Princess Kashi Kate Espinosa

G10 Pahimis

BUOD NG KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG EL FILIBUSTERISMO

KABANATA 1: Isang umaga ng Disyembre, ane bapor tabo, na sinasabing "daone ne

pamahalaan ay hirap na hirap na sumasalungat sa mabilis na agos ng ilog Pasig. Sina Donya
Victorina, Don Custodio, Ben Zayb na isang manunulat, Padre Salvi, Padre Sibyla, Padre
Camorra, Padre Irene, at ang mang aalahas na si Simoun ay nag uusap sa kubyerta ng barko
at pinag-uusapan nila ang pagpapalalim ng ilog Pasig at nag-mungkahi si Simuon na gumawa
ng tuwid na kanal na nagdudugtong sa lawa ng laguna at look ng maynila. Nagkasagutan ang
mga prayle at si Don Custodio na hindi sang-ayon sa iminungkahi ni Simuon dahil ayon sa
kanya ay mas mainam daw na ang lahat ng mga bayang nasa ilog ay mag alaga ng itik
inayawan naman ito ni Donya Victorina sapagkat dadami ang balot ng kanyang labis na
pinandidirihan.

KABANATA 2: Naroon sa ibaba ng kubyerta ang dalawang mag-aaral na si Basilio na nag

aaral ng medisina at mahusay na manggagamot at ang makata na si Isagani. Nang mapag
usapan ang tungkol sa akademya na nais ipatayo ni Simuon ay sinalungat ito ng matandang
kapitan. Ayon kay kapitan Basilio, hindi matutuloy ang pagtatayo ng akademya samantalang
ang magkaibigan ay kapwa naniniwalang matutuloy ang pagpapatayo nito. Inanyayahan ni
Simuon ang magkaibigan na tumungo sa lalawigan at bisitahin ang kanyang tindahan ng mga
alahas. Sumagot si Isagani at sinabi na ang kanyang pakay sa pagpunta sa lalawigan ni Basilio
ay hindi upang mamili ng alahas. Napatunayan ni Simuon na sina Basilio at Isagani ay
mabubuting kabataan sapagkat kapwa tumanggi ang mga ito ng kanyang alukin ng uminom ng
alak.

KABANATA 3: Isinalaysay ni Kapitan Heneral ang alamat ng malapad na bato, pagkatapos

nitong magsalaysay ay sinabi ng Kapitan na may isa pang alamat na tungkol kay Donya
Geronima at si Padre Florentino ang hiningang mag kwento tungkol dito. At may nagsalaysay
ng alamat ni San Nicolas upang mabago ang paksa ng usapan. Nang narating nila ang lawa ay
nagtanong si Ben Zayb sa kapitan kung saan sa lawa na patay ang isang Guevarra, navarra,
ibarra. At ng mapag usapan ang pagkamatay nito ay namutia at nagsawalang kibo si Simuon.

KABANATA 4: Nakisama muma si tales sa isang namumuhunan sa bukid. Nang makaipon ay

naghawan ng gubat na walang may-ari at ginawang tubuhan. Nang ito ay umunlad ang inangkin
ito ng mga prayle at si kabesang tales ay pinagbubuwis. Tinaasan ng tinaasan ang buwis
hanggang sa hindi na ito kinaya ni kabesang tales. Nakipag asunto siya sa mga prayle at
nahulog siya sa kamay ng mga tulisan at pinatubos. Isinania ni Huli ang kanyang mga hiyas
ngunit hindi ito sapat na panubos kayat nagpasya siyang mangutang kay Hermana Penchang at
maglingkod dito bilang utusan.

