BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH

ĐỢT CẤP THƯỜNG XUYÊN

BSCKII TRẦN NGỌC THÁI HÒA

Bộ môn Nội - ĐHYD
 NỘI DUNG

COPD ĐỢT CẤP THƯỜNG XUYÊN

1. ĐỊNH NGHĨA

2. NGUYÊN NHÂN

3. TIẾP CẬN

2
ĐỊNH NGHĨA
 BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH (COPD)

500
384 TRIỆU 3 Nguyên nhân tử vong
đứng hàng thứ
NGHÌN
Ca COPD được chẩn
TRIỆU 3 Bệnh nhân nhập viện
đoán
Tử vong mỗi năm vì đợt cấp COPD

https://ginasthma.org/world-lung-day-2019-respiratory-groups-unite-to-call-for-healthy-lungs-for-all/ 4
 ĐỢT CẤP COPD

Triệu chứng hô hấp xấu đi cấp tính….

…thay đổi
điều trị

… 2/3 triệu
chứng

Mathioudakis, A. G., et al (2020). Thorax, 75(6), 520–527.

5
 ĐỊNH NGHĨA ĐỢT CẤP

KHÓ ĐO LƯỜNG MỨC ĐỘ NẶNG

CHỦ QUAN THIẾU THỜI GIAN

BỆNH

↓ Quyết định lâm sàng / chăm sóc sức khỏe BN

Bartolome R. Celliet al; Am J Respir Crit Care Med 2041251-1258.
6
ĐỢT CẤP COPD – GOLD 2023

Đe dọa tính mạng

Đánh giá và điều trị đầy đủ

7
Bartolome R. Celliet al; Am J Respir Crit Care Med 2041251-1258.
 ĐỢT CẤP THƯỜNG XUYÊN- ĐỊNH NGHĨA

• ≥ 2 đợt cấp / năm

• NC ECLIPSE:
– Tăng tần suất đợt cấp các năm
tiếp theo
– Yếu tố tiên đoán tốt nhất:
• Tiền căn đợt cấp

28%

8
Hurst, J. R.,et al. (2010). The New England journal of medicine, 363(12), 1128–1138.
KIỂU HÌNH ĐỢT CẤP

9
 TẦN SUẤT COPD ĐỢT CẤP THƯỜNG XUYÊN

22 - 47% bệnh nhân COPD

có trên 2 đợt cấp

10
Hurst, J. R.,et al. (2010). The New England journal of medicine, 363(12), 1128–1138.
CÁ THỂ HÓA ĐỢT CẤP THƯỜNG XUYÊN

COPD diễn tiến

Cùng giai đoạn bệnh

Tăng số đợt cấp / năm
Số đợt cấp khác nhau

CÁ THỂ HÓA

11
NGUYÊN NHÂN
 NGUYÊN NHÂN

KHÔNG NHIỄM TRÙNG NHIỄM TRÙNG

• Tăng phản ứng phế quản • Nhiễm siêu vi, vi khuẩn,…

• Nghề nghiệp / môi trường • Yếu tố ký chủ:

20%

• Không tuân thủ điều trị

80%
• Suy giảm miễn dịch

• Bệnh đồng mắc (tim mạch…)

• Tăng phản ứng viêm đường

thở

13
 CƠ CHẾ BỆNH SINH – KHÓ THỞ

Nguyên nhân Sinh bệnh học Sinh lý bệnh học

Khó thở

Vi khuẩn Bất tương xứng

Giới hạn luồng khí thông khí – tưới
thở ra nặng hơn máu
Giảm oxy máu
Viêm
đường
thở mạnh
Virus
Tăng nhu cầu thông
Thở nhanh
khí

Ô nhiễm Suy bơm

Bẫy khí Tăng thán

Khác

14
Bartolome R. Celliet al; Am J Respir Crit Care Med 2041251-1258.
 CƠ CHẾ BỆNH SINH: PHẢN ỨNG VIÊM

BN COPD marker viêm TĂNG: CRP, fibrinogen

và cytokine

Yếu tố hoại tử khối u receptor 1 và thay đổi

osteoproegrin liên quan độ nặng bệnh.

