Professional Documents
Culture Documents
Antología Latín II
Antología Latín II
2023-2024
Profesora:
Alumno:
1
2
ANTOLOGÍA POÉTICA
T. MACCIVS PLAVTVS.MENAECHMI(31 vv.)
PROLOGVS
[...]
3
Ei sunt nati filii gemini duo,
[...]
4
oneravit navem magnam multis mercibus. 25
5
Puer inter homines ibi aberravit a patre.
6
[...]
[...]
7
Is illic habitat geminus surrepticius. 68
8
PHAEDRVS(38 vv.)
Liber I
9
et quem tenebat ore dimisit cibum,
10
Hi cum cepissent cervum vasti corporis,
11
Sic totam praedam sola improbitas abstulit.
12
Si vocem haberes, nulla prior ales foret!'
13
In prato quondam rana conspexit bovem,
14
Novissime indignata, dum vult validius
V. AD LESBIAM
15
nobis cum semel occidit brevis lux,
16
conturbabimus illa, ne sciamus,
17
XIII. AD FABULLUM
18
cenabis bene; nam tui Catulli
19
quod tu cum olfacies, deos rogabis,
20
LXXXVII. AD LESBIAM
XCII. AD LESBIAM
21
de me: Lesbia me dispeream nisi amat.
22
passer, deliciae meae puellae,
23
ad solam dominam usque pipiabat.
24
O factum male¡, o miselle passer¡
P. OVIDIVS NASO.(46vv.)
AMORES I.IX
[...]
26
quis nisi vel miles vel amans et frigora noctis 15
27
ipse ego segnis eram discinctaque in otia natus; 41
28
TRISTIA I.III
29
Nec spatium nec mens fuerat satis apta parandi:
30
Ut tamen hanc animi nubem dolor ipse removit,
31
Nata procul Libycis aberat diuersa sub oris,
32
Si licet exemplis in parvis grandibus uti, 25
Carm. II, X
litus iniquum.
33
Auream quisquis mediocritatem 5
sobrius aulā.
fulgura montis.
34
Sperat infestis, metuit secundis
Iuppiter, idem
tendit Apollo. 20
35
Rebus angustis animosus atque
turgida vela.
Carm. I, XI
36
temptaris numeros. Ut melius quidquid erit pati!
37
SEXTVS PROPERTIVS (24 vv.)
Liber II, 12
El dios Amor
1 amantīs = amantes
38
fecit et humano corde volare deum:
2 satius = satiusest
3 Quam: falso relativo (relativo coordinativo)
40
(haec mea Musa levis gloria magna tua est),
Aen. I, 1-7
41
vi superum, saevae memorem Iunonis ob iram;
Aen. II
42
ductores Danaum tot iam labentibus annis
43
ingentis uterumque armato milite complent. 20
44
hic Dolopum manus, hic saevus tendebat Achilles;
45
feta armis. Pueri circum innuptaeque puellae
46
instamus tamen immemores caecique furore
47
OPCIÓN DE RELACIONAR
Autor Obra Época Temática Género
Virgilio La Eneida Clásica Fundación legendaria de Roma Épica
Lucano La Farsalia Postclásica Guerra civil Pompeyo-César Épica
Ovidio Metamorfosis Clásica Sucesión de transformaciones míticas Épica
César Guerra de las Galias Clásica Conquista de las actuales Francia y Bélgica Historiografía
César Guerra civil Clásica Enfrentamiento Pompeyo-César Historiografía
Salustio Conjuración de Catilina Clásica Conspiración contra el cónsul Cicerón Historiografía
Tito Livio Décadas Clásica Historia de Roma desde su fundación Historiografía
Tácito Anales Postclásica Historia de Roma desde la muerte de Augusto Historiografía
Suetonio Vida de los Césares Postclásica Biografías de emperadores Historiografía
Catulo Carmina Catulli Clásica Pasión desesperada por Lesbia Lírica
Horacio Odas Clásica Cantos de banquete, amor y patria Lírica