KABANATA 5: Dumalaw si basilio sa bahay ni kapitan tiyago at naisalaysay ang pangyayari

kay kabesang tales at Huli. Ilang beses na huli ng kutsero ng mga gwardya sibil dahil
nakalimutan ang kanyang sedula, dinala din ang kutsero sa kwartel dahil sa walang ilaw ang
kanyang sasakyan, pinarusahan din siya dahil sa kanyang paglabag
KABANATA 6: Habang tumutunog ang kampana sa misa de gallo, i palihim na pumunta si
basilio sa kagubatan patungo sa puntod ng kanyang yumaong ina. At muling bumalik ang
kanyang alaala sa mga naging karanasan at pagsubok sa buhay at paano siya natagpuan ni
kapitan tiyago,

KABANATA 7: Pabalik na sa bayan si basilio ng makita niya si simuon. Nagulat siya sa

kanyang natuklasan si simuon at barra ay iisa. Binalak ni simuon na patayin si basilio dahil
natuklasan nito ang kanyang lihim. Inilahad ni basilio ang kanyang nais gawin sa lalawigan ng
espanya at pilipinas na magkaroon ng pantay na karapatan ang mga espanyol at pilipino.
Tungkol sa pagnanais naipatayo ang akademya sa wikang kastila dahil ito ay maka dagdag pa
sa mahigit 40 wikang ginagamit na sa kapuluan.

KABANATA 8: Napilitang malibiran si huli kay hermana penchang upang magkaroon ng sapat
na halaga na pantubos kay kabesang tales na kanyang ama. Sinabi ni hermana penchang na
upang mailigtas sa kasalanan si huli ay kailangan niyang bumasa ng paulit-ulit ng aklat na may
pamagat na tandang basyong makunat.

KABANATA 9: Buong galak na nagdiwang ang mga pari dahil sa pagkapanalo nila sa usapin
tungkol sa hacienda sinamantala nila ang pagkakataon upang ipamigay ang mga lupain ni
kabesang tales at si kabesang tales naman ay napipi dahil sa pangyayaring iyon. Naragdagan
pa ang sama ng loob ng matanda nang nakatanggap siya ng utos na bigay ng tinyente na
lisanin ang kanyang sariling tahanan.

KABANATA 10: Inilabas ni simon ng mga dalang alahas at maraming bumili sa kanya. Nais ni
Simuon na bilhin ang locket ni tales ngunit amg sabi niya ay isasangguni niya muna ito sa
kanang anak na si huli. Kinuha ni tales ang baril ni simoun upang gamitin sa panunulisan.
Iniwan niya ang locket bilang kapalit. Tatlo ang pinatay ng gabing iyon. Ang isang bangkay ay
pugot ang ulo at sa tabi ay mayroong papel na salitang nakasulat sa dugo na "Tales".

KABANATA 11: Ang kapitan heneral at gobernador ng pilipinas ay nangaso ngunit ni isang
hayop ay wala silang nahuli ngunit pagbalik nila sa los baños ay ipinagyabang niya na mahusay
siya sa pangangaso sa peninsula. Sila ay naglalaro ng baraha o tresilyo. Nainis ako mura at
inihagis ang kanyang baraha sa ulo ni pari irene. Si simoun ang pumalit kay pari camorra.
Nagkaroon ng pagpaparangal sa pagitan ng mga prayle at ni simoun. Saganang sa kanya, ang
karangalan ay nasa mga tulisang bundok at ang kasamaan naman ay nasa tulisang bayan. Sila
ay nag uusap usap at ninanais na nag heneral na kaagad ng tapusin ang mga problemang
dapat bigyan ng kalutasan. Ang kanina pa gustong magsalitang kawani ay magiliw ng hiniling
kay kapitan na palayain si tandang selo. Pinagtibay ng heneral ang kahilingan, at nagbigay ng
tagubilin na pakawalanna ito.

KABANATA 12: Naglalakad si placido penitente sa kahabaan ng escolta patungo ng

unibersidad ng santo tomas na may masamang kalooban. Nagpadala siya ng liham sa kanyang
ina na titigil na siya sa pag-aaral subalit pinayuhan siya ng kanyang ina na sayang naman ang
apat na taon na ang pinaghirapan. Pinalalagda si placido ng isang mag-aaral sa isang
kasulatan na tumututol sa balak ni macaraeg na pagtatayo ng akademya ng wikang kastila
ngunit hindi siya lumagda dahil hindi niya binasa ang isinasaad ng kasulatang iyon.