Bn đợt cấp COPD thường xuyên tăng marker

viêm trong đàm, cả giai đoạn ổn định

cho thấy tình trạng viêm diễn tiến và tổn

thương phổi

15
Hurst, J. R.,et al. (2010). The New England journal of medicine, 363(12), 1128–1138.
 CƠ CHẾ BỆNH SINH: NHIỄM TRÙNG
Yếu tố khởi phát

Vi khuẩn Virus Ô nhiễm

Viêm mạn đường

Ảnh hưởng
thở

Thường gặp nhất là

60% trường hợp
do nhiễm siêu vi,
đợt cấp phân lập
nhiễm vi khuẩn Tăng phản ứng viêm
được virus đường thở
đường hô hấp dưới
Co thắt phế quản,
Viêm hệ thống
phù nề, đàm nhầy

Giới hạn luồng

khí thở ra

Bệnh đồng mắc Triệu chứng Ứ khí

tim mạch đợt cấp

16
COPD exacerbations: impact and prevention
TÁC NHÂN THƯỜNG GẶP

17
Decramer, M., Janssens, W., & Miravitlles, M. (2012). Lancet (London, England), 379(9823), 1341–1351.
 VÒNG XOẮN BỆNH LÝ

Yếu tố khởi phát

(hút thuốc lá, bệnh lý hô hấp sơ sinh,…)

Giảm khả năng Đợt cấp

miễn dịch phổi

Tổn thương Vi khuẩn xâm

biểu mô lấn
đường thở

Kháng
COPD tiến Đáp ứng viêm
nguyên vi
triển
khuẩn

Thay đổi cân bằng proteinase và

Tăng hoạt động ly giải
antiproteinase

18
Decramer, M., Janssens, W., & Miravitlles, M. (2012). Lancet (London, England), 379(9823), 1341–1351.
ẢNH HƯỞNG ĐỢT CẤP THƯỜNG XUYÊN/ COPD

Yếu tố khởi phát đợt cấp:

Vi khuẩn
Virus
Kích thích

Giai đoạn ổn định

Phản ứng viêm dai dẳng

Tăng nguy cơ đợt cấp

Tăng phản ứng viêm (tăng CRP, fibrinogen, IL-6)

Tăng nhạy cảm với nhiễm siêu vi

Hồi phục chậm

Tăng vi khuẩn bội nhiễm
Suy giảm chức năng và FEV1 nhiều hơn
Tình trạng sức khỏe kém hơn
Suy giảm nhận thức và trầm cảm nặm
Bệnh đồng mắc diễn tiến
Tăng nguy cơ tim mạch
Tăng nhập viện và tử vong

ĐỢT CẤP

19
COPD exacerbations: impact and prevention
 HẬU QUẢ COPD ĐỢT CẤP THƯỜNG XUYÊN

Giảm chất lượng cuộc

sống Tăng tử vong

Bệnh nhân COPD nhiều đợt cấp

Tăng phản ứng viêm

đường thở Giảm chức năng phổi

20
Wedzicha, J. A., & Seemungal, T. A. (2007).. Lancet (London, England), 370(9589), 786–796.
GIẢM CHỨC NĂNG PHỔI

↓ 40.1
ml/năm

21
Wise R. A. (2006). The value of forced expiratory volume in 1 second decline in the assessment of chronic obstructive
pulmonary disease progression. The American journal of medicine, 119(10 Suppl 1), 4–11.
GIẢM CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG

22
Camac, E. R., Stumpf, N. A., Voelker, H. K., & Criner, G. J. (2022). Short-Term Impact of the Frequency of
COPD Exacerbations on Quality of Life. Chronic obstructive pulmonary diseases (Miami, Fla.), 9(3), 298–308.
TĂNG NGUY CƠ TỬ VONG

