Republic of the Philippines

MIMAROPA Region
Province of Palawan
Municipality of Bataraza
BARANGAY TARUSAN

OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY

MESSAGE OF THE PUNONG BARANGAY

Greetings of peace!

Working in numbers is not a new concept! Banding together, partnerships,

cooperatives and the like, for a common objective and goal, is indeed ideal. And, the
end results are very rewarding! In the wilds, animals group together in the hunt, the
lions in prides, the foxes in packs and the ferocious baboons protect their group in a
very organized strategy, the male baboons encircling the group, especially the young
ones, the females carry their babies while others act as scouts watching for enemies
on the trail! For the hunters, at the end, a sumptuous feast for all the members of the
pride and the pack!

The principles of working together will never lose its charm and shall go a
long." long way! We, at Barangay Tarusan are willing partners, decisive and vigilant,
to inculcate the values of cohesiveness and teamwork, productivity, concern and
commitment, to bring about an improved quality of family life!

We are but pilgrims here on earth, who will pass by only once, we bring
nothing when we die.... but we leave behind the Love we've shared, the Hope we
have, and the Goodness we have done.

Keep track of our Barangay Profile, projects and activities in the barangay! See
where the Barangay funds are being spent!

To all the constituents of Barangay Tarusan, CONGRATULATIONS and

Mabuhay!!!

JAMES E. AGUIRRE
Punong Barangay
 BRIEF PROFILE OF THE BARANGAY

Kasaysayan ng Barangay
Ang Barangay Tarusan ay isa sa 22 Barangay mula sa Munisipyo ng Bataraza,
Lalawigan ng Palawan, Pilipinas. Ito ay may lupain na 4,531.9716 ektarya. Ang
pangalang Tarusan ay nagmula sa salitang Palaw'an na " TARO" na
nangangahulugang “Pukyutan” sapagkat nnong unang panahon ay sagana sa lugar.
Ito ay binubuo ng anim na Sitios: ang Cabunggan, Tagbituka, Biriran, Budis-Budis,
Narra-Narra at Cabuhao. Taong 1962 nang ang barangay ng Tarusan ay naging
unang upuan ng Pamahalaan sa Munisipyo ng Bataraza ng yumaong itinalagang
Mayor Datu Jolkipli Narrazid. Si Condot Pansik ay naging unang Teniente del Barrio
noong 1986, na pinalitan ni Mastarin Addie noong 1990, naging Kapitan ng
Barangay si Rokaya Narrazid at muling pinalitan ni Mastarin Addie. Si Semi Malan
at Emmanuel Yan ay nahalal na Barangay Captain noong 1993 at 1987 ayon sa
pagkakasunod.

Taong 1997 nang pumalit sa puwesto si Wilson Anigan. Noong 2002, si

Wilson Abigan ay tinapos ni Barangay Captain Daniel Pasigua na muling
makakabawi sa kanyang pwesto noong 2011 Barangay Election. Pagkatapos ay
pinalitan ni Pedrito Pansik noong 2013 na nagsilbi bilang Barangay Kapitan ng halos
2 buwan. Pagkatapos ng Halalan sa Barangay noong 2013, inihalal at kasalukuyang
pinangasiwaan ni James E. Aguirre ang Tarusan bilang Kapitan ng Barangay.

Lokasyon at Lugar ng Lupa

Ang Barangay Tarusan ay isa sa mga komunidad sa kanayunan sa timog ng
Bayan ng Bataraza sa Lalawigan ng Palawan. Ang barangay ay hangganan sa hilaga
ng Barangay Bulalacao; silangan, Dagat Sulu; kanluran, Bayan ng Jose Rizal; at sa
timog, ng Barangay Sandoval. Sa lawak na 4,531.9716 ektarya, ang Barangay Tarusan
ay humigit-kumulang 14 kilometro ang layo mula sa town proper, at humigit-
kumulang 232 kilometro sa timog ng Puerto Princesa City.
Klima
Ang Barangay Tarusan ay nasa ilalim ng Type III na klasipikasyon ng klima na
inilarawan bilang may maikling panahon ng tagtuyot na tumatagal mula 1 hanggang
3 buwan at walang malinaw na tag-ulan sa natitirang bahagi ng taon.

Mga ilog
Ang Barangay Tarusan ay dinadaanan ng Tagbituka River at Iwahig River na
nagmula sa Mt. Mantalingahan at dumadaloy sa Sulu Sea.

Populasyon at Demograpikong Profile

a. Kabuuhang Populasyon.
Batay sa census na ginawa ng Barangay Health Workers (BHW) noong 2023,
ang Barangay Tarusan ay may kabuuhang populasyon na 6,794 gaya ng
ipinapakita sa Talahanayan 1.

Talahanayan 1 Pagkakahati ng Populasyon batay sa Sitio at Kasarian, 2023.

