Professional Documents
Culture Documents
Chương 1. Mở đầu
Chương 1. Mở đầu
Chương 1. Mở đầu
CHUẨN ĐẦU RA
Tính chất của chất lưu liên quan đến cơ học chất lưu
CÁC CHUẨN ĐẦU RA
Phân biệt được chất lỏng và chất khí.
Tóm tắt được lịch sử phát triển của cơ học chất lưu.
Nắm bắt được sự quan trọng của thứ nguyên trong tính toán kĩ thuật.
Có kiến thức cơ bản về các tính chất của chất lưu liên quan đến lĩnh
Hệ
thống toàn khối lượng, năng lượng và động
Động lượng
p lượng
F
t
Chất
CHẤT LƯU là một chất biến dạng liên tục
Chất
rắn
lỏng dưới tác dụng của ứng suất tiếp
ĐỊNH NGHĨA VỀ CƠ HỌC THỦY KHÍ?
CHẤT LƯU – một chất liên tục biến dạng (dòng chảy) dưới tác dụng của ứng
suất tiếp
Cơ học – khoa học liên quan đến ứng xử của vật thể dưới tác dụng của lực
Cơ học thủy khí – khoa học giải quyết ứng xử của chất lưu ở trạng thái tĩnh
(thủy tĩnh) hoặc chất lưu chuyển động (động lực học chất lưu), và ảnh
hưởng của chúng đến môi trường xung quanh.
Henry Darcy (1803-1858) – Dòng chảy ngầm ống dẫn diện tích không đổi có truyền nhiệt
Jean Poiseuille (1799-1869) – dòng chảy tầng Sir Horace Lamb (1849-1934) – Sóng trong chất
rắn
Lord Osborn Reynolds (1842-1912) – chế độ
dòng chảy Wilbur & Orville Wright – máy bay đầu tiên
14
SỰ KHÁC NHAU GIỮA CHẤT LƯU VÀ CHẤT RẮN
Chất rắn
chất lưu
CHẤT
SOLID CHẤT
FLUID
RẮN LƯU
Không có hình
Có hình dạng
dạng
Dễ bị biến
Khó biến dạng
dạng
Không bị biến
Bị biến dạng
dạng liên tục
liên tục dưới
dưới tác dụng
tác dụng của
của ứng suất
ứng suất tiếp
tiếp
CÁC TRẠNG THÁI CƠ HỌC CỦA CHẤT LƯU
• Dòng chảy không nén • Giải quyết các bài toán về • Giải quyết mối quan
được ở trạng thái tĩnh vận tốc, gia tốc và biểu đồ
hệ giữa vận tốc và gia
dòng chảy
(hydrostatics) tốc với LỰC VÀ MÔ
• Lực và năng lượng tạo ra
MEN gây ra các đại
• Giải quyết các bài vận tốc và gia tốc không lượng động học này.
toán chất khí tĩnh nén được xét đến.
được- khí tĩnh học
• Khái niệm về sự liên tục giả định rằng vật chất được
phân bố đồng đều và hoàn toàn lấp đầy không gian
mà nó chiếm giữ.
• Tính chất của chất lỏng và chất khí phụ thuộc vào cấu
trúc phân tử của chúng. Tuy nhiên, ứng dụng kĩ thuật rất
khó để phân tích các chất này ở cấp độ phân tử.
• Ứng xử của chất lưu là sự quan tâm chính trong các ứng
dụng kĩ thuật.
• Một vật chất liên tục trong
đó các đại lượng như vận
Chất lưu tốc và áp suất có thể
được coi là không đổi tại
liên tục bất kỳ mặt cắt nào bất kể
vận tốc của từng hạt chất
lưu.
ÁP SUẤT
Áp suất Áp suất
Áp suất tác dụng lớn nhất nhỏ nhất
vuông góc với bề mặt
vật thể và tăng theo độ Nước
Lực
Áp suất =
Diện tích
Áp suất là lực trên 1 đơn vị diện tích, ở đó lực vuông góc với bề mặt diện tích.
Phép đo lực tác dụng lên một diện tích bề mặt
ÁP LỰC
Khi ta lấy ngón tay khẽ bịt lỗ hở của vòi nước ta
cảm thấy áp lực của nước đè lên ngón tay.
Khi bơi lội thật sâu trong nước ta cảm thấy tai bị
đau, đó cũng là do áp lực của nước đè lên màng
nhĩ.
Những ví dụ trên chứng tỏ là khi có một vật rắn
tiếp xúc với chất lỏng thì các phân tử của chất
lỏng sẽ tác dụng lực vào vật rắn tiếp xúc với nó.
Lực tác dụng này được phân bố trên toàn bộ diện
tích tiếp xúc.
