Ы]Ш)

ՎՆՊ

Ի U Պ a Ն O Г Շ Ն ^ У Թ a rԳ Մ U Ն D У

Ճ Ո Վ Ճ Ա Ն Ն Ե Ս Գ Ր Ի Գ -Օ Ր Տ Ս Ն Օ

«ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ԳՐՈՂ*
ՀՐՍՏԱՐԱԿՉՈԻԹՅՈԻՆ. ԵՐԵՎՍՆ
ւա
ԳՄԳ 84, քԱր
Կ—788

Կորտասաբ, 1ս.
Կ— 788 Վիճակախաղ, [Վ եպ }1[Իսպ . թարգմ, Հ. Գրիղոր^
յա նը >յ — Եր.։ Սովետ, գրող, 1983 .— 440 էջ.
Վեպի գործէէղությոէնները ծա վա լվհսէ են նավի վրա , ար հավաք^
վա ծ մարդիկ վիճակախաղով շահել են հեոավոր ճան ապար հոր ղա թ յա ն
իրավունք։
Ոէղևորներին ինշ^ինչ պատճառներով չեն հա յտ նում, թե ար են
ոպևորվոսք, և յո։րա քա նչյսւրի աոքև հար^ է ծառանում^ ենթա րկվել
նավի հրամանաաա րությանր, թե պարղել խորհրդավոր արդեչքի պատ-'
ճաոներլր։
4703000000 (1007) ԳՄԳ 84. 7 Ար
83 օՏճ
704 (O i) 83 H Օհդ)

Editorial Sudamericana. Buenos Aires

աՕովետական գրող» հրաաարակԼՈւթյոենջ թարգմանված է հայերեն, է$83
УյO^У)OOհ^iУ)<УУУУ,(УX^ir>У<>0<)00000<>0(>(>0(><>C><Уյ(>У></>00<Kr:/>:У>>(Հ^У/>

4:...Վիսքասսւքւն ին^սլւ/ս վւսր^յի 1ււււսսւՐԱւ կ. մի սւն-

՝qшlfшյti «սսվսրական» յարք}կա14^ նԼա և բն|>հր|^ս՝*
^յ»։։ )ւճ^Ա|և*ս ն1.րկսւյ|Ա|<;|Աի (^րան^" փւ> քրփ^սււււհ (ւ1.ւուււ-
ք^րքրակա& դարձ&ելուլ: Պատաւքյւ ւքԼջ սււքէւ(*1ւ]ւ1« կւս՛'
րեփ ^ր^սւն||ել ևրէսս^» քա^ւի ււՐ հւււււարւսկ յար<}|«կ
Ա1 ւքե& ւ^սւք| Լ էքւսԱԱ1 ւ1|> սւնքւրսւր1եշւո կասյհր
|ւրւ«<|է*ւււթյու1ւէւհրււէւք. ւ1ււ*1ոքէւ'' ^ւ*?սւ{*էյ1ք|ու[
քքոււէ^» ք)^ւէս1րաւ(ւ^իւււ[>|էսն{ւ կ|uш|uшLГtГ:>:

Տ . Դ«ււսւււե«ւկ|ւ. <էԱպուշ|1», >ււ|կւււ| ւ^ ւ1հա,

գյ.ք)փւ:

արկիզէէւհքէն դուրս երսվ ժամը հինգին , — մտածեը Սար՝-

լոս Լոպ եսը։^ Որտե^ղ եմ կարդաըել, գրողը տանի»։
նստած էին <1(Լ ո ն դ ո ն ո ւմ Պ ե ր ո ւ և Ավենիդա էիողոըների
անկյունում, հինգն անը էր տասը րոպեք Մարկիզուհին դարս
ելավ Ժամը հինգի^ն։ Ւնքնարերական' հիշողությունները ըրելսւ
համար Լոպեսը ընըեը ղլք^*-ի*Ը ^ կում արևը ((Քիլմես Կրիսաա^
լից>^» առանձնապես սառը չէր*
-^Երբ մեկին շեղում են իր կյանքի սովորական հունից,
նմանվում է ափ նետած ձ կ ա ն ա ս ա ց դոկտոր Ռեստելլին,
նայելով իր գավաթին ։ — ^իտեք, չափազանց վարժվել եմ ժամը
չորսին քաղցր մատե խմելուն։ Հապա նայեցեք այն տիկնոջը,
որը դուրս է գալիս ստորգետնյա անցուղուց, չգիտեմ, կկարողա^
նա**ք ջոկել այսքան անցորդների մեջ։ Այ, տեսեք, անցնում է,
այն շիկահերը։ Հետաքրքիր է, կհանդիպեիք այդպիսի շիկահեր
գեղեցկուհիների մեր հաճելի ճամփորդության ընթ ացքում ։
— Կասկածում եմ , — ասաց Լոպեսր։~~^ Ամենագեղեցիկ կա^
նայք միշտ ճամփորդում են մյուս նավով, բախտի բան է։
— Ահ, հոռետես ջահելություն , — ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ —
Չնայած եռուն տարիներս անցել են, բա յց տեղն եկած տեղը
կարող եմ ջահելությունս մտաբերել։ Այսուհանդերձ պահպանել
եմ ամբողջ լավատեսությունս, և, որ նավում կվայելենք գեղե-
^ղջիկեերի ընկերակցությունը^ նույնքան եմ վստահ, որքան
 վստահ եմ ճամպրուկիս մեջ կատամարկյան ողոլ երեք շշի
յոէթյանը ։
— Դեո կտեսնենք, եթե իհարկե ճամ փորդենք,— ասաց
Լսպեսը։ — Ւնշ վերաբերում է կանանց, ահա, մտնում է մեկը,
հանուն որի արժե գլուխներդ շրջեք յոթանասուն աստիճանով^
ջստ ^լորիղա յի ։ Այսպես».* հոպ։ Այն մեկը, որ խոսում է
երկարամազ տիպի հետ։ Դատելով կերպարանքներից, պիտի որ
մեր ուղեկիցներից լինեն, չնայած անիծվեմ, թե պատկերաց*-
նամ եմ^ ինչ տեսք են ունենալու նրսւնք, ովքեր ճամփորդելու
են մեզ հետ։ Մի^մի գավաթ գարեջուր էլ չխմե^^նք։
Դոկտոր Ռեսաելլին հաճույքով համաձայնեց։ կոշտ օձիքով,
գորշ պիսակավոր կապույտ փողկապով^ նա զարմանալիորեն
նման է կրիտյի, մ տածում էր Լոպեսր։ Ռեստհլլին պենսնե էր
կրում, որը վտանգի տակ էր դնում կարդապահոլթյունր ազգա^
յին քոլեջում, ար նա դասավանդում էր Արգենտինայի պատ*
մություն (իոկ Լոպեսր^ իսպաներեն), իր ողջ գիտական տեսքով
հր ահրելով աշակերտներին^ հորինելու զանազան մականուններ
Սև Կատվից մինչև ^*իթիզր* ^(Հետաքրքիր է, թե ես ինչ մակա*
նուննհրի եմ արմանացեթ, կեղծավորաբար մտածեց Լոպհսը։
Վստահ էր, որ աշակերտները բավարարված կլինեն
իրեն ուղեցույց^ Լոպես կամ էլ նման մի բան։
— Հրաշալի արարած է ,— նկատեց դոկտոր Ռեստելլին։ —
Վատ չէր լինի, եթե ճամփորդեր մեզ հետ։ Չգի տեմ, աղահամ
օդի, թե արևադարձային գիշերների հեռանկարից է, բույց պիտի
խոստովանեմ, որ տրամադրո։ թյոէնս անչափ բարձր է։ Գործ*
ընկեր և բա րեկ ամ^ կենացդ։
— Ձերն էլ, դոկտոր և բախտակից, — ասաց Լոպեսը, մի
մեծ կում անելով կեսլիտրանոց գավաթից։
Դոկտոր Ռեստելլին հարգում էր (չափավոր) իր պաշտոնակ*
!,ին ու ընկերոջը։ Ուսուցչական ժողովներում նա սովորաբար
չէր կիսում այն ցնորական դատողությոլններր, որոնցով հան*
դես էր գալիս էոպեսը' հետևողական պաշտպանը բոլոր ան*
ուղղելի պորտաբույծների ու դանդալոշների, որոնց խելքը գնում
է ստուգողական աշխատանքներին արտագրելու համար կամ
էլ թերթ կարդալներն է բռնում Վիլկապոլխիոյի մարտերի ամենա*
թունդ պահին (կարծես հեշտ է առանց նվաստանալու պատմել
այն քոթակի մասին, որ կերավ մեր Բելգրանոն իսպանացինե­
րից)* Բայց եթե մի կողմ դնենք բոհեմական բարքերը, Լոպեսն
6
 հրեն դրսևորել է որպես հիանալի գործընկեր և միշտ էլ
<1 աստ է եղել րնդունելու, որ հուլիսի 9-ին պետք է անպայման
հաո. ասի դոկտոր Ռեսսրելլին, ^րը համեստորեն տրվեը դոկտոր
Գուգլիելմետիի հորդորներին և ամբողջ Ուսոլրշական կազմի
որքան ջերմ, նույնքան էլ անտեղի խնդրանքներին։ ք^այք ե
էսյնպես, բախտի բան էր, որ հենք Լոպեսր շահեք տուրիսաւս-
կսէն վիճակս։ ի։ աղի տոմսը և ոչ թե նեգր Գոմեսլ։ կամ էլ երրորդ
կուրսի անգլերենի ոլսուքչուհին։ Լոպեսի հետ միշտ էլ կարելի
է լեզու գտնել, չնայած երբեմն ընկնում է ավելորդ լի ր ե ր ս ։֊
լիղմի մեջ, կամ նույնիսկ հակվում անվայելուչ ձախության,
մի բան, որ Ռեստելլին չէր կարոէլ թույլ տալ և ոչ մեկինւ
Բայց, դրա փոխարեն, էոպեսին դքէէր էին գալիս աղջիկներն ու
ձիարշավները։
— Երթ լրացավ քո տասնչորսերորդ ապրիլբ, քեֆ-ուրա|սու-
թյանր անձնատուր եղար,— քթի տակ դնդնում էր Լոպեսր։ —
Ւսկ դո'*ւք ինչու տոմս գնեքիք, դոկտոր։
— Բարեկամս, ես չկարողաքա սենյորա Ռեբոր։սյի րուռն
գրոհների դեմն առնել։ Դուք հո գիտեք, թե ին^չի է վերածվում
սույն սենյորան, երբ վրտ է պրծնում։ Զեր հոգին է'*լ է հանել։
Ւնչ խոսք, մենք պեաք է հիմա անսահման երախտապարա լի~
նենք նրան։
— Ուղիղ ութ դասամիջոց հալածեք , — ասաք Լոպեսր։ —
Բոռի նման կսլել էր, պրծում չկար։ Տարօրինակն այն է, որ
չես հասկանում, թե իր օգո^ւտն ինչ է։ Ըստ էության^ մի շատ
սովորական վիճակախաղ։
— Շատ կներեք, այդ մեկն արդեն չեղա վ։'Ո ա հատուկ,
բոլորովին տարրեր վիճակախաղ է։
— Ասենք թե, բա յք ինչո'*ւ էր տոմսերը մադամ Ռեբորան
վաճառում ։
— Ենթադրվում է , — խորհրդավոր տոնով ասաք դոկտոր
Ռեստելլին,--- որ այս վիճակախաղի տոմսերը նախատեսվել են
հատուկ անձանց համար, այսպես ասած^ ընտրյալների։ Հա վ ա ֊
նաբար, կաէւավարռւթյո ւնն ապավինել է, պաէոմութ յան ր հայտ­
նի են նմանօրինակ դեպքեր, մեր կանանց բարեհաճությանը։
Եվ միաժամանակ, հոգ է տարել, որպեսզի շահողները չշփվեն,
այսպես աՍած, ստորին խավերի հետ։
— Ասենք թե , — համաձայնության եկավ ԼոպԼսը— ր^*^յՏ
7 .
պուք մոռանամ հ,բ, որ շահողնԼրը իրավունք ունեն իրենչք հետ
վերցնելու երեք ազգականի։
— հանգուգյալ աիկինս և դուստրս'
երիտասարդ Ռորիրոսայի տիկինը, կարողանային ինձ ուղեկ^

— Ինչ խոսք, ինչ խոսք, — աս աք Լոպեսր, — ձեր պարա^

դան ուրիշ է։ Բս/(ք ասեմ ձեզ առանք դես ու դեն րնկնԼլու'
ենքյադրենք, թե ես, օրինակ, խեքքս թռքնեի և ինձ հետ ճամ^
փորդելու հրավիրեի քույրիկիս, այ դուք այն ժամանակ կտես­
նեիք, թե ինչ ասել ք, ստորին խավ' ձեր խոսքերով ասած,.*
— Չեմ ուզում հավատալ, որ ձեր դեռատի քույրիկը***
— Ինքն էլ չի հավատում,— առաք Լսպհսը,— րս^յՏ վսոտահ
եղեք, որ նա այն տիպերիք է, որոնք անգրագետ են խոսում,
ր։սյք գանում են, որ «փսխելը» շատ կոպիտ բառ է։
— Եվ իսկ ապես, բավականին կոպիտ բառ է։ Ես կոերա-
դասեի <(սրախաոնուքր»։
— Իսկ նա ընդհակառէսկը, գերապատվություն կտար «ետ
տալուն» կամ < սիրտը թափելուն»։ Իսկ ի^^նշ կասեիք մեր աշա­
կերտի մասին։
ՎԼրշաքնելով գարեջուրը, դոկտոր Ռեստելլին սոսրվ1ք
տաղտկալի մաածումներով։ Ոչ մի կերպ չէր կարողանում հաս­
կանալ, թե ։սյդ ինչպես պատահեց, որ բավականին պնդերես,
բա յց ոչ այնքան հիմար և գրեթե ազնվական տոհմից սերված
սենյորա էհեբորան իրեն թույլ տվեց նսեմանալ այն աստիճան,
որ սկսեց տոմսեր տարածել բարձր կուրսերի աշակերտության
շրջանում։ Որպես պատահականության և անասելի հաջողու­
թյան ցավալի հետևանք, ինլպիսին ազդարարել կարող էին մի­
այն Մոնթեկարլոյի Կազինոյի, այն էլ ոչ այնքան հավ ասա ի
քրոնիկները, Լոպեսից և Ռեստելլիից բացի, վիճակախաղում
շահեց նաև քոլեջի սան, վերին աստիճա նի անբան ու Լոլիրշ
Ֆելիպե ՏրԼխոն, որը մասնագիտացած էր սանձարձակ հարայ­
հրոցներ սարքելու և անվայելուչ ձայներ արտաբերելու ասպա­
րեզում' Արգենտինայի պատմության տլասաժամ երին։
— Հավատացեք, Լոպես, այդ սողունին չպետք է թույլ տան
նավ բարձրանալ։ Ամեն ինչից զատ, ախր նաև անչափահաս է։
• — Ոչ միայն կբարձրանա շոգենավ, այլև հետը քարշ կտա
ազգականներին, — ասաց էոպ հսը։-^ Ես դա իմացա լրագրոԼլ
ընկերոջիցս, որը հասցրել է զրսւցել շահողներից մի քանիսի
հետ։
Խեղճ Ռեստելլի, խեղճ ո։ հարգարէ}ան Սև Կատու։ ճամփոր-
ղոէթյան ամբողջ րնթացքա մ, եթե այն, իհարկե ^ կայանա,
քոլեջի ստվերը հեէոա պնդելու է նրան, և աշակերտ Ֆհլիպե
Տրեխսյի զրնգուն ծիծաղը թունավորելու է նրա. անմեղ սիրա ֊
խէէէղերր, Նեպտունի տոնական թափորը, շոկոլադով պա ղպ ա֊
էլակը և ծովային մկրտության սովորաբար այնքան զվարճալի
արարողությունը։ ((Մտքով չի էլ անցնում, որ Պլասա ՕնսԼյի
բարում գարեջուր եմ խմել Տրեխոյի ու նրա ընկերների հհ տ, և
նրանց շնորհիվ իմացել թիթիզի և Սև Կատվի պատմությանը**.
Որքան պահպանողական պատ կերացում ունի խեղճ մարդը
ուսուցչի աշխատանքի մ ասին})։
— Դա կարող է Բ^^ի հետևանք ունենալ,— հու սաղրված
ենթադրեց դոկտոր Ռեստելլին ։ — Ծնողների ներկայությունը
կղազի նրան։ է^*'նչ ե՜ք կարծում։ Ինչ խոսք, չհամաձայնվել այս
հարցում^ հնարավոր չէ։
— Հապա նա յեցեք , — ասաց Լոպեսր, — ^սյն երկվորյակ՝-’
ներին, այսինքն, գուցե իրար շատ նման քույրեր են, Պերու
փողոցի կ"Ղ^իՅ գալիս, այ, հիմա հատում են Ավենիդան։
Տես ա^ք։
— Կասկածում ասաց դոկտոր Ռեստ ելլին ։ — Մեկը
սպիտակ զգեստով է, իսկ մյոս։ր^ կանանչ։
— Իսկ և իսկք Սպիտակն, ինչ խոսք, ավելի գեղեցիկ է*
— Իսկապես լավիկն է։ Այո, Սպիտակ ղգեստովր։ Հըմ,
հրաշալի ոտիկներ ունի։ Ոնց որ թե մի քիչ շատ է շորորում։
Հետաքրքիր է, մեր ժողովականներից չե՚^ն։
— Ոչ, դոկտոր, պարզ երևում է, որ անցնելու են գնան։
— Յավալի է։ Պիտի ասեմ, որ ժամանակին մտերմացել էի
մի աղջկա հետ, որը շատ էր նման սրանցից մեկին։
— Սպիտակի^ն։
— Ոչ, կանաչ զգեստովին։ Պիտի միշտ հիշեմ, թե ինչպես
ք քսյցք թերևս դա ձեզ չհետաքրքրի։ Ի դեպ, մինչև ժողովր կես
քհյյմ ունենք, սրստվիրհ^^նք ևս մի^մի գավաթ գարեջուր։ Ա յդ
սրքրիկը պարկեշտ ընտանիքից էր և գիտեր, որ ես ամուսնացած
եմ։ Այնուհանդերձ, ինչպես ասում են, իևքր նետ վեց գիրկսէ
Ինչ գիշերներ էին, բարեկամս*,*
 _ Երբեք չեմ կասկածել ձեր Կամա Սուտրային, — ասաք
Լոպեսր։— Ռոբերտո, ևս մի՝մի գավաթ։
— Համա թե ծարավել են ս ե ն յո ր ն ե ր ր ա ս ա ք Ռոբերտոնէ
^ Արևը կծում է։ Երեի անձրև գա։ Թերթերն էլ են գրում։
— Դե, եթե թերթերն էլ են գրում, ասել է թե սուրբ ճշմար^
աություն է, ^ ա ս ա ց էոպեսր։— Ոնց որ թե ես արգեն գլխի եմ
ընկնում, թե ովքեր են ւինելու մեր ուգհկիցները։ Նրանց դեմ^
բերը նույն ։սրտահայտությունն ունեն, ինչ որ մերը^ ոչ այն է
արախություն, ոչ այն է անվսաահոլթ յուն ։ Ուշադիր նայեք,
դոկտոր, և ինքներդ էլ կհամոզվեք։
— Ւնչո^լ անվստահություն, — ասաց դոկաոր Ռեստելլին։ —
Ձեր կասկածները անհիմն են։ Կտեսնեք, որ կմեկնենք ճիշա
այն մամին, որ նշված է տոմւ։ի հակառակ երեսին։ Սա պ ե ֊
տակսքն վիճակախաղ է և ոչ թե անլուրջ մի բան։ Տոմսերը
աար ածվել են հա սարակության ընտիր շրջաններում և ի ։ա ր ֊
դախության հնարավորությունը բացառվում է։
— Հիացած եմ բյուրոկրատական կարգերի նկատմամր
ունեցած ձեր հավատով,— ասաց էոպեսր, — ըստ երևույթին դա
գալիս է ձեր ներքին խառնվա ծրի կանոնավորությունից։ Ւսկ
իմը, ընդհակառակր, թուրքի խուրջինի է էրւ/աե' ոչ մի բանի
նկսոոմւսմր վստահություն չունեմ։ Եվ այ։։աեղ կարևորն այն
էլ չէ, որ ես չեմ հավատոսէ վիճէսկտխազին, այլ, որ ինքս ինձ
ևս նույն հարցն եմ տալիս' 11Ւ^Ւ Խելրիայի պաամությոլնը
կրկնվի մեղ հետ։
— Խելրիան, հավանաբար, հրեական գործակալությունների
ձեռքի գործն էր , — ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ ^ Նույնիսկ էսն^
վանումն էլ է այդ հուշում, ապա մտածեք,,* Ես հակասեմիտ
չեմ, հավատացեք, բայց արդեն մի քանի տարի է ինչ ակամա
հետևելով նկատեցի, թե ինչպես է այդ, որոշ առումով արմա^
նավոր, ազդր թափանցում ամենուր։ Ձեր կենացը։
— Ձերն էլ ,— ասաց էոպեսր, ծիծաղը հտզիվ զսպելով։
«Մարկիզոլհին իսկասլհ^ս դուրս ելավ ժամը հինգին))։ Ավենիդտ
դե Մայոյի կողմի մուտքից անընդհատ ներս ու դուրս էին
անում մշտական հաճախորդները։ Օգտվելով այն հանդամ ան-
քիտ> "Ր ամենայն հավանականությամբ տարվել էր
ազգագրական խոհերով, էոպեսն սկսեց ոլշադթՈւթյա մ բ զննել
շրջապատը։ Գրեթե բոլոր սեղանները ղբաղված էին, բա յց
քէերի վրա էր իշխում աէւս։ջիկա ճանապարհորդության մթնո^
10
լորտը։ Աղջիկների մի խոէմբ խուռներամ դուրս ելավ սրճարտ֊
նիրք սովորականի պես հրմշտվելովդ ծիծաղելով Ու նայելով
իրեն^ հնարավոր երկրպագուներին և քննադատաբար արամա^
դըրվածներին* ներս մտավ մի պատկառազդու սենյորա^ շրջա^
պատված երեխաների բանակով, և ուղղվեք փոքրիկ դահլիճի
կողմը, ուր ճոխ զարդարված էին սեղանները և ուր մի քանի
սենյորներ և սուս իկ^ փուսիկ զույգեր ղովաքուքիչ ըմպելիքներ,
խմորեղեն և նույնիսկ ապերիտիվ էին կլանում։ ներս մտա վ մի
երիտասարդ արտակարգ սիրունիկ աղջկա հետ ^աննման մի
բա ն) և նստեքին քիչ հեռվում։ նրանք բորբոքված էին, զգոլ^
շավոր նայում էին իրար, ձգտելով թաքքնել հուզմունքը, որն
զգացվում էր գողացող ձեռքերիցս մեկը պայուսակի վրա, իսկ
մյուսը ճմռթում էր ծխախոտը։ Դրսում Ավենիդա դե Մայոյի
սովորական աղմուկն էր։ Լսվում էին լրագրավաճառների կ ա ն ֊
շերը, րարձրախոսր ի ն չ ֊ որ ապրանքներ էր գովաբանում։ Հինգն
անց կեսի ամառվա արևը կրակ էր թափում (իր նման բա զ մ ա ֊
թիվ անցած և գալիք ժամերի նման խաբուսիկ մի ժամ), և
օդր բռնված էր բենզինի, հալված ասֆալտի, օծանելիքի և
նամշա ծ թեփի հոտով։ Զարմանքից Լոպեսը նույնիսկ հանկար֊
ծակիի եկավ) մի պահ տուրիստական վիճակախաղը անհեթեթ
մի բան թվաց։ Եվ միայն բնիկ բուենոսայրեսցու երկարամյա
սովորության շնորհիվ, եթե իհարկե բավարարվենք դրանով և
չընկնենք մետաֆիզիկա յի գիրկը։ նա կարողացավ իմաստ
տեսնել իր շուրջը խաղացվող ներկայացման մեջ։ Քաոսի
ամենաքաոսային պատկերացումն անգամ խամրում է այս
խառնաշփոթի առաջ ստվերում երեսունհինգ աստիճան շոգին
հունցված անվերջ հրմշտուքին, ելումուտին, դեսուդեն վխ տ ա ֊
ցող մարդկային հոսանքներին, անթիվ֊ա նհա մ ար սոմբրերո֊
ներին ու պայուսակներին, ոստիկաններին և ((Ռասոն» օ ր ա ֊
թերթի համարներին, մարդկա Կ հոծ բազմությանն ոլ գարեջրին^
ծալված իրար և սեղմված ժամանակի բսլէէր հատվածների
մեջ, կայծակնային արագությամբ շարունակաբար հեր^
թափոխելով միմյանց։ Հիմա, հենց այս պահին, երբ դոկտոր
Ռեստելլին կում արեց գարեջրից, իսկ հմայիչ (հավանաբար
հմայիչ) աղջիկը ձեռքն առավ շրթներկը, իրար դեմ հանդիման
ելան կարմիր շրջա զգեստով մի կին և մի տղամարդ վանդակա ֊
նախշ պիջակով։ Իսկ հիմա արդեն նրանք անցան իրար կ ո ղ ֊
քքից։ գնացին տարբեր ուղղություններով, գարեջրի գավաթը
11 ^
դանդաղ իջավ ներքև, շpPներկը գծեր իր մշտական կորագիծը^
Բէձւյց ում, ո^^ւմ կարող էր ար տա ռոք Pփ^^l տյս վիճակախաղը։

— Երկու սուրճ,— պատվիրեց Լոլսիոնւ

—. Խնդրում եմ մի բաժակ էլ ջուր, — ասաց նորան։
— Նուրճի հետ միշտ էլ ջուր տալիս են ,— ասաց Լուսիոն։
— ճիշտ է։
— իսկ դու երբեք էլ ջուրը չես խմոլմ։
— Այսօր շատ ծարավ եմ , — ասաց Նորան։
— Այո, այստեղ շոգ է ,— տոնր փոխելով ասաց էուսիոն։
Հակվելով սեղանին, ավելացրեց ,— հոգնած տեսք ունես։
— գիտես ուղեբեռն ինշ հոգսեբի հետ է կապված**»
— իմ տպավորությամբ «հոգսերն» ու «ուղեբեռը» ոչ մի
կերպ չեն կապվում իրար, — ասաց Լոպեսը։
— Այգ^գ^^ է*
— իսկապես հոէթէած hut
— Այո։
— Այս գիշեր քՈէնդ կառնես։
— Տեսնենք , — ասաց Նորան։
Սովորականի նման, թեև Լուսիոն խոսում էր ամենաանմեղ
բաների F ^ jg նրա տոնից Նորան արդեն վա րժվել էր
ընկալել էությունը։ Հավանաբար այս գիշեր էլ լտվ չի քնելու,
չէ Որ այն լինելու է առաջին գիշերը Լուսիոյի հետ։ Նրանց ե ր կ ֊
րորդ առաջին գիշերը։
— Անուշիկս, — 2"յ^Լ"վ տղջկա ձեռքը ասաց էուսիոն, —
անուշիկ սիրունիկս։ Նորան մ տաբերեց «Սելգրանո» հյոլրա նո֊
ցր, առաջին գիշերը Լուսիոյի հետ, որն ավելի շուտ մոռանալ
էր պետք, քան թե հիշել։
— Այ թե հիմարն եմ , — ասաց Նորան։ — Չեմ հիշում,
երկրորդ շրթներկը դրե^լ եմ զարդատափի մեջ թե ոչ։
— Լավ սուրճ է ,— ասաց Լուսիոն, — ինչ ես կարծում,
ձերոնք գլխի չընկաԴ։ Դա ինձ չի անհանգստացնում, բա յց
լավ կլիներ յոլա գնայինք առանց տհաճ բաների։
— Մայրիկս վստահ է, որ ես Մոչայի հետ կինո եմ գնացել։
— Պատկերացնում եմ, թե վաղն ինչ սոսկալի իրարան**
ցում է լինել ու։
Ո
 — Հիմա էլ ոչինչ անել չեն կարող, — աս ար նորանէ— Ո^ւմ
մտքով կանցներ^ րնղամենր մի քանի օր առաջ ծնունդս էինք
նշում,,. Հույսս առաջին հերթին հայրիկիս վրա էւ նա վատ
մարդ շէէ ամբողջովին մորս իշխանության տակ է,
այսինքն, նա բոլորին էլ ենթարկել է իրեն։
— Այստեղ քանի գնում շոգն ուժ եղանում է։
— նյարդայնանում ես, — ասաց նորան։
՝— Չէք պս*րղապԼս շտապում եմ ժամ առաջ մտնել շ ո գ ե ֊
նավք Տարօրինակ շե^ս գանում, որ մեղ հավաքել են այստեղ։
Երեի նավահանգիստ ավտոբուսներով տանեն։
— Հետաքրքիր է, ովքեր են մյուսները ,՝— ասաց Նորան։ —
Գուցե այս սևազգեստ կինը, ի**նշ ես կարծում։
— Տէ, այսպիսի կնոջ ինչին է պետք ճամփորդելը։ Հտվա^
նա կան է, այն երկուսը, որ զրուցում են կողքի սեղանին։
— Երևի ահագին մարդ կհավաքվի, քսանից ոչ պակաս։
— ^շքի^ ոոլնատ ես երևում , — ասաց Լոլսիոն։
^ոդից է։
֊ Մի լավ կհանպսսւանանք,— ասաց Լուս/ւօն։ — Վասւ չէր
լինի, եթե մի կարգին ։րԼնյակ բաժին ընկներ։
— Տաք ջրսւք,— ասաց Նորան։
— Օդափոխիչով և լոլսանցույցուք։ Եվ վերնամասում։
— հնլու ես էսսՈէմ սենյակ և ոչ թե խցիկք
— Եսիմ։ եւցիկք** սենյակը մի տեսակ 9^Ղ^ըիկ է* Եսկ
խցիկը պատկերացնում եմ մի չորչորուկ մահճակալ և ուրիշ
ոչինչ։ Քեգ աԱացի^, որ հիմնարկի տղաները ուզում էին գտլ
ճան էսպարհ ելա։
— ճանապարհելո^է,— էսսաց Նորան, — ինչպես թե։ Ուրեմն
նրանք ամեն ինչ գիտեին է
— Ւ'նձ ճանապարհելՈլ, ի'նձ ,— ասաց Լսւսիոն։ — Նրանք
ոչինչ չգիտեն։ Միայն Մեդրանոն գիէոե, ակումբում խոսեցինք։
Ընտիր տղա է։ Հիշիր։ սը- նա էլ է մեզ հետ լինելու, այնպես որ
էսրժեր նրան նէսխօրոք տեղյակ պահել։
— Տես է, ինչ ղ ո ւգ ա դ ի պ ո ւթ յո ւն ա ս ա ց Նորան, հավա^
էոալս չի գալիս։
— Սենյորա Ապելբաումը մեզ նույն կարգի տոմսեր է բա„
ժանել։ Ենթադրոէմ եմ, որ մյուս տոմսերը ցրևչ են Ոոկայում։
Ախր ինչու ես այս քան գեղեցիկ։
Այ թե ասացիր, — մեղմացավ Նորան, ^^ա^ով
18
ԼէՈսիոյին շոյել ձեռքը։ Ամեն անգամ, երբ Լոլսիոն նման հար^
գերով թեքվում էր նրա կողմը, նա թեթևակի ետ էր քաշվում,
բայց այնպես, որպեսզի էվէ^^^վ^Րթ տղային։ Լուսիոն նայռէմ
էր նրա ժպտագՈզ շուրթերին, որոնգ . արանքից ճերմակին էր
տալիս փոքրիկ ատամների ուղիղ շուրքր (խորքում երևում էր
ոսկուց գցվո^ձր)։ Եթե իրենց մի Լավ սենյակ բալքին ընկներ,
Նորան կկարողանար այս գիշեր հանգստանալ։ կկարողանար
ազատվել նաև որոշ մտքերից (բա յց չէ որ առանձնապես ոչինչ
չէր պատահել^ պարզապես հարկավոր է ազատվել այն ա ն հե ֊
թեթ մտքից, որից նա չգիտես ինչու, կաոչել է^։ Նկատեց
Ֆլորիդայի կողմից ներս մտնող Մեդրանոյին, ինչ^^որ պճնա^
զարդ տիպերի և ման յականա խշ ։լգեստով մի տիկնոջ հեւու
Գրեթե թեթևացած' վեր պարզեր ձեռքը, և Մեդրանոն մոտեցավ
նրանց։

«Անգլրրն յ) վ ա տ տեղ չէ այսպիսի տոթին։ Լորիւս յից մինչև

Պերու սէասր րոպեի ճանապարհ է, հետո կարելի է զովանալ,
^լթի անցկացնել (^Կրիտիկան)) ։ Դժվարը Բեթինայից ճողոպրելն
է' առանց կասկած հարուցելու, և Մեդրանոն հնտրեց, որ գնում
է մ ասնակցԼլու 35 թվականի շրջանավարտների ժողովին,
ապերիտիվով, որևէ մի բարում, իսկ րեթրիքը լինելու է
էոպրետեոլմ։ Վիճակախաղում շահելուց հե։ոո նա այնքան ստեր
էր շաղ տվել, որ այս վերջին և գրեթե անհարկի սուտը որևէ
բան չէր փոխում։
Բեթինան մերկ պառկած էր անկոդնւոմ, կողքին, գիշերա^
յին սեղանիկի վրսյ վնգում էր օդափսխիշր, ձեռքին Պրուստի
վեպն էր' ՄԼՆտսչԼի թարգմանությամբ։ Գրեթե ամրողջ ա ռ ա ֊
վոտն անցկացրել էին սիրո մեջ , դադար առնելով միայն փ ո ք ր ֊
ինչ քնելու, վիսկի կամ էլ կոկա ֊ կոլա խմելու համար։ Սառը
ճտով նախաճաշի շուրջ նրանք քննարկեցին Մարսել էմեի
պիեսների, էմիլիո Բալյագասխ պոեզիայի արժանիքները և այն
կուրսը, որով գնանշվում է մեքսիկական արծիվը։ Ժամը չորսին
Մեդրսւնոն մտավ ցնցուղի տակ, իսկ Բհթինան նորից ձեռքն
առավ Պրուստի վեպը (•^ի^չ տյդ նրանք հաոցրեցին ևս մեկ ա ե ֊

Ա»էբա^1է բահասւէէեղծէ
14
գամ սեր ա նել)։ Մետրոյում հետաքրքրությամբ զննելով Հա/ւ֊
բած երևալու նկատառումներով կ^շվհտ եկող ֆ^էեջի
ուսանողի ճիգերը^ Մեդրանոն մտովի ի մի բերեց օրվա առաջին
կեսի արդյունքները և գոհ մնա ց։ Շաբաթ օրվա հաջող ^կք^դրք
ապահովված էր։
Աչքը «Կրիաիկ այի» էջերին ք միտքը դեռևս 9եթինա յով էր
զբաղված, մի բան, որը նույնիսկ զարմանալի թվաց նրան։
Հրաժեշտի նամակը (նրան դուր էր գալիս այն որակել որպես
հետմահու նամակ) գրվել էր դեռևս անցած գիշեր, երբ 9եթինան
քնած էր^ մազերը խոնված աչքերի վրա և ոտքի մեկը^ սավա^'
նից դուրս։ Ամեն ինչ բացատրված էր (անշուշտ, բա ցա ռ ո լ֊
թյա մբ բոլոր այն առարկությունների, որոնք կարոդ էին Բեթի^
նայի գլխում ծագել), իսկ անձնԽկան խնդիրները^ լուծված։
Սուսաննա Դաներիի հետ էլ նա կապերը խզեց նույն կերպ,
նույնիսկ, չթոզնեչով երկիրը, ինչը նախատեսվում էր հիմա։
Ամեն հանդիպման ժամանակ (հատկապես ցուցահանդեսներ
բում, ուր անպայման հավաքվում էր ամբողջ ք^ուենոս Այրե*'
սը) Սոլսաննան, ինչպես հին բարեկամի, ժպտում էր նրան,
չարտահայտելով ոչ ափսոսանք և ոչ էլ նախատինք։ Եվ նա
պատկերացրեց, թե ինչպես է 9եթինան բարեկամաբար ժպտում
իրեն^ հանդիպելով Պիսարոյի ցուցահանդես ում ։ Թեկուզև ոչ
բարեկամաբար, պարզապես ժպտում է։ Բայց առավել հավա--
նականն այն է, որ Բեթինան կվերադառնա Ռաուխք ուր երջա ֊
նիկ անտեղյակոլթյա մբ նր ան կընդունեն ազգականները և մա յ­
րենի լեզվի երկու ամբիոնները։
— Դոկտոր Լիվինգստոն, I ՏԱթթՕՏՇ^>— ասաց Մեդրանոն։
— Թույլ տվեք ներկայացնելն Գաբրիել Մեդրտնո,— ասաց
Լուսիոն, — համեցիր , — չե^, մի բան խմիր։
Մեդրանոն սեղմեց Նորայի երկչոտ ձեռքը և ապա անխառն
մ ։որտինի պատվիրեց։ Նորան անակնկալի եկավ' չէր ենթ ա դ ֊
րում, որ Լուսիոն այսքան տարեց ընկեր կունենա։ Նրան
քառասունից պակաս չէր տա, թեև իս։ ալական կոստյումով և
սպիտակ վերնաշապիկով բավականին հաճելի տեսք ուներ։

