Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 2020

Регионална основа на плата

доволна за живот во Европа.

Поинаква
висина на
плата е
возможна
made in Europe
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 2

Брендовите треба да ја
плаќаат целосната цена
на парчето облека.
Вклучително и плата од
која работниците ќе можат
да живеат.
Иако правото на плата доволна за живот е човеково
право, платите на работниците се далеку под
нивото на доволна плата. Најновите истражувања
повторно ја потенцираат големата разлика помеѓу
платата доволна за живот и вистинската плата на
работниците.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 3

Зошто треба да
се фокусираме на
плата доволна за
живот?
Купувачите треба да ја плаќаат целосната цена на (Универзална декларација за човекови права, член
облеката. Ова вклучува плата од која работниците 23, став 3.)
можат да живеат.
Во европски контекст, Европската социјална
Она што звучи логично, всушност е изворот на повелба (ЕСП) на Советот на Европа од 1965, како
значителна политичка дебата меѓу засегнатите и ревидираната верзија од 1999, го кодификува
страни во глобалниот сектор за облека и спортска правото на пристоен личен доход, во Член 4, Став 1:
облека. Иако правото на плата доволна за живот е „да им го признаат правото на работниците мажи
човеково право, платите на работниците се далеку и жени на еднаква заработувачка за еднаква
под тоа ниво. Најновите исражувања повторно работа“4 . Европската социјална повелба ја
откриваат огромен јаз меѓу платите за живеење и признаваат земјите ширум Европа, а не само
реалните надоместоци на работниците1. Всушност, членките на ЕУ. Во 2017, Европската Унија го
додека јазот меѓу реалните плати на работниците и воспостави Европскиот столб за социјални
платата за живот има тенденција да биде поголем права (ЕССП)5 , кој го споменува „правото на фер
во европските земји за производство на облека надокнада со цел пристоен животен стандард“.
отколку во Азија,2 од нивото на синдикализација
воопшто3, а особено во индустријата за облека, има Предмет и цел на овие одредби се државите. Од
тенденција да биде пониско во Европа отколку во 2011, водечките принципи на ООН за деловни
Азија. активности и човекови права потврдија дека и
компаниите а не само државите се обврзани да ги
Човековото право на плата доволна за живот е почитуваат човековите права.
кодифицирано од институциите на ООН, како и од
европските тела. Платата доволна за живот е централно човеково
право и од витално значење за секој реален социо-
економски развој.
„Секој кој работи има право на
праведен и задоволучаки надомест Некои трговци и брендови во своите доброволни
кој нему и на неговото семејство кодови и иницијативи во принцип го признаваат
правото на плата за живот. Сепак, во пракса
му обезбедува егзистенција тие често само ја следат усогласеноста на
што одговара на човековото добавувачите со законската минимална плата во
достоинство“. кое било дадено локално опкружување. Скоро ниту
еден од нив не обезбедува плата за живеење во
пракса.6

1. Clean Clothes Campaign / Bread for the World (2020): Exploitation Made in Europe. Human Rights Abuses in Facilities Producing for German Fashion Brands in Ukraine, Serbia, Croatia and Bulgaria. Former studies include: Clean Clothes
Campaign (2014): Stitched Up – Poverty wages in the garment industry in Eastern Europe and Turkey. All resources: https://cleanclothes.org/campaigns/living-wages-in-europe
2. Stitched Up – Poverty wages in the garment industry in Eastern Europe and Turkey, pp. 34/35: https://cleanclothes.org/file-repository/resources-publications-stitched-up-1/view – last accessed 15/2/2020. Please also see the CCC’s
country profiles from the region: https://cleanclothes.org/campaigns/living-wages-in-europe – last accessed 15/2/2020.
3. Kurz Vandaele / ETUI (2019): Bleak prospects: mapping trade union membership in Europe since 2000. https://www.etui.org/Publications2/Books/Bleak-prospects-mapping-trade-union-membership-in-Europe-since-2000
4. European Social Charter, available at: https://rm.coe.int/168006b642
5. European Pillar of Social Rights, p. 15. https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/social-summit-european-pillar-social-rights-booklet_en.pdf
6. See CCC (2019): Tailored Wages, https://archive.cleanclothes.org/resources/publications/tailored-wages-2019-the-state-of-pay-in-the-global-garment-industry
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 4