# 4 lần
tử vong

A: không đợt cấp

B: ít đợt cấp
C: nhiều đợt cấp

23
Soler-Cataluña, J. J. et al (2005). Thorax, 60(11), 925–931
TIẾP CẬN
 TIẾP CẬN CHẨN ĐOÁN – ĐIỀU TRỊ

1 Đánh giá lâm sàng

2 Điều trị đợt cấp

3 Thay đổi điều trị duy trì

25
 ĐÁNH GIÁ LÂM SÀNG

CẬN LÂM SÀNG

Nhuộm gram BỆNH SỬ
Soi cấy đàm Triệu chứng lâm sàng
Xquang ngực,…

TIỀN CĂN
Số đợt cấp / 12 tháng qua
Tuân thủ dùng thuốc
Bệnh đồng mắc: tim
mạch,..

26
.
Sethi, S., & File, T. M. (2004, 20(10), 1511–1521
ĐIỀU TRỊ ĐỢT CẤP

27
 THAY ĐỔI ĐIỀU TRỊ DUY TRÌ
Đợt cấp COPD nhập LAMA + LABA + ICS
viện Tùy thuộc Eos máu nền tảng

Ghi nhận và theo dõi

đợt cấp

LAMA/LABA
Còn triệu chứng

LAMA+LABA

Ít đợt cấp Nhiều đợt cấp

Eos máu cao Eos máu thấp

Theo dõi

Đặc điểm lâm sàng

Điều trị phù hợp

Viêm phế quản

Đàm mủ Khác
Không đàm Đàm mủ mạn

Corticoid Kháng sinh phù

hợp Điều trị dãn phế
Ức chế Cá thể hóa
quản nếu triệu
Stockley R. A. (2021). COPD frequent exacerbators: time for the recycle bin?. The PDE 4
chứng dai dẳng 28
European respiratory journal, 57(2), 2003758.
VAI TRÒ VACCIN PHÒNG NGỪA ĐỢT CẤP

29
Chang, H. C et al. (2021). The. Biomedicines, 9(9), 1175.
VAI TRÒ VACCIN PHÒNG NGỪA ĐỢT CẤP

↓ đợt cấp 5 năm

90% → 24%
30
Ignatova, G. L., Avdeev, S. N., & Antonov, V. N. (2021).. Scientific reports, 11(1), 15948.
 VAI TRÒ MACROLIDE

International Journal of COPD 2008:3(3) 331–350 31

VAI TRÒ MACROLIDE PHÒNG NGỪA ĐỢT CẤP

↓ nguy cơ đợt cấp

68% → 57%

32
N Engl J Med 2011; 365:689-698 DOI: 10.1056/NEJMoa1104623
VAI TRÒ MACROLIDE PHÒNG NGỪA ĐỢT CẤP

Phối hợp ICS

Giảm nguy cơ đợt cấp

tiếp theo

Han, M. K. (2014).. American journal of respiratory and critical care

medicine, 189(12), 1503–1508.

33
 KẾT LUẬN

• Đợt cấp COPD đặc trưng bởi khó thở và/hoặc ho và đàm xấu đi dưới 14
ngày, có thể kèm nhịp thở nhanh và/hoặc thở nhanh và thường liên quan
tới tăng phản ứng viêm tại chỗ hoặc toàn thân bởi nhiễm trùng, ô nhiễm.

• Đợt cấp COPD thường xuyên có từ 2 đợt cấp/năm, ảnh hưởng tới giảm
chất lượng cuộc sống, tăng tử vong, giảm chức năng phổi nhanh hơn.

• Nhiễm trùng và tăng phản ứng viêm là nguyên nhân và cơ chế chính trong
sinh bệnh học của COPD đợt cấp thường xuyên

• Tiếp cận bệnh nhân COPD đợt cấp thường xuyên một cách toàn diện và cá
thể hóa

34