Средно училиште на Град Скопје

„Владо Тасевски“- Скопје

ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ПО ПРЕДМЕТОТ

ПРАКТИЧНА НАСТАВА

Тема:
Видови транспорт, предности и
недостатоци

Ментор: Мартин Павлов

Изработил: Тамара Петровска IV-1

Скопје, 2023 година

Содржина

1.Патен транспорт.........................................................................................................4.
1.1 Предости и недостатоци...................................................................................5
2.Железнички транспорт ..............................................................................................7
2.1 Предности и недостатоци.................................................................................8
3.Воден транспорт ........................................................................................................9
3.1 Предности и недостатоци...............................................................................10
4.Воздушен транспорт.................................................................................................11
4.1 Предности и недостатоци..............................................................................12

2
Вовед

Транспортот е движење на луѓе, животни и стоки од една локација до друга.

Транспортот ги преместува луѓето и стоките од едно до друго место со користење на
различни возила низ различни инфраструктурни системи. Тоа го прави со користење
не само технологија туку и време и напор на луѓето.

Транспортот често се дели на инфраструктурни начини: автопат, железница, вода,

цевковод и воздух.

Транспортот овозможува трговија со луѓе, што е од суштинско значење за развојот

на цивилизациите. Транспортните средства се било од кои различни видови
транспортни објекти што се користат за превоз на луѓе или товар. Возилата може да
вклучуваат вагони, автомобили, велосипеди, автобуси, возови, камиони и друго.

3
1.Патен транспорт

Патниот транспорт може да се класифицира како превоз на стоки и материјали или

како превоз на луѓе. Главната предност на патниот транспорт е тоа што може да
овозможи испорака на стоки и материјали од врата до врата и може да обезбеди
многу исплатливо средство за превоз, утовар и истовар.

Понекогаш патниот транспорт е единствениот начин за превоз на стоки и луѓе до

и од руралните области за кои не се обезбедува железнички, воден или воздушен
транспорт. Испораката на стоки меѓу градовит и малите села е овозможена само
преку патен транспорт. Сепак, и покрај различните предности, патниот транспорт
има некои големи ограничувања. На пример, има повеќе шанси за несреќи и
дефекти во случај на патен транспорт.

Значи, моторниот транспорт не е безбеден како другите транспортни средства.

Патниот транспорт е исто така многу помалку организиран во споредба со другите
начини. Тој е неправилен и несигурен. Стапките за патниот превоз се исто така
нестабилни и нееднакви, додека брзината во патниот транспорт е бавна и
ограничена, што е голем недостаток.

(слика 1.1- патен транспорт)

4
 Транспортот на гломазна стока на долги растојанија е исто така несоодветен и
скап. Во денешно време, патниот транспорт има сериозно негативно влијание врз
животната средина. Изградбата на патишта бара топење на катран или формулација
на бетон, што може да и наштети на поврзаната околина. Бидејќи патиштата се
главен овозможувач на моторизираниот транспорт, овие возила испуштаат и големо
загадување во форма на азот диоксид, испарливи органски соединенија, јаглерод
моноксид и разни штетни загадувачи на воздухот, кои имаат негативни ефекти врз
здравјето на дишните патишта и сериозна закана за глобалното затоплување.

1.1Предности и недостатоци на патниот транспорт

Предности на патниот сообраќај:

 Економичност- Една од најзначајните предности на патниот транспорт е тоа
што бара многу помалку капитални инвестиции во споредба со другите
видови на транспорт, како што се железницата и воздушниот сообраќај.
Трошоците за изградба, работа и одржување на патиштата се многу помали
од трошоците за железнички или воздушни патувања.
 Персонализирани услуги- Патниот транспорт ја вклучува основната
карактеристика на персонализирана услуга, која вклучува капацитет за
испорака од врата до врата за крајните клиенти. Ова се смета за едно од
најголемите средства на патниот транспорт и го прави крвотокот на
транспортниот сектор, бидејќи овој објект не може да се обезбеди со кој било
друг начин на транспорт.
 Поголема пристапност- Патниот транспорт е најразновидниот и
најадаптивниот начин на транспорт, кој стигнува до најнепристапните
региони. Затоа, патувањето е оптимално за транспорт на стоки и луѓе до и од
руралните региони кои не се опслужуваат со железнички, воден или
воздушен транспорт. Затоа, транспортот на стока меѓу големите градови и
малите села е изводлив само преку патен транспорт.
 Поволен за кратки растојанија- Транспортот на производи и луѓе по пат на
кратки растојанија е значително поевтин и побрз. Не е практично да се
користат други начини на транспорт за кратки растојанија.

5
Недостатоци на патниот сообраќај:
 Подложен на временски промени- Структурата и патувањето преку патниот
транспорт се подложни на временски и сезонски промени, што го прави
неупотреблив и небезбеден. Обилниот дожд, маглата и другите временски
екстреми можат значително да влијаат на патувањето по патиштата и затоа,
неопходно е да се провери времето пред да се тргне на патот.
 Поголема ранливост на несреќи- Опасноста од несреќи и дефекти е
несомнено поголема за патниот транспорт. Ова го прави патниот транспорт
помалку предвидлив и безбеден од другите начини на транспорт, кои имаат
релативно помали шанси за дефекти и несреќи.
 Несоодветни за тежок товар- Со оглед на тоа што тежок товар е тежок за
транспорт и вклучува високи трошоци за утовар и истовар, патниот транспорт
за тежок товар се чини несоодветен, особено за долги растојанија. Секогаш
постои можност за преоптоварување или урнатини на тежок товар при патен
транспорт.
 Побавен начин на транспорт- Патниот транспорт е побавен во споредба со
воздушниот и железничкиот транспорт. Затоа, бавната брзина на патниот
транзит е пречка и неповолна положба. Доцнењата како што се сообраќајот,
лошите патишта и потребните паузи на возачот може да додадат
дополнителни часови доцнење. Доцнењата, исто така, може да се покажат
како скапи, а вкупните трошоци за патниот товар може да бидат повисоки од
алтернативите, во зависност од растојанието, стоката што се транспортира и
распоредот, меѓу другите фактори.

(слика 2.1.1- патен транспорт)

6
2.Железнички сообраќај

Железничкиот транспорт е познат како превоз со воз. Тоа е превозно средство, на

возила што се движи по пруги. Тој е еден од најважните, најчесто користените и
многу исплатливи начини на патување и превоз на стоки на долги и на кратки
растојанија.

Бидејќи овој систем работи на метални (најчесто челични) шини и тркала, тој има
својствена придобивка од помал отпор на триење што помага да се прикачи поголем
товар во однос на вагоните. Комплексните системи за сигнализација се користат ако
има повеќе мрежи на рути. Железничкиот транспорт е исто така еден од најбрзите
начини на копнен транспорт.Железничкиот транспорт e појавен како еден од
најсигурните начини на транспорт во однос на безбедноста.

Железничкиот транспорт е подобро организиран од кој било друг транспортен

медиум. Има фиксни рути и распореди. Неговите услуги се поизвесни и поредовни
во споредба со другите видови на транспорт. Железничкиот транспорт овозможува
на економски напредок, кој се користи за мобилизирање на стоки, но и на
луѓе.Железничкиот транспорт има и некои ограничувања.Едно од најголемите
ограничувања на железничкиот транспорт е високата цена.

На возовите им треба голем капитал за изградба и одржување, а трошоците се

зголемуваат кога треба да се изгради цела железничка мрежа. Трошоците за
изградба, одржување и режиските трошоци се многу високи во споредба со другите
начини на транспорт. Исто така, железничкиот транспорт не може да обезбеди
услуга од врата до врата бидејќи е врзан за одредена пруга. Средното полнење или
истовар вклучува поголеми трошоци, повеќе абење и губење време.

