanmak-
tadır.
97
Turkiye Klinikleri J Anest Reanim. 2019;17(3):96-102
TANIM
NPUAP, TCBBY’leri “Tanı veya tedavi amaçlı ta-
sarlanan ve uygulanan cihazların kullanımından
kaynaklanan basınç yarası” olarak tanımlamakta-
dır.3 Bu gibi basınç yaralarının ciltte “Cihazın de-
senini veya şeklini” almaya meyilli olduğu
belirtilmektedir.4 MMBY ise “Mukoza zarlarında
geçmiş tıbbi cihaz öyküsüne dayanarak oluşan
yara” olarak tanımlanmaktadır. TCBBY, ülserasyon
alanlarının çoğunda yağ dokusunun olmaması se-
bebiyle tam kalınlıkta kaybın olduğu genel basınç
yarasına dönüşebilmektedir.4,5
ETİYOLOJİ
Tüm basınç yaralarında olduğu gibi TCBBY’lerin
de basınç ve kesme kuvvetlerinin bir kombinasyo-
nundan kaynaklandığı belirtilmektedir. Bununla
birlikte derinin mikro-iklim dengesi, beslenme,
doku perfüzyonu, yandaş hastalıklar ve yumuşak
dokunun durumu gibi faktörler hastanın basıncı to-
lere etme yeteneğini etkileyebilmektedir.1 Genel
basınç yarası etiyolojisinin gelişmesiyle birlikte,
klinik uygulamada TCBBY’lere yönelik farkındalık
ve endişe artmaya başlamıştır. Ancak, şaşırtıcı bir
şekilde bu tür yaraların sıklığı üzerine araştırmalar
sınırlı kalmıştır.5
PREVALANS VE İNSİDANS
Literatürde TCBBY’ler ile ilgili çalışmalar kısıtlı-
dır. Çeşitli nedenler bu durumu etkilemiştir. Ör-
neğin; bazı klinisyenler NPUAP terminolo-
jisinden habersiz olduklarından veya NPUAP ile
aynı fikirde olmadıklarından ve TCBBY’lerin veya
en azından MMBY’lerin farklı kategorilere ayrıl-
ması gerektiğine inandıklarından, TCBBY’leri ba-
sınç yarası olarak kabul etmemiş, bu nedenle
prevalans veya insidans verileri göz ardı edilmiş-
tir. Ek olarak, Glamorgan Ölçeği (pediatrik hasta-
lara özel) tıbbi cihazları potansiyel basınç yarası
riski olarak kabul ederken, yetişkinlerde basınç
yarası risklerini değerlendirmek için yaygın ola-
rak kullanılan birçok ölçek (Örneğin; Braden,
Waterlow vb.) bu tür cihazları dikkate almamak-
tadır.4-7
Öznur ERBAY ve ark.
2000’li yıllardan önce bu konu hakkında çok
az veri yayımlanmıştır. Davis ve ark., servikal bo-
yunluklar nedeni ile oksipital basınç yaralarının
görülme sıklığının 5 günlük kullanımdan sonra
%33 olduğunu ve yaraların yarısının tam kalınlıkta
olduğunu bildirmişlerdir.8
Pediatrik ve neonatal popülasyonda göreceli
cilt intoleransı ve fizyolojik olgunlaşmamışlık ne-
deni ile hızlı bir şekilde basınç yarası gelişebil-
mektedir. Curley ve ark., 21 gün ile 8 yaş
arasındaki çocuklarda (n=322) TCBBY’ye ilişkin
ilk prospektif verileri yayımlamışlardır. Çalışmada,
önleyici cilt bakımı uygulamasına rağmen genel
basınç yarası insidansı %27, TCBBY insidansı ise
%8 olarak tespit edilmiştir. Satürasyon probu, 2 se-
viyeli pozitif havayolu basıncı maskesi ve endot-
rakeal tüp (ET) en yaygın sebep olan cihazlar
olarak bildirilmiştir.9
VanGilder ve ark., 86.932 hastada TCBBY’lere
yönelik prevalans bildirmişlerdir. Araştırmaya
