Jati, Bilangan 4, Ogos 1998 50

SISTEM REKABENTUK PERINDUSTRIANDAN

WAWASAN 2O2O

Hjh Noraini lbrahint

Pendahuluan

Perananharta intelekperindustriansebagaisumberteknologiyang mempunyai

nilai ekonomiyangtinggi dibawake negaramembangunsepertiMalaysiamelalui
syarikatmultinasional. Syarikatmultinasionalsebagaipembekalteknologiyang
utama ke negaramembangundan kesannyakepadapembangunandi negaratuan
rumah telah banyali dibahaskandenganbegitu kontroversi, Senariomasakini
cenderung memperbahaskan mengenaiperanansyarikat multinasional dalam
kegiatan inovasi dan kesannyakepada pembangunanteknologi tempatan di
negara membangun amat kurang dikaji secara ilmiah. Artikel ini akan
menggunakanpendekatanmulti-displin sains sosial yang bersepaduuntuk
menelitisistemperlindunganinovasibersumberkanrekabentukperindustriandi
Malaysia. Tumpuan diberi kepada bagaimana kegiatan inovasi khususnya
dokumenbersumberkanrekabentukperindustriandapatdiinstitusikanke dalam
sistem inovasi negara. Bentuk-bentukhalanganyang terkandungjuga akan
diperbahaskandalam artikel ini.
Persoalanutamaialah setakatmanakahsistemrekabentukperindustrian
untuk menggalakkankegiataninovasitempatan?. Siapakahyang dirangsangkan
oleh sistemrekabentukperindustrian?. Bagaimana rangsanganitu bertindak
untuk mempengaruhiaktivitiinovasidibidangrekabentukperindustriandi negara
ini?. Sisteminovasibersumberkanrekabentukperindustrianyangberkesanakan
membantuuntuk menjanakanpelbagaijenis teknblogi yang dilahirkan dalam
sistem negaraini.
Andaian yang digunakan dalam artikel ini tidak menyangkalkesan
'dependency'
akibatdaripadaperhubunganyangberatsebelahdi antaraMalaysia
dan negara maju sebagai pembekalteknologi yang utama di dalam ekonomi
perniagaan antarabangsa. Kepentingan dan komitmen kerajaan dalam
merangsangkansistem inovasi kebangsaanyang bersumberkaninovasi reka
bentukperindustrianperlu berkesandanbersesuaiandenganrentakpembangunan
perindustrianmenjadisebagailandasankepadaanalisisartikel ini.

Konsep Inovasi l)an Rekatlcntuk Perindustrian

Penulisandi bahagianini akan menghuraikankonsepinovasi dan rekabentuk

perindustrian. Inovasi yang dirnaksudkandidalam artikel ini hanya terhad
Hjh.Noroini lbrahim-Sistem RehsbentukPerindustrian Dan 5l
Wawasan 2020

kepadajenis kebaruanteknikal know-howyang boleh diinstitusikanke dalam

strukturpengeluarannegara. Konsepini adalahselarasdenganperuntukanyang
dilaksanakanoleh BahagianHarta Intelek di KementerianPerdaganganDalam
Negeri & Hal Ehwal Penggunayang terdiri dari pelbagaijenis teknologi yang
dikategorikan sebagaipaten,jenama, cap dagangan,hak cipta dan rekabentuk
perindustrian.
Konsep inovasi ini dan rekabentuk perindustrian dijelaskan untuk
mengelakkandari kesamaranserta bertujuan mernberipengertian yang khusus
pada setiapjenis kategori teknologi yang diinstitusikan serta mendapatlayanan
istimewa dari segi perundangan. Perlindungansejagat ini terdapatdi seluruh
negaradunia melalui penguatkuasarangkaiansatu daripada agensiPertubuhan
Bangsa-BangsaBersatu iaitu OrganisasiHarta Intelek Seduniayang dikenali
sebagaillorld Intelektual Property Organisarion QVIPO)yang bertujuan untuk
memberi perlindungandan galakkankepadaaktiviti inovasi.
Paten merupakaninovasiyang menonjolkebaruanyang distingtif dan
yang terbaru. Dokumenbersumberkanpatenmestimembuktikankebaruanyang
distingtif di peringkat antarabangsa. Ini berbeda dengan inovasi yang
bersumberkanutiliti dokumennyahanya diteliti kebaruannyayang distingtif di
peringkat kebangsaansahaja. Dalam lain perkataan pemeriksaanke atas
dokumen bersumberkanpaten akan diuji denganteliti kesahihandenganrekod
pengklasifisikasi dokumen bersumberkanpaten di peringkat antarabangsa
[Noraini lbrahim, 1990). Ini tidak belakukepadadokumenyang bersumberkan
btiliti di mana pemeriksaannyasetakat rekod pengklasifikasi dokumen di
peringkat tempatansahaja.Konsep ini adalah selarasdenganperuntukan yang
fliberi dalam Peraturandan Akta PatenMalaysia 1986.
i Pembaruanyang bersifat utiliti adalah rekaciptaanyang lebih kecil
[aripada pembaruan yang bermodel paten. Pada kebiasaannya, untuk
lnenghasilkanrekaciptaanyangbersifatutiliti, modalyangdiperlukanlebih kecil
[erbanding dengan hasil dari rekaciptaanbermodelkanpaten. Penggunaan
kemahiranteknologi yang tinggi juga kurang digunakan dalam penghasilan
tekaciptaan berbentuk utiliti.Kejayuuuxdalam menginstitusikanrekaciptaan
rcrsumberkan utiliti adalah dalam bentuk sijil, manakala rekaciptaan
lersumberkanpatenadalahdalam bentukgeran,
Patenadalahpemberianyangmemberihak eksklusifkepadaperekacipta
rntuk membuat, menggunaatau menjual rekaciptaannyadi Malaysia untuk
empoh 15 tahun dan tarikh pemberianpaten. Utiliti merupakanrekaciptaan
,org 'minor' yalg hanyamendapatperlindungan eksklusifselamalima tahundari
arikh pemberiangeran. Ini boleh dilanjutkanuntuk tempoh 5 + 5 tahun Iagi
ertakluk kepadapenggunaanya.
RekaciptaansamaadaberbentukutiIiti ataupatenadalahteknologi yang
lapatdigunakanuntuk membantu prosespengeluaransektorindustri dalam
Jati, Bilangan 4, Ogos 1998 52