KABANATA 13: Nag leksyon sa araw na iyon ng pari sa tungkol sa pisika. Ayon sa kanya ang
salamin ay nahahati sa dalawang uri, ito ay ang metallica at bubog. Tinanong niya ang isa sa
kanyang mag-aaral tungkol sa kanilang leksyon ngunit hindi ito naka sagot kaya tinawag niya si
juanito pelaez at tinanong niya kung papalitan niya iyon ng bibingka ay salamin din ba ang
kakalabasan niyon, hindi ito naka sagot at tinapakan niya ang paa ni placido at ito ay napasigaw
at nabaling ang pansin ng kanyang guro kay placido at siya ay tinanong nito at panay may
halong pan aalinlangan ang sagot ni placido kaya nayumot ang propesor. Nilibak niya si
placido, at umalis sa klase si placido dahil sa sobrang kahihiyan. Nagtipon ng pangkat ng mga
mag-aaral na nagsusulong sa akademya. Hinihintay ng mga naunang mag-

KABANAT 14: Nagtipon ng pangkat ng mga mag-aaral na nagsusulong sa akademya. Hinintay

ng mga mga naunang mag-aaral na sina Isagani, Sandoval, at Pecson ang pagdatign ni
Makaraig. Dahil siya ang may dala ng balita tungkol sa resulta ng pagpupulong ng mga pari, ng
heneral at ng iba pang nakilahok. Dumating si makaraig dala ang magandang balita mula
mismo kay padre irene na isa sa kanilang taga suporta at tagapagtanggol sa pagpupulong na
iyon. Ibinahagi ni Makaraig na pag-aaralan na ng isang komite ng tinatawag na Juperior
Commission of primary instruction ang kanilang isinusulong na academia. Samakatuwid,
magiging bukas na ang gobyerno sa petisyong ito.

KABANATA 15: Nagtungo si isagani sa "bufete" opisina ni ginoong pasta, si ginoong pasta ay
isa sa mga pinaka pinagkakatiwalaan na tagapayo sa maynila. Humingi ng payo si isagani
tungkol sa akademya ng gusto niyang itayo ngunit hindi sumang-ayon ang mga abogado sa
kanyang mga plano. Nais ni isagani na maaprubahan ng manananggol ang nais nilang
akademya ng wikang kastila ngunit ang sagot naman ng abogado ay ayaw niyang masira ang
tiwala ng mga prayleng humihingi ng tulong sa kanya.

KABANATA 16: Nagkaroon ng salu salo sa tahanan ni Quiroga na dinaluhan ng mga kilalang
tao. Dumating si Simuon sa salo-salo upang suportahan si Quiroga at upang singilin din ito sa
kanyang utang. Nag alok si simon ng solusyon upang mapababa ang utang ni quiroga. Kapalit
ang dalawang libong bawas sa utang nito kapalit ng pagtatago ng armas sa kanilang tahanan.
Pumayag naman si Quiroga at sinabing ililipat nalang nila sa ibang lugar kung kakailanganin
niya na ito.

KABANATA 17: Ang perya ay puno ng manonood at mga panonoorin. Si padre camorra ay
ligayang ligaya sa dami ng magagandang dalaga. Si isagani ay nalinis sa bawat tumitingin kay
paulita. Pumasok si padre camorra sa tindahan na may tao tauhan na kahoy at sila ay
nahiwagaan.

KABANATA 18: Sinalubong ni Mr. leeds ang mga panauhin sa kanyang perya. Bumigkas ng
isang salita si Mr. Leeds, lumabas ang isang ulo at sinabi nito ng siya si Imuthis. Nang banggitin
ang ikalawang salita, ito ay muling nagbalik sa dating kinalalagyan. Kinabukasan nagpalabas ng
utos ang gobernador na nagbabawal sa palabas ngunit wala na si Mr. leeds.