Платата доволна
за живот е клучно
човеково право кое
што е витално за било
каков социо-економски
развој.
Владите во продукциски региони, како Централна-
источна-југоисточна Европа, ги задржуваат
минималните плати на најниско можно ниво, во
проесек четвртина од нивото на доволна плата (види
табела), константно споредувајќи ги стапките на
плата со конкуретни земји и имајќи го на ум ризикот
дека брендовите можат да ги реалоцираат своите
нарачки.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 5

Taбела: Законска минимална нето-плата и граница на сиромаштија, 2018 година

Земји Законски ЕУ гранична линија Законскиминимум
минимум на сиромаштија8 нето
Нето плата (2018) EU-SILC* во ризик Нето во пропорција
во LCU* според од Сиромаштија со долната линија
CCC во земји во LCU* на сиромаштија
домаќинства, 2018
Чешка 13,352 25,122
(месечно)9
53%
Унгарија 126,770 176,094 72%
Словачка 397 784 51%
Полска 1,530 2,938 52%
Бугарија 395 737 54%
Турција 1,603 1,629 98%
Хрватска 2,752 5,219 53%
Романија 1,194 1,575 76%
Србија 24,882 34,892 71%
Босна и Херцеговина 440 514 86%
Грузија 16 500 3%
Северна Македонија 12,165 16,975 72%
Албанија 21,312 26,131 82%
Украина 2,997 4,282 70%
Молдавија 2,172 2,738 79%

Просек 65%

Во меѓувреме, владите на државите каде се наоѓаат помеѓу социјалните партнери при определувањето
производствените центри, на пример во централна, на минималниот личен доход беа неуспешни, а им
источна и југоисточна Европа, намерно ја држат претходеа низа консултации и преговори во рамките на
минималната плата што е можно пониска, што во трипартитните тела, за потоа владите во овие држави
просек изнесува една четвртина од вкупниот износ унитерално да го определат минималниот личен доход.7
на плата за живот (види табела на стр. 11), а во исто
време постојано ги следат и споредуваат минималните Постои значителен дисбаланс на моќта и влијанието
плати во земјите-конкуренти, имајќи го на ум и ризикот помеѓу владата, асоцијациите на работодавачите
брендот да го пресели производството во друга земја. и синдикатите, а на тоа влијаат и други актери:
Ризикот од релоцирање е главната пречка во преговорите Американската стопанска комора, Европската централна
за попристоен личен доход, а во исто време претставува и банка, ММФ и Европската Комисија. Агендата за
огромна препрека при воспоставувањето на организирана економската политика на овие чинители има големо
работна сила. Со оглед на балансот на моќта во рамките влијание врз определувањето на законски утврдениот
на националните механизми за определување на минимален доход.
минималната плата, и балансот на моќта помеѓу владите
на државите и Европската Комисија и Меѓународниот Законскиот минимален личен доход во однос на
Монетарен Фонд, не треба да нè зачуди податокот зошто износот кој се зема како гранична линија за мерење на
владите на државите како сосема нормален факт ја сиромаштијата во ЕУ
прифаќаат застрашувачката сиромаштија на граѓаните кои
заработуваат минимална плата. Низа политички фактори Табелата покажува дека законскиот минимален нето
ја определуваат минималната плата, а трошоците за живот доход во сите овие држави е под статистичката линија на
имаат мала улога, ако воопшто и се земат предвид. сиромаштија дефинирана од ЕУ. Во просек, законскиот
минимум опфаќа само две третини од заработката која се
Во повеќето земји во централна, источна и југоисточна смета како гранична линија на сиромаштија. Работниците и
Европа, механизмите за определување на минималниот работничките кои добиваат минимален личен доход (како
личен доход треба да отсликуваат трипартитен приод што е случај со повеќето текстилни работници) според
(да се вклучат Министерството за труд, здруженијата на концептот на ЕУ за мерење на сиромаштија се екстремно
работодавачите и синдикатите), и да се прилагодуваат сиромашни. Тоа значи дека законскиот минималец не ги
на годишно ниво. Но, во многу држави, трипартитните штити вработените граѓани од сиромаштија, туку е знак на
тела не се тие кои ги носат одлуките, а во случај кога сиромаштија. Ова ситуација ја истакнува неопходноста од
има несогласувања, Владата е таа која одлучува. Па зајакнување на борбата за плати од кои што работниците
така на пример, во 2018 година, во Бугарија, Хрватска, можат да живеат.
Република Чешка, Полска и Словачка, преговорите
7. Eurofound (2019) Minimum wages in 2019: Annual review, Publications Office of the European Union, Luxembourg, p. 15
8. Извор: Legal minimum net wage and average wage according to CCC researchers from the respective countries;
EU-SILC: European Union Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC) as the “at-risk-of-poverty” threshold for 60%
of the national median equivalized disposable income (after social transfers) for two adults and two children: : http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_li01&lang=en
9. Where the EU-SILC poverty thresholds were not available, we had to resort to using just 60% of the national average wage.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 6

