Kabanata 14: Sa Bahay ng mga Mag-aaral

Malaki ang bahay na tinitirahan ng estudyanteng si Makaraig. Maluwag ang bahay na ito

at puro binata ang nakatira na pawang nangangasera. Iba-iba ang kanilang edad at pag-uugali.

Si Makaraig ay isang mayamang mag-aaral ng abogasya at pinuno ng kilusan ukol sa isyu

sa Akademya ng wikang kastila. Ang pangunahing estudyante na sina Isagani, Sandoval, Pecson

at Pelaez ay inimbitahan ni Makaraig upang pag-usapan ang kanilang pakay. Mananalig sina

Isagani at Sandoval na pagbibigyan hiling, samantalang nag-aalinlangan si Pecson. Si Sandoval

ay larawan ng mga kastilang may malasakit at pagpapahalaga sa mga Pilipino.

May dalang magandang balita si Makaraig. Ibinalita nila na si Padre Irene ay ang

nagtatanggol sa kanila laban sa mga sumalungat sa kanilang adhikain. Kailangan ng grupo ang

pagkiling ni Don Custodio, isa sa mga kataas-taasang lipon ng paaralan sa kanilang panig.

Dalawang paraan ang kanilang naisipupang pumanig sa kanila si Don Custodio, si G. Pasta isang

manananggol at si Pepay na isang mananayaw na matalik na kaibigan ni Don Custodio.

Napagkaisahan ng lahat na piliin ang manananggol upang maging marangal ang kapamaraanan.

SYNTHESIS:

 Mananalig - Pananampalataya,  Pakay - Nais gawin, balak gawin

kadalasang itinutukoy para sa Diyos. para sa hinaharap.

"Pananalig sa Diyos"  Nakapag-isahan - Napag-pasyahan

Kabanata 15: Si Senyor Pasta

Si Ginoong Pasta ay isang bantog na manananggol. Sinadya ito ni Isagani upang

pakiusapan na kung maari ay mamagitan ng sang-ayon sa kanila kung sakaling sumangguni si

Don Custodio. Ngunit nabigo siya dahil nagpasiya ang abogado na huwag makialam dahil

maselan ang usapan. Masyadong maselan lalo pa't marami pa siyang kagustuhan kailangan

niyang gumawa nang may buong ingat dahil ito'y malaking kahihiyan. . Pinapasok niya si

Isagani sa kanyang bahay ngunit ayaw ni Isagani dahil malaki ang problema nito sa buhay. Hindi

makita ni Ginoong pasta ang mga papeles dahil sa sobrang daming pera niya sa loob ng kanyang

kwarto. Marami na siyang pag-aari kaya’t kailangang kumilos nang ayon sa batas. Ang ganting

katwiran ni Isagani ay lubos na hinangaan ng abogado dahil sa katalinuhan at katayugan ng pag-

iisip nito. Inilahad nang pabuod ang mga nangyari habang pinakikiramdaman ang naging bisa ng

kanyang mga salita sa abogado. Nakinig itong mabuti at kahit alam ang kilusan ng mga

estudyante, nagkunwari itong walang alam para ipahalata agad sa binata na wala itong pakialam

sa gawain ng kabataan. Subalit nang malaman nito ang kailangan nina Isagani at marinig na may

kaugnayan sa proyektong Akademya ang Bise-Rektor, ang mga prayle, ang Kapitan Heneral,

napakunot-noo't napabulalas ito: "Bayan ito ng mga proyekto! Sige, magpatuloy ka, magpatuloy

ka."

Binigyan ni G. Pasta ng payo si Isagani ukol sa kanyang sadya. Nais ni Isagani na

maaprubahan ng manananggol ang nais nilang Akademya ng Wikang Kastila ngunit nabigo siya

dahil nagpasiya ng abogado na huwag makialam dahil maselan ang usapan. Ang ganting

katwiran ni Isagani ay lubos na hinangaan ng abogado dahil sa katalinuhan at katayugan ng

pagiisip nito.
 Ang napaka walang hiya ni Don Custodio upang harapin ang mga sitwasyong hindi

kanais-nais, hinggil ito sa mga plano ni Isagani ang ipatayo ang Akademya ng Wikang Kastila

upang maihayag at maunawaan ang mga salita ng mga espanyol. ngunit, doga'y itoy pinipigilan

ni Don Custodio upang makuha lamang ang sariling hangarin ay hindi ito hinayaan ng mga