KABANATA 19: Dahil sa sobrang panlalait na natanggap ni placido mula sa kanyang propesor,
naghimagsik ang kanyang kalooban at umalis sa klase. Nagbalak siya ng kung ano-anong
paghihiganti. Nakita niya ang bise rector na si pari Sibyla at si don custodio na sakay ng isang
karuwahe. Inisip niyang ihulog sa ilog ang pari. Pagdating niya sa bahay na inuupahan ay hindi
niya inaasahan ng kanyang inang si kabesang andang nalaman ni andang ang dinanas ni
placido at nalungkot ito. Nagbigay ito ng parangal ngunit hind ito pinakinggan ni placido at
umalis na lamang upang lumabas sa lansangan. Si simuon ay nag-isip tungkol sa binabalak
nilang madugong paghihiganti. At siya ay hindi makatulog sa kakaisip. Kinabukasan ay nakinig
na siya sa mga payo ng ina at sinabihan na magbalik sa batangas dahil siya nalang ang
makikiusap sa prokurador
KABANATA 20: Nasa kamay na ni don custodio ang usapin ukol sa akademya ng salitang
kastila. Siya ang pinagkatiwalaan lumutas sa suliraning ito. Kilalang tanyag sa bahagi ng
lipunan sa maynila at tinaguriang "buena tinta" si Don Custodio De Salazar Y Sanchez De
Monteheredondo. Nakapag asawa siya ng isang mayaman at nakapag negosyo siya sa
pamamagitan ng yaman ng asawa kahit kulang sa kaalaman. Dahil siya ay masipag, siya ay
pinupuri ng mga tungkulin ng kanyang hinahawakan. Walang pumansin sa kanya ng bumalik
siya sa espanya dahil sa kakulangan niya sa pinag-aralan. Dahil dito, wala pang isang taon ay
bumalik na siya sa pilipinas at nag mayabang sa mga pilipino sa kanyang magandang
karanasan sa madrid. Siya ay naniniwalang na ipinanganak upang mag utos at ang iba ay
upang sumunod kaya lumagay siya parang amot tagapagtanggol. Ayon sa kanya ang pilipino ay
ipinanganak upang maging utusan, kaya naman kailangan pag sabihan ang mga ito.

KABANATA 21: Gumapang ang takot sa buong katawan ni Basilio dahil sa kanyang mga
narinig. Kumalma lamang ang kanyang kalooban nang malamang walang kinalaman sina
Simoun at Kabesang Tales sa usapin ng himagsikan.Nang mag alas otso ay mahal na ang
itinawad sa mga ticket. Maraming tao ang gustong makapanood n palabas maliban kay
Camaroncocido na kung tawagin ay tiyo kiko. Nakarinig si camaro ng usapan na palatandaan
ng putok ngunit hindi nya ito pinansin. Naroon din si tadeo nagmamasid kasama ang mga
kaibigan at nagyabang na lahat ng pumapasok sa dulaan ay kanyang mga kakilala. Puamsok
na silang lahat at naiwan ang kanyang kababayang tatanga-tanga.

KABANATA 22: Ang mga tao ay nainip dahil lampas na sa oras ay ‘di pa rin nagsisimula ang
palabas dahil hinihintay pa ang Kapitan Heneral. Marami nang naiinip at nagpapadyak upang
magpapansin at masimula na ang palabas.isang lalaki naman ang nagpalabas ng pagtatanghal
na pinalakpakan ng mga tao. Tumugtog naman ang orkestra ng martsa real hudyat na dumating
na ang kapitan heneral kayat sinimulan na ang palabas.masaya namn si pepay at ang mga
mag-aaral sapagkat napagtibay na ang kanilang panukalang magtayo ng akademya ng wikang
kastila maliban kay isagani na hinahalihaw ng matinding panigbuho sapagkat nakita nito si
paulita na kasama ang karibal na si juanito pelaez.naudlot naman an pagtatalo tungkol sa
wikang pranses sa pagdating ng malungkot na si macaraeg na may dalang liham. Ang sulat ay
patungkol kay don custodio at kay pepay tungkol sa pag anib ng akademya sa pamantasan.
Namg tumugtog na muli ang orkestra ay sinimulan na muli ang ikalawang tugto ng palabas.