Horacio Epodos Clásica Invectivas y elogios a la serenidad Lírica
Propercio Elegías Clásica Dolor de amor Lírica
Cicerón Catilinarias Clásica Discursos contra Catilina Oratoria
Séneca Las Troyanas Postclásica Lamento de las mujeres de los vencidos Teatro (tragedia)
Séneca Fedra Postclásica Pasión por Hipólito Teatro (tragedia)
Séneca Medea Postclásica Despecho e infanticidio Teatro (tragedia)
Plauto Aulularia Arcaica Olla enterrada de viejo avaro Teatro (comedia)
Plauto Miles gloriosus Arcaica Fanfarrón burlado Teatro (comedia)
Plauto Anfitrión Arcaica Júpiter suplanta al marido Teatro (comedia)
Terencio El torturador de sí Arcaica Ruptura padre-hijo con enredo amoroso Teatro (comedia)
mismo
Fedro Fábulas de Esopo Postclásica Anécdotas con moraleja Fábula
48
PRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA
LATÍN – CASTELLANO
1. Terminología
Desaparición Adición
Al principio de Aféresis Prótesis
palabra
En sílaba interior Síncopa Epéntesis o
Anaptixis
Al final de palabra Apócope Paragoge
c) ni, ne + vocal > ñ: araneam > araña, seniorem > señor, canneam > caña,
scrutiniare
> escudriñar
d) li, le + vocal > j / ll: meliorem > mejor, taleare > tallar, humiliare
> humillar, milia > milla, paleam > paja
e) di, de + vocal > y / z: podium > poyo, radium > rayo, gaudium
> gozo, hordeolum > orzuelo; pero si van precedidas de las
vocales e, i, la y resultante desaparece: fastidium > hastío
f) ari + vocal > air (metátesis) + vocal > er + vocal: ferrarium >
herrero, calidarium > caldero, thesaurarium > tesorero,
solitarium > soltero
23) e/o > e/i y o/u, respectivamente: denarium > dinero, timere > temer,
dormientem > durmiente, carpentarium > carpintero, concludere
> concluir, petere > pedir, adducere
> aducir, complere > cumplir, concurrere > concurrir; cuando la
e final queda en hiato con la vocal tónica, pasa a y: regem > rey,
legem > ley
24) -ct- > it (vocalización)> ch(palatalización): noctem > noche, directum
> directo, lectum > lecho, tructam > trucha; pero si a la t le sigue
una i, esa t se asimila a la c: actionem > acción, factionem >
facción. A veces se simplifica el grupo -ct- en -t-: delictum > delito.
25) f en interior de palabra > v / b / h / f: profectum > provecho, trifolium
> trébol, profiliare > prohijar, infirmare > enfermar.
26) La v en inicial de palabra > v / b4: vallem > valle, ventum >
viento, vota > boda. Cuando la v está en interior de palabra,
puede mantenerse o desaparecer: avem > ave,
aestivum > estío
27) i (consonántica) en inicial de palabra + a > y: iam > ya, iacet >
yace, pero ante a átona desaparece: iactare > echar
i (consonántica) en inicial de palabra + o, u > j: iocum > juego, iudicare > juzgar
4
Ya desde el s. I d. C. se confunden el sonido de la v (la u consonantizada, fricativa) y de la b (pronunciada también
como fricativa en determinadas posiciones); este fenómeno se llama betacismo.
52
i (consonántica)en interior de palabra > y / Ø: maiorem > mayor, peiorem > peor
28) La g inicial + e, i > g (pronunciada velar fricativa sorda: j) / Ø (a
veces = h)/y: geminationem > geminación, gemmam > yema,
germanum > hermano, gibbam > giba.