menghasilkanpelbagaijenis baranganpengguna. Umpamanyasepertimesin.

peralatan,perkakas,kompaunkimia dansebagainyabolehdipatenkan. Ini tidak
bermaksudsemuarekaciptaanyang terbaru dan menonjolkebaharuannyaboleh
dipaten. Rekaciptaanyang tiada kegunaan secara langsung dalam proses
pengeluaran sektor industri seperti teori saintifik, kaedah menjalankan
perniagaan,pembedahandan sebagainyatidak boleh dipatenkandalam institusi
inovasi negara. Peruntukanini adalahuniversalsepertiyang diselaraskanoleh
WIPO yang boleh diaplikasikepadaseluruhnegaradi dunia.
Inovasi juga merangkumicap dagang yang merupakanantara jenis
teknologi yang berguna.Cap dagangadalahtanda perniagaanyang dilabelkan
bersama baranganatau perkhidmatan. Tujuannya adalah untuk memastikan
barangan atau perkhidmatanyang dipasarkanitu berbezadenganyang lain.
Hanya cap dagangyang berjayadidaftarkan mempunyaibukti mengenaitanda
pemiagaan bersifat distingtif daripada persaingannya. Cap dagang ini
merupakanalat pemasaranuntuk memancingdanmencorakpemikiran pengguna-
penggunadenganberkesan.
T'idak semua cap dagang yang ada di dalam pasaran telah berjaya
mendapathak perlindunganyang eksklusif. Ini terutamaterdin dari syarikat
tempatan bersaiz kecil yang masih mempunyaikedudukanyang kurang stabil
dalam pasaran kebanyakantidak mendaftar cap dagang mereka. Kesemua
syarikat multinasionaltelah mencapaikejayaan untuk mendaftarcap dagang
hakmilik mereka.
'f,anpa
mendapatpentlaftaranpernilik cap dagangakan hanya mendapat
perlindungand bawah common lcmvmelalui bukti penggunaandan reputasi cap
dagang teisebut. Sekirzuryaada kes menciplak capnya yang tidak didaftar,
pemiliknya akanterpaksamenggunakanundang-undang di bawahcommonlaw
ac:tion of passing o.ff untuk menyekatkegiatantersebutyang melibatkankos
yang tinggi dan masa yang panjanguntuk mengambiltindakan.
Cap dagangyang be{aya pendaftarannyaakan mendapatperlindungan
eksklusif iaitu kuasa nronopoli yang dapat dilaksanakan dalam aktiviti
pernlagaannva. Aset ini akan memberi suatu bentuk sokonganyang padu
kepada pemiirknvauntuk menjagareputasrbaranganatau perkhidmatanyang
dikeluarkanir.r mempunyaikualiti yang tinggi dan ada kesinambungan.Selain
daripadaitu perlindunganterhadapcapdagangdalambidangkimia, ubat-ubatan.
alat mesin, alat ganti di mana penggunaanbarangan-barangantersebut
mempunyaikaitan dengankesihatandan keselamatankepadapenggunadanjuga
peke{a. Perlindunganyang diberi kepada pemilik cap dagang akan juga
memberikesankepadapenggunadari tertipu denganbarang-barangtiruan,
Cap dagang yang berjaya diinstitusikan memudahkan pemiliknya
mempengaruhi dan membcntuk citarasa pengguna dengan lebih berkesan.
Manakala iklan televisvenmerupakansaluranyang mudahdan berkesanuntuk
menayangkan peranan barangan dan perkhidmatan yang dilabelkan bersama
Hjh.Noroini lbrahim-Sistem Rekabentuk Perindustrian Dan 53
Wawasan 2020