KABANATA 23: Hindi nanonood ng palabas si Simuon kaya itoy malungkot na umalis sa
kanilang bahay sa Escolta ng alas siyete ng gabi. Nang mag alas otso ay nakita sya ni
Macaraeg sa kumbento ng Sta.Clara. Nakita naman sya ni Camoroncocido sa may dulaan na
may kausap na tila estudyante. Hindi rin nanonood ng palabas si Basillo dahil abala sya sa pag-
aaaral ng medisina at ang panggagamot kay kapitan tiyago na may sakit dahil sa paghithit ng
apyan. Dinadalaw naman ito nina simuon at tinatagubilinan ni pari irene na alagaan ng mabuti
ang may sakit. Dahil abala si basillo sa pag-aaral ay hindi nya na namalayan ang pagdating ni
simuon na noon lang nakipagkita sa kanya matapos ang nangyari.

KABANATA 24: naghintay si isagani sa malecon upang tuparin ang pakikipagtipan kay paulita.
Dumating na si paulita kasama si donya victorina at juanito palaez, kakausapin na sana ng
binata ang katipan ngunit kinausap sya ng donya at nag apurang makita ang asawa. Sinadang
ihulog ng dalaga ang pamaypay para magkasariliman ila ng binata at nagusap na sila at
ipinagtapat ni isagani kung saan nagtatago si don tiburcio. Napagusapan ng dalawa ang tungkol
sa bayan ni isagani at ang pangarap nitong magkaroon ng daang baka, gusali, pagawaan at
maraming pangangalakal ng pantalan ngunit sinabi ni aulita na ang pangarap ay magiging
pangarap na lamang ngunit buo parin ang hangarin ni isagani na mapaunlad ang kanyang
bayan ata maipagtanggol ang karapatan ng kanyang mga kalahi.

KABANATA 25: Ang piging ay idinaos ng mga mag-aaral sa Panciteris Macanista de Buen
Gusto.Labing-apat silang lahat kabilang na si Sandoval. Kahit pa nagtatawanan sila ay ramdam
pa din ang kanilang hinanakit. Nagtalumpati si Tadeo patungkol sa isang maginoong lalaki,
Sumunod naman si Pecson na pumuri sa isang binata.

KABANATA 26: Maagang gumising si Basilio para pasyalan sa pagamutan ang kanyang mga
pasyente. Bukod dito ay pupuntahan din niya ang kaibigang si Makaraig upang kunin ang
hiniram na pera para makuha na niya ang kanyang grado.Habang patungo sa pamantasan ang
binata ay napansin niya ang grupo ng mga mag-aaral na pinapalabas sa loob ng paaralan.
Maingay nilang pinag-uusapan ang mga mag-aaral na sangkot sa paglulunsad ng
himagsikan.Gumapang ang takot sa buong katawan ni Basilio dahil sa kanyang mga narinig.
Kumalma lamang ang kanyang kalooban nang malamang walang kinalaman sina Simoun at
Kabesang Tales sa usapin ng himagsikan. Pagtungo ni basillo sa pamantasan ay ibinalita ni
Tadeo ang pagkawala ng kalase at pagkabilnggo ng mga kapisan. Tumuloy sa loob si basillo
ngunit sarado ang tanggapan ng kalihim.Ipinaliwanag namn ni Isagani sa mga kamag aral na
hindi dapat magpakita ng pagpanig hanggat hindi pa nalalaman kong sino ang gumawa ng
mga paskin. Dinakip ng kabo si Macaeg at ang binata ng malaman na sya ay si Basillo.

KABANATA 27: SI Isagani, isang estudyante ng pari na si Padre Fernandez, ay pinag-uusig

Nagbigay umano ng lecture si Isagani sa harap ng mga estudyanteng kasama niyang kumain.
Ang paborito ng mga pari, si Isagni, ay nagtapat. Nakasaad na kapag nabiktima ang mga
estudyante, kadalasang tumatanggi sila. Sinabi ni Isagani na dapat magpasalamat ang mga
pari sa kanilang huwarang pag-uugali.Si Isagani, gayunpaman, ay binibigyang-diin din ang mga
paghihirap na kinakaharap ng mga pari na nagtuturo. Kasama dito ang mga aral ng mga pari
kung paano mamuhay ng maginhawa para sa mga Pilipino. Hindi nakasagot ang pari at walang
ginawang aksyon. Hindi nagawang punahin ng isang pari ang isang Pilipinong estudyante sa
unang pagkakataon