göre, basınç yaralarının %9,1 (n=1,631)’i “cihazla
ilgili” olarak bildirilmiş; bunların 785’i akut bakım
alanında oluşmuş, 360’ı ise tam kalınlıkta yaralar
olarak tespit edilmiştir. TCBBY en sık kulakta
(%20) ve topukta (%12) oluşmuştur.10
Black ve ark.nın yaptığı TCBBY’lere yönelik 8
aylık prevalans ve insidans çalışmasında, hastaların
(n=2,079) %5,4 (n=113)’ünde TCBBY geliştiği tes-
pit edilmiştir. Bunların %34,5’inde TCBBY ile iliş-
kili hastane kökenli genel basınç yarası gelişmiş,
tıbbi cihaz kullanan hastaların kullanmayan hasta-
lara göre herhangi bir şekilde basınç yarası geliş-
tirme olasılığı 2,4 kat fazla bulunmuştur.11
Apold ve Rudrych tarafından yapılan kapsamlı
bir çalışmada, TCBBY’lerin büyük çoğunluğunun
(%70,3) servikal boyunluklar, oksijene bağlı nazal
kanül ve nazogastrik sondalar nedeni ile baş, yüz
veya boyun üzerinde olduğu ve ileri derecede ba-
sınç yaralarının yaklaşık 3’te 1’inin tıbbi cihazlar-
dan kaynaklandığı bildirilmiştir.12
Arnold-Long ve ark.nın yaptığı TCBBY’ye yö-
nelik 11 aylık bir prevalans çalışmasında, hastaların
%47 (n=142)’sinde TCBBY oluştuğu; en sık neden
olan cihazların respiratuar cihazları, ateller, tespit-
ler ve ET olduğu bildirilmiştir.13
98
Turkiye Klinikleri J Anest Reanim. 2019;17(3):96-102
Başka yakın zamanlı bir çalışmada ise tüm ba-
sınç yaralarının %5,48’ini tıbbi cihazdan kaynak-
landığı bildirilmiştir. En sık neden olan araçlar; alçı
ve boyunluk (%7,5), atel (%6,6), anti-embolik
çorap (%22,5), intravenöz ve arteriyel kateterizas-
yon (%5,3), foley kateterizasyonu (%1,8), nazogast-
rik sonda (%17,6), satürasyon probu (%7), nazal
kanül (%11,9), non-invaziv ventilasyon maskeleri
(%15,9) ve ET (%4) olarak sıralanmıştır.14
Özetle, basınç yarası sıklığının cihazın tipine
göre değiştiği ve oksijen iletimi ile havayolu yöne-
timi için kullanılan cihazların en yüksek basınç ya-
rası riskine sahip olduğu görülmektedir.
TANILAMA VE EVRELEME
TCBBY’nin genel basınç yarasından ayrılması
gereklidir. Bu gereklilik mukozal dokudan kay-
naklanmaktadır.4,5 NPUAP, MBBY sorununa de-
ğinmiş, mukozal dokunun “Özellikle tıbbi
cihazlardan gelen baskılara karşı savunmasız” ol-
duğunu belirterek üriner kateter, oksijene bağlı
nazal kanül veya maske, endotrakeal, orogastrik
ve nazogastrik tüp gibi tıbbi cihazlar tarafından
mukozal dokuya uygulanan basıncın iskemiye ve
yaraya neden olabileceğini vurgulamıştır (Resim
1, Resim 2, Resim 3).4,5 Bununla birlikte, mukozal
doku histolojik olarak cilt dokusundan farklılaştı-
ğından ve NPUAP genel basınç yarası evrelemesi
cilde ve bunun altındaki anatomik yapılara da-
yandığından, MBBY’lerin evrelenemeyeceğini be-
lirtmiştir. Bu nedenle, genel basınç yarası ile tıbbi
cihaz nedeni ile oluşan MBBY’lerin ayırt edilmesi
RESİM 1: Oksijene bağlı maskenin ipleri nedeni ile kulak arkasında oluşan basınç
yarası.