1.2 ĐƠN VỊ, THỨ NGUYÊN SỬ DỤNG TRONG KĨ THUẬT
THỦY KHÍ
Bất kỳ đại lượng nào cũng có thể biểu diễn theo các Hệ đơn vị trên. Đôi khi chúng ta có thể nhầm lẫn
cách biểu diễn chính xác theo một hệ đơn vị, đặc biệt trong lĩnh vực Thủy khí.
CÁC ĐƠN VỊ DẪN XUẤT
CÁC TÍNH
1.3 CÁC CHẤT
TÍNH VẬT
CHẤT CỦACHẤT
LÝLÝCỦA
VẬT CHẤT LƯU
LƯU
Các tính chất của chất lưu có liên quan mật thiết
đến trạng thái của chất lưu
Độ nhớt
Mật
Chất lưu nén độ
được Các tính chất
vật lý
kg
Khối lượng
== m
kgm-3 V m3
Thể tích
Định nghĩa
Tỷ lệ giữa trọng lượng riêng của một chất với trọng lượng triêng của
nước ở nhiệt độ tiêu chuẩn (4C) và áp suất khí quyển.
SG s s
w @ 4C w @ 4C
Động
lực học
Độ nhớt
Động
học
ĐỘ NHỚT ĐỘNG LỰC, µ
Định nghĩa
Độ nhớt động lực, µ , là Ứng suất tiếp tuyến ()trên 1 đơn vị diện tích
cần thiết để kéo một lớp chất lưu với vận tốc đơn vị qua một lớp khác ở
cách nó một đơn vị trong chất lưu
Đo m a sát bản thân của các hạt chất lưu
•Sự kết dính phân tử
•chất lưu kháng lại sự biến dạng
Nước:
du
dy
Không khí:
Đơn vị:
ĐỘ NHỚT ĐỘNG HỌC,
Định nghĩa
Là tỷ số giữa độ nhớt động lực và khối lượng riêng của chất lưu
hợp tồn tại các lực hấp dẫn và nhớt đáng kể.
v
Nước = 1.14x10-6 m2/s;
Không khí = 1.46x10-5 m2/s;
Chất lỏng
• Độ nhớt của chất lỏng giảm theo nhiệt độ, ngược
lại độ nhớt của chất khí tăng theo nhiệt độ.
• Bởi vì các phân tử chất lỏng mang nhiều năng
lượng hơn ở nhiệt độ cao và chúng có thể kháng
cự lại lực liên kết giữa các phân tử mạnh hơn.
Chất khi
• Kết quả là, các phân tử chất lỏng được cung cấp
năng lượng có thể chuyển động tự do hơn.
Nhiệt độ • Trong chất khí, hoạt động giữa các phân tử là
không đáng kể và các phân tử khí ở nhiệt độ cao
chuyển động ngẫu nhiên với vận tốc lớn hơn.
ĐỊNH LUẬT NEWTON VỀ ĐỘ NHỚT
Khi chất lưu di chuyển sẽ tạo ra ứng suất tiếp tuyến
Nếu không có sự di động giữa các phần tử chất lưu chuyển đông
không có ứng suất tiếp tuyến
Khi các phân tử chất lưu tiếp xúc với biên cứng sẽ có cùng vận tốc với
biên cứng
Chuyển động của chất lưu qua lớp biên cứng có thể hình dung như các
lớp chất lưu chuyển động qua nhau.
Vận tốc trong các lớp chất lưu tăng lên theo khoảng cách từ biên cứng
y
v
Dòng chảy qua một biên cứng
ĐỊNH LUẬT NEWTON VỀ ĐỘ NHỚT
Điều quan trọng là phải đánh giá độ lớn của ứng suất tiếp
hình thành bởi chất lưu chuyển động Bề mặt cố định
Lực
Bề mặt cố định
du
Định luật Newton về độ nhớt: (1.1)
• Độ nhớt động lực chỉ phụ thuộc vào trạng thái của chất lưu, đặc biệt là nhiệt độ.
• Độ lớn của gradient vận tốc (du/dy) không ảnh hưởng đến độ lớn của độ nhớt .
CHẤT LƯU NEWTONIAN &
NON NEWTONIAN
Ví dụ: Không khí, nước, dầu, xăng, cồn, Kerosene, Benzene, Glycerine
được coi là
Chất lưu không Định luật Newton Chất lưu Newtonian
tuân theo về độ nhớt
CHẤT LƯU NON NEWTONIAN
Nhựa Bingham
Chất dẻo
Nhựa
Chất lưu
Newtonion
Lý
tưởng
* Độ dốc của đường cong tại một điểm là độ nhớt biểu kiến của chất lỏng tại điểm đó
Bài tập 1
• Khe hôû beà daøy t giöõa hai ñóa troøn ñöôøng kính d naèm
ngang cuøng truïc ñöôïc boâi trôn baèng daàu nhôùt coù μ,ρ.