dengancap dagang. Strategikorporat untuk mencapai pemasaranyangglobal

dimudahkandenganadanyacap dagang yang berjaya diinstitusikan.
Cap dagang juga memainkan peranan sebagai alat penyampaian
maklumat. Penggunaakantahu siapadandi manatuan punyaitu beradamelalui
tanda perniagaan yang dilabelkan bersama. Selain daripada itu ia juga
memudahkanuntuk mewujudkanprosesrantaianpermintaandari perbagaijenis
barangan atau perkhidmatan di bawah satu jenis cap dagang )'ang akan
menghasilkanpelbagai jenamayang unggul.
Hak cipta juga merupakansatujenis inovasi. Di Malaysia pada masa
ini pendaftaranhak cipta tidak diperlukan. Namun demikian hak cipta di
Malaysia mendapatperlindungandi bawahAkta Hakcipta 1987 Sesuatukarya
adalahdiberi perlindungansecaraotomatissebaiksajaia memenuhisyarat-syarat
berikut; pertamausahayangmencukupitelahdi lakukanuntuk menjadikankarya
itu bersifat asli. Kedua, karya tersebuttelah tertulis, direkodlianatau di.jadikan
dalambentukbahandanketigapenciptanyaadalahorangyangberkelayakanatau
karyanya mula-muladiterbitkandi Malaysia.
Hak cipta meliputi karl'a sastera,karya muzik, karya seni, filem,
rakamanbunyi,siarandankaryaterbitan.Hak ciptabagikaryasastera,muzik
dan senimendapatperlindungansemasa hayatpenciptadan 50 tahunselepas
kematiarurya.Bagikarya-karyalain,jangkamasaperlindungankaryatersebut
50 tahun dari permulaan tahun kalendar berikutan dengan mula tahun
penerbitarmya.
I Pemilik karya yang di hak cipta mempunyaihak eksklusifuntuk
irnembuatsalinankaryaitu dalamapa-apabentuktermasukfotokopi,rakarnan
i dan lain-lain. Pemiliknyamempunyaihak untuk menunjukkan,menayangkan
i atau memainkankarya itu kepadaawamtermasukpersembahan secaralangsung
ataumemainkanrakamanataumenunjukkanfilem mengandungikarya itu kepada
I orang aweun. Hak menyiarkandanmenghubungkankarya itu melalui kabeldan
lrnengedarkankarya itu kepadaawam melalui sewrumdan sebagainya. Inovasi
tjenis ini mendapat sokongan dan kerjasamadi bawah Konvensyen Berne.
tKonvensyenBerne adalah masih di bawah penyelarasanWIPO. Konvesyen
Berne mempunyai keahlian sebanyakI 19 negara pada lhb Januari 1996.
Malaysiamenjadiahli kepadakonvensyen itu pada lhb Oktober 1990.
Rekabentukperindustrian adalah diantara jenis inovasi yang boleh
diinstitusikandan pindah-miliksetelahberjayamendapatpendaftaran.Pindah-
melaluipelbagailenissaluranpemindahan
milik ini dapatdilaksanakan teknologi
yang dipersetujuioleh pemiliknya. Rekabentukperindustrianadalah hasil
rekaciptaanyangterbaru.Inovasijenisini adalahterdiri daripadagabunganatau
sebahagiandaripadaciri bentuk,tatarajah.corak atau hiasanyang digunakan
pada sesuatubaranganpenggunadari sektor industri. Kebaruanitu mestilah
menarik dari pandanganmata penggunadan mempunyainilai estetik. Reka
 Jati, Bilangon 4, Ogos IggB 54

bentuk yang berjaya didaftarkanmempunyaihak eksklusif kepadapemilikrya

untuk mengeksploitasikan asetitu di dalampasaranselamalima tahun dan boleh
dilanjutkan sebanyakempat kali selamatempoh lima tahun bagi setiap kali
lanjutan. Dengan itu jangka hayat rekabentukperindustrian boleh mencapai
selama20 tahun untuk diberi perlindunganeksklusif.
Berbezadenganasetkonvensionalsepertitanah,rumah dan sebagainya,
asetdari kategoriteknologiseperti rekabentukperindustrian,paten,hak cipta dan
cap dagang boleh 'dibiakkan' sehinggabilangandapatbertambah tanpa had dan
sempadan. Rekabentukperindustrianyang berjayadidaftarkanmerupakansatu
jenis inovasi yang mempunyai nilai ekonomiyang tinggi kepadapemilik dan
negara.