* շեմ սխալվում (ա ն դ ր )։
® Դիմելու մտերմական արտահայտություն, որր Լայնորեն տարածված է
Արգենսքինայումէ
Լուսիոն ճաշակով եշէբեք չի կարողանա հագնվնլ,
թեկուզև հասնի բարեկեցիկ լէիճակի։
— Հր$ ինչ կասես ալս մարդկանց մասին , — ասաց Լուսիկ
0նէ—> Փռրձամ էինք գուշակեչ, թե սրանցից ովքեր են մաս^
նակցելու ճանապսյրհորգութ չանը։ Կարծեմ, ինչ^որ թերթում
տպագրվեք է ցուցակր, բա յց իմ ձԼ/էքլէ չի ընկել։
— Ցուցակը րարերաիոոարար' շատ մոտավոր է , — ասաց
Մեւյրանոն։ — 'է^մ սէնձից ըացի, այնտեղ րացակա յում են Աո
երկու թե երեք անուն, որոնց տերերն ըստ երևույթին գերադա^
սել են անհայտ մնալ, խուսափելով ընտանեկան աղետներից։
— Այստեղ են նաև ուղեկցողները։
— Ահ, այո , — ասաց Մեդրսւնոն, խորհելով քնած ք^եթի^
նալի մասին։~^ Ահա և Կարլոս Լոպեսը նրբակիրթ տեսքով մի
սենքորի հետ։ Ծանոթ չե՚^ք։
—
— Արդեն երեք տարի կէինի, որ Լոպեսը ակումր է հաճտ^
խամ, տչնտեղից եմ նրան ճանաչում։ . ճեղանից փոքր^ինչ
ավելի վաղ։ Գնամ իմանամ^ ճամփորդելու է մեզ հետ թե ոչ։
Լոպեսը ճամփորդելու Լր, և նրանք ողջագուրվեցին, բ ա վ ա ֊
կանին ղոհ այն հանգամանքից, որ հանդիպում են այսպիսի
իրադրության առիթով։ Լոպեսը ներկայացրեց դոկտոր Ռես^
տելլիին, որին Մեղրանոյի դեմքը ծանոթ թվաց։ Նկատելով, որ
հարևան սեղանն ազատվեց, Լոպեսը հրավքրեց Նորային և Լու֊
սիոյին* Այդ ամենի վրա բավական ժամանակ գնաց, որով-
հետև <ւրԼոնդոնում}} դյուրին չէ սեղսրնից սեղան տեղափոխվելը^
հարկավոր է հաղթահարել սպասարկող անձնակազմի բացա^
հայտ դժգոհությտն ալիքը։ Լոպեսը կանչեց Ռոբերաոյին, վեր-'
ջինս անսքող դժկամությամբ օգնեց տեղափոխվել, և նույնիսկ
շնորհակալություն չհայտնեց գրպանած մի ամբողջ պեսոյի
համար։ Պճնազարդ ջահելներն աղմկեցին և պահանջեցին թար­
մացնել պարէպէէած գավաթները։ Գրեթե անհնար է դառնում
զրուցելն այս ժամին, երբ բոլորը տանջվում են ծարավից և
իրենց գցսւմ են ՀՀէոնդոն}), թարմ օդի վերջին ումպը զոհելով,
ստանալու կես լիտր գարեջուր և կամ ինդիան տոնիկ որպես
կասկոքծելի փոխհատուցում ։ Արդեն առանձնապես տարբերու-
թյոէն չկար բարի և փողոցի միջև* մարդկանց հոծ րազմու֊_
թյունր վերուվար էր անում ԱվենիդայՈէթ փաթեթներով, լրագ-
^6
րերով, պայուսակներով, հատկապես շատ էին ամեն ատարրեր
գույների ու ձևերի պայուսակները։
— Այսպիսով , — ասաց դոկտոր Ռեստելլին, —> սխալվաձ
չեմ լինի, եթե ասեմ, որ բոլոր այստեղ ներկաներս պիտի վա^
յելենք համատեղ ճամփորդության հաճույքը։
— Պիտի վայելենք ,— ասաց Մեդրանոն, — սակայն վախԼ^
նում եմ, որ մեր համակեցության անդորրը մթագնեն այն
խառնաժողովի անդամները, որ քեֆ են անում մ եղանից քիշ
այն կողմ։
— ^ք՚Ոլք համոզվ էս ձ եք, չե, լրջորեն տագնապաձ հ
րեց Լոպեսը։
— Դրանց բանդիտական տեսքը ինձ դուր չի գալիս , — ասաց
Լուսիոն։^ Ֆուտբոլի ժամանակ դեռ մի կերպ կարելի է
մակերպվել դրանց կողքին նստելու հեռանկարի հետ, բա յց
ճամփորդել միևնույն նավով,».*.
— Ենչ իմ անաս, — ասաց Նորան^ հավատարիմ ժամանա^
կակից երիտասարդության շահերի պաշտպանի իր իսկ ընտ^
րած կոչմանը ։ — Գուցեև շատ համակրելի երիտասարդներ են։
— Ահա, տեսնում եք , — ասաց Լոպեսը, — համեստ արտա*
քինով մի աղջիկ կարծես թե Փււրձում է միանալ այդ խմբին։
Հա էլի։ Հետն էլ մի սևազգեստ տիկին, բավականին առաքինի
տեսքով։
— Մայր ու դուստր են , — ասաց Նորան, որն անսխալական
էր այդօրինակ հարցերում ։ — Աստված իմ, ինչպես են պճնվել։
— Անկասկած, — ասաց Լոպեսը,— նրանք էլ են ճամ փոր--
դեչոլ և գալու են մեզ հետ, եթե, իհարկե, մենք ընդհանրապես
գն անք ու վերադառնանք։
— Առ քեզ դեմոկրատիա*, -— ասաց դոկտոր Ռեստելլին,
բա յց նրա ձայնը կորավ մետրոյից աղփրւկ֊ աղաղակի
մեջ։ Պճնազարդ ջահելները իրենց հասցեագրված ազդանշա-
նյէձէ պատասխանեցին մի սոսկալի վայնասունով, իսկ մեկը^
խչացոլցիչ սուլոցով, մատները խոթած բերանի մեջ***շ— հաս^
ցըվք^^ծ էոնավարությանէ— Մի կերպ ավարտեց միտքը դոկտոր
Ռեստելլին։
— Իրավացի եք , — հարգալիր ավելացրեց Մեդրանոն։ —
Դեռ ավելքէն, մի Սրանց հարցնող լինի, թե ինչներին է պետք
այս ճամէիորդությունը։
^Шպ,tfքrչ^i ասկացա։
2 — Վիճակայխսէզ •
 — Ասամ եմք ինչներին է պետք այս ճամփորդությունը։
— Կարծում եմ , — ասաց Լոպեսը, — ճամ փորդելը տանք
նստելուց շատ ավեյի հետաքրքրական է։ Չպետք է մոռանալ,
որ այգ ժամանակահատվածում աշխատավարձը պահպանվում
է։ մի 1ահում էլ դա պիտի համարել։ Այդպիսի հնարավորում
թյունր ձեռքից բաց թողնեւու թան չէ։
— Ընդունում եմ ձեր պատճառաբանությունը , — ասաց
Մեղրանտէն, — իմ կողմից պիտի ասեմ, որ սրա շնորհիվ կարող
եմ գոնե միառժամանակ իէուսափել հիվանդներ ընդունելուց և
փտած ատամներից։ 9 այց ինձ թվում է, որ այս ամրոզջ պատ^
մությունը^*^ Երկու թե երեք անդամ ես այնպիսի զգացողոլմ
թյուն ունեցա, որ այս ամենի վերջը**» ^ե լավ, ածականներն
ինքներդ րնտրեցեք, այն ամ ենահեշտ փոխարինվող խոսքի
մասն էք
Նորան նայեց Լուսիոյին։
— Իմ կարծիքով չափազանցում եք , — ասաց Լուսիոնէմ^
Ինչի նման կլինի, եթե բոլորն սկսեն ետ կանգնել իրենց շ ա ֊
հումներիցս խաբեություն տեսնելով դրանց
— Չեմ կարծում, որ Մեդրանոն սովորական խաբեություն
նկատի ուներ, — ասաց Լոպեսը, — ավելի ճիշտ, նա, եթե կտրեմ
լի է այդպես ասել, վերին խաբեություն է կանխազգում։ Հապա
նայեցեք, ևս մի սենյորս։ ներս մտավ, հագինէ,» Մի խոսքով,
նա էլ է դալիս։ Այն կողմը նայեք, դոկտոր, տեսեք մեր աշա֊
կերտ Տրեխոյին, սիրելի ընտանիքի ջերմ մթնոլորտով շրջամ
պատված։ Սրճարանը հետզհետե սկսում է նմանվել անդրմ
օվկիանոսյան նավի։
— կ^ՐՊ կարողանում հասկանալ, թե այդ ինչպես
է սենյորա Ռեբորան իրեն թույլ տվել տոմսեր վաճառել ուսամ
նողներին, և հատկապես այս մեկին , — ասաց դոկտոր Ռե։։-
տելլին։
— Գնալով շոգն ուժեղանում է,-^ ասաց Նորան։ — Խընդմ
բում եմ մի զովացուցիչ հյութ ։ղատվիրես։
-— Այ կտեսնես, նավի վրա ինչքան լավ կլինի ,— ասաց
Լուսիոն, թափահարելով ձեռքը, և փորձելով իր կողմը հրավի^
րել Ռոբերտոյի ուշադրությունը, որն զբաղված էր քեֆչի ջա*>
հելների սեղանով, որոնց հետզհետե ստվարացող բազմությոլմ
նը, ի զարմանս բոլորի, պատվիրում էր կաթով սուրճ, շոկՈմ
լադե պարկուճով կաթ, երշիկով սանդվիչ և մուգ գարեջուրի
18
աքստեզի համար, համձնայնդեպս, այսքան վաղ ժամի. ՚
էՍաեստների և խմիչքի արտառոց զռպ որդ„լթյ„լ]„
— Այո, ինձ էլ է թվում, որ այնտեղ շատ ավելի հով
կլինի,— ասաց Նորան, երկյուղով նայելով Մեդրանոյին։ Լա-
սիոյի խոսելու եղանակը շարունակում էր անհանգստացնել
նրան և իր տագնապը սքողևլոլ համար նա խաոնվում էր այս
դատարկ խոսակցությանը։ Փ ոքր֊ի նչ ցավում էր սաամոքէէը եք
երևի անհրաժեշտ էր գնալ զուգարան։ Բայց ինչպես հեռանալ
սեղանից այսքան սենյորների հայացքների տակ։ Ավելի լավ է
համրերել։ Այո, իհարկե, Գուցե փորի մկաններն են ցաւԼամ,
Հետաքրքիր է, ինչ սենյակ բաժին կընկնի։ Երկու փոքրիկ մահ-
ճակաչ' մեկը մյուսի վրա։ Նա կգերադասի վերևինը, ր ա յյ
Լոլսիոն երևի, այնտեղ էլ բարձրանա' պիմաման վրան քաշած։
— Ծովով երբևէ ճամփորդե՚^լ եք, Նորա,— հարցրեց Մ ե գ ֊
քանոն։ Երևում է, որ վարժվել է ծանոթանալուն ոյհւ։ անունով
դիմեւ աղջիկներին։ Եվ ընդհանրապես, կանանց ներկայու^
թյունը ամենևին չի նեղում նրան։ Ոչ, չի ճամփորդել, րացա-
ռութ յա մբ ծովաբերանում կատարած մի փոքրիկ էքսկուրսիա֊
յի , Որն իհարկե*,. Իսկ սենյորը ճանապարհորդելու է։ Այո, մի
քիչք ջահելության օրերին, (կարծես թե հիմա ծեր է^։ Եվրոպա,
Միացյալ նահանգներ, մասնակցելու ատամնա րանների կոնգ--
րեսին, նաև որպես զբոսաշրջիկ։ Պատկերացրեք^ տասը ս և ն ֊
տավո մի ֆրանկի դիմաց։
— Փառք աստծո, այստեղ ամեն ինչ վճարված է , — ասաց
Նորան և հանկարծակիի եկած լեղուն կծեց։ նրան ուղղված
Մեդրանո յի հա յացքում համ ակրանք կար, փ ոքր֊ի նչ հովա նա֊
վէ/րական երանգով։ Լոպեսն էլ էր համակրանքով նայում, սա­
կայն հիէսցմոլնքով իսկսխկան բուենոսայրեսցա, որն աոՒթը
րտց չի թողնում։ Եթե նավի ժողովուրդր այս երկուսի նմ։ւ։ն
համակրելի լիներ, ճամ փորդութ յունն, ինչ խոսք, անչափ հա­
ճելի ընթացք կունենար։ Նորան կում .արեց նռան հյութից^ և
փռշտաց։ Մեղրանոն և Լոպեսը շարո։նակում էին հովանավորող
ժպտալ, իսկ էուսիոն նայում էր Նորային, գրեթե ձգտելով
անջրպետել նրան այսչափ առատորեն արտահայտված համա­
կրանքի հորձանքից։ Մի ճերմակ աղավնի իջ^վ սաորգետնյա
անցուղոլ մուտքի բազրիքին։ Ավեն իգայով վերուվար անող
ամբոխի մեջ այն թվում էր անտարբեր ու օտար։ Եվ ինչպես
իջել էր, այդպես էլ անտարբեր թափահարեց թևերն ու թռավ։
19
Անկյունի դոնի էյ ներս մտավ մի կին^ երեխայի ձեռքից բռնած։
*հէի մի երեխադ— մտածեց Լոպհսը, — և այս մեկը հաստատ
կգա, եթե իհարկե գնանք} Շուտով վեցը կ[ինի, ճակատագրա-'
կան ժամ է։ Ժամը վեցին միշտ ինչ^որ բան է պատահ ումX)։

Այստեղ պետք է ոբ համեղ պաղպաղակ լինի ,— ասաց

Խորխեն։
— Կաբծո էմ ես, — ասաց Կլառւդիան, խորհբղավոբ հ ա յա չյ֊
քով նայելով որդռւնէ
'— Ւհարկե։ Լիմոնով և շոկոլադով։
— Սարսսէփելի խառնոէրդ է։ ք^այց եթե քեզ դուր է գալիս.
«Լոնդոնի)) աթոռները արտակարգ անհարմար էին նստելու
համար, կարծես թե լոկ մի նպատակի էին ծառայում^ ուղղա ֊
ձիգ դիրքով պահել մ արմինը։ ճ ամ փապատրաստությունից
Կլաուդիան սաստիկ հոգնել էր, վերջին պահին գւի*ի ընկավ,
որ. ինչ-որ անհրաժեշտ իրեր են պակասում, և Պերսիոն սաիպ^
/[ած էր խանութ վազել քբարեբախտաբար, նա էիովին
սլատրաստ Լր, առանձնապես բան չուներ հավաքելու, և £ամ^
փորդության մեկնելը նրա համար հավասարազոր էր մի փ ո ք ֊
լիկ պիկնիկի նախապաաբաստվելուն^ մինչ Սլաուգիան կ փ ա ֊
կեր բնակարանը և կգրեր մեկն այն նամակներից, որոնք միշտ
գովում են վերջին պահին, որոնց մեջ ոչ միտք կա և ոչ էլ գգաց^
մունք*** ք^^յց դե գոնե հիմա կհանգստանա նվաղելու ա ստ ի֊
ճան։ Արդեն հասունացել էր հանգստանալու անհրաժ եջտու-֊
թյունը։ «Վաղուց էր պետք հոգնել, հետո հանգստանալու հա^
մար)!>, Հք^քկվեց նա, ծուլորեն խաղալով բառերի հետ։ Շուտով
կհայտնվի Պերսիոն, վերջին պահին աղան հիշեցի ինչ*-որ
թղթեր է մոռացել փակի տակ դնել Չտկաբիտայի իր խորհրղա^
վոր խցում, ուր պահում էր ոգեհարցության գրքերն ու ձեռա*-
գրերը. Որոնք երբեք չեն տպագրվելու։ Խեղճ Պերսիո, ահա թե
ում էր իսկապես հարկավոր հանգստանալ, և բախտի րան էր,
Որ Կլաուդիային թույլ տվեցին դոկաոր Լեոն Լևրաումի զտնգի
օգնությամբ ինչ*^որ ինժեներ Ֆուլանո դե Տալիի, որպես հեռա^
վոր ազգականի հետը վերցնել Պերսիոյին և մաքսանենգ ապ*,
րանքի նման անցկացնել շոգենավ։ Ամ ենաարժանավորը, որի
տոմսը պիտի շահեր, թերևս Պերսիոն էր$ Կըաֆտի փորձված
20
սրրէ^գւփլըք ք ^ ղ ^ ք ի արևմտյան հատվածի էժանագին օթևանն
ների մշտական բնակիչը^ Ֆլորեսի փողոբնհրում և նավահան^
դրստում գիշերաչին թափառումների սիրահարը)}^ Այ^ անհեթեթ
ճամփորդությունը շատ ավելի նրա օպտին քան թե ի մ , _
մտածում էր Կլաուդիան' նայելով եղունգներին,— խեղճ Պերսիո)},
Սուրճը բարերար ներգործություն ոլներավ նրա վրա։
Ուրեմն, նա վերցրել է որդուն, դեռ հետն էլ հին ընկերոջր^
հեռավոր ազգականի անվան տակ$ Նա գնում է, որովհետև
շահել է վիճակախաղում, որովհետև էսորխեն, դեռ ավելին,
Պերսիոն նույնպես, լավ են ղգում ծովում, օդը վրաները գա­
լիս էր Նորից ու նորից մտքում կրկնում էր* «Ասել է թե մեկ­
նում ենք***}) Մտքերի մեջ ընկած կում արեց սուրճից։ Դյրորին
չէր համակերպվելը գործողությունների ընթացքին, այն ամհ->
նին, ինչը սկիզբ էր առնում։ Առանձնապես մեծ տարբերսւ-
թյուն չկար^ երեք ամսով է մեկնում, թե մի ամբողջ կյանք։ Մեկ
Ոչ տոներ են եղել, ոչ աղետներ, բա յց հենց այս ծայրա­
հեղություններն են օգնում հաղթահարելու շեշտակի փոփոքսու­
թյունները։ Աշխարհի որ ծայրում էլ գտնվի, մեկ սւմո։ սնուց
ստանալու է Խորխեի նպաստը։ Մշտական հասույթը կա, սև
օրվա փող նույնպես, ճամփի ծախս^ կա։
— Այս բոլորը պիտի մեզ հետ գա^ն, — ^^‘^Ըցրեց ԽոըխեՆ
գլուխը բարձրացնելով պաղպաղակից։
— Ոչ։ Եթե ուզում ես, արի գոլջակենք։ Ւմ կարծիքով,
վարդագույն զգեստով այն սենյորան գալու է։
— Ւսկապե'*ս, չե։ Արտակարգ տգեղ է։
— Դե լավ, չենք վերցնում։ Ւսկ հիմա հերթր քոնն է։
֊ Հեռ վում նստած այն սենյորները, սենյորիտտյի հետ
միասին։
— Շատ հնարավոր է։ Համակրելի են երևում։ Մաշկինակ
ունե^ ս։
— Այո։ Մամա, իսկ նավը մե''ծ է։
— Հավանաբար։ Պիտի որ հատուկ նավ լինի։
— Որևէ մեկը տեսե^լ է։
— երևի տեսած կլինեն, բո։յց ոչ ոք բան չգիտե նրա մա­
սին։
— Ուրեմն հաստատ տգեղ մելամաղձոտ տոնով ասաց
Խորխեն։ — Սիրուն նավերի մասին բոլորը գիտեն։ Պերսիո^ն,
Պերսիո ն։ Մամա, հրեն Պերսիոն։
21
 ՚ — Պերսիոն էլ ճշտապահ դարձավ, — ասար Կլաուդիանք^^
^Ււ ^ մնում հավատամ, որ վքէճայծախաղը տակնուվրա է անում
րէէլոր սովորությունները։
-— Պերսէոն եկա'“վ։ Պերսիո, էնձ ինչ ես բերել։
— նորություններ մոլորակից, — ասաց Պերսիոն և Խորխեն
երջանիկ սպասում ով նայեց նրան։

Ուսանող Ֆելիպե Տրեխոն կլանված էր հարևան սեղանի

ջուրջ ծավալված իրադարձություններով։
— Պատկերացնո^^ւմ ես ,— ասաց նա հորը, որն ըստ կարել­
վույն նրբագեղությամբ սրբում էր վզի և ճակատի քրուինքը։ —
Այս վհ ակների բազմության մի մասը գալու է մեզ հետ։
— Չե^ս կարող մարդավարի արտահայտվել, Ֆելիպե
լալագին ընդհատեց նրան սենյորա Տրեիյոն ։ — Այս տղա ն երր
է կարգ ու կանոն սովորելու։
Բեբա Տրեխոն էյբարյան հայելիով, որն ըստ իրադրության
օգտագործվում էր նաև որպես շրջադիտակ, կլանված լուծում
էր դեմքի շպարման հեա կապված խնդիրները։
— Դե չավ, իսկ այս ճիճուները,— ներողամտարար շարու-^
նսէկեց Ֆելիպեն ,.— անտարակույս, կանաչի ծախողներ են։
— Չեմ կարծում, որ սրանք բոլորը մեկնողներ են ,— ասաց
սենյորա Տրեխոն , — հավանաբար, այս մի զույգը և այն սեն*>
քՈրան, Որը երևի իր աղջկա հետ է։
— գք^եհիկ են , — ասաց Բերան։
հնչ գռեհիկ են ,— ծաղրանքով կրկնեց քրոջը Ֆելիպեն։
— ոէուր հիմարությանդ։
— Սրան տես, Վինձորի դքսուհի։ Չնաշխարհիկ սֆաթով
նմ անապես։
— Երեխաներ, բավական է , — սաստեը սենյորա Տրեխոն։
Ֆելիպեն հրճվում էր իր հանկարծակի առավելության գիտ ա կ֊
ցումից, որից առայժմ զգուշորեն էր օգտվում։ Նախ և առաջ,
մտագրէէել էր տեղը դնել քրոջը և ւէրեժխնդիր լինել բոլոր այն
կծու խայթոցների համար, որոնք տարել ու դիմացել էր առ
այսօր։
— Մյուս սեղանների շուրջ բավականին պատկառելի մար֊>
դիկ են նստած, — ասաց սենյորա Տրեխոն։
" 22
 — Արտակարգ կանոնավոր հագնված մարդիկ են , — ասաց
սենյոր Տրեխոն։
«Սրանց ես եմ հրավիրել։ — Մտածում էր Ֆեյիպևն և քիչ էր
մնում ուրախությունից գոռար ,— ծերուկին, պառավին և այւէ
հիմարին։ Հիմա մտքովս ինչ անցնի, կանեմ»։ Շրջվեց հարևան
սեղանի կողմը, աշխատելով որսալ մեկնումեկի հայացքը։
— Կարոտդ է դուք էլ եք մեկնողների թվում , — դիմեց նա
շերտավոր վերնաշապիկով թխահեր տղամ արդունէ
^ Ոչ, երիտասարդ,— պատասխանեց թխահերը ,— մեկնող^
ները սրանք են^ այ, այն տղան իր մոր հետ և այս սենյո րի ֊
տան, դարձյալ իր մոր հետ։
^ Ահ, իսկ դուք ոլղեկցո^ւմ եք։
— ճիշտ այդպես։ Դուք մեկնո^^ւմ եք։
— Այոք ընտա նիքով։
— թախտդ բերել է, երիտասարդ։
— Դեմ չեմ , — ասաց Ֆելիպեն , — մյուս անգամ էլ գուցե
դուք շահեք։
— տտէսհում է։
— հհարկե։

6
— թացի այդ, նորություններ ունեմ հազորդելոլ ոլթոանու^
կից ,— ասաց Պերսիոն։
Խորխեն արմունկները հենեց սեղանին։
— Որտև*ղ տեսար նրան"^ սեղանի տակ, թե լոգարանում
էսսաց Խորխեն։
—^ Սողոսկում էր գրքսմԼքենայի վրտ, —- ասաց Պերսիոն։-^
քո կարծիքով ի^^նչ էր անում այնտեղ։
— Տպում էր։
— Ինչ խելացի ։ողա է ,— ասաց Պերսիոն Կլաոլդիային։ —
Իհարկե տպում էր։ Հետս վերցրեյ եմ նրա նամակը և հիմա մի
քանի տող կկարդամ, լսիր* «Ինձ թողիր մենակ գնացիր հեռու,
երբ ես դաոնալու, և տխրության մեջ, սպասում է քեզ ութոտ՛֊
նոէկը խեղճ»։ Ստորագրված է' «Սիրով և տրտում, քո էէւթոտ^
նուկ»։
— Խեղճ աթոտնուկ , — ասաց Խորխեն, — բա ինչ է էէւԱէելու
մինչև քո վերադարձը։
էՅ
 — Լուըկու հատիկներ, մատիտի միջուկներ, հեոաւ/րեր և
մի տոէվէ սարպինաէ
— /՛այ/;’ նա ;/» կարողանա աուփը բացեչ ,— ասաց Կլաու^
ղիան։
— Օհջ ութոտնուկը ամեն ինշի րնդէ/ւնակ է ,— ասաց Խոր^
քսեն։ — Իսկ մոլէէրէսկից ինչ //ա> Պերսիո։
— Մոլորակի վչէա,— ասաց Պերսիոն,-^ ոնց որ թե անձրև
է գալիս։
— Այո, անձրև է ղալիս յ — կրկնեց Խորխենջ— և մրջնա ֊
մարղիկ ստիպված պիտի ելնեն լաստերի վրա* Այնտեղ
ջր^եղե'*ղ թք, ավհքի թեթև մի բան։
Այդ ասում ով Պերոիոն որևէ որոշակի բան չգիտեր, բտ յց
ամեն ին]ից երևամ էր, որ մ րջնամարդիկ փրկվելու հնար
ունԼն։
— Հեռադիտակը չե^^ս բերել , — հարցրեց Խորխեն, բա
նավի տախտակամածից ինչպե^ս ենք հետևելու մ ոլորակին։
— Աստղային տելեպատիայի միջոցով ,— ասաց Պեբսիոն
կկոցելով աչքերը։ — Հոգնած եք երևում, Կլաուղիա։
— Աչն ՃԼրմ ակազղեստ սենյորան , — ասաց Կլաուդիան ^—
կպաաասքսա ներ, թե խոնավությունից է։ Պերսիո, ահա և մենք
այստեղ ենք։ Ի'*նչ ^ Ժ ^ել ու։
— Ա"հ, սրա հետ ես..* ժամանակ չեղավ . խորությամբ
ուսումնասիրելու այդ հարցը։ Աայց ես ճակատային ծրագիր
եմ մտտհղացելէ
— ճակատայի ն։
— ճակատային գրոհի։ Ցոլրաքանչյոլր գործի, փաստի
վր ա պիտի գրոհել տարբեր կողմերից։ Մարդիկ գրեթե միջ ու
ընտրում են մի կողմը և այդ պատճառով հասնում են կիսատ.-
պռատ արդյունքների։ Իսկ ես միշտ նախապատրաստում եմ իմ
ճակատային ծրագիրը և ապա համ ախմ բում, միավորում եմ
արդյունքներրտ
— Պարզ է ,— ասաց Կլաուդիան, բա յց ձայնի աոնիք զգաց*,
վևց, Որ առանձնապես պարզ չէր*
— Ես նախընտրում եմ թԱՏհ-թԱւՐ-/»#— ասաց Պ հր ֊
սիոն։.^ Ոնց ասեմ, որ հասկանալի լինի։ Որոշ առս$բկաներ

։ Երկու տակտ ^անգր^է

24
կարծես թե ընկած են մեր ճանապարհի վրա և հարկավոր է
ււրանք աեղաշարժել տեսադաշտը բարելու համար։ Օրի֊
նակ, կանայք, ^չի՚^շք '»/' երեխայի ներկտյոլթյամր եմ
ասում։ Իսկ ոմանք էլ հարկավոր է րռնել ձեռքերից ու ձգել։
Դալին խելքը գլխին աղա 4, հասկանում է, թե ինչ է անում
(գուցե չի էլ հասկանում, բ ^յ& աարրերություն) , երը
մարդ է նկարում^ կազմված բազմաթիվ դարակներից։ Իմ կ ա ր ֊
քցիքով շատ երևույթների վրա բռնակներ կան։ Ուշադրություն
դարձրեք ապա բանաստեղծական պատկերների վրա։ Հեռվից
նայեէիս այնպես է թվում, թե ամեն ինչ պարզ է ու մատչելի,
բա յց երբեմն այնպես խոր իմաստներ են մնում քողարկված։
Դուք բավարարվում եք միայն մակերեսային հատկանիշներս'*վ։
Ոչ, սենյոր։ Հարկավոր է ձգել րռնակը և տեսնել, թե ինչ կա
դարակի ներսում։ Ձգել' այսինքն տիրապետել, յ$։ւրացնել ե
դուրս գալ սովորականի շրջանակներից։
— Ա",— ասաց Կլաուդիան, գողունի հասկացնելոէէ Խէւրխեին,
որ քիթը սրրի։
— Այստեղ, օրինակ, ր^լոր տարրերը բերնեբերան լցված
են իմ աստով։ Ամեն մի սեղան, ամեն մի փողկապ։ Այս զ ա ր ֊
'.ւորելի խսէռնաշփոթ ության մեջ ես նշմարում եմ կ*^րգ
հ։սնո նի տարրերը։ Եվ հարը եմ տալիս' ինչ է լինելու սրա
վերջը։
— Ես. էլ։ Pш լg և զվարճալի է։
— ս արճալին միշտ էլ տեսանելի է, բայց չարժե խորանալ
էքԼրլուծոէթյան մեջ, այլապես կհայտնաբերենք էության ա յլա ն ֊
էբտկությունը։ Ի դեպ, զվարճության դեմ ես ոչինչ չունեմ, բա յց
ւ::ւ!'են անգամ նախքան զվարճությունը, ես փակում եմ լա բ ո ֊
բաաորիան, թափում եմ թթվուտներն ու մոխրսւջրերը։ Այսինքն
ես զիջում եմ, ենթարկվում եմ պայմանականություններին։
Դուք լավ դիտեք, թե որքան դրամատիկ է հումորը։
— Պերսիոյի համար արտասանիր Գարրիկին նվիրված բ ա ֊
),էէէոտեղծությունր, — ասաց Կլաուդիան Խորխեին։ — նրա
որոթյանը անչափ հարմար օրինակ է։
— Տեսնելով Գարրիկին, անգլիացի դերասանին***— գրեթե
դսոալով սկսեց արտասանել Խորխեն։ Պերսիոն ուշադիր լ ս ե ֊
քո»գ հետո ծափահարեց։ Մյուս սեղաններից նույնպես ծա փ ա ֊
հարեցին, և Խորխեն թունդ կարմրեց։
35
 — Quod erat demostrandum**;— ասաց Պ եր սի ^ն։^ Ինչ
խոսք, իմ միտքն առավել ընդհանուր բնույթ էր կրում^ յուրա^
քանչյուր զվարճություն մեր խէղ^Ը ծածկում է դիմակի
նման, որն հետո ասես կենդանանալով փոխարինում է իսկա^
կան դեմքին։ Մարդն ինչո^ւ է ծիծաղում։ Թերևս, բացի հենց
ծիծաղից նա ծիծաղի էլ ուրիշ առարկա չունի։ Ուշադրություն
դարձրու և կհամոզվես, որ այն երեխաները, որոնք շատ են
ծիծաղում, հետո անվերջ լալիս են։
— Այ թե հիմարներ ե ն ,^ ասաց Խորխեն։ — Ուզում ես
քեզ համար արտասանեմ մի րանասաեղծրոթյուն, որը նվիրված
է մարգարիտ որոնողներին։
— նավի վրո։, ավելի ճիշտ^ տախտակամածին, աստղալի
երկնքի տակ կարող ես արտասանել սրտիդ ուզածի չափ ,-^
ասաց Պերսիոնէ— Իսկ հիմա ուզում եմ զննել այս կիսագաստ֊
րոնոմիական մ իջավայրը, որով շրջապատված ենք։ Ե։[ այս
բանդոնեոններր^, ինչ ասել կուզեն։
Տիրամայր , — հորանջեց Խ։։րիյեն։

Ահ ((լինկոլն)), սև կոստյում, սհ փողկապ ։ Մնացյալը'^ պդաո^

րտվուն։ 0*ոն Գալո Պորինյոյի այս շքախմբում, անշուշտ,
ամենանշանակալիցը երկաթակուռ վարորդն էր և բազկաթոռ^
սայլակը, որի վրա վեճի էին բռնված ռետինն ու քրոմը։ Ահա<»
գին ժողովուրդ էր հավաքվել տեսնելու, թե ինչպես են վարորդն
ու հիվանդապահ քույրը ավտոմեքենայից դոէրս հանում
դոն Գալոյին։ Տկար կարալյերո յի կարկառուն հարստությունը
զգալիորեն մ եղմացրել էր մարդկանց դեմքերին նշմարվող
կարեկցանքի արտահայտությունը։ Ի լրումն այս ամենի, դոն
Գալոն փետրահան վառեկի* իր տեսքով մի այնպիսի վեհա»
պանծ դիրք էր ը ն դ ո ւն ե լ,ո ր ցանկություն էր էսռաջանում
կանգնել դեմ֊հ անդիման և Ինտերնացիոնալ երգել, բա յց, ինչ^^
պես նկատեց Մեդրանոն, դժվար թե երբևէ մեկն ու մեկը
թույլ ։ոա իրեն նմանօրինակ արարք, թեև Արգենտինան աղատ

։ ենէր և հարկավոր էր ապ ացուցել (լա սէ*խ

* երաժշտական գործիք, բա յա նի աարաահսակ։

26
երկիր է և երգարվեստը լայնորեն տարածված է հասարակու֊
թյան լավագույն շերտերում։
— Բոլորովին մոռաըել էիք որ դոն Գալոն էլ է շահել վ ի ֊
հակախաղում։ Դե, ինչպես կարող էր դոն Գալոն չշահել։ Բայց
մտքովս չէր անցնում է որ նա կարող է ճամփա ելնել։ Ա նհա ֊
վատալի է։
— Դուք այս սենյորին ճանաչո^ւմ եք , — հարցրեց նորան։
— Նա, ով Խունինում չի ճանաչում դոն Գալո Պորինյոյին,
արժանի է քարկոծվելու ընդարձակ մայթերով ամենագեղեցիկ
հրապարակում ք— ասաց Մեդրանոնէ— Չարարաստիկ մшuնш*‘
գիտությանս րերումով երկար ժամանակ տառապել եմ սույն
լուսավորյալ քաղաքում, մինչև որ հինգ տարի- առաջ (բախտի
ինչպիսի գեղեցիկ շրջադարձի ի վերջո խարիսխ նետեցի Բ ո լե ֊
նոս Այրեսում։ Եվ առաջին նշանակալից անձնավորություն
նր, որին ծանոթացա Խունինում' դոն Գալոն էր։
— Հարգարժան մարդու տպավորություն է թողնում ,—
ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ — Բայց, ճիշտն ասածք այսպիսի
ավտոմեքենայով պարզապես տարօրինակ
— Այսպիսի ավտոմեքենայով , — ասաց Լ ո պ ե ս ը ն ա կ ա ֊
րող է նավապետին ջուրը շպրտել և նավը վերածել մո խ րա ֊
մ անի։
— Այսպիսի ավտոմեքենայով ,— ս/սաց Մեդրանոն, — կա^
րելի է շատ հեռու գնար հնչպես ինքներդ համոզվեցիք' մինչև
Խոլնին և նույնիսկ, մինչև «էէէնդոն»։ ծերություններիցս մեկը
րամ րասարանությամ ր զրաղվելն է, սակայն, որպես արդարա֊
ցում անհրաժեշտ եմ համ արում նշել, որ ինձ հետաքրքրում են
բամբասանքի միայն բարձրագույն ձևերը' պատմությունը,
օրինակի համար։ ԻԴչ կարող եմ պատմել ձեզ դոն Գալոյից։
(Սովորաբար այսպես են սկսում գրողներից ոմանք, որէրնք
հրաշալի գիտեն, թե ինչ պատմություն են անելու հետագա­
յում ^։ Նախ ասեմ, որ նրան կվայելեր Գայռս անունը, ինչում
դուք շուտով կհամոզվեք։ Խունինում մի վիթխարի խանութ
կա, որը կրում է <րՈսկի և լազուր}) նախասահմանյալ անունը'
եթե չափչփել եք Բուենոս Այրեսը, մի բան, որի վրա արժե
կասկածել, ապա Մայիսի ծսանհինգխ փողոցում հանդիպած

* 1810 թվականի մալիսի 2Տ^ին ստեղծվեց քհիո^դե-^լա^Պլտաա նահանգի

,1ամանակավոլ։ կաոավարօւթլսւնըէ

" 27
կ(Ւհ^Ք ^ Լազէրւր» կոչվրէզ *^^կ "^ր Իհ խանութի, և ընդ^
հանւ/ապես, տեղյակ կլինեք, որ այս լայնածավալ նահանգի
բ^լոր քիշ թե շատ աչքի ընկնող բնակավայրերի ստրատեգիա^
կան կենտրոններում գործում են <(ք1սկու և . Լազարի մասնա^
ճյուղերը ։ Մի խո սքով, միլիոնավոր պեսոներն հոսում են
դեպի այդ աշխատասեր իսպանացոմ դոն Գալոյի քսակը, որը
ամենայն հավանա կանությամբ մեր երկիր է եկել իր բոլոր
հայրենակիցներին յուրահատուկ համառությամբ աշխատելու
այս քնկոտ ու ծույլ հովտումէ Եվ ահա, անընտանիք ու անդա-'
մալոլյծ դոն Գալոն ապրում է Պալերմոյի իր դղյակում։
P յուրո կրատական ապարատի մի հրաշալի մեխանիզմ վերա՛»'
հսկում է «քէսկու և Լազուրի» գործունեությունը* թագավորի
աչքերն ու ականջները^ կառավարիչները, հսկում են, լսում,
տեղեկացնում են և կարգադրում' Երևի հոգնեցրի***
— Օհ, ոչ, ինչ եք ասում, — ասաց Նորան, որը կլանում էր
նրա բառերը։
— Հրաշալի, — հեգնական տոնով շարունակեց Մեգրանոն,
ինքն իր գեղեցկախոսությամբ հիացած, որի արմանիքները,
իր խորին համոզմամբ, կարող էր միայն Լոպեսը գնահատեր
— Հինգ տարի առաջ նշվում էր կտորեղենի խանութների, կ^^րի
արհեստանոցների և նմանատիպ այլ կազմակերպությունների
հեէո դոն ^ ^ չո յի ամուսնության ադամանդե տարելիցը։ Տեղի
կառավարիչների ականջին էր հասել, որ շեֆն իր ենթականերից
պատիվներ է ակնկալում և մտադիր է մեկ տռ մեկ այցելել
խանութները։ Այդ շրջանում ես մտերիմ հարաբերությունների
մեջ էի Խունինի մասնաճյուղի կառավարիչ Պենյայի հետ, որը
խիստ մտահոգված էր դոն Գալոյի առաջիկա այցելության առի^
թով։ Պեն յան տեղեկացել էր, որ այցհլութ յունը զուտ
գործնական բնույթ է կրելու, և, որ բանն հասնելու է մինչև
վերջին կոճակներն հաշվելուն։ Եվ դա, ինչ խոսք, թաքուն լ ո լ ֊
բերի շնորհիվ ։ թոլոր կառավարիչներն համակված էին միև*
նույն տագնապով և պետք էր տեսնել, թե ինչ սոսկալի մրցա-^
վազք սկսվեց մասնաճյուղերի միջև։ Ակումբում, համընդհա^
նոլր քրքիջի տակ, Պեն յան _պատմում էր, թե ինչպես է հաջո~
ղացրել կաշառելով երկու շրջիկ առևտրականների է նրանցից
տեղեկություն քաղել Հուլիսի 9^ի և Պեհուախո փողոցների
մասնաճյուղերի նախապատրաստությունների մասին։ Ւր հեր~
թին նա էլ ջանում էր առանց եռանդ խնայելու, և մինչև ուշ
28
 պիշեր խանութքքէմ աշխատանքը եռում էր է մռայլ ու վա իրվորած
շրջում էին ծառայողները։
Իր իսկ պատվին կազմակերպված հաղթ արշավը ղոն Գալոնք
ինչքան հիշում եմ սկսեց Լորոսից և երեքք թե չք^րս խանութ
այցելելուց հետո մի պայծաո, արևոտ շաբաթ օր հայտնվեց
Խունինում ։
Այդ օրերին նա շրջում էր կապույտ ((րյուիքուի), բա յց Պեն*>
յան կարգաղրԼլ 1^ր դիմավորել նրան և ման տալ բաց ա վտ ո֊
մեքենայով, որը կվայելեր Ալեքսանդր Մա կեդոն տցոէն'^ Պերսե^
պոլիս մտնելու համար* Դոն Գալոն անչափ շ^յվեցք երբ քա*'
ղաքի դարպասների մոտ իր շքախմբով դիմավորելո։ ց հետո,
Պենյան նրան հրավիրեց նստել ր ^ ց ավտոմեքենան։ Հռծ
թափորի ուղեկցությա մբ շքախումբն հանդիսավոր ^*ՂՂ*Ա*Ս
պլխավոր մայրուղոլ կողմը։ Այսօրինակ տեսարանների վաղեմի
սիրահարի սովորությամբ ես առաջնակարդ տեղ էի դրա '/*/
մայթեզրին, հենց խանութի դիմաց։ Ավտոմեքենայի մոտ ենա ֊
չուն պես, ստրատեգիական դիրքեր գրաված ծառայողներն
սկսեցին ծափահարել։ Աղջիկները ճերմակ ծաղիկներ էին ն ե ֊
տում, իսկ տղամարդիկ (մեծամասամբ^ վարձված) թափահա֊
բում էին ոսկեկապույա դրոշակները։ Փողոցի երկայնքով հսոլ^
թակամարի նման ձգված պաստառին հատ֊հ ատ դրված էր,
սԻարի գալուստ, դոն Գալո»։ Այս մանրամ ասների վրա Պ ե ն ֊
յան տքնել էր մի սքմբողջ անքուն գիշեր, բա յց դե, ծերոէկին
ղսքր էին գալիս իր ենթակաների նվիրվածս լթ յան դրսևորոէմ֊
ները։ Մեքենան կանգնեց խանութի մոտ և ծափահարութ յո ւ ն ֊
ներր ուժգնացան (խնդրում եմ ներողամիտ լինեք ^ Ը^Աց
« աոանց այս ճսոոմ րառերի այս դեպքում հնարավոր չէ յոլա
ղնալ), և կապկի նման աթոռի եզրին կուչ եկած ւլոն Դաւոն
մերթընդմերթ ողջունում էր աջ ձեռքի թափահարումով։ 1^նչ
խոսք, նա կարող էր երկու ձեռքով ողջունել, բա յց երբեք շ*ղԼաք
Լ մոռանալ, թե ում հետ գործ ունեինք, և որ Պ ենյա վ պ ա ։ո֊
մածների մեջ որևէ չափաղանցոլթյուն չկար։ Ֆեոդալն իր այցե^
բոթ յս։մբ պատվել էր ճորտերին^ ներողամտոէթյամբ ե միա ժա ֊
էքանակ երկմտանքով ընդունելով իրեն հասցեագրված մ ե ծ ա ֊
րանքները։ ճգնում էի ^իշելք թե որտեղ եմ էոեսել հԼնղ
նէոյն այս տեսարանը։ Անշուշտ, տեսարանների նույնաթյու նը
չեք ինձ հետաքրքրողը, ծաղիկներով, դրոշակներով ու սլլակատ֊
ներոքէ պաշտոնական նմ անօրինակ արարողություններ ինչքան
29
ասեսէ Առավել հետաքրքիրն այն ներքին կապն էր
համար գոնե, պարզ էր ու հասկանալիի, որով շզթայված էին
մեկմեկու վախեքած գործակատարները, խեղճ Պեն յան և դէէն
ԳաԼոն' ձանձրացած գիշատչի կերպարա նքով։ Իսկ երբ Պենյան
վեր ելավ իշոտնուկին^ ողջույնի ճառն արտասանելու ^որի մեծ
մասն, ինչ թաքցնեմ, իմ գ^րչին էր պատկանում, դե, նման
խզճ ուկ քաղաքում ապրողիս համար, դա էլ քիչ հաճույք ւէ)ք
գյէն %ալոն լարվեց նստած տեղում, և երբեմն֊ե րբեմն հա վա ֊
նոէթյան նշան որպես^ ԳւՒ^4. անում, հարգալիր սառնությամբ
պատասխանելով գործակատարների որոտընդոստ ծափահարու֊
թյուններին' ճիշտ այն տեղերում, որոնք նախօրոք խստիվ նշել
էր Պենյ անէ Եվ այն պահին, երբ հռետորն արդեն մոտեցել էր
ամենահուզումնալի հատվածին ք մանրամասնությամբ նկա րա ֊
գրել էինք դոն Բալոյի, այդ S e lf֊ m a d 6 Ա\ԱՈ^^ի, ընածին
ինքնուսի և այլ րարեմ առնություններով օժտված հերոսի
սխրանքները) նկատեցի, որ մեծարվող պատվելին ի ն շ֊ո ր
նշան արեց իր գորիլակերպ վարորդին, որին և դսւք հիմա
տեսնում եք ձեր առջև։ Գորիլան դուրս սողոսկեց մեքենայից և
ինշ֊ո ր բան ասաց մայթեզրին կանգնած մեկին, որը շիկնելով
թեքվեց հարևանի ականջին և սա էլ իր հերթին իր*սր խ ա ռ ն ը ֊
վեց, սկսեց դեսուդեն նայել, կարծես թե փրկություն էր որո­
նումն ^գում էի, որ հանգույցը լուծման է մոտենում և շատ
շուտով պարզ կդառնան ընթացող դեպքերի այսքան ծանոթ
լինելու պատճառները։ ((Արծաթե միզանոթ խնդրեց , — անցավ
մ տ ք ո վ ս ։֊^ Գայոս Տրիմալսիոն։ Տեր աստված, աշխարհում
ամեն ինչ կրկնվում է»**^>։ Բայց, ինչ խոսք, նրա ուզածը ոչ
թե միզանոթ էր, էսյլ ընդամենը մի բաժակ ^ր^Հ^Ժ
մտահղացված մի քտյլ Պենյային խոցելու համար, կոտրելու
նրա պաթոսն ու վերականգնելու իր ուժի գերազանցությունը,
որը փոքր-ինչ խամրել էր բաց մեքենայի խաղի շնորհիվ
Պատմության վերջնամասը Նորային չհասավ, բա յց Լոպեսի
ծիծաղը վարակեց նաև նրան։ Ռոբերտոն արդեն մի կերպ
պատուհանի սեղանի մոտ էր տեղավորել ղոն Գալոյին և հիմա
նարնջի հյութ էր մատուցում։ Վարորդը դռան մոտ քաշված
զրույցի էր ր սնվել բուժքրոջ հետ։ Անդամաշոլյծի անճոռնի
սայլակը խանգարում էր բոլորին, և այս հանգամանքը մ ե ծ ա ֊

։ Մարդ, որ ամեն էեչով պարտական է իրենք

ձՕ
գույն հաճույք |/ւ պատէաոում գան Գալսյթէ Լոպեսք խորապհս
զարմացած էբ։
— Անհավասրալի է , — կրկնում ֆր նա ։ — Այսքան վաաաոողք
և այսպիսի հարստությամբ վեր կենալ ու ճամփա ընկնել, ինչ
է թե ձրի է։
*— Առանձնապես ձրի չէ, հաբգելիսյ--- պատասխանեց Մեղ^
րանոն ։ — Վիճակախաղի ա՜հմսի վրա ինց պեսոյի ծախս է տե^
սել։
֊ Օր ծերության ոբոք գործարար անձինք ընկնում են մ ա ն ֊
կական քմահաճույքների եաևից ,— ասաց դոկտոր քհեսհոելլին։
— Ինքս էլ, թեև իմը պարզապես բախտի բան էր, երբեմն տա­
լիս առնում եմ, թե միտք ուներ արդյոք***
— Ահա և բանղոնեոնները շալակած ինշ-որ տիպեր հայտնը-
վեցին , — ասաց էուսիոն։ — Գուցե մեզ համար է, ինչ իմանաս։

