Αναζήτηση Δευτέρα, 12.

Ιουλίου 2021

Εκτύπωση

Πρώτη σελίδα Αξιοθέατα Άλλα αξιοθέατα:

Σχόλια
Αρχαία μνημεία
Πρόσωπα Το Αρχαίο και το σύγχρονο Θέρμο Το Ιερό του Απόλλωνος Θερμίου Η λίμνη Τριχωνίδα
Κείμενα Αρχαιολογικό Μουσείο
Πολιτισμός Το Δημοτικό ΠΑΡΚΟ
Θέματα Το αρχαίο Θέρμο
Μνήμες Ο ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΧΕΛΩΟΣ
Εικόνες Ο Αμβρακικός κόλπος
Αξιοθέατα Η Κυρά Βγένα
Η Κλεισούρα
Γειτονιές
Στα όρια της Ευρυτανίας
Στους δρόμους του νερού
Η αρχαία Λιμναία
Ο Θέρμος, στην καρδιά της Αιτωλίας, είναι Αμφιλοχικό Άργος
από τους σημαντικότερους Βουκάτιο, ο πύργος της
αρχαιολογικούς χώρους της Δυτικής Παραβόλας
Ελλάδος, με συνεχή ανθρώπινη παρουσία
από τα τέλη του 17ου αι. έως τον 2° αι. Η αιτωλική πόλη Άκραι
π.Χ. Στην προϊστορική εποχή (τέλη 17ου αι. Βλοχός, το φρούριο των
- αρχές Ί1°“ αι. π.Χ.) και στην εποχή του Θεστιέων
Σιδήρου (1105 αι. π.Χ. - αι. π.Χ.) ιδρύονται Αρχαία Στράτος
στην ίδια θέση δύο σημαντικοί οικισμοί.
Από το β' μισό του 8ου αι. π.Χ. αποκτά τον Αράκυνθος ή Ζυγός
χαρακτήρα παναιτωλικού ιερού, στο οποίο Βελανιδόδασος Ξηρομέρου
λατρευόταν ο Απόλλωνος με την
προσωνυμία Θέρμιος. Οι πρώτοι
μνημειακοί ναοί ιδρύονται στα τέλη του
Το Αρχαίο Θέρμο, δίπλα στη σύγχρονη ομώνυμη πόλη του Δήμου Θέρμου, 7ου αι. π.Χ. ενώ την πρώιμη ελληνιστική
βρίσκεται βορειοδυτικά της λίμνης Τριχωνίδος και απέχει 35 περίπου περίοδο (40,: αι. π.Χ.) με την ίδρυση της
χιλιόμετρα από το Αγρίνιο. Ο αρχαίος οικισμός χρονολογείται από το τέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας και των
εποχής του Χαλκού. Στην κλασσική περίοδο ήταν θρησκευτικό κέντρο λατρείας μνημειακών κτηρίων της πολιτικής αγοράς,
των Αιτωλών και η έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Αμέσως μετά από την το Ιερό λειτουργεί και ως πολιτικό κέντρο
της, όπου κάθε χρόνο πραγματοποιούνταν Το σύγχρονο Θέρμο
εισβολή από Αντιπάτρου και του Καρτερού το 323 Π.Χ. η περιοχή οργανώθηκε.
εμπορικές συναθροίσεις και οι
Υπέστη δύο σημαντικές καταστροφές από το Φίλιππο Ε΄ το 218 και το 206 αρχαιρεσίες της Συμπολιτείας. Από τα πιο
π.Χ. Η πρώτη ανασκαφή άρχισε από το Γ. Σωτηριάδη το 1897 και διήρκεσε ως σημαντικά κτήρια του χώρου είναι το
το 1908. Οι ανασκαφές συνεχίσθηκαν από τον Κ. Ρωμαίο (βλέπετε άρθρο του Μέγαρο Α, το Μέγαρο Β και οι τρεις
αρχαϊκοί ναοί, του Απόλλωνος Θερμίου,