Sitios Populasyon
Lalaki Babae Kabuuhan
Biriran 184 175 359
Tagbituka 640 638 1,278
Budis-Budis 401 375 776
Cabunggan 564 516 1,080
Narra-Narra 1,273 1,243 2,516
Cabuhao 395 390 785
Barangay Tarusan 3,457 3,337 6,794
Pinagmulan: BHW Census, 2023

b. Relihiyon

Ang mga kabahayan ng Barangay Tarusan ay higit na kaanib sa

simbahang Katoliko na binubuo ng 502 kabahayan, na sinusundan ng islam
na may 219 na kabahayan. Ang iba ay nahahati sa iba pang sektor ng relihiyon
at ang karamihan ay ang tribo ng Palaw'an na walang relihiyon.
Table 2 Pagkakahati ng mga Sambahayan ayon sa Relihiyong Kinabibilangan, 2023 .
Relihiyon Bilang
Catholic 502
Islam 219
Church of Christ 165
Our Jesus is Lord Church 70
Assembles of God 55
Methodist 50
Adventist 48
Walang Relihiyon 561
(Palaw`an tribe)
Kabuuhan 1, 670
Pinagmulan: BHW Census, 2023

c. Sinasalita/Dayalekto

Ilang wika o dayalekto ang sinasalita sa barangay gaya ng iniulat ng

BHW sa kanilang sensus noong 2023, at makikita sa Talahanayan 3. Ang
dayalektong Palaw'an ay sinasalita ng humigit-kumulang 687 sa kabuuang
kabahayan, na sinusundan ng diyalektong Bisaya na may 490 kabahayan.
Ilang kabahayan ang gumamit ng Tausug, Jama Mapun, Ilocano, Cebuano at
iba pa sa kanilang mga pag-uusap.

Table 3 Distribution of Households by Languages/Dialects, 2023.

Dayalekto Bilang
Palaw`an 687
Bisaya 490
Ilocano 203
Muslim 219
Tagalog 71
Kabuuhan 1, 670
Pinagmulan: BHW Census, 2023
Social Services Serbisyong Panlipunan
a. Edukasyon
Ang pangunahing edukasyon ay ibinibigay ng tatlong (6) Day Care
Center, talong (3) elementarya at isang (1) sekondaryang paaralan na
estratehikong matatagpuan sa barangay (tingnan ang Talahanayan 4).

Table 4 Schools by Level of Education, Location and Condition of Building, 2019.

Paaralan Lokasyon Kalagayan ng mga
Silid
Day Care Centers
Munting Anghel Day
Sitio Cabunggan Good
Care Center
Morning Glory Day
Sitio Cabunggan Needs Improvement
Care Center
Littele Star Day Care
Sitio Tagbituka Good
Center
Milky Way Day Care
Sitio Tagbituka Good
Center
Budis-Budis Day Care Made of light materials
Sitio Budis-Budis
Center and needs improvement
Neptune Day Care
Sitio Narra-Narra Needs improvement
Center
Elementary
Tarusan Elementary
Sitio Cabunggan Good
School
Narra-Narra
Sitio Narra-Narra Good
Elementary School
Biriran Integrated
Sitio Biriran Good
School
Secondary
Tarusan National High
Sitio Narra-Narra Good
School
Biriran Integrated Sitio Biriran Good
 School
Source:Barangay Survey, 2023

b. Health
Ang pagtatayo ng Barangay Health Station (BHS) ay isang
makabuluhang pag-unlad sa pagkakaloob ng mga serbisyong pangkalusugan
sa barangay. Pinamamahalaan ng isang midwife na ang presensya ay
katumbas ng laki ng populasyon ng barangay, ang iba pang mga health-
related providers ay ang sampung (10) Barangay Health Workers, (13)
Nutrition Scholars (BEANS), at isang (1) Barangay Sanitary inspector.
Kabilang sa mga pangunahing serbisyong naaabot ng mga residente
lalo na ng mga marginalized sector ay ang mga sumusunod: maternal and
child health program, immunization ng mga batang wala pang limang taong
gulang, at iba pa.
Ang kakulangan ng mga gamot, kagamitan at mga suplay ay
humihikayat sa mga tao sa pag-access sa mga serbisyo ng BHS.

c. Palakasan at libangan

Ang Barangay Tarusan ay may isang (1) covered gym na may basketball court.

Ang basketball ay itinuturing na isa sa mga pangunahing isports ng barangay.

Ito ay isang paboritong libangan at libangan ng mga lalaki sa lahat ng mga pangkat
ng edad. Ang mga liga ng basketball ay ginaganap tuwing bakasyon at sa pagdiriwang
ng fiesta at araw ng Foundation.