Pilipinong mapag himagsik. ito ay hindi sinang ayunan nila Simoun at Pecson sa isang

talastasan. Binigyan ni G. Pasta ng payo si Isagani ukol sa kanyang sadya. Nais ni Isagani na

maaprubahan ng manananggol ang nais nilang Akademya ng Wikang Kastila ngunit nabigo siya

dahil nagpasiya ng abogado na huwag makialam dahil maselan ang usapan. Ang ganting

katwiran ni Isagani ay lubos na hinangaan ng abogado dahil sa katalinuhan at katayugan ng

pagiisip nito.

SYNTHESIS:

 Anasan- pag-uusap sa mahinang  Kondesa- tawag sa asawa ng konde

boses.  Pangangayupapa- pagykod,

 Pabulalas- pasambulat pagluhod o pagpapatirapa

Kabanata 16: Ang Kasawian ng Isang Intsik

Si Quiroga, isang negosyanteng Intsik na naghahangad magkaroon ng konsulado ang

kanyang bansa ay naghandog ng isang hapunan. Dinaluhan ito ng mga tanyag na panauhin, mga

kilalang mangangalakal, mga prayle, mga militar, mga kawani ng pamahalaan, gayun din ang

kanilang mga suki.

Dumating si Simoun at nang singilin niya si Quiroga sa utang na siyam na libong piso,

sinabi nitong nalulugi siya. Inalok ni Simoun na bawasan ng dalawang libong piso ang utang ni

Quiroga kung papaya gang intsik na itago sa kanilang bodega ang mga armas na dumating. Hindi
raw dapat mangamba ang Intsik, sapagkat ang mga baril ay unti-unting ililipat sa ibang bahay na

pagkatapos ay gaagawan ng pagsisiyasat at marami ang mabibilango. Siya ay lalakad sa mga

mapipiit upang kumita. Napilitang sumang-ayon si Quiroga. Ang pangkat ni Don Custodio ay

nag-uusap tungkol sa komisyong ipapadala sa India para pag-aralan ang paggawa ng sapatos

para sa mga sundalo.Sa pulutong ng mga pari, ay pinag-uusapan nila ay tungkol sa ulong

nagsasalita sa may perya sa Quiapo na pinamamahalaan ni Mr. Leeds.

SYNTHESIS:

 Nanduduwit-nangunguha  Walang kapangi-pangimi-malakas

 Nakahuhughog- nakasasaid ang loob

Kabanata 17: Ang Perya sa Quiapo

Maganda ang gabi. Ang perya’y punong-puno ng panonoorin at manonood. Ang 12

galing sa bahay ni Quiroga ay patungo sa kubol ni Mr. Leeds. Tuwang-tuwa si Padre Camorra sa

dami ng magagandang dalagang nakikita lalo na nang makasalubong si Paulita na kasama nina

Isagani at Donya Victorina. Punyales! Kailan pa ako magiging kura sa Quaipo, anang

makamundong prayle at kinurot sa tiyan si Ben Zayb. Si Isagani nama’y inis sa bawa’t tumititig

kay Paulita.

May pinasok na tindahan ng mga tau-tauhang kahoy ang pangkat nina Padre Camorra.

Naghawigan sila-sila. Ang isa raw ay kahawig ni Zayb. Kahawig daw ni Padre Camorra ang isa.

Marami ang lilok na anyong Prayle.

May isang kuwadrong tanso ng babaing pisak ang mata, gula-gulanit ang damit,

nakalupasay at namimirinsa at namimirinsa ng lumang damit. Ayon kay Padre Camorra ay isang
hanggal ang umisip ng larawang iyon. Sumagot si Ben Zayb na iyon ay ayon sa pamagat: la

Prenza Filipina o prinsang ginagamit sa Pilipinas. Isa namang kuwadro ay naglalarawan ng isang

lalaking nakagapos ang mga kamay at tinuturuan ng mga guwardiya sibil. Pamagat Ang Bayan

na Akaba . Pinagtawanan din nila ito.