και βιογραφικό του εδώ..)από το 1912 ως το 1932. Μετά από διακοπή πολλών
του Απόλλωνος Λυσείου και της Αρτέμιδος
ετών οι ανασκαφές στο χώρο συνεχίζονται από το 1983 ως σήμερα. (;), καθώς και οι τρεις μεγάλες στοές, η
κρήνη και το λεγόμενο «Βουλευτήριο». Το
Συνοπτικό ιστορικό - αρχαιολογικό Ιερό περιέβαλε τείχος με πύργους και δύο
περίγραμμα του Δήμου Θέρμου πύλες. (βλέπετε εδώ σχετικό κείμενο της
Ολυμπίας Βικάτου)
Εναλλαγές τοπίων που δημιουργούν ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό, όπου κυριαρχούν
***
οι υψηλοί ορεινοί όγκοι με τα νερά των χειμάρρων και των παραποτάμων του
«Καλλίσφυρου» κατά τον Όμηρο ποταμού Ευήνου, η μαγευτική λίμνη Τριχωνίδα, η Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θέρμου
μεγαλύτερη και καθαρότερη λίμνη της Ελλάδας, το κατάρρυτο οροπέδιο του Θέρμου Το σύγχρονο Θέρμο (στο βάθος της
πλαισιωμένο ολόγυρα από κατάφυτους λόφους, τα μικρότερα οροπέδια της φωτογραφίας), δίπλα στις αρχαιότητες,
αποτελεί μιά όμορφη πόλη κοντά στη Λίμνη
Χρυσοβίτσας και του Αβαρίκου, οι εύφορες πεδιάδες της Μυρτιάς και του Παμφίου,
Τριχωνίδα, με υγιεινό κλίμα και
συνθέτουν το απαράμιλλης ομορφιάς φυσικό τοπίο του Δήμου Θέρμου. Αυτή η ικανοποιητικές υποδομές για να
ποικιλία γεωμορφολογικών στοιχείων έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατοίκηση της εξυπηρετηθεί ο σημερινός επισκέπτης.
περιοχής ήδη από τη Μεσοελλαδική εποχή (17“= αι. π.Χ.), κατά την οποία Για μιά πληρέστερη φωτογραφία του
εντοπίζονται τα πρωιμότερα ίχνη κατοίκησης στον Θέρμο. Λίγο αργότερα σύγρονου Θέρμου, πατώντας εδώ
αναπτύχθηκαν στον ίδιο χώρο δύο σπουδαίοι οικισμοί, που αποτέλεσαν τόπο μεταφέρεσθε....
συνάντησης και συναλλαγής των κατοίκων, πάνω στο πρόσφορο σταυροδρόμι
ανάμεσα στην ορεινή και την πεδινή Αιτωλία. Η ύπαρξη της λίμνης Τριχωνίδας, των
άφθονων φυσικών πηγών, των εύφορων οροπεδίων και των φυσικών περασμάτων
υπήρξαν οι βασικότερες αιτίες για την ίδρυση μικρών αρχικά ατείχιστων οικισμών,
που την κλασική και ελληνιστική εποχή εξελίχθηκαν σε επιβλητικές οχυρωμένες
ακροπόλεις. Είναι η εποχή που έχει ήδη συσταθεί το Κοινό των Αιτωλών και το Ιερό
του Απόλλωνος Θερμίου έχει αναδειχθεί σε υπερτοπικό - υπερκοινοτικό λατρευτικό
κέντρο και παράλληλα αποτελεί την πολιτική έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας.