Անմիջապես աչքի էր խփում, որ դատարկաւզո րտների հա­

մար է նախատեսված այս սրճարանը^ իր մինիստրական բա զ­
կաթոռներով Ու մատուցողներով, որոնք իսկույն թթված կ ե ր ֊
Աքարանք էին ընդունում, հենց փորձես առանց փրփուրի ծվենի
մի {իքը դավաթ գարեջուր պատվիրել։ Վատն այն էր, որ միջա-
վտյրր չէր տրամադրում։
Աթիլիո Պրեսուտին, որն առավել հայտնի էր Աղվամ աղիկ
մ էսկանունով, աջ ձեռքի մատները խրեց դազարագույն մաղա-
փնջի գանգուրների մեջ և դժվարությամբ ձգեց-հասցրեց մինչև
ծոծրակը. Ապա ոլորեց շագանակագույն բեղերն ու պատի հա-
}ե[ո։ մեջ սկսեց ուսումնասիրել պեպենոտ երեսը։ Ըստ երեույ-
թին չգոհանալով, պիջտկի գրպտնից հանեց կապտավուն սան­
րը ու երկու ձեռքերի եռանդագին զուգակցությամբ կարգի բե-
րհր մազափոէնջը։ Աղվամաղիկի երկու ընկերները վարակվելով
)>րա ջանասիրութ յա մ ր, նույնպես անցան ինքնահ արղարմ ան։
— Դատարկապորտների սրճարան է ,— կրկնեց Աղվամ ա-
’ւՒ'ււ” — հավաքվելու տեղ է հրաժեշտի համար։
— Հրաշալի պաղպաղակ են այստեղ տալիս, — ասաց Նելլին
թեփի հատիկը թռցնելով Աղվամազիկի պիջտկի թևքից ։ — Աթի-
լիո, ինչու ես կապույտ կոստյումդ հագել։ Նայելուց անգամ
վրաս տաքություն է իջնում։
81
 ^ Ամրողջովին կճմռթվհր, եթե ւյնեի ճամպրուկի մեջ , —
ա։։աց Աղվամաոիկր։ — Պիջակր վրայի^ս սիրով դեն կգ^եի,
րայր չգիտեմ այստեղ ինչքանով է հարմար։ Ինչ լավ կլիներ,
եթե Նյաւոոյի բարում հավաքվեին***
— Վերջ տուր, Աթիչիո, — աստք Նեչլիի մ ա յր ր ։^
օրվա պատահարիդ հետո լսել անգամ չեմ ուղում որևէ հավատա
քույթի մասին։ Ախ աստված իմ, ամեն հիշելիս***
— Դե լավ, առանձնապես բան չի պատահել, գոնյա Պե^
պա,— ասաց Աղվամազիկր։
Սենյորա Պրեսուտտին բարկացած նայեց որդուն։
-^ԻնշսլԼս թե առա)էձնապես բան չի պատահել,-— ասաց
նա ։ — Ախ այս երեխաները, գոնյա Պեպա,,* Ուրեմն բան չի^
պատահել։ Իսկ հայրդ ձեռքն ու ոտքը դուրս ընկած պաոկած
է անկողնում։
— է եղել որ, — ասաց Աղվամազիկր ։ — Մեր ծերուկը
շոգեքարշից էլ թափով է։
— Դե լավ, պատմեք իմանանք , — ասաց ընկերներից մեկը:
— Կիրակի օրը մեզ հետ չէի^ք։
— էք Հես էլ հիշո'*ւմ, որ չկայի։ Մրցամարտից առաջ
մարզվում էի։ Մարզումների ժամանակ տոն^մոն չկա։ Ախր
քեզ աււել եմ, թե ուզենաս, կհիշես։
— Այ հիմա հիշեցիք— ասաց Աղվամազիկր։ — Ինչեր ես
^որցրեի Ռուսիտո։
— է։ դժբախտ դե^պք է պատահել։
— Տեսնել էր պետք, — ասաց Աղվամազիկր։ — Ծերուկը
կաուրից ցած շրմփաց և քիչ էր մնում հոգին ավանդեր*,* ձամա
թե իրար խառնվեցին։
— Իսկական դժբախտ դեպք ,— ասաց սենյորա Պրեսուտ֊
աին։ — Աթիլիո, պատմիր։ Ես չեմ կարող, հենց հիշում եմ,
մարմինս փշաքաղվում է։
— Խեղճ գոնյա Պեպա, — ասաց Նելլին։
— Խեղճ, — ասաց Նելլիի մայրը։
— Դե լավ, մի չափազանցրեք ,— ասաց Աղվամազիկր ։ —.
Պարզապես մոտիկ' ընկերներով հավաքվել էինք' ‘եելլիին ու
ինձ ճանապարհելու առիթով։ Մեր պառւսվը ընտիր կտրկան^
դակ էր թխել, իսկ ովքեր եկել էին, հետները գարեջուր ու թրխ^
-Վածք էին բերել։ Հրաշալի տեղավորվել էինք հարթ կտուրին,
^^ղերքից մեկի հետ պարուսինե լզաստառով ծածկ էինք ձգել,
նվագարկի^ էլ հանել էինք *Լեր։ Ամեն ինչ տեղը տեղին հք։
Երևի մի երեսուն հոգի կլինեինք։
—• Աէէելի շшшy— ասաց նելլին ։ — Եմ հաշվելով մոտավո*-
լւապես քառասուն։ Խաշլաման հազիվ հերիքեց, հիշո^ւմ ես։
— Մի խոսքով լավ դզվել էինք^ թե չէ այստեղ ոնց. որ
փայտե արկղի մեջ խցկված լինենք։ Ծերուկը նս։ոել էր սեղանի
գլխին, նավաշինարանի դոն (հապայի կողքին։ Իսկ որ կոն^ '
ծելու համար մեր րիծի խելքն իրենը շի^ հայտնի բան է։ Հլա
մի տես, մի տես, թե պառավը ոնց է աչքունքը խառնշտում։
Ինչ է, ճիշտ չե^^մ ասում։ Այսինքն, դրա մեջ ոչ մի վատ բան
էլ չկա։ Միայն մի բան եմ լ։սվ հիշում, որ երբ բանանի հերթն
հասավ, բոչորիս կատարներն էլ տաքացած էր, իսկ ծերուկինը^
ամենաշատը։ Ոնց էր ձայնը գլուխը աստված հեռու
պահի։ Եվ հենց այդ պահին հանկարծ որոշեց, որ մեզ բարի
ճանապարհ մ աղթելու բաժակաճառ պիտի ասի, կեսլիտրանոց
գավաթը ձեռքին ոտի կանգնեց և այն է, ուզում էր ելույթն
սկսել, մի այնպիսի հազ բռնեց, որ խեղճ մարդը խեղդվելու^
եէո^ետ գնաց ու մեջքի վրա գլ^բվ^Ց ներքև։ Ինչ
։լրմփոց*-դրմփոց հանեց, ոնց որ լվացքի տաշտը աստիճաններից
գլորես ցած*
— Խեղճ դոն Պիպո,— ասաց Ռուսիտոն, մինչ սենյորա
Պրեսուտտին պայուսակից կհաներ թաշկինակը։
— Բա դա անելո'*լ բան էր, Աթիլիո, մորդ լա ցա ցրեցիր,^
ասաց ‘նելլիի մայրը *— Մի արտասվեք, գոնյա Ռուսիտա։ Ի
էքերջո, ամեն ինչ բարեհաջող է ավարտվել։
— իսկապես,’’^ ասաց Ադվամազիկը։ — Չե, տեսնեիր
ինչ հարայ^հրոց ընկավ։ Բոլորս ցած գգվ(*ՑՒ^ք* ասացի,
վերջ, ծերուկը ձեռքից գնաց։ Անանիք մի վայնասոլն են դրել։
նելլիին ասացի, որ նվագարկիչն անջատի, իէրկ մենք վրա
ոլրծանք գոնյա Պեպային, ոնց էր վատացել, խեղճ պառավսքլ
ոնց էր ճղճղում։
— Իսկ դոն Պիպոն ի^^նչ եղավ ,— հ^րՏՐ^Ց ծարավի
քհուսիտոն։
— Ծերուկ մի ասա, մի հրաշք բան ասա, — շարունակեց
Արրքամազիկը։^ Երբ ես նրան տեսա քարե սալերին անշունչ
երկարած, մտածեցի «էլ վերջ, մնացի անհերկ։։ Տղերքից չգի^
աեմ որ մեկը վազեց «շտապ օգնության» ետևից, իսկ մենք
հագից քաշեցինք հանեցինք վերնաշապիկը^ տեսնենք շնչում է
ք Վիճակախաղ 33
թե ոչ։ Իսկ նրա աչքերը բացելն ու ձեռքը գրպանը տանելը մեկ
եղավ' ստուգելու, թե քսակը հո չեն թոցրել։ Բիձա չի, մի կրակ
ու պատիժ։ Հետո սկսեց տնքտնքալ, թե մեջքն է ցավում, բա յց
լուրջ բան չկար։ Իմ կարծիքով, մի քիչ որ համոզեինք, կել­
ներ վերև կերուխումը շարունակելու։ Հիշո՞ւմ ես,— դիմեց
Աղվամազիկը մորը,— քեզ տարանք մոտը, համոզվես, որ բան
չի պատահել, Իրր թե լավություն արեցինք, հանգստանալու
փոխարեն, պառավն ավելի բարձր սկսեց ճղճղալ։
— Ուրեմն զգայուն սիրտ ունի,— ասաց նելլիի մայրը։
- Մի անգամ մեր տանը**»
_ Ինչևէ, երբ «շտապ օգնությունր)) տեղ հասավ, ծերուկն
արդեն նստել էր գետնին, իսկ մենք գժի նման հռհռում էինք։
Վատն այն էր, որ «շտապ Օգնության» բուժակները ոչ մի կերպ
չհամաձայնեցին ծերուկին տանը թողնելու մտքի հետ։ Ի վերջո,
տարան խեղճ բիձին, իսկ իմ օգուտն այն եղավ, որ ինչ-որ մեկը
խնդրեց մի թղթի ստորագրել, ես էլ դրա դիմաց պահանջ
ջեցի ականջս նա յխ մեկզմեկ փակվում է անտերը։
— Այ քեզ բան , — ասաց Ռուսիտոն խորապես ազդված։ —
Տես է, ինչեր եմ կորցրել։ Ոնց է զուգադիպել մարզումներիս
հե տ։
Ընկերներից մեկը, որը վիթխարի րո ցցված օձիք ուներ,
հանկարծ ոտքի թռավ։
<— Տեսեք ովքեր են դալիս։ Հրաշալի է, տղերք։
Աղմկոտ սեղանների արանքով մի կերպ ճամփա հարթե*^
լով, հանդիսավոր առաջանում էին Աստրուբալ Քրեսիդի ջազի
բան դեոնիստները' հարթ սղալած մազերով, անթերի, վանդա*»
կանախշ կոստյումներով։ նրանց ետևից ներս մտավ ա դ տ ֊
մանդյա^մոխրագույն կոստյումով, սև վերնաշապիկով մի երի*-
տասարդ րաց դեղնավուն փողկապին Փայլփլում էր ֆուտը։։*-
լային ակումբի խորհրդանշանով գնդասեղը։
— Ե ղ բ ա յ ր ս ա ս ա ց Աղվամազիկը, թեև բոլորին էլ հայտ­
նի էր այդ կարևոր մանրամասնը ։ — Տեսեք է, եկել է ինձ
սյուրպրիզ մատուցելու։
Հանրահայտ երգիչ Հումբերաո Ռոլանդը մոտեցավ սեղանին
և ջերմությամբ սեղմեց բռլորի ձեռքերը^ ^^րից թ^^ցի*
— Արսրակարգ է, եղբայրս , — ասաց Աղվամազիկը։ — Երևի
մեկն ու մեկը փոխարինել է քեզ ռադիոյում։
^ Պատճառ բռնեցի, թե ատամս ցավում է , ^ ասաց 2ւ9&ւքր
84
բերսէոն։ — Թե չէ, աշխատավարձիցս կկտրեին։ նվագախմբի
աղերքն էլ եկան քեզ ճանապարհելու։
Մռայլադեմ Ռոբերտոն ևս մի սեղան մոտ քաշեբ^
աթոռներով։ Երգիչը սև սուրճ պատվիրեբ, երաժիշտները գե^
րադասեըին գարեջուրը։

Պաուլան և Ռաոլլը Ֆլորիդայի կք^ղմիբ մտան սրճարան և

տեղ գրավեըին պատուհանի տակ։ Մինչ Պաուլան այըելունե^
րին թեթևակի նայելոլը հետո հայարքը շրջել էր պատուհանիդ
դուրս ք Ռաուլն անդավ խորությամբ ոլսոլմնասիրելոլք թե այս
քրտնմխած բուենոսայրեսդիներիդ որ մեկն է իրենդ հնարավոր
ուղեկիդը։
— Գրպանիս հրավիրատոմսը չլիներ, կարելի էր կարծել, թե
սա ընդամենը ընկնրներիդս մեկի հերթական կատակն
ասադ Ռաուլը։ — Անհավատալի բան շի^է քո կարծիքով։
— Ըստ իս, հիմա ընդամենը անհավատալի շոգ պա֊
տ ասխանեդ Պաուլան։ — Կարծում եմ, արժե այս նպատակի
համար չարչարվել։
Ռաոլլը բադեր դեղնավուն թղթի կտորն ու հանդիսավորու֊
թյամբ կարդար*
— Ժամը 1 8 ֊ի ն այս սրճարանում։ Առավոտյան կան դնեն
աուն^ ուղեբեռը վերցնելու։ Խնդրում ենք սրճարան գալ աոա Կ
ուղեկցողների։ Մնացյալ ամեն ինչն ապահովում է կազմա**
կերպչական գերատեսչությունը*** Այ քեզ վիճակախաղ, դե լտվյ
օրինակի համար, ասա տեսնեմ, ինչու հենդ այս սրճարանում***
— Ես ինքս էլ ճգնել եմ գլուխ հանել այս պատմությունից,
— ասաց Պաուլան,— ընդամենը ըմբռնել եմ այն, որ
ղու շահել ես վիճակախաղում և ինձ էլ վերցրել ես հետդ,
ընդմիշտ ղրկելով ((Ով ինչ է ներկայացնում իրենից Ա րգենտի֊
նայումս) հաղորդումից։
— Ընդհակառակը, այս խորհրդավոր ճանապարհորդությունը
մ եծ ապես կնպաստի հեղինակությանդ աճին։ Կասես թե հ ո ֊
դեկան անդորրի կարիք ես զգացել, որ իբր մենագրություն ես
դրում Դիլան Թոմ ասք^ դրական շրջանակներում մեծ համ արում
անեցող այդ բանաստեղծի մասին։ Ւմ կողմից կարող եմ
միայն ավելացնել, որ յուրաքանչյուր խենթության
85
կայանում է նրանում, որ այն միշ։ո էլ տխուր ավարա է ունե^
հում ։
— Աչո, երրեմն այն կարող է իսկապես հրաշալի լինել ,—
ասաց Պաոլլան:—’ Ինչպես ասում են' Le bcSOin dc 1յ fata-
iit e ^
— Ծայրահե ղ դեպքում մեզ սպասվում է սւռւոՆց որոշակի
երթուղու մի սովորական ծովային ճամփորդոլթյուն, երեի երեք-
շորս ամսվա տևողությամբ։ Չեմ թաքցնում, վերջին հանգա­
մանքը ինձ համար որոշիչ հանդիսացավ։ Այդքան ժամանակա­
միջոցում մեղ ուր կարող են հասցնել։ Միգուցե Չինաստա'^ն։
— Երկուսից ո'*ր մեկը։
— Երկուսն էլ, որ տեսեք' արդենաինյան տվանղական շե ^
զոքությունը չենք խախտում։
— Վատ չի լինի, բտ յց ինձ թվում է, որ մեզ կտանեն
ճենովս։, այնտեղից էլ ավտոմեքենաներով քարշ կտան Եվրո­
պայով մեկ, մինչև որ հալից ընկնենք։
— կասկածում եմ ,— ասաց Ռաուլը։ — դեպքում հիմա
աղմուկը երկինք հասած կլիներ։ Հետո էլ, ինչ իմանաս, թե ինչ
է եղել վայրէջքի ժամ ան ակ։
— Ամեն դեպքում,-^ ասաց Պաոլլան, — ինչ-որ մի երթու­
ղու մասին կարծեմ խոսք եղել է։
— Եիստտ-պռատ։ Pшgшրձшկшպեu անորոշ, պատկերաց­
րու ոչ մի բան մտքումս չտպավորվեց, ինչ-որ ակնարկներ'
այնքան, որ մեր մեջ վտ ան գավ որ արկածների ծարավ բորբո­
քեին։ Մի խոսքով, միջազգային ։լրությանր համսքպա-
աասխանեըէԼած հաճելի ճամփորդություն է։ Ասել է, թե մեզ
ոչ Ալժիր կտանեն, ոչ Վլադիվոստոկ ե ոչ էլ Լա։։ ԼԼգաս։ Ամե-
նադայթակղիշն, անշուշտ, այս հարցում էԼտրձատրվող արձա­
կուրդներն էին։ Էհ, ով կհրաժարվի այդպիսի բոքրիքից։ Այդ
ամենին չմոռանաս դում արել նաև ճամփորդության ընթացիկ
արժեթղթերը։ Դոլարներ, հապա մտածիր, դոլարներ։
— Եվ ինձ հրավիրելու հնարավորությունը։
— Անկասկած։ Հետազոտելոլ, թե արդյոք ծովի օդն ու
զարմանահրաշ նավահանգիստները ի^չպի^ի բարերար ազդե­
ցություն կարող են գործել սիրային ձախորդություններիդ բուժ­
ման ընթացքի վրա։

^ ճակատագրի անխռւսափելիոլթլուն (ֆ րա նս»)։

86
 — Ամեն դեպքու%ք^ գերու դսաելի ք,— ասաց
Պաուլան նայելով նրան։ Ռաուլը նույնպես հայացքը բա րձրա ց֊
ըեցէ Եվ այսպես որոշ ժամանակ անթարթ և գրեթե դրգ*^էւ
հայացքով նայեցին իրար։
— Դե լավ , — ասաց Ռաուլը, — 4,^^! աուր խաղերիդ։ Հ/ր֊
ՀՒր * խոստացել ես։
— Պարզ ասաց Պաուլան։
— Դու այն ժամանակ ես ասում (Հպարղ է», երբ ամեն ինչ
թաղված է խավարի մեջ։
— Ւսկ ես ինչ ասացի որ' ամեն դեպքում Աք^^^ի^ալից գե^^
րադասելի (*»*
— Համաձայն եմ, ՕՈ 13յՏՏ6 էօրոհ6ր^
— Պարզ է ,— 'կրկնեց Պաուլան։ — Մի բոտրկացիր, քաղցրիդ
կրս։ Հավատա, ես երախտապարտ եմ հրտվիրելոլդ համար։
Ւնձ դուրս քաշեցիր ճահիճից, չնայած դա էժան չի նստի հեղի^
նակոլթյանս վրա։ Ւսկապես, Ռաոլլ, այս ճամփորդությունը
ինձ շատ կօգնի։ Առանձնապես, եթե ընկնենք անհեթեթ իրադ­
րության մեջ։ Այ թե կզվարճանանք։
— Համ ենայն դեպսյ փոփոխություն է ,— ասաց Ռաուլը։ —
Արդեն հոգնել եմ առանձնատներ նախագծելուց' ինձ և քեզ
նման մարդկանց ընտանիքների համար։ Հասկանում եմ,, որ սա
բավականին հիմար լուծում է, և նույնիսկ լուծում էլ չէ, այլ
ընդամենը տարկետում։ Ւ վերջո, կվերադառնանք տուն և
ամեն ինչ կընթանա նախկին հունով։ Միգուցե առաջվանից
մի փոքր ավելի լավ կամ ավելի վատ։
— Ոչ մի կերպ չեմ հասկանում, թե ինչու քեզ հետ ճամ^
փորդելու չհր^վիրեցիր մեկ ուրիշ ընկերոջ, կամ էլ այնպիսի
մեկին, որի հետ ինձանից առավել մտերիմ հարաբերություննե­
րի մեջ ես։
— Թերևս հենց ոտյդ պատճառով, միլեդի։ Որպեսզի ոչ մի
մտերմություն չկէոպի ինձ հարավային մեծ մայրաքաղաքին։
Այդ ամենից զատ, քեզ հայտնի է, թե մտերմությունը***
—* Եմ կարծիքով , — նայելով նրա աչքերի մեջ ասաց Պաու*'
լան , — շատ ուրիշ տիպ ես։
— Անչափ շնորհակալ եմ։ Թեև դա այնքան էլ ճիշտ չէ,
բա յց դու ինձ կաջակցես այդպիսին դառնալու գործում։

^ Փակված համարենք ^ֆրանս*)։

37
 — Ես նաև հավատում եմ, որ մեր ճամփորդությունդ շատ
զվարճալի ընթացք կունենա։
— Շ ատ^շատ։
Պաուլան հողոը հանեց, երջանկության նման ի ն չ֊ո ր մի
բան զգոՅէով հոգու խորքում։
— Ծովա յին հիվ անգութ յան դեմ դեղահարեր վերցրե լ ե ս ,^
հարցրեց Պաուլան։
Ռաոլչր ջահելների աղմկալի խառնամբոխով տարված, չԼ"եց
նրան։
— Աստված իմ յ — ասաց ?7ա,— ք^նց որ թե սրանցից մեկը
ուզում է երգել։

Ա
Մոր Ու ՈՐqՈl օգտվելով, Պերսիոն սկսեգ
մտմտայ և զննե| չորսրււլորր, յուրաքանչյուր օրյեկտ ընկալե-
յով |Ոգոսի մի^ոգով և կամ յոգոսիգ քաշե|-հաննլով թելԸ, յակ
էությանիգ' րարւսկ ու փխրուն հետքը,' ււՐը և հասգնեյՈւ էր
նրան ներկայացմանը,— այսսքիսին էր նրա ցանկությունը,—
և ճեդք գտնելու սինթեգի ճամար: Սոանց որնէ դժվարության
Պերսիոն մի կողմ էր նետում կենտրոնական ընդհանրությանը
սէոնչվոդ ֆիգուրները, ճաշվեկշոում Լ կուտակում էր իմաստա­
վոր արդյունքը, ըմըոնում Լ դատապարտում էր շրջակա հան­
գամանքները, բադդատում էր, հետազոտում, աոանձնացնում
Լ դնում կշեոքի նժարներին: Եվ այն ամենը, ինչ նա տեսնում
էր, շոշափելի կերպարանք էր ստանում, որը կարոդ է մարդուն
գցել սաոը քրտինքի, հալուցինացիաների մեջ, որը կարոդ է իր
զոհին բզկտել աոանց կապկային թււիչքների և կարապ­
ների էխոլալիաների: ՛Սրճարանի սահմաններից ոուրս մնա­
ցին անխոս դերակատարները, որ ոնք մասնակցում |,£
հրաժեշտի հավաքույթին (ււրն հիմա արդեն խազ են անվա­
նում) և որոնք չեն իմանալու, թե այս ամենը ինչով է վերջա­
նալու: Պերսիոն հետզհետե ավելի էր տարվում այդ խաղով,
կշեււքի նժարներին դնելով նրանց հպանցիկ կերպարանքները,
ովքեր մնում էին, և նրանց, ովքեր հավանաբար պիտի ճամ­
փորդեին: Մյուսներից ավելի չէր խորացած այս խաղի կանոն­
ների մեջ, բայց զգում էր, որ դրանք ծնվում են հենց այստեղ,
ամեն մի խաղացողի' մեջ, ինչպես անծայրածիր շախմատի
38
 տախտակի վրա, համր fiшկшaшկnrդննrի միչև, ոմանք փիղ և
ձի և ոմանք է| դելֆին ու կայտաո այծամարդ դաււնալու ճա­
մար: Յուրաքանշյուր խաւլԸ մի նավմաքիա է, յուրաքանչյուր
քայլԸ՝ խոսքերի և արցունքների ճեղեղ, յուրաքանչյուր վան­
դակը'^ ավաղի հատիկ, արյան ծււվ, անվերչ եոուզեո և կամ'^
ղանգուլակներից ւս ծափահարություններից հյուսված մարգա-
դետիններում թավալվող աճպտրարնեւփ ձախողություն:
Այսսյիսոփ րարի մտադրությունների քաղաքային կիզա­
կետը, մտադրություններ, որոնք կոչված են ըարեգործության
ծաոայելւս և թերևս (իսկությունը դեռևս անհայտ է) մի ինչ-
որ մութ գիտության, որով հաչոդակների ճակատագիրը, ըախտը
հատիչով հատում է այն ամենն^ ին^Ը ^Լոնդոնյան» այս հավա-
քույթի ծնունդն է, զորքի մի փոքրիկ ըեկոր, ուր Պերսիոն
զբաղված է $^սկ£սկելով աււաչապահներին ու կերաս|աններին,
դասալյւքներին ու, միգուցե, նույնիսկ հերոսներին, չափում է
ակվարիումի Լ ցուցափեղկի միչև ընկած տարածությունը,
հայտնաբերւսմ տղամարդու հայացքը րՕԱ^6^-ով զուգված
կանանց մսւիտներից զատող, մամանակի սաււցակտորները,
անչափելի ճեոուները այն հակատագրերի, որոնք հանկարծակի
ի մի գալով' իրենց գրասենյակները, սիրուհիներին, տաքսիներն
ու կայարանները թողնելուց հետո անսս|ասելիորեն հանդիւգած
միայնակ էակների մի սահմռկեցուցիչ խառնուրդ են ձևաւյռ-
րել, և ահա նրանք բոլորն արդեն մի միասնական մարմին են
դարձել, որը դեռևս չի գիտակցե| իր իոկ գոյությունը և անտեղ­
յակ է, որ տարօրինակ աոիթ է ծառայել ընդամենը մի տար­
տամ ասքի համար, որը գռւցե իզուր է սլատմվում և կամ էլ,
ինչ իմանաս, գուցե չի է[ պատմվելու երբևէ:

10

— Եվ այսպիսով ,—' խոր հոգոց հանեչով ասաց Պերսիոն^

— մեկ էլ տեսար կպ ^ցզվ է) որ լավագույն դեպքում, մենք
բոլորս մի ամբողջական մարմին ենք, որին ոչ ոք չի նկատում,
կամ էլ ոմանք նկատա մ են, ոմ անք էլ ոչ։
— Սարծես թե դուրս եք ելնում ջրի խորքերից ֆ—' ասաց
Ելա ուդիան,^ և ուզում եք որ ձեզ հասկանամ։ Գոնե ձեր

^ Ալսահղ շրթեերկ քֆրա նս.)։

89
 գաղափարները օրինակի վրա բացատրեք։ Իսկ գուցե ձեր այղ
ճակատային գրոհի տեսությունը բացարձակապես հերմետի^^կ է։
— Ոչ, ինչ եք ասումք— ասաց Պերսիոն։ — Մի այն թե'
տեսնելը շատ ավելի հեշտ է, քան տեսածի մասին պատմելը։
Կլաուդիա, ես անսահման երախտապարտ եմ, որ դուք ճամ-
փորդության հնարավորություն ընձեռեցիք ինձ։ Անչափ եր­
ջանիկ եմ ղգալու ձեր և Խորխեի կողքին։ Տ ախտակամ ածին
օրնիբուն մարմնամարզություն կանեմ և կերգեմ, ր եթե իհարկե
թույլատրելի է։
— Երբեք նավ չե^ս նստել,— հարցրեց Խորխեն։
— Երբեք, բա յց ես կարդացել եմ Կոնրադի և Պիո Բարո^
խայի վեպերը, գրողներ, որոնցով մի քանի տարի անց նաև
դու կհմայվես։ Կլաուդիա, ձեզ չի թվում, որ ինչ^որ նոր բան
ձեռնարկելիս մենք աննկատ կորուստներ ենք տալիս, որպեսզի
աէմւչվենք գրեթե միշտ էլ առեղծվածա յին մի մեխանիզմ ի,
հազարոտնոլկի, ուր և վերածվում ենք, տեխնիկական րառա^
պաշարով արտահայտված, օղակի և բանեցրած
գազի մի ծվենի։
— Ասաց գազի , — խանդավառված բացականչեց Խորխեն։
— Ասաց, բա յց ոչ այն իմաստով, ինչ քո մտքին է։ Պեր-
սիո, ինձ թվում է, թե առանց ձեր. այդ կորուստ կոչեցյալի
էլ, մենք մի առանձնապես մեծ բան շենք ներկայացնում։
Չափազանց հլու հնազանդ ենք ճակատագրին։ Այո, ճգնավորի
ենք նման, կամ էլ, լավագույն դեպքում, կեղծ բարեպաշտի'
ծտի բները գլուխներիս դրած։
— Հետազոտություններս ոչ աքսիոլոտիկ բնույթ են կրում
և ոչ էլ, առավել ևս, նորմատիվ,— հույժ գիտական տոնով
ասաց Պերսիոն։ — Ըստ էության ես հակվում եմ մոդայից վա^
ղուց դուրս ընկած ունանիմիզմի կողմը, ձգտելով նոր մեկնա^
բանոլթյոլն հաղորդել նրան։ Հայտնի է, որ մարդկանց խումբը
ավելին է, կամ նույնիսկ պակաս, քան սովորական բաղադրիչ*-
ների դում արը։ Տանկությունս է պ^քգփէ։ եթե իհարկե ինձ
վիճակվի մտնել մարդկանց այդ խմբի մեջ և միաժամանակ
մնալ նրանից դուրս (կարծում եմ, որ դա հնարավոր բան է),
թե կամայականորեն հավաքվող և քայքայվող մարդկային այդ
հազարոանոէկը ծառւղո^ւմ է ինչ^որ բանի, բառիս մոգական
իմաստով այն իրենից ֆիգոլր ներկայացնում է, թե ոչ, և եթե
այո, ապա որոշակի պայմաններում այդ ֆիդոլրն ընդունա^կ
40
 Է առավել նշանակալի շարժման, քան նրա բաղադրիչ մասերի
շարժումն է։ Ո^ւֆ։
— Առավել նշանակալի"*, — ^[‘^"պ իա ն ։ — նախ
եկ պարզենք այդ կասկածելի բառի նշանակությունը։
— Եթե մենք մի համաստեղության ենք նայում ,— ասաը
Պ ե ր ս ի ո ն մ ե ն ք կարծես թե կանխավ համոզված ենք, որ այդ
համաստեղության մեջ մտնող աստղերը ներդաշնակությամբ և
ռիթմով շաղկապված են միմյա նբ։ Ւնչ խոսք, մենք ինքներււ
ենք նրանը ներմուծում, որովհետև հենը համաստեղության
մեջ յուրաքանԼյուր առանձին աստղիը առավել նշանակալի ու
խոր մի բան կա, որով և պայմանավորված է այդ ներդաշնա^
կությունը։ Նկատած կլինեք, որ միայնակ աստղերը, որոնք չեն
մտնում համաստեղությունների մեջ, աննշան են թվում համաս^
տեղությունների, այդ չվերծանված դրերի համեմատությամբ։
Միայն աստղագիտական և մնեմոնիկական պատճառներով չէ,
որ պայմանավորված է համաստեղությունների սրբազան խոբ^
հըրդավորությունը։ Մարդն ի սկզբանե պիտի կանխազգար, որ
համաստեղություններիը յուրաքանչյուրը մի յուրատեսակ կլան
է, համայնք, ռասա, մի ինչ^ոբ բան, որը խիստ հակադիր է և
նույնիսկ ներհակի մարդուն։ Գիշերներ են եղել, որ ես զգաըել
եմ աստղերի պայքարը, արտակարգ լարված խաղը։ Եվ չ ն ա֊
յա ծ, պիտի ասել, որ մեր պանսիոնի կաուրիը հնարավոր չէ
հետևել երկնքին^ օդն այնպես հադեըած է ծխով։
— Աստղերին հեռադիտակո"* ւէ ես նայում, Պեբսիո։
— Օհ, ոչ , — ասաը Պ երսիոն։ — Գիտես ինչ, կան բաներ,
որոնը պիտի անզեն աչքերով 'նայես։ Գիտության դեմ ես ոչինչ
լունեմ, բայը իմ կարծիքով, միայն բանաստեղծական հայս/ըքին
է տբված^ ներթափանըել հրեշտակների կողմիը արարված ֆի*-
ոոլրների իմաստի մեջ։ Հնարավոր է, որ այս գիշեր այդպիսի
ֆիգ^էբներիը մեկը հայտնվի այս խղճուկ սրճարանում։
— Պերսիո, ո'*ւր է այդ ֆիգուրը ,— չորսկողմ նայելով հարը*
րևը Խորխեն։
— Այն սկսվում է վիճակախադիը , — շեշտված լրջությամբ
ասաը Պերսիոն ։ — Հարյուր֊հ ազարավոր մարդկանը միջիը
գնդակների օգնությամբ ընտրված են լոկ մի քանի տզամ արդ
ու կին։ Իրենը հերթին նրանք էլ ոպեկիըներ են ընտրել և այս
հանգամանքը քիշ ուրախություն չի պարգևել ինձ։ Ի դեպ, Ելա*
ուդիա, որևէ պրագմատիկ և ֆոլնկըիոնալ բան չկա այս ֆ ի ֊
41
դուրի մեջ։ Մենք ոչ թե գոթական տաճարի քանդականախշ
ծաղիկ ենք, այլ մի վաղանցուկ վարդ, որը ձևավորվել է ղեղա֊
դիտակի մեջ։ Սակայն, մինչ այդ վ^րդի Փշր4^^1^
քմ ահաճ նախշի ձևավորվելը, ինչ իմանաս, թե ի՚^նչ խաղեր ենք
խաղալու միմյանր հետ, սառն ու տաք, խամրած ու սւայծառ
բնավորություններ ու տրամադրռւթյոլններ, անխոհեմ ու գործ^
նական ի^^նչ երանգներ են ներդաշնակվելու իրար։
— Այդ ի'*նչ գեղադիտակի մասին ես խոսում, Պերսիո։ —
ասար Խորխեն։
Ինչ^որ մեկն սկսեց երգել։

11
Ուսանող Տրեխոյի թե մայրն ու հայրը և թե քույրը եկան
այն եզրակացության, որ այս պարագայում ամենահարմարը
թխվածք ու թ եյ պատվիրելն է։ Դե արի իմացիր, թե երբ են
բան ուտելու նավի վրա, և բացի այդ, հո դատ արկ ստամոքսով
ճամփա չես ընկնի քսքաղսլաղակը հաշվից դուրս է, ինչ կերա^
կուր, եթե հալվում է յ։ Նավի վրա առաջին պահերին հարկավոր
է չոր բաներ ուտել ու պառկել կռնակին։ Ծովախտի դեպքում
պիտի աշխատես քեզ չներշնչել։ Ոավական է, որ մորաքույր
Ֆելիսան մտնի նավահանգիստ կամ էլ կինոյում սուզանավ
տեսնի^ սիրտը սկսում է խառ նել։ Անհուն թախիծով Ֆելիպեն
լսում էր այս նախադասությունները, որոնք արդեն անգիր
դիտեր։ Հիմա մայրը կպատմի^ թե ինչպես է ջահելության օրե^
րին դելտայում սէկարացել նավով ճամփորդելիս։ Ապա սենյոր
Տրեխոն կհիշեցնի կնոջը, թե ինչպես էր զգուշացնում նրան'
սեխ քիչ ուտել այդ օրը։ Ապա սենյորա Տրեխոն կպաաասխա֊
նի, որ սեէյը կապ չունի, ինքը աղ է արել, նոր է կերել, իսկ
սեխն աղով ուտելիս տհաճ հետևանքները վերանում են։ Այնու^
հետև սենյորան ցանկություն կհայտնի իմանալու, թե Սև կատուն
ու Լոպեսը ինչի մասին են խոսում իրենց սեղանի շուրջ։ Ան^
շոլշտ, քոլեջի, էլ ինչի մասին պիտի խոսեն ուսուցիչները։
ճիշտն այն կլիներ, մտածեց Ֆելիպեն, որ գնար և բարևեր
նրանց, այսինքն, մի կողմից էլ, իմաստ, չունի, այսպես թե
այնպես նավի վրա հանդիպելու է։ Լոպենը դեռ ոչինչ, նրա հետ
լեզու գտնելն հեշտ է, իսկ այս բորբոսի' Սև Աատվի տոմսի
շահելը բոլորովին բանի նման չէ։
42
 Ակամա միտքն եկավ նեգրիտան, որը մնար տանը առանձ*
նապես ոչ այնքան տխրած դեմքովդ համենայն դեպս մի քիչ
տխրած։ Եհարկե^ Ֆելիպեն չէր տխրության պատճառը, այլ
տանտերերը իրեն շվերրրեցին հետները։ Հիմարի մեկն
եմ, հոգու խորքում մտմտում էր Ֆելիպեն, եթե մի քիչ պնդեր,
ուզած^չսւզած մայրը տեղի կտար։ Ստմ նեգրիտան, կամ էլ ոչ
մեկը։ «Ախր, Ֆելիպե*** Ախր ի^նչ։ Ւնչ վատ կլինի, եթե ա ղ ա ֊
խինը գա մեզ հետ))։ Pшյը դե նրանք անմիջապես գլխի կ ր ն կ ֊
նեն, թե ինչը ինչոը է։ Նրանք ամեն ինչի ընդունակ են, Լ^վ
է, որ ինքը դեռևս անչափահաս է, թե չէ ք^րշ կտային դաաավո֊
րի մոտ, ու վերջ ճամփորդությանը։ Հետաքրքիր է, սրա պատ-
ճառով ծերուկները ետ կկանգնեի^ն ճամփորդելու մտքիը^
մամ տում էր Ֆելիպեն։ Իհարկե ոչ։ Տո լտվ, հերիք եղավ,
ինչքան կարելի է մտածել այդ աղջկա մասին։ Մինչև վերջերս
մոտիկ չէր թողնում, չնայած միջանցքում ձեռքն ընկնելիս,
ուզածի պես ղզղղ^^մ էր, խոստանալով ձեռքի ժամացույց
հենց ոբ ծերուկից փող պոկի։ Խեղճ աղախ ին, ինչի
կարող է հասնել այդպիսի ոտքերոփփ* Այնուհանդերձ, այս
մտքերը չխանգարեցին, որպեսզի Ֆելիպեն ամբողջ մարմնով
մեկ համակվի քաղցր խոնջանքով, մեջքն ուղղեց, ձգվեց
նստած տեղում։ Ընտրելով կարկանդակներից այն մեկը, որի
շոկոլադն առավել առատ էր, թռցրեց Բեբայի քթի տակից' մի
քանի վայրկյանով առաջ ընկնելով նրանից։
Միշտ էլ նույն անտաշն ես եղել։ Որկրամոլ։
<— Ձայնդ, կամելիազարդ տիկին։
— Երեխաներ^^*— սստստեց սենյորա Տրեխոն։
Հարմար աղջիկներ կհանդիպեին նավի վրա, ինչ իմանաս։
Ակամա հիշեց հինգերորդ կուրսի պարագլխին^ Օրդոնյեսին,
նրա խորհուրդները կոնգրեսի դիմացի նստարանին՛^ ամռան մի
երեկո։ «Ա յ տղա, հո փոքր չես, քեզ պինդ պահիր»։ Արհամար֊
հանքով չեմուչում էր անում, թեև կարգին հուզված էր, իսկ
Օրդոնյեսը մտերմաբար թփթփացնում էր նրա ծնկին^ «Դե
լավ, լավ, հորթի տեղ մի դիր քեզ, երկու տարով քեզնից մեծ
եմ և լավ դիտեմ, որ քո տարիքում դա տոլն֊տ ուն խաղալու
պես բան է։ Ինչ վատ է որ։ Բայց քանի որ հիմա արդեն պարելու
ևս գալիս, այդքանը քեզ ձեռք տալ չի կարող։ Տես, հենց որ
աղջիկներից մեկն ու մեկը ճանկդ ընկնի, բաց չթողնես, անմի-^^
43
ջապես Տիղվէե^ P^^Pl և. քեֆ' արա ինչքան ուղում ես։ Ւսկ
թե հնւրո չունւմսսս ք ինձ ձայն տուր, կխնդրեմ հաշվետար
եղբւղա, իր խր*ք֊9Ը Պատկերացրու,
մահճտկէսլի վրա անհամեմատ հաճելի էն։ Եվ մի խուրձ այս^^
օրինակ հուշեր, մանրամասներ, ընկերական խորհուրդներւ
Ամոթն ու Արտնեղությունը մի կողմ, բայց Ֆելիպեն անչափ
երախէոասրոբա էր Օրդոնյեսին։ Օրինակ, հո չես համեմատի
Ալֆիերիի հետ։ Թեև Ալֆիերին,,^
— Ոնց որ թե մեկը երգելու պատրաստություն է տեսնամ^
— ասաց սենյորա Տրեխոն։
,— Ինչպիսի գռեհկություն, — ասաց Բերան։ — Այդպիսի
բաներ չպետք է թույլ տան։
Տեղի տալով հարազատների ու բարեկամների խնդրա նքին,
հանրահայտ երգիչ Հումբերտո Ռոլանդը ոտքի ելավ, մինչ
Աղվամազիկն ու Ռոլսիտոն արմունկներին ու լեզուներին զոռ
տալով, երեք երաժիշտների և նրանց գործիքների համար տեղ
էին հարթում։ Փոթկոցներն ու կծու ռեպլիկները իրար խառնը^-
վեցին, սրճարանի Ավենիդա նսէյող պատուհանների տակ
անցորդների բազմություն հավաքվեց։ Ֆլորիդայի կողմի պա^
տուհանից տարակուսած ներս նայեց մի ոստիկան։
— Ցնցուղ է, ցնցո''ղ ,— բացականչում էր Ռուսիտոն։ —
Չե, Աղվամազիկ, աննման եղբայր ունես։
Աղվամտզիկը կրկին հայտնվելով Նելլիի կողքին, ձեռք ու
ոաք ընկած, հավաքվածներին լռեցնելու ճիգեր էր թափում։
— Չե, խնդրում եմ սուս մնացեք։ Գժանոց է, այ մարդ,
այս ինչ տեղ ենք ընկել։
Հումբերտո Ռոլանդը հազաց և ձեռքը տարավ մազերին։
— Խնդրում եմ ներողամիտ լինեք, որ չկարողացանք նվա^
դախմբով գ ա լ,^ ասաց նա ։ — Ուժերիս ներածին չափով կաշ^
խատենք գոհացնել։
— Տեսնենք, հապա տեսնենք լսվեցին դես ու դենից։
— Սիրելի եղբորս և նրա անուշիկ հարսնացուի հրաժեշտի
պատվյէն կերգեմ Վիսկայի և Սադիկամոյի «Մոլեգին պոլպ-^
րիկբ^ տանգոն։
— Տնցո ղ է ,— րացականչեց Ռուսիտոն։
Բանղեոնահարները հնչեցրին նախանվագը և ձախ ձեռքը

Արվարձան Իուենոօ^Ա^րեսր»ւմ։

44
խրելով շալվարի գրպանը է իսկ աջը օդի մեջ թափահարելով^
Հումբերտո Ռոլանդը երգեց»

Տ>ՐանսԼրեն ես խոսում, օ տիկին,

ու շաղ ես տափս փողբ աշ ու ձախ,
և փրփրում է շամս|այքւն ընթրիքին
և նհտո (ոանղո, երաղտնք, ավադ...

Զարմանալի է, բա յց անմիջապես զգացվեց, որ ((Լոնդոնը»

տանելի ակուստիկա ունի։ Հազիվ էր Աղվամազիկենց սեղանի
շուրջ բ ^ ր լոոլթյուն իջել, մյուսները ձայներն ավելի բարձ-
րացրեցին։ Աղվամազիկն ու Ռուսիտոն կատաղի հայացքներ նե^
տեցին ձայների ուղղությամբ, մինչ Հումբերտո /Ւոլանդը շա­
րունակում էր կրծքային ձայնով երգել»

Տրվում ես իքւչ-որ կամբա Տնդկացււ,

այնինշ քսանդ նոր է լրացել...