May nakitang larawan na kahawig ni Simoun. Hinanap nila ang mag-aalahas. Wala ito.

Ayon kay Padre Camorra’y natakot na baka pagbayarin nila sa pagpasok sa paglabas ni Mr.

Leeds. Ani Ben Zayb naman: Baka natakot na matuklasan natin ang lihim ng kanyang kaibigan

si Mr. Leeds. Makikita ninyo’t ang lahat ay sa salamin lamang.

SYNTHESIS:

 Namamalantsa- namimirinsa  Inukit- carving

 Prinsa- plantsang bilog na ang  Galaw-kilos

ginagamit na painit ay uling o kahoy.  Mabunggo- maumpog

 Galit- inis

Kabanata 18: Ang Mga Kadayaan

Sinalubong ni Mr. Leeds ang mga panauhin sa kanyang perya. Bago nagsimula ang

palabas, nagsiyasat si Ben Zayk upang Makita ang salamin sa kanyang inaasahang matagpuan,

ngunit wala siyang nakita.

Pumasok si Mr. Leeds sa isang pinto at may dalang kahong kahoy sa kanyang

pagbabalik. Ipinaliwanag niya na ito ay natagpuan naiya sa isang libingang nasa-piramid ni

Khufu, isang Paraon ng Ehipto. Ang kahon ay may lamang abo at kapirasong papiro na

kinasusulatan ng dalawang salita. Sa pamamagitan ngpagbigkas ngunang salita ang abo ay

nabubuhay at nakakausapang isang ulo at pagbanggit ng ikalawang salita ito ay babalik sa dating

kinalalagyan nito.

Bumigkas ng isang salita si Mr. Leeds, lumabas ang isang ulo at sinsbi nitong siya si

Imuthis. Siya ay umuwi sa sariling bayan pagkatapos ng pag-aaral at mahabang paglalakbay. Sa

kanyang pagdaraan sa Babilonia ay nabati niya ang isang lihim na hindi ang tunay na Sumerdis

ang namamahala doon kundi si Gautama, isang magnanakaw ng kapangyarihan at namamahala

sa tulong ng pandaraya. Sa katakutang isumbong siya kay Cambises ay binalak ang ikakasawi ni

Imuthus sa tulong ng mga saserdoteng Taga-Ehipto na siyang nakapangyayari noon sa kanilang

bayan. Siya ayumibig sa isang anak ng pari at naging kaagaw niya rito ang pari sa Abidos.

Nagpanukala ang pari ng kaguluhan at siya ang sinangkalan. Isinakdal siya at napiit, tumakas at

napatay. Ayon sa ulo siya ay nabuhay muli upang ihayag ang gayong kataksilan. Titig na titig

kay Padre Salvi ang espinghe habang nagsasalita ito. Dahil sa takot hinimatay ang prayle.

Kinabukasan nagpalabas ng utos ang gobernador na nagbabawal sa palabas ngunit wala

na si Mr. Leeds, nagtungo ito sa Hongkong dala ang kanyang lihim.

SYNTHESIS:

 Pinaunlakan- pinagbigyan  Kahindik-hindik- kasindak-sindak

 Alingasaw- singaw  Kabuhungan- kasamaan

Kabanata 19: Ang Mitsa

Si Placido Penitente ay galit na galit na lumabas sa klase. Sya ay hindi na makapagtimpi

at nais nang gumawa ng isang libo't isang paghihiganti.Si Padre Sibyla at Don Custodio ay

nakita niyang nagdaan lulan ng isang sasakyan. Gusto nyang habulin ang kura at ihagis sa

ilog.May nadaanan syang dalawang Agustino sa pinto ng basar ni Quiroga nang mapadaan sya sa

Escolta. Nais nyang sanang pag-uundayan ng suntok ang mga ito ngunit nagtimpi si

Placido.Nadaanan din nya ang dalawang kadete na nakikipag-usap sa isang kawani saka sinagasa

ang mga ito. Dumating si Kabesang Andang na kanyang inang taga-Batangas, sa kanyang

tinutuluyan. Nang magpaalam si Placido na hindi na mag-aaral, naghinagpis ang kanyang ina.