Öznur ERBAY ve ark.
RESİM 2: Endotrakeal tüp ve tespitine bağlı dudak ve kenarında oluşan basınç ya-
rası.
RESİM 3: Nazogastrik tüp nedeni ile burunda oluşan basınç yarası.
ve ayrı şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir
(Şekil 1).4,5
Genel basınç yaraları hareketsizlikle ilgilidir
ve sıklıkla bir destek yüzeyinden gelen basınca
maruz kalan doku veya kemikli doku üzerinde
meydana gelmektedir. TCBBY ise genellikle bir
tıbbi cihazın şeklini ve konumunu yansıtmaktadır.
ŞEKİL 1: Deri ve mukozal basınç yaralarını değerlendirme farklılıkları (©2017 Ayello EA, Delmore B).
NPUAP: Ulusal Basınç Ülseri Danışma Paneli.
99
Turkiye Klinikleri J Anest Reanim. 2019;17(3):96-102
Her iki basınç yarası kategorisi için ortak risk fak-
törleri arasında; hareketsizlik, dolaşımsal bozuk-
luklar, nem, sürtünme, kayma, beslenme
yetersizlikleri ve/veya zayıf oksijenlenme bulun-
maktadır.5,15
Bazı cihazların (Örneğin; ET, trakeostomi ka-
nülü vb.) sabit durması ve yerinden çıkmasını ön-
lemek için sargı bezleri kullanılarak sabitleme
yapılmaktadır. Bu sargıların çok sıkı yapılması, cilt
üzerinde baskı yapmasına ve basınç yarası oluşma-
sına neden olmaktadır.16 Bunun dışında, emboli
riski ya da dolaşım bozukluğu olan hastaların kul-
landığı elastik çorapların uygunsuz beden seçimi
de basınç yarası nedenlerindendir. Çorabın hastaya
göre küçük olması, bacaktan sıyrılıp katlanarak yu-
varlanmasına ve baskı oluşturarak yara oluşturma-
sına neden olmaktadır. Bu nedenle cihazların
uygun seçimi de önemlidir.16
ÖNLEMEYE YÖNELİK STRATEJİLER
Avrupa, Amerika ve Pan Pasifik Basınç Ülseri Pa-
nelleri tarafından resmî bir uzlaşma süreci ile ge-
liştirilen Klinik Uygulama Kılavuzu, TCBBY’lerin
önlenmesinde ve tedavisinde standart olarak kabul
edilmektedir.1 Kılavuz; hasta riskini değerlendir-
meyi, tıbbi cihazları seçmeyi ve cilde yerleştirmeyi,
tıbbi cihazların cilt üzerindeki etkisini değerlen-
dirmeyi ve TCBBY’leri önlemeyi kapsayan öneri-
ler içermektedir. Her öneri için kılavuz, hem
kanıtların güçlü yönlerini (A, B veya C derecele-
rini kullanarak) hem de tavsiyelerin güçlü yönle-
rini (“baş parmak yukarı”, “baş parmak aşağı” veya
“baş parmak nötr” resimleri kullanarak) sunmakta-
Öznur ERBAY ve ark.
dır. Kanıt derecesinin gücü, destekleyici kanıt se-
viyesini (çalışma tasarımı ve kalite); öneri puanı-
nın gücü klinisyenlerin oy birliği ile “hasta
sonuçlarını iyileştiren” önerilerin güven derecesini
belirtmektedir.5,16 Kılavuzda, TCBBY’ye yönelik
öneriler 3 başlık altında (tıbbi cihaz seçimi ve uy-
gulanması, deri ve tıbbi cihazın değerlendirilmesi,
tıbbi cihazla ilgili basınç yaralarının önlenmesi)
toplanmıştır. Bu başlıklar altındaki temalar aşağıda
verilmiştir. Kılavuzda yetişkin, yenidoğan, pediat-
rik popülasyon da dahil, tıbbi bir cihazı olan tüm
hastalar TCBBY’ler için risk altında kabul edilmiş-
tir (kanıt B; öneri