Moät ñóa coá ñònh, moät ñóa quay vôùi toác ñoä n voøng/ph.
• Tìm ngaãu löïc caûn & coâng suaát.y=0: u=0, taïi y=t: u=V
LỰC CĂNG BỀ MẶT, σ
Phân tử
trên bề
Lực căng bề mặt:
mặt
• được định nghĩa là lực tác dụng lên 1 đơn vị
Phân tử
trong chiều dài trên bề mặt của chất lỏng
chất
lỏng
2r pr 2
2 pr
p
r 2
Đơn vị: N/m
ÁP SUẤT BAY HƠI, Pv
Áp suất bay hơi
• được định nghĩa là áp suất ở đó chất lỏng chuyển sang trạng
thái hơi
• áp suất mà ở đó hơi của chất lỏng cân bằng nhiệt động
học với trạng thái ngưng tụ của nó ở một nhiệt độ nhất
Nước • Các phân tử di chuyển trên bề mặt của chất lỏng
tạo áp suất trong bề mặt giới hạn.
Nếu lực liên kết > lực kết dính, mặt khum trong ống thủy tinh sẽ có
dạng như trong hình (a) và (b)
Ở đó h = chiều cao của sự gia tăng mao dẫn (hay chỗ lõm)
= lực căng bề mặt
Units= m @ mm = góc ướt (tiếp xúc)
= tỷ trọng riêng của chất lỏng
r = bán kính ống
TÍNH NÉN ĐƯỢC
CHẤT LỎNG:
- Hầu hết các loại chất lỏng rất khó nén nên coi là chất lưu không
nén được.
- Một dòng khí chuyển động với vận tốc nhỏ thì sự thay đổi mật
độ không đáng kể nên vẫn được coi là chất lưu không nén.
- Khi dòng khí chuyển động với vận tốc lớn hơn 0,3 lần vận tốc
âm thanh (~100m/s) thì mới coi là chất lưu nén được
CHẤT KHÍ:
- Đối với chất khí xem là lý tưởng: pV = RT hay p = RT
• Noài aùp löïc goàm phaàn truï troøn coù ñöôøng kính
d=1000mm, daøi l=2m; ñaùy vaø naép coù daïng baùn
caàu. Noài chöùa ñaày nöôùc vôùi aùp suaát p0.
• Xaùc ñònh theå tích nöôùc caàn neùn theâm vaøo noài ñeå
taêng aùp suaát trong noài töø p0=0 ñeán p1=1000at.
• Bieát heä soá neùn cuûa nöôùc laø βp=4,112.10-5
cm2/kgf=4,19.10-10 m2/N.
• Xem nhö bình khoâng giaûn nôû khi neùn
• V0 ; p0 : theå tích vaø aùp suaát nöôùc ôû traïng thaùi ñaàu;
• V1 ; p1 laø theå tích vaø aùp suaát nöôùc sau khi neùn;
Bài tập 8
• Daàu moû ñöôïc neùn trong xi lanh baèng theùp thaønh daøy
tieát dieän ñeàu nhö hình veõ.
• Xem nhö theùp khoâng ñaøn hoài. Coät daàu tröôùc khi neùn
laø h=1,5 m, vaø möïc thuyû ngaân naèm ôû vò trí A-A. Sau
khi neùn, aùp suaát taêng töø 0 at leân 50 at, thì möïc thuyû
ngaân dòch chuyeån leân moät khoaûng Δh=4 mm.
• Tính suaát ñaøn hoài cuûa daàu moû
Bài tập 9
• Moät bình theùp coù theå tích taêng 1% khi aùp suaát taêng theâm 70 MPa. ÔÛ ñieàu kieän
chuaån, bình chöùa ñaày nöôùc 450 kg ( ρnöôùc=1000kg/m3). Bieát Kn=2,06.109 Pa.
• Tìm khoái löôïng nöôùc caàn theâm vaøo (ôû ñieàu kieän chuaån) ñeå taêng aùp suaát trong bình
leân 70 MPa.
– Goïi V0 ; p0 laø theå tích,ø aùp suaát nöôùc ôû traïng chuaån ban ñaàu; V1 ; p1: theå tích vaø aùp
suaát nöôùc ôû sau khi neùn;
– Theå tích bình luùc ñaàu VB
1.3 CÁC LỰC TÁC DỤNG TRONG CHẤT LƯU
THÀNH
PHẦN LỰC
NGOẠI
NỘI LỰC
LỰC
Khi löu chaát tónh: τ=0→ p = σn: AÙp suaát thuyû tónh
THE END