SYNTHESIS:

 Takang taka – nagtatanong  Mapanghamak – sanhi upang

 Kastilyero– isang taong maramdaman ng kahihiyan o

gumagawang mga kuwitis at paputok pagkabigo o inis

 Batangan – matandang tawag sa  Procurador –isang taonag

Batangas tratrabaho para sa gobyerno

 Panlilibak – pagsasabing masamasa  Umasta –bumibigay ng impresyon

likod ng tao ng tao.

 Sumusulak ang dugo – galitnagalit  Karabinero – sundalona may

 Propesor - guro carabin na pusil

Kabanata 20: Si Don Custodio

Ang usapin ukol sa akademya ng salitang kastila ay nasa mga kamay ni Don Custodio, na

siyang pinagkatiwalaan lumutas sa suliraning ito.

Si Don Custodio de Salazar y Sanchez deMonteheredondo ay kilalang tanyag sabahagi ng

lipunan sa Maynila at tinaguriang “Buena Tinta”. Siya ay nakapag-asawa ng isang mayaman at

sa pamamagitan ng yaman ng asawa, nakapagnegosyosiya kahit kulang sa kaalaman sa mga

tungkuling kanyang hinahawakan siya ay pinupuri dahil siya ay masipag.

Nang bumalik siya sa Espanya walang pumansin sa kanya dahil sa kakulangan niya sa

pinag-aralan, kaya walapang isang taon nagbalik na siya sa Pilipinas at nagmagaling sa mga

Pilipino sa kanyang kunwaring magandang karanasan sa Madrid.

Lumagay siya parang amo’t tagapagtanggol, ngunit siyay naniniwalang may ipinanganak

upang mag-utos at ang iba’y upang sumunod. Ang Pilipino’y ipinanganak upang maging utusan,

kaya’t kailangang pagsabihang lagi na ang mga ito’y sa gayon lamang ukol.

Sa loob ng labing limang araw, si Don Custodio ay bumuo ng pasiya ukol sa kasulatan at

handa na niya itong ipaalam sa lahat.

SYNTHESIS:

 Ginugol - inaksaya  Panukala - mungkahi

 Himala - kababalaghan  Bantog - kilala

 Nakagagambala - nakagugulo  Sinang-ayunan - kinampihan

 Pananalig - paniniwala  Di-masusupil - di mapipigil

 Nalathala - naipahayag  Nakikini-kinita - nagugunita

Kabanata 21: Mga Anyo ng Taga-Maynila

Nang gabing iyon ay may pagtatanghal sa teatro de Variedades, ang Les Cloches de

Corneville ng bantog na mga Pranses. Ubos kaagad ang tiket, at mahabang-mahaba ang hanay ng

nagsipasok. Isang Kastila ang tanging walang bahala sa pagpasok sa dulaan. Ito’y si

Camaroncocido na anyong pulubi o palaboy. May lumapit sa kanya na isang kayumangging

lalaki na matanda. Siya’y si Tiyo Kiko. Iisa ang kanilang hanapbuhay: pagdidikit ng mga

paskil.Anim na piso ang iniupa ng mga Pranses kay Tiyo Kiko. Ani Camaroncocido: Dapat

mong malaman na ang buong kikitain ng palabas ay mauuwi sa mga kumbento.

Ang palabas ay humati sa Maynila. Mayroong nagsitutol dito bilang masagwa at laban sa

moralidad, tulad nina Don Custodio at ng mga prayle. Mayroon namang nagtanggol dito. Mga

pinuno ng hukbo at mga marino, ang kawani, at maraming matataas na tao. Laban ang mga

babaing may asawa o may kasintahan. Ang wala nama’y sang-ayon sa opera.Ang palabas ay

ipinagbabawal ng mga prayle.Nang makaalis si Tiyo Kiko ay may napansin si Camaroncocido na

mga taong tila hindi sanay mag-amerikana at sa wari’y umiiwas mapuna.Nagpatuloy ng lakad si

Camarroncocido. Dalawang tao ang narinig niyang nag-uusap. Anang isa na may hawak na

rosaryo at kalmen: Ang mga kura ay malakas kaysa Heneral. Ang heneral ay umaalis; ang mga

kura ay naiiwan. At yayaman tayo. Ang hudyat ay isang putok.Sa labas ng dulaan ay naroon si