).4,5,17
TIBBİ CİHAZ SEÇİMİ VE UYGULANMASI
Eğer mümkünse tıbbi cihazın, basınç
ve/veya kesme kuvvetlerinden en az zararı verme
kabiliyetine sahip olanını seçin (Kanıt B, Öneri


).
Aşırı basınçtan kaçınmak için tıbbi cihazla-
rın uygun ve doğru boyutta olduğundan emin olun
(Kanıt C, Öneri

).
Tıbbi cihazları üreticinin belirlediği kulla-
nım şekline göre kullanın (Kanıt C, Öneri

).
İlave basınç oluşturmaması ve yerinden
çıkmasını önlemek için tıbbi cihazların yeterince
sağlam olduğundan emin olun (Kanıt C, Öneri


).
DERİ VE TIBBİ CİHAZIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Herhangi bir tıbbi cihazın etrafındaki ve al-
tındaki cildi, günde en az 2 kez basınca bağlı yara
belirtileri açısından kontrol edin (Kanıt C, Öneri

).
Hasta sıvı dengesizliği riski taşıyorsa, loka-
lize veya genel ödem belirtileri varsa cildi günde 2
defadan fazla kontrol edin (Kanıt C, Öneri

).
Eğer tıbbi cihaz deride bir basınç yarası oluş-
turdu ise “Uluslararası Basınç Ülseri Sınıflandırma
Sistemi” kullanarak (MMBY dışında) sınıflandırın
(Kanıt C, Öneri
).
Varsa hastanın bakım vericisini hastane dışı
ortamlarda da kullandığı tıbbi cihazları gözlemle-
mesi ve cilt muayenesi yapabilmesi için eğitin
(Kanıt C, Öneri

).
100
Turkiye Klinikleri J Anest Reanim. 2019;17(3):96-102
TIBBİ CİHAZLA İLGİLİ BASINÇ YARALARININ ÖNLENMESİ
Tıbbi olarak mümkün olan en kısa sürede ci-
hazla ilgili olası basınç yarası kaynaklarını ortadan
kaldırın (Kanıt C, Öneri

).
Tıbbi cihazların altındaki cildi temiz ve kuru
tutun (Kanıt C, Öneri

).
Basıncı yeniden dağıtmak ve kayma kuvvet-
lerini azaltmak için hastayı veya cihazı yeniden ko-
numlandırın (Kanıt C, Öneri

).
Tıbbi cihazla ilişkili basınç yaralarını önle-
mek için profilaktik yara örtüsü kullanın (Kanıt B,
Öneri
).
Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda Ayello ve
Delmore, sağlık profesyonelleri için TCBBY’lerin
önlenmesi ve raporlanmasında kanıta dayalı öneri-
leri hatırlamalarına yardımcı olacak bir anımsatıcı
oluşturmuşlardır (Şekil 2).5
SONUÇ
Terminoloji değişiklikleri sayesinde NPUAP, cilt
üzerinde gelişen TCBBY’ler ile mukoza üzerinde
gelişenler arasındaki farklarla ilgili bazı soruları
netleştirmeye çalışmıştır. Tıbbi cihazların basınç
yarasına neden olabileceği bilincinin artırılması, bu
yaraların görülme sıklığının belirlenmesi ve ön-
lenmesi adına önemli bir adımdır. Tıbbi cihaza
bağlı tüm potansiyel basınç yarası kaynaklarının ve
yüksek risk altında olabilecek spesifik hasta popü-
lasyonlarının farkında olunmalı, sağlık profesyo-
nellerinin bu konu hakkında dikkatli ve bilinçli
olması sağlanmalıdır.
Finansal Kaynak
Bu çalışma sırasında, yapılan araştırma konusu ile ilgili doğru-
dan bağlantısı bulunan herhangi bir ilaç firmasından, tıbbi alet,
gereç ve malzeme sağlayan ve/veya üreten bir firma veya her-
hangi bir ticari firmadan, çalışmanın değerlendirme sürecinde,
çalışma ile ilgili verilecek kararı olumsuz etkileyebilecek maddi
ve/veya manevi herhangi bir destek alınmamıştır.
Çıkar Çatışması
Bu çalışma ile ilgili olarak yazarların ve/veya aile bireylerinin
çıkar çatışması potansiyeli olabilecek bilimsel ve tıbbi komite
üyeliği veya üyeleri ile ilişkisi, danışmanlık, bilirkişilik, her-
hangi bir firmada çalışma durumu, hissedarlık ve benzer du-
rumları yoktur.
Öznur ERBAY ve ark. Turkiye Klinikleri J Anest Reanim. 2019;17(3):96-102

ŞEKİL 2: Tıbbi cihazla ilgili basınç yaralarının önlenmesi ve tedavisi için hatırlatıcı Kod: DEVICE (©2017 Ayello EA, Delmore B).

Yazar Katkıları Kaynak Taraması: Öznur Erbay; Makalenin Yazım ı: Öznur

Fikir/Kavram : Öznur Erbay, İlkay Ceylan, Nermin Kelebek
Girgin; Tasarım: Öznur Erbay; Denetleme/Danışmanlık: Öznur
Erbay, İlkay Ceylan, Nermin Kelebek Girgin; Veri Toplama
ve/veya İşleme: Öznur Erbay, İlkay Ceylan; Analiz ve/veya
Y orum: Öznur Erbay, İlkay Ceylan, Nermin Kelebek Girgin;
Erbay, İlkay Ceylan, Nermin Kelebek Girgin; Eleştirel İnce-
leme: Öznur Erbay, İlkay Ceylan, Nermin Kelebek Girgin; Kay-
naklar ve Fon Sağlama: Öznur Erbay, İlkay Ceylan;
Malzemeler: Öznur Erbay, İlkay Ceylan, Nermin Kelebek Gir-
gin.