Lokal na Ekonomiya
a. Pangunahing Gawaing Pang-ekonomiya
Ang agrikultura ay isa sa mga pangunahing pang-ekonomiyang nagtutulak ng
Barangay Tarusan kung saan ang pagsasaka, pangingisda at pagtitinda ng pagkain
bilang pangunahing gawaing pang-ekonomiya. Ang mga pangunahing pananim ay
palay, saging. Niyog, gulay, pananim na ugat, pinya at mga puno ng prutas.
 Ang mga aktibidad sa pagsasaka ay hindi uri ng plantasyon kundi maliit,
kalat-kalat at nasa likod-bahay. At ang mga landholding ay kadalasang pagmamay-
ari ng mga may-ari na magsasaka na nakatira sa lokalidad.

Sa walong (8) sitio, apat (4) ang itinuturing na baybayin na nakasalalay sa

pangingisda bilang pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan. Ang iba pang
dalawang (2) sitio na matatagpuan sa bulubunduking lugar kung saan ang pagsasaka
sa kabundukan, niyog, mga pananim na ugat at pagtatanim ng pinya ang kanilang
pangunahing pinagkakakitaan.

Dati-rati, dumarami ang isda kahit malapit sa baybayin ng Barangay Tarusan

kung saan ang mga maliliit na mangingisda ay nakakahuli ng isda para sa pang-
araw-araw na pagkain.

b. Mga Establisyemento Pangkalakal

Base sa datos noong Disyembre 2022, ang Barangay Tarusan ay may
kabuuang 256 na establisyimento ng negosyo tulad ng ipinapakita sa talahanayan 5.
Pakyawan at tingian (mga sari-sari store) ang pangunahing uri.

Table 5
Business establishments by type of economic Activity, 2022

Uri ng Gawaing Pang- Bilang

ekonomiya
Primary
Agriculture and forestry 1
Mining and Quarrying 0
Secondary 0
Tertiary
Wholesale and Retail 256
Transport, storage and 1
communication
Other Community, Social and 5
Personal Service Activities
Kabuuhan 263

Imprastraktura
a. Pamamaraan ng Transportasyon
 Ang pinakakaraniwang paraan ng transportasyon sa loob ng barangay ay ang
motorsiklo na may kaunting magagamit na mga tricycle sa lugar. Mga residenteng
bumibiyahe sa town proper ng Bataraza

b. Pinagkukunan ng inuming tubig

Sa kabuuang 1,670 sambahayan na dokumentado noong 2023, may humigit-
kumulang 1,262 na sambahayan na kumukuha ng tubig mula sa antas 1 na pasilidad
na binubuo ng BAWASA, 203 sambahayan ang konektado sa antas 2 na pasilidad ng
tubig, at humigit-kumulang 95 na kabahayan ang kumukuha pa rin ng tubig mula sa
mga ilog/ bukal na itinuturing na hindi ligtas para inumin.

Table 8
Source of Water Supply
Source No. of Household
Level III 110
Level II 203
Level I 1262
BAWASA 1262
River/Spring 95
Total 1670

c. Source of Electricity
Ang Palawan Electric Cooperative (PALECO) ay nagsisilbi sa pagpapailaw ng
528 na kabahayan sa barangay.

Ang mga sambahayan na malayo sa power grid ay mayroong solar power

system na 1,142 na kabahayan bilang kanilang pinagkukunan ng kuryente.

d. Communication
Ang Barangay Tarusan ay mayroong dalawang operational cell site, ang Globe
at ang Bell Tell Com na ang mga tao sa lokalidad ay may access sa impormasyon at
teknolohiya at may mas mabilis na pakikipag-ugnayan sa mga pamilya sa malayo,
kamag-anak at kaibigan.
Kapaligiran
a. Tamang pamamahala ng mga basura
Bilang Mandado ng Batas, ang Barangay Tarusan ay mayroong
pasilidad sa pagkolekta ng mga materyal na matatagpuan sa sitio Narra Narra.
Gayunpaman, karamihan sa mga sambahayan ay kinokolekta ang kanilang
basura sa pamamagitan ng Municipal garbage truck tuwing biyernes tulad ng
ipinapakita sa talahanayan 9. Ilang sambahayan ang nagsasanay sa
pagtatapon ng kanilang mga basura sa mga compost pit o itapon sa MRF.

Table 9
Method of Garbage Disposal,2023
Mga paraan ng Pagtatapon Bilang ng Kabahayan
ng Basura
Collected by Municipal Garbage 1,150
truck
Dumping 201
Burning 309
Compost Pit O
Material recovery facility 10
Kabuuhan 1,670

B. Mga Pasilidad ng palikuran

Sa mga tuntunin ng pag-access sa mga palikuran, 602 na mga
kabahayan sa barangay ang may mga pasilidad ng palikuran na may mga
palikuran na may selyadong tubig, at 310 ay may mga palikuran na uri ng
hukay gaya ng nakasaad sa talahanayan 10. Humigit-kumulang 758 sa mga
kabahayan ay nagsasagawa pa rin ng bukas na pagdumi sa mga bukid at
daluyan ng tubig.

Table 10
Type of toilet Facilities, 2023
Uri ng Palikuran Bilang ng Kabahayan
Water sealed 602
Pit type 310
None 758
Total 1,670