Tadeo at isang kababayang baguhan sa lungsod. Niloloko ni Tadeo ang kababayang tanga sa

pagsasasbi ng mgsa kahanga-hangang kasinungalingan. Maraming mga taong nagdaraan ang

sinasabi ni Tadeo na mga kaibiga’t kakilala niyang malalaking tao kahi’t di totoo. Dumarating

sina Paulita Gomez at ang tiyang si Donya Victorina. Nakilala ni Tadeo si Padre Irene na

nakabalatkayo nguni’t di naitago ng tunay na katauhan dahil sa mahaba niyang ilong. Dumating

din si Don Custodio.

 Nang makita ni Tadeo na dumating sina Makaraig, Pecson, Sandoval at Isagani ay

lumapit ito at bumati sa apat. May labis na tiket ang mga ito dahil di sumama sa kanila si Basilio.

Inanyayahang pumasok si Tadeo. Di na naghintay ng ikalawang paanyaya si Tadeo. Iniwan ang

taga-lalawigan na nag-iisa.

SYNTHESIS:

 Paskil- dikit  Hudyat - palatandaan

 Lihis- labag  Kalmen - eskapularyong isinusuot

 Pastoral - turo bilang de boto sa isang santa o santo

 Sekreta - espiya, tiktik  Pagbabalatkayo - pagkukunwari

Kabanata 22: Ang Palabas

Sa loob ng teatro ay punong-puno ng mga tao. Halos iilan na lamang ang mga bakanteng

upuan ngunit hindi makapagsimula ang palabas sapagkat hinihintay ang Kapitan Heneral.

Sinasabing ang Kapitan Heneral daw ay manonood ng palabas na maaaring bunga ng dalawang

dahilan: ito ay hinahamon ng simbahan, at ito ay may pagnanasa lamang na makakita. Sa loob ay

naroroon din si Don Primitivo na naupo sa isang butaka at ayaw ng umalis kahit dumating na ang

may-ari. Ang pagmamatigas ni Don Primitivo ay nagdudulot ng kaguluhan at kasiyahan sa mga

taong naiinip.Habang nagagnap ito ay biglang tumugtog ang marcha real sapagkat dumating na

ang Kapitan Heneral. Nasa loob din ng dulaan si Pepay. Siya ay kinuntsaba ng mga estudyante at

siyang gagamitin kay Don Custodio upang palambutin ang puso nito. Naroroon din si Don

Manuel, na panay ang pasaring kay Don Custodio dahil ang huli ay kalaban ng una sa

“ayuntamiento”. Si Macaraig ay nakikipag-tinginang maigi kay Pepay dahil tila may nais pa

itong sabihin. Si Sandoval naman ay kararating lamang sa kanilang upuan buhat sa ibang palko.
Siya ay isa sa mga sumasang-ayon na ang tagumpay ay makakamit nila samantalang si Pecson

ay naniniwalang wala silang mahihita sa lakad nila. Si Isagani ay pangiti-ngit lamang at malamig

ang pagtanggap sa mga pagbati sapagkat nakita niya kani-kanina si Paulit na kasama ni Doña

Victorina at Juanito Pelaez. Napukaw lamang sa sarili si Isagani dahil sa malakas na palakpakan

sapagkat magsisimula na ang palabas. Makikita rito ang ilan sa mga artista sa palabas gaya ni

Gertrude, na isang napakagandang babae na sumusulyap sa Kapitan Heneral. Naririto rin si

Serpolette, isang kaiga-igayang babae na taglay ang matapang nanghahamon na anyo. Ilan pa sa

mga kasama nila ay sina Germaine, Grenicheux, Gaspard at Lily. Sa palabas ay kakikitaan ng

kahalayan at pagnanais sa kababaihan ang mga kalalakihang tulad nina Don Custodio, Tadeo,

Macaraig at Pecson ngunit sila ay nalungkot sapagkat hindi itinanghal ang hinihintay nilang

“cancan”. Sa kabanatang ito, nagsimula ang pagkakagusto ni Doña Victorina kay Juanito

sapagkat ito raw ay lalaking-lalaki at maginoo.