KABANATA 28: Ang takot ay kumalat sa buong bayan bilang resulta ng malawakang ipakit na
mga poster, na sinasabing gawa ng mga mag-aaral. Lahat ay natatakot, kabilang ang mga
Instik, heneral, at mga pari. Sa tindahan ni Quiroga, walang dumating Nagtanong si Quiroga
tungkol sa mga baril ni Simoun sa storage facility Gayunpaman, sinabi tamang ni Simoun ne
panatilihin sila Tinanggihan ni Don Custodio ang pagbisita ni Quiroga dahil hindi niya gusto ang
kasama. Sumunod, tumuloy siya sa kay Ben Zayb. kung saan nakahanap lang siya ng baril.
Napatay si Kapitan Tiyago nang sabihin sa kanya ni Padre Irene ang nangyayari

KABANATA 29: Ang kayamanan ni Tiyago ay inihatid sa Sta. clara Habang ang iba ay
pumunta sa mga iskolar, si Clara at ang mga pari ay nanatili Kasunod ng kanilang hindi
pagkakasundo. pinili ng mga prayle ang kasuotan na isusuot ni Tiago sa huling pagkakataon.
Sumunod si Irene na Ama, nakasuot ng sinaunang damit. Sinasabi ng ilang tao na
ipinagmamalaki ni Tiyago ang kanyang paboritong inihaw na manok Ang prusisyon ng libing
para kay Tiyago ay nagtampok ng mga panalangin, mga himno, at mga pagpupugay sa
bulaklak Si Donya Patrocinio, ang kalaban ni Tiyago, ay nagnanais ding mawala sa inggit at
mailibing sa istilo.

KABANATA 30: Basilio arrest has been reported to Jull. She considered a means to let the guy
free because she was sad. Juli approached Padre Camorra despite being aware of the potential
consequences. Jull continued to approach the priest for Basilio in spite of her trepidation. Basilio
left his girlfriend in the dungeon when his colleagues were freed. As expected, the priest
violated her. Jull was perplexed by what the priest had done and merely leaped out of the
convent window. Tandang Selo teamed up with the robbers as a result of what happened to
Juli.

KABANATA 31: Sa tulong ng mamamahayag na si Ben Zayb, hindi naging headline ang
pagpanaw ni Juli. Ang publikasyon ay napuno lamang ng pekeng balita.Pinalaya na ang mga
nakakulong na mag-aaral na sina Makaraig at Isagani. Iniwan si Basillo sa kulungan.Upang
matulungan si Basilio na makatakas sa bitag, dumating ang isang matandang tauhan. Sinasabi
nito na si Basilio ay maalalahanin at siya ay isang medikal na estudyante. Pero mas na-stress
at napahiya si Basillo. Pasimpleng nagtatalo ang heneral at mga tauhan nang ito ay naging
pananakot. Inihayag ng mga tauhan ang kanilang pagbibitiw, pag-alis, at pagbabalik sa
Espanya.

KABANATA 32: Halos walang dumarating na estudyante dahil sa mga banta at poster na
nakapaskil sa buong gusali. Kaunti ang gumagalaw.Nahulog lahat sina Juanito. Pecson, Tadeo,
at Makaraig. Natuwa si Tadeo na hindi na niya kailangang pumasok sa paaralan nang umalis si
Makaraig patungong Espanya.Hindi nabigo si Sandoval o Isagani. Bukod pa rito, nalaman ni
Basilio ang nangyari kina Juli at Tandang Selo sa pamamagitan ng kutsero na si Sinong, na
madalas bumisita sa kanya.Sa kabila ng pangkalahatang takot sa kanilang nayon, inihahanda
na ngayon ng mga pamilya nina Paulita at Juanito ang balitang ikakasal na sila, at nagsimula na
ang isang pagtitipon.