29) La s inicial a veces > j: saponem > jabón, sucum > jugo
30) Las consonantes que se conservan en final de palabra son la l y
la s: mel > miel, minus > menos
31) La r final de palabra sufre metátesis y pasa a interior: semper > siempre, inter >
entre
32) En inicial de palabra la pl- y la cl- > se conservan o pasan a ll-:
plenum > pleno / lleno, clamare > clamar / llamar, clavem >
clave / llave; precedidos de consonante > ch: amplum >
ancho
33) En inicial de palabra la fl- > fl- / ll- / l-: flammam > llama, florem > flor, flaccidum >
lacio
34) En inicial de palabra la cr- > cr- / gr-: credere > creer, crinia > greña
54
EJERCICIOS Y SOLUCIÓN
*addebitare (2, 11, 13, 51) > adeudar allegoriam (1, 11) > alegoría
*cineram (1, 4, 13, 49) > cendra allocutionem (1, 2, 11, 22) > alocución
*faminem (1, 13, 18, 47) > hambre altarium (1, 4, 15, 22) > otero
*ferruminem (1, 11, 13, 18, 47) > herrumbre amas (30) > amas
*ingenerum (1, 4, 13, 49) > engendro amavi (21, 26) > amé
*pronominem (1, 13, 47) > pronombre animalia (19, 22) > alimaña
*staminem (1, 6, 13, 47) > estambre annexum (1, 4, 5, 11) > anejo
acuculam (1, 10, 13, 45) > aguja annuculum (1, 4, 11/38, 13, 45) > añojo
acutum (1, 4, 10) > agudo annum (1, 4, 11) > año
adhaerere (2, 7, 17, 23) > adherir aperire (2, 10, 13) > abrir
adscriptum (1, 4, 41) > adscrito aperturam (1, 10) > abertura
Aeolum (1, 4, 7) > Eolo apiculam (1, 4, 10, 13, 45) > abeja
aetherem (1, 2, 7, 9) > éter aquilam (1, 12) > águila arietem (1) > ariete
55
audies (15, 22) > oyes capitalem (1, 2, 13, 51) > caudal
audire (2, 15, 16) > oír caprarium (1, 4, 10, 21, 22) > cabrero
audivi (15, 16, 26, reducción) > oí captam (1, 41) > cata
aullam (1, 11, 15) > olla captare (2, 41) > catar
auriculam (13, 15, 45) > oreja cataractam (1, 24) > catarata
aurificem (1, 2, 3, 15) > orífice catenatum (1, 4, 10, 13, 19) > candado
aurum (1, 4, 15) > oro centum (1, 3, 4, 14) > ciento
autumnum (1, 4, 15, 38) > otoño cereum (1, 3, 4, 23) > cirio
bene (2, 14) > bien cervum (1, 4, 14) > ciervo
bonitatem (1, 2, 10, 13) > bondad chordam (1, 9, 14) > cuerda
bonum (1, 4, 14) > bueno cinctum (1, 4, 43) > cinto
cabannam (1, 11/38) > cabaña cingulum (1, 4, 13, 45) > cincho
caelum (1, 4, 7) > cielo civitatem (1, 3, 4, 10, 13, 51) > ciudad
calceare (2, 22) > calzar clausulam (1, 32) > cláusula
calidum (1, 4, 13) > caldo Cleopatram (1, 32) > Cleopatra
56
coeliacum (1, 3, 4, 20) > celiaco crinem (1, 2, 34) > crin
cohortem (1, 17, reducción) > corte cristam (1, 4, 34) > cresta
collarem (1, 2, 11) > collar crucem (1, 2, 3, 34) > cruz
collocare (2, 10, 11, 13) > colgar crucifixum (1, 3, 4, 5) > crucifijo
colluminare (2, 11, 13, 47) > columbrar crudelem (1, 2, 16) > cruel
comitatum (1, 4, 10, 13, 50) > condado crudelitatem (1, 2, 10, 13, 16, 34) > crueldad