Galakkan Inovasi Bersumberkan Rekabentuk perindustrian

Bahagian ini akan membincangkan periuran Bahagian Harta Intelek dari

K.ementerianPerdaganganDaleunNegeri dan Hal Ehwal Penggunasebagai
pengg,alakkepadainovasi bersumberkanrekabentukperindustrian.Kandungan
AkNaRekabentukPerindustrian 1996( Akta 552)juga akan dijelaskandalam
bahagianini.
Galakkaninovasi bersumberkanrekabentukperindustriandilaksanakan
oleh BahagianHarta Intelekdi KementerianPerdaganganDalam Negeri & Hal
Ehwal Pengguna. Setiap tahun, Bahagian Harta Intelek dari Kementerian
Perctagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna mengadakan bengkel
kesedarankepada l4 buah bandar-bandardi setiap buah negeri di Malaysra.
Bengkel kesedaranmengenai inovasi bersumberkanteknologi dihadiri oleh
mereka yang terlibat dalam berbagai-bagaisektor swasta,jabatan kerajaan,
pusat-pusatpenyelidikansepertiSIRII\I, F'Rlh,{,MARDI dan pORiM. Jumlah
pererta setiapbengkellebih kurang dalarn 80 orang. Pembiayaanbengkelini
dilaksanakanoleh Bahagian Harta Intelek dalam'kadar $45.00 setiap orang.
Bengkelkesedarandan galakkaninovasiini rnengambilsepanjangrnasasehari
ini, menelanperbelanjaaninstitusilebihkurang sebanyak$50,000setiaptahun.
Bengkelkesedarandiurgalakkaninovasiini tidak hanyaterhunpukepadainovasi
bersumberkan rekabentuk perindustrian malah merangkumi inovasi yang
bersumberkanpaten,utiliti dan cap dagang.
Padatahun 1996Malaysia telah mengadakanperuntukanpemdangan
perlindungan kepada inovasi bersumberkanrekabentukperindustrian. Ini
dikenali sebagai Akta Rekabentuk Perindustrian 1996 (Akta S5Z)
),ang
mempunyaikandungansebanyakl0 bahagiankesemuanya,BahagianI adalah
menerangkantajuk ringkas,mula berkuatkuasadanpemakaian,takatpemakaian
dan tafsiran.
Akta Rekabentuk Perindustrian 1996 (Akta 552) di Bahagian z
mempunyai kandunganmengenaipentadbiransepertibidang kuasa pendaftar,
Hjh.Noraini lbrahim-Sistem RehabentukPerindustrion Don 55
Wuwasan 2020

timbalan pendaftar dan penolong pendaftar, pejabat pendaftaran rekabentuk

perindustrian,daftar rekabentukperindustrian,notis amanah,pemeriksaandaftar
dan salinan terperaku menjadi keterangan.
Bahagian3 mempunvaikanduhganyang terpanjangdi antara bahagian-
bahagianlain. Ini meliputi pemunyaanrekabentukperindustrianberdaftar, hak
untuk memohondanmendapatpendaftaran,rekabentukperindustrianyang boleh
didaftarkan, rekabentukperindustrianyang bertentangandenganketenteraman
awam atau prinsip moral. Feruntukan perrnohonanpendaftaran,pemohonan
berbilang,tarikh pemfailan,tarikh prioriti dan hak prioriti di bawah triti atau
konvensyen,penarikanbalik permohonan, pindaanpermohonan danpembahagian
pennohonanselepaspindaandan penelitianjuga terdapatdi dalam kandungan
dibahagian 3. Cara-cara pendaftarandan penyiaranjuga dr.yelaskan dalam
bahagian3 ini.
Akta ini juga menjelaskantenipohpendaftarandi bahagian4. Manakala
di bahagian5 mengenaihak pemunya,penycrahandan perpindahan. Bahagian
6 menerangkanhal pelanggarandalarnprosespendaftaran. Bahagian7 adalah
kandungan mengenai kesalahan seperti nemalsuandaftar dan sebagainya.
Bahagian8 adalahmengenaikuasa-kuasalain sebagaipendaftar. Bahagian9
adalah bahagian pelbagai mengenaipenyampaianmelalui pos, ejen, rayuan,
peruntukanpemansuhan,peralihandan kecualian.

Sistem Rekabentuk Perindustrian Dan Wawasan 2020

Bahagianini akan menelitisetakatmanaMalaysia dapat menggalakkaninovasi

bersumberkanrekabentukperindustrian. Wawasan 2020yang antaranntlamat
untuk merrjadi Malaysia sebagai negara perindustrian yang didokong oieh
kemahiran dan kepakaran sains dan teknologi yang tinggi yang bukan setakat
boleh mencedokatau mengubahsuaisahaja tetapi ia mesti boleh mencipta,
menambah dan memperbaharuiteknologi yang diimpot. Untuk mencapai
matlamat Wawasan 2020 setakat manakah inovasi bersumberkanrekabentuk
diberi galakkandi Malaysia.Ap akahhalangan-halangannya? .
Kempenkesedaran melaluibengkel-bengke!
yangdikendaliolehBahagran
Harta Intelek di Kementerian PerdaganganDalam Negeri dan Hal Ehwal
Penggunakepada 14 buah bandar-bandardi setiap buah negeri di Malaysia
belum mencukupiuntuk mengalakkanaktiviti inovasibersumberkanrekabentuk
perindr:strian. Ini keranabengkelkesedaranmempunyaisumberyang terhaddi
sekitar RM$50,000 setiap tahun. Ini tidak dapat menampungpesertadari
setiapinstitusi kerajaandan sektorswasta. Umpamanyawakil-wakil guru dari
sernuaperingkatpersekolahanyangakanmendedahkan pelajar-pelajar mengenai
aktiviti inovasi juga tidak merupakan para peserta bengkel. Ini memberi
implikasikepada.kurang keberkesanankesedaranmengenaikepentinganinovasi
Joti, Bilangon 4, Ogos 1998 56