(слика 3.1- железнички сообраќај)

7
2.1.Предности и недостатоци на железничкиот сообраќај

Предности на железничкиот сообраќај:

 Сигурен транспорт- Најголемата предност на железничкиот транспорт е тоа
што е најсигурниот начин на транспорт бидејќи е најмалку погоден од
временските услови како дождови, магла, снег и друго, во споредба со
другите видови на транспорт.
 Добро организиран- Железничкиот транспорт е подобро организиран од која
било друга форма на транспорт. Има фиксни рути и распореди. Неговата
услуга е посигурна и редовна во споредба со другите видови на транспорт.
 Транпорт на гломазна и тешка стока- Железничкиот транспорт е економичен,
побрз и најдобро одговара за превоз на тешки и гломазни стоки на долги
растојанија.
 Поевтин транспорт- Железничкиот сообраќај е поевтин начин на транспорт во
споредба со другите начини на транспорт. Најголем дел од работните
трошоци на железницата се од карактер на фиксни трошоци. Железничкиот
транспорт е економичен во користењето на работната сила, исто така, бидејќи
еден возач и еден чувар се доволни за носење многу поголем товар од
моторниот транспорт.

Недостатоци на железничкиот сообраќај:

 Скапи инвестиции- Железницата бара големи инвестиции. Трошоците за
изградба, одржување и режиските трошоци се многу високи во споредба со
другите начини на транспорт. Згора на тоа, инвестициите се специфични и
неподвижни. Доколку сообраќајот не е доволен, инвестициите може да
значат трошење на огромни ресурси.
 Недостаток на услуга од врата до врата- Железничкиот транспорт не може да
обезбеди услуга од врата до врата бидејќи е врзан за одредена пруга.
 Несоодветен транспорт на кратки растојанија и транспорт на мали товари-
Железничкиот транспорт е несоодветен и неекономичен за кратки растојанија
и мал сообраќај на стоки.
 Недоволно искористен капацитет- Железницата мора да има полн товар за
нејзино идеално и економично функционирање. Бидејќи има многу голема
носивост, недоволната искористеност на нејзиниот капацитет, е голем
финансиски проблем и загуба за економијата.

8
3.Воден транспорт

Поморски транспорт (или океански транспорт) или поопшто транспорт на вода, е

транспорт на луѓе (патници) или стоки (карго) преку водни патишта. Товарниот
транспорт по морски пат е широко користен во текот на запишаната историја.
Појавата на авијацијата ја намали важноста на поморското патување за патниците,
иако сè уште е популарно за кратки патувања и крстарења за задоволство.
Транспортот по вода е поевтин од воздушен, [1] и покрај флуктуирачките девизни
курсеви и таксата ставена над товарните трошоци за компаниите превозници познат
како фактор за прилагодување на валутата. Поморскиот транспорт сочинува околу
80% од меѓународната трговија, според УНКТАД во 2020 година.

Поморскиот транспорт може да се реализира на кое било растојание со брод,

брод, едрилица или шлеп, преку океани и езера, преку канали или покрај реки.
Испораката може да биде за трговија, рекреација или воени цели. Додека
екстензивниот транспорт во внатрешноста е помалку критичен денес, главните
водни патишта во светот, вклучувајќи многу канали, сè уште се многу важни и се
составен дел на светските економии. Особено, особено секој материјал може да се
движи со вода; сепак, транспортот на вода станува непрактичен кога испораката на
материјали е критична за време, како што се различни видови расипливи производи.
Сепак, транспортот на вода е многу исплатлив со редовните распоредени товари,
како што е прекуокеанскиот превоз на производи за широка потрошувачка - а
особено за тешки товари или рефус товари, како што се јаглен, кокс, руди или
житарки. Веројатно, индустриската револуција се случи најдобро каде што евтиниот
воден транспорт преку канал, навигација или превоз со сите видови на водни летала
на природни водни патишта го поддржа рентабилниот транспорт на големо.

