ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ενότητα 1η «Ο φίλος μας το περιβάλλον»

Υποενότητα 1η «Ο φίλος μας το δάσος»

Γραμματικό Φαινόμενο

Η δήλωση του χρόνου

 Χρόνοι ρήματος
 Χρονικά επιρρήματα
 Χρονικές προτάσεις
 Λέξεις (ουσιαστικά, επίθετα) που δηλώνουν χρόνο
 Φράσεις με προθέσεις
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
 Για να μπορέσουμε να δηλώσουμε το χρόνο στη
γλώσσα μας χρησιμοποιούμε τους ακόλουθους
τρόπους:
 Χρόνοι του ρήματος

 Χρονικές προτάσεις

 Χρονικά επιρρήματα

 Φράσεις με προθέσεις

 Ουσιαστικά, επίθετα
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

Οι χρόνοι του ρήματος

 Οι χρόνοι του ρήματος χωρίζονται σε τρεις
κατηγορίες:
 Τους παροντικούς, οι οποίοι αναφέρονται στο
παρόν.
 Τους παρελθοντικούς, οι οποίοι αναφέρονται
στο παρελθόν.
 Τους μελλοντικούς, που αναφέρονται στο
μέλλον.
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

Συγκεκριμένα
Στους παροντικούς χρόνους ανήκουν
ο Ενεστώτας και ο Παρακείμενος.

Στους παρελθοντικούς χρόνους ανήκουν

ο Παρατατικός, ο Αόριστος και ο Υπερσυντέλικος

Στους Μελλοντικούς χρόνους ανήκουν

ο Εξακολουθητικός Μέλλοντας,
ο Συνοπτικός(Στιγμιαίος) Μέλλοντας και
ο Συντελεσμένος Μέλλοντας.
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Παροντικοί
Ενεστώτας δηλώνει
 Κάτι που γίνεται τώρα
Π.χ Ακούω μουσική

 Κάτι που επαναλαμβάνεται στο παρόν και στο μέλλον

Π.χ Πηγαίνω στο σχολείο κάθε μέρα

 Μία γενική αλήθεια

Π.χ Ένα έτος έχει δώδεκα μήνες
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Παρακείμενος δηλώνει

 Κάτι που έγινε πριν από λίγο και έχει τελειώσει την ώρα
που μιλάμε.

Π.χ Έχω διαβάσει τα μαθήματά μου

 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Παρελθοντικοί
 Παρατατικός δηλώνει

 Κάτι που γινόταν συνεχώς στο παρελθόν

Π.χ Χθες έπαιζα με τις φίλες μου όλο το απόγευμα

 Κάτι που γινόταν πολλές φορές στο παρελθόν

Π.χ Κάθε πρωί πήγαινα σχολείο
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Αόριστος δηλώνει

 Κάτι που έγινε μία φορά στο παρελθόν

Π.χ Χτύπησε το τηλέφωνο

 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Υπερσυντέλικος δηλώνει

 Κάτι που έγινε στο παρελθόν, πριν από κάτι άλλο

Π.χ Όταν ήρθες, είχα κοιμηθεί.

 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

Μελλοντικοί
Εξακολουθητικός Μέλλοντας δηλώνει

 Κάτι που γίνεται συνεχώς στο μέλλον

Π.χ Αύριο θα διαβάζω το βιβλίο όλη μέρα

 Κάτι που θα επαναλαμβάνεται πολλές φορές στο

μέλλον
Π.χ Θα πηγαίνω στο σχολείο κάθε πρωί
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

Συνοπτικός ή Στιγμιαίος Μέλλοντας δηλώνει

 Κάτι που θα γίνει μία φορά στο μέλλον

Π.χ Θα σου τηλεφωνήσω αύριο

 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

Συντελεσμένος Μέλλοντας δηλώνει

 Κάτι που θα έχει τελειώσει στο μέλλον, πριν από

κάτι άλλο

Π.χ Όταν έρθεις, θα έχω διαβάσει το βιβλίο

 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
 Χρονικές ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις
που εισάγονται, δηλαδή αρχίζουν με τους χρονικούς
συνδέσμους όταν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου,
πριν, μόλις, προτού, ώσπου, καθώς και με λέξεις
ή φράσεις που δηλώνουν χρόνο, π.χ κάθε φορά
που, τη στιγμή που.

 Οι χρονικές προτάσεις προσδιορίζουν το χρόνο,

κατά τον οποίο συμβαίνει αυτό που δηλώνει η κύρια
πρόταση την οποία προσδιορίζουν.
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Προσοχή
 οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις που εισάγονται με
τους παραπάνω συνδέσμους χωρίζονται πάντοτε με
κόμμα από την κύρια πρόταση είτε η χρονική πρόταση
γράφεται πρώτη είτε δεύτερη.

Π.χ Όταν δεν έχει διάβασμα, παίζει με τους φίλους του

 Μόλις γύρισε στο σπίτι, άνοιξε το ραδιόφωνο

 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
 Είναι αυτά που φανερώνουν χρόνο και απαντούν
στην ερώτηση Πότε;

 π.χ σήμερα, αύριο, μεθαύριο, χθες, προχθές,

πέρυσι, πρόπερσι, φέτος, εφέτος, του χρόνου,
τώρα, πρώτα, ύστερα, έπειτα, μετά, κατόπιν, πριν,
απόψε, αμέσως, μόλις, ευθύς, συχνά, συνεχώς,
διαρκώς, ξανά, γρήγορα, αργά, νωρίς, πάντα,
πάντοτε, κάποτε, ποτέ, όποτε, πότε, πότε πότε,
οποτεδήποτε, κάπου κάπου, άλλοτε, συνήθως, πια,
πάλι
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΦΡΑΣΕΙΣ – ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΟΥΝ
ΧΡΟΝΟ

Ουσιαστικά: πρωί, μεσημέρι, βράδυ,

βραδάκι, ημέρα, νύχτα, εβδομάδα, μήνας,
χρόνος, του χρόνου, εφέτος, μέλλον,
παρελθόν, τη Δευτέρα, την Κυριακή.

Π.χ Θα έρθω το βράδυ

Κάθε πρωί πηγαίνω στο σχολείο
 Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΧΡΟΝΟ
(ΕΠΙΘΕΤΑ – ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ)

 Επίθετα: Σύντομος, μακρόχρονος, μονοετής, διετής,

τριετής, τετραετής, πολυετής, ισόβιος, προηγούμενος,
επόμενος, σημερινός, χθεσινός

Π.χ Η φοίτηση στη σχολή αυτή είναι τετραετής

Ο χθεσινός καιρός ήταν πολύ άσχημος