kepadapembangunannegarayang sebaik-baiknyadigalakkandi kalanganpara

pelajar di setiap peringkat pengajianpersekolahan. Di peringkat universiti-
universiti begitu ramai para tenaga akademik di bidang Sains dan Teknologi
bergiat terus dalam inovasi tetapi kurang mendapatpendedahanlatihan dan
kesedaranmengenai kepentinganinovasi dalam pembangunannegara. Tidak
kurang juga para pelajar-pelajardi institusi pengajiantinggi di bidang sains,
kejuruteraan,sains perubatandan sains sosial kurang mendapatpendedahan
mengenaikepentinganinovasi.perananhartaintelekdalampembangunan negara.
Mingguan Sains& Teknologi.kempendari Persatuan Rekabentuk Perindustrian
Malaysia (MINDS) masih amat kurang mencukupiuntuk menjalinrangkaian
pernbelajaranberinteraksidalam sisteminovasi negara.
Selain daripada itu Nfalaysiabelurn mempunyaikelengkapanyang
mencukupiuntuk memprosesdokumenbersumberkanrekabentukperindustrian
kepunl,aannya.Sehinggapada hari ini Aitta RekabentukPerindr;strian1996
(Akta 552) telah diwartakan tetapi peraturanrekabentukperindustrianmasih
belurnlagi. In; bermaknaAkta RekabenrukPerindustrian1996(Akta 552) yang
ada belum boieh dilaksanakan.Semua ciokumenbersumberkanrekabe,rtux
purindustrianyang dimalukanuntuk mendapatperlindungandi Malaysia perlu
diproses pendaftarannyadi United Kingdom, Ini merupakan satu-satunya
dokumenbersumberkanteknologi masihbelumbolehdiprosespendaftarannyadi
Malaysra. Dokumenteknclcgi bersumberkanpatendan cap dagangandiproses
pendaftarann\/adi Mala-vsia.
Kos yangtinggi perlu ditanggungoleh setiappemohonanbersumberkan
rekabentukperindustrranuntuk mendapatpendaftarandi PejabatPaten.[Jnited
Kingdom. Rekabentuk perindustrian yang beryayadidaftarkan di United
Kngdom akan rnendapatperhndunganeksklusif di Malaysia secaraotomatis.
lni bermaksud pendaftaran rekabentuk perindustrian di United Kingdom
diterimapakaiseolah-olahianya drdaftarkandi negaraini.
Pemohonindividu ternpatan amat sukar"mengendalikan pendaftaran
bersumberkanrekabentukperindustriankeranabebanankos yang tinggi serta
kekurangankemahirandanpendedaha.n. Untukmemudahkanprosespendaftaran
dokumenbersurnberkanreka bentukperindusirianpemohonperlu nrelantikejen
yang terlatih terdiri dari firma penguambeia-peguamcara di United Kingdorn.
Disampingitu surat menyuratdimestikanberalamat didalamUnited Kingdom.
Syaratini terkandungdalamperuntukanperundangan danperaturanpendaftaran
di United Kingdorn )'angperlu diikuti olehpemohonan dari Malay'sia. Dokumen
yang bersumberkanrekabentukperlu mempun)'aikandunganyang lengkapyang
rneliputipertamanya,representasiatau spesimenrekabentukyangjelastermasuk
kenyataan kebaruan terkecuali untuk kes pendaftarankertas hias dan kain.
Keduanya, borang permohzuranyang kemaskini dan ketiga bayaran yuran
pemfailankureingdari f i00. Walau bagaimanapunada beberapakos yang
sampingzuryang tinggi yang perlu ditanggungoleh pemohontermasukbayaran
Hjh.Noraini lbrohim-Sistem Rekabentuh Perindustrian Dan 57
Wawasan 2020

cas perkhidmatan dari ejen yang bertindak sebagai wakil pemohon, kos
menyediakanrepresentas i (l ukisar/fotografi).
. Rekabentukpenndustrianyang merupakanantara lenis harta intelek
mesti menoniol kebaruannvadisampingmemastikanianya belum didedahkan
kepada umum sebelum memajukan pendaftararulya. Pemohonjuga perlu
memastikan dokumen bersumber rekabentuk perindustrian benar-benar
mempunvaibutir-butir yangfeasiblesebelummemajukanuntuk didaftar supaya
tidak menanggungkerugian, Ini keranapemohonmestipengetahuanteknikal,
bisnes,peraturandan perundanganyang dikuatkuasadi United Kingdom. Ada
beberapajenisrJokumen bersumberkan rekabentukperindustrianyang tidak boleh
didaftarl:en,mesti dipastikandari awrl sebelummemajukandokumentersebut.
Ini meliputi karya seniukir, medal,medalliondan bahan-bahanbercetakseperti
karya seni,karya sasterA,kulit buku, peta, pelan, daun terup, poskad,setem,
suratpindahmilk. sijil dan kupon.
Pendaftaran juga tidak r*an berlaya apabila didapati dokumen
bersurnberkanrekabentukperindustrianyanghanya menonjolkankebaruandari
segi fungsi semata-matatanpa mempunyaiciri-ciri estetikyang menjadifaktor
penarik dalam pilihan pengguna. Sebaranginovasi bersumberkanrekabentuk
perindustrianyangmerupakansebahrgiandaripadabaranganlain dan,atauyang
akan bergantungrupanya kepadabaranganlain itu.jugatidak bolehdidaftarkirn
sepertibumperkeretadansebagain-va. Aspek-aspekteqperinciini perlu diketahui
terlebihdahuluoleh pemohonsebelurnmendapatperkhidmatanejenterlatih dari
firma penguambela-penguamcara.
Kerumitan pendaftarandokumenbersumberkanrekabentukperindustrian
yangmelibatkankos,kemahirandanjarak yangjauh antaraMalaysia dan United
Krngdom perlu ditanggungoleh pemilik. Tiada institusi kewanganatau mana-
mima badan sukarela tempatan dan antarabangsayang boleh membantu
nrembiayaikos yangterlibat dalamprosespendaftaranteknologijenisini. Geran
Commercialisottonof R&D fimd (CM)F) walaupun mempunyaiperuntukan
untuk membiayai beberapa aspek yang berkaitan dengan urusan
mengkomersilkan sesuaturekaciptaanyangbersumberkan teknologi tetapigeran
ini sukar untuk mendapatkannya.
Semua permohonanpendaftaranyangtelahdiberitarikh pemfailiurdan
nombor rujukan tidak akan drlaminkan menerima kejayaan. Dokumenyang
bersumberkan rekabentuk perindpstrian akan melalui proses carian dan
pemeriksaanuntuk memastikankebaruamyajelas terbukti, Iniakan dilakukan
oleh institusi pendattaranrekabentukperindustriandi United Kingdom dengan
merujuk dan memeriksakepadasumber-sumberterdahuluseperti yang telah
dikatalogkan. sumberdari terbitan berkaladan sumberdari rekod pendaftaran
reka bentuk perindustriandi Pejabat Paten, United Kingdom. Jika didapati
dokumen bersumberkanrekabentukperindustriantidak mempunyaikebaruan
Jati, Bilongan 4, Ogos 1998 58