Γύρω από τον Θέρμο ιδρύονται και λειτουργούν (60<: π.Χ. - 2ος αι μ.Χ.) μικρότερα
ιερά αγροτικού χαρακτήρα, όπως στη Χρυσοβίτσα, στον Ταξιάρχη, στην Αγία Σοφία
(Ιερό Αρτέμιδος Ηγεμόνης), και πιθανόν και στην Αμπρακιά. Οχυρωμένοι οικισμοί
έχουν εντοπιστεί στον Δρυμώνα, στο Αργυρό Πηγάδι, στη Χρυσοβίτσα, στο
Πετροχώρι, στο Κεφαλόβρυσο (σημ. Θέρμο), ενώ στο σημερινό Πάμφιο είναι ορατά τα Η μόνιμη έκθεση φιλοξενεί ευρήματα από
ερείπια της κώμης Παμφίας. Ταφικά μνημεία έχουν ερευνηθεί στο Λευκό, στην το Ιερό του Απόλλωνος Θερμίου, από
Κόνισκα, στον Αβαρίκο, στην Κόφτρα, εντός των σημερινών οικισμών Θέρμου και μικρότερα γειτονικά ιερά, καθώς και
Αγίας Σοφίας, ενώ επιφανειακά ευρήματα έχουν καταγραφεί στα περισσότερα χωριά ευρήματα από πόλεις – μέλη της Αιτωλικής
του δήμου. Συμπολιτείας, που χρονολογούνται από
τους προϊστορικούς χρόνους (211 χιλιετία
Μετά τη διπλή καταστρεπτική εισβολή του Φιλίππου Ε' το 218 και 206 π.Χ. στον
π.Χ.) έως και τη ρωμαϊκή κατάκτηση (2ος
Θέρμο, αρχίζει η σταδιακή ερήμωση και εγκατάλειψη του Ιερού του Απόλλωνος και
αι. μ.Χ.). Διαρθρώνεται χρονολογικά σε έξι
της ευρύτερης περιοχής. Ωστόσο, τα νεότερα αρχαιολογικά δεδομένα στην περιοχή
θεματικές ενότητες, αρχίζοντας από τα
του Παμφίου υποδεικνύουν εμπορικές και πολιτιστικές επαφές με τη ρωμαϊκή
πρωιμότερα ίχνη κατοίκησης στον χώρο
αποικία της Πάτρας, καθώς ολόκληρη η περιοχή της Αιτωλίας είχε υπαχθεί στη
και τη δημιουργία του Ιερού του
ρωμαϊκή επαρχία της Αχάϊας.
Απόλλωνος έως τον μετασχηματισμό του
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Αιτωλία, αν και μακριά από τα μεγάλα καλλιτεχνικά σε θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο της
κέντρα (Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Καστοριά), λόγω της γεωγραφικής της Αιτωλικής Συμπολιτείας και τη σταδιακή
θέσης, αποτέλεσε πρόσφορο πεδίο πολιτικών, στρατιωτικών, θρησκευτικών, αλλά και παρακμή του. Ο επισκέπτης του μουσείου
καλλιτεχνικών ζυμώσεων. Μάρτυρες αυτής της εποχής, είναι τα μοναστήρια και οι μπορεί να θαυμάσει τα σπουδαία