KABANATA 33: Isang hapon ay nagkulong si Simoun sa kaniyang kuwarto at ayaw

magpaabala. Tanging si Basilio lamang daw ang papapasukin kapag dumating ito. Ilang sandali
pa ay dumating na rin ang binata.Laking gulat ni Simoun sa hitusra ni Basilio. Payat na payat
ito, magulo ang pananamit, at tila isang patay na nabigyan lamang muli ng buhay. Agad na
ipinarating ni Basillo ang kagustuhan nitong umanib kay Simoun at sumama sa mga plano nito
na dati ay tinanggihan niya. Naisip daw kasi niya na hindi pa niya naigaganti ang kaniyang
magulang at kapatid na yumao, Natuwa naman si Simoun at nagpunta sila sa laboratoryo at
doon ay ipinakita ang isang pampasabog. Sabi ni Simoun ay gagamitin daw ito sa Kapistahan.
Tila isang ilawan o lampara ang anyo ng pampasabog na gagamitin nila. Nagbilin si Simoun na
magkita sila ni Basilip sa tapat ng parokya ng San Sebastian para sa huling pagpaplano.

KABANATA 34: Nasa lansangan si Basilio at tumungo sa kaibigang si Isagani upang

makituloy.Ngunit wala ang kaibigan sa bahay nito at maghapon daw na di umuwi.Iniisip ni
Basillo ang magaganap na pagsabog. Ikawalo na ng gabi at kakaunting sandali na lamang ay
sasabog na ang lampara. Nakita niyang bumaba sina Paulito at Juanito sa sasakyan bilang
bagong kasal. Nahabag siya para sa kaibigang si Isagani Inisip niyang ayain ito sa himagsikan
ngunit naisip niyang di ito papayag dahil wala pa namang pasakit na naranasan sa buhay.
Naisip din ni Basilio ang ina at kapatid. Kaya hindi na rin siya makapaghintay sa mangyayaring
pagsabog Dumating na rin si Simoun sa bahay ni Kapitan Tiago kung saan gaganapin ang
piging. Dala nito ang lamparang mayroong pampasabog. Nanumbalik sa alaala ni Basillo ang
mga panahong nasa tahanan siya ni Tiago. Nakita niya kung gaano karangya ang bahay at
kagamitan sa tahanan ni Kapitan Tiago.

KABANATA 35: Nag-umpisa nang dumating ang mga bisita sa piging, Naroon na ang bagong
kasal kasama si Donya Victorina. Nasa loob na rin ng bulwagan si Padre Salvi pero ang heneral
ay hindi pa dumarating. Nakita na rin ni Basillo si Simoun dala ang ilawan na pampasabog
Nang mga oras na iyon, nag-iba ang pananaw ni Basilio at nais nang maligtas ang mga tao sa
loob sa nakatakdang pasabog mula sa lampara. Ngunit hindi siya pinapasok dahil sa madungis
niyang anyo. Sa di kalayuan ay nakita niya ang kaibigang si Isagani. Dali-daling umalis ang
binata mula sa usapan dahil naisip si Paulita.Habang nasa itaas naman, nakita nila ang isang
papel na may nakasulat na "MANE THACEL PAHRES JUAN CRISOSTOMO IBARRA Sabi ng
ilan ay biro lamang iyon ngunit nangangamba na ang ilan na gaganti si Ibarra. Sinabi ni Don
Custodio na baka lasunin sila ni Ibarra kaya binitiwan nila ang mga kasangkapan sa pagkain.
Nawalan naman ng ilaw ang lampara. Itataas sana ang mitsa ng ilawa nang pumasok naman si
Isagani at kinuha ang ilawan at itinapon sa ilog mula sa asotea.

KABANATA 36: Agad na umuwi si Ben Zayb mula sa bahay ni Kapitan Tiago at hindi
makatulog. Dito ay nakaisip na naman niyang gumawa ng balita na bayani raw ang kapitan, ang
mga prayleng sina Salvi at Irene, at si Don Custodio.Gayunman, ibinalik ng patnugot ng
kanilang diyaryo ang sulat ni Ben dahil ipinagbawal daw ng heneral ang pag-alala sa anumang
nangyari noong gabing iyon. Nabalitaan naman ni Ben ang pagsulob sa Ilog Pasig, Ninais na
naman niyang gumawa ng balita ukol doon. Ngunit natagpuan niya ang sugatang si Padre
Camorra na pinagnakawan daw ng mga naghimagsik. Gustong dagdagan ni Ben ang bilang ng
mga lumusob. May nahuli sa mga tulisang naghimagsik Umamin itong kasama sila sa pangkat
ng isang alyas Matanglawin. Hudyat dawn g paglusob nila ang pagputok na nangyari.Di
naniniwala ang mga nag-aklas na si Simoun ang pinuno nila. Ngunit nawawala na si Simoun at
wala na rin ang mga armas doon.