yang terbukti, bantahanbertulis akan dihantar terus kepadaejen atau pemohon

yang mesti mempunyai alamat di United Kingdom. Bantahan itu akan
menjelaskanketidakbaruandokumenkepadapemohonatau ejennya.
Dalam tempoh dua bulan daripada tarikh bantahanpemohon boleh
mengemukakan rayuan secara bertulis atau temujanji untuk didengar.
Pendengaran sesuatu kes tidak juga menjaminkan kejayaan pendaftaran
pemohonan. Ini keranakes-kes pendengaranmengenaidokumenbersumberkan
rekabenhrkperindustrianbolehdiputuskanuntuk diubahsuaiatau dikekalkanatau
ditolak. Sebagaipilihan pemoironanpendaftaranyangditolak sgtelahdidengarkan
kes rayuannya boleh memajukan kes dan faktanya ke Mahkamah Tinggi di
United Kingdom.
Kerenahmelengkapkan dokumenbersumbe rkanrekabentukperi ndustri an
memerlukankemahiran. Urnpamanyauntuk menyediakansetiap representasi
rekabentuk melibatkan kemahiran teknikal yang pcrlu menjelaskan sudut
pandanganyangmencukupiuntuk mengg:unbarkan rekaciptaantersebut. Selain
daripada ihr pemohonanperlu mengikuti peraturan yang terperinci dalam
membentangkan representasi contohnya pemohon boleh memilih untuk
melengkapkan representasrdalam benfuk lukisan, fotograf atau sampel.
Sebaranganukuran saiz kertas yang tittak boleh digunakan,keranaperaturan
menghendakikertassaiz A4 denganmenggunakan ukuran tepi kiri lebih kurang
5sm. Hanya sebelahmukasuratkertassahajadigunakan.
Kemahiran untuk melengkapkandokumen bersumberkanrekabentuk
perindustriansangatdiperlukanbukanhanyaterbataskepadamenjelaskansudut
pandangan yang mencukupi untuk menggambarkanrekaciptaan tersebut.
Umpamanya semua sudut pandanganyang berhezamesti dijelaskan dengan
gelaranyang spesifik ),'angbertujuanuntuk mengurangkankekaburan. Begitu
Juga denganrepresentasiatau spesimenbarangandalam bentuk helaianyang
mempunyaicorak pennukaanberulangmestilahditunjukkan sepenuhnyadan
tidak kecil daripada lSsm x l3sm. Untuk membentuksetiapsudutpandangan
perlu dilukis denganrnenggunakan dakwatatau lebih baik dalam bentuksalinan
fotografik adalah di antara peraturan yang telah diinstitusikan di United
Kingdorn.
Peraturanyang terperincimengenaicara melengkapkandokumendari
segisudutpandangan, representasi
spesirnen, tidak rasmi,kenyataankebaharuan,
tuntutan kebaharuanterhad adalah di antara kemahiran yang perlu ada pada
setiap pemohonan. Kemahiran:kemahiranuntuk ms'lengkapkandokumen
bersumberkanrekabentukperindustrianmemerlukankos yangtinggi yang sukar
ditanggungoleh pemohonan)'ang mempunyai sumber kewangan yang kecil.
Hanya pemohonan yang mempunyai sumber kewangan yang besar dapat
membiayai pembelanjaanpendaftaran dokumen bersumberkan rekabentuk
perindustrizur.
Kemahiran yang sangat diperlukan dalam memalukan dokumen
Hjh.Noraini lbrohim-Sistem Rekobentuk Perindustrion Dan 59
Wawason 2020