Законската
минимална плата
не ја спречува
сиромаштијата
помеѓу работниците,
сосема спротивно,
тоа е знак на
сиромаштија.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 7

Целта на заедничкиот регионален приод

Текстилните работници е да се интензивира борбата за плата за
имаат право на живот и да се поддржи преговарачката

ПЛАТА ЗА моќ на синдикатите. Со развојот на

европскиот модел за минимална плата

ЖИВОТ за живот, ние сакаме да го олесниме

креирањето на конкретни и применливи
мерки со цел да се зголеми минималниот
Тие имаат право личен доход на текстилните работници. Со
на плата со која други зборови, целта нѝ е да постигнеме
ќе си овозможат:
напредок на работниците и работничките
права во централна, источна и југоисточна
Европа.

Дефинирање на плата за живот

храна кирија

Во текот на изминативе години, главните

карактеристики на платата за живеење беа опширно
утврдувани меѓу експертите и засегнатите страни.
Тие се следниве:
здравство образование
Како универзално право, ќе се примени на сите
работници и работнички, т.е. се однесува на
сите работници, независно од нивниот статус во
работната средина, нивната продуктивност или
облека транспорт личната ситуација (на пример брачен статус, итн).
Станува збор за најниската плата и ниту еден
работник или работничка не заработува помалку од
дефинираната плата за живот.

Секогаш треба да е доволно висока да ги задоволи

заштеда
основните потреби на работниците, вклучително
чиста вода, средства за хигиенa, јавен транспорт,
и пристап до здравствени и образовни услуги,
Плата доволна за живот
уживање и култура, комуналии и комуникација,
е човеково право за СИТЕ
луѓе, СЕКАДЕ во светот! одмори (едно неделен одмор во државата) – 10

На работникот или работничката но и на членовите

на неговото, односно нејзиното семејство, да биде
над состојбата за тешко преживување и да им
овозможи учество во социјалниот живот
Работникот 1 х РАБОТНИК +
се издржува
2 х зависни возрасни лица или
И да овозможува дискреционен приход (најчесто
1 х возрасен + 2 деца или
дополнителни 10% од сите трошоци за итните
сам себе 4 х деца
потреби).

или или платата за живот мора биде заработена во рамките

на редовното работно време, т.е. да не го опфаќа
прекувремено работење.

10. International Labour Organisation (1977) Employment, Growth and Basic Needs: a One-World Problem: the International “Basic-Needs Strategy” Against Chronic Poverty, prepared by the ILO (International Labour Office) and the
decisions of the 1976 World Employment Conference, Overseas Development Council and International Labour Office, Praeger, p. 32.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 8

Со прекуграничен пристап, целиме кон

предизвикување на константната закана од
реалокација и избегнување на натпреварувањето
околу платите.