KABANATA 37: Kahit na gumawa ng hakbang ang pamahalaan ay lumaganap pa rin ang balita
sa mga mamamayan. Isa sa mga sanhi ng pagkalat ng balita ay si Chikoy na nagdala ng alahas
kay Paulita.Kaniya-kaniya nang hula ang mga tao sa kung sino ang maysala. May nagsasabi na
si Don Timoteo o si Isagani na kaagaw ni Juanito kay Paulita. Binalaan si Isagani ng may-ari ng
tinutuluyan ngunit di ito nakinig. Nagpatuloy ang mga usapan tungkol sa pagsabog. Lumakas
ang hinala ng mga naroon nang maisip nila si Simoun. Kapansin-pansin daw kasi ang pag-alis
niya bago ang hapunan. Sila rin umano ni Don Timoteo ang nag-ayos ng piging at pinaalis ang
lahat. May mga nagsabi naman na baka mga prayle ang nagpasabog. Mayroon ding naniniwala
na si Quiroga o si Makaraig.Ngunit buo na sa isip nila na si Simoun dahil kasalukuyan na ring
nawawala ito at pinaghahanap na ng mga sundalo.

KABANATA 38: Pinagdadakip ng pamahalaan ang pinaghihinalaang tulisan upang mawala ang
kanilang mga kinatatakutan.Ang mag dinadakip ay pinahihirapan ng mga sibil na Pilipino.
Iginagapos ang mga ito at pinalalakad ng tanghali. Ginagawa nila nang walang anumang
pananggalang sa init sa tanghali ng Mayo.Nagwika si Mautang na isang Pilipinong guwardiya
sibil na may karapatan silang pahirapan ang mga nakaplit dahil pare-parehas naman silang
mga Pilipino.Maya-maya pa ay may mga tulisang sumugod at pinaulanan sila ng bala.Nasawi si
Mautang at ang ilan pang mga sibil. May nakita naman si Carolino na isang lalaki sa may
talampas na itinataas ang kaniyang baril ngunit di niya ito makita nang maayos dahil tirik ang
araw. Nakita ni Carolino ang isa sa mga nabaril nila. Nakita niyang iyon ang kaniyang Lolo Selo.
Tumuturo ito sa talampas na ilang sandali lang ay nawalan na ng buhay. Hindi makapaniwala si
Carolino na mapapatay niya ang kaniyang lolo.

KABANATA 39: Nagmamadaling umalis si Don Tiburcio dahil akala ay siya ang pinadadakip na
Kastila. Ngunit ang tinutukoy ay si Simoun na nasa puder ni Don Florentino. Natagpuan niya si
Simoun na sugatan at sinabi naman ng alahero na nakuha niya ang sugat sa isang aksidente.
Naghihinala naman ang pari sa katotohanan. Nalaman niyang isang tulisan si Simoun nang
mabasa ang telegrama. Tanging si Don Tiburcio lamang ang nais ni Simoun na mag-alaga sa
kaniya. Tumigil sa pagtugtog ng kaniyang harmonya ang pari. Naisip kasi nito ang pakutyang
pag-ngiti ni Simoun. Nanumbalik ang lahat ng ginawa ni Simoun—ang pagpapalaya ni Simoun
kay Isagani sa piitan at ang paggawa nito ng paraan upang makasal sina Paulita at Juanito.
Agad na pinuntahan ng pari si Simoun sa silid nito. Nakita niyang tila nanghihina na ang
alahero, tila may malubhang sakit. Nalaman ng pari na nagpatiwakal ito at uminom ng lason.
Dinasalan ng pari ang binata hanggang nalagutan ng hininga.