Կարլոս Լոպեսն իրեն բացառիկ երջանիկ զգաց և չհապաղեց

իր ապրումներն հաղորդել Մեդրանո յին։ Իրադարձությունների
նման ընթացքից դոկտոր Ռեստելլին, իր խոսքերով ասած,
խոր ընկճվածության պահեր ապրեց։
— Նախանձելիորեն անկաշկանդ են այս մարզիկ , — ասաց
Լոպեսը*— Սա, եթե նկատի ունենանք նրանց կարողություն­
ները, համարյա թե կատարելություն է։ Մտքերովն անդամ չի
անցնում, որ աշխարհում տանգոյիը ու Ռասինգ ակումրից վեր
ուրիշ բաներ կան։
— Դոն Գալոյին նա յեք ,— ասաց Մեդրանոն։ — Իմ կարծի­
քով, ծերուկը լրիվ խրանել է։
Առաջին պահի ապշանքից դուրս դալով, դոն Գալոն ահար­
կու տեսք ընդունելով մոտ կանչեց վարորդին։ Վերջինս մոտ
վազեց տիրոջը, լռեց նրան և հապճեպ հեռացավ։ 9ոլորի աչքի
առաջ նա սկսեց ինչ-որ բանակցութ յուններ վարել Յէչորիդայի
կողմից այս տեսարանին հետևող ոստիկանի հետ։ Երևաց նաև
ոստիկանի ձետւքի շարժումը^ կարծես թե մոտ կանչող նշան
էսրեց մեկին։
— Իհարկե,— ավելացրեց Մեղրանոն։ — Ի վերջո, ոչ մի վատ
բան չկա այս ամենի մեջ։

4^եղ անվանում են մոլեդին պուպրիկ,

որ քացիներն ես նանում բոլորի...
45
 Պաոլլան ու քհաոզը անկեղծորեն հրճվում էէն, մինչդձէէ
Լուսիոն ու Նորան նկատելիորեն շփոթված էին։ Ֆելիպեի ըն*
տանիքը քարացել էր անհաղորդ սառնության մեջ^ իսկ ֆելիպեն
հմայված հետևում էր բանդեոնահարների մատների ներդաշնակ
շարժումներին։ '^իլ ատն կողմ Խորխ են ուտլէէմ էր իր հերթական
պաղււքաղակըք իսկ Կլաուդիտն և Պերսիոն դեգերում էին մեաա*'
ֆիզիկական զթք^է֊քցի խորխորատներում։ Ամենևին ուշադրու^
թյուն չդարձնելով շրջապատի իրադարձություններին Հ( Լոնդոնիյօ
մշտական այցելրոների անտ արբերութ յանն ու հարայ^հրոցին,
ՀոլմբԼրտո Ռոլանդը հետևողականորեն մո տենում էր հսլաքտ
կրե ոլոլհոլ բախտի հանղոլցալուծմանը*

ԴավտԱա11ւււմ անլւնգՐլատ
և գուշ շւսՐժեր ււյյՐԱ քհզ քաււքւսՐ..,

ճիչերի, ծափերի, թեյի գդալների շխկշխկոցի մեջ, խորա^

պես ցնցված Աղվամազիկը ոտքի ելավ և փաթաթվեց եղբորը։
Ապա սեղմեց բանդեոնահարների ձեռքերը, հուզված թ մ բ կ ա ֊
հարեց կրծքին և գրպանից դուրս քաշելով վիթխարի թ^ջկի՝'
նակը, աղմկալի խնչեց: Հումբերտո Ռոլանդը ծափահարություն^
ների համար բարեհաճորեն շնորհակալություն հայտնեց, վարժ
Ժպիտով ունկնդրեց Նելլիի և մյուս սենյորների գովեստի խոս--
քերր։ Մինչ այդ անուշադրության մատնված մի երեխա վտյրի
ոռնոց դրեց^ կարկանդակը շնչափողն էր գնացել։ Անասելի
խառնշտուք սկսվեց սեղանի շուրջբոլորը, Ռոբերտոյից հարայդ
հրք^ցով պահանջում էին արագորեն մի բաժակ ջուր հասցնել։
— Ուղղակի աննման էիր *— ասաց Աղվամազիկը, մինչև
հոգու խորքը ազդված։
— Ամեն օրվա պես, — պատասխանեց Հումբերտո Ռոլանդը։
— հ^նլ աւգրումներ, — միջամտեց նելլիի մայրը։
~ Միշ ա էլ այսպիսին է եղել, — ասաց սենյորա ՊրԼւ։ու-
էոին։ — Միայն թե լսել անգամ չի ուզում ուսման մասին։ թրէւտ
արվե ստ\
— Ւսկ և իսկ ես եմ , — ասաց Ռուսիտոն։ — ^նշ ուսում, ինչ
բան։ Ձեռքդ ինչքան հնար կա, փսղ վաստակիր։
Նելլին կարկանդակի պատառը դուրս ք^Հ^ց երեխայի կո-
կսցգից։ Պատահ անների մոտ խռնված անբանների բազմոլ*.
թյսւնր սկսեց ցրվել, դոկտոր Ռեսաելլին Հ^յ^Լ^վ օսլայած
օձիքը թեթևացած շունչ քաշեց։
46
 ֊ Եվ ա յսպ իսով, — ասա^ Լոպեսըէ— ժամն
հասավ։
Մուգ կապույտ կոստյումնևրրրվ երկու տղամարդ տեղ դ ր ա ֊
վե^ին դահլիճի կենտրոնում։ երանգիր մեկը շոր ծափ զարկեց է
իսկ մյուսը ձեռրի ջա րմա մով լռելու նշան ս^րեգ և ամենաան-
տանելի դսռդորւոցներն էսնգամ խլացնելու ընդունակ ձա յնով
հա յտ էսրարեց*
— Գրավոր հրավեր չունեցող բոլոր սենյորներին ^ ինչպես
նաև ուղեկցող անձանց խնդրվում է թողնել դահլիճը։
— է^^^նչ ասաց ,— հ^PSpևg Նելլին։
— Այն, որ ըրվհլու ժամանակն է )— ասաց Աղվամաղքէկի
ընկերներից մեկը ։ — Հակառակ է, էլի, նոր֊ն որ սկսել էինք
բացվեր
Հենց անց էով զարմա նքի առաջին պահը, օղը լցվ եց մշտսյ^
էլան հաճախորդների զայրացա ծ ճիչ ու կանչերով։ '^իչ առաջ
ելույթ ունեցող տղամարդը ձեռքը վեր պարզեց ու ասացփ
— Ես, որպես Կազմակերպչական դերաաեսչության նեյւկա^
յացքէ^ցիչ։ կատարում եմ վերադասի կարղաղրոլթ յուն ը։ ձրա^
վիրվածներին խնդրում եմ մնալ տեղերում, ի^կ մյուսներին^
անհապաղ թողնել դահլիճը։
— Տես է , — զիժեց Նորա յին Լոլսիոն, — Ավենիդան շրջա-~
լի ա կված է ոստիկաններով։ Սա ավելի շուտ շուրջկալ է հ ի շե ց ֊
հում, քան թե մի ուրիշ բան։
Այցելուներից ոչ պակաս հանկտրծէսկիի եկած մա տ ուցող֊
ները չհաէյցնելով հաշիվները փակել, խառնվեցին իրար^ ոմանք
մնացորդն էին պահանջում, ոմանք էլ փորձում էին չկերած
կաՐկ էսնդակները վերադարձնել, իրարանցում ոլ աղմուկդ
Աղվամազիկենց սեղանին լացուկոծ բարձրացավ։ Սենյոյ։ա Պրե^
սուտին և Նելլիի մայրը սկսեցին ցամաքում մնացող հարա^
դատների հետ հրաժեշտի սրտաճմլիկ արարողությունը։ նելլին
մխիթարում էր մորն ու ապագա սկեսուրին, Աղվամ ազիկը
էիարվել էր Հումբերտո Ռոլանդին, մտերմաբար թփթփացնում
էր մյուս ընկերների ուսերին։
— թարի ճանապարհ, հաջողություն, — գոռում էին ջահել­
ները ։ — Ադվւսմազիկ, կգրես։
— '^եղ բ ^ ց ի կ կուղարկեմ։
— Ընկերներիդ չմոռա նա ս։
Ինչ եք ասում, տղերք։ Մնաք բարով։
47
 — Բոկան^է— հայացքը մարտականորեն չորսկողմ
պատելով բարականչեց Ռուսիտոն։
ԵրկէՈԼ պսէէոկառազղու սենյոր մ ոտերան կազմակերպչա­
կան զերաաԼսլութչան տեսուչին և մի այնպիսի զարմ անքով
նայերին նրանք որ կարծես թե տեսուչը երկնքի ր էր ընկել։
— Դոլք կ ա ր ո դ հ րանկարած հրամանի Լնթսւ.^} կվել,—
ասաը նրա նյիյ մեկր , — եման կամա >ւռկան!1 լ՚լ)լւսն սւոա-
ջին անղաւ) եմ հանդիպում- կյանքումս։
— Անրեքք անցեք ,— ասաց տեսուչը չնաչելո-յ նրանց։
— Ես դոկտոր Լաստրան եմ , — ասաց դոկտոր Լսատրան, —
և ձեդնիը վատ չգիտեմ իրավունքներս ու պարտականություն­
ներս։ Սա հասւսրակական սրճարան է և ոչ ոք առանց գրավոր
կարդար ոոլթյան իրավունք չունի ինձ ստիպելու դարս գալ
այստեղից։
Տեսուչը հանեց մի թուղթ և մեկնեց սենյորին։
— Լհք ինչ կա որ, — ասաց մյուս սենյորը ,— ասել է, թե
սա օրինականացված կամայականություն է։ Պաշարման մե^ջ
ենք, ինչ է։
— Ձեր բողոքները իրավասու եք ուղղել համապատասխան
ատյաններին, — ասաց տեսուչը։ — Չե, Վինյաս, դահլիճից դուրս
հրավիրեք այն տիկնանց։ Այլապեո, դրանց զարդարվելը մինչև
առավոտ չի վերջանա։
Ավենիդայոլմ մ արղկանց հոծ բազմություն էր հավաքվել,
որոնք փորձելով ոստիկանների շղթայի արանքից ներթափան­
ցելով տեղեկանալ, թե ինչ է կատարվում սրճարանի ներսում,
ի վերջո խցանեցին փողոցի երթևեկությունը։ Ֆլորիդտյի կ ո ղ ֊
մի0, որտեղ մարդկանց բաէլմությոլնը նոսր էր, լո֊ե լյա յն դուրս
էին ելնում հաճախորդները^ զարմացած Ու տխրամած դեմ­
քերով։ Սեղանից սեղան անցնելով, Վինյաս կոչեց յալն ու տ ե ֊
սուլը պահանջում էին ներկայացնել հրավիրատոմ էէերն ու
^ՀԳՐՒ^ ^1^1 անձանց։ Վաճառասեղանին հենված ոս-
էոիկանր զրռրցում էր մատուցողների և ^ գանձապահի հետ,
որոնց խստիվ կարգադրված էր մնալ տեղերում մինչև արարո­
ղության աւէւսրտը։ Գրեթե դատարկված ((Լոնդոնը)) առավոտվա
մամը 8-ի տպավորություն էր թողնում^ եթե չլինեին փողոցի
աղմուկն ու հետզհետե խտացող մութը։
էհ, —- ասաց տեսուչը, — վարագույրները կարող եք
իջեցնել։
^ ^ք»ր*լարձան քա ենոս Ա յրեսւոմ։
 ս ս ւր զ ո ս ւո ա յն |ւ կա մ Պ ի կ ա ս ո յի կտավը ^են կա րոդ
լյւքւել ա յ ն պ յ ա ի ն , կ ն շս |]ա ի ն որ նն, ա յս ի ն ք ն , ինչու կտ ա վը չի
կա րոդ ը ա ց ա տ ր ո ւթ յո ւն տալ սա ր դ ււս տ ա յն ի ն , իսկ սա րդը չի
կա րոդ բնորոշել կաավի է ո ւթ յո ւն ը : ^*^նչ է նշա նա կում լինել
ա յև պ ի ս ի ն , ի ն չ պ ի ս ի ն որ կ ա ս : Ա յն ի ն չ երևոսք է կ ա վ նի ա մ ե ն ւս -
մ ա ն ր ա դ ո ւյն մ ա սնիկում, կա խվա ծ ^լի նի պաա ա նանից ա յն
կոդմ լո դա ցսդ ամպից և կա մ էլ գի սա րդի ն ո ւյս ի ց : Դիտ ա րկե-
լիս, ա ոա ր կ ա նե ր ը մեծ կշիս են ձեոք բե ր ո ւմ , ութին գումա րա ծ
ութ u iu n u f է տ ա ս ն վ ե ց Ս գ ո ւ մ ա ր ա ծ ն ա , ո վ հ ա շ վ ս ւ մ է: Ո ւրեմն,
լի նե [ ա ):;ս յի ս ի ն , ինչպ իսին որ կա ս, նշա նա կում է չլի ն ե լ ա յդ ­
պ ի ս ի Ta, 1Ղ\Լ ը ն դ ս ս յե ս լւ ա յս քա ն ա ր ժ ե ն ա լ, ա յ ս քա ն խ ո ս ւ ո ա ն ա լ և
ն ո ւյն ք ա ն էլ խ ա բ ե լ : Ա յդ պ ա ր ա գ ա յո ւմ նավ մ տ ն ե լ ս յա տ ր ա ս տ -
վող մա րդկա նց հ ա նրա գոււ/ա րը ի ն ք ն լա տ ի ն ք յա ն նա վա մուտ չի
ն ր ա շխ ա -խ ր ա մ , եթե ն ո ւյն ի ս կ ենթա դրենք, ււր ն ա ն գ ա մ ա ն ք ն ե ր ի
բԼրոոքով նա վա ւէա ա չկ ա յա ն ա , կամ կ ա յա ն ա ' ո չի ն չ չփ ո խ վ ե լո ւ
պ ա յմ ա ն ո վ ' ա յս դ եպ քո ւմ ս ա ր դ ո ս տ ա յն ը , Պ ի կ ա ս ո յի կտ ա վը և
կամ էլ մարդկա նց նա նրա գա մա րը բ յո ւ ր ե ւ լա ն ս ւլո վ ոուշա կի ձև
կստ ա նա ն, fu ijg ^ Jl^ u կվերա նա նավ մտ նե[Ո ւ պ ատրա սա վոդ
մա րդկա նց վերշին նա նրա գումսւր հսւմսւրելւս հնարա վորա -
թ յո ւն ը : Մ շտ նջենա կա ն պ երճա խ ոս և թ ս ւխ ծ ա |ո ւր մդւս մի պատ-
նաոը հի մ ն ա կա ն ա մ ց ա ն կ ո ւթ յո ւն ն է, որ ինչ լի նե լո ւ է, շուտ
լինի և ա մ ե ն ինչ իր տ ե ղ ն ը ն կ ն ի 1
և ա յ դ պ ա ւին կ կ ր կ ն վ ի մա ն­
կ ո ւթ յա ն հրւսշքը' ոնդիկի կ ա թ ի լն եր ը կսուրա ն «Լռնդոնի» սե-
դաններով:
^ ն չն է մեգ մ երձեցնում ա ո ա ր կ ա յի ն , ի ^ ն չն է ,մ ե գ մդում
և ուղղում դեպ ի ա յն : Ա ո ն ղ ծ վ ա ձ ը ' ա ււա ր կ ա յի հւսկա ռւսկ ե ր ե ս ը ,
որը և ստ իպ ել է նրան (ն ե ն ց ստիպ ե| և ոչ թե «հ ա ն դ ե ց ր ե լ»)
դ ա ո ն ա լ ա յ ն պ ի ս ի ն , ի ն չ պ ի ս ի ն որ ա յ ն կ ա : .^ա նս Ա ր ո յի ն կ ա ր ն ե ­
րի ցո ւց ա ս ր ա հ ո վ ւս ն ց ն ե լի ս , պ ա տ մա բա նը ի վիհակի չէ շըր-
ջ ե |ո ւ ա յդ նկա րները, նա ստ իպ վա ծ է դրանք սրահի երկու
պ ա տ երին մ ի ա յն երեսա նց դ ի տ ել, կա րծես թե ^ա նս Արպի
նկա րները ընդա մենը պ աստ ա ոներ են պ ա տ երից կա խվա ծ:
9^ ա մ ա յ ի մ ե ր ձ ա կ ա յք ո ւմ սւեդի ունեցա ծ հա կա տ ա լքա րա ի պատ-
հա ոները քա ջ հ ա յ տ ն ի են պ ա տ մ ա բ ա ն ի ն , ա նտ ա ր ա կ ո ւյս հ ա յտ ­
նի ե ն , բ ա յ ց ն ր ա ն հ ա յ տ ն ի ա յ դ ս յ ա ա հ ա ւ ւ ն ե ր բ , ը ն դ ա մ ե ն ը , Հ ա ն օ
Ա րպ ի մեկ ա յլ կտ ա վնե րն են ա յլ պ ա տ կ եր ա ս ր ա հ ն եր ո ւմ կախ­

4 —Վիճակսէխւսղ 40
ված և ա յդ պ ա ա ճսա քւերի ս յա ա ն ա ււն ե ր յւ, կա մ էլ ւս յդ ւդ ա տ »
քւա ո ն եր ի պ ա տ ն ա ո ա կ ա ն հեա ևանքները ցա նկա ցա ծ րւրևէ ս յա տ »
0
կ ե ր ա ս ր ա 1 ւ ո ւ մ ց ո ւ ա դ ո | ւ ւ ւ լ Հ ա ն ս Ա ր ս յի կ ա ս ո լ ն ե ր յւ ն մ ա ն քւրա^սւ*՛
լի ո ր են լուսա վորվա ծ են երեսի կ ա լմ ի ց ; Եվ անա , ա յն , ի ^ ՚շ ր
մ ե զ մ ե ր ձ ե ց ն ո ւ մ էր ա ո ւ ս ր կ ա յի ն , ա յս ի ն ք ն ա ռա րկափ նակաոակ
երեսը, կւսնա շ լի ն ի ա յն , թե փ ա ւիուկ, ճետևա նքների Ա պատ-
հ ա ււն Լ ր ի նակաոակ երեսները կկա րողա նա ն ա յս ա նգա մ մեկ
ս ւ յ| ն ա յա ղ ք ո վ և շ ո շ ա փ ե լի ք ո վ 'ս յա տ կ ե ր ա ս ր ա յա ւ մ (ո ր ը հ ր ա շ ա ­
լի ո ր ե ն լո ւս ս ւվ ո ր վ ա ծ է), գ գ ա շյւր ե ն վ ե ր ց ն ե լ վ ա ր դ ա գ ո ւ յն և կա մ
ե ր կ ն ա գ ո ւյն քողը դեմքի, տարեթվի և իրավինակի վ ր ա յի ց և
հ ա մ ը ե ր ո ւթ յա ն ց ո ւց ա փ ա յտ ո վ ա ոա շնորդել մեծ ս յո ե զ ի ա յի
ա նցուղիներով;
Ա յս պ ի ս ո վ ,' քա նի դեռ փրկա րա ր զ ո ւգ ա դ ր ո ւթ յո ւն ը մեր ներ­
կ ա ն ու ա ս լ ա ղ տ ն շի ի ւ ա ո ն շ տ ե լ ի ր փ ա յ լ ո ւ ն երկընտ րա նքներով,
^ (Լ ո ն դ ո ն ը » կա րելի է ս լա տ կ ե ր ա ց ն ե լ որպես մի հա րթ տափա­
ր ա կ , ուր տ ա ս ը մետ ր ը ա ր ձ ր ո ւթ յա ն վրա շա խ մա տ ի մի կոպ իտ
տախտակ է տ եղա դրվա ծ խ ա ոնափ նթոր ֆիգուրներով, որոնք
խ ա խ տ ում են վա նդա կների սև -ս ս ]ի տ ա կ ն ե ր դ ա շ ն ա կ ո ւթ յո ւն ը ,
նրա նց ա ն խ ա խ տ հ ա մ տ ձ ս ւյն ո ւթ յո ւն ը ' մ ե զ ն ի ց քսան ս ա ն տ ի մ ե տ »
րի վրա Ա թ ի յի ո Պ րեսուտ իի կա րմրա տ ա կա ծ երեսն է, երեք
լքիլիմետ ր ա յն կողմ ինշ-որ թան է փ ա յ|փ լւււմ (կ ո հ ա կ է թե
հ ա յե լի ի , իսկ տ ա սնհինգ մետր հեոու' Պ ի կ ա ս ո յի ս յս ս ո կ ե ր ա ծ
(1918 թ .) կիթա ււա հա րն է, որի համար ըսօրինա կ է ծ ա ռ ա յե լ
Ա ա ո լի նե րը : Եթե ա ռ ա ր կ ա յի ո ր պ ի ս ո ւթ յա ն ն հա ստ ւստ ուլ տա­
ր ա ծ ո ւթ յո ւն ը ;ա փ վ ի ա ռ ա ր կ ա յի ' ինչպ իսին որ ա յն կա , իմա ­
ց ո ւթ յա ն լքեր վ ս ս ւ ա հ ո ւ թ յ ա մ ը , ապա ա յս ն կ ա ր ա գ ր ս ւթ յո ւն ը շա -
ր ո ւն ա կ ե |ը կ կ ո ր ց ն ե ր իր ի մ ա ս տ ը , ի նչպ ես և նրա հենքը գործե­
լու խ ա ն դ ա վ ա ռ ո ւթ յո ւն ն ու մղումը: Ա ռա վել ևս ա նիմա ստ
կդաոնար նրա նց հրավերի պ ատնա ոների ը ա ց ա տ ր ո ւթ յա ն որո-
ն ե |ը , հրավեր, որը ըավարար չա փ ով կոնկրետ ա ցվա ծ տեսք է
ընդունել ի դ ե մ ս պ ա շտ ո ն ա կ ա ն կ ն ի ք ո վ և ս տ ո ր ա զ ր ո է թ յա մ բ վ ա ­
վերա ցվա ծ նա մա կների: Ն ե ր մ ա մ ա ն ա կ ա յի ն զա ր գա ցո ւմ ը (ա ն ­
խ ուս ա փ ե լի տ ե ս ա ն կ յո ւն և ա ղտվա դվա ծ պ ա ա հ ա ո ա կա ն ո ւ-
թ յոէն ) ը ն կ ա լվ ո ւմ է որպես ա ն ց յա լը , ներկան և ա ս թ օւգա ն ը ս ա
ա դ յո ա ա կ ի հ ելլեն ի ս տ ա կ ա ն խ դհուկ տ եդա ըա շխ մա ն հետ ևա նք,
որը երըԼմն գա ղդիա կա ն ա ն ը ն դ հ ա ա ե լի ո ւթ յա մ բ և կամ ա րտա -
մ ա մ ա ն ա կ ա յի ն ու ա ն հ ա ս կ ա ն ա լի հ ի պ ն ո ս ա յի ն ա րդա րա ցումռվ
է քողա րկվա ծ: Տ վ յա լ պ ահին ընթա ցող ի ր ա դ ա ր ձ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի

50
ի ս կ ւս թ յո ւն բ ^ ո ս տ ] ւ կ ա ն ո ւ թ յո ւ ք ւ ը կա րգա դրել իջեդնել վա րա --
գ ո ւ յր [ւ ե ր [ ւ ) ժա մա նա կն ա ր տ ա ցո լո ւմ և տ րոեում է ր ա զ մ ա ն կ յա ն
նիստ երի և գուցե ա յդ նիստերի ճա տ վա ծներից հնարա վոր լինի
դո ւր ս կորզել թա փ ա նցիկ հ ա ո ա գ ա յթ ն ու ետ վ եր ա դ ա ււն ա լ, և
ա յդ պ ահին Պա ոդա Լ ա վ ա լյե ի կ յա ն ք ո ւմ նորից կ հ ա յտ ն վ ])
Ա կա սոէսո ա յգ ի ն , իսկ Գ ա ր ր ի ե լ Մ եդրա նոն Լոմա ս դե Ջէսմորա --
յո ւմ կիսա բա ց կա նի մ ա ն կ ո ւթ յա ն դոաը' զարդա րվա ծ նաիւշուն
ա պ ա կիներով; է լ ուրիշ ոշինշ, բ ա յ ց սա ա վ ելի ն շէ, քա ն ոփ ն^Ը
ա յս հ ա վ ա ք ո ւյթ ի գումա րմա ն պ ա տ հա ււ-տ ե րև ների ա նտ ա ոում:
Ա շխ ա րհի պ ա տ մ ո ւթ յա ն ը պ սպ ղում է մա րդկա նց բ ա զ մ ո ւթ յո ւն ը
ցա զ ցա նկա ցա ծ ոստ իկա նի հա մա զգեստ ի պ դ ն ն յա կոհա կներից
որևէ մեկի վրա: Եվ ա յն պ ահին, երբ բո լո րի հ ե տ ա ք ր ք ր ո ւթ յա ն
կենտ րոնը կդա ոնա ա յդ կոհակը (ե ր կ ր ո ր դ ը ' վ զ ի ց ն եր քև), նրա
մեշ ա մ փ ո փ ւյո ղ և նրա ի ն ք ն ո ւթ յո ւն ը հա սա ա տ ա լ կա պ երը կւի ււ֊
խ ակերպվեն մի ձգտ մա ն, որը գա լիս է տ ա ր ա ծ ո ւթ յա ն սար­
սա փ ից, որի ա ոշև ա նիմա ստ է ն ո ւյն ի ս կ ե ր ե ս ն ի վ ա յր ընկ-
ն !ւ լ ը : Եոհա կից ծնունդ ա ոնոդ փ ոթորիկը, որը սպ ա ոնում է
կ լա ն ե լ բոլոր նրա նց, ովքեր հ ա մ ա ր ձ ա կ վ ո ւմ են ն ա յե լ կոհա կին
և մ ի ա յն ն ա յե լո վ շեն ս ա հ մ ա ն ա փ ա կ վ ո ւմ , հ ա յե լի ն ե ր ի մա հա ցու
իւադ[ւ խ ո ր տ ա կ ի չ պ ա տ կ ե ր ն է , որը ձ գվ ո ւմ է հ ե տ և ա ն ք ի ց մ ի ն չև
պ ա տ հ ա ո ը : Երբ վ ե պ ե ր ի վ ա տ ը ն թ ե ր ց ո ղ ն ե ր ը շե շտ ո ւմ ե ն վ ա վ ե ­
ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն ա ն հ ր ա ժ ե շ տ ո ւթ յո ւն ը , ա նհուսորեն ն մա նվում են
ա յն ա պ ա շին, որը «Կ լո դ Բ եր ն ա ր » նավով ճ ա մ փ ո ր դ ո ւթ յա ն
քսա ներորդ օրը մատը տ ն կ ելո վ ն ա վ ա խ ելի կոդմը հա րցնում

հ. “ C *e st - p a r ֊l a q u ' o п - v a ֊e n ֊a v a n t? ” ^

12

Ե,քէբ սրճարանիդ
դուրս ելանք արդեն գրեթե գթշեր էր ք և
շիկավուն ամպերը տփկվել էին երկնակամարի պաստառինէ
Դոն Դաչոյին քաղաքապետարանի Հ^^քի մոտ սպասող ավտո--
րուս ին հասանելու համարք տեսուչը մ եծագոլյն բծախնդրոլ*-
թյա մբ վարորդին օգնական րնտրեբ երկու ոստիկանի։ Փողոքն
հատելու' անհրաժեէ^տությունն ու տարածութ յոլնր լրոտբուցիչ
դժվարությՈէն էին հաղորդում դոն Գալոյի տեղափո խությանըֆ
և ոստիկաններիդ մեկըյ նույնիսկ} ստիպվաձ եղավ ք^ոլիվար

։ ([Մենք ա յստ եղի ՞ց ենք առաջ ջարմվսւմ» (ֆ ր ա ն ս .^ է

61
փողողի երթևեկությունը դադէսրեցնել։ Մեդրանոյի և Լոպեսի
ենթադրություններին հսՒկառակ, փողոըում առանձնապես շատ
մարդ չէր հավաքվել^ քողարկված վարագույրներով ^Լոնդոնոլմ)1>
իէաղացված տարօրինակ ներկա յարումը նայելու համար ան^
ըք^րղները մի պահ կանգ էին առնում, կարծիքներ փոխանակում
և ապա գնում էին իրենց գործին։
— ԳՐ^ՂԸ *^^նի, ավտոբուսը մոտ բերել
սրճարանին,— հարցրեց Ռահւլը ոստիկանին։
— Այդպիսի կարգադրություն չի արված, սենյոր , — ասաց
ոստիկանը։
^ՒՐ*^ԼՒր տեսուչի է^կիզբ դրտծ ծանոթության շնորհիվ, որը
հանկարծակի շարունակեցին շփոթահար^ ու աշխուժացած
ճամփորդները, գոյացավ մի խումբ, որը օղակելով դոն Գա^
լոյի սայլակը, շքախմբի նման ոպԼկցում էր նրան։ Թեև նեղ^
լիկ պատուհաններով ավտոբուսի սև փայլփլուն կողերին որևէ
տարբերանշան շկտր, բա յց զգացվում էր, որ մեքենան զինվո<^
րական է։ Խառը հրմշտոցի և օգնելու համընդհանուր բարե^
կամական ցանկության հետևանքով, չափազանց դժվարացավ
դոն Գալոյին ավտոբուս խցկելու գործը, հատկապես մեծ խ ա ն ֊
դավառոէթյէոն ցուցաբերած . Աղվամաղիկը ցատկելով ոանա-^
տեղին, մռայլադեմ վարորդին խճճել էր ամենահակտսական
ցուցում-^ խորհուրդնհրի մեջ։ Հենց դոն Գալոյին տեղավորեցին
առաջին նստարանին, իսկ վարորդը վիթխարի ակորդեոնի ն ր ֊
ման ծալծլեց սայլակը, ճամփորդները լցվեցին ավտոբուս և
խավար սրահում խարխափելով, գրավեցին իրենց տեղերը։
Ավենիդա յում Լոլսիոն և Նորան մի մեկուսի անկյուն գտան և
սսկվեցին, վախվորած աչքերն հառած մյուս ուղևորներին, փո^
ղսըի երկայնքով շարվս/ծ ոստիկաններին։ Մեդրանոն և Լոպեսր
զրսէ֊յցի բռնվեցին Պաուլայի և Ռաուլի հետ, դոկտոր Ռեստելլին
և Պերսիոն անցան մտքերի հակիրճ փոխանակության։ Կլաու*>
գիան և Խորխեն յուրովի զվարճանում էին, իսկ մյուսները
զրույցով տարված անջատվել էին շրջապատից։ Ռոբերտոն,
մյուս ծառայողների հետ մի ասՒն, նորից բարձրացնում էր
((Լոնդոնի}) մետաղյա վարագույրները, և այդ աղմուկը եզրա^
փակիչ ակորդի նման արձագանքեց Լոպեսի ականջներում,
վերջնական պատնեշի նման բաժանելով նրան անցյալից։
Մեդրանոն նորից ծխախոտ կպցրեց, իսկ հայացքը թափառում
էր պատերին փակցված (!(Լա Պրենսա յի)) հաղիվնշմարեչի էջերին։
52
 Չափազանց դանդաղ պո կվԼլովք ավտո բուսն ազդանշան
տվեբ և շա րժվել։ Աղվամազիկի վշտահար հարազատները
համակված էրն հրաժեշտի խոհերով և նրանց կարծիքով բոլոր
բաժանումներն էլ տխուր են, որովհետև ոմանք գնում են,
մյուսները^ մնում, և քանի դեռ առողջությունները կների, ճամ^
փորդոէթյունները միշտ էլ ոմանց ուրախություն են պատճառ
ռելու, ոմանց էլ վիշ^ք սակայն, միայն ուղևորվողների մասին
չէ, որ պիտի մտածել մնացողներ էլ կան։ Լավ չի դասավոր^
ված աշխարհը։ նույն բանը հա կրկնվում Հ' մեկին ամեն ինչ,
մյուսին^ ք^չինչ։
— Տեսուչի ելույթից բան հասկացա^ք, — հարցրեց Մեդրա->
նոն։
— Իմն ուրիշ է , — ասաց Լոպեսը, — քանի դեռ այդ տիպը
բացատրություններ էր տալիս, նրա բոլոր փաստարկները
մոգիչ և ընդունելի էի համարում։ Իսկ հետո վրա են տալիս
կասկածները, ինչպես հիմա։
— Իսկ ինձ դժվարացնում է այս անհարկի դժվարություն^
ների առատությունը , — ասաց Մեդրանոն։ — Ինչ եք կարծում,
շատ ավելի հեշտ չէ'*ր [ի^ի։ եթե մեզ կամ մաքսատուն կանչեին,
կամ նավահանգիստ։ Կարելի է ենթադրել, թե ի ն չ֊ո ր մեկը չի
ցանկացել իրեն ՂՐ^^Լ քաղաքապետարանի պատուհանից
' գաղտնի մեզ հետևելու տարօրինակ հաճույքից։ Ինչպես երբեմն
շախմատում է լինում^ զուտ հետաքրքրությունից դրդված րար*~
դարնում են խաղը։
— Ե ր բ ե մ ն ա ս ա ց Լոպեսը, —- ^Տգ ամենն արվում է ի ս ֊
կական իմաստը քողարկելու նպատակով։ թգացվում է, որ մեր
ճամփորդության հետ կապված խնդիրները առանձնապես հա*-
ջող չեն լուծել և հիմա խառնվել են իրար, կամ էլ իսկապես
չեն իմանում ինչպես վարվել հետներս։
—» Շատ ցավալի կլիներ , — հիշելով ք^եթինային ասաց Մեդ­
րանոն ։ — էշ նստելը մի թերություն է, էշից իջնելը' երկու։
Ներքևով, ուր արդեն բոլորովին մութ էր, նրանք մոտեցան
հյուսիսային նավահանգստին։ Կուկի ուղեկցորդի տեսք ընդունե­
լով, տեսուչը վերցրեց միկրոֆոնը և դիմեց ուղևորներինւ
Առջևում նստած Ռաուլն ու Պաուլան նկատեցին, որ վարորդը
ձգտում է դանդաղեցնել ընթացքը' տեսուչին արտահայտվելու
ժամանակ տալու համար։
— Դու ուշադիր հետևե^լ ես մեր ուղեկիցներին, — Պաոլլա**
53
յի ականջին ասաՀ) Ռաուլըէ— Ամենայն մանրամասնությամբ
ներկա չարված է ամբողջ երկրի պատկերը։ Ծաղկումն ու ան^
կումը' իրենր , դրսևորումներով*** հնքս ինձ հարը եմ
տաշիս, թե մենք ինչ գործ ունեինք այստեղ։
— Ես զվարճանաշոլ մտադրություն ունեմ, — ասար Պաոլ*.
լան ։ — Լսիրք թե ինչ բարատրությոլններ է տալիս մեր Վիր^
գիլիոսը։ Ամեն նախադասության մեջ չորս անգամ կրկնում է
((դժվարություններյօ բառը։
— Տասը պեսոյով, որ տոմսն արժե, — ասաց Ռաոլլը, —
հարմարությունների հետ հույսեր կապելը առ նվ աղն հիմ արու-»
թյուն է է 4?եզ դուր գալի**ս է այն կինը, երեխայի հետ։ Դեմքը
շատ եմ հավանում, շուրթերն ու այտերը դուրեկան են։
— Առավել հիշարժան է այ այն հաշմ անդամը ։ Ոնց որ
շնաճանճ լինի։
— Իսկ այն ջահելի մասին ի^^նչ կասես, որն ընտանիքով է
ճամ փորղում ։
— Ավելի ճիշտ' րնտանիքր, որ ճամփորդում կ որդու հետ։
— Ընտանիքի գորշ ֆոնին այդ տղան քիչ թե շատ աչքի է
ընկնում , — ասաց Ռաուլը։
— Նայած թե ինչ աչքով ես նայում , — շեշտեր Պաուլան։
Տեսուչը հատկապես կանգ առավ դաստիարակւէած մարդ*^
կանց բնորոշ հանգստություն պահպանելու անհրաժեշտության
վո ա և կոչ արեց' բանի տեղ չդնել մանր^մունր թերություններն
ու դժվարությունները, <(կազմակերպչական դժվար/։լթյունները})։
— Դե ինչ, ոնց որ թե ամեն ինչ կարգին է ,-- դիմելով
Պհրսիոյին ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ — Ձեզ չի թվում, որ
ամեն ինչ տեղը տեղին է։ ^
— Փոքր^ինչ խառնափնթոր' կավելացննի միայն։
— Ոչ, ոչ, համաձայն չեմ։ Իշխանութ յՈէնները, կարծում
եմ, բավարար հիմք են ունեցել մեր ճամփորդությունը այսպիսի
հունով տանելու։ Անձամբ ես, որոշ մանրամասներ կփոխեի,
շեմ թաքցնում, առաջին հերթին ուղևորներից ոմանց, հաշվի
առնելով, որ բք^լորը չէ, որ քննություն են բռնում մակարդակի
տեսակետից։ Օրինակ, այն երիտասարդը, որը նստած է մեզա^
^իՏ ք ՒՀ
— Դեռևս ծանոթ չ ե ն ք ,^ ասաց Պերսիոն։— Այսինքն, լավ
կլիներ, եթե երբևէ չծանոթանայինք։
— Դուք երևի հնարավորություն ոլնեք խուսափելու նման
51
տիպերից^ րայց ես, մանկավարժի մասնառիտէոթյան բերոլ*՛
մով*’,
— P u յ ր ի ձեռքի էքեհաշոլք շարժումով ասաց Պերս ի ո ն է^
Pш յg գիտեք ք որ խորտակվող նավերի ւ[րա երբեմն ամենա*>
հայտնի ստահակները հերոսական արարքներ են գործում։ Հիշեք
թեկուզ (ՀԱնդրեա Դորիայի» հետ կապված պատմությունը։
— Չեմ հիշում է— փոքր^ինչ խ ոցված տոնով ասաց դոկտոր
Ռեստելլին։
— Խոսքը վանականի մասին էր, որը մի նավաստու էր
փրկել։ Ւնչպես տեսնում եք, չարժե նախապես գուշակություն֊
ներ անել։ Չե^ք կարծում, որ տեսուչի խոսքերում բավակպնին
տագնապահարույց մտ քեր^ա ն։
— Դեռևս խոսում է։ Երևի արժե լսել։
— Անընդհատ կրկնում է միևնոլյն բանը , — ասաց Պերսի^
ոն ։ — Իսկ մենք արդեն նավահանգիստ ենք մտնում։
Խորխեն հանկարծ հիշեց իր ռետինե գնդակն ու գնդակի ո ս ֊
կհզօծ նախշանկար տոպրակը։ Հետաքրքիր է, ո'*ր ճամպրուկի
մեջ են։ Ւսկ Դեվի Երոկետի գրքե^^րը։
Նավախցում կնայես ,— ասաց Ելաոլդիան։
— Այ քեզ հրաշալի բան, մի սենյակ երկու հոգու համար։
Ծովում վատ չե^ս զգում, մա։
— Ոչ։ Կարծում եմ, բ ^ ց ի ^երսիոյից ուրիշ էլ ոչ ոք ծովում
չի տկարանում, թերևս նաև այն սեն յո ր ֊ս ե ն յորիտաները, հի^
շո**էմ ես, որոնցից մեկը տանգո երգեց։ Էհ, բախտի բան է։
Ֆելիպե Տրեխոն մտովի դասդասում էր այն նավահանգիստ^^
ների անունները, որոնք հանդիպելու են ճանապարհորդության
ընթացքում ք«Եթե, իհարկե, վերջին պահին չնախատեսված
հանգամանքները վւո փո խություններ չպարտագրեն))— ասաց
տեսուչը^։ Տրեխո ամուսինները հայ/սցքնհրը փողոցին հառած
ուղեկցում էին բոլոր լապտերասյուներին, կարծես հրաժեշտ
էին տալիս նրանց, և այդ բաժանումը անասելի ցավ էր պատ^
ճառում ։
— Տխուր բան է հայրենիքից հեռանալը,— ասաց սենյոր
Տրեխոն։
’— Չէ մի , — ասաց Pեբшն ։ — Մեկ է, վերադաոնալու ենք։
— Հենց դա է, որ կա, թանկագինս, — ասաց սենյորա
Տրեխոն ։— Միշտ էլ վերադառնում ես հարազատ օջախիգ գ ի ր ֊
հը> Ուր լույս աշխարհ ես եկել մի Օր, ինչպես բանաստեղծներն
են ասում։
Ընտիր մրգերի նման Ֆելիպեն վայեչում էր անուններ^^
շուռումուռ էր տաէիս բերանի մհջէ թեթևակի կծոտում, Ռիո^
Դաքար, ք եյփթաուն ք Յոկոհամա։ «Այսքան հրաշք բան միան^
գամից մեր տղերքից ոչ մեկը չի տեսեէք— մտածում էր նա։ —
Բացիկներ կուղարկեմ գեղեցիկ տեսարաններով,,,:ծ։ Աչքերը
փակելով կուչուձիգ եղավ նստած տեղում։ Տեսուչն ինչ֊Ո յր
նախազգուշական միջոցների մասին էր խոսում։
— Հարկ եմ համարում ձեր ուշագրոլթյոլնը բևեռել անհրա^
ժեշտ նախազգուշական միջոցների. լիրա։ Ղերատեսչոլթյոլնր
հաշվի է առել բոլոր մանրամասները, պահին
չկանխատեսված հանգամանքները կարող են որոշ փոփոխու<ա,
թյուններ պարտագրել։
Ավտոբուսը կանգ առավ և հենց այդ պահին, երբ շունչ .
քաշելու համար տեսուչը հապաղեց խոսքի մեջ, լռությունը
հանկաբծակի խախտեց դոն Գալոյի կերկերուն ձայնը,
— Ի*նչ նավ ենք նստելու։ Ինչո*^ւ մինչև հիմա մեզ չեն
տեղեկացնում, թե ինչ նավով ենք ճամփորդելու։