comitem (1, 10, 13, 50) > conde cruptam (1, 34, 41) > gruta
comparare (2, 13) > comprar crustam (1, 4, 19) > costra
compensare (2) > compensar cultellum (1, 4, 11, 36) > cuchillo
completum (1, 4, 10, 23) > completo cum (1, 4) > con
concilium (1, 3, 4, 22) > concejo cumulatum (1, 4, 10, 13, 46) > colmado
conscientiam (1, 22, 44) > conciencia cumulum (1, 4, 13, 46) > colmo
constare (2, 35) > costar cuneam (1, 22) > cuña
contum (1, 4, 14) > cuento cuniculum (1, 4, 13, 45) > conejo
convalescere (2, 44) > convalecer cuppam (1, 4, 11) > copa
crassum (1, 4, 11, 34) > graso curtum (1, 4) > corto
cretam (1, 10, 34) > greda cynicum (1, 3, 4, 8) > cínico
57
debitam (1, 10, 13, 51) > deuda fabam (1, 18) > haba
decem (1, 2, 3, 14) > diez fabulam (1, 13, 18) > habla
dentariam (1, 21, 22) > dentera fabulare (2, 13, 18) > hablar
deputatum (1, 4, 10, 23) > diputado facis (3, 4, 18, 30) > haces
desertum (1, 4, 14) > desierto faenum (1, 4, 7, 18) > heno
despectum (1, 4, 24) > despecho falconem (1, 2, 18) > halcón
desponsare (2, 35) > desposar fatum (1, 4, 10, 18) > hado
diabolum (1, 4, 13) > diablo febrem (1, 14) > fiebre
dictatum (1, 4, 10, 24) > dechado fel (14, 18, 30) > hiel
distare (2) > distar feminam (1, 13, 18, 47) > hembra
divulgare (2, 26) > divulgar ferrarium (1, 4, 18, 22) > herrero
dominare (2) > dominar filium (1, 4, 18, 22) > hijo
dominicum (1, 4, 10, 13) > domingo fixum (1, 4, 5) > fijo
dominum (1, 4, 13, 14, 38) > dueño flammam (1, 11, 33) > llama
equam (1, 12, 14) > yegua florem (1, 2) > flor
erilem (1, 2, 17) > heril fluere (2, 23) > fluir
exercere (2, 5) > ejercer focum (1, 4, 10, 14) > fuego
extraneum (1, 4, 22) > extraño foederare (2, 20) > federar
58
foedum (1, 4, 16, 20) > feo gingivam (1, 4, 28, disimilación) > encía
foetere (2, 10, 18, 20) > heder granarium (1, 4, 21, 22) > granero
fontem (1, 14) > fuente graphium (1, 4, 9, 19) > garfio
forum (1, 4, 14) > fuero grillum (1, 4, 11) > grillo
forum (1, 4, 14, 18) > fuero grunnire (2, 11/38) > gruñir
frigidum (1, 4, 13, 16) > frío gulam (1, 4) > gola
frontem (1, 14, 18) > frente gymnasium (1, 4, 8, 28) > gimnasio
fumum (1, 4, 18) > humo harenam (1, 17) > arena
fungum (1, 4, 18) > hongo hederam (13, 14) > hiedra
furcam (1, 4, 18) > horca hominem (1, 13, 47) > hombre
furonem (1, 2, 18) > hurón hortum (1, 4, 14) > huerto
furtum (1, 4, 18) > hurto humerum (1, 4, 13, 48) > hombro
gallinam (1, 11) > gallina iacere (2, 3, 27) > yacer
gelu (4, 14, 28) > hielo inertem (1) > inerte
gemellum (1, 4, 11, 28) > gemelo infamem (1) > infame
gemitum (1, 4, 10, 28) > gemido infantem (1) > infante
generum (1, 4, 13, 28, 49) > yerno infero (14) > infiero
germanum (1, 4, 28) > hermano infidelem (1, 2, 16, 25) > infiel
gibbosum (1, 4, 11, 28) > giboso infirmitatem (1, 2, 4, 10, 25) > enfermedad