Глобалниот бизнис
модел на брза мода ја
креира потребата од
политики кои се борат
против реалокација на
натпреварот за платите
помеѓу земјите/регионите
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме
Минималните плати се, во просек, ЗАКОНСКА
еквивалентни на две третини од МИНИМАЛНА ПЛАТА
линијата на сиромаштија на ЕУ
Clean Clothes Campaign, стои на ставот дека платата
за живот е основна нето-плата за редовна работна
недела без прекувремена работа пред бонуси и
додатоци и по оданочување. Дополнително, мора да
биде платена во готово.
Плата за живот е категорија која ги вклучува само
трошоците за живот. При нејзиното определување, не
се земаат предвид продуктивноста или економскиот
капацитет на работодавецот.
За споредба, законски определената плата се темели
врз пазарно ориентирани политики и како такви,
воспоставени се согласно компаративната предност
на земјата во меѓународната економија. И покрај
тоа што двата вида доход се идентични во поглед
на тоа дека имаат за цел да овозможат доволно
средства за работниците со ниски примања, сепак
минималниот личен доход е законски определен и
задолжителен, додека платата за живот, сега за сега,
не е законски регулирана.
Тековниот дискурс за плата за живеење помалку се
фокусира на различните дефиниции и повеќе на тоа
како да се спроведе плата за живеење.
Предуслов за конкретни мерливи чекори кон
спроведување на плата за живеење е проценка
или репер. Групата на Clean Clothes Campaigm во
европските земји што произведуваат облека - главно
во Централна, Источна и Југоисточна Европа -
започна со развој на работнички ориентиран и
регионален репер за основна плата за живеење
во Европа. Во чекор-по-чекор процес на дискусии и
разгледувања, истраги и истражувања, кои започнаа
во 2014 година, групата конечно го одобри концептот
на регионално базиран репер за плата доволна за
живеење во Европа во април 2020 година.
9
ЛИНИЈА
НА СИРОМАШТИЈА
Темелите за овој развој веќе беа поставени преку
Азиска најниска плата за живот (Asia Floor Wage).
Имавме намера да направиме пресметка за
регионална минимална плата за живот која ќе
биде едноставна и разбирлива. Кога ресурсите
се ограничени, нема можност за долгорочно и
континуирано истражување. Токму затоа, сметаме
дека методот кој го користи Алијансата за Азиска
Најниска Плата за живот (Asia Floor Wage Alliance)
е соодветен на гореспоменатите карактеристики на
плата за живот, која врз основа на Енгеловиот закон
, сконцентрирана е првенствено на трошоците за
храна, а дури потоа и во помала мера на останатите
домашни трошоци.
Зошто платата доволна за живот треба да биде
регионален концепт?
При поставување на соодветни одредници за платите
за живеење, ние бараме да погледнеме надвор од
националните граници. Концепт кој има за цел да
ги стави работниците во својата основа треба да го
земе vo предвид глобалниот бизнис-модел за брза
мода. Динамиката на моќ во глобалните ланци на
добавувачи ги фаворизира брендовите и трговците
на мало. Додека брендовите и трговците ја имаат
улогата на поставувачи на цени, добавувачите се
тие што мораат да ги прифатат понудените цени.
Така, брендовите и трговците на мало контролираат
како се распределува вредноста долж синџирот
на снабдување, како и каде и кога ќе се одвива
производството. Индустријата за облека претставува
типичен пример за синџир на вредност управуван од
купувачи. Брендовите и трговците на мало може да
се наречат главни работодавци.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 10