1. Edsberg LE, Black JM, Goldberg M, McNichol
L, Moore L, Sieggreen M. Revised national
pressure ulcer advisory panel pressure injury
staging system: revised pressure injury stag-
ing system. J Wound Ostomy Continence
Nurs. 2016;43(6):585-97. [Crossref] [PubMed]
[PMC]
2. Young M. Medical device-related pressure ul-
cers: a clear case of iatrogenic harm. Br J
Nurs. 2018;27(15):S6-S13. [Crossref]
[PubMed]
3. Kayser SA, VanGilder CA, Ayello EA, Lachen-
bruch C. Prevalence and analysis of medical
device-related pressure injuries: results from
the international pressure ulcer prevalence
survey. Adv Skin Wound Care.
2018;31(6):276-85. [Crossref] [PubMed]
[PMC]
4. Black JM, Kalowes P. Medical device-related
pressure ulcers. Chronic Wound Care Man-
KAYNAKLAR
agement and Research. 2016;3:91-9. [Cross-
ref]
5. Delmore BA, Ayello EA. CE: Pressure injuries
caused by medical devices and other objects:
a clinical update. Am J Nurs. 2017;117(12):36-
45. [PubMed]
6. Baharestani MM, Ratliff CR. Pressure ulcers in
neonates and children: an NPUAP white
paper. Adv Skin Wound Care.
2007;20(4):208-20. [Crossref] [PubMed]
7. Schlüer AB, Schols JM, Halfens RJ. Risk and
associated factors of pressure ulcers in hos-
pitalized children over 1 year of age. J Spec
Pediatr Nurs. 2014;19(1):80-9. [Crossref]
[PubMed]
8. Davis JW, Parks SN, Detlefs CL, Williams GG,
Williams JL, Smith RW. Clearing the cervical
spine in obtunded patients: the use of dynamic
fluoroscopy. J Trauma. 1995;39(3):435-8.
[Crossref] [PubMed]
9. Curley MA, Quigley SM, Lin M. Pressure ul-
cers in pediatric intensive care: incidence
and associated factors. Pediatr Crit
Care Med. 2003;4(3):284-90. [Crossref]
[PubMed]
10. VanGilder C, Amlung S, Harrison P, Meyer S.
Results of the 2008-2009 International Pres-
sure Ulcer Prevalence Survey and a 3-year,
acute care, unit-specific analysis. Ostomy
Wound Manage. 2009;55(11):39-45.
[PubMed]
11. Black JM, Cuddigan JE, Walko MA, Didier LA,
Lander MJ, Kelpe MR. Medical device related
pressure ulcers in hospitalized patients. Int
Wound J. 2010;7(5):358-65. [Crossref]
[PubMed]
12. Apold J, Rudrych D. Preventing device-related
pressure ulcers: using data to guide statewide
change. J Nurs Care Qual. 2012;27(1):28-34.
[Crossref] [PubMed]

101
Öznur ERBAY ve ark.
13. Arnold-Long M, Ayer M, Borchert K. Medical
device-related pressure injuries in long-term
acute care hospital setting. J Wound Ostomy
Continence Nurs. 2017;44(4):325-30. [Cross-
ref] [PubMed]
14. Kim JY, Lee YJ. Medical device-related
pressure ulcer (MDRPU) in acute care hos-
pitals and its perceived importance and pre-
vention performance by clinical nurses. Int
Turkiye Klinikleri J Anest Reanim. 2019;17(3):96-102
Wound J. 2019;16 Suppl 1:51-61. [Crossref]
[PubMed]
15. Jackson D, Sarki AM, Betteridge R, Brooke J.
Medical device-related pressure ulcers: a sys-
tematic review and meta-analysis. Int J Nurs
Stud. 2019;92:109-20. [Crossref] [PubMed]
16. Galetto SGS, Nascimento ERP, Hermida
PMV, Malfussi LBH. Medical device-related
pressure injuries: an integrative literature re-
102
view. Rev Bras Enferm. 2019;72(2):505-12.
[Crossref] [PubMed]
17. National Pressure Ulcer Advisory Panel, Eu-
ropean Pressure Ulcer Advisory Panel and
Pan Pacific Pressure Injury Alliance. In:
Haesler E, ed. Prevention and Treatment of
Pressure Ulcers: Clinical Practice Guideline.
2nd ed. Cambridge Media: Osborne Park,
Western Australia; 2014. p.2-288.