59
inflare (2) > inflar ligna (4, 37) > leña
ingenerare (2, 4, 13, 49) > engendrar lignum (1, 4, 37) > leño
insaniam (1) > insania limitare (2, 13, 50) > lindar
integrare (2, 4, 19) > entregar limitem (1, 10, 13, 50) > linde
inter (19, 31) > entre liquatum (1, 4, 10, 12) > licuado
iocum (1, 4, 10, 14, 27) > juego lucrum (1, 4, 10) > logro
iunctum (1, 4, 27, 43) > junto Martem (1) > Marte
iurare (2, 27) > jurar maurum (1, 4, 15) > moro
iuventutem (1, 2, 10, 27) > juventud mensam (1, 35) > mesa
iuvenum (1, 4, 27) > joven mensem (1, 2, 35) > mes
lambere (2, 39) > lamer metum (1, 4, 10, 14) > miedo minus (4) > menos
laudare (2, 15, 16) > loar meum (1, 4, 23) > mío
legalem (1, 2, 16) > leal milium (1, 4, 22) > mijo
legere (2, 16) > leer mitto (4, 11) > meto
legionem (1, 2) > legión mollire (2, 11, 23) > mullir
legis (4, 16, 30) > lees monticulum (1, 4, 13, 45) > montejo
ligare (2, 16) > liar multum (1, 4, 36) > mucho
60
mustum (1, 4) > mosto pertinacem (1, 2, 3) > pertinaz
nescium (1, 4, 44) > necio Phoeniciam (1, 9, 20) > Fenicia
noctem (1, 24) > noche pinnam (1, 4, 11/38) > peña
nodum (1, 4, 23) > nudo piscatorem (1, 2, 4, 10) > pescador
nominare (2, 13, 47) > nombrar plagam (1, 32) > llaga
oboedientem (1, 20) > obediente planctum (1, 4, 32, 43) > llanto
operam (1, 10, 13) > obra plenum (1, 4, 32) > lleno
operare (2, 10, 13) > obrar plicare (2, 4, 10, 32) > plegar/llegar
operarium (1, 4, 10, 13, 21, 22) > obrero plorare (2, 32) > llorar
orditum (1, 4, 10, 23) > urdido pluviam (1, 32) > lluvia
oviculam (1, 4, 13, 45) > oveja poenam (1, 20) > pena
pannum (1, 4, 11/38) > paño polire (2, 23) > pulir
paucum (1, 4, 15) > poco pollicarem (1, 2, 10, 11, 13, 23) > pulgar
pauperem (1, 2, 10, 15, 31) > pobre populatum (1, 4, 10, 13) > poblado
pausare (2, 15) > posar populum (1, 4, 10, 13, 14) < pueblo
peccatum (1, 4, 10, 11) > pecado porcum (1, 4, 14) > puerco
pedem (1, 2, 14, 16) > pie portum (1, 4, 14) > puerto
61
praegnare (2, 7, 37) > preñar quindecim (1, 4, asim., 11, 12, 13) > quince
praeiudicium (1, 3, 4, 7, 16, 27) > prejuicio Quintum (1, 4, 12) > Quinto
praeoccupare (2, 7, 11) > preocupar rapidum (1, 4, 13, 51) > raudo
precem (1, 2, 3) > prez refectum (1, 4, 24, 25) > rehecho
prehendere (2, 17, reducción) > prender reformatorem (1, 2, 10, 25) > reformador
primariam (1, 21, 22) > primera refundere (2, 23, 25) > rehundir
primarium (1, 4, 21, 22) > primero relaxare (2, 5) > relajar
profectum (1, 4, 24, 25) > provecho resolubilem (1, 2, 13) > resoluble
profiliare (2, 22, 25) > prohijar respectum (1, 4, 24) > respeto
pugnum (1, 4, 37) > puño rotam (1, 10, 14) > rueda
putare (2, 4, 10) > podar rupturam (1, 4, 41) > rotura
puteum (1, 4, 22) > pozo saecularem (1, 2, 7, 10, 13) > seglar
quaestionem (1, 2, 7, 12) > cuestión sagittam (1, 4, 11, 16) > saeta
