³ee Dev³e ³eesefve keÀer Deelcee³eW Yeer nQ, efpemekesÀ efueS yeeyee ves DeveskeÀ cegjefue³eeW ceW keÀne

efkeÀ SkeÀ
ce®íj keÀer Deelcee Deewj ceveg<³e keÀer Deelcee oesveeW ªhe ceW meceeve nQ, GvekesÀ ceve-yegef×-mebmkeÀejeW ceW
efYevvelee nw, efpemekesÀ DeeOeej hej GvekeÀe heeì& ®euelee nw~
efJeveeMe kesÀ yeeo Jes Deelcee³eW Yeer hejceOeece pee³eWieer ke̳eeWefkeÀ hejceOeece meJe& DeelceeDeeW keÀe
Iej nw~ Yeues JeneB meYeer DeelceeDeeW keÀe GvekesÀ iegCeeW-mebmkeÀejeW kesÀ DeeOeej hej Dehevee-Dehevee meskeÌMeve
nw~ GmekesÀ efueS lees yeeyee ves ceveg<³eelceeDeeW kesÀ efueS Yeer keÀne nw efkeÀ efYevve-efYevve Oeceex keÀer Deelcee³eW
Deueie-Deueie meskeÌMeve ceW jnleer nQ~ pewmes efkeÀ hejceOeece ceW DeelceeDeeW kesÀ Peeæ[ ceW efoKee³ee nw~ SkeÀ
Oece& keÀer Deelcee³eW Yeer SkeÀ meeLe SkeÀ ner mLeeve hej veneR jn mekeÀleer, GveceW Yeer iegCeeW Deewj mebmkeÀejeW
kesÀ DeeOeej hej efYevvelee nesieer DeLee&led GvekesÀ ûeghe neWies~ keÀesF& hejceelcee kesÀ efvekeÀì jnWieer keÀesF& otj
jnWieer~ Fme mel³e keÀes mecePeves kesÀ efueS ®eslevelee keÀer ke̳ee keÀmeewìer nw, Jen Yeer peevevee Deefle
DeeJeM³ekeÀ nw, efpemekesÀ DeeOeej hej peæ[, pebiece Deewj ®esleve keÀe efveCe&³e neslee nw~ peye nce peeveJejes
keÀe ceeb kesÀ meceeve otOe heer mekeÀles, h³eej mes ieeso ceW G"e mekeÀles lees hejceeOeece peeves ceW ³ee hejceOeece
ceW jnves ceW ncekeÀes ke̳ee DeeheefÊe nw~
Deelcee ceW ªhe ceW meYeer Deelcee³eW ®eens Jes efkeÀmeer Yeer ³eesefve keÀer neW, hejceelcee kesÀ ye®®es nQ
ke̳eeWefkeÀ efvejekeÀej DeeeflcekeÀ mJe ªhe ceW Tb®e-veer®e, yeæ[s-íesìs keÀer keÀesF& yeele veneR nw, Jen lees Mejerj
ceW Deeves kesÀ yeeo Deeleer nw~ hejvleg hejceelcee ceveg<³e leve ceW Deeles nQ, FmeefueS ceveg<³eeW keÀe efhelee keÀne
pee³esiee~ ceveg<³e mebmeej keÀe meJe&Þesÿ ÒeeCeer nw, efpemekesÀ GlLeeve-heleve hej meYeer ÒeeefCe³eeW Deewj meceûe
efJeée keÀe GlLeeve-heleve DeeOeeefjle neslee nw, FmeefueS ceveg<³eeW keÀer meÃefle nesves mes meJee&lceeDeeW keÀer
meÃefle nes peeleer nw~ efkeÀvneR ceveg<³eeW kesÀ keÀceeX Deewj mebmkeÀejeW keÀes osKeW lees Jes peeveJejeW mes Yeer yeodlej
osKeves ceW Deeles nQ peye efkeÀ keÀF& peeveJejeW kesÀ iegCe-mebmkeÀej ceveg<³eeW mes Þesÿ osKeves ceW Deeles nQ~ yeeyee
ves Yeer keÀF& ³eesefve keÀer DeelceeDeeW kesÀ iegCe-mebmkeÀejeW keÀer ceefncee keÀer nw~ pewmes ceOeg-cekeÌKeer, YeÏcejer
Deeefo~
Q. Deelcee keÀer ®eslevelee keÀer hejKe ³ee keÀmeewìer ke̳ee nw?
DeelceeDeeW keÀer ®eslevelee kesÀ efveCe&³e kesÀ efueS efJeefYevve ceeheoC[ nQ, GveceW mes kegÀí keÀe ³eneB JeCe&ve
keÀjles nQ~ Fve ceeheoC[eW ceW mes 75 hejmesvì leL³e efkeÀmeer ceW osKeves ceW Deeles nQ lees keÀne pee³esiee efkeÀ
GmeceW ®esleve Deelcee nw Deewj pees ®esleve Deelcee nw, Jen hejceOeece ceW DeJeM³e pee³esieer ke̳eeWefkeÀ
hejceOeece meYeer DeelceeDeeW keÀe Iej nw~~
1. Deelcee Mejerj ceW ÒeJesMe keÀjleer Deewj Mejerj íesæ[leer nw DeLee&led Deelcee Deewj osn oesveeW Deueie-
56