Контејнеризацијата го револуционизираше поморскиот транспорт почнувајќи од

1970-тите. „Општо товар“ вклучува стока спакувана во кутии, кутии, палети и буриња.
Кога товарот се носи во повеќе од еден режим, тој е интермодален или ко-модален.

( слика 4.1- поморски транспорт)

9
3.1 Предости и недосатоци на водниот транспорт

Предности на поморскиот транспорт се:

 Обезбедете ги трговските операции.
 Сигурен сојузник на надворешната трговија.
 Следливост во логистичкиот процес со сигурни, етикетирани и запечатени
контејнери на пристаништето на потекло.
 Голем обем на пратки.
 Високи тонажни пратки.
 Контејнерите за испорака може да се користат и за понатамошен транспорт
по пат или железница.
 Поекономичен од другите транспортни методи.
 Овозможува транспорт на опасни материи.
 Помалку загадува од другите начини на транспорт и промовира зелена
логистика.
 Ако пратката е составена од мала количина стока, таа може да се стави во
контејнер со друга стока и да ги поделат трошоците.

Недостатоци на поморскиот транспорт ce:

 Мора да се комбинира со други начини на транспорт, како што се копнен и, во

некои случаи, авионски, за да се стигне до крајната дестинација.
 Понекогаш може да биде побавно од другите видови транспорт.
 Дополнителни трошоци може да се појават при преминување области како
што е Панамскиот канал.
 Временските услови во морињата и океаните може да ги променат и одложат
патувањата.
 Не често се користи за домашна трговија.
 Не сите земји имаат пристаништа опремени за сместување на големи
контејнерски бродови.

10
4. Воздушен транспорт

Воздухопловното патување е форма на патување со возила како што се авиони,

млазни авиони, хеликоптери, балони со топол воздух, блимпи, едрилици, едрилици,
падобрани или било што друго што може да го одржи летот. Употребата на
авиосообраќајот значително се зголеми во последните децении - ширум светот се
удвои помеѓу средината на 1980-тите и 2000-та година. Современото патување со
авион е многу побезбедно од патувањето.

Патувањето со воздух е процес на одење од место до место со кој било летечки

објект, како што се авиони, хеликоптери, балони или што било што може да лета.

Патувањето со авион е многу долг сон на човечките суштества уште од античко

време. Луѓето што гледаа птици како летаат се обидоа да летаат на многу начини. На
крајот на 18 век направиле балони, а на почетокот на 20-ти направиле машини кои
можеле да летаат. Патувањето со авион го направи патувањето многу побрзо. Денес
можеме да помислиме да го обиколиме светот за 24 часа, што никогаш не било
возможно со ниту еден друг вид транспорт.

Денес патувањето со авион е нормален начин за патување, за задоволство, лична

потреба или бизнис.

Патувањето со авион може да се подели во две групи; домашни летови и

меѓународни летови. Авионските патувања во една земја се нарекуваат домашни
летови. Повеќето земји имаат домашни авиокомпании за да ја обезбедат оваа
услуга. Авионските патувања преку границите на земјите се нарекуваат меѓународни
летови. Патувањето со авион на долги релации е главно меѓународно.

(слика 5.1- ИАТА конвенција за воздушен тр.)

11
4.1 Предности и недостатоци во воздушниот транспорт

Предности се:
 Голема брзина: Врховната предност на воздушниот транспорт е неговата
голема брзина. Тој е најбрзиот начин на транспорт и затоа е најпогодното
средство каде што времето е важен фактор.
 Удобни и брзи услуги: Обезбедува редовна, удобна, ефикасна и брза услуга.
 Нема инвестиции во изградба на пруга: Не бара огромни капитални
инвестиции во изградбата и одржувањето на површинскиот колосек.
 Без физички бариери: Ја следи најкратката и директна рута бидејќи
морињата, планините или шумите не се на патот на воздушниот транспортот.
 Лесен пристап: Воздушниот транспорт може да се користи за превоз на стоки
и луѓе до областите кои не се достапни со други транспортни средства.
 Услуги за итни случаи: Може да работи и кога сите други транспортни
средства не можат да се користат поради поплави или други природни
непогоди. Така, во тоа време, тоа е единствениот начин на транспорт што
може да се користи за да се изврши помошта и да се обезбедат основните
добра за живот.