13

«Ահա և այն չարաբաստիկ հարցը, — մտածեց Պաոլլան, —

որը կարող է փչացնել ամբողջ խաղը։ Հիմա կպատասխանեն,
«Նավը կոչվում է*,,})
— Սենյոր Պորինյո , — ասաց տեսուչը, — *հենց նավի անվան
հետ էլ կապված է այն տեխնիկական դժվարություններից մեկը,
որի մասին խոսում էի քիչ առաջ։ Մեկ ժամ առաջ, երբ ես
սրճարանում արժանացա ձեզ ընկերակցելու պատվին, տվյալ
հարցի շքք^րջ հ*երատեսչությունում կոնկրետ որոշում ընդուն­
վեց, սակայն ես չեմ կարող երաշխավորեչ, որ այս ժամա­
նակամիջոցում չեն կատարվել այնպիսի անսպասելի իրադար­
ձություններ, որոնց հետևանքները կարող էին որոշակի փոփո­
խություններ մտցնել մեր ծրագրում։ Նպատակահարմարն այն
է, որ մի քանի րոպե էլ սպասենք, ե գուցե այդ ընթացքում,
հուսով եմ, կասկածները վերանան։
^ Աոանձին ս ե ն յա կ ,^ չոր կտրեց դոն Գ ա լո ն,^ զուգարա^
նով։ Ըստ պայմանավորվածության։
56
 __ Պայմանավորվածությունըք — աս աց տեսուչը, —
թեև ճշգրիտ բառը չէ, սակայն, սենյոր Պորինյո, չեմ կարծում,
որ այդ հարցում դժվարություններ լինեն։
«Սա երազ չէ, այլապես ամեն ինչ հեշտ կստացվեր , —
ւէտածում էր Պ ա ո ւ լ ա ն Ռ ա ո ւ լ ն այս ամենին կանվաներ նկար,
նկա ր,,,»
— Ինչպիսի'* նկար, — հարցրեց նա։
— Նկա"*ր, ինչ նկար ,— զարմտցավ (հաուլր։
— Դու ասում էիր, թե այս ամենը ինչ^որ նկար է հիշեց^
նոլմ,,,
— Անամորֆ, իշուկ։ Այո, մոտավորապես այդպիսի մի բան։
Նշանակում է, նույնիսկ հայտնի չէ, թե մեղ ինչ նավ են նըս^
աեցնելու։
Եվ քանի որ այդ հանգամանքը նրանց ամենևին չէր հուզում,
սրտանց ծիծաղեցին։ Այլ էր դոկտոր Ռեստելլիի վիճակը^ ա ռ ա ֊
ջին անգամ պետական կարգերի հանդեպ ունեցած նրա հա­
մոզմունքների մեջ որոշակի երկմտանք թափանցեց։ Դոն Գ ա ֊
Լոյի ելույթը ևս մ ի ֊մ ի ծխախոտ կպցնելու առիթ հանդիսացավ
Լոպեսի և Մեդրանոյի համար։ Իրադարձությունների նման ը ն ֊
թացքը նրանց էլ էր զվարճացնում։
— Կարծես թե կախարդական գնացք լինի , — ասաց Խ որ ֊
իրեն, որը շատ լավ էր հասկանում այն ամենն, ինչ կատար­
վում էր ։ — Ներս ես մտնում և ընկնում ես հրաշքների մեջ՛
ծուռթաթ սարդն է վազվզում երեսիդ վրա, կմախքներն են սլար
բռնում,,,
— Ամբողջ կյանքում բողոքում ենք, թե ոչ մի հետաքրքիր
բան չի կատարվում, — ասաց Կլաոլդիան, — իՆչ՚^որ
դեպք է կաԽարվում (և միայն դեպքը կարող է հետաքրքիր լի­
նելի մեզանից շատերն սկսում են աագնապել։ Չգիտեմ, թե
դուք ինչ եք մտածում, բա յց ինձ համար կախարդական գ ն ա ց ք ֊
ները շատ ավելի դուրեկան են, քան թե Խեներալ Ռոկայի կ ա ֊
յարտնր։
— Համաձայն ե մ , ֊ ֊ ֊ ասաց Մեղրանոն։ — Ստյց բանն տյն
կ, որ անորոշությունը դոն Գալոյին ու էլի մի քանի հոգու գցել
Լ տագնապի մեջ։ Ահա թե ինչու են նրանք խորապես մտա­
հոգված և ։սնպայման ուզում են իմանալ նավի անունը։ Էհ,
էԱէձենք թե իմացանք։ Միթե դրանով կփրկվենք «վազը» կ ո չե ց ֊
Ն1
չալիցդ հրեշից է որի դեմքը այդպես էլ թաքնված է մնոսէ և
որը չի հնազանդվում ոչ ոքի։
— Ե դեպ ,— ասաց Լոպեսը,— հեռվում քիչ^քիչ ուրվագծվում
են մի փոքրիկ ռազմանավ և բեռնանավ։ Այսքան մաքուր ու
գունագեզ միայն շվեդականները կարող են լինել։
— Աակայն անորոշության մասին խոսելը հաճելի
ասաց Կլաոլդիան։ — Դա էլ արկածի պես մի բան է, չնայած
պարզունակ, բ ^ յց դե էլի արկած էք և այս պարագայում ապա*>
գան առավել կարևոր արժեք է ստանում։ ներկայից անկրկնելի
համ առնելու պատճառը, թերևս, լոկ այն է, որ այն խառնված
է ապագայի համեմունքութ խնդրում եմ ներող լինեք իմ այս
խոհարարական մետաֆորի համար։
—- Սակայն հարկ է նշել, որ կծու համեմունքները բոլորի
քիմքին չէ, որ դուր են դալիս,— ասաց Մեդրանոն։ — Հավա^^
նաբար ներկայի զգացումը սրելու երկու խիստ հակադիր մ ի ֊
ջոցներ կան։ Այս առումով Գերատեսչությունը գերադասում է
ի Ժ ք դոյրձնել ապագային վերաբերող ամեն մի հիշատակու֊
թյուն, ստեղծելով անառողջ իտրհրդավորության մթնոլորտ։
ք՚նշ խոսք, հեռատես գուշակները վախենում են։ Իսկ ես, ը ն դ ֊
հակառակը, առավել սրությամբ եմ զգում ներկայի ա նհեթե֊
թությունն ու րոպե առ րոպե վայելում եմ այն։
— Ես էլ,— ասաց Կլաուղիան։ — Մասամբ պատճառը
նաև այն է, որ ապագային շեմ հավատում։ Իանն այն է, որ
մեզանից հենց ներկան են թաքցնում։ Երեի իրենք էլ հասու
չեն, թե իրենց բյուրոկրատական առեղծվածներով ինչ զա րհու֊
ըելի խորհրդավորություն են ստեղծել։
— Վստահ եմ, որ չգիտեն ,— ասաց Լոպեսը։ — Դե լավ, ի^^նշ
խորհրդավորություն*** Սովորական բան է' խառնշտուք, ի ր ա ր ֊
անցում, փաստաթղթերի շփոթ, պաշտոնատար անձանց շա հ ե ֊
րի բախում և նման բաներ։
— Արժեք չունի, — ասաց Ելա ո լդի ան ։ ֊~ Եարևորն այն է,
որ ամեն ինչ այո գիշերվա նման զվարճալի ընթացք ունենա։
Ավաոբուսը կանգնեց մաքսատան պահեստներից մեկի կ ո ղ ֊
քին։ Նավահանգիստը թաղված էր խավարի մեջ, մեկ թե երկու .
լապտերն ինչ լույս պիտի տային, չհաշված կիսաբաց ղարպա֊
սի մոտ շարված ոստիկանական սպաների մերթընդմերթ
բռնկվող ծխախոտների կայծկլտուքը։ Մի քանի մետրի վրա
առարկաները հազիվ էին նշմարվում, հուզմունքն ոլ ուրա խ ոլ֊
68
թյէէւնը թաքցնելով, ավտոբուսից սկսեցին իջնել ուղևորները, և
ամ առա յին նավահանգսաի գաղջ հոտը խփեց դեմքերին։ Ղոն
Գալոն բազմեց իր սայլաթոռին, և վարորդը հրեց նրան դար^
պասի ուղղությամբս տեսուչի առաջնորդությտմբ շարժվող խըմ^
բի ե տնից։ Պ ատահական չէ, որ մարդիկ այսպես խմբվել են
իրար գլխիֆ մտածեց Ռաուլը։ Ետ մնալն այս դեպքում գլէեթե
հավասարազոր է ճամ փորդութ յոէնից դուրս մնալուն։
Մոտ եկած ոստիկանական սպան հարգալիր ողջունեց։
— Բարի երեկո, սենյորներ։
Տեսուչը գրպանից ինչ*>որ թղթեր հանեց և մեկնեց սպային։
Բռնկվեց էլեկտրական լապտերի ճառագայթը, հեռվից ավտո^
մեքենայի ազդանշան լսվեց, մթության մեջ հայտնի չեղավ, թե
ուղևորներից որ մեկը հազաց։
— Բարի եղեք այս կողմն անցնել, — ասաց սպան։
Լապտերի դեղին ս^չքր սահեց դարմանով, փայտի կտոր*>
տանքով ու պատառոտված թղթի ծվեններով պատված ցեմենտե
հատակի վրայով։ Ցածրաձայն խոսակցությունները հանկարծ
խսէլ արձագանքեցին պահեստի դատարկ սրահների կամարներ
րի տակ։ Դեղին տչքը մթության մեջ երերաց մաքսատան եր^
կտրուկ հենասեղանի լայնքով ե անշարժացավ^ նշելու սճէցումը,
որտեղով զգուշորեն առաջանում էին ուղևորները։ Լսվեց Աղվա^
մսէզիկի ձայնը* ((Ա^յ թե ներկայացում է, հա, Բորիս Սարլովը,
քեղ oրինшկxi։ Երբ Ֆելիպե Տրեխոն կպցրեց ծխախոտը ^մայրը
զարմանքից քար կտրեցի իր ներկայությամբ որդին առաջին
անգամն էր ծխ ումյ, րււցկու թրթռուն բոցի տակ մի պահ երևտց
թափորը, որն անվստահ քայլերով շարժվում էր գիշերային
խավարի մեջ կորած նավահանգստի խորքի դարպասի ուղղա^
թ յա մբ։ Լուսիոյի թևից կախված, Նորան ս^չքեբը բացեց դար^
պասն անցնելուց հետո միայն, խավար ու անաստղ երկնքի
տակ, ուր, հ ամենայն դեպս, շնչելն ավելի հեշտ էր։ Նրանք
ա։ւաջինը նկատեցին նավը և հենց այն պահին, երբ Նորան
հուզված շրջվեց մյուսներին տեղեկացնելու, տեսուչն ու
ոստիկանները շրջափակեցին խումբը, լապտերն հանգեց, և
փայտե կամրջակի գլուխը հազիվ էր երևում լապտերասյունից
ընկնող տամուկ լույսի տակ։ Տեսուչը ծափ զարկեց և պահեստի
կողմից ի պատասխան չճայթեցին առավել կտրուկ ու շոր ծա^
փեր, կարծես թե ինչ^^որ մեկը ձեռք առնելու անտաշ փորձեր էր
անում է
59
 — Շնորհակալ եմ ձեր էքոլցաբերած ոգեշունչ համէսգործակ^
բութ յան համէսրք^^ ասաց տեսուչը։ — Ւնձ մնում է'' երջանիկ
ճամփորղոէ թյուն մաղթել ձեզ։ նավի սպաները ձևդ կդիմա վո֊
րեն և յուրաքանչյուրին կուղեկցեն մինչև իր խցիկըք Մեկ ժամից
կշարժվեք։
Հանկարծակի զգալովդ որ բավականին ժամանակ պասիվ ու
հեռու է մնացել իրաղարձությոլններիցք Մեդրանոն առաջացավ
խ մբից։ ^սպեց ծիծաղը^ որը սովորաբար բռնկվում էր մեջը
այսպիսի դեպքերում։ Եվ, ինչպես միշտ, երբ ի ն չ֊ո ր բանի էր
ձեռնամուխ լինում, թաքուն հրճվում ու հիանում էր ինքն իրե^
նով։
— Ե վերջո հայտնի դարձա'*։է, թե ինչպես է կոչվում այս
նավը։
Տեսուչը հարգալիր դլխք^վ արեց։ Նույնիսկ գիշերային խա^
վարի մեջ ճաղատը պսպղում էր։
— Այո, սենյոր ,— ասաց նա ։ — ^իչ առաջ սպան ինձ Հ ա յտ ֊
նեց, իսկ նրան զանգել, էին կենտրոնից։ Նավը կոչվում է
հլՄալքհոլմ» և պատկանում է <r^Гաջենթա սթար» ընկերությանը։
— Առափն յա նավագնացության փք^քըիկ բեռնանավ է , —
ասաց Լոպեսը։
— Սխալվում եք, բեռնամարդատար է, սենյոր։ Հա վա տ ա ֊
տհ' Iավագոլյններից մեկը։ Հրաշալի պայմաններ են ապահով֊
ված այս պարագային վայելող փոքրիկ ու ընտրյալ հասարա֊
կության համար։ Թեև գործունեությանս մեծ մասն անցել է
հարկային հիմնարկոլթյուններոլմ, բա յց պիտի ասել, որ ես
բավականաչափ ծանոթ եմ նաև այս ասպարեզին։
— Ամեն ինչ հրաշալի է դասավորված, —= ասաց ոստ իկա ֊
նական Սպան։ — Ես արդեն եղել եմ ներսում և իմ աչքերով
համոզվել։ Անձնակազմն ապստամբել էր, բա յց դրությունն
հիմա շակվել է։ Դուք հո լավ գիտեք, թե ինչ ասել է _կոմոլնիզմ,
հաճախակիացել են անհնազանդության փորձերը նա վա ստի֊
ների շրջանում, բա յց դե, բարեբախտաբար, մենք ապրում ենք
մի հրկբոլմ, ուր իշխանությունն ու կարգուկանոնը իրենց տե­
ղերում են։ Եվ թեկուզ յոթը պորտով արտասահմանցի լինեն,
մեկ էյ ուշ թե շուտ փուքսերն իջնում է, վերջ են տալիս ստահա­
կությանը։
-— Սենյորներ, նավ մտնելու ժամանակն է ,.— մի կողմ
քաշվելով ասաց տ եսուչը։^ Անչափ հաճելի էր ձեզ հետ ծ ա ֊
60
 նոթանալը և թավում եմ, որ հնարավորություն չունեմ ձեզ
ընկերակցելու։
Լսվեը քւնչ^որ մեկի փռթկոըըք որը ՄԼդրանոյին արհեսաա֊
կան թվար։ Ուղևորները խոնվեըին սանդղակի մոէՈք ոմանք
հրաժեշտ կին տալիս տեսուչին և ոստիկաններին, իսկ Աղվա-
մազիկը նորից եռանդով կպավ արդեն ննջել սկսող դոն Գալո^
յին՜ օգնելու գործողություններին։ Տխրամած կանայք առաջ
շարժվեցին և ամբողջ խումբը սանդղակով սկսեց արագորեն
ու լոին նավ մտնել։ Երբ Ռաուլը հայացքը շրջեց (նա արդեն
հասել էր ներքին տախտակամածին^, կիսախավարի մեջ նկա*-
տեց, թե ինչպես էին տեսուչն ու ոստիկանական սպաները
ցածրաձայն դրուցում։ Նախկինի նման ամեն ինչ խլացված էր'
լույսը, ձայները և նույնիսկ ափին ու նավակողին խփվող ալիք^
ների ճողփյունը։ ((Մաչքհոլմի» վերնահարթակն էլ տռանձնա^
պես լուսավորված չէր։

Եվ ահա Պերսիոն սւիտ ի հոր] ց 1 մխ րհվի մ տ ա ծ ո ս ք ն ե ր յւ

սուսերա մա րա ի մտ քովդ և միտ քը կա րն ա ս ո ւր ւ |ա շ ոէ յք փ նման
ս |ի տ ի բա րձրա ցնի մինչև ն ա ւ[ա ս ե ն յա կ հա սնող խ ուլ ցնցում­
ների վրա' կա րծես բե ինչ-որ ւքեկը ս ]ա ա ա ո .ո տ վ ա ծ բա ւլի ք ի
ա նհա մա ր ծվենների միյ^ ով կ ո ւյր -կ ո ւյ|ր աււաջ է յր ա ր ժ վ ո ւմ և
կամ ձիով ս ա րում է սնկենու ա նտ սա ով: եվ հ ա յտ ն ի չէ, թե
ւյի թ ի յա ր ի կա րկինոսբ որ Ա |ա հ ի ն ցործի ցրեց հիմնա կա ն շա ր­
1
ժ ա թ և ը , թ ս ո ի ա ն ի վ ը , ո ր ի մ ւ£ օ ր ե ր ու օ ր ե ր ք ո ւ ն մ տ ա ծ ա րա ցու-
թ յո ւն ը ցա ս ո ւմ ո վ ցնցում էր մա րմինն ու ա չ ք ե ր ն էր տ ր ո ր ո ւ մ ,
և ահա վիթխա րի կա րկինոսը վերստ ին բա ցում է լո ղա թ և ե րը ,
ուղղում է պո^ը» օդի և շրի դեմ գ ր ո հ ե յո ւ պատրա ստ շոշա ­
փ ուկները, խ րւպ ոա շ չս ւ կ ը ) հա վերմորեն դ յո ւր ա թ ե ք նա կթռռւդը:
Ա ոա նց խ ցիկից դ ուրս գա լու, Պ ե րս ի ոն արդեն ա մ են ինչ գիտեր
նավի մ ա սի ն և ա յս ա զ ի մ ո ւտ ա յի ն պ ա հ ի ն ո ր ոշում էր իր տ եղը
նրա մ ե շ , մ ի ն չև ե ր կ ո ւ կ ե ղ տ ա կ ո լո լ ու հա մա ււ ք ա ր շ ա ն ա վ մետր
ա ո մ ե տ ր շ ա ր ժ ո ւ մ է ի ն պ ղ ն ձ ե ո ւ ե ր կ ա թ ե ա հ ււ ե լի կ ո ն ը , պ ո կ ե լ ո վ
ափի ա պ ա ո ա ժ յտ տ ա նգենսից և հրում դեպ ի ծովա պ ա տ նեշ'
կա րծես թե են թ ա ր կ վ ելո վ վերշինիս ձգողական ա ժին; 11և
հա մ պ ր ո լկ ը ծո ւլո րե ն բա ց ե լո վ , հի ա ն ա լով պ ա հա րա նի տ ա րող-
ա ն ա կ ո ւթ յա մ բ , պատերն հ ա շո ղ ո ւթ յա մ բ գա րդա րա ծ բ յո ւր ե ւլ-

61
ա պ ա կ յա սկա Տա կնեա վ^ գրա սեդա նով, որի վրա /p ш g դ ո ւյն ի
կոդերով թդթապ ա նակներ էին դա րսվա ծ, ^երսիոն դդում էր,
թե ինչպ ես է նավի սրտի ա րտ դա ցոդ բա բա խ յուն քւ վերջին'
մա րոդ երերումով ա վա րտ վումէ Կա րծես նա վա պ ետի կա մրջա -»
կին կա նգնա ծ, նա ձգտ ում էր ամթոդջ նավը տ եսնել և նրա
ա չքերի ա ոջև, արդեն որպես նավապետին երևում էին նավա ­
քիթը, աոջևի կ ա յմ ե ր ը , կտ րուկ հա տ ող գիծը, որից վա ղա նցիկ
փ րփ ուր է ա ոա ջա նում: Ս ա կ ա յն նա դ ա ր մ ա ն ա լի ո րե ն կա րոդա^«
նա մ էր նավա քիթը տ եսնել հորիդոնա կա ն վինա կում' պ ատից
իջեցրա ծ և ձեոքում պ ա հա ծ նկարի պ ես. վերին մա սի ֆ իգուր-
ն ե ր ն ոէ գ ծ ե ր ը մ ի ա ն գ ա մ ի ց հ ե ո ա ց ա ն ու ն վ ա գ ե ց ի ն , ի ւ ա ի ւ տ վ ե ց ի ն
նկա րչի մտ ա հղա ցա ծ ո ւղ ղ ա հ ա յա ց հ ա մ ա մ ա ս ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ,
գծա գրվեց մի թ ոլորովին ա յլ, թ ա յց և ա յն պ ե ս , մ ի ա ն գ ա մ ա յն
հնարավոր ու ը ն դ ս ւն ելի կոմպ ոգիցիա : 1* ա յ ց նավա պ ետի
կա մրջա կից Պ եր ս ի ո յի ն (մ ի ն չդ ե ո, նա իր նա վա խ ցիկում էր
գտ նվում և կա րծես երա գի պ ես երևում էր ա չքի ն և կա մ էլ
իսկա պ ես' ոադարի էկրանին տ եսնում էր նա վա պ ետ ի կա մրջա ­
կը) ա մենա պ ա րգը ն յյմ ա ր վ ո ւմ էին աջ ու ձախ նավա կողերին
դեղին լո ւյս ե ր ո վ կ ս ւ ն ա յէ ա վ ո ւ ն խավարը, ճերմա կ լա պ տ ե րը '
ցնորա կա ն ք թ ա կ ա յմ ի ն (ցն ո րա կ ա ն , որովհետև դժվա ր է պատ­
կ ե ր ա ց ն ե լ, որ «Մ ա ջենթա սթա րի» հ պ ա ր տ ո ւթ յո ւն ն հա նդիսա ցող
և ժա մա նա կի վերջին խ ոսքով կա ււուցվտ ծ Մ ա լք հ ո լմ ի վրա
ք թ ա կ ա յմ լիներ) է Գ ե տ ի քա մուց պ ա շտ պ ա նող նա վա խ ցիկի
մ ա ն ո ւշա կ ա գ ո ւյն հա ստ ա պ ա կուց (ա մ ե ն ո ւր ե ք կեղտ , ա մե­
նուրեք Ռ ի ո դե լա Պ լա տ ա ' համա թե ա նուն են գ տ ե լ, և
լոքոներ, միգուցե ոսկեջրվա ծ, ա րծա թա պ ա ա վա ծ Ա րծա թե
դետի ա րծա թով, ա՜^յ քեզ մ ի ա հ յո ւս մ ա ն ա ն հ ե թ ե թ ո ւթ յո ւն ,
ո ս կ ե րչո ւթ յուն , որ ա ն հ ո ո ն ի ո ւթ յա ն է խ փ ո ւմ ), Պերսիոն սկ սում
է հետ զհետ ե ա ոա վել պարզ տ ա րբերա կել նավա քիթն ու տ ա խ ­
տ ա կա մա ծը, որը նրան կո ւբի ստ ի նկա րի նման ծա նոթ մի բա ն
Էր հ ի շ ե ց ն ո ւ մ , մ ի ա յն թե դ րվա ծ ձեոքի ափի մեջ, մի ա յն պ ի ս ի
դ ի ր ք ո վ , որ նկա րի ստ որին եզրը մղվում է ա ոա ջ, իսկ վ ե ր ի ն ը '
ետ է քա շվում: Եվ ահա Պերսիոն տ եսնում է աջ ու ձա խ
նա վա կողերի ա ղա վա ղվա ծ գ ծ ե ր ը , ա յն ո ւհ ե տ և , ինչ-որ ա ննշմա ր
ստվերներ, թերևս, Պ ի կ ա ս ո յի կիթա ոա հարի նման կա պ տ ա վուն,
իւ>կ կա մրջա կի կենտ րոնում' երկու կ ա յմ , որոնք կեղտ ոտ ու
խ դհուկ ա ն խ ո ւս ա փ ե լի ո ւթ յո ւն հիշեցնող լա ր ե ր են պ ա հում,
երկու կ ա յմ ' նկա րի երկու շրջա ններով' մեկը սև, մ յո ւս ը

62
կա նսւշա վուն ֆոնի վրա սև շերտ երով, իսկ ւ]ա ը ն դ ա ւ յ ե ն Ը կի-
թ ա ո ի շուրթերն էին, կա րծես թե կտա վի վրա կա ր ն յի էր ե ր կ ո ւ
կ ա յմ ա ե ղ ա դ ր ե ], իսկ ա յդ կ տ ա վ ր ' ձեոքի ա փ ե ր ի ն , ս ա լա վ ե ր ա ­
ծ ե լ ո վ էքա լքնոլմի ն ա վ ա ք թ ի , նավ, որը ն ռ ն վ ե յո վ դետ ի նեննոտ
թ ա վ ա յի մեջ' դանդաղ դուրս էր դ ա լի ս Բուենոս Ա յր ե ււի ց :
Իսկ նիմա Պերսիոն պ իտի նորից մտ ա ծի, թ ա յց նա իրեն
շ ր շա ս յա տ ո ղ ա մեն ի&չ|}^ դ ե ղ ի ն ու ներմակ |ա պ տ ե ր ն ե ր ը , կ ^ յ^
մերը, լո ղա ն նե ր ը, փ րկա գոտ իները չի ձ դտ ելու կ ա ր դ ա վ ո ր ել,
ինչպ ես սովորաթար կվա րվեին ր ո լո ր թափթփված մա րդիկ, ա յլ
ընդնա կա ոա կբ, նա պ իտի մտ ա ծի ա ոա վել վիթխա րի խաոնա-
շփ ո թ ո ւթ յա ն մա սին, նա կ խ ս > չի մտքի թևերը և դետի իարխո-
ր ա տ ն ե ր ը կ շ պ ր տ ի ա յ ն ա մ ե ն ն , ի ն չ շ ն չ ա կ տ ո ւ ր է լ ի ն ո ւ մ իր ա ո -
կա ձևերի մեշ^ նա վա խ ցիկը* միշա նցքը լjП lfը տ ա խ տ ա կա մա ծը
պ ա ր տ ո ւթ յո ւն ը վա ղր ո ւ ղ և ո ր ո ւթ յո ւն ը : Պերսիոն չի նա վա տ ում
ընթա ցիկ ի ր ա դ ա ր ձ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի Ռ ա ց ի ո ն ա լո ւթ յա ն ը , չի ուզում
Տ ա վ ա տ ա լ: Նա դդում է, թե ինչպ իսի ա ն թ ե ր ի ո ւթ յա մ բ են ն ա ր -
մա րեցվա ծ ա յս լե ղ ա ցո ղ նա նելուկի ծվենները^ Կ լա ո ւդ ի ա յի
դեմքը կա մ Ա pի լի п Պ րես ուտ իի կոշիկները, նավի սպ ա սա վորը,
որը (ճ նա ր ա վ ո ր է) Տենց նիմա դիակ թ ա լա ն ե լո վ է զբա ղվա ծ
նենց իր խ ցիկի դիմա ց: Եվ ն ո ր ի ց ^երսիոն զդում է, որ նամ-
փ որդների կողմից «վա ղը» ա նունն ստա ցա ծ ա յս նախա-
ւ ւ կ զ բ ն ա կ ա ն մ ա մ ը կ ա ր ո ղ է բ ա ր ձ ր ա ն ա լ ա յ ս գ ի շ ե ր դ ց վ п ղ ն {ւ մ ք ի
վրա: Ը ն տ ր ո ւթ յա ն լա յն ն ն ա ր ա վ ո ր ո ւթ յո ւն , ա նա թե ինչն էր
նրա միակ տ ենչա գին ց ա ն կ ո ւթ յո ւն ը ^ կ ո դ մ նո ր ո շվ ել, լի ն ի դա
աստ ղերի, կ ո ղ մ ն ա ց ո ւյց ի օ գ ն ո ւթ յա մ բ և կա մ թե կիբեոնետ ի-
կ ա յի , պ ա տ ա ն ա կ ա ն ո ւթ յա ն ն ե ր ի , տ րա մա բա նա կա ն սկզբունք­
ների, ծա ծուկ փա սսսսրկների, հատակի տ ա խտ ա կների, լեղ ա ­
պ արկի վինա կի, ա ոնա նդա մի, ս ւր ա մ ա ղ ր ո ւթ յա ն , կա նխա զգա ­
ցումների, քրիստ ոնեա կա ն թ ե ո լս դ ի ա փ , Աենդ Ա վ ե ս տ ա յի ,
ա ր ք ա յա կ ա ն դոնդողի, Պ ո ր տ ո ւզ ա լի ա յի երկա թ ուղու ա եղեկա -
տոփ, սոնետ ի, «Ս եմա նա ֆ ի ն ա ն ս յե ր ա յի » , դոն Գ ա լո Պ ո ր ի ն յո -
յի կգ^կի ձևի, կոնդա կի, մ ո գ ո ւթ յա ն , մ ե ո ե լա ն ա ր ց ո լթ յա ն
« Տ օ ո յօ ս ր , T riste sse »-ի ^ օ գ ն ո ւթ յա մ բ և կա մ էլ, պ ա րզա -
ււ]ես ծ ո վ ա յի ն վ ա ր վ ե լա կ ե ր պ ը հ ա ր մ ա ր ե ցն ե լո վ Վ ա լդ ա յի հա բե­
րի ց ա ն կ ա ց ա ծ ծ ր ա ր ո ւ մ պ ա ր ո ւ ն ա կ վ ո ղ ո գ ե շ ո ւ ն չ հ ր ա հ ա ն գ ն ե ր վ ւ ն ւ
Պերսիոն սա ուա փ ով ընկրկում էր որևէ ի ր ո ղ ո ւթ յո ւն խտխ­
տ ելու վտ ա նգի ա ոշև և նրա մշտ ա կա ն, ա ն վ հ ո ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը

1 աԲարև, սէխրութ^ոէն»-^ Ֆրանսազ ԱագտՆի վեպը։

63
ն ո ւյն ա կ ս ւս Էր ք ր ո ւ յս փ հ լ ւ1|ւջաան1՜ւՐ]ւ ա ն վ ճ ո ա կ ա ն ո ւ թ | ա ) ւ բ , ո ր ո ն ք
քա մ հլեոն սւկա ն ւքտ ւս ւյր ա թ յո ւնն ե ր ի ն ա ն տ ե ր |յ ա կ , ս ա լո ս կ ա մ են
կ տ ա վ |է երեսով; Կ ա պ ո ւյտ ո վ զ ա յթ ա կ ւ|վ ա ծ մ ի չա տ բ ա ոա չ
կշա րժվի, կ ի |> ա ո ի կենտ րոնա կա ն մա սի մ ո ւթ -դե դն ա վ ո ւն և
դեղ ն ա կա ն ա չա վո ւն գ ո ւյն ե ր ը շր ջա ն ցե լո վ կանգ կառնի եզրին,
կա րծես ]>ե լռւլա լով նավին զո ւգը նթ ա ց, և ապա ն ա ս ն ե լո վ
կենտ րոնսւկտ ն բա ցվա ծքի բա ր ձ ր ո ւթ յա ն աջ նավա կողի կա մըր-
ջա կի ն, կ մ ա ն ի կա ն ա չ լա յն ա կ ի տ ա ր ա ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ո վ ընղլքիջվա ծ
ե ր կ ն ա գ ո ւյն գոտու շրջա նը: Նրա տ ա տ ա նումները, կա մրջա կից
մ ինչև ե ր կ ն ա գ ո ւյն ն ընկած տ ա ր ա ծ ո ւթ յա ն մեջ ա յլ գոտու
որոնումները կ ա ր ելի է հա մեմա տ ել ծա ծուկ իւա խ տ ումնե^
րից միշտ վա խ եցող Պ ե ր ս ի ո յի ա ն վ ն ո ա կ ա ն ո ւթ յա ն հետ : Պեր-
սիոն նա խ ա նձում էր բ ո լո ր նրա նց, ովքեր ա զ ա տ ո ւթ յո ւն ը եսա-^
կենտրոն խնդիր են հա մա րում, զի նա ւՏա խ ցիկի դուոը բա ցե լո ւ
ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յո ւն ը նրա նամար բա ղկա ցա ծ էր իր գործողու­
թ յո ւն ի ց և ղ ո ն յւց , ա յն ք ա ն ո վ իրար հետ կա ւգվա ձ, ո ր ք ա ն ո վ , որ
ղուոը բա ցելո ւ ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յա ն ն ուղղվա ծ իր գ ո ր ծ ո ղ ո ւթ յո ւն ը
կպ ա րունա կեր մի ա յն պ ի ս ի վերջնա կա ն նպատակ, որը և կա­
ր ո ղ էր ս խ ա լ դ ո ւ ր ս զ ա լ,^ ա յ դ պ ի ս ո վ ^ խ ա խ տ ե լ իր հ ա մ ա ր դ ե ո և ս
ա նբա վա րա ր մ ե կ ն ա բա ն վ ա ծ կա րգուկա նոնի օղա կներից մեկը:
Կ ո ւ յր և միաժա մա նա կ քրոմոֆիլ միջա տ ^ ահա, թե ով է
Պհրսիոն, և նրա մշտ ա կա ն ու ա ն տ ա ն ե լի ա ն վ ն ո ա կ ա ն ա թ յա մ բ
ե.է պ ա յ մ ա ն ա վ ո ր վ ա ծ կտ ւսվի, ա ս ե ն ք թ ե , մ ի ա յն կ ա պ ո ւյտ շըր-
ջւսնը մ տ նԼ լռւ հրահա նգս ու, կա մ էլ' ա ն հ ր ա ժ ե շ տ ո ւթ յո ւն ը ;
Կա սկածները, որոնք նա արվեստ կա մ պ ոեզիա է ա նվա նում,
հ ա ն ո ւյք են պ ա տ հ ա ո ո ւմ Պ ե ր ս ի ո յի ն , և նա իր պ ա ր տ ք ն է հա-
լղ ա ր ո ւմ ւս մ ե ն ա յն մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւթ յա մ բ ղիա ա րկել ա մեն մի
իրավինակ, ոչ մ ի ա յն ոողես ա յղ պ ի ս ի ն , Ա^յլև' մ ա ս ն ա տ ն լռ վ
Լ ր և ս ւկ ա յա կ ա ն բա ղ ա դ ր ի չն ե ր ի , սկ ս ելո վ բ ա յա կ ա ն ձևերից,
որոնց նկա տ մա մբ նա պ ա րզհոզի վ ս տ ա հ ո ւթ յո ւն է տ ա ծում,
ը նդ հ ռլպ նրա ա նդրա դա րձումները, որոնց, ն ա յա ծ թե ինչ վի-
նա կում են տ ր ա մ ա դ ր ո ւթ յո ւն ն ու լյա ր դ ը , մոգա կան և կա մ
դ ի ա լ ե կ տ ի կ ա կ ա ն ա ն ո ւ ն ն էր տ ա լ ի ս :
Մ ա լքհ ո լմ ի հանդարտ երերումներն ու օրվա հ ո գ ն ա ծ ո ւթ յո ւ­
նը, հա վա նա բա ր կկոտ րեն ի վերջո Պ ե ր ս ի ո յի ն , որը հ մ ա յվ ւս ծ
կտ ա րա ծվի մ ա յր ի փ ա յտ ի ց պատրա ստվա ծ մա հ հա կ ա լի ն և
կգւ[ա րհա նա ' հերթով փ ո ր ձ ելով ս ե ն յո ր ուղևորների հա րմա րա -
վ ե ա ո ւթ յւս ն համար նա խա տ եսվա ծ մեխ ա նիկա կա ն ու է լ ե կ տ ր ա -

64
կա1ւ բ ո լ ո ր սա րքա վորում& երք: P iu jg ա յս պահին, գ |խ ո ւմ ij\u -
դա ժա մ Ս դեոևս ոչ վերջնա կա ն մի միտ ք կծա գի, որբ ծ1ւվե| էր
մի քա նի վ ա յր կ յա ն ա ոա չ, երբ նա ինքն իրեն ա յդ խնդիրն էր
ա ււա չա դրում: Պերսիոն, ա նկասկածդ բ դ թ ա ս |ա ն ա կ |ւ ց բուդբ ու
մա տիտ կնա նի, կբա ցի երկա թուդու տ եդեկա տ ուն և նամփոր-
դ ո ւթ յո ւն m նա վ մոոա ցա ծ, ժա մերով կտ քնի ա յդ ա մենի վրա,
քա նզի մ տ ա դ ր վ ելո վ ք ա յլ ա նե| ա ո ե ր և ո ւյթ ի կոդմբ ու կանգ
ա ոնել նրա հնարա վոր ու հա ս ա նելի ի ր ա կ ա ն ւս լւյս ւս նսւխ ա շե-
մին, հենց ա յն պ ա հ ի ն , երբ մ յո ւս ա գևորներն ա Րոեն բնդուն զ
են ա ո ե ր և ո ւյթ բ ^ ո ր ա կնլով ա յն որպես զա ր մ ա նա լի ու գրեբե
ա նիրա կան մի բա ն' դե, էլ ինչ կ ա ր ե |ի է սպ ա սել մի է ա !|ի զ .
ո ր ն իր քիթն ա ր յո ւն լվ ի կ . ա ն ե լո պ հետ ո, կենթա դրի, թե եդա ծե
բ ն դ ա մ ե ն բ ա լե ր գ ի կ հա րբոէխ է:

14

—Eksia vorbeden? You two married?^ Etes-vous en­

semble?^,
— Ensemble plutot gue maries, — ասաց Ռաոզը։ — Tenez
void nos passeports^.
Սպան կարճահասակ էր, ճապուկ մ արմնովէ Յուցակում
նշելով Պաուլայի և Ո'աուլի անունները, նշան արեց հողմահար^
ված կարմիր երեսով նավաստուն։
— Կուղեկցի ձեզ մինչև նավախցիկ , — գլուխ տալով ասաց
սպան և մոտ գնաց մյուս ուղևորին։
Մինչ կբարձրանա յին նավաստոլ ետևից, ականջներին հա­
սավ Տրեխո ընտանիքի քառաձայն հարայհրոցըւ նավի հոտն ու
միջանցքի ոտնաձայներ խլացնող ուղեգորգերն աևմիջապես
դուր եկան Պ աուլային։ Դրա արդյունքն այն եղավ, որ դ ժ վ ա ֊
րանոէմ էր պատկերացնել, որ մի քանի մետր այն կողմ կեղ­
տոտ կառամատույցն է, և տեսուչն ու ոստիկաններն էլ դեռևս
այնտեղ են։
— ^իչ այն կողմ սկսվում է Բուենոս Այրեսը , — ասաց
Ռաոէլը։-- Անհավանական շի'^ թվում քեզ։
— Անհավանականն այն է, որ դու ((սկսվում ասացիր։

1 ԱմուսինՆե^^ր եք վ ա ն գ չ .)։
^ Միասի՞ն եք վֆրա նս, )է
» Ավեչի ճիշտ միասին ենք, քան թե ա մսա իններ։ Ահա մեր ա նձնէւհրե֊

re (ֆրՕ^
5 — Վիճակախաղ 05^
 Ինչքան արագ ես հարմարվում նոր իրադրությանը։ Ինձ Հ ա ֊
մար միշտ էլ նավահանգիստն այն տեղն է եղեէւ ուր քաղաքն
ավարտվել է։ Իսկ հիմա առավել ևս^ ամեն անգամ նավ նըս*’
տելիս այդպիսին եմ դառնում։ (րՍկսվսւմ fi)|— Պաու*-
լա ն ։^ Այդքան հեշտ ոչ մի րան չի ավարտվում։ Պաշաում եմ
գեզոդորատորների, նարդոսի, ճանճերի դեմ գործածվող թու*՛
նավոր հեղուկների հոտը։ Մանկությանս տարիներին ամենամեծ
հաճույքներիցս մեկը մորաքույր ^արմելայի պահարան
խցկվելն էր' ամեն ինչ սև էր ու խորհրդավոր և բույրն էլ
մոտավորապես այսպիսին էր։
— This way, p le a se ^ , — ասաց նավաստին։
Pшgելnվ նավախցիկներից մեկը, բանալիներն հանձներ
նրանց, նախօրոք լույսը վառելով։ Նավաստին արագ հեռացավ,
և նրանք չհասցրեցին վարձատրել ծառայության համար ու
նույնիսկ շնորհակալություն հայտնել։
— Ի նչ սիրուն է, իսկապես, ինչ սիրուն է ,—• ասաց Պա^
ալան ։ — Եվ ինչքան տրամադրող։
— Այ։ հիմա առավել անհավանական է թվում, որ քիչ այն
կողմ նավահանգստի պահեստներն են , — ասաց Ռաուլը, գոր^'
գին շարված ճամպրուկներն հաշվելով։
Ամեն ինչ տեղում էր, և նրանք որոշեցին շորերը կախել
պահարանում և դասավորել իրերը, որոնցից մի քանիսը րավա^
կանին անսովոր էին։ Պաուլան ընտրեց խորքի մահճակալը'
խցիկի պատուհանի ։ոակ։ Հաճույքով ձգվելով մահճակալին, նա
հետևում էր քհաուլին, որը ծխամորճը բերանում շարունակում
էր դասավորել ատամի խոզանակները, մածուկը, գրքերն ու
ծխախոտի տուփերը։ Զարմանալի կէի^ի Ռաուլին տեսնել
հարևան մահճակալին պառկած։ Դահչիճներում, սալոններում,
սրճարաններում, գնացքներում, ավտոմեքենաներում, փողոց^
ներում, չողափերին և անտառներում միլիոնավոր հանդիպում
ներից ու ժամադրություններից . հետո նրանք առաջին անդամ
պիտի քնեին միևնույն սենյակում։ Առաջին անգամ Ռաոզին
տեսնելու է պիժամայով քխնամքով ծալված, արդեն դրված էր
անկողնու վրա)։ Պաուլան նրանից ծխախոտ խնդրեց և Ռաուլը
ծխախոտը վառելուց հետո նստեց կողքին, ծիծաղկոտ աչքերն
հառելով աղջկան։

^ Աչս կողմ, խնդրում ե մ ^ ա ն դ ր )։

 — P as mal, he in'? ^ ш и ш д Ռաոլլը։
— Pas mal du tout, mon choux^,^ ասա^ Պաուլան։
— Այս դիրքը քեզ շատ է սազում։
— Գրգռիչ է, այնպես չէ'* t — ասաց ՊաՈլլա ն, և երկուսով
քրքջացին։

— Չգնա**նք հետախոլղությանյ— ասաց Ռաուլըէ

— Հըմ։ Այստեղ մնալն ավելի հաճելի է։ Թե բարձրանաս
կամրջակին, Գարդելի^ ֆՒւ^Ւ նման կերևան Բրւլհնոս Այրեսի
լույսերը։
— ^'^նչ ունես Բուենոս Այրեսի լույսերի դեմ , — ասաց Ռաս>
սւլը։ — Ես դնում եմ։
Բարի։ Ւսկ ես կարգի կբերեմ այս շքեղ պոռնկատնա կը>
որովհետև այն, ինչը դու կարգ ու կանոն ես անվանում*** Ե նչ
գեղեցիկ խցիկ է, մտքովս չէր անցնում, որ մեզ այսպիսի հ րա ֊
շալիք կպարդևեն։
— Այո, բարեբախտաբար, սա ամենևին նման չէ իտալա-.
կան նավերի առաջին կարգի խցիկներին։ Այս բեռնանավի
առավելությունը խստաշունչ ոճն է։ Եաղնին ու հացենին միշտ
Էլ բողոքական միտումներ են արտահայտոլմ։
— Դա դեռևս չի նշանակում, թե այս նավը րողոքականնե֊
րին ք պատկանում, թեև, ըստ էության, հիմքեր ունես ապա^
ցուցելու։ Ինձ դուր է դալիս ծխամորճիդ հոտը։
— Զգ^ք֊յշ մնա , — ասաց Ռաուլը։

— Ի^նչ իմանամ, գուցե ծխամորճիս հոտից։

— Երիտասարդը խորհրդավոր բաներ է ասում, ապա, շա­
րունակիր։
— Երիտասարդը պատրաստվում է դասավորել ֆքերը, —
ասաց Ռաուլը։ — Եթե ճամպրուկիս հետ քեզ մենակ թողնեմ,
բացառված չի [իևի, որ հետագայում թաշկինակներիս արան*~
քՈւմ նաև քո SOUti0П^gOГg6^-!l հայտնվիր
Ռաուլը մոտեցավ սեղանին, ուղղեց գրքերն ոլ տետրերը։