SYNTHESIS:

 Artillyero- kanyunero  Masasal- mabilis at malakas na ubo

 Pambungad- panimula  Cancan- isang masiglang sayaw

 Panibugho- selos  Pangingimi- pagkahiya

 Tumambad- lumitaw  Tisiko- may sakit sa baga o TB

Kabanata 23: Isang Bangkay

Si Simoun at Basilio ay wala sa pagtatanghal. Si Basilio ay abala sa pag-aalaga kay

Kapitan Tiyago na noo’y lubos nang nahuhumaling sa opyo. Nagtatalo ang damdamin ni Basilio
kung bibigyan niya ba o hindi si Kapitan Tiyago sapagkat sinasaktan siya nito kapag kakaunti

ang ibinigay niya ngunit makasasama naman kung patuloy niyang bibigyan.

Nag-aaral si Basilio ng kanyang mga aralin sa medisina ngunit ang ilan sa mga aklat na

nasa tabi niya ay hindi man lamang niya binubuklat. Maya-maya ay dumating si Simoun na

matagal ng hindi dumadalaw kay Kapitan Tiyago. Nabanggit dito na si Simoun ang nagbigay

kay Basilio ng ilang mga aklat na pang-rebolusyonaryo na hindi naman binabasa ni Basilio. Dito

ay muling naungkat ang pinag-usapan nila sa kagubatan, ang paghihikayat ni Simoun na sumali

si Basilio sa himagsikan. Ngunit matigas pa rin sa pagtanggi si Basilio. Binanggit ni Simoun na

kung si Basilio ay tutulong, siya raw ang aatasang kumuha kay Maria Clara sa kumbento. Ngunit

sinabi ni Basilio na kamamatay lamang ni Maria Clara kaninang umaga. Sa pagkakabanggit na

ito ay nagitla si Simoun at walang imik na umalis.

Sa kabanatang ito, tinukoy ni Basilio si Simoun bilang isang binatang mayamn, bihasa,

Malaya, nakapagpapasya sa sariling kabuhayn at may magandang kinabukasan. Sa kabilang

banda, si Maria Clara naman daw ay babaeng sing-ganda ng isang pangarap, malinis, lipos ng

pananalig at walang kamalayan sa lakad ng kamunduhan.

SYNTHESIS:

 Agunyos - tugtog ng kampana para  Pangitain -alalahanin

sa patay  Poot -galit

 Opyo -apyan  Konsensya -budhi

Kabanata 24: Mga Pangarap

Katulad ng kabanata nina Crisostomo Ibarra at Maria Clara, at Elias at Salome sa Noli

Me Tangere, ito ay kabanata rin ng dalawang magkatipan, sina Isagani at Paulita Gomez.

Buhat ng magkatampuhan sa naganap na palabas (sapagkat si Isagani ay nagselos kay

Juanito at si Paulita ay nagselos sa panonood ni Isagani sa mga artistang Pranses), nag-usap ang

makasintahan na magtatagpo upang mag-usap. Dito, nagkaroon sila ng pagkakataong

magpaliwanag sa isa’t isa.

Ang mga pangarap na tinutukoy dito ay ang pangarap ng mga estudyante na maitatatag

ang Akademya ng Wikang Kastila at gayon din, ang pangarap ni Doña Victorina na makapiling

at makasal siya kay Juanito Pelaez. Sa una, dahil sa kagustuhan ni Isagani na maisakatuparan ang

kanilang mga balak, nakipagkasundo siya kay Paulita na hindi na ito makikipagtipan sa huli.

Ayaw raw maging sagabal ni Isagani sa mga pangarap ni Paulita. Sa ikalawa, dahil pangarap nga

ni Doña Victorina na makasal kay Juanito Pelaez, payag raw ang una na si paulita ang

makatuluyan ni Isagani upang masolo niya si Juanito.

SYNTHESIS:

 Nauligan-Narinig,naparinggan.  Nahulas-pagtutubig,lusaw

 Sumilay- tunaw,tagas.

sumulpot,sumipot,dumating.  Daong-malaking bangka.

