ENOTHTA 1.

«Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ»

➢ Ο ΧΡΟΝΟΣ

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ μαι/με ται/τε

...και το μυστικό:
Στις καταλήξεις «-μαι» και «-ται»
βάζουμε πάντοτε αι,
εκτός αν κρύβεται το εμείς και το εσείς.
Τότε βάζουμε ε.
 ➢ ΡΗΜΑΤΑ Α΄ ΣΥΖΥΓΙΑΣ (-ω -ομαι)
Στην α' συζυγία ανήκουν τα ρήματα που τονίζονται στην παραλήγουσα της ενεργητικής π.χ. τρέχω,
ή στην προπαραλήγουσα της παθητικής, π.χ. λύνομαι, γράφομαι

➢ ΡΗΜΑΤΑ Β΄ ΣΥΖΥΓΙΑΣ (-ώ –αω -ιέμαι -ούμαι)

Στη β' συζυγία ανήκουν τα ρήματα που τονίζονται στη λήγουσα της ενεργητικής, π.χ. μιλώ, γελώ (ή στην
παραλήγουσα αν είναι σε -άω, μιλάω)
και στην παραλήγουσα της παθητικής, π.χ. μιλιέμαι, προσποιούμαι, φοβάμαι.

➢ ΠΩΣ ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ

Ο χρόνος δηλώνεται με:
• Τους χρόνους των ρημάτων, π.χ. Ο αγώνας αρχίζει (τώρα – στο παρόν) Ο αγώνας άρχισε (χθες –
στο παρελθόν) Ο αγώνας θα αρχίσει (αύριο – στο μέλλον)
• Χρονικά επιρρήματα ,δηλαδή τις άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χρόνο. Τα πιο συνηθισμένα
χρονικά επιρρήματα είναι τα έξης: Έπειτα, κατόπιν, πρώτα, πριν, πρωτύτερα, νωρίς, αργά,
αργότερα, εγκαίρως, αμέσως, κιόλας, σήμερα, πέρυσι, απόψε, έπειτα, χθες, ξανά, συχνά,
σπάνια, ποτέ, σήμερα κ.ά.
• ουσιαστικά σε αιτιατική ή γενική, π.χ. το πρωί, του χρόνου, την Κυριακή
• προθέσεις με ουσιαστικό ή με επίρρημα, π.χ. από το Σάββατο, από πέρσι κτλ.
• Χρονικές προτάσεις, Χρονικές προτάσεις ονομάζονται οι εξαρτημένες (δευτερεύουσες) προτάσεις
που φανερώνουν χρόνο, προσδιορίζουν δηλαδή χρονικά μια άλλη πρόταση. Οι χρονικές προτάσεις
εισάγονται με: χρονικούς συνδέσμους: Όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν, μόλις,
προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα. Οι χρονικές προτάσεις συνήθως χωρίζονται με κόμμα
από την πρόταση που προσδιορίζουν.π.χ. Όταν δεν έχει πολλή δουλειά, πηγαίνει στο εξοχικό του.
• λέξεις ή φράσεις που έχουν χρονική σημασία: όσο που να, εκεί που, κάθε που, κάθε φορά που,
μέχρι να κ.α. π.χ. Όσο να ‘ρθεις, θα έχω γυρίσει.

➢ ΑΦΗΓΗΣΗ
Αφήγηση είναι η παρουσίαση ενός γεγονότος στην οποία δίνονται πληροφορίες , με χρονολογική σειρά , για
το πώς εξελίσσεται το γεγονός αυτό, το οποίο μπορεί να είναι πραγματικό ή φανταστικό .
Κατά την αφήγηση:
➢ γράφουμε συνήθως σε χρόνους που δείχνουν παρελθόν ή, σπανιότερα, ενεστώτα, όταν θέλουμε να
κάνουμε την αφήγηση πιο ζωντανή.
➢ ακολουθούμε τη χρονική σειρά των γεγονότων.
➢ χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις που δείχνουν χρόνο.
➢ ΔΟΜΗ Αφηγηματικών κειμένων
Παρουσιάζουμε τον ΤΟΠΟ (πού;) που συμβαίνουν τα γεγονότα.
Παρουσιάζουμε τον ΧΡΟΝΟ (πότε;) κατά τον οποίο συμβαίνουν τα γεγονότα.
Παρουσιάζουμε τους ΗΡΩΕΣ (πραγματικοί ή φανταστικοί – άνθρωποι , ζώα , φυτά ..).
Αναφέρουμε την ΑΦΟΡΜΗ των γεγονότων (κάποιο γεγονός που αποτελεί την αιτία για όσα θα
ακολουθήσουν). Π.χ. Ένας δυνατός άνεμος ξέσπασε ξαφνικά …
Συνεχίζουμε με τις ΠΡΑΞΕΙΣ και τα ΓΕΓΟΝΟΤΑ που συμβαίνουν στη συνέχεια της ιστορίας.
Παρουσιάζουμε το ΤΕΛΟΣ της ιστορίας.
Δεν ξεχνάμε τα ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ των ηρώων.
 ➢ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
Σύνθεση λέγεται η ένωση δύο (ή και τριών) διαφορετικών λέξεων ώστε να σχηματιστεί μια νέα λέξη. Η νέα
αυτή λέξη που θα προκύψει λέγεται σύνθετη λέξη.
Π.χ.: μαχαίρια + πιρούνια: μαχαιροπίρουνα
μπαίνω + βγαίνω: μπαινοβγαίνω παρά + μένω: παραμένω
Οι απλές λέξεις που ενώνονται λέγονται συνθετικά. Πχ:
Βουνό + κορφή = Βουνοκορφή
απλή λέξη απλή λέξη
α’ συνθετικό β’ συνθετικό σύνθετη λέξη

➢ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ

περιβάλλον, οικολογία, οικολογική καταστροφή,

αίτια, συνέπειες, ρύπανση, ρυπαίνω, βιότοπος,
πετρέλαιο, ανεμόμυλος, αιολική, ενέργεια,
ηλεκτρικό ρεύμα, ανακύκλωση.