MİMARİ ANLATIM TEKNİKLERİ II

2.Hafta
KONU: MİMARİ PROJEDE YAPININ VAZİYET (YERLEŞİM)
PLANI.VAZİYET PLANININ ÖZELLİKLERİ.

HAZIRLADI
Doç. Dr. Mehriban MİKAYİLOVA
Dr. Öğretim Üyesi Serap FAİZ BÜYÜKÇAM

OMU, Mimarlık fakultesi - 2021

Vaziyet planları tasarlanmış mekandan dışarı adımınızı attığınız
anda ne ile karşılaşacağınıza dair ipuçları verir. Mimarlık için bu
farklı şekillerde yürür. Site plan dediğimiz şey; genel itibariyle
yapılı ve/veya yapılması gereken binanın, çatı planlarının peyzaj
ve yollar ile bağlantılarının çizilmesini esas alır. Bu gösterimin
yanında, tasarlanmış binanın planlarının yer aldığı site plan
gösterim şekilleri de mevcuttur. Bu şekilde ki gösterimlerde;
proje 1/100 şeklinde çizilir ve scale özellikleriyle ölçek bazında
oynanarak site plana yerleştirilir. Kısaca tefrişlerde ekleme
ve/veya çıkarma yapılmaz. ( ancak inisiyatif her zaman
sözleşmede yer alan hükümlerdir. sözleşmenizde tefrişler yer
almasın sadece duvar planı istiyoruz denebilir, peyzaj
göstermeyin denebilir vb. diğer istekler yer alabilir. ) Ölçek
1/1000 e geldiğinde ise, sadece sınırlar ve oturma düzenleri
tefriş ve çatı planları bile olmadan yer alır. Peyzaj gösterilmez
sadece ağaçlar simgesel olarak tarif edilir.

1/1000 vaziyet planı

Vaziyet planı, inşa edilecek bir bina ile ilgili çalışmalar başlamadan önce
ilgili bina ve çevresi ile ilgili birçok detayın yer aldığı bir plandır. Bu plan,
bina için hayati derecede önemli olduğundan çok iyi bir şekilde
hazırlanmalı ve içerisinde bulunması gereken bilgilerin doğruluğundan
emin olunmalıdır. Vaziyet planı hazırlanması teknik bir süreçtir ve bu
alanda deneyimi bulunan uzmanlarca hazırlanması gerekir. Teknik
çizimler ve mühendislik alanında uzman kişiler bu çalışmayı efektif
biçimde gerçekleştirebilirler.

Vaziyet planıтnda inşa edilecek yapı veya yapıların; aplikasyon

krokisindeki koordinatlara göre teknik mevzuata uygun olarak
sayısal ve çizgisel şekilde gösterildiği, bahçe tanzimi, açık
otopark ve otopark girişlerini, yangın kaçışlarını, bina yaklaşım
mesafe ve kotlarını, kuzey yönünü, parseldeki teknik altyapıyı
gösteren 1/500, 1/200 veya 1/100 ölçekli planı ifade eder.
İnşaat alanında bulunan tüm varlıkların yerinin gösterildiği
ölçekli haritalardır. Vaziyet planında bina yeri, telefon direği, yol,
yön durumu, ağaç, su ve elektrik hatları gibi özellikler belirtilir
VAZİYET PLANINDA İÇİNDEKİLER

Vaziyet planında, inşası planlanan binaya doğrudan veya dolaylı

olarak etki edecek her detaya bulunmaktadır. Bu bağlamda, temel
olarak aşağıdaki bilgilerin varlığından söz edilebilir:
• Binanın kaplayacağı alan
• Binanın inşa edileceği yer ve yakınlarından geçen sokak veya
caddeler
• Bölgeye hakim olan rüzgarın karakteristiği
• Binanın inşa edildiği yerlerden hangi araçların geçebileceği ve
yaya yolları
• Binanın sahip olacağı çatının detayları
VAZİYET PLANI NASIL ÇİZİLİR VE ÇİZİLİRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR

Vaziyet planının çizilmesi hususu ve çiziminde nelere dikkat edilmesi gerektiği ile ilgili tüm detaylar 3194 sayısı kanun ile
belirlenmiştir. Bu kanunda belirtilen kural ve kaideler dikkate alınarak bir çizim yapılması gerekmektedir. Bunlardan bazıları
şunlardır:
• Yapı ile ilgili tüm detaylara yer verilmelidir, örneğin; giriş katı, ara kat, çatı katı, varsa kot bilgisi vb.
• Yapıya ait tüm ölçüler – uzunluk, genişlik, yükseklik vs.– planda yer almalıdır
• İnşa edilecek yapı eğer, bir yerleşim alanında yer alacaksa, yola mesafesi en az 5 m olmalıdır.
• Yapının yola bakan tarafı değil de yan taraflarındaki bahçe mesafeleri 4 katlı binalara kadar en az 3 m, sonrası için her kata
0.5 m olacak şekilde ayarlanmalıdır.
• Planın ölçeği 1/200 veya 1/500 olmalıdır.
 VAZİYET PLANI HAZIRLANMASININ ÖNEMİ

Vaziyet planları, sadece kanuni bir zorunluluk olarak

düşünülmemelidir. Türü ne olursa olsun, yapılar uzun vadeli bir
yatırım olduğu için ilerleyen zaman içerisinde insanlar ve çevresi
ile her daim uyum içinde olmalıdır. Bunun yanında, uzun yıllar
sağlam kalarak hizmet vermelidir. Bu sebeple, doğru ve uygun bir
şekilde hazırlanan bir vaziyet planı, yapının bugününü ve
geleceğini de ortaya en net şekilde koymaktadır. Vaziyet planı
hazırlanması bir zorunluluk olmasa da, çalışmaların efektif
biçimde devam edebilmesi için mevcut şartların tespitinde önemli
bir unsurdur ve büyük ölçüde teammülen zorunluluk olarak
adledilir.