quattuordecim (1, 3, 4, disim., asim., 11, 12, 13) > saltum (1, 4, 15) > soto
catorce
sanctitatem (1, 2, 10, 43) > santidad
sannam (1, 11) > saña sigillum (1, 4, 11, 16) > sello
saponem (1, 2, 10, 29) > jabón signa (4, 37) > seña
schemam (1, 6, 9) > esquema socerum (1, 4, 10, 13, 14) > suegro
scissionem (1, 2, 6, 11) > escisión solidare (2, 13) > soldar
scribam (1, 6) > escriba solidum (1, 4, 13, 14) > sueldo
scriptorium (1, 4, 6, 41) > escritorio somnum (1, 4, 14, 38) > sueño
sculptorem (1, 2, 6, 41) > escultor sorticulam (1, 13, 45) > sortija
scutum (1, 4, 6, 10) > escudo spatulam (1, 6, 10, 19) > espátula
sellam (1, 11, 23) > silla speculum (1, 4, 6, 13, 45) > espejo
seminare (2, 13, 47) > sembrar spissum (1, 4, 6, 11) > espeso
semitarium (1, 4, 13, 50) > sendero spumam (1, 6) > espuma
semper (14, 31) > siempre squalum (1, 4, 6, 12) > escualo
seniorem (1, 2, 22) > señor stabilem (1, 2, 6, 13) > estable
septem (1, 14, 41) > siete stabulum (1, 4, 6, 13) > establo
sequacem (1, 2, 3, 12) > secuaz stannum (1, 4, 6, 11) > estaño
serram (1, 14) > sierra statum (1, 4, 6, 10) > estado
servam (1, 14) > sierva stellarem (1, 2, 6, 11) > estelar
63
stirpem (1, 6) > estirpe Theseum (1, 4, 9) > Teseo
stratum (1, 4, 6, 10) > estrado times (4, 30) > temes
studium (1, 4, 6) > estudio traditionem (1, 2, 16, 22) > traición
succidum (1, 4, 11, 16) > sucio traditorem (1, 2, 10, 16) > traidor
sucum (1, 4, 10, 29) > jugo transgressionem (1, 2, 11, 35) > trasgresión
super (4, 10, 19/31) > sobre translatum (1, 4, 10, 35) > traslado
suspectam (1, 4, 24) > sospecha transmissorem (1, 2, 11, 35) > trasmisor
tabulam (1, 13) > tabla tremulare (2, 13, 46, disimilación) > temblar
taedam (1, 7, 16) > tea trifolium (1, 4, 25) > trébol
tam (1) > tan trunculare (2, 4, 13, 45) > tronchar
tam magnum (1, 4, 11, 37) > tamaño turbidum (1, 4, 16) > turbio
tegulam (1, 13, 45) > teja umeralem (1, 2, 17) > humeral
tenerum (1, 4, 14, 19/49) > tierno trans (35) > tras unciam (1, 4, 22) > onza
tepidum (1, 4, 10, 16, 23) > tibio undam (1, 4) > onda
terram (1, 14) > tierra ursum (1, 4, 42) > oso
tersum (1, 4, 14, 42) > tieso vaginam (1, 16) > vaina
64
varicem (1, 2, 3) > variz viduam (1, 19) > viuda
velocem (1, 2, 3) > veloz vinciculum (1, 3, 4, 13, 45) > vencejo
venis (4, 14, 30) > vienes vindicare (2, 4, 10, asim., 13) > vengar
ventrem (1, 14) > vientre vineam (1, 22) > viña
ventum (1, 4, 14, 26) > viento viperam (1, 10, disimilación, 26) > víbora
verrucam (1, 10, 11, 26) > verruga vocationem (1, 2, 22, 26) > vocación
vetulam (1, 13, 14, 45) > vieja voracem (1, 2, 3) > voraz
65
LATÍN CULTISMO PATRIMONIAL
66
datum dato dado ferrarium ferrar herrero
67
lacrimam lacrimal lágrima minutum minuto menudo
68
pluviam pluvia lluvia salarium salario salero
69