Концептот регионална плата за живот има за цел да го ги дели трошоците на два дела: храна и сите останати
потисне трендот на постојано преселување на капиталот трошоци – користејки ги трошоците за храна како главен
и да ја заобиколи конкуренцијата помеѓу земјите кои се индикатор за благосостојба.
натпреваруваат кој ќе понуди поевтина работна сила. Притоа, овој модел ја изразува содржината на храна
Начинот на кој функционираат големите модни компании во калории, а не во одделни намирници, со цел да се
овозможи заедничка основа за сите земји и прехрамбените
создава потреба да се креираат регионални политики
навики во овие различни земји. Калориската вредност се
за борба против конкуренцијата која ги релоцира
определува со проучување на внесот на калории кој го
своите фабрики во различни земји/региони со цел да
применуваат владините и меѓувладините тела во азиските
ги намали трошоците поврзани со исплата на доход, а
држави при дефинирањето на линијата на сиромаштија10.
сепак ги зема предвид разликите на земјите и регионите. Азиската Алијанса го зема за репер овој релативно висок
Оваа цел ја имавме предвид при определувањето на дневен внес на калории со аргументот дека минималниот
европската минимална плата. Нашата цел беше, користејќи личен доход не треба да резултира во намалување на
го концептот европска минимална плата за живот, да квалитетот на живот и стандардот во ниту една држава
ставиме минимални граници во трката кон дното помеѓу и и не треба да придонесува кон девалвирање на работата
во рамките на европските текстилни индустрии. на работничките во текстилната индустрија. Оттука,
донесовме одлука - исхрана со дневен внес од 3000
Но, ова не значи дека европскиот модел за минимална калории да е усвоен стандард и за Европа
плата за живот е единствениот можен модел за пресметка.
Напротив: регионалните и националните референтни Основна карактеристика на азискиот модел за плата за
вредности за минимална плата се надополнуваат живот (Asia Floor Wage – AWF) е родовата чувствителност,
меѓусебно. Не бараме совршен модел за пресметка на што се забележува и кај европскиот модел. Ја нагласуваме
плата за живот, затоа што тоа е замка – такво нешто не семејната димензија на плата за живот. Во грото
постои. Референтните вредности кои ги предлага CCC производствени земји во Европа, текстилните работници
немаат за цел да го ограничат просторот за варијации и – најчесто жени – се тие кои се единствените кои
отстапки. На пример, моделот може да биде прилагоден остваруваат приходи во семејството, или пак се самохрани
и да го кројат синдикатите во различни земји, согласно родители. Сопрузите12 се често невработени, или се дел од
потребите и локалниот контекст. сивата економија, или пак мигрираат во западна Европа за
да најдат работа. Овие сиромашни приходи ги приморуваат
Како се пресметува реперот за плата доволна за живот? жените работат прекувремено, имаат и дополнителна
Кои принципи за калкулација ги “позајмивме” од работа или ја купуваат најевтината храна, поради што често
Алијансата за Азиска Најниска Плата за Живот (Asia имаат проблем со недостаток на време за организација
Floor Wage Alliance) на секојдневните активности. И покрај долгото работно
Азискиот модел за пресметување на плата за живот време, жените се задолжени да се грижата за поширокото

Table: Проценка на регионалната плата за живот во Европа, за 2018.13

Држави според Општи трошоци Кластери на Европска Европска

просечните трошоци за храна, изразени основа на минимална плата минимална
во ПКМ УСД (3 издатокот за за живот ПКМ УСД плата за живот -
за храна потрошувачки храна национална валута
единици) 2018

Чешка 792 30% 2,640 37,382

Унгарија 792 30% 2,640 409,754
Словачка 792 30% 2,640 1,452
Полска 792 30% 2,640 5,042
Бугарија 792 30% 2,640 2,033
Турција 792 30% 2,640 5,095
Хрватска 792 30% 2,640 10,428
Романија 792 30% 2,640 5,069
Србија 792 40% 1,980 98,030
Босна и Херцеговина 792 40% 1,980 1,604
Грузија 792 40% 1,980 1,762
Северна Македонија 792 40% 1,980 45,540
Албанија 792 40% 1,980 104,980
Украина 792 40% 1,980 14,197
Молдавија 792 40% 1,980 14,236