Недостатоци се:

 Многу скапо: Тоа е најскапото превозно средство. Цените на авионскиот

транспорт се толку високи што е надвор од дофатот на обичниот човек.
 Мала носивост: Неговата носивост е многу мала и затоа не е погодна за
носење евтина и гломазна стока.
 Несигурни и несигурни: Воздушниот транспорт е неизвесен и несигурен
бидејќи е контролиран во голема мера од временските услови. Неповолните
временски услови како магла, снег или силен дожд и сл. може да
предизвикаат откажување на закажаните летови и прекин на воздушниот
сообраќајот.
 Дефекти и несреќи: Шансите за дефекти и несреќи се високи во споредба со
другите начини на транспорт. Оттука, тоа вклучува релативно поголем ризик.
 Голема инвестиција: Потребни се големи капитални инвестиции за изградба и
одржување на авиони. Понатаму, потребни се многу обучени и
квалификувани лица за оперирање на воздушниот сообраќај.
 Специјализирана вештина: Воздушниот транспорт бара специјализирана
вештина и висок степен на обука за неговото функционирање.

 Несоодветни за евтина и гломазна стока: Воздушниот транспорт е

несоодветен за превоз на евтина, гломазна и тешка стока поради
ограничениот капацитет и високата цена.

12
Завршен дел

Предностите и недостатоците на сите сообраќајни гранки ни покажува дека во

секој сообраќај има некоја негативна работа која не можеме да ја смениме. Но, во
секојдневието не ни пречи премногу, бидејки сме навиканти на сите тие
недостатоци.

За да се изврши секој транспорт успешно тој може да се комбинира за да се

избегнат недостатоците и загадувањето на природата.

13
Користена литература

 Учебник за патен транспорт

 Учебник за воден и воздушен транспорт
 Учебник за железнички транспорт
 Википедија

14
Превозно средство потребно за транспорт
За да биде успешно извршен овој транспорт, ќе се користи соло камион кој
овозможува безбеден, сигурен транспорт на стоката определена на оваа релација.
Соло камион е камион кој е со церада. Товарот кој е натоварен на овој камион
може да биде покриен со церада доколку на товарот му сметаат надоврешните
вриланија. Соло возилата, фургони се опремени со хидраулични рампи и рачни
палетари за полесна манипулација и достава на роба. Овој камион е изберен за
овој транспорт бидејки е еден од најдобрите камиони за извршување на ваков
транспорт. Исто така, овој камион има опрема со хидраулични рампи, што
максимално го олесува натоварот и растоварот на ваков вид на транспорт.
Овие камиони се едни од најкористените камиони за ваков транспорт. Бидејки
церадата на камионот може да се тргне скроз и товарот да биде изложен и да биде
покриен, најчесто тоа се товари на кои надворешната атмосфера не им влијае.
Церадата најчесто се користи за да се прекрие товарот од влажнос во воздухот,
дожд и друго. Церадата која е на самиот камион мора да биде безбено ставена за
да не дојде до вадење на истата додека возилото е во движење. Доколку дојде до
тоа, возачот е должен да застане и да ја прицврсти церадата, доколку не може да
го направи тоа, должен е да почека лица кои се обвластени за тоа и да му
помогнат.
Овие камиони се по познати по името “церади камиони”. Овој камион ќе има
максимална носивост од 7,5 тона, а товарот ќе тежи 3000кг.

(слика 3.1- соло камион или познат како “церада камион”

15