։ Վատ լՀէ ճթ^շտ Հ ( ֆ ր ա ն ս ,) ։

։ Շատ չավ է, սիրեչիս (ֆ ր ա ն ս » )։ •

® Կարլոս Գարղել Հտանգոչի ա րքա » արգենտինաքի հաչտնի երգիչ, դե­

րա սա ն։
4 Կրծկալ (ֆրանս,)է

67
Միացւէեը-հսյնգցրեց Ր"/"/» լույսերը։ Մեծ եղավ նրա ուրա-^
խությռւնր ք երբ տեսավ, որ մահճակալի գլխավերևի լապտերը
կարեւի է կարգավորել; Խելոք մարդիկ են շվեդները, եթե իհար^
կե, ն ավը շվԼդներինն է։ Ընթևրցանութ չունը ճամ փորղաթ յան
հուսալի հաճույքներից (' պառկել մահճակալին, անջատվել
ամեն ինչից ու կարդալ։ «
— Այս Աքահին, — ասաց Պաալան յ — նրբակիրթ եղբայրս*
Ռոդոլֆոն, ընտանեկան շրջանում իր ափսոսանքն է արտա^
հայտում խելացնոր արարքիս առթիվ։ Արժանավոր ընտանիքի
դուստրը ճանապարհ է ընկնում անհայտ ուղզոլթյամր, և իբր
դա էլ քիչ է, խուսափելով ճանապարհողներից* հրաժարվում է
ասել, թե որ ժամին է մեկնում։
— Հետաքրքիր է, թե ինչ կմտածեին, եթե իմանային, ոը
իրենց դստեր հետ միևնույն սենյակում ինչ^որ մի ճարտարա^
պետ է քնելու։
— .Մի խեղճ ու կրակ հրեշտակ, որը կապույտ պիժամա է
հագնում, հալումաշ է լինում անիմանալի կարոտի և անիրա*-
կանանալի հույսերի ճիրաններում։
— միշտ անիրականանալի և ոչ միշտ կա րոտ ,^ ասաց
Ռաալը ։ — Գիտես, ծովի օդն ինձ վրա գալիս է։ Թեև պիտի
ասել, որ այդ կարգի հաջողությունները առանձնապես հասաաա
տուն չեն* նա։Լի չորսբոլորը պտտվող թռչունների նման' որ մեկ
մի պահ երևում, մեկ ամբողջ օրն ուղեկցում են, բա յց և ա ն ֊
խուսափելիորեն չքանում են ի վերջո։ Երջանկության վաղանցիդ
կությանը երբեք կարևորություն չեմ ^ տվել, Պաոզիտա։ Մ ա հ֊
վան լավագույն զենքերից մեկը' երջանկության սովորական
դաոնալն է։
— Եղրայրս քեզ չէր հավատա,— ասաց Պաուլան։ — Ե ղ ֊
ր ^յր ս կենթադրեր, որ այծամարդու վավաշոտ մտադրություն֊
ների լուրջ վտանգ է ինձ սպառնոլմ։ Եղբայրս^*»
— Ամեն դեպքում ,— ասաց քհաուլը,— եթե հանկարծ հ ա ֊
լոլցինացիաներ, միրաժ, մթության մեջ սխալմունք, արթմնի
երազներ առաջանան, կամ էլ, ծովի օդն իր գործը տեսնի, լավ
ծածկիր քեզ և գգէոշացիր։ Մինչև կզակը սավանով ծածկված
կինը երաշխավորված է հրդեհի վտանգից։
— Վստահ եղիր, — ասաց Պաուլան, — եթե հալուցինացիա^
ների մեջ ընկնես, քեզ կդիմավորեմ Շեքսպիրի այս ծանրակշիռ
հատորով։
68
—- Դա առնվազն նոր խոսք ^ԼՒ^Ւ Շեքսպիրի հատորի կիրառման
ասպտրեզոլմ ք— դոսէը բս^քելով ասաք Ռաալը։ Դռան շեմինթ
ուղիղ շրջանակի կենտրոնում հայտնվեց Կարլոս Լոպեսը, յ^րն
հաջորդ քայլը գցելու համար բարձրացրել էր ոտքը։ Նրա հան^
կարձակի հայտնված կերպարանքը արշավող ձիոլ տպավորում
թյուն գործեց Ռաուլի վրա։
— Ողջույն,— մեխվելով տեղում ասաց Լոպեսը։ — Գո^հ
եք ձեր խցիկից*
— Շատ լավն է։ Ւնքներդ համոզվեք։
Էոպեպէ ներս նայեց և խորքում, մահճակալին պառկաձ
Պաուլային նկատելով ***չքերը ճպճպացրեց։
— Ողջույն ասաց Պա ո ւլա ն։^ Համեցեք, եթե իհարկե
տեղ գտնեք ոտք դնելու համար։
Լոպեսն ասաց, որ նրանց խցիկը չափազանց նման է իրե^-
նին, աարբերությամր, որ փ ոքր֊ի նշ ընդարձակ է։ Որպես լրա^
ցում, հայտնեց, որ արդեն հանդիպել է իր խցիկից դուրս ելնող
սենյոր Պրեսուտիին' մ եռելի կանաշած դեմքհվ։
— Ծովախտի առաջին զոհր,— ասաց Ռաոլլլո— Զզք^ւշւ^^^
ցիր» Պաուլիտա, ինչ օրը կընկնեն այս սենյորները, երբ ճա^
նապարհին հանդիպենք գետաձիերի ու այլ ծովային հրեշների։
Երևի հյուծվեն փղախտից։ Մի պտույտ չտա''նք։ Զեր անունը
Լոպես է, եթե չեմ սխալվում։ Ես էլ Ռաուլ Կոստան եմ, իսկ
այս նվաղուն հարճը օծված է Պաուլա Լավաչյե պատրիկավայել
անուն ֊ա զգա նունով։
— Ւսկ ինչու պատրիկավայել, — ւսսսւց Պաուլան։ — Այն
ավելի ճիշտ, կինոդերասանուհու կեղծանուն է հիշեցնոէմ,
հատկապես Լավալյեի շնորհիվ։ Պաուլա Լավալյե։ Ռաուլ, քանի
դեռ չես գնացել զմայլվելրւ առյոլծագույն գետով, ասա, թե
որտեղ է կանաչ պայուսակս։
— Երևի կարմիր բաճկոնի տակ, կամ էլ մոխրադույն ճէսմպ^
բուկի մեջ ,^— ասաց Ռաուլը։-— Գույների ինչպիսի աոատու֊
թյուն»** Գնացինք, Լոպես։
— Գնացինք,-^ ասաց Լոպեսը։ — Տտեսոլթյուն, սենյորիտա։
Եսկական բուենոս այրես ցոլ փորձաոությամր, Պ աուլան կա^
րողանում էր որսալ «էսենյորիտայի)1> արտասանության բոլոր
նրբերանգները։
^ Պարզապես Պաուլա ասեք ինձ, — ասաց նա այնպիսի
69
տոնով, որպեսզի Լոպեսն հասկանա, որ նրա ակնարկը տեզ է
հասել և մի քիչ էլ զվարճալի է թվում նրան։
Նայելով նրանց, դռան շեմին կանգնած Ռաուլը հոգոց հա»,
նեց։ Արզեն ձայնից նա հրաշալի կարդում էր աղջկա մտքերը'
որոշակի րաների մասին, որոշակի տոնով խոսելու նրա ոճը։
— Տօ ՏՕՕՈ>— կարծես թե ինքն իրեն ասաց Ռաուլը։ —
Տօ տօօո'.
Լոպեսը նայեց նրան։ Եվ ապա երկուսով դուրս եկան։

Պաուլան նստեց մահճակալի եզրին։ Խցիկն հանկարծ նրան

փոքր ու նեղլիկ թվաց։ Հայացքով օդափոխիչ էր որոնում, Լրր
հանկարծ նկատեց կոնդիցիոների սարքը։ Ակամա միացրեց,
նստեց բազկաթոռներից մեկի, ապա մյուսի վյ։ա, մտացրիվ
սկսեց խոզանակները դասավորել դարակին։ Եկավ այն մտքին,
որ լավ է զգում, գոհ է։ Կան մտքեր, որոնք պետք է արագորեն
հաստատել, գրանցում վերջնականորեն համոզվելու համար։
^աց կանաչավուն լոգասենյակը զննելիս հայելու մեջ վերստա^
ցավ ժպիտը և մի պահ համակրանքով նայեց շիկահեր, նշաձև
աչքերով աղջկա արտացոլանքին, վարակվելով նրա բարձր
տրամադրությամբ։ Մանրամասն զննելով բոլոր ծակուծուկերը,
ակամա հիացավ (րՄաջենթա սթարի)) հնարամտության վրա։
ք^ամբակի փաթեթի և երկու սանրի հետ միասին նեսեսերից
հանված փշատերևի օճառի րույրր դեռևս պարտեզի բույր էր
հիշեցնում' չհասցնելով վերածվել այդ բույրի հեռավոր հիշողոլ».
թյան։ Այսինքն, ինչու պիտի Մալքհոլմի լոգասենյակր պարտեղի
բույր ունենա։ Հաճելի էր ափի մեջ պահել փշատերևի օճառը,
ընդհանրաոլես ինչ^որ հմայիչ րան կա դեռևս չթղթատված
օճառի մեջ, անաղարտ ու փխրուն մի րան, և այդ իսկ պատճա-,
ռով այն առանձնահատուկ արժեք է ստանում։ Փշատերև օճառի
փրփուրն էլ է առանձնահատուկ, աննկատ տարածվում
մարմնիդ վրա, բույրը երկար կանգնում է օդի մեջ, և կարծես
լողասենյակում փշատերևի անտառն է րացում իր փեշերը,
սոճիներ են հայտնվում հայելու մեջ ու դարակների վրա, մավ­
զերի մեջ ու ոտքերին, և հանկարծ Պաուլան որոշեց հանվել ու
լողանալ, փորձել (ւՄաջենթա սթարի)) կք^ղ^իՁ այնպես րարե^
հաճորեն տրամադրված հրաշալի (քնցոլղը։ Պաուլան սկսեց*

* Շատ շուտով ^անգչ,^ւ

70
դանդաղորեն արձակել կրծկալը, ալարելով կողպել խցիկէէ դու^
ռըք նրան դուր էր դալիս իր կուրծքը, ամբողջ մարմինն էր դուր
գալիս, որն հետզհետե նկարվում էր հայելու մեջ։ յ^ուրը բավա^^
կանին տաք էր, և նա ահագին ժամանակ ծախսեր ծորակները
կարգավորելիս^ մինչ կմտներ անհեթեթութ յան աստիճան փոք*>
րիկ ավազանն ու կառանձնանար^ խաղալիքե պատի նման վրու
քաշելով մոմլաթե վարագույրը։ Փշատերևի րույրը խաոնվեր
տաք օդին, և Պաուլան սկսեր երկու ձեռքով օճառվել^ ապա
կարմիր սպունգով դանդաղորեն օճառը տարածեր մարմնով
մեկ^ ազդրերին, թևատակերը, թեթևակի հպեր շոլրթերին, նվաղ--
կոտ դոհունա կութ յա մբ ընդունելով խաղարկուն ճոճքի հանկտր-
ծակի տարուբերումները^ հավասարակշռվելու համար կառչելով
ծորակիր և թաքուն բավականությամբ թունդ հիշոր նետելով։
Լոդանքային գահընդմ իջութ յան միջանկյալ այս պահը' չոր,
զգեստավորված կյանքի արանքներում։ Մերկարած' աղատվում
է ժամանակիր, նորիր վերստանում մարմնի հավերժո։ թ յոէնը
(ինչու չէ, ուրեմն նաև հոգու հավերժությունը), հանձնվելով
փշատերև օճառի և տաք ջրի իշքսանությանր, կրկնելով հավեր^
ժորեն նույն խաղը' ուր միայն տեղերն են փոխվում, ջերմաս^
տիճանն ու բույրերը։ թայր հենր այն պահին, երբ նա կփա֊^
թաթվի մոմլաթե վարագույրի ետևում պատիր կախված դեղին
րամքորով, նորիր կմտնի հագնված կնոջ ճղճիմ կյանքի մեջ,
ուր, կարծես թե արդուզարդի ամեն մի առարկա վերադարձնեմ
լով կյանքի ամեն մի տարին, հիշողության շղթայի ամեն մի
օղակը, կապում է նրան պատմության հետ' կավե * դիմակի
նման ապագան ծեփելով դեմքին։ Լոպեսը (եթե, իհարկե,
այս իսկական բուենոսայրեսրոլ կերպարանքով երիտասարդը
հ էսվ Լոպես է կոչվում), համակրելի թվար։ Ափսոս, որ այդ^>
քան հասարակ անուն ունի, րայր դա դեռ ոչինչ, նրա <ր5աձ֊
սություն, սենյորիտայի]) տոնի մեջ բավականին կծու բան կար,
ինչ խոսք օրՏտեսություն, սենյորան» առավել տհաճ կհնչեր։
Մալքհոլմի վրա կգտնվի^ մեկը, որը չմտածի, թե նա անկողին
է կիսում Ռաուլի հետ։ Սովորարար, նման բաներում մ ա ր դ ֊
կանր համոզելու կարիք չի զգարվում։ Վերստին մտքերը թ ե ք ֊
վերին եղրոր' Ռոդոլֆոյի կողմը' ախ, այդ անտանելի չոր ու
րամաք փաստաբանը, անտանելի դոկտոր Կրոնինը' կարմիր
պիսակավոր փողկապով։ ^Խղճուկ, խղճուկ դժբախտ, մարդ, որը
երբեք էլ չի հասկանալու, թե ինչ ասել է իսկապես խրվելը
71
կեղտի մեքէ ինչպես թե ամենաբարձր աշտարակիդ նետվելը կյան->
քի հորձանուտները։ Խղճուկի իր հավերժական դատական Նիս^
տերովէ օրինավոր մարդու իր կեցվածքով»։ Հանկարծակի
բռնկված զայրույթով սկսեց սանրել մազերը^ մերկ, պատված
զվարթ գք^լ^րշք^վք "ՐԸ պատառ^պատառ էր լինում առաստաղին
հարմարեցված օդափոխիչից մղվող օդի հորձանքից։

15

Միջ նեղ էր։ Առանց որևէ պատկերացում ուն ենալու^

թե այն ուր է տանում, Լոպեսն ու Ռաուլը քայլում էին միջանց^
քով, մինչև որ դեմ առան հիմնավոր փակված մի դռան։ թար^
մանքով սկսեցին ղննել մոխրագույն ներկված երկաթ յա թ ե ր ֊
թիկի շերտերը, ավտոմատ փականը։
— Հետաքրքիր է , — ասաց Ռաուլը։ — Կարող եմ երդվել, որ
Պաուլայի հետ քիչ առաջ անցել ենք այէէտեղով։
— Համա թե փականներ են , — ասաց Լոպեսը։ — Հրդեհի
համար նախատեսված պահեստային ելք է, կամ էլ նման մի
րա ն։ հ^նչ լեզվով են խոսում նավի վրա։
Դռան մոտ հերթապահող նավաստին մի այնպիսի հայացքով
էր նայում նրանց, որ կարծես ոչինչ չի հասկանում, կամ էլ
չի ուզում հասկանալ։ Նրանք ձեռքով նշան արեցին, որ իբր
ուզում են շարունակել ճանապարհը։ Ւսկ նավաստին որոշս։֊
կի սրեն ետ դառնալու նշան արեց նրանց։ Հնազանդվելով,
նրանք ետ շրջվեցին ու վերստին անցան Ռաոլլի խցիկի մոտով
և մ իջանցքը նրանց հասցրեց ' ինչ^ որ մի սանդուղքի, որն իջնում
էր նավաքթի կողմը։ Մթության մեջ ծիծաղի ու խոսակցության
ձայներ էին լսվում, ասես հրդեհի հրացոլքի մեջ հեռվում
կայծկլտում էր Բուենոս Այրեսր։ "Բայլ առ քայլ հաղթահարելով
տախտակամածում կուտակված նստարանները, կառանակարժ
մերն ու կաբեստանները, նրանք ի վերջո մոտեցան նավակողին։
— Հետաքրքիր է քաղաքին դետից նայելը ,— ասաց Ռ ա ու֊
լը ։ — Երևում է ոտքից գլուխ, իր ամբողջ ունեցած֊չ ունեցածով։
Ւե չէ, ապրում ես նրա մեջ, լիռվին մոռացած,^ թե ինչ տեսք
ունի այն իրականում։
— Այո, տեսքն այլ է, բա յց, այ, տապը բոլորովին նույնն
է ,— ասաց Լոպեսը։— Տիղմի հոտը մինչև փակ տախտակամած
է հասնում։
72
 — Գետն ինձ միշտ էլ վախ է*ներշնչեէք հավանաբար պ աա-
ճառը տղմուտ հատակն է, պղտոր ջուրը ինչ^որ խորհրդավորում
թյուն է րովանդակում։ Կամ էլ խեղդվածների պատմություն^
ների հետևանքն է, որոնցից այնպես ահաբեկված էի մանկութ
թյանս օրերին։ Այնուամենայնիվ, ջրում Լողալը, ձուկ րոնելը
մեծ հաճույքներ են։
— Այս ինչ փոքրիկ ^ուվ է , — ասաց Լոպեսր, ի վերջո ընդ*-
ղրկելով նավի ամբողջ պատկերը։ — Տարօրինակ է, որ այս
երկաթյա դուռն էլ է փակ։ Ամենայն հավանականությամբ,
այստեղով նույնպես անցնել չի չինի։
Նրանք տեսան կամրջակը ծայրից ծայր անջրպետած բարձր
միջնորմը։ Դեպի նավախցիկներ տանող միջանցքների սան^
դուղքներից այն կողմ երկու դուռ կար, սակայն, չգիտես թե
ինչու արդեն տագնապել սկսող Լոպեսը հայտնաբերեց, որ
երկուսն էլ բանալիով կողպված են։ Վերևում, նավապետի
կարմջակին, լտյն լուսանցքներից մ տնոլշակագույն էր
թափանցում։ Հազիվ նշմարվում էր անշարժ կանգնած սպայի
կերպարանքը։ Ավելի վերևում^ ծուլորեն պտտվում էր ռադարի
աղեղը։
Ռաոլլի մեջ խցիկ վերադառնալու և Պաոլլայի հետ զրուցեմ
լու ցանկություն առաջացավ։ Զեռքերր գրպանները խրած
Լոպեսը ծխում էր։ Ամրակուռ կերպարանքի ուղեկցությամբ մի
ուրվական սահեցի դոն Գալս Պորինյոն էր հեաազոաում տ ա խ ֊
տակամածր։ Շինծու հազի ձայն լսվեց, կարծես թե ինչմՈր մեկը
խոսակցություն էր ուզում բացել, և ծխախոտով զինված^ Ֆելիմ
պե Տրեխոն միացավ նրանց։
— — ասաց նա ։ — Ոնց է, դո**հ եք ձեր խցիկներից։
— Վատը չեն , — ասաց Լոպեսը։ — Ձերոնց հե'*տ ես։
Ֆելիպեն խոցվեց, լսելով, որ իրեն ընդունում են լոկ ո ր ֊
պես Տրեխո ընտանիքի անդամ։
— Ես ծերուկի հետ մի խցիկում եմ, մյուսում^ մայրս ու
քույրս։ Լոգասենյակ կա, զանազան հարմարանքներ։ Նայեք,
լույսեր են երևում, պիտի որ Բերիսոն լինի, կա մ Քիլմեսը։
Ավելի ճիշտ' Լա Պլատան։
— ճամփորդել սիրո^ւմ եք , — հարցրեց Ռաուլը, ծխամորճը
թեթևակի թփթփացնելով ձեռքին ։ — ք^ե'* սա ձեր առաջին մեծ
ճամփորդությունն է։
Ֆելիպեն կրկին խոցվեց իր նկատմամբ մեծահասակների
 այս միշտ միևնույն վերաբեքէմունքից։ Կարելի էր լռել, կամ էլ
ասել, թե իբր շատ է ճամփորդել, բա յց հո Լոպեսին հայտնի
էին իր աշակերտի կենսագրության մանրամ ասները։ Ահա թե
ինչու անփութորեն պատասխանեցի նավով ճամփորդելը ում
.հաճելի չէ որ։
— Իհարկե, ամեն դեպքում չես համեմատի քպեջի հետ , —
մտերմաբար ասաց Լոպեսր։ — Նույնիսկ կարծիք կա, ըստ որի
ճամփորդությունը զարգացնում է երիտասարդությանը։ Տ ե ս ֊
նենք իրա^^վ դԽ այդպես է։
Առավել շփոթվելով, Ֆելիպեն ծիծաղեց։ Նա համոզված էր,
որ Ռաուլի և կամ ուղևորներից որևէ մեկի հետ կկարողանար
զրուցել սրտի ուզածի չափ։ Սակ'այն նավի վրա հոր, քր^ջ
ներկայությունը նրան կաշկանդում էր, ինչպես նա և' երկ ու
ուսուցչի, հատկապես Սև Կատվի, որն, ըստ երևույթին, ամեն
ինչ կանի կյանքն այստեղ անտանելի դարձնելու ուղղությամբ։
Եվ նա երազում էր գաղտնի ափ իջնել ու մ ե ն ֊մ ե ն ա կ , բ ո լո ր ո ֊
վին մենակ քայլել ուր խելքը կփչի։ Հենց դա է, խորհում էր
նա, ամենակարևորը հենց դա է' մ ենությունը, երբ ոչ ոք չի
խանգարում քեզ։ ք^այց և այնպես, նա ամենևին չափսոսաց այս
երկու ուղևորներին մաոենալոլ համար։ Հեռվում կրակների
մեջ ողողված է^ուենոս Այրեսի տեսքը ճնշում էր նրան և մ ի ա ֊
ժամանակ բորբոքում^ Ֆելիպեն ուզում էր երգել, մագլցել
կայմն ի վեր։ վ^Ղ.4Ղ^Լ տախտակամածով, տենչոլմ էր շուտ ա ն ց ֊
նի օրն ու գա վաղը, որպեսզի արդեն կանգառ հայտարարվի,
հանդիպի զարմանահրաշ մարդկանց, գեղեցիկ կանանց, ուզում
էր լՈղ տալ ջրավազանում։ Անսահման ուրախ էր և միա ժա մա ֊
նակ' ահաբեկված, և ամեն օրվա երեկոյան ժամը իննի պես,
դարձյալ սկսեց քունը տանել, մի բան, որը նա սրճարանում
նստած ժամանակ և կամ հրապարակում թափառելիս, սովորա ֊
բար, չէր կարողանում սքողել։ *
Լսվեց սանդուղքով Լուսիոյի հետ ներքև իջնող Նորայի
ծիծաղը։ Մթան մեջ կայծկլտացող ծխախոտները մոտեցան
կան գնածներին։ Նորային և Լուսիո յին նույնպես սքանչելի խցիկ
էր բաժին ընկել, Նորայի քունն էլ էր տանում Հաստծու ս ի ֊
բուն, միայն թե ծովախտի հետևանքը չչիևի), րտյց նա կդերա ֊
դասեր, Որպեսզի Լուսիոն քիչ խոսեր իրենց ընդհանուր խցիկի
մասին։ 0 'երևս, ավելի ճիշտ վարված կլինեին, եթե իրենց
աոանձին խցիկևեր տրամադրեին, լէ որ, ի վերջո, իրենք ը ն ֊
74
դամենր նշանվածներ են։ ffPwjg շուտով կամուսնանանք»* '
շտապեի մտածել ^ղջէկր։ Ոչ մեկին հայտնի չէր։ Pե ինչ է
եղել նրանց միջև «Ոելգրանո)!։ հյուրանոցում ^սրտակից ը ն կ ե ֊
րուհուց^ Խուանիտա էյզենից բա ցի յ և այս գիշերն էլ եկավ
լրացնելու»**. Հավանաբար նրանք կարող էին նորապսակների
տեղ անցնել^ բա յց ուղևորների ցուցակում ամեն ինչ դրանց*՛
ված է և, բացառված չէր։ որ բամբասանքներ կսկսվեին»»*
Սքանչելի է Ոուենոս Այրեսը իրիկնային լույսերի մեջէ ևա>
վանագի և Կոմեգայթ ռեկլամների խաղերը։ Հիշեց իր ննջա­
սենյակում կախված Pan aincrican <^բ^Ձ^^Տբի լուսանկար֊
ներից մեկը, թեև այնտեղ ոչ թե Ոուենոս Այրեսն էր պատկեր֊
ված, այլ Ռիսն։
Ամ են անգամ, երբ որևէ մեկը ծուխ ներս քաշելով բ ո ր բ ո ֊
քում էր ծխախոտը, Ռաուլը պարզորոշ տեսնում էր Ֆելիպեի
դեմքը։ նրանք մյուսներից փոքր*ինչ առանձնացել էին^ Ֆ ե ֊
լիպեն գերադասում էր ՂՐ^^Տ^է անծանոթի հետ, մանավանդ
որ Ռաուլն այնքան ջահել տեսք ուներ, որ դժվար թե ք ս ա ն ֊
հինգից ավելի տայիր։ Նրան դուր էր գալիս նաև Ռաուլի ծ խ ա ֊
մորճը, հագուստի մարզական ձևվածքը, տեսքն ամբողջությա մբ
պճնամոլական որոշ հակումներով։ «Չես ասի, թե պճնամոլ է,
— մտածեց Ֆելիպեն ։ — Եսկ որ փող ունի, հաստատ բան էք.
Այ, երբ որ ես էլ նրա չափ փող ունենամ»»*})։
— Հոտից դատելով, արդեն գետի մեջտեղում ենք , — ասաց
Ռաուլը։ — Սարսափելի տհաճ, բա յց և խոստումնալից հոս: Է։
Հիմա քիչ^քիչ կսկսենք զգալ քաղաքային կյանքի ա ա րբերոլ֊
թյսւնր բաց ծովում ընթացող կյանքից։ Ընդհանուր ախտահան*
ման պես մի բան է։
— Ես կապելս,-֊- ասաց Ֆելիպեն, չհասկանալով, թե ինչ
կապ ունի այստեղ ախտահանությունը։
— Մինչև որ հետզհետե ձանձրույթի նոր ձևեր կհա յտ նա բե֊
րեսէ Ոայց դե ձեր բանն ուրիշ է, սա ձեր առաջին ճամփորդու֊
թյոլնն է և, հետևաբար, ամեն ինչ ձեզ համար կթվա այնքան»»*
հնչևէ, հարմար ածականն ինքներդ ընտրեք։
— Ահ, այո , — ասաց Ֆ ե լի պ ե ն ։^ Պարզ է, որ ամեն ինչ
զարմանալի կթվա։ Ամբողջ օրը պարապ»*»

։ 9ար^ւրաբհրձ շենբհր Pntbhnu Այրեսոէմ* լուսալին գունագհղ ոհկԼամ֊

ներում։

75
 — Դա կախված է ասա0 Ռաուլը։ ^ Կարդալ
սիրո^ւմ I լ.
— Ւհարկեք— ասա0 Ֆելիպեն, որը դեպքից դեպք թերթում
էր «Ռասարոսի» հրատարակությունները։ — Ւնչ եք կարծում ^
ջրավազան կա^ այստեղ։
— էրեմ։ ք^եռնանավի վրա դժվար թե։ Երևի մի բան
կհնարԼնք մեծ նավերի երրորդ կարդում տեսած կէինեք^ փայտե
տաշտի մեծ, բրեզենտե տեսակը։
— Ի''նշ եք ասում, — ասաց Ֆելիպեն , — բրեզենտինց։ Հ ր ա ֊
շալի է։
Ռաուլը նորից բորբոքեց ծխամորճը։ «Դարձյալ նույն պատ^
մութ յունը , — խորհեց նա ։ — Դարձյալ այս անտանելի տառա^
պանքը, գեղեցիկ արձանը, որը անհեթեթություն է բարբաջում։
Եվ ստիպված ես այդ ամենը լսել, ներելով հիմէսրի նման, մինչ
կհամոզվես, որ նա էսյնքան էլ սարսափելի չէ, որ բոլոր պա^
տանիներն էլ նման են իրար և պետք չէ հրաշքներ ակնկալել***
Այրսպես պիտի անտի^Պիգմալիոնի, քարացնողի վերածվեէ
հսկ հետո, հետո'* ինչ։ Պատրանքներ, սովորականի պես։ Լա*
վատն այն բանի նկատմամբ, որ ոգեշունչ խոսքերը, շեշտված
ջերմոլթ յամ բ նվիրված դըքերր^ համապատասխան դարձվածք^
ների նշումներով և բացաարոլթյուններով*.*»։
Մտաբերեց Բեթո Լասիերվային, վերջին շրջանում նրա դեմ*,
քին հաճախակի հայտնվող ամբարտավան քմծիծաղը, անհե*
թեթ հանդիպումները Լեսամա պուրակում, զրույցները նստա*
րանին և ապա անսպասելի վերջաբանը, Pեթnն, որն իր սեփա*
կանի պես անհանգստանում էր ուրիշների փօդերի համար,
նրա միամիտ արատավոր ու վուլգար խոսքերը***
— Տեսե^լ եք բազկաթոռ* սայլակա վո ր ծերուկին ,****• ասաց
Ֆելիպեն։-^ Այ թե տեսարան է։ Ենշ գեղեցիկ ծխամորճ ունեք։
— Վատը չի , —^ ասաց Դաուլը։ — Լավ է ծխվում։
— Երևի մեկն էլ ես գնեմ, — է ս ս ա ց Ֆելիպեն և շ ա ռ ա գոլնեց։
Ասելու բան չէըէ Ղր^^Տ^^կիտր դ*որձյալ երեխայի տեղ է գնելու։
— նավահանգստային քաղաքներում ինչ ասես կարելի է
ճ ա ր ե լ , ա ս ա ց Ռաուլը։*^ Այսինքն, եթե դեմ շեք, ծխամորճ*
երիցս մեկը կարող եմ ձեզ նվիրել։ Միշտ էլ մի երկուսը հետս
ման եմ ածում։
— Իսկապե^ս։
— իհարկե, ծխողները փոխելու սովորություն ունեն։ նավի
79
4բ ճառենք P ^ IS bph ուզում եք^
կարող^հմ իմ պաշարից մի քիչ նվիրել։
-•— ՇնnրհшկшլnւPյnւն ք— շնչակտուր վրա տվեց Ֆելիպեն։
Երջանկությունից կոկորդը չորացել էր։ Ուզում էր Ռաուչին
ասեէք թե ինչքան հաճելի է նրա հետ զրուցելը։ նրանք կարող
էին նաև կանանցից խոսել, շատերը նրան տասնինը և նույնիսկ
քսան տարեկանի տեզ են դնում ։ — Առանձնապես հաճելի չէր$
բա յց և այնպես հիշեց Նեգրիտային' հիմա երևի պառկած է ա ն ֊
կողնում, հիմարավարի լաց է դրել, բա, հեշտ բան չէ մ ո րա ֊
քույր Սուսաննայի ձեռքի' տակ մնալը^ սատանայի պես շար է
ու ինքնասածի։ Ռաուլի նման պճնամոլի հետ խոսելիս» Նեզ^
րիտայի մասին մտածելը առնվազն տարօրինակ էր թվում։
Իհարկե կծիծաղեր իր վրա։ յ թե սիրուհիներ կունենա» —
մտածեց Ֆելիպեն։
քհաուլը հրաժեշտ տվեց քնելու գնացող էոպեսին, բարի
երազներ մաղթեց Ֆելիպեին ու նա։[ասանդուղքով դանդաղ վեր
ելավ։ Նրա ետևից բարձանում էին Նորան և էուսիոն, դոն
Գալոյի բա զկա թոռ֊ս ա յլա կը աչքից անհայտացել էր։ Ինչպես
է կարողացել վարորդը դոն ԳԽլոյին կամրջակ բարձրացնել։
Միջանցքում Ռաուլը հանդիպեց Մեդրանոյին, որը իջնում էր
կարմիր ուղեգորգով ծածկված ներքին սանդուղքով։
— Բարը դեռ չե**ք հայտնաբերել, — ասաց Մեդրանոն։ — Այգ
կողմն է, վերևում, ճաշարանի կքքդքին։ Սրահներից մեկում,
պիտի ցավով հայտնեմ, դաշնամուր եմ հայտնաբերել, pf^jg
միշտ էլ հնարավորություն կա հուսալու, որ օրերից մի օր լ ա ֊
րերր կկտրվեն։
— Կամ էլ այնպես կխառնշտեն, որ ցանկացած երաժշտու֊
թյուն կհնչի Կրենեկի ստեղծ ա գործ ութ յան հ անգույն։
— Աստծու սիրուն, գործ չունեք ,— ասաց Մեդրանոն։ —
Ընկերոջս^ Խուան Կարլոս Պասի ձեռքից չեք պ րծնի։
— Արագորեն կհաշտվեինք, — ասաց Ռաոլլր,— դեդեկա ֆո֊
նիկ երաժշտության ձայնասկավառակներիս համեստ հավաքա֊
ծոլի 0 գնությամբ։
Մեդրանոն հետաքրքրված նայեց նրան։
— Բարի, — ասաց նա ,— երևում է, ամեն ինչ ավելի լավ
է գնալու, քան ենթադրում էի։ ճա մ էիորդելիս հնարավոր չէ
այսպիսի խոսակցություններով ծանոթություն սկսել։
— Ես էլ եմ ալդ կարծիքին։ Առայժմ զրույցներ եմ վարել
77
հիմնականում օդերևութաբանական թեմաներով 'երբեմն^երբե*>
մըն էոհղի տալով ծխելու արվեստին։ Դե ինշ^ գնամ ծանոթա^
նալդւ ա՛յդ վերին սրահներին, թերևս մի գավաթ սուրճ հտյ^^
թայթեմ։
— Կհայթայթեք, այն էլ հրաշալի սուրճ։ Ցտեսությորն։
— Ցտեսություն։

Զախ նավակողի մ իջանրքում Մեդրանոն անցավ իր խցիկի

որոնումներին։ ճամպրուկների պարունակությունր դեռևս^ կար*>
գի չէր բերված, թայց պիջակն հանելուց և ծխախոտ վառելուց
հետՈյ Մեդրանոն սկսեց աննպատակ գնա լ֊գ ա լ խցիկի երկայն*,
քով։ Գուցե հենց սա է երջանկությունը։ Նրա անունով մի նա*-
մակ էր ընկած փոքրիկ գրասեղանին։ Ծրարի ներսի բացիկի
բովանդակությունն սկսվում էր ((Մաջենթա սթարի» բարեէՏաղ*.
թություններով, ապա հաջորդում էին նախաճաշի ^ ճաշի, ընթ^
րիքի ժամերը, նավակողի մնացյալ զբաղմունքների հաջորդս։֊
կանոլթ յոլնը օրվա ընթացքում, ինչպես նաև ուղևորների ց ո լ ֊
ցակր^ նրանց զբաղեցրած ի^ըիկների համարներով։ թացիկի
շնորհիվ նա տեղեկացավ, որ իր կողքին միևնույն շարթսւմ
բնա^կվում են էոպեսը, Տրեխո ընտանիքը, դոն Գալոն և Կլաու֊
դիա Ֆրեյրեն Խորխե որդու հետ^ նրանց բոլորի խցիկները
կենտ համ արանիշեր էին կրում։ Ծրարում տեղ գտած մյուս
գրությոլնը ֆրանսերեն և անգլերեն տեղեկացնում էր սենյոր
ուղևորներին, որ տեխնիկական պատճաոնհրո վ նավախել տա ^
նող րսլոր դոները կողպված են մնալու, և խնդրանք էր հ տ յտ նը֊
վում' չխախտել նավի վարչության սահմանած կանոնները։
— Գրողը տանի, — քրթմնջաց Մեդրանոն։ — Մարդու հա վա ֊
տալը չի գալիս։
Pш յg ինչո^^ւ ոչ։ Եվ (յրէոնդոնն» է եղել, և տեսուչը, դոն
Գալոն, սև ավտոբուսը, նավ մտնելու համ արյա թե գաղտնի
արարողությունը, դե, ուրեմն, էլ ինչ կա չհավատալու, որ
վիճակախաղում տասնյակ շահողների թվում կարող էին մ ի և ֊
նույն քոլեջից երեք մարդ հայտնվել երկոլ դասախոս և մի
ուսանող։ Բայց առավել զարմանալին այն էր, որ նավի մ ի ֊
ջանցքոլմ կարելի էր հենց այնպես խոսակցություն բան։սլ
Կրենեկի երաժշտության մասին։
— Էհ, վերջը բարի ։ — ասաց Մեդրանոն։

78
 Մալքհոլմը երկու թե երեք անգամ թեթևակի ճոճվեր։. Մեդ^
րանոՆ անտրաւէ Ա4դիր սկսեր ջոկջոկել Լ.ղեբեռի պարոլնակու֊
թյունր։ Համ ակրանքով մտաբերեր Ռաոլլ կոստային, մյուսներ-
րին նութւպես վերհիշեր։ Եթե չտվ նայեիր կտեսնեիր, որ վատ
խումբ չի հավաքվել, ի^կ բարահայտորեն շեշտված տարբերու֊
թյուններն հնարավորություն են տալիս խումբը բաժանել երկու
բարեկամական խմբավորման' առաջինում, անշուշտ, ^ձքի է
ընկնելու տանգոյի շիկահեր երկրպագուն, իսկ մյուսում առա­
ջատարի դերը կստանձնեն Կրենեկի սիրահարները։ Մնում է
դոն Գալոն, բոլոր խմրերիր առանձնարած, իր բա զկ աթոռ- սա յ-
լակով երթևեկելով բոլոր ուղղություններով, հանդես գալով
թունոտ ու ծաղրալիր դիտորդի դերում։ Դժվար չէր ենթադրել,
որ ճամփորդության ընթացքում կարող էին բավականին տանե­
լի հարաբերություններ հաստատվել դոն Դալոյի և դոկտոր
Ռեստելլիի միջև։ Սև մ աղա փնջով պատանին տարուբերվելու է
հանձինս ^Pիlիf^ Պրեսոլտիի և Լուսիոյի ամենայն հաջողու­
թյա մբ ներկէսյարված երիտասարդության և առավել պատկա-
ոելի տղամարդկանց արանքում։ Վախվորած ջահել զույգը ան­
վերջ արևի լոգանք է ընդունելու, լուսանկարվելու է և մինչև
ուշ գիշեր մնալու է տախտակամածին' աստղերն հաշվելու հա­
մար։ Pшրnւմ խոսելու էին արվեստից ու գրականությունից, և
բացառված չէ, որ ճամփորդության ընթացքում սիրային մի­
ջադեպեր, հիասթափություններ ու ակնթարթային ծանոթու­
թյուններ կպատահեն, որոնք սովորաբար մաքսատանն ավարտ­
վում են այց եքարտերի փոխանակությամբ և մ աԼյրմիկ ձ ե ռ ք ֊
սեղմումներով։
Այս պահին Բեթինան երևի արդեն կհասկանա, որ Մ եդրս։֊
նոն այլևս Բուենոս Այրեսում չէ։ Փոքրիկ երկտողը, որը նա
թողել էր հեռախոսի կողքին, առանց այլևայլության տեղեկաց­
նում էր սիրային կապի խզման մասին, կապ, որն սկիզբ էր
առել զեռես Խունինէոմ և ապա շարունակվել մայրաքաղաքում'
լեռնային արշավներով և Մա ր ֊ դել ֊ Պ լատայի ծովափ կատ ա֊
րած ուղևորությունով։ Այս պահին Բեթինան երեի ասում է*
սհս ուրախ եմ», և իսկապես կուրախանա, նախքան լաց (ի^ելր։
Վաղը' արղեն երկրորդ, բոլորովին ուրիշ մի վաղ, Բեթինան
կզանգի Մարիա Հելենային' Գաբրիելի հեռանալու լուրն հայտ-
նե[ու համար, իսկ երեկոյան Չոլայի կամ Դենիսայի հետ կթեյի
Ադիլտյում, և նրա պատմությունն արդեն մաքրված կէի^ի ^ ա -
79
խատինքների^, կատաղի բռնկումներից ու ֆանտաստիկ ենթադ*
բութ հուններից, և ի վերջո իր ավարտուն ու խստաշունչ տեսքը
կվերստանաք ըստ որի Գաբրիելն ա^չևս անուղղելի ստահակ
չէք որովհետև Fեթինшն հոգու խորքում իսկապես ցանկանում
էր նրա հեռանալը'^ երկար ժամանակով, և կամ նույնիսկ ընդ-»
միշտ։ Ու մի երեկո նա ^^թրքքելից կստանա առաջին նամակը
անդրօվկիանոսյան ետադարձ հասցեով և միգուցե կպատաս^
խանի այդ նամակին։ <r^ դեպ, իսկ ո''ւր ենք մենք գնում^> —
մտածեց նա պիջ^կն ու շալվարը կախ տքւլով։ Առայժմ իրենց
նույնիսկ նավախելին մոտիկ չեն թողնում։ Ւնչ մի հաճելի բան
կա մի քանի մետրի վրա քարշ գալու մեջ, թեկուզև կարճ ժա^
մանակով։ Նա մաարերեց իր առաջին ճամփորդությունը երրորդ
կարգի խցիկում և նավաստիներին, որոնք աչալրջորեն հսկում
էին առաջին և երկրորդ կարգի ուղևորների սրբազան անդորրը, .
այդ օրերին ունևորների հիերարխիան զվարճացնում և միաժա^
մանակ նյարդայնացնում էր նրան։ Հետագայում նրան ևս վի*
ճակվեց ճամփորդել առաջին կարգի խցիկում և նա հասու դար^
ձավ առավել տհաճ երևույթների»,, ((Ոայց այս փակ դռները
ոչնչի հե տ չես համեմատի»-^ մ տածեց նա, իըար դլխի հավա՛»
քելով դատարկ ճամպրուկները։ Հանկարծ նա հա սկսւցավ, որ
իր հեռանալն էլ սկզբում Ոեթինայի համար յուրատեսակ փակ
դուռ է լինելու, և նա կսկսի եղունգներով ճանկռել այդ անմար»
մին պատնեշը (<!^մեկնել է անհայտ ուղղությամբ», ք*չ մի
նամակ չկա», հարդեն մի շաբաթ, տասնհինգ օր, մի ա միս»,,»)։
Տխրամած, ևս մի ծխախոտ վառեց, ((Այս նավակը հոգի է
հանելու,— մտածեց նա։ — Դրա համար չէ, որ ես ճամփա եմ
ընկել»։ Եվ ինչ»որ բան արած լինելու համար որոշեց լողանալ։