ναοί που κτίστηκαν αρχικά πάνω σε προχριστιανικά ιερά και μάλιστα με υλικά δομής ευρήματα του προϊστορικού οικισμού, τα
αρχαίων ναών (Άγιος Νικόλαος καιΤαξιάρχες Αγίας Σοφίας). Παράλληλα, στην περιοχή πολυάριθμα αναθήματα των Αιτωλών
ιδρύθηκαν επιβλητικά μοναστηριακά συγκροτήματα (Μονές Μυρτιάς, Αγίας προς τον αργυρότοξο Απόλλωνα, τον
πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο των ναών
Παρασκευής Μάνδρας Φωτμού, Καταφυγίου, Τίμιου Προδόμου Ανάληψης), που και των κτηρίων της πολιτικής αγοράς, τα
εξελίχθηκαν σε σπουδαία πνευματικά και καλλιτεχνικά κέντρα και συνδέθηκαν με πολύτιμα σκεύη και κοσμήματα από
σημαντικές προσωπικότητες, οσιομάρτυρες και αξιόλογους αγιογράφους. πλούσιους τάφους Αιτωλικών πόλεων, που
φανερώνουν τον πολυτελή βίο των
κατοίκων τους. Σε περίοπτη θέση εκτίθεται
Βυζαντινά μνημεία η πήλινη ζωγραφιστή Σφίγγα – ακρωτήριο
του δεύτερου ναού του Απόλλωνος
Μονή Μυρτιάς Θερμίου (470 - 460 π.Χ.) και η χάλκινη
αμφίγραφη στήλη, με βάση το κείμενο της
Σημαντικό θρησκευτικό, καλλιτεχνικό και πνευματικό οποίας ταυτίστηκε το Ιερό. Ενδεικτικό
κέντρο της Αιτωλίας. Στον αρχικό ναό, το σημερινό μέρος του δημόσιου αρχείου της
Ιερό, διατηρούνται δύο στρώματα τοιχογραφιών, εκ Αιτωλικής Συμπολιτείας συνιστούν οι
των οποίων οι παλαιότερες ανάγονται στον 12° λίθινες ενεπίγραφες στήλες, που
αιώνα και οι νεώτερες φιλοτεχνήθηκαν το 1491 από αποτελούν σήμερα τον ζωντανό λόγο των
τον ονομαστό ζωγράφο Ξένο Διγενή από το Μουχλί Αιτωλών. Το αρχαιολογικό υλικό
του Μυστρά. Τον 16° αιώνα το παλαιό καθολικό υποστηρίζεται με πλούσιο εποπτικό υλικό,
επεκτάθηκε προς τα δυτικά, απέκτησε νάρθηκα και ενώ παράλληλα εκπαιδευτικά
νεώτερο εξωνάρθηκα. Το 1539, ο Φράγκος προγράμματα, διαδραστικές και
Κατελάνος, ο ζωγράφος του κυρίως ναού, δημιουργεί οργανωμένο εικονογραφικό πολυμεσικές εφαρμογές ενισχύουν τον
πρόγραμμα, που εντάσσεται στη μεγάλη καλλιτεχνική «Σχολή της βορειοδυτικής κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο του
Ελλάδος». Το καθολικό δέχτηκε τέταρτη φάση τοιχογραφιών στον νάρθηκα το 1712. μουσείου.

