ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ – Α΄

ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: Οι μεταβατικοί χρόνοι (σελ. 36-39)

Σχεδιάγραμμα
 Από το 1.100 π.Χ. ως το 950 π.Χ. η Ελλάδα, λόγω της κατάρρευσης του μυκηναϊκού πολιτισμού αλλά και της «καθόδου των
Δωριέων» από την Πίνδο προς το νότο, βρίσκεται σε αναστάτωση:
 μειώνεται ο πληθυσμός
 η οικονομία και το εμπόριο περιορίζονται
 η κεντρική εξουσία αποδυναμώνεται
 οι Έλληνες μετακινούνται κατά φυλετικές ομάδες (Δωριείς – Ίωνες – Αιολείς – Αχαιοί) και εγκαθίστανται σε
συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας.
 Όμως η στενότητα χώρου, ο οικονομικός μαρασμός και η ανασφάλεια οδηγούν γύρω στο 1.000 π.Χ. τα ελληνικά φύλα
σε νέες μετακινήσεις αυτή τη φορά προς το Αιγαίο και τη Μικρά Ασία. (Πρώτος Ελληνικός Αποικισμός).
 Οι Αιολείς με έδρα τη Θεσσαλία αποικίζουν τη Λέσβο, την Τένεδο και το βόρειο τμήμα της μικρασιατικής ακτής.
 Οι Αχαιοί (πρώην Μυκηναίοι) με έδρα την Αργολίδα, τη Μεσσηνία και τη Λακωνία καταφεύγουν στην ορεινή
κεντρική Πελοπόννησο και στην Κύπρο.
 Οι Ίωνες με έδρα τη ΒΑ Πελοπόννησο, την Αττική και την Εύβοια αποικίζουν τη Χαλκιδική, τις βόρειες Κυκλάδες,
τη Σάμο, τη Χίο και το κεντρικό τμήμα της μικρασιατικής ακτής (Ιωνία).
 Οι Δωριείς με έδρα τη δυτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο αποικίζουν την Κρήτη, τη Μήλο, τη Θήρα, τα
Δωδεκάνησα και το νότιο τμήμα της μικρασιατικής ακτής, όπου ιδρύουν τη Δωρική Εξάπολη (= Ένωση 6 πόλεων
με κέντρο το ναό του θεού Απόλλωνα στο νησί της Ικαρίας).
 Τα παραπάνω ελληνικά φύλα ιδρύουν στους νέους τόπους εγκατάστασης νέες πόλεις που σύντομα ακμάζουν και
πρωταγωνιστούν στην οικονομία και τον πολιτισμό.
 Οι Έλληνες άποικοι της Μικράς Ασίας νοσταλγούν την Ελλάδα και αρχίζουν να συνθέτουν τραγούδια (τα έπη) που
εξυμνούν τους προγόνους τους και ξαναζωντανεύουν την παλιά εποχή (την εποχή του Τρωικού πολέμου). Τα πιο γνωστά
από αυτά είναι τα έπη του Ομήρου (Ιλιάδα - Οδύσσεια).
 Η παρουσίαση όμως της παλιάς εποχής (12ος αι.) δεν είναι πάντα σωστή. Ο Όμηρος παρεμβάλλει και στοιχεία της δικής
του εποχής (8ος αι). Π.χ. στα ομηρικά έπη δεν υπάρχει κεντρική εξουσία αλλά πολλοί διαφορετικοί βασιλιάδες
(Αγαμέμνονας, Αχιλλέας, Μενέλαος) κάτι που δεν ίσχυε στη μυκηναϊκή εποχή (12ος αι.), όπου ο βασιλιάς ήταν ένας, ο Άναξ.
Ερωτήσεις
1. Σε τι οφειλόταν η αναστάτωση που επικράτησε στην Ελλάδα μετά το 1.100 π.Χ. και ποια χαρακτηριστικά είχε;
2. Ποιες ήταν οι ελληνικές φυλές της γεωμετρικής εποχής;
3. Τι ήταν ο «Πρώτος Ελληνικός Αποικισμός» και ποια ήταν τα αίτια που τον προκάλεσαν;
4. Σε ποιες περιοχές μετανάστευσε και ίδρυσε αποικίες κάθε ελληνική φυλή κατά τον Α΄ Ελληνικό Αποικισμό;
5. Πώς προέκυψαν τα έπη από τον Πρώτο Ελληνικό Αποικισμό; Ποια είναι τα γνωστότερα και ποια ιδιαιτερότητα έχουν;
Η μεταβατική φάση της Γεωμετρικής εποχής στη χρονογραμμή

Εμφάνιση χαλκού Κάθοδος Δωριέων Β΄ Αποικισμός Τέλος περσικών Θάνατος Ρωμαϊκή Ίδρυση
πολέμων Μ. Αλεξάνδρου κατάκτηση Ελλάδας Κων/πολης

3.000 π.Χ. 1.100 π.Χ. 800 π.Χ. 479 π.Χ. 323 π.Χ. 146 π.Χ. 330 μ.Χ.
Εποχή Χαλκού Γεωμετρική εποχή Αρχαϊκή εποχή Κλασική εποχή Ελληνιστική εποχή Ρωμαϊκή εποχή

Είμαστε εδώ

Παναγιώτης Λουπάσης και Νικολάου Γεώργιος Σελίδα 1

 ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ – Α΄
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Εικόνα

Οι μεταναστεύσεις των Ελλήνων κατά τη Γεωμετρική Εποχή (Πρώτος Ελληνικός Αποικισμός)

Αοιδός απαγγέλλει έπη Ο Όμηρος Η Δωρική Εξάπολη

Οι νομοί της Πελοποννήσου Αγγείο

που εικονίζει στο κέντρο σωρό ξύλων Το γενεαλογικό δέντρο των Ελλήνων
σήμερα πάνω στον οποίο θα καιγόταν κατά την Ιλιάδα
το νεκρό σώμα του Πατρόκλου. Η καύση των νεκρών όμως
ήταν έθιμο της εποχής του Ομήρου (8 ος αι) ενώ έθιμο της
μυκηναϊκής εποχής (12 ος αι) ήταν η ταφή των νεκρών.
Παναγιώτης Λουπάσης και Νικολάου Γεώργιος Σελίδα 2
 ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ – Α΄
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Παναγιώτης Λουπάσης και Νικολάου Γεώργιος Σελίδα 3