11. Bhattacharjee, A. and Roy, A. (2012) ‘Asia Floor Wage and global industrial collective bargaining’, International Journal of Labour Research, Vol. 4, No 1, p. 77.
12. See, for instance, the 2019 Romania country profile: https://cleanclothes.org/livingwage/europe/country-profiles/romania/view
13. Conversion rates: PPP USD 2018, private consumption. https://data.worldbank.org/indicator/PA.NUS.PRVT.PP
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 11

семејство. Оваа работа за грижа треба да се земе во Дополнително, одлучивме да ја користиме валутата
предвид. која се користи за изразување на азиската плата за
живот а е паритетот на куповна моќ во американски
Ова го гледаме во поширокиот контекст на континуирана долар (PPP USD) кој го користи Светската Банка. Оваа
социјална криза. Во раните 1990ти, постсоцијалистичките виртуелна валута беше селектирана со цел да постои една
региони бележеа „најакутна сиромаштија и рушење на универзална цифра која потоа може да се конвертира
социјалниот систем“(УНДП 1999). Во својот извештај во сите национални валути, без трговски и политички
презентиран на конференцијата во 1999 година, флуктуации и која би требало колку толку да ја земе
Меѓународната организација на трудот посочува на предвид куповната моќ на валутите
драстично распаѓање на социјалната држава и експлозија .
на сиромаштијата во овој регион. Како резултат на ова, Каде е разликата помеѓу нашиот метод за пресметка на
регионот е погоден од огромен бран на емиграција, која европската најниска плата за живот и азискиот модел?
трае уште од 1990/1991. Во последните 30 години во овој
дел од светот се забележува драстична и долготрајна И покрај тоа што постојат многу сличности меѓу земјите во
загуба на работоспособното население. јужна, југоисточна и источна Азија со оние во централно-
Статистиката покажува дека од почетокот на 1990те, источна, источна и југоисточна Европа, сепак постојат
речиси 20 милиони луѓе (5,5% од населението во контекстуални и структурни фактори кои бараат да се
централна, источна и југоисточна Европа) го напуштиле направи прилагодување на формулата. Потребно беше, да
регионот. До крајот на 2012, југоисточна Европа се соочи ги прилагодиме кон европскиот контекст следниве аспекти:
со најголемиот одлив – околу 16% од населението кое висината на трошоците за храна, нивниот удел во износот
живеело во регионот до почетокот на 1990те13. Во на платата за живот, како и бројот на потрошувачки
услови на добродетелство, неформалност и емиграција на единици во семејството.
членови на семејството, проширеното семејство станува
мрежа за поддршка, поткрепа и финансиска поддршка. За да се определат трошоците за храна, направивме
Домаќинствата од работничката класа имаат тенденција да анализа на потрошувачката кошничка на работниците и
бидат проширени, а трошоците на поголемите од просечни работничките во различни земји со цел да се рефлектира,
домаќинства, имаат тенденција да бидат пониски од оние најточно што може, реалноста на домаќинствата од
на просечните домаќинства.15 работничките класи. Во периодот од 2016 до 2019, беа
Оттука, одлучивме бројот на потрошувачки единици направени анализи на потрошувачката кошничка во 5
во едно семејство да го сведеме на 3, исто како и земји: Албанија, Северна Македонија, Украина, Унгарија,
во азискиот модел за пресметување на плата за и Молдавија. Податоци оф Романија беа користени исто
живот. Потточно, поголем од просечната големина на така. И на крајот, пресметавме сума од просечен паритет
домаќинство во регионот. на куповна моќ $792 ПКМ УСД која во просек се одвојува
за храна.