 Mapaniil-mapang-abuso.  Pagkabusabos-pagka-alipin.
Kabanata 25: Tawanan at Iyakan

Ang mga kabataan ay nagtipon sa “Pansiteria Macanista de Buen Gusto”. Dito ay

nagkakatawanan sila at nagbibiruan ngunit halatang pilit sapagkat sila rin ay kinabakabahan sa

maaaring maging katugunan ni Don Custodio sa kanilang hiling. Sa pangalawang pagkakataon,

wala muli rito si Basilio na ayon kay Tadeo ay marami raw lihim na nalalaman..

May mga handang pagkain dito at ang mga ito ay inialay nila sa mga ilang taong kilala. Ang

“pansit lanlang” ay inialay nila kay Don Custodio dahil katulad daw ng huli, ang pansit lanlang

ay maraming sahog. Ang ikalaw ay ang “lumpiang intsik” na inialay nila kay Padre Irene ngunit

ang ilan ay tumutol sapagkat si Padre Irene ay hindi raw kumakain ng ilong ng baboy. Ang ikatlo

ay ang “tortang alimango” na inialay naman nila sa nga prayle dahil daw sa kanilang “pagka-

alimango”. Ang huli ay ang “pansit gisado” na inialay nila sa pamahalaan at bayan ng Pilipinas.

Nararapat lamang daw na ito ay sa Pilipinas ipatungkol sapagkat hindi raw kilala sa Tsina ni sa

Hapon ang pansit. Ang ilan ay nagmungkahi na ialay ito kay Quiroga na nagnanais magtatag ng

konsul. Ang ilan ay nais itong ialay sa Eminencia Negra, na siya naming si Simoun. Dahil dito,

ang mga kabataan ay nagkagulo kaya’t inatasan ni Macaraig si Tadeo na magtalumpati.

Tinutulan naman ni Sandoval ang talumpati ni Tadeo sapagkat ito raw ay halaw sa talumpati ng

Puno ng kanilang Liceo ngunit nagpatuloy parin si Tadeo. Nabanggit rin dito ni Pecson ang

tungkol sa mga prayle na kung saan, ito raw ay kasa-kasama natin mula pagkabuhay hanggang

pagkamatay sapagkat lahat daw ay pinamumunuan at pinanghahawakan nila.

Sa huli, ay nagkagulo silang muli sapagkat mayroon daw nagmamatyag sa kanila at sinabing ito

raw ay ang tauhan ng Vice-Rector.

SYNTHESIS:

 Iginawad - Ibinigay  Nagkawatak-watak - Nagkahiwa-

 Ibinunton - Isinisi hiwalay

 Humudyat - Sumenyas

Kabanata 26: Ang Paskil

Patungo si Basilio sa ospital upang dalawin ang kanyang mga pasyente, ayusin ang

kanyang lisensyatura sa Unibersidad at puntahan si Makaraig. Pagsapit niya sa San Juan de Dios,

nalaman niya ang tungkol sa pagkakadiskubre ng mga paskin sa Unibersidad at sinasabing ang

Asosasyon ang may kagagawan nito. Natakot si Basilio dahil akala niyang si Simoun ay

kasangkot rin. Nang kanyang makita si Sandoval ay tinawag niya ito ngunit parang walang itong

narinig, si Tadeo naman nang kanyang makausap ay masayang masaya dahil walang klase, si

Isagani ay nagsabi na wala siyang alam at walang pakialam, tila naghugas kamay. Narinig rin

niya si Isagani na nagtatalumpati sa kanyang mga kaklase hinggil sa pangyayari. Pinupuri niya

ang sinuman gumawa ng mga iyon na siya naming ikinatakot ni Basilio para sa kanyang

kaibigan. Pagdating niya sa bahay ni Makaraig ay may guwardiya sibil na nakabantay, hinuli

siya ng mga ito kasama na si Makaraig na tila hindi nag-aalala sa pagkakadakip sa kanya.

SYNTHESIS:

 Gugol – gastos  Kanto – salikop  Nakaligtaan –

 Kabo – sundalong  Magara – magarbo nakalimutan

may rangong  Nagunita – naalala  Paskin o Paskil –

“Corporal” sa  Naimpok – naipon poster

militar  Putahe – pagkain