Οι ναοί της Αγίας Σοφίας ***

Το επιβλητικό συγκρότημα των τριών ναών (Αγίου Νικολάου, Παμμεγίστων Ταξιαρχών Ιερό στον Ταξιάρχη
και Αγίας Σοφίας) στον χώρο του σημερινού κοιμητηρίου της Αγίας Σοφίας έχει
συνδεθεί με την οικοδομική δραστηριότητα της Άννας Παλαιολογίνας Καντακουζηνής,
η οποία σε συνεργασία με τον Κοσμά Ανδριτζόπουλο και τον στρατηγό Μιχαήλ
Ζωριανό έκτισε τους τρεις ναούς στα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 14ου αιώνα,
δημιουργώντας ένα σημαντικό εκκλησιαστικό ή μοναστικό κέντρο στην περιοχή.

Ελεούσα Άνω Μυρτιάς

Μικρός σπηλαιώδης ναΐσκος με τοιχογραφίες του α' μισού του 15ου αιώνα. Ξεχωρίζει
η σκηνή με την Παράδοση του Νόμου, σπάνιο θέμα που παραπέμπει σε μικρογραφίες
χειρογράφων.

Στα ερείπια των δύο ναών, κοντά στο

Μεταβυζαντινά μνημεία χωριό Ταξιάρχης, που ιδρύθηκαν στα τέλη
του 6ου αι. π.Χ., αναγνωρίζονται
Φωτμού ομοιότητες με το Ιερό του Απόλλωνος
Θερμίου ως προς τον πήλινο αρχιτεκτονικό
Στο καθολικό, που είναι αφιερωμένο στον Άγιο διάκοσμο και τις λατρευτικές πρακτικές
Γεώργιο, διατηρούνται τοιχογραφίες των (τέλεση ολόκαυστων θυσιών). Η εύρεση
περιπλανώμενων ονομαστών ζωγράφων Μιχαήλ και κεφαλής Αθηνάς αποδεικνύει τη συχνή
Κώστα από το Λινοτόπι της Ηπείρου, οι οποίοι λατρεία της θεάς από τους Αιτωλούς.
ζωγράφισαν το 1589 τις μεγάλες επιφάνειες του ναού,
προσφέροντας ένα καλά μελετημένο και οργανωμένο ***
εικονογραφικό πρόγραμμα με βαθιές βυζαντινές ρίζες.
Ιερό στη Χρυσοβίτσα
Μονή Καταφυγίου
Μικρό ιερό με μακρά διάρκεια χρήσης
Το καθολικό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της (6ος αι. π.Χ. - 20{ αι μ.Χ.) και κύριο
Θεοτόκου, είναι απλός μονόχωρος, ξυλόστεγος ναός χαρακτηριστικό την άσκηση υπαίθριας
με νάρθηκα και τοιχογραφίες του 17ου και του α' λατρείας κοντά σε φυσική πηγή. Σε αυτό
εντοπίστηκαν περισσότερα από 4.000
μισού του 18ου αιώνα. Το υλόγλυπτο τέμπλο φέρει
τη χρονολογία 1740 και τα ονόματα των αφιερωτών πήλινα ανδρικά και γυναικεία ειδώλια. Οι
γυναικείες μορφές είναι γνωστές ως
Ιωακείμ ιερομονάχου και Αλεξίου.
«Κόρες της Αιτωλίας». Οι λατρευόμενες
θεότητες ήταν η Άρτεμις, ο Διόνυσος,
Νύμφες και ο ποτάμιος θεός Εύηνος.
Μονή Τίμιου Προδρόμου Ανάληψης
***
Η ίδρυση της μονής τοποθετείται στον 12° αιώνα.
Το καθολικό, τρίκλιτος σταυρεπίστεγος ναός, χωρίς Ο ναός του Απόλλωνα
τοιχογραφίες, αλλά με αξιόλογο ξυλόγλυπτο
τέμπλο του 1811, έχει ανακαινιστεί πολλές φορές.
Το μοναστήρι διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη με
πολύτιμα χειρόγραφα και σπάνιες εκδόσεις, ενώ
ανέδειξε τέσσερις αγίους (1520).

Μονή Αγίας Παρασκευής Μάνδρας

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε

σημαντικό διοικητικό, οικονομικό, πνευματικό
και καλλιτεχνικό κέντρο, το οποίο
επισκέφθηκαν οι δύο μεγάλοι δάσκαλοι του
Γένους, Ευγένιος Γιαννούλης και Άγιος Κοσμάς
ο Αιτωλός. Το καθολικό κτίστηκε το 1831 μετά
την καταστρεπτική πυρπόλησή του το 1825
από τους Τούρκους.
Οι εικόνες του Χριστού και του Τιμίου
Προδρόμου από το τέμπλο διασώζουν
επιγραφές με τη χρονολογία 1771. Τα
τελευταία χρόνια φιλοξενείται σε υπόγεια
κρύπτη, που ταυτίζεται με δεξαμενή,
αναπαράσταση με κέρινα ομοιώματα του
Κρυφού Σχολειού.
Οι αρχαιότητες του Θέρμου (στη
φωτογραφία τα ερείπια του αρχαίου
ναού του Απόλλωνα) αποτέλεσαν το
θέμα πρόσφατης ημερίδας που
διοργανώθηκε από τον πολιτιστικό
όμιλο Θέρμο και την εταιρεία αιτωλικών
μελετών την 28-5-2006 στο
πνευματικό κέντρο του ιερού ναού
Κοιμήσεως Θεοτόκου. Μίλησαν
σημαντικοί Έλληνες και ξένοι
επιστήμονες για τις αρχαιότητες του
Θέρμου.

Άγιος Γεώργιος στο Αργυρό Πηγάδι

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου του

Νεομάρτυρος εξ Ιωαννίνων, που ανήκει
στον τύπο του πεντάτρουλου
σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού,
αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της
εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του 19°"
αιώνα στην Αιτωλία. Η κατασκευή του
ολοκληρώθηκε το 1847 και είναι ο πρώτος
ναός που κτίστηκε μόλις εννέα χρόνια μετά
το μαρτύριο του Αγίου (1838).
 Πρώτη σελίδα | Μνήμες | Εικόνες | Αξιοθέατα | Γειτονιές
Νέα Εποχή © 2006