Табела: Европска регионална плаата доволна за живот во национална валута споредена со законската минимална нето плато, 2018
Законска
Држави според Европската Законска минимална минимална нето
просечните трошоци минимална плата нето плата (2018) во плата, како дел
во национална национални валути
за храна од европската
валута 2018 според CCC минимална плата
Чешка 37,382 13,352 36%
Унгарија 409,754 126,770 31%
Словачка 1,452 397 27%
Полска 5,042 1,530 30%
Бугарија 2,033 395 19%
Турција 5,095 1,603 26%
Хрватска 10,428 2,752 26%
Романија 5,069 1,194 24%
Србија 98,030 24,882 25%
Босна и Херцеговина 1,604 440 27%
Грузија 1,762 16 *
Северна Македонија 45,540 12,165 27%
Албанија 104,980 21,312 20%
Украина 14,197 2,997 21%
Молдавија 14,236 2,172 15%

Просек 25%

Минималните плати се, во просек, еквивалент на 25% од Европското долно ниво на плата

МИНИМАЛНА ПЛАТА EFW

14. Atoyan, R. et al. (2016) ‘Emigration and Its Economic Impact on Eastern Europe’, IMF Staff Discussion Note.
15. See: Fabo, B. and Guzi, M. (2019) The cost of living in the EU: how much do you need?, ETUI Policy Brief, No 4.

Source: own calculation

Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 12

Според методологијата на Азиската Алијанса, и одредниците на оваа проценка на платата доволна за

просечните трошоци за храна мора да се поделат живот на регионална основа.
со цифрата за храна како дел од трошоците на Како референтен период ја земавме 2018 година.
Притоа, пресметавме дека европската минимална
домаќинствата. Азиската доволна плата беше базирана
плата за живот за Србија, Босна и Херцеговина,
на удел на храна од 50% од 2009 до 2020, а денес на 45%.
Грузија, Северна Македонија, Албанија, Украина и
За европските текстилни работници се обративме до Молдавија изнесува $1.980 ПКМ УСД , односно за
неколку извори, вклучувајќи Национални Статистики, Словачка, Унгарија, Полска, Турција, Хрватска, Чешка,
Еurostat и the Global Food Security Index of the FAO со Бугарија и Романија, изнесува $2.640 ПКМ УСД.
цел да добиеме што пореален приказ за уделот на
трошоците за храна во земјите кои беа предмет на Низ вкрстена проверка ги споредивме Европската
основна плата со законските национални минимални
оваа анализа. Па така дојдовме до заклучот дека
плати.
уделот на трошоците за храна значително се разликува
во 15те земји кои беа предмет на анализата. Затоа, We excluded the extremely low Georgian minimum wage
откако направивме проверка и вкрстена споредба from calculations to ascertain the average because it
на емпириските податоци со дискусиите на средбите, originates from the 1990s and is only partially relevant in the
одлучивме да направиме 2 групи/кластери на процентот country.
на трошоци кои отпаѓаат на храна: 30% и 40%. Табелата покажува дека цифрите за Европската
основна плата се четири пати поголеми од
Во април 2020 година, групата на Clean Clothes минимачната плата во земјите. Овој јаз е во согласност
Campaign во Европа - Исток / Југ гo одобри концептот со претходните студии направени во регионот.16

ИНФОГРАФИК:
Законската минимална нето плата претставена во проценти на прекуграничното ниво на плата доволна за живот одредено во
Европа, во национална валута, 2018

36%
25% 27%
25% 30%
25% 21%
25% 15%
25%

Czech Republic Slovakia Poland Ukraine Moldova

37,382 | 13,352 1,452 | 397 5,042 | 1,530 14,197 | 2,997 14,236 | 2,172

31%
25%
*
25%
Hungary
409,754 | 126,770
Georgia
1,762 | 16

26%
25%

Croatia
10,428 | 2,752

26%

Turkey
27% 5,095 | 1,603

Bosnia and
Herzegovina
1,604 | 440 25% 20% 27% 19% 24%

Serbia Albania North Macedonia Bulgaria Romania

98,030 | 24,882 104,980 | 21,312 45,540 | 12,165 2,033 | 395 5,069 | 1,194

* Го исклучивме екстремно нискиот минимален доход во Грузија при пресметувањето на просекот, затоа оваа сума е утврдена во 1990те и не е релевантна
референтна вредност во оваа земја
16. https://cleanclothes.org/campaigns/living-wages-in-europe
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 13

The way forward

1 2
Fashion brands and retailers should set public, concrete, Governments both in consumer and producing countries
measurable steps for their entire supply chain to in Europe, as well as the EU, have the duty to protect
ensure garment workers are paid a living wage within workers’ human right to a living wage and to implement
a reasonable timeframe. Fashion brands and retailers legal minimum wages that fight poverty rather than
should negotiate and sign legally-binding, enforceable creating an impoverished and socially excluded
agreements with worker representatives that require the workforce.
payment of the true price of the product they order from
their suppliers - a price that enables the human right to
a living wage to be fulfilled - a living wage to be paid, a
wage that workers and their families can live on.