bersumberkanrek bentukperindustrianbolehdiserahkankepadaejenterlatih dari

firma penguambela-penguamcara di United Kingdom. Ejen-ejen terlatih ini
rnempunyaipendedahan serta pengalaman)'anglama dalamurusanmemproses
pendaftaranyang bersumberkanrekabentukperindustrian
BerdasarkanJadualI menunjukkanpemohonanrekabentukperindustrian
di United Kingdom mengikut negara asal. Permohonan pendaftaran
bersumberkan rekabentuk perindustrian yang berasal dan United Kingdom
mempunyaijumlah permohonanyang teramai dan telah meningkat dan 2,57A
pada tahun 1993 menjadi2,683 pada tahun 1994. Keadaanini kebiasaannya
berlaku di negara yang mempunyaikapasiti untuk menghasilkanteknologi
mereka sendiri, Permohonanpendaftarandari Hong Kong merupakannegara
luar yang teramai memohonperlindunganreka bentuk perindustriandi United
Kingdom yang mengambilsebanyak 1.246 (14.6%) pemohonanpada tahun
1994. Manakala Amerika Syarikat mempunyai jumlah permohonan
pendaftaranreka bentuk perindustriandi United Kingdom yang keduateramai
selepasHong Kong telahmeningkatsebanyak27o/da.ritahun I 993 kepadatahun
1994rnerrjadil, 102. .trumlahpermohonanpendaftaranrckabentukperindustrian
dari Malaysiajuga telahrneningl';atsebanyakI 14padai*-^,,.,1993menjadi124
pada tahun 1994
Sistem harta intelek di Jepun telah berjaya menghasilkanbilangan
teknologi yang dijanakan melalui sistem inovasi kebangsaandi negaranya.
Denganini memastikanJepunsebagaipengeluarteknologi vangberterusandalam
pasaran antarabangsa. Jadual 2 menunjukkan bilangarr permohonan
pendafta.ran rekabentukperindustrianberasal dari Jepun mengambiljumlah
95.5% iaitu 40,06'/ pada tahun 1995. Manakala di Jepun permohonan
pendaftaran rekabentukperindustriandari negara luar hanya mengambil
sebanyak1,810(4.5%) padatahun 1995
Begitujuga denganhal paten,permohonanpendaftaranpatendi Jepun
didominasiolehpemilikyangberasaldari Jepunsebanyak90.6oAdanhanya9.4o/o
dimiliki olehnegaraluarpadatahun1995. Teknologiyangbersumberkan model
utiliti yang nrcmohonpendaftarandi Jepuntidak terkecualididominasioleh anak
tr:n:patarur)'ayangmengambilsebany,nft 1,201(919.%) darijumlah 14,886pada
tahun yang samasepertiyangdapat lihat dalam Jadual2.
Cap dagangyang merupakanantarajenis harta intelek perindustrian
mempunyaiperananyang berkesanuntuk membentukcorak penggunaannegara.
Pemilikan cap dagangyang bukan berasaldari Jepun,telah memohonuntuk
rnendapatperlindungandi pasaranJepunialahsebanyak12.7%padatali'm i 9qJ
dan Jepun monopoli cap dagangnyadenganmengambilsebanyak873%. Ini
rnembuktikanbahawastruklur pengeluilrandi Jepun begitu kornpetitif untuk
menghasilkancap dagangmilik sendirisebagaisatu daripadajenis harta intelek
perinclustrianyangbolehdieksploitasinilainyadalamjangkahayatyangpanjang
Jati, Ililangan 4,0gos 1998 60

Jadual 1: FermohonanPendaftaranRekabentukPerindustrianDi United

Kingdom dari Tahun 1993dan Tahun 1994

NeearaAsai 1993 r994 Peratusan

LtnitedKinqdom 2,570 2,683 53.3
Hong Kong r. 204 1,,')46 24.9
Amerika Syarikat 805 l,102 te,4
Malavsia il4 124 2.4
Junrlah 4,693 5 155 i 0 00

Surnber:AnnualReportandAccounts1994-1995UnitedKingdonrPatentOffice
1994

.Iadual 2: PermohonanPendaftaranRekabentukFenrndustrianDi .Iepun

PaclaTahun 1995

JenisTeknologi NegaraAsal Peratusan

Utiliti Jepun 9l.9

Luar negeri 8.1
Cap Dagang Jr:prrn 873
tr-uarNegeri t2.7
Paten Jepun 90.6
Luar Negeri 9.4

Sumber.Annual Report 1995Japanese

PatentOffice
Hjh.Noraini lbrahim-Sistem Rekahentuk Perindustrian Dan 6l
Wawasan2020

Dari Jadual2. jugajelasmembuktikanjuga Jepuntelahberjayamenghasilkan

pembangunanteknologiyang dibina melalui sisteminovasikebangsaandrmana
ianyatelahmonopolisebanyak90.0%darisemuajenishartaintelekperindustrian
di negaranyayang memohonuntuk mendapatpendaftaran. Senarioini berbeda
denganpengalamandi Malavsiadi manasisteminovasikebangsaan lemahuntuk
menjanakanharta intelekpeindustriantempatan.
Jadual3 menunjukkanpemohonan,pendaftaranpaten,rnodelutiliti, cap
dagang di Malaysia pada tahun 1996 dan 1997. Dokumen bersumberkan
teknologi yang diprosestidak kesemuanyaberjayadidaftarkan. Hanya 79 dan
36 buah patsn dan utiliti kepunvaanMalaysia telah beqaya didaftarkanuntuk
mendapathak perlindunganeksklusifpadatahun 1996 dan 1997. Pendaftaran
patendanmodelutilitiyangberjayadi Malaysiajugadimonopolioleh kepunvaan
pelabur asing yang telah dorminasi sejumlah 2187 (95. I o/o)dart tahun | 996
hingga 1997 (lihat jadual 3). Pendaftarancap dagangyang merupakansatu
daripadajenis hartaintelekperindustrianmasihjuga didominasi oleh pelabur