Peyzaj düzenlemesi gibi kısımların en belirgin okunduğu

 PEYZAJ DÜZENLEMESİ SIRASINDA VAZİYET
PLANLAMASININ ÖNEMİ

Peyzaj düzenlemesi projenin estetikliği ve ilgi çekiciliği

açısından oldukça önemlidir. Peyzaj düzenlemesinin
düzgün yapılabilmesi için de yine vaziyet
planlamasından yararlanılmaktadır. Detaylı şekilde
hazırlanmış bir haritada proje çevresindeki çoğu unsur
belirli bir düzene göre yerleştirilmiştir. Peyzaj mimarları
da bu belgelerden yararlanarak çok daha verimli şekilde
düzenleme yapabilme imkanına sahiplerdir. Peyzaj
mimarları projenin benliğini bozmadan kendi fikirleriyle
ekledikleri unsurlar ile birlikte estetiği öne çıkaracak
dokunuşlar yaparak göze hoş gelen bir çevre
düzenlemesi ortaya çıkarmaktadırlar.
Bu bilgilerin ışığında bir konutun veya yapının projesine
başlandığında mimar veya mühendisler tarafından
vaziyet planlamasının hazırlanması, proje inşaatının
geleceği için oldukça olumlu sonuçların ortaya çıkmasını
sağlayacaktır.

Peyzaj tasarımında veziyyet planı

Ölçeğine göre gösterdikleri “detaylarda” farklılaşma gösterir. Bu detaylar ağaçların çizimindedir detay, yol kaplamaları, çatı
kaplamaları, kent mobilyaları, rögar kapakları gibi kentsel tasarımda belirlenen objelerdir. Zaten 500 ya da 200 ölçekte
yapılabilecek şey ya kentsel tasarım projesi, ya da koruma alanlarında çevre düzenleme projeleridir. Tabi bu ikisi için de en ortak
veri, 1000 ölçekli uygulama imar planından gelen ada sınırları, daha terimsel söylemle imar istikametleri. Sonuçta bu ölçekteki
projeler üst ölçeğinde verilen kararlara uygun olmak zorundadır.

1/200 ÖLÇEK VAZİYET PLANI

VAZİYET PLANI ÇİZİM KURALLARI

•Genel olarak çizimler 1/200 veya 1/500 ölçekte,

•Vaziyet planına eklenen binanın; son kattaki uzunluk ve genişlik ölçüsü çatı projesi üzerine yazılmalıdır.
•Yapı kitlesi, plan görünüşü veya perspektif olarak çizilir. İç ayrıntı gösterilmez.
•Garaj bahçıvan veya kapıcı evi, kömürlük gibi tamamlayıcı yapılar varsa çizilir.
•Yapı birden çok bloklar halinde ise, her yapı bloğunun ismi veya işareti kendi bloğu üzerine yazılır.
•Yapının kuzey yönü işaretlenir.
•Peyzaj düzenlemesi gibi kısımların en belirgin okunduğu,
•Bina girişi, toprak ve bina üst kotu,
•Yol ve komşu bina uzaklıkları eksiksiz yazılır.

Vaziyet planında kuzey yönü işaretleri

 Vaziyet planının özellikleri

1. Yapı kitlesi, plan görünüşü veya perspektif olarak çizilir. İç

ayrıntı gösterilmez.
2. Yapı giriş yeri, arsa içindeki giriş yolu, garaj yolu ve diğer
gezinti yolu gösterilir.
3. . Arsa köşeleri ve gerekli yerlerinin teras döşemelerinin ve
gereken diğer yerlerin kotları, kabul edilen sıfır kotuna
göre kotlandırılır.
4. Yapı birden çok bloklar halinde ise, her yapı bloğunun ismi
veya işareti kendi bloğu üzerine yazılır.
5. Arsanın parsel numarası, komşu parsel numaraları ile
beraber gösterilir.
6. Yapının komşu arsalara ve yola olan ölçüsü, yapının kitle
ölçüsü, arsa dışındaki yolun adı ve genişliği yazılır.
7. Komşu yapılar kendi arsalarında gösterilip, kaç katlı
oldukları belirtilir.
8. Yapı kitlesi üzerinde kesit yerleri gösterilip plan dışında
kalmak üzere iki kesiti çizilir. Kesitlerde yapı katlarının ve
arazi ile kesiştiği yerlerin kotları yazılır.
9. Yapının kuzey yönü işaretlenir.
10. Çizim ile gösterilenlerden başka, vaziyet planında,
paftanın uygun yerine yapılacak tablolar yardımıyla yapı ile
ilgili (kat alanı, yapı toplam alanı, yapı cinsi, yapı bedeli,
meslek odalarınca istenen bilgiler, yapı kadastro kayıtları
vb.) bilgiler verilir.
Vaziyet planında neler bulunur?
- Tanımlı röper noktası
- Eğim
- Yaya taşıt ilişkisi
- Yotlar (özellikle çatı)
- Çatı gösterimi
- Yakın çevre düzenlemesi
- Yönler, hakim rüzgar
- Toplam metrekare
- Siluet, arazi kesiti
- Cadde sokak tanımları
- Çizgi kademelenmesi