16

— Հապա տ ե ս ,^ ասաց հորան։ — Այռ կեռիկով կարելի է

դուռը կիսաբաց թողնել։
Լուսիոն փորձեց կքքղպեքի մ եխանիզմը և հարկ համարեց
արտահայտել իր հիացական կարծիքը մւյդ կապակցությամբ։
Նորան բացեց իր կարմիր մոմլաթե ճամպրուկը և հանեց
նեսեսերը։ Դռանը հենված, Լոլսիոն հետևում էր» թե ուզջիկն
ինչպես է կենտրոնացած ու խնամքով դասավորում իքերը։
— Լա^վ ես զղում է
60
 ^— Օհք հանկաբծակիի եկած պաաասխանե^՝ Նորան։
— Ւսկ քրնչու չես բա յո ւմ ճամպբուկներդ և քքրերդ կարգի pA ֊
բում։ Ինձ համսր ընտրեչ եմ այս պահարանը։
Լուսիոն անտրամադիր բաըեը ճամպրուկը։ ^Ինձ համար
ընտրել եմ այս պ ա հա րա նը»^ մտովի կրկներ աղջկա խ ո ս ֊
բերը։ Աոանձինք միշտ աոանձին, ամեն ինչ միայն իր համար,
կարծես թե մենակ ինքն է աշխարհում։ նայում էր, թե ի ն չ ֊
պես է աշխատում Նորան, ինչպես է արագ ու խնամքով վեր­
նաշապիկներն ու գուլպաները դասավորում պահարանի դ ա ֊
րակներին։ Նորան մտավ լոգասենյակ, խոզանակները, պ ա ր ֊
կուճները, Փոքրիկ ՀՀ^ՐՇ դասավորելուր հետո փորձեր անջա­
տիչների աշխատանքը։
— Հավանոլ^մ ‘ես խ ր ի կ ը ա ր ր ր ե ր Լուսիոն։
— Սքանչելի է , — ասար Նորա ն ,— Ավելի լա քան սպա­
սում էի, թերևս, ավելի շքեղ էի պատկերա րնում ։
— Կինոներում տվածների նմա**ն։
— Այո, րայր դրա փոխարեն սա շատ ավելի***
— Հարմարավետ է ,— ասար Լուսիոն մոտ գնալով։
^ — ասար Նորան, տեղիր չշարժվելով, լայն բարված
աչքերը նրան հառած։ Նա արդեն հտսկտրել էր, թե ինչ է
ուզում Լուսիոյի այդ հայարքը' էողայի շուրթերն այդ պահին
սկսում էին դողդոդալ, կարծես թե ինշ֊ո ր բան էր քրթմնջում։
Նորան մեջքի վրա զգար նրա ձեռքի տաքությունը, րայր մինչ
տղան կփորձեր գրկել նրան, դուրս սահեր թևերի միջիր։
— — ասար Նորան։ — Չե^ս տեսնում դեռ ինչ­
քան գործ կա անելու։ Հետո էլ այս դոլռը*^*
Լուսիոն աչքերը կախեր։

Լուսիոն տեղը գրեր ատամի խոզանակը, հանգրրեր լոգա^

սենյակի լույսը։ Նավը թեթևակի ճոճվում էր, աղմուկն արգեն
սովորական էր դարձել։ Խրիկր զուսպ ճռճռում էր, եթե ձեռք
տայիր կահույքին, էլեկտրական P^ւjլ հոսանքի նման թեթև
դողը կհաղորդվեր քեզ։ Գետի խոնավ քամին թափանրում էր
կիսարար դոնիր։
Լուսիոն լոգասենյակ անրավ, հնարավորություն տալով Նո-
րային իրենիր առաջ անկողին մտներ-^Ավելի քան կես ժամ
իրերն էին կարգի բերում։ Ապա Նորան փակվեր լոգասենյակում
և դուրս եկավ խալաթ հագած, որի տակից երևում էր վա րղա ֊
6—Վիճակախաղ 81
 գույն գիշերանրյքր։ պառկելու փոխարեն ^ բ^Ա^Յ
նեսեսերը^ եղունգները հարդարելու բաըահայտ մտադրությամբ։
Այդ Ժամանակ Լուսիոն հագիր նետեր վերնաշապիկը, կոշիկ՝-
ներն ու գուլպաները և պիժաման վերցնելով իր հերթին մտավ
լոգասենյակ։ Զուրն արտակարգ էր$ և Նորայիր հետէք էլ լո­
գասենյակը համակվել էր օծանելիքի և «Պ ալմոլիվ)) օճառի
բույրով։
Երբ դուրս ելավ լոգասենյակից, բուրի մահճակալի գլխա­
վերևից, մնացած լույսերը հանգցրած էին։ նորան «էլ Հոգար»
էր կարդում ։ Լուսիոն անջատեց իր անկողնու դէքոավերևի
լույսն ու նստեց Նորայի կողքին, որն ամսագիրը փակեց և
շինծու մտացրիվ շարժումով գիշերանոցի թեքը քաշեց դաստա-
կի վրա։
— Հավանո^ւմ ես այստեղ , — հարցրեց Լուսիոն։
— ԱյՈյ— ասաց Նորան։ — Այնքան անսովոր է ամեն ինչ։
Լուսիոն քնքշությամբ նրանից է^էեց ամսագիրը, դեմքն
առավ ափերի մեջ, համբուրեց քիթըլ մազերը, շոլրթերը։ Նո­
րան փակել էր աչքերը, մի տեսակ ձգված և օտարոտի ժպիտով,
Լուսիոյին հիշեցնելով «Բելգրանո» հյուրանոցում անցկացրած
գիշերը, նրա անօգուտ ու հոգնեցոլցիչ նկրտումները։ Նա ագահ
համառությամբ, ցավեցնելու աստիճան համ բուրում էր աղջկա
շուրթերը, ձեռքերի միջից բուց շյ^"ղնելով նրա գլ^ք-խըւ որը
Նոր։սն քիչ^քիչ ետ էր քաշում։ Տեղում նստելով, Լուսիոն դեն
նետեց սավանը և ձեռքերն արդեն սողոսկում էին գիշերանոցի
վարդագույն նեյլոնի վրայով, որոնելով մերկ մ արմինը։ «Ոչ,
ո չ ,^ լսում էր աղջկա խեղդված ձայնը, իսկ ոտքերն արդեն
մերկացել էին մինչև ազդրերը,— «մի արա, մի արա, ոչ, ոչ» —
խնդրում էր նրա ձայնը։ Փլվելով նրա վրա, աղջկան թևերի
մեջ սեղմած, անհագորեն համբուրում էր նրա կիսաբաց
շուրթերը։ Նորան նայում էր վերև, անկողնու գլխավերևում
վառվող լամպի ուղղությամբ, որը սակայն Լուսիոն այս անգամ
էլ չի հանգցնի, անցյալ անգամ ամեն ինչ ճիշտ և ճիշտ ա յս­
պես սկսվեց, բա յց մթության մեջ աղջիկն ավելի հաջող էր
դիմադրում և ապա մի անտանելի լաց դրեց, իբր տղան ցա ­
վեցրեց նրան։ Լուսիոն կտրուկ կողքի շրջվեց, վեր քաշեց աղջկա
գիշերանոցը ու հակվեց ամուր սեղմված ազդրերին և փորին,
որը Նորան ձգտում էր պաշտպանել տղայի անհագ շք^է֊րթերից։
«Դե լավ, խնդրում եմ , — մրմնջում էր Լուսիոն, — խնդրում եմ,
82
դե լա վ » ^ խոսքերի հետ միաժամանակ, փորձում
էր աղջկան բարձրացնել աեղից և գիշերանոցը ձգելով վերև, ի
վերջո կծկելով կոկորդի վրա գունդ արեց և պո կեչով վրայից'
մահւհակալից հեռու նետեց ^ վարդագույն նեյլոնե գիշերանոցը։
Ծնկները վեր քաշելով, գունդուկծիկ եղած Նորան մեջքը դարձեց
Լոլսիոյին։ Տղան թափով վեր ելավ և նորից պինդ ղրկելով
մեջքը, շոլրթերը սեղմեց աղջկա վզին, իսկ ձեռքերն անվերջ
շոյում էին մարմինը, կարծես թե առաջին անգամ էր աղջկան
մերկ տեսնում։ Նորան ձգվեց, պարղեց ձեռքը և մի կերպ կա^
րողացավ լ"*֊յ ո ը հանգցնել։ <(Սպասիր, սպասիր, խնդրում եմ,
մի վայրկյան համ բերիր։ Ոչ, ոչ, պետք չի, պետք չի, համբերիր,
գոնե մի քիչ^ք ^ ^ յց համբերելու մասին չէր էլ մտածում,
աղջիկը դա զգում էր ամբողջ մարմնով, որն հետզհետե ավելի
էր ճնշվում Լուսիոյի թևերի մեջ, իսկ տղայի ձեռքերի քնքշան*-
քին գամ արվել էր ևս մի' այրող ու պինդ բան, որին Հ(ք^ել^
գրանո» հյուրանոցում այն գիշեր աշխատում էր չնայել, բայց
և որի մասին արդեն գիտեր Խուանիտա էյզենի նկարագրածով,
^բայց դե դա ոնց կնկորադրես^ և այդ նկարագրությունը ա։լջկան
սարսափի մեջ էր գցել, որ իբր սոսկալի ցավ է պատճառում,
ստիպում է '^չալ տղամարդու ձեռքերի մեջ, անպաշտսրսն,
խաշին գամվածի պես, նրա շուրթերի, ձեռքերի և, ոտքերի իշ-
խանությանն հլու, մի բան, որը արյուն ու ցավ է բերում, ինչի
մասին երկյուղով ու հուզմունքով են մրմնջում խոստովարան^
ներում, կարդում ^բբերի վարքագրություններում, սարսափելի,
ինչպես կեղևահան արված եգիպտացորենի կ^Ղ.ՐԸ> խեղճ
Թեմփլե Դրեյք քայո, Խուանյիտա էյզենը հենց այդպես էլ ասաց)
և այդ կեղևահան արված եգիպտացորենի նման սարսափելի
բանը պիտի կոպտությամբ մխրճվի մի նուրթ տեղ, որը
միայն քնքշանքի և նուրբ շոյանքի էր արժանի։ Եվ հիմա այդ
շոգը սեղմվել է մեջքին, այդ պոռթկուն խոյանքը' հենց ական^
ջի տակ ծանր շնչում է էուսիոն և ձգտելով աղջկա ոտքերն
ուժով բացել, ավելի ու ավելի ամուր էր կպչում նրան, և հան*'
կարծ, կարծես հալված կրակ լցվեց ազդրերի արանքը, ջղաձիգ
տնքաց Լուսինն և անսպասելիորեն թուլացավ, որովհետև այս
անգամ էլ ոչինչ չստացվեց։ նորան զգում էր, թե ինչպես է
Լուսիոն խեղճացած հպվել իր մեջքին, ընդհատ ու տաք շնչում
ծոծրակին և ինչ-֊^որ բառեր էր շշնջում' քնքշանքն ու նախս։*-
տինքը խառնած' այդ տխուր ու կեղտոտ բառակույտը։
83
 Լուսիոն վաոե^ Երկար լռություն աիրեց։
—֊ ^րջ4,ՒՐ*— ասաց տղան։ — Խնդրում եմ ջրջ^էէր^
— ւ^հըէ— ասաց Նորան։ — Եթե ուվում ես* ^րՒ ծածկվենք։
Լուսիոն ուղղվեց տեղում, գտավ սավանն ու գցեց նորայի
ու իր վրա։ Նորան միանգամից շրջվեց ու սեղմվեց նրան։
— Ասա, ինչու,— համ առում էր Լուսիոն, — ինչու նորից*»,4^
— Նորից վախեցա , — փակելով ասաց Նորան։
Ենչի^ց։ Ինչո^ւ ես կարծում, որ քեզ ցավ եմ պատճառե-^
լու։ Միթե այդքան վատ կարծիք ունես իմ մասին։
Հայացքը Նորայի դեմքից լկտրեյով, Լուսիոն քիլ-ֆիչ է ջ ե ց ֊
նում էր սավանը։ Եվ այն պահին, երբ աղջիկը աչքերը բացեց,
ասաց նրան» ((Դե հիմա նայիր, նայիր ինձ)1>։ Նորան հայացքը
աարավ նրա կրծքին, ուսերին, սակայն Լուսիոն զգում էր, որ
աղջիկն ավելի ներքև է տեսնում, հանկարծ շրջվեց ու համ^
բուրեց աղջկան, ամուր սեղմելով շ»*^րթը շր^ինք գրկելսվ նրան
շոէո գալու հնարավորությունից։ ՏԼգում էր, թե ինչպես են
պրկվել Նորայի շուրթերր, ինչպես էր համբույրից խուսափելու
թսւյչ ճիգեր անում, և մի պահ շք^է-նչ քաշելոլ հնարավորություն
տալուց հետո, Լուսիոն նորից կպավ շուրթերին, լեզուն սահեց-'
լ:եց աղջկա լինդերով, զգալով, թե նա ինչպես է քիչ^-քիչ աեղի
տալիս և չանջատվելով շուրթերից, մարմինն առավ թևերի
մեջ։ Ականջին հասավ աղջկա հեծեծանքը, հետո ամեն ինչ
թաղվեց լռության մեջ, ապա իր իսկ ճիչը լսեց և այդ ճիչի
մեջ մարեցին նորայի տնքոցները, ձեռքերը դադարեցին դիմադ^
րել, կիրքն հետզհետե հանդարտվեց, թմրություն ու խոնջանք
իջավ վրաները, նրանցից մեկը լույսն հանգցրեց, և շուրթերը
նորից իրար եկան' Լուսիոն լեզվի վրա զգաց' Նորայի թաց այ^
աերի աղին։ Շուրթերով սրբում էր աղջկա արցունքները, ձեո^
քերը մազերն էին շոյում և նա զգում էր, թե ինչւզես քիչ^քիչ
հանդարտվո ւմ էր աղջկա շնչառությունը, հեծկլտոցը հետզհետե
մարում' քիչ անց Նորան արդեն սուզվել էր քնի մեջ։ քնելու
հարմար դիրք որոնելով, Լուսիոն փ ոքր֊ի նչ հեռու քաշվեց և
մթության մեջ հայացքն հառեց հազիվ նշմարվող լուսանցույցի
ուղղությամբ։ Վերջապես այս անդամ ստացէԼեց.,» Չէր մ տ ա ֊
ծումյ այդպիսի անհատնում հանդիստը խորհելու ■ կարիք չի
զգում։ Այո, այսօր լիք^վին վարձահատույց եղավ անցյալ
անգամների համար։ Չսրացած շ^^^֊ր^երի վրա դեռևս մնացել
էր Նորայի արցունքների աղահամը։ Դատարկեց ամբողջ ք ս ա ֊
84
կը։ Մեկը մյոլւյին հաջորդելով ծնվում էին բառերը, որոնք
ամենևին չէին բռնում քնքշորեն շք^յքպ ձեռքերի և շուրթերին
մնաքած աղահամի հետէ ^Լաք, *^իրք*^նիկս» ևս մի րաո»
հաջորդը, ամենահարկավորները, իսկ միտքը շարունակում էր
եռանդով գործել» ՀՀէաք, ջանիկս, քո ժամանակն էլ էր հասեր
Նրանքիք չեմ, է, որոնք մինչև սպասում ենյօ։ ՝Pնի մեջ Նո՝'
րան Ց^Ց^Ս*9 ^ շարժեր Pևը։ էուսիոն շոյեր նրա մաղերն
ու համբուրեր քիPը^ Pшռերն արդեն իրենք^իրենր էին ծորումք
աղատ ու անզուսպ կարծես վրեժքսնդիր էին լինում^ և նույնիսկ
արդեն արհամարհանք էր զգարվում նրանր մեջ^ ((Լար, լար,
հիմարիկս», իսկ ձեռքերը' խոսքերին հակառակ, կարծես pե
մnռшրnւPյшն մեջ, անվերջ շրյում էին Նորայի մաղերը։

17

Կլաոլդիան գիտեր, որ մինչև չհորինի հերPшկшն զարմանա^

հրաշ հեքիшPը կամ էլ չպատմի մի որևէ նոր րան, Խորխեն
չի քնիւ Այ ս աեսակետիր նրան հատկապես դուր էին գալիս այն
պատմnւPյnւնները, որոնք պատմում էին լոգասենյակ սողոսկած
հազարոտնոլկի մասին կամ էլ հաստատում էին, որ Ռորինզոն
ևրուզոն իսկապես դnյnւPյnւն է ղւներել։ Այս անդամ չկա րողա ֊
նալով որևէ հարմար րան հորինել, Կլաուդիան որդուն տվեց
ճամպրուկներից մեկում հայտնաբերած ի ն չ֊ո ր մի բժշկական
գրքույկ։
— Այս գրքույկը գրված է առեղծվածային լե զ վ ո վ ,^ ասաց
նա ։ — Գուցե այն մի անհայտ մոլորակի մասին է։
Խորխեն հարմարորեն տեղավորվեց անկողնում և հատուկ
ջшնшխնդրnւP յա մ ր խորացավ ընpե րց անության մեջ և քիչ
անց խորապես հուզված րացականչեց*
— Ապա լոիր, մայրիկ» ((Ռոչե» շիճուկը անեյրինի Հ/ւա-
ֆոսֆորային եթերն է, մի խմորիչ, որը մասնակցում է գլի*'
ցիդների ֆոսֆորապատմանը և օրգանիզմում հակազդում է
ջերմա խաղողաթթվի դեկարրօքսիդացմանը, հէիտՒԴ^^ՐՒ։ ^A•'
պիդների և պրոտեիդների սովորական, մետարոլիկ քտյքայ*’
մ անը»։
— Աներևակայելի է , — ասաց Ալաուդիանէ^ Մի բարձը
քեզ հերի^ք է, թե մեկն էլ տամ։
— Հերիք է։ Մետարոլիկն ի^նչ է, մայրիկ։ Հարկավոր է
հարցնել Պերսիոյին։ Երևի մոլորակի հետ կապ ունի։ Ւնձ
65
 թվում է, թե այս լիպիդներն ու պրոտեիդները մրջնամարդ֊
կան՚ց թշնամքէներն են։
— Հնարավոր բան է , — լույսն հանգցնելով ասաց Ալաու^^
գիան։
Տաո^ մայրիկ։ Ինչ գեղեցիկ նա վ է է չէ՞» մայրիկ։
^ Իհարկե գեղեցիկ է։ Քնիր^ բալիկս։
Նրանցը ձախ նավակողի միջանցքի ամենավերջին խցիկն
էր։ Բացի այն, որ խցիկը կրում էր 13 համարը, Կլաուգիային
գոլր էր գալիս նաև այն, որ դուռը բացվում է բար և ճաշարան
տանող սանդուղքի վրա։ Բարում հանդիպեց Մեդրա նո֊
յին, որը ճամպրուկների պարունակությունը կարգի բերելու
վերջին անհաջող ճիգերից հետո կրկին հանձնվել էր կոնյակին։
Ծայր ահեղ ճշգրիտ իսպաներենով Կլաուդիային ողջունելոլց հե^
տո, բարմենը նրան մեկնեց (րՄաջենթա սթարի» նշանով
կնքված կերակրացանկը։
— Գերադասելի են սանդվիչները, —- ասաց Մեդրանոն։ —
Ընթրիքի բացակայոէթյան պայմաններում
— Մետրդոթելն առաջարկում է ընտրել այն ամենը, ինչ.
դուրեկան է ձեր քիմքին , — ասաց բարմենը և բառացիորեն
նույնությամր կրկնեց այն խոսքերը, որոնք քիչ առաջ Մեդրա^
նոն էր արտասանել։ — Ցավոք սրտի, ուշացած նավամուտի
պատճառով, չկարողացանք ընթրիքն հասցնել։
— Տէարմանալի է ,— ասաց Կլաոլդիան։ — Այնուամենայնիվ,
ժամանակ գտել են խփիկները կարգի րերելոլ և բոլորին պատ­
շաճ մակարդակով տեղավորելու համար։
Բար։1 ենր թեթևակի գլուխ տվեց և մնաց' սպասելով կարդադ^
րության։ Պաավիրեցին գարեջուր, կոնյակ և սանդվիչներ։
— Այո, գարմւսնալու շատ բաներ կան, — ասաց Մեդրանոն։
— Օրինակ այն, որ շիկահեր պատանու ղեկավարած աղմկալի
խումբը ոնց որ թե դեռևս չի հասցրել հայտնվել այստեղ։ Ընդ^
հանրապես, այդ կ^^րգի մարդիկ ախորժակի ասպարեզում շատ
ավելի մեծ նվաճումներ ունեն, քան թե մեր նման ֆլեգմատիկդ
ները' կներեք, որ ձեզ նույնպես ներգրավեցի այդ խմբի մեջ։
Խեղճերը երևի արդեն ծովախտի զոհ են դարձել, —
ասաց Նլաուդիան։
— Տղադ արդեն քնե^լ է։
— Այ^ք կեո կիլոգրամ Տերարուսի թխվածք ուտելուց հետո։
Բբոշեցի անմիջապես պառկեցնել։
86
 ^ Զեր որդին ինձ դուր է գալիս ^—• ասաց Մեդրանոն։ —
Շատ սիրուն և զգայուն ճուտո է։
— Երբեմն ծայրահեղ զգայուն է, բա յց նրան փրկում են
ֆուտրոլր, մեխանիկան և հումորը։ Ասացեք խնդրեմ թ
լրջորեն հավատո^ւմ եք, որ այս ամենը**»
Մեդրանոն նայեց նրան։
— Ավելի լավ է պատմեք ձեր տղայի մասին ^— ասաց նա։
^ Ինչ ասեմ, արդեն հասցրեցի տեղեկանալ, որ չի թույլատրվում
մոտենալ նավա խելին։ Զրկեցին ընթրիքից, բա յց տեսեք, թե
ինչ հրաշալի խցիկներ են տրամադրել։
— Ա,ո, ավելին պահանջել չի լինի,-^ ասաց Ալաոլդիան։
Մեդրանոն ծխախոտ առաջարկեց, և Ելաուդիան հանկարծ
զգաց, որ այս նիհարադեմ, մոխրագույն աչքերով և նրան այն^
պես սազող շեշտված անփութությամբ հագնված տղամ արդը
իրեն դուր է գալիս։ Բազկաթոռները բավականին հարմարավետ
էին, մեքենաների միալար աղմուկը նպաստում էր մտքերից
ազատվելուն'^ հանգստանալ, միայն հանգստանալ։ Մեդրանոն
իրավացի էր' ինչու հարցնել։ Եթե հանկարծ այս ամենն
անսպասելի ավարտվեր, նա անպայման կափսոսար, որ չի
օգտվել այս անհոգ երջանկության ժամերից։ Եվ դարձյալ
Խուան Բատիստա Ալբերդխ ոըդսւ պարապմունքները,
էլի նույն վեպերը ճռճռացող ավտոբուսի մեջ, անհեռանկար
կյանքը այս Բուենոս Այրես կոչված քաղաքում, գսրշ խոնավ
եղանակն ու ռադիոյի ։[երջին լուրերը։
(քէոնդոնյան» դեպքերի հուշերը ժպիտ առաջ բերեցին Մեդ^
րանոյի դեմքին։ Ելաոլդիան ցանկացավ ւսվելին իմանալ նրա
մասին, բա յց տպավորությունն այնպիսին էր, որ տղամարդն
առանձնապես տրամադիր չէր անկեղծանալու։ Բարմենր ն ո ր ո ֊
գեց կոնյակի բաժակները' հեռվում սյրձագանքեց շչակի վա*.
յունը։
— Վախը զարմանալի երևույթներ է ծնում , — ասաց Մեդ^
րանոն ։ — Այս պահին պետք է որ ուղևորներից ոմանք տ ա գնա ֊
պի մեջ ընկնեն։ Այ, կտեսնեք, թե ինչ զվարճություններ են մեզ
սպասվում։
— Եարող եք ծիծաղել վրաս, — ասաց Կլաոլդիան, — Ը^1Տ
քիչ առաջ ես ինձ այսպես հանգիստ չէի զգում ինչպես հիմա։-

։ Արգենտինացի գրող, քաղաքական գործիչ, իրավաբան։

87
Ես ավելի շատ գերադասում եմ ճամփորդել (րՄալքհո լմով»,
կարծեմ այդպես էր կոչվում այս նավըք քան թե «Աուգուստո֊
սովյճք
— Այս նորությունը որոշ ռոմանտիկա է բովանդակում
գողունի Ելտուդիային նայելով ասաը Մեդրանոն։
— Պարզապես չոր ու ցամաք նորություն է> և դա էլ րավա^
կան է այս աշխարհի համար, ուր մարդիկ երեխաների նման
գրեթե միշտ կրկնությունն են գերադասում։ Կարդացե^լ եք
Արգենտինայի օդանավակայանների վերջին ռեկլամային ծա^
նոլցագրերր։
— Երեի, չեմ հիշում։
— ^ոչ են անում նստել իրենց ինքնաթիռները, ուղևորներին
խոստանալով, որ նրանք այնտեղ իրենց տան պես կզգան, կամ
էլ նման մի րան։ Չեմ պատկերացնում ավելի զզվելի մի բան,
քան ինքնաթիռ նստել ու զգալ, թե-դու նորից քո սեփական
տանն ես։
— Դե, երևի քտղցր մատե կպատրաստեն։ Տապակած միս
և սպագետի կմատուցեն պարկապզուկի ղունղունոցի ռիթմերի
տակտով։
— Այդ բարիքները արժեք ունեն միայն Բուենոս Այրեսում,
այն էլ պայմանով, որ ցանկացած պահի կարող ես այդ ամենը
փոխարինել մեկ ուրիշ բանով։ Այս առումով անփոխարինելի
է է(տրամ ադրելիություն)) բառը։ Մեր ճամփորդությունը կոտրող
է յուրատեսակ տեսաի դեր կատարել։
— Ամենայն հա։էանականությամր այն կարող է ոմանց
ուժերից վեր լինել։ Ինչ վերաբերում է ավիոընկերությունների
ռեկլամային ծանուցագրերին, ապա պիտի ասեմ, որ դրանցից
մեկխ կարծեմ ամերիկյանի հետ, առանձնահատուկ տհաճ հի*>
շողութ յուններ ունեմ կապված։ Դրա մեջ ընդգծված էր, որ
ուղևորներին ինքնատիպ սպասարկում է ակնկալվում։ «Դուք
կարևոր անձնավորության զգացողություն կունենաք» — մ ո ։ո ա ֊
վորապես այսպիսի մի րան։ Անմիջապես միտքս եկան գործրն^
կիրներիցս մի քանիսը, որոնք հենց միայն այն մտքից, որ
«դոկտորի» փոխարեն ոմանք կարող են նրանց դիէ^ել «սեն­
յորով»^ գունատվում են»,* Պիտի, ենթադրել, որ այդ ինքնա­
թիռներով ունևոր ուղևորներ են թռչում։
— Կարևոր անձնավորության տեսությունը , — ասաց Կլա-
ուգիան։ — Արդեն գրվա"*ծ է ինչ-որ տեղ։
8Տ
 — Ցավում եմք բա յց ' պիտի ենթադրել, որ դրա հիմքում
շահադիտական նպատակներ են ընկած։ ք^այց դքէւք խոստացաք
ինձ բացատրել, թե ինչու է աչս ճամփորդությունը ձեզ դուր
գալիս։
— Օաա բարի, բոլորս էլ, կամ, գրեթե բոլորս, ի վերջո,
բարեկամանալու հնարավորություններ ունենք և սեփական
curriculum v i t a e ^ ֊ t թաքցնելու իմաստ չեմ տեսնում այս
կապակցությամբ, — ասաց ^լաոլգիան ։ — Ենչ վերաբերում է
ինձ, ապա կարելի է ասել, որ կատարյալ ձախողակ եմ, թեև
ամեն կերպ աշխատում եմ փոխել իրադրությունը։
— Ձախողակի հարցում խորապես կասկածում եմ։
— Օհ, երևի հենց դրանով են պա աճա ռաբանվում արաբք^
ներիցս շատերը, ասենք, վիճակախաղի տոմսեր գնելն ու շւ։^
հելը։ Միայն Խորխեի համար արժե ապրել։ Նրա և մի քանի
ուրիշ բաների համար։ Երաժշտություն, գրքեր*** Մնացած ամեն
ինչը դատարկ բաներ են։
Մեդրանոն ոլշաէլրությա մբ զննում էր իր ծխախոտը։
— Ամուսնական կյանքից ես առանձնապես գլուխ չեմ հա.,
նումք— ասաց նա ։ — ք^տյց ամեն ինչից երևում է, որ երջա*-
նիկ չեք եղել։
— ք^էսժանվել եմ երկու տարի առաջ, — ասաց Սլաոլդիան։
— Մեծաթիվ, բտ յց և ՜ոչ այնքան հիմնավոր պատճառներով։
Ոչ անհավատար՛մություն է եղել, ոչ պաթոլոգիկ դաժանու֊
թյուններ և ոչ էլ հարբեցողություն։ Նախկին ամուսինս Լեոն
Լեվրաումն էր, այս անունը ձեզ ոչինչ չի** ասում։
— Եթե չեմ սխալվում ուռուցքաբան է, կամ էլ նյարդապա^
թոլոգ։
— Նյարդապաթոլոգ։ Հասցրեցի բաժանվել այն պահին, երբ
մազ էր մնում հայտնվեի նրա հիվանդների ցուցակում։ Արդեն
հիմա կա^րող եմ հաստատապես պնդել, որ նա աննման մարդ
Լ, որովհետև նրանից ունեցած տպավորություններս հիմա
նման են հետմահու հիշողությոլնների։ Ես ինձ նկատի ունեմ,
ավելի ճիշտ, այն, ինչ մնացել է ինձանից^ գրեթե ոչինչ։
— ^*^յց և այնպես նրանից բաժանվեցիք։
— Այո, հավանաբար բաժանվեցի, որպեսզի կարողանամ
։իրկել անհատականությանս գոնե վերջին փշրանքները։ Հասկա^

^ ևհնսագրոէթյուն ^ չա տ *^ ։

Տ9
նէէւմ եքք մի օր հանկարծ պարզերի, որ երբ նա տուն է գալիսք
իմ մեջ տանից հեռանալու ցանկություն է արթնանում, այն
պահին, երբ նա պատրաստվում է համերգ գնալ, ես սկսում
եմ էչիոթ կարդալ, և խաղալ եմ ուզում Խորխեի հետ, այնինչ
հարկավոր էր...
— Ա հ ,- նայելով նրան ասաց Մեդրանոն։—^ Եվ դուք
մնացիք Խորխեի հետ։
— Այո, ամեն ինչ հրաշալի դտսսւվորվեց։ Ժամանակ առ
մամանակ, որոշակի օրերի, Լեոնն այցելում է մեզ, և Խորխեն
էլ յուրովի կապված է նրա հետ։ Ապրում եմ ուզածիս պես և հի-»
մա էլ, ինչպես տեսնում եք, այստեղ եմ։
— ասացիք, որ ձախողակ եք։ *
— Զախողա^կ։ Եմ ձախողությունը ամուսնությունն էր և
ամուսնալուծությամբ ոչինչ չես փրկի, նույնիսկ, եթե Խորխեի
նման որդի ունես։ Ամեն ինչ շատ ավելի վազ է սկսվել իմ ան-^
հեթեթ ծննդյան օրից։
— Իսկ ինչոլ^ եթե չեք նեղվում հարցերիցս։
— Օհ, այդ հարցը նոր չէ, և այն օրից, երբ սկսեցի քիչ^
քիչ ճանաչել ինքս ինձ, բազմիցս կրկ^^Լ եմ այդ հարցը։
ճեռքիս տակ պատասխանների մի ամբողջ հավաքածու կա^
թե արևոտ օրերի համար և թե անձրևոտ գիշերների,
— Եվս մի*-մի բաժակ կոնյա^կ,— առաջարկեց Մեդրանոն,
մոտ կանչելով րա րմենին։^ Զ^ւրմ անալի է, իմ տպավորու^
թյամր մեզանից և ոչ մեկը չի կաշկանդված ամուսնության
կապանքներով։ Լոպեսն ու ես ամուրի ենք, իմ կարծիքով
Սոստան նույնպես, դոկտոր Ռեստելլին այրիացել է, երկու, թե
երեք աղջիկ ամուսնության շեմին ձե... Իսկ, դոն Գա^լոն։ Դե
արի իմացիր, թե քաղաքացիական ինչ կացության մեջ է դոն
Գալոն։ 2եր անունը Ելաոլդիա է, ճի^շտ է։ Եմը^ Գարրիել Մեդ^
րանո, կենսագրությունս էլ հարուստ չէ նշանակալից իրա գա ր֊
ձություններովէ Ձեր և ձեր որդու կենացը։
— Զեր կենացը, Մեդրանո, եկեք ձեզանից խոսենք։
— դրղվ^^^ հետաքրքրությունից^ց թե նրբանկատում
թյուն ից։ Կներեք, բայց երբեմն մարդիկ զուտ պայմանական
նությ ամ բ են առաջնորդվում։ Պիտի խոստովանեմ ձեզ, նախ
սկսելով այնտեղից, որ ատամնաբույժ եմ և կյանքս վատնում
եմ անօգուտ ու իզուր, սակավաթիվ ընկերներ, կանայք, ավելի
ևս սակավ, էհ, էլ ինչ մնաց, ապրում եմ այսպես, ավազե
80
ամրոցներ կառուցելով, մի թեթև աչիք, և փալ են գալիս։ Ալիքի
մի թույլ հարված, և հետքն անգամ չի մնում։ ք^ս^յց կրկի^
գործի եմ կպչում, պատկերացնո^ւմ եք, ամենասկզրից։
Նայեց Նլաուդիային և ծիծաղեց։
— Հաճելի է ձեզ հետ զրուցելը,-^ ասաց նա։ — Խորխեի,
փ^քրի^
— Դե ինչ, ջուր ենք ծեծում երկուսով, — իր հերթին ծիծաղեմ
լով ասաց Ալաուդիան։ — Հասկանալի է, ամենուրեք միևնույն
դիմակներն են։
— Օհ, դիմակները։ Մարդ պիտի միշտ մտածի դեմքի մար­
սին, րայց, ըսա էության, հաշվի է նստում դիմակների հետ և
այն էլ որոշակի, տվյալ դիմակի, ոչ թե ի ն չ֊ո ր մեկ ուրիշի։
—- Վերջինը,— ասաց Սլաուդիան,— կոչվում է «Մյսլքհոլմ»
և իմ կարծիքով, երկուսս էլ հիմա այդ նույն դիմակն ենք
կրում։ Լսեք, կուզենայի, որ ծանոթանայիք Պերսիոյի հետ։
Սարող ենք կանչել։ Աննման էակ է, իսկական մոգ, երբեմն
համարյա երկյուղում եմ նրանից, բա յց նա անմեղ գառան
պես արդար է, միայն թե հայտնի չէ, թե որքան սիմվոլներ
կարող է պարքւնակել մի գառնուկը։
— Այն կարճլիկ, ճաղատ մարդու մասի^ն եք ասում, որը
ձԼղ հետ էր Հ<ԼոնդոնումՏա նը Մաքս ժակոբի լուսանկարն
ունեմ, շատ է հիշեցնում նրան։ Եվ ինչպես ասում են' անունը
տուր, սփռոցը գցիր*,*
— Լիմոնադն էլ հերիք է, որ մարդու տրամադրությունը
բարձրանա , — ասաց^ Պերսիոն։ — Եվ թերևս, մի քիչ էլ հաց ու
էգանիր։
— Ւնչպիսի զարհուրելի խառնուրդ, —*ասաց Սլաուդիան։
Պերսիոյի ձեռքը ձկան նման սահեց Մեդրանոյի ափի մեջ։
Պերսիոն ամբողջովին ճերմակ էր հագել, նույնիսկ կիսակո^
շիկներն էին ճերմակ։ <(Ամեն ինչ վերջին պահին է գնել և որ^
տեղ պա տա հի»^ համակրանքով նայելով նրան, մտա ծեց
Մեդրանոն։
— ճամփորդությունն առեղծվածային խորհրդանշաններով է
սկղբնավորվում,— օդն հոտոտելով ասաց Պերսիոն։ — Գետը
հեռվից ասես կաթի կի^ել [իևի։ Խցիկիս կապակցու^
թյաւքբ հարկ է ասել, որ այն հրաշալի է։ Արժե^ նկարագրել։
Ամեն ինչ պսպղում է, և շուրջբոլորս զարմանազան կոճակնե֊
րո։[ ու մակագրություններով խորհրդավոր հարմարանքներ են։
01
 — ճստմէիորղել սիրո^ւմ հարցրել Մեդրւսնոն։
— Ինչ ասեմ, ամբողջ օրը ղրանով եմ զբաղված։
—► Մետրոն նկատի ունի, — ասաց Սլաուդիան։
— /?շւ ոչ, ես ճամփորդում եմ ինֆրատիեզերքում և հիպեր^
տիեզերքում, —• ասաց Պերսիոն։ — ԱյՂ երկու հիմար բառերն
առանձնապես մեծ նշանակոէթյուն չեն պարունակում, այնու^
հանդերձ, ես ճամփորդում եմ։ Ա/լնվազն, իմ աւք$ողայիԼ մար*^
մինն է գլխապտույտ հետագծով սուրում տարածության մեջ։
Մինչդեռ տյդ պահին ես Արաֆտի մոտ չարչարվում եմ' գ չխ ո ֊
վին տարված ջարվածքասյուների սրբագրությամբ։ Տեսնենք,
գուցե այս ճամփորդությունը կնպաստի հետևելու աստղերին^
աստեղային խրատարանութ յուններիս համար։ Գիտեք, թե ինչ
է մտածել Պարացելսը։ Այն, որ երկնակամարը, ընդամենը,
դեղաբանական ձեռնարկ է։ Գեղեցիկ է ասված, այնպես չէ^ ։
Իսկ հիմա համաստեղութ յոլնները ձեռքիս տակ են լինելու։
Ըստ Խորխեի, աստղերը ծովից ավելի լավ են երևում, քան
ցամաքից, հատկապես իմ բնակատեղից' Չակարիտայից։
— Առանց տարբերություն դնելու, Պարացելսից անցաք
հորխեին ,— ծիծաղեց Կլաուզիան։
— Խորխեն շատ բան գիտե, նա գիտելիքների ձայնափող է,
ափսոս, այդ գիտելիքները հետագայում կմոռանա։ Երբ մենք
Հրաշքների թատրոն կամ Մեծ Առեղծված ենք խազում, նա
ինձ միշտ էլ գերազանցում է։ Միակ տարբերությունն այն է,
որ հետո նա շեղվում է փոքրիկ կասլիկի և կամ կակաչի նման։
Այ, եթե հնարավոր լիներ երկար պահել նրա ուշադրությունը
ուսումնասիրության առարկայի վրա,*. Դե, ինչ, շա րժու֊
նությ ունը օրենք է երեխայի հէսմար, ինչպես, ինչքան հիշում
եմ, ասում էր Ֆեխները։ Այստեղ, ինչ խոսք, գործում է
Արգոլսը' այդ հավերժական հարցը։
— Արդո^^ւսը,— հուրցրեց Կլաոլդիան։
— Այո, բազմադեմ, տասնյակ հազարավոր աչքերով,
ամենագոհ ոգեշնչւէած ր աց ականչեց Պերսիոն։ — Երբ ես
փորձում եմ յուրացնել Խորխեի մտապատկերը, մի^^թե դրանով
չեմ մատնում մարդկային ամենասարսափելի նոստալգիան։
Տեսնել ուրիշի աչքերով, իմ ե ձեր' Կլաուդիա, այնքան գեղեցիկ,
և այս սենյորխ այնքան արտահայտիչ աչքերով։ Pnլnրի աչքե^
րով ^նայելն է սպանում ժամանակը, ոչնչացնում է այն ամ
րողջությամր։ 9 աո։ ճիզվիտներ։
93 -
 Ճանճ քշելու նման նա թափահարեի ձեռքը։
— Հսէսկանո**ւմ եք, եթե ես կարողանայի միանգամիդ տես-^
նել այն ամենն, ինչ տեսնում են ամբողջ մարդկության, չորս
միլիարդ մարդու աչքերը, իրականութ յանը կկորցներ իր հե--
տևողականությունն ու կվերածվեր քարաըած բաչյարձակ տ ե ֊
ոիլի, որի մեջ եսը կլուծվեր, կչքանար ամբողջությամբ։ Օայց
ինչպիսի սքանչելի հրավառության կվերափոխվեր այդ չքաբոլ^
մը, ինչպիսի պատասխան կդառնար։ Այդ պուհից այլևս ա ն ֊
հնարին կդառնար պատկերացնել տարածաթ յունն ու, առավել
ևս^ ժամանակը, որը նույնպես տարածություն է,' միայն թե
հետևողական տեսք ընդունած։
— նթե այդպիսի հայաբքիբ հետո կարողանաք դ ի մ ա ֊
նալ, — ասաց Մեդրանոն,— կշարունակեք ժամանակը։
Անթիվ֊ա նհամ ար մասնատված տեսիլներով բազմապատկված,
բա յց և մնալով ժամանակային իր ձևի մեջ։
— Օհ, ոչ, նրանք մասնատված չեն լինի ,— հոնքերը վեր
բարձրացնելով ասաց Պերսիոն։ — Ամբողջ սինթեզով տիեզերքն
ընդգրկելու դաղափարը հնարավոր է նույնքան ամբողջական
վերլուծությունից հրաժարվելու պայմանով միայն։ Համ^*$^ձայ^
նեք, մարդկության պաս։մ։>լթյունը յոէրաքանչյոլրիս^ մեն^մի^
այն ակ նայելու ցավպլի հետևանքն է ։ Ժամանակը ծնվում է
աչքերում ընկալվածի մեջ։^
Գրպանից ինչ*>որ գրքք^^կ հանեց և կլանվեց նրա ուսում^
նտսիրությամբ։ Ծխախոտ վառելու արանքում Մեդրանոն նկա^
տ րարի դռան շեմին հայտնված դոն Գալոյի վարորդին, որը
գլուխը ներս մտցնելով մի պահ ուսումնասիրեց իրադրությունը
և ապա մոտեցավ րարմենին։
— Երևակայությանը փոքր^ինչ զոռ տալու դեպքում կարելի է
որոշակի պատկերացում կազմել Արգուսի մասին, — գրՔ^^^յկը
թերթելով ասաց ՊերսիոՆ։ — Ես, օրինակ, մարզվում եմ սրանց
օգնությամբ։ Որևէ նպատակի չեն ծառայում, զի իմ երևակա*^
յության պտուղներն են լոկ, բ^սչց իմ մեջ տիեզերական զ գ ա ֊
ցողոլթյուն են առաջացնում, առնչում են ինձ անդրլուսնային
ծանրաշարժությանը։
Գրքույկի կազմին գրված էր Օս13 Օք1շ1*31 (1օ$ ՇՅրՈյոհՕՏ
ք€Ր^Օ (^0 PortU gзl^ Պերսիոն դրոշակի Նման թափահարեց դըր-^
քույկը։
* Պորւոուգալիայի երկաթուղու պաշաոնական տեղեկաաու (պորաոպար)։
93
 • — Եթե ուզում եք, կարող ենք մքր վարժություն փորձել, —
առաջարկեր նա ։ — Մեկ այչ դեպքում այս նպատակով կարող եք
օգտվել լուսանկարների ալբոմից, քարտեզագրքից, հեռախոսի
տեղեկատուից, ինշվւց ուղում եք, միայն թե կարողանաք ամե^
նագոյոլթյան հնարավորություն ստանալ, փախչել այն տեղից,
ուր գտնվում ես հիմա, և մի պահ*** Թերևս ավելի լավ է,
խոսքի վրա բացատրեմ։ Ասենք այսպես, Արգենտինայում հիմա
ժամը քսաներկուսն անց երեսուն է։ Հայտնի է, որ դա աստղա^
բաշխական ժամանակ չէ և, որ մեր ու Պորտուգալիայի միջև
չորս ժամվա տարբերություն կա։ Բայց իմ նպատակը հորոսա,
կոպ կազմելը չէ, և այդ պատճառով, ընդունենք, որ Պ ո ր ֊
տուգալիա յում հիմա մոտավորապես ժամը տասնութն ա
երեսուն է, հրաշալի պահ է, և արևը փայլում' է իր բոլոր հախ*^
ճա սալիկներով։
Նա վճռականորեն բացեց տեղեկատուն և սկսեց մանրազնին
ուսումնասիրել երեսուներորդ էջըէ
— Այսպես ուրեմն, գլխավոր գիծը երկրի հյուսիսում էէ
Պա'*րզ է։ Լավ հիշեք' հենց այս պահին 125 գնացքը գտնվում
է Մեալհադա և Աջիմ կայարանների արանքում։ Տորես Նովաս
կայարանից դուրս գալու է պատրաստվում 324 գնացքը,
շարժվելուն ընդամենը մեկ րոպե է մնացել, իսկ իրականում'
էլ ^վելի քիչք 32Տ*ը մոտենում է Սոնլեզասին, իսկ Վենդաս
Նովաս ուղեգծում 2721 ֊ը քիչ առաջ դուրս եկավ Թուինթա
Գրանդեից։ Տեսնում եք, այնպես չէ'*։ Ահա և Լոուսայի ճյուղա*>
վորումը, որտեղ և համանուն կայարանում կանգնած է շարժվելու
պատրաստվող 629 գնացքը' Պրիլհաո^Թասաիս ուղղությամբ***
Բայց արդեն անցել է երեսուն վայրկյան և այս ընթացքում
մեզ հաջողվեէ է պատկերացնել ընդամենը հինգ^վեց գնացք,
այնինչ դրանց թիվն անհամեմատ մեծ է, 4111^ը արևելյան
ուղեմասում, դուրս գալով Մոնթե*^Ռեգոնդոյից, գնում է դեպ ի֊
Գիա, 4373*ր կանգնած է Լերիայում, 1 2 1 ֊ն արդեն մտնում է
Պաոլլ։ Հապա արևմտյան գիծը։ Դուրս գալով Մարտինգանսայից
4026^ը հատում է Պատախասը, 4 0 2 8 ֊ր կանգնած է Նոիմբրա֊
ում, բա յց վայրկյաններն անցնում են և ահա Ֆիգեյրայի գծից
473Տ^ը արդեն մտնում է Վերիդե, 1 4 2 9 ֊ը պատրաստվում է
դուրս գալ Պամպիլհոսայից, շչակը սուլեց, պոկվում է տեղից***
Իսկ 4Ց2^ը մտնում է Կասալ*** Հը, շարունակե'*մ։
84
 — Ո չ , Պերսիո,— հուզված ընդհատեց Կլաուդիանւ —
Լիմոն աղդ խմիրք
— կարծում եմ հասկարաք, թե ինչը ինշոը է» Այս
վար ժությունը * * ^
— Օհք այո ^— ասաը Մեդրանոն։ — Ենձ մի պահ թվաը, թե
զարհուրելի բարձրությունից գրեթե միաժամանակ տեսնում եմ
Պորտուգալիայի բոլոր գնացքները։ Արդյոք դա չէ'* ձեր վարժու^
թյան նպատակը։
— Անհրաժեշտ է համոզվել, որ տեսնում եք , — աչքերը
փակ խոսեց Պերսիոն։ — յ^նջել բոլոր բառերը Ս միայն տեսնել,
թե ինչպես են այս փոքրիկ, չնչին հողակտորի վըա յով Հաւ/ա֊
ձայն իրենց չվացուցակի, սուրում գնացքների անվերջանալի
շարասյուներր։ Ւսկ հետո փոքր առ փոքր պատկերացնել Ես^
պանիայի, Իտալիայի, մի խոսքով ամբողջ աշխարհի գնացքնե*.
րը, որոնք հենց այս պահին^ ժամը տասնութն անց երեսուներկու
րոպեին գտնվում են մի ինչ^որ կետում, մտնում են ինչ^որ մի
տեղ և դուրս են գալիս ինչ-֊ո ր տեղից։
— Գլուխս պտտվեց,— ասաց Սլաոլդիան։ — Օհ, ոչ, Պերսիո,
միայն թե ոչ հիմա, երբ արդեն գեղեցիկ գիշերն է իջել և կոն^
յակն էլ այսքան հրաշալի է։
— 9 արի, այս վարժությունը այլ նպատակների է ծա ռ ա ֊
յում , — համաձայներ Պերսիոն։ — Եվ առաջին հերթին^ մոգա^
կան։ Երբևէ խորհե**լ եք նկարների մասին։ Եթե Պորտոլգալիա^
յի այս քարտեզի վրա գիծ տանենք բոլոր այն կետերով, որոն^
ցով տասնութն անց երեսունին գնացքներ են անցնում, շատ
հետաքրքիր նկար կարող է ս տարվել։ համեմատությունների
և հակադրությունների միջոցով գնահատելու համար, թե վերո*.
հիշյալ պատկերը դեպի լավն է գնում, թե ընդհակառակը, հար^
կավոր է քառորդ ժամը մեկ պատկերը նորոգել։ Կրաֆտի մոտ
աշխատելուս ազատ պահերին ինձ հաջողվել է զարմանահրաշ
արդյունքների հասնել, ես հեռու չեմ այն մտքից, որ մի գեդե*^
տիկ կտեսնեմ, թե ինչպես է ծնվում այն նկարը, որը նայնա^
կան կլինի աշխարհահռչակ կտավներից որևէ մեկի' օրինակ,
Պիկ ասոյի կիթառի և կամ Պետորռլտտիի մ րդավաճառի հետ։
Եվ եթե դա իսկապես կատարվի, ես կստանամ մի որոշակի
թիվք գործակից։ Այդպիսով, կսկսեմ թափանցել տիեզերքի
իսկական համանմանության հիմքերի հիմքը, կփշրեմ թերու^
95
 թյուններով Լեցուն այդ հնարանքըք որը ^ամանակ^տարաձուա
թյուն է կոչվում։
— Ասել է, թե աշխարհը մոգական է ,— Մեդրա^
նոն։
— Ինքներդ եք տեսնում, որ նույնիսկ մոգությունը վարակ*'
ված է արևմտյան նախապաշարմունքներով, — վշտաբեկ շա­
րունակեց Պերսիոն։ — Տիեզերական իրականությունը բանաձե-
վելուց առաջ հարկավոր է թոշակի անցնել, որպեսզի մամանակ
ու հնարավորություն ստանամ աստեղային դեղաբանությունն
ուսումնասիբեչոլ և նրբանուրբ նյութը շոշափ ելու հա*>
մար։ Այչապես, ինչի կարող ես հասնել օրը յոթ մամ ծառայե-*
լուց հետո։
— Էհ, աստված տա այս ճամփորդությունը նպաստի քո
հետազոտություններին, — ոտքի ելնելով ասաց Սլաոլդիան։ —
եմ, որ վըաս զբոսաշրջիկի անուշ թմրություն է իջնում։
թարի գիշեր։
քիչ հետո, բարձր տրամադրությամբ համակված Մեդրանոն
վերաղարձաէԼ խցիկ ն եռանդ գտավ ճամ պրոլկները բացելու
համար։ ՀլԱոիմբրա» — ^1 ^ր2 ին ծխախոտը վառելով մտածում էր
նա։ <հՆյարդապաթոլոգ Լեվբաում»* Մտքերն այնպես հեշտությամբ
էին խառնվում իրար^ գուցե հնարավոր լինի ինչ^որ մի արժե­
քավոր պատկեր ստանալ այս հանդիպումներից ու հիշողու­
թյուններից, որոնց մեջ հանկարծ հայտնվեց Բեթինան^ զարման­
քով ու նախատինքով լի հայացքն հառած Մեգրանոյին, կարծես
խորապես վիրավորված այն բանից, որ վերջինս վառել է
լոգասենյակի լույսերը։ «Գե Լ^վ։ վազն ^pի ինձանիցյ^^
ցնցուղի ծորակները բացելով մտածեց Մեդրանոն։