Jadual 3: Permohonandan PendaftaranPaten,[.ltiliti Dan Cap Dagang di

Malavsi ada Tahun
aYsraDaoa n tahun 1997
un 1996dan
JenisDokumen t996 1997 Jumlah Perafus
PermohonanCD v329 5027 r2356 47.5
dari Malavsia

PermohonanCD 8243 5393 13636 52.5

dari Luar
Negara
PendaftaranCD 1258 516 t7.74 31.7
Malaysia
Pendaftaran
CD 2759 1063 3822 68.3
Luar Neqara
i Pendaftaran 79 36 n5 49
I Put.n&Utiliti
I Malarrsia
Pendaftaran t722 46s 2t87 9 5 I.
Paten& Utiliti
Dari Luar
Negara
Sumber:Kena lapangan
Nota: CD: Cap Dagang
Jati, Bilangan 4, Ogos 1998 62

asing di mana ianya telah mengambilsebanyak68.3o/o dari jumlah pendaftaran

dari tahun 1996 hingga 1997. Walaupun peratusanpendaftarancap dagang
kepunyaanpelabur asing adalahlebih rendahperatusannyaberbandingdengan
patendanutiliti iaitu 68.3%dan95.17omasing-masing.Tetapidari segijumlah
bilangan kepunyaan pelabur asing memilik cap dagang yang berdaftar di
Malaysia adalah lebih banyak berbandingdenganpaten yang dirniliki oleh
pelabur asing iaitu 3,822 dan 2,187 masing-masing dimiliki dari tahun 1996
lringga 1997. trni merupakansatu kadar pergantunganyang keterlaluandengan
pelaburasing.

Rumusan Dan Cadangan

Dervasaini walaupunMalaysiatelahmempunyaiAkta RekabentukPerindustnan

l9q6 (Akta 552) tetapi masih belum dapat menginstitusikan inovasi
bersurnherkanrekabentuk perindustrian. Kehadiran amat dir;sai di Inana
bilanganpemohonanpendaftaranrekabentukperindustriandari Malaysia telah
bertambah seperti ),ang tercatit dalam rekod pejabat per'da{larandi tinited
Kingdom.
Malaysia tict,;r" boleh mengambil sepenuhrtyasistem reka.bentuk
perinriustrianberasaskan modelUnitedKingdomtanpadisesi,aikankeilatlafaktor
persekitarantempatan. Penyusuaian tidak hanyaterbafasmengenaibavarancaj,
tetapiyanglebihpentingialahmestiberteraskankepacl"r orientasisebagaiinstitusi
penggalakinovasibersumberkanrekabentukperind, ,trieurtempatan. Peraturan
pendaftaranrekabentukyang diterimapakaioleh institusi rii UniteC Kingdom
perlu diubahsuaikankepadapersekitarantempatansupayamatlamatWawasan
2020tercapaiuntuk mengintegrasislsteminovasinegarakedalarnpembangunan
ekonomidan sosial. lni melibatkansatusistempengurusanyang berino'ratifdan
memerlukanperubahanstruklur pengurusanyang sediaada di setiaprangkaian
institusi -institusi untuk pemba-ngunan teknologirrcgara.
Sekiranyaprototaipteknologitidak dikomersilkanian1,amemberikesan
'diadakan'
negatif kepadapemilik dan negara. Denganitu permintaanperlu
terhadapteknologibaru supayapembazirandapatdiminimakan.Inimemerlukan
safu rangkaian I'ang aktif dalam proses mencantumkantekanan bekalan dan
permintaan di dalam pasaran negara. Dasar perindustrian, pemindahan
teknologidan perlindunganharta intelekperindustriannegaraperlu diselaraskan
untuk mencapairnatlamatke arah pembangunanini.

RUJUKAN

I Fransman, M. & King, K. (ecls.),Technological C.apability ln 1'hc Third lVarld,

London, Macrnillan Press,i987.

2. Lundvall, B. A. (eds.). National Svstem of Innovation, Towards a Theory af

Hjh.Noroini lbrohim-Sistem Rehabentuk Perindustrian Dan 63
Wawasan 2020

Innovationand InteractionLeqming,London:PintersPublisher,1992

3. Noraini lbrahim," CapDagangan MalaysiadanPengambilan TeknologiTempatan",

Jurnal JATI, Bil. 2, JabatanPengajianAsia Tenggara,Fakulti Sasteradan Sains
Sosial.Universiti Malaya(1996):lI l-l l7

4. PatentOffice,AnnualReporti,995,Printedin Japan( I 995)

Japanese

5. UnitedKingdomPatentOflice,AnnualReportandAccounts1994-199J,Printedin
UnitedKingdom(1995)