Ова е реперот за минимална плата кој треба да го

почитуваат текстилните брендови,
препродавачите и ЕУ: ПКМ УСА $ 2.640 за Словачка,
Унгарија, Полска, Турција, Хрватска, Чешка,
Бугарија, и Романија, и ПКМ УСА $ 1.980 за Србија,
Босна и Херцеговина, Грузија, Северна
Македонија, Албанија, Украина и Молдавија.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 14

„Clean Clothes Campaign“ (CCC) е глобална мрежа на

организации и синдикати за заштита на човековите Грузија: Georgian Trade Union Confederation
и трудовите права. Главна цел и мисија на оваа
кампања е да се подобрат условите за работа Унгарија: Association of Conscious Consumers
во текстилната индустрија и производството на
спортска опрема. CCC користи истражувачки Северна Македонија: Open Gate – La Strada
приод при креирањето на стратегиите за лобирање,
кампања и застапништво во борбата за почитување Молдавија: Center for Policies, Initiatives and Research
на човековите права во текстилната индустрија. ‘Plațforma’
Право на плата за живот е сржта на оваа кампања
затоа што токму овој проблем е еден од најчестите CCC Полска – Buy Responsibly Foundation (BRF)
поплаки на работниците во овој сектор.
Романија: Asociaţia Mai Bine
Contact: europe-east-south@cleanclothes.org
https://cleanclothes.org/campaigns/living-wages-in-europe CCC Србија:– Centre for The Politics of Emancipation (CPE)

European Production Focus Group е работната група на Словачка: Slovak Centre for Communication and
CCC која го усвои овој концепт. Оваа група се состои Development (SCCD)
од претставници на организации од централна,
источна и југоисточна Европа: CCC Турција

Албанија: Gender Alliance for Development Centre Украина: Feminist Workshop

(GADC)
CCC Швајцарија
Бугарија: Collective for Social Interventions
CCC Италија
Национална CCC коалиција на Босна и Хрватска
National (Novi Sindikat / New Union, Regionalni Germany: Entwicklungspolitisches Netzwerk Sachsen
industrijski sindikat (RIS) / Regional Industrial Trade e.V. ENS (development policy network) - member of CCC
Union, Hrvatski centar za radničku solidarnost (HCRS) Germany
/ Croatian Centre for Workers’ Solidarity, Fundacija za
lokalni ekonomski razvoj (FLER)/ Foundation for Local
Economic Development, Helsinški parlament građana/
Helsinki Citizens Assembly)

Национална CCC коалиција на Чешка: Nazemi

Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 15

Trade Unions:

CSOs:

FOUNDATION FOR LOCAL

ECONOMIC DEVELOPMENT

The content of the publication is the sole responsibility of CPE and does not
necessarily reflect a position of Brot für die Welt.

Supported by Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe with funds of the

German Federal Foreign Office. This publication or parts of it can be used
by others for free as long as they provide a proper reference to the original
publication.

The content of the publication is the sole responsibility of CPE and does not
necessarily reflect a position of RLS.

transform! europe is partially financed through a subsidy from the European Co-funded by the European Union
Parliament. The content of the publication is the sole responsibility of CPE and
does not necessarily reflect a position of transform! europe.
Clean Clothes Campaign Извршно Резиме 16

ПЛАТА ЗА
ЖИВОТ
храна кирија

здравство образование

облека транспорт

заштеда

Плата доволна за живот

е човеково право за СИТЕ
луѓе, СЕКАДЕ во светот!