18

Ռաուլը միացրեց մահճակալի գլխավերևի լապտերը և

հանգցրեց լուցկին, որը վառել էր լապտերի կոճակը գտնելու
համար։ Դեմքը Ռաուլին դարձրած քնել էր Պաալան։ Գիշերա­
լամպի դալուկ լույսի տակ նրա շեկ մազերը արյան բծերի նման
տարածվել էին բարձին։
((Ինչ գեղեցիկ անշտապ հանվելով մտածեց նա ։—*
Հարթվել է դեմքը, չք^^ցել են քթարմատի մոտ խոժոռված
կնճիռները, որոնք տխրություն են արտահայտում նույնիսկ սրյն
96
ժամանակ, երբ Պաուլան ծիծաղում էէ Իսկ շուրթերն հիշեբնում
են 0 ոտիչելլիի հրեշտակին, նրա պես շահել ու անաղարտ*»*»։
Քմծիծաղ տվեց ofThou still unravishM bride of quietness^i)
Ravish’d և archiravishd’^ խեղճ աղջիկ»։ Խեղճ Պաուլա.** իր
անհեթեթ կամակորության համար, արտակարգ արագ պտ^
տըժվեբ այս Բուենոս Այրես քաղաքում, ուր նա կարող էր
հանդիպել Շեկի նման տիպերին իր առաջին սիրեքյա*^
չին (եթե նա ի ր ^ վ առաջինն էր, իհարկե, առաջինն էր,
Պաուլան դժվար թե ^ հարբում խաբեր Ռաալին) և
վերջինը, ինչպիսին Լուչո նեյրան էր, չհաշված մնաքյալ
իքս֊ի գրեկներին, ծովափի տղերքին, կիրակնօրյա արկածները
և կամ գրկախառնությռւնները ինչ*^որ մի ետ ընկած ((Մերկոլ^
րիիյ> կամ «Դե Սոտոյի» վերջին շ^րքի աթոռներին։ հագնելով
կապույտ պիժաման, ոտաբոբիկ մոտեցավ Պաալայի մահճա*.
կալին^ թեև առաջին անգամը չէր, որ նրան տեսնում էր անկող--
նում, այնուհանդերձ, քնած Պաուլայի տեսքը որոշս։ կի խ ոովր,
առաջ բերեց նրա ներսում^ այս անգամ Պաուլայի հետ մտեր-
միկ ու համարյա թե գաղտնի կա։պի մեջ էին մտնելու, որը
միգուցե շաբաթներ ու ամիսներ կտևի, և այդ իսկ պատճառով
անսքող գորովանքով նայեց կողքին այսպես վստահորեն քուն
մտած Պաուլային։ Վերջին ամիսներին պարզապես անտանելի
էին դարձել աղջկա անվերջանալի լացուկոծերը, կեսգիշերային
հեռախոսազանգերր, մոլուցքը դեղահաբերի նկատմամբ Ոէ
աննպատակ թափտռոէմները, սևեռուն մտքերը ինքնասպանում-
թյան մասին և հոգնեցուցիչ սպառնալիքները («անմիջապես
^րի$ թե չէ լու։։ամուտից կնետվեմ»), ցնծության բռնկումները^
հաջողված բանաստեղծության առիթով, և անմխիթար հեկեկոց*,
հերը, որոնք աղետալի հետևանքներ էին թողնում Ո^աուլի փող^
կապների և վերնաշապիկների վրա։ Սակայն ամենասոսկալին
աղջկա գիշերային հանկարծակի այցելություններն էին, և
բանն հասնում էր կոպտելուն ու վյյրավորանքներին, որովհետև
արդեն հոգնել էր խնդրելուց' նախքան տուն ներխուժելը հԱռա*-
խո սով նախօրոք զգուշացնել է ՛հարկավոր։ ևսկ նա կմէ^մ,էհր
հանկարծակի, կղններ բոլոր ծակուծոլկերն ու կհարցներ' «Մե*-

է Անաղարտ կույսի լոոէթլոէն (անգբ) յ^ոն ևիթսի ^Զոն հունական սկա.-

հէսկին}> րանասէոեղծութլան աոաջին տողը։
^ Բռնաբարված և այն էլ բազմիցս ^անգլ,)%
7—Վիհակախտզ 97
 նա՚^կ ես))— կարծես երկյուղ էր կրումդ որ մեկն ու մեկը կարող
էր թաքնված էի^եշ բազմոքի կամ մահճակալի տակ, այնուհետև
հաջորդում էին անզուսպ ծիծաղն ու, կամ էլ լացը, ծխախոտով
ու վքէ^կիով ընդմիջված անվերջանալի զեղումները։ Այդքանիը
հետո հասցնում էր նաև դիտողություններ անել, որոնք տե*^
ղին լինելով, նյարդայնացնում էին Ռաուլին* հւՈ^նց չես տես^
նում, որ դարակի վրա այս սկահակը բոլորովին ավելորդ է» —
կամ էլ հանկարծ կսկսեր բարոյախոսություն քարոզել, մի
անհեթեթ կատեխիզիս, խոսել մտերիմների նկատմամբ ատե^
լության և այն մասին, որ Ռաուլի մատը խառն է Բեթո էասի^
երվայի պատմությանը, և միգուցե հենց դրանով է բացատրվում
նրանց հանկարծակի բաժանումն ու Բեթոյի փախուստը։ Այսու^
հանդերձ, Պաուլան հրաշալի աղջիկ էր, բուռն գիշերների, հ ա ֊
մալսարանային քաղաքական բախումների հավատարիմ ու
սիրելի ընկերուհի, որը կիսում էր Ռաուլի գրական նախասիրոլ֊
թձունները։ Խեղճ, փոքրիկ Պաոլլա, քաղաքական քասիկի
դուստր, ամբարտավան ու բռնակալական ընտանիքի զարմ,
շնիկի նման հավատարիմ առաջին հաղորդությանը, միանձնու^
հիների ճեմ արանին, ծխական քահանային ե իր հորեղբորը,
«էա Նшuյnնինx) և <icԿnլnւմբnux> թատրոնին ^Կոկան, նրա քույրն,
անպայման կասեր «Կոլումբոսի անվան»), և այս ամենով
հանդերձ անհեթեթ ու անուղղելի սխալմունք կգործեր^ հանկա ր֊
ծակի կնետվեր փողոցի գիրկը, որպես անմիջական հետևանքի
ընդմիշտ ու անվերադարձ կխզեր կապերը Լավալյե ընտանիքի
հետ*^ նշանավորելով իր կյանքի խղճուկ անկման սկզբնական
քս^չլերը։ Խեղճ Պաուլիտա, միթե կարելի էր այդքան հիմար
լինել այդպիսի վճռական պահին։ հնչ վերաբերում է մնացյալին
^գլուխն օրորելով Ռաուլը նայում էր նրան), ապա աղջկա
որոշումները ռադիկալ չէին բնավ։ Պաուլան դեռևս սնվում էր
Լավալյե ընտանիքի հացով, մի պատրիական ընտանիք, որն
ընդունակ էր մոռացության մ ատնելու բոլոր տեսա կէ ս կ ա ն֊
գալներն ու պատշաճ կահավորության բնակարան վարձել
հոտին դավաճանած գառնուկի համար։ Եվս մի առիթ նյարդային
նոպայի, ըմբոստության բռնկումների, Կարմիր Խաշի շարքերն
անցնելու և կամ, արտասահման մեկնելու համար' և բոլոր այս
հարցերը քննարկվում էին աղբատարով ու բոլեր կարգի հ ա ր ֊
մ արություններով օժտված բնակարանի շքեղ հյուրասենյակում
կամ ննջասենյակում։ Խեղճ Պաուլիտա։ Բայց ինչքան հաճեյի
98
Էր տեսնել խ^ր քնի մեջ հանդարտված նրա դեմ,բը ^ՀքՄիդու֊
րե լյումինալ է ընդունել կամ նեմբոլտալ) և գիաակըել, որ
ամբողջ գիշեր այսպես կ՛ողքիդ է անցկացնելու այս վիճակում,
և ահա Ռաուլը նորից անկողին է մանում, հանգցնում է
և կպցնում է ծխախոտը, Լքյւ֊ցկին պահելով ձեռքի մեջ։

Նավի ձախակողմյան հատվածում ճիշտ և ճիշտ ինչպես

Ակոյթե փ»պ>*քցի իր տանը ամուսնական մահճում, Տ^րդ խքի^
կում խռմտում էր սենյոր Տրեխռն։ Ֆելիպեն դեռևս անկողին
չէր մտել, թեև հոգնությունից ոտքերը նվում էին' քիչ առաջ
լոգանք էր ընդունել և հիմա հայելու մեջ կզակին հայտնված
աղվամազն էր ուսումնասիրում, մանրամասնությամբ սանրվում
էր, խորին գոհունակություն ապրելով իսկական արկածների
մեջ ներգրավված լինելու փաստից։ Վրան քաշելով բամբակե
պիմ ամ ան, անցավ խցիկք ՓւՎ^Յ բ ^ զ կ ^ թ ^ ^ ի մեջ և ՝9եմել
ծխախոտը կպցնելով սկսեց ալարկ ոտ թերթել <(էլ Գրաֆիկոն»,
նախօրոք լույսն քքք֊ղղելով էջերի վրա։ Լավ կլիներ, եթե ծե*^
բուկը չխռմփացներ, բա յց նա գիտեր, որ դա չլինելու բան է։
Ոչ մի կերպ չէր համակերպվում առանձին խտիկիտ գՐ^վնլոլ
մտքին' ինչ պիտի անի, եթե հանկարծ մի գործ ստացվի։ Հարցը
կարելի էր լուծել, եթե ծերուկն համաձայներ քնել մեկ ուրիշ
տեղ։ Ծուլորեն վերհիշեց այն ֆիլմերն ու վեպերը, որոնք պատ*
մում էին իրենց խցիկներում սիրային բոցավառ ղրաէՏաներ
ապրող ուղևորների մասին։ ^Ախր ինչու սրանց հրավիրեցիճ —
չէր հանդարտվում Ֆելիպեն, մտածելով Նեգրիտա յի մասին,
որն հիմա երևի ձեղնահարկի իր ննջասեն յակում հանվում է
քնելու շրջապատված ռադիոհեռուստահանղեսներով և Ջեյմս
Դինի և Անխել Մագանյայի դիմանկարներով։ Թերթելով (քէլ
Գրաֆիկոն}>, ուշադրությունը բևեռեց բռնցքամարտեր պատ^
կերող լուսանկարների վրա,, իրեն պատկերացրեց միջազգային
մրցամ արտում հաղթողի պատվանդանին' նոկաուտ էր արէղ
չեմ պիոնին և անցել էր ինքնագրեր բաժանելուն։ «Վաղն արդեն
հեռվում կլինենք^)— շեշտակիորեն փոխեց մտքերի ուղղությունը
և հորանջեց։ Սքանչելի բազկաթոռ էր, բա յց 'Ոեմելի կրակն
արդեն մատնեքին էր հասել և թմբիրը գնալով ծանրանում էր։
Հանգցրեց լույսը ու միացրեց գլխավերևի լապտերը և սավանի,
առաձիգ ու փափուկ ներքնակի յուրաքանչյուր սանտիմետրը վա^
յելելով, սողոսկեց անկողին։ Նա մտածեց, որ հիմա, երևի
99
 ծխամորճի հետ հարրԼրր լէոծելոլք հեւոո, 0՝աուլն էլ է պատ*»
րաստվրոմ անկողին մտնել, տարբերությամբ միայն, որ նրա
կողքին սքանչելի շեկլիկն է և ոչ թե այս խռմփաբող ծերուկը։
Եվ լրիվ մերկ աղած^ հիմա փաթաթվել ոլ սեր են վայելումէ (րՍեր
վայելելն հասկացության տակ Ֆելիպեն հասկանում էր այն
ամենն, ինչ անցնում էր նրա հ^ւ[ոով մենության ժամ երին,
կարղում էր վեպերում և կամ էլ խո֊սում մտերիմ դասընկերնե--
րի հետ։ Հանգցնելով գլխավերևի լապտերը, դանդաղորեն շըրջ^
վԼց կողքի և մթության մեջ տարածեց թևերը' Փաթաթվելու
ՆԼգրիտային, շիկահեր գեղեցկուհուն, մի ի նշ֊ո ր խառը կեր^
պարի, որի մեջ հեշտությամբ ճանաչվում էին նաև ընկերներից
մեկի փոքր քույրն ու հենց իր հորեղրոո ^ղջիկը^ էոլիթ ահ,
կանացի մարմինների մի հավաքածու, որին քնքշորեն շոյելիս
ձեռքերն, ի վերջո, դեմ առան րարձին, որը քաշելով դլխի աա^
կից սեղմեց սարսռացող ու վառվող մարմնին, շոլրթերն հպե^
լով այդ անշունչ ու անզգա առարկային։ Վայելել, վայելել, և
մոռացոէթյան մեջ ընկած, վpшյիg դեն նետեց պիժաման և մեր^~
կացած նորից փաթաթվեց բարձին, շք^^էալվեւով պառկեց վրան,
սեղմեց ցավ առնելու աստիճան' առանց հաճույքի, հուսահատ-^
ված ու բորբոքված։ թարձր ոտքերի արանքն առած, կրքից
ղողդողալով, ի վերջո, անցավ իր սովորական վարժանքին,
առավել հեշտ միջոցին, շրջվեց կռնակին, գալարվելով, մտովի
Նեգրիտայի ։[րա պառկած, այնպիսի գիրքովք ինչպես պատկեր^
ված ՜էին Օրդոնյեսի ցույց տված ֆրանսիական լուսանկարներ
րում, և նեգրիտան զսպում էր տնքոցը, որ սենյոր Տրեխո յին
չարթնացնի հանկարծ։

— Ի վերջո, — լույսն հանգցնելով ասաց Կարլոս Լոպեսը,

— հակառակ իմ բոլոր երկյուղների, այս ջրային անմտությունը
հունի մեջ ընկավ։
նրա. ծխախոտի կրակը կորագծով սահեց մթության մեջ ու
տամուկ լո^֊յսը գծագրեց լուսանցույցի կլոր աչքը։ Ինչ հաճելի
էր անկողինը ճոճվում' դանդաղորեն պարուրելով թմրության
բերկրալի մշուշի մեջ։ Սակայն քնելուց առաջ Լոպեսը մտածեց,
թե ինչ լավ էր, որ ուղևորների մեջ հանդիպել է Մեդրանոյի
նման դուրեկան մարդու, դոն Գալոյի պատմությունը մտաբերեց,
կոսաայի շիկահեր ընկերուհուն, տեսուչի զայրացուցիչ վար^
մանքը։ Հետո նորից անդրադարձավ Ռաուլի խցիկ կատարած
ա
կարճ այրելությանր, կանաչ աչքերով աղջկա հետ փոխանա^
կած կծու խոսքերին։ Համա թե Կոստան իրեն ընկերուհի է
ճարել։ Եթե իր ալքերով տեսած չլիներ**^ արդեն տե^
սել է և կարծես թե զարմանալու բան չկա^ էՕ^րդ խքիկը զ բ ա ֊
ղերրել են մի կին ու տղամարդ։ Տարօրինակն այն է, որ եթե
աղջկան տեսած լիներ Մեդրանոյի մոտ, ամեն ինչ բնական
կթվար։ թայը չդիտես ինչու Սոստա ք/,,* Անհեթեթություն է,
անշուշտ, ^սակայն ինչ կարող ես անել։ Հիշեք, որ Կոստալս դե
Մոնթերլանտին էլ սկզբում ^ոստա էին անվանում, հիշեք նաև
իր հին համադասարանքիներիք մեկին^ էլի Կոստա անունով։
Ենչո^լ է կպել այդ մտքիք ու պոկ չի գալիս։ Ւնշ-^որ բան հ
տեղում չէ։ Եվ երբ Պաոլլան խոսում էր, նրա^ձայնն էլ մի աձ-
ւ:տկ չէր կապվում իրադրությանը։ Ինչ խոսք, կանանք մի
ք<!ե:յակ կա, որ իր բնավորության ձեռքին կրակն է ընկել։
Հասլա Եոսաան, որ դռների մեջ կանգնած ժպտում էր։ Ինչպիսի
համակրելի զույգ։ Եվ ինչքան տարրեր են։ Ահա թե որտեղ է
թաղված շան գլուխը^ նրանք ամենևին չէին բռնում իրար։ Ոչ
մի կապ չէր զգաքվում նրանք միջև, սիրտ,ին և կամ մտերմիկ
իքսպի ոչ մի նմանողություն, այն դեպքում, երբ նույնիսկ
քահայտ ծայրահեղ բևեռներն անգամ ինչ^որ ընդհանուր բանով
կա։գ։էած են լինում մ իմ յան ք։
Ընկել եմ պատրանքների մեջ , — բարձրաձայն արտասանեք
Լոպեսը։ — և այնպես, նրանք հրաշալի աղեկիքնսր կլինեն։
Այսինքն, ինչ իմանաս, ինչ իմանաս*
Թռչնա կի նման սավառնելով, ծխախոտի կոթուկը սուզվեք
գետի ալիքն հրում ։

ճիշտ կեսգիշերին, ծսւծւսկ, փոքր-ինչ վախվորած, քայց ^

նդէզախոով ու անզուսպ, տախտակամածի գոուկին խաւյարի
սեշ ճայտնվեց Պերսիոն' արթուն մնալու մտադրաթյամթ: Մի-
սաժամանակ նմայվեց Տարավային սքանչելի երկնքով, վեր
տնկեց նադատ գլուխն ու ճայացքը սևեոեց աստգերի շու]շոդա-
ւյււգ ոգկույգնհրին, թայց Պերսիոն ձգտում էր կապ ճաստատել
այս նավի նետ, որով նամփորգության էր գուրս ելել, աՏա թե
ինչու սպասելով այն պանին, երթ նավ]! վրա թոլոր մէււրդիկ
քուն մտած կհանդարտվեն, նա անցավ շանադիր դիտարկում-
101
ների, որոնք պիտի միա վորեին նրան գիշերվա հոսա նքներինէ
կա նգնա ծ ինքնա հավա ն նոպ ա նների կծիկի կոգքին (ն ա վ ե ր ի
վ ր ա , u m խ г ш p ш г , օձ շի լ ի ն ո ւ մ ) 1
նա կ ա տ ին < գա լով գ ե տ ա բ ե ր ա ^
նի խ ո ն ա վ քամու գ ո վ ո ւթ յո ւն ը , ց ա ծ ր ա ձ ա յն ա րձա նա գրում էր'
ս կ ս ա ծ « Լ ւ ւ ն դ ո ն ի ց » , իր ա կ ա ն շ ի ն ն ա ս ա ծ ը ո լ ո ր ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն - »
ներն ու դ ա տ ո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , մա նրա մա սն ա նվա նակարգ կագ--
մա մ, ուր ե ր ե ք ըանդեոնանարների և Ջ ի ն զ ա ն ո յի ա յլա տ ա ր ր ո ւ-
թ յո ւն ը , նավի ցւա ւկի միշնորմն ու խ ա վա րում, ինչպ ես յո ւղ ի
մեշ, նվ ա ղ կ ո տ ն ո ն վ ո ղ ո ա գ ա ր ը նրա մ տ ա պ ա տ կ ե ր ո ւմ ն ե տ զ ն ե տ ե
մ ի ա հ յո ւս վ ե լո վ վերա ծվում էին որոշա կի երկրա չա փ ա կա ն օրի­
ն ա չա փ ո ւթ յա ն ' դա նդա ղորեն բ ա ց ա ն ա յտ ե լո վ ի ր ա դ ր ո ւթ յո ւն ը ,
ո րի մեշ, ի թիվս ա յլ ուղև ո ր ների , հ ա յտ ն վ ե լ էր նա: Հա կում
չո ւնենա լով հ ա մ ա պ ա րփ ա կ բն ո ւթ ա գ ր ո ւմ ն ե ր ի , հ ա մ ե ն ա յն դ ե պ ս ,
Պերսիոն մի ա ոա ն ձի ն կր քո վ էր ն ա յո ւմ իրեն ա ո ն չվ ո ղ ա ււօրե -
ակա ն խ նդիրներին: Նա հա մոգվա ծ էր, որ ա նն շմ ա ր հ ա մ ե մ ա ­
տ ո ւթ յա ն օր ե ն ք ո վ է կ ա ո ա վ տ ր վ ո ւմ ն ա և գ ր պ ա ն ա յի ն քա ոսը, որր
մի երգիչ հա նա պ ա րհում է իր եդբորը և մի ս ա յլա թ ո ո ա !|
ա վա րտ վում է քրոմ ա պ ա տ բ ո ն ա կ ո վ ' ինչպ ես ա յն ա նբա ցա տ ր ե լի
հ ա մ ո գ վ ա ծ ո ւթ յո ւն ը , որ կա մի կենտ րոնա կա ն դիտակետ, որ-
տեգից ա նվա հա ղերի նման երև ում են դիսոնա նտ ներբ: Բ ա յց
Պերսիոն ա յն ք ա ն էլ պ ա րգա միտ չէր, ո րպ եսզի չգիտ ա կ ցեր, որ
ֆենոմենի խ որտ ա կումը պետք է նախորդի ա մեն մի ա րխի-
տեկտոնիկ փ որձի, և, ա յն ո ւա մ ե ն ա յն ի վ , նա ա նչա փ ս ի ր ո ւմ էր
կ յա ն ք ի հա րա փ ոփ ոխ խ ա յտ ա ն կ ա ր ը , հ ա հ ո ւյք ո վ և բա վա կա ­
ն ո ւթ յա մ բ հա գնում <(Պ |ւրելի> ֆ ի ր մ ա յի կոշիկները, սրտի ան­
հուն խա նդա ղա տա նքով ունկնդրում նավակողի հոոոցը ու
ն ա վ ի ն բ ա խ վ ո ղ ա լի ք ն եր ի թ ե թ և հ ո ղ փ յո լն ը : թ ա փ մ ա ն մ ե շ , ի վ ե ր -
շո, հ ա ստ ա տ վելու ձգտ ումով, ուր ա ոա րկա ներբ ե ր և ո ւյթ ն ե ր ի
են վերա ծվում և զ գ ա յա կ ա ն ը նկ ա լո ւմ ն իր տ եղը զիշում է
թրթոումի ու լա ր մ ա ն զգլխ ի չ նոււնա ցմա նը' անկարող շոշա -
փ ե լի ի ց հրա մ ա ր վ ելո ւ, նա ընտ րում է ա ստ ղա գա շա կի չա րքա շ
գ ո յո ւթ յո ւն ը , ավանդական ուղին հերմետիկ պատկերի Ո |ո ր -
տ ում, տա րոնւ և բա րեպ ա տ եհ, կ ո ւյր պատ ա հա րը: Պերսիոն
հա վա տ ում էր ինչ-որ մի ո գու, որը շշից ձ եր ը ա զա տ վ ելո վ ,
կողմ նորոշելու ե նրա ն ի ր ա դ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի և փ ա ստերի ա յս
խ լս ո նի հ ա դա ն շ կծիկի մհշ, և դետի շրերը, գիշերն ու մա մա -

1 Խաղաթղթերի հաաուկ տեսակ (ֆ ր ա ն ս ,յ$

102
նակը 6եդքող < (Մ ս ւ լ ք հ ո |մ ի > ց ւ ա ւ կ ի նման նա. ա ւ ւա ջս ւն ո է մ էր իր
մտ ա ծումների միջսվ, տ եսուչից, օրինա կ և կամ նավի վրա
տիրող ա յս տ ա րօրինա կ ա ր գ ե լք ն ե ր ի ց , որպես ա վ ե լո ր ղ ո ւթ յո ւն
ա զ ա տ վ ե լո վ ' վերին կա պ ին ենթա կա տ ա րրերի վրա կենտրո^
ն ա ն ա լու նամար: Ա ոա արդեն լւա փ սկա նին մա մա նա կ է, ինշ
նրա ա չք ե ր ը նետ ա զոտ ում են նա վա պ ետ ի կա մրջա կը, ըևեովում
մ ա ն ո ւշա կ ա գ ո ւյն լո ւյս արձակող լա յն լո ւս ա ն ց ո ւյց ի ն : Ո վ է լ որ
կա նգնա ծ լինի նաւէի ղեկի մոտ, նա պ իտ ի որ գտ նվի վ ս ւո
լւսոա վորվա ծ [սցիկի խ որքում, գետ ի նոսր մ չո !չի մեջ պ ս պ ղ ա -
ցող ա պ ա կիներից ա յս կողմ: ^ւերսոոն զգա մ էր, որ իր ներ֊
ա սմ քիչ-“ք ի չ ա ր թ ն ա ն ո ւ մ է ււա րսա փ ը, ա չքի ն երևում էին ան­
ղեկ, չա րա գուշա կ ըեււնա նա վերը և վերջերս ը ն թ ե ր ց վ ա ծ գրքերից
տ ե ս ի լն ե ր էին Տա ււնում, վ ե ր ա ծ վ ե լո վ մի ս ա ր սա փ ա զդ ո ւ [սա ո-
նա րդի, որի մեջ ն յո ա ի ս -ա ր և ե լյա ն մ ււա յլ տ ա րա ծքները (և
նրա նց մեջ օձա պ ա տ , կանաչ գա վա զա նը ձեոքին ա նեղ Տու-
կ ա լկ ա ն ) մ ի ա ն յո ւս վ ո ւմ էին Ա րթ ուր Գ ււրղոն Պիմին և է ւ*իկի
նավակին, Օպերա 11տ ո ր գ ե տ ն յ ա լնին: Եվ չգիտ ես ինչու, Պեր-
ււիոն ե ր կ յ ո ւ ղ ո ւ [ է ր սպ ա սում ա յն պանին, երբ լո ւս ա ն ց ո ւյց ո ւմ
կա րող էր ն ա յտ ն վ ե լ նա վա պ ետ ի- կերպ ա րանքը: 1քի նչև հիմա
լւր ա դ ա ր ձ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ծ ա վ ա լվ ո ւմ էին հ ա հելի զա ոա նցա նքի
(ս ս ն գվ ո ւյն, պ ա ր զ ո ւ ո ր ո շ ա կ ի , ց ր ի վ ու բ ա մ ա ն տ ա րր ե րը ա մուր
օղա կի մեջ ա ո ա ծ ' ն ր ա ն հ ո ւ շ ո ւ մ էր ( և ա յ դ ի ն չ -
որ մի բա նը, ա մ ե ն ա յն հ ա վ ա ն ա կ ա ն ո ւթ յա մ բ , կա րող էր կա­
տ ա ր վ ե լի ք ւսմեն ինչի ենթա գիա սւկցա կա ն բ ա ց ա տ ր ո ւթ յո ւն ը
ղ ա ո ն ա լխ որ գ ի շե ր վ ա մ ի պ ա հ ո ր ո շ ա կ ի կ ա ր գ է հ ա ս տ ա տ վ ե լո ւ,
մի տ ա գն ա ւղ ա լի պ ա տ հ ա ո ա կ ա ն ո ւթ յո ւն , որը ծնվում և վերա ­
նում է ա ն կ յո ւն ա ք ա ր ի հետ , միա սին, ա ն կ յո ւն ա ք ա ր , որն ուր
ՈՐ է հ ա ս տ ա տ վ ե լ ո ւ է ե ր կ ն ա կ ա մ ա ր ի ա մ ե ն ա բ ա ր ձ ր կետ ում: Եվ
Պ ե րլփ ո ն ս ա ր ս ո ւո ո վ ու ե ր կ յո ւ ղ ո վ նա հա նջում է հենց ա յն պ ա ­
հին, երբ մի կերպ ա րանք հ ա յա ն վ ե ց նա վա պ ետ ի կա մրջա կին'
ա պ ա կուն կիսլ հպված սև, ուղիղ ու ա նշա րժ մի մա րմին;
Երկնքում ղանգա ղ պ տ տ վում են ա ստ ղերը, նա վա պ ետ ի երնա -
լոսն պ ե ս ն ա վ |ւ փոխեց ընթա ցքը և ահա, մ ի ջ ն ա կ ա յմ ն արդնն
ա լլև ս չի շո յո ւմ Ս իրիուսին, հա կվում է Փոքր Ա**ջի կողմը,
իա ցում ու ծա կծկում, մինչև որ քշում է հեոու: 4 :Ն ա վ ա պ ե տ
ո ւն ե ն ք ,— ե ր կ յո ւղ ո վ խ որ հ ո ւմ է Պ ե ր ս ի ո ն ,— ն ա վ ա պ ե տ ունենք)»:
Եվ մ տ ք ե ր ի խ ա ո ն ու ա ն կ ա ն ո ն ք ա ո ս ո ւմ ա ր յո ւն վ ո թ ե լո վ ծ ն վ ո ւմ
էր օրենքը, մ ա յր ն ա պ ա գ ա յի , օրենքը, որ սկիզբն է ա նողոք
ընթա ցքի:
^<><><><>«ocooocc«««OOeoooo«cwoo«ocwo<>ooooooo<«co<>oo<«vcocw««owowooooooooocoococoooocoooccoooc«co«

Ա Ո - Ա Ջ Ի Ն Օ Ր

...Le ciei et la mer s’ajustent en se m b le pour

former une espece de guitare^..
A U D IBERTI, Q u o a t-Q iio a t.

19

Աթիլիո Պրեսէէլտտիի գիշերային եռանդուն գործունեությունր

եզրափակվեր վերաբնակերմամբ' հարևան խըիկ, ուր բնակու^
թյօւն էին հասաաաԼլ նելլիի մէոյրը ու հենը ի'^ բը' 'չելլին,
մ ռա չլա դե մ է քչախոս սպասյակի օդնոլթյամբ իր ի^Յի^իտ
տեղափոխեր ^Pkp*^PՂ անկողինը։ Տեսնելով, որ մահճակալը
դժվարոլթյամր է տեղավորվում խցիկի մեջ վերջինիս չափ ու
ձևի պաաճէսոով, ղոնյա Ռոսիտան մի քանի անգամ առաջար*'
կեր ամեն ինչ թողնել նույնությամբ և դարձյալ միանալ որդուն,
ինչի դեմ գլուխը բռնելով, հախուռն հանդես էր գալիս Աղ։[տ^
մազիկը^ ապարոէրելով որ, ի վերջո, այլ բան է, երբ երեք կին
միա*էին են ապրում և բոլորովին այլ մա էրը որդու հետ, այն
էլ, ոչ մի հարմարություն^ միջնորմ ու վարագույր շուներող
խրիկում։ Ի վերջո, մահճակալն հաջողվեր մի կերպ խցկել
լոգասենյակի դռան և խցիկի մուտքի արանքում, և Աղվամապիկն
այս անգամ' հայտնվեր Ո'ոսիտոյի նվիբած դեղձի ^բկ*2Բ
շալակինէ Չնայած բոլորն էլ քաղրած էին, բա յց և չհամարձակ֊
վերին զանգել ու ընթրիք պատվիրել բավաբարվերին դեղձ ^վ,
որին դսւմարվերին նելլիի մոր պայուսակիր հանված բալի
հյութն ու շոկոլադը։ Խաղաղված Աղվամազիկը վերադարձավ իր
խցիկը և կոճղի նման ընկղմվեր քնի մեջ։
Երբ արթնացաւթ ժամը յոթն էր և մշուշով շղ*^.րշվ^ծ արևի
դեմքը փա չլւստ ակում էր ցույցի ց ։ Նստելով անկողնու
մեջ և շապիկի վրայից քորելով կուրծքը, Աղվամազիկը ր ե ր ե ֊

I միաձրէլլվէոմ են երկինքն ու ծովը' կքւ,թաոի նման պաակեր գ^եքով,*^

(Օպիրերաի, ա^ուաա^Ըուաա}>է

104
կային լույսով հիացմունքով տնտղեք 'իր խ$իկի
շքեղ կահ^կարասին։ ((Այ թե լավ սաաքվեք, որ մեր պառավը
պիտի քնի իր նմանների կողքին^}— երանությամբ մտածեք
նայ խորությամբ վայելելով անձնական սրահի ընձեռած ա նկա ֊
խությոլնն ու կարևորությունը։ Սենյոր Աթիլի** Պրեսոլտտիի
չորրորդ համարի խցիկը։ ք*սկ հիմա բարձրանանք վերև, տես­
նենք ինչն ինլոց է։ Նավը կարծես թե կանգնած է, Լո։վ կլի^նր
եթե Մոնթեվիդեո հասած լինեինք։ խ։ Ւնչ լոգասենյակ է, ինչ
մաքրություն, մայրիկ ջան։ Pш զուգարանի այս վարդագույն
թուղթը, հրաշք բան է։ Այս իրիկուն, կամ վաղն առավոտյան
անպայման կմտնեմ ցնցուղի տակ ու գնա քեֆ արա*** Մի Լվա­
ցարանին նայիր, , ոնց որ Սպորաիվո Բարրակասի ջրավա^
ղանը ւինի, կարող ես հանգիստ վիդ^միզդ լվանալ, առանց
կողքերդ ջուր անելու, և տես, թհ ինչ հաճելի ջուր է ծորում***
Աշխատելով շտպիկր չթրջել, Աղվամաղիկը եռանդուն օճա­
ռեց երեսն ու ականջները։ Ապա հագավ նոր, շերտավոր պի^
ժաման, բասկետբոլի կոշիկները և սանրվեց նախքան դուրս
ելնելխ շտապելուց մոռացավ ատամները մաքրել, ւսյնինշ
գոնյա Ռոսիտան բոլորովին նոր իւոզանակ էր գնել նրա հա-
մ ար։
Նա անցավ նավի աջակողմյան խփիկների կողքով։ Մյուս­
ները երևի դեռ շնթռած են, ինքն առաջինն է տախտակամածի
վրա։ Բայց այնտեղ հանդիպեց մոր հետ ճամփորդող փոքրիկ
տղային, որը բավական ջերմ հայացքով դիմավորեց նրան։
— Բարի լոլյՍէ— ասաց Խորխեն։ — Տեսնո ւմ եք բոլորիցդ
առաջ եմ ընկել։
— Ոնց ես, ճոլտո , — բարեհաճեց զրուցել նրա հետ Աղվա-
մաղիկը։ Մոտեցավ նավակողին և երկու ձեռքով հենվեց բազ-
րիքին։
Այ քեզ էշություն , — ասաց նա ։ — Հլա տես, Քիլմեսթ
դեմ ենք ցցվա ծ։
Ուրեմն այս վիթխարի տակառներն ու երկաթեղենը
Բիլմե'"սն է ,— հարցրեց Խ որխ են։^ Այստե՛ղ են գարեջուր
պատրա ստում ։
— Էսպես էլ բան կւինի,— կրկնում էր Աղվամաղիկը,—

1 ք^ուհնոս-Այրեսի արվարձաններից*

105
իսկ ինձ էլ թվում էր, թե արդեն Սոնթհվիգեո ենք հասել, մաա^
ծում էի, թե ափ կիջնենք ու նման բաներ***
— Քիլմեսն այնքան էլ հեռու չէ Բուենոս Այրեսիը, ճի^^շտ էէ
— Pш ոնք, ուզածդ մեքենայով երկու {քամում կհասնես։
ձիմա երևի ճապոնի տղերքը ափին խնդում են վրաս, այս կ ո ղ ֊
^ձԴ ^իվ^ղևերը*** սա էլ ճամփորդությո^^լն է կոչվում։
Խորիէեն խորազնին հայաքքսվ նայեք նրան։
— Արդեն մի ժամ կլինի, որ խարիսխը նետված է , — աստը
նա ։ — Ժամը վերին եմ վեր կաքել, քունս չէր տանում։ Գիտեիք,
այստեղ ոչ մեկին չեք հանդիպի։ Երկու նավաստի անքան^
իրենք գործերի ետևիք, փորձերի խոսել և ինձ թվար, որ նրանք
ոչինչ չհասկարան։ Երևի թե լիպիդներ էին։
— Ինչն՛*ր էին։
— Լիպիդներ։ Տարօրինակ էակներ են, ոչինչ չեն խոսում։
Միգուրե պրոտեիդներ էին, իրարիր առանձնապես չեն տար^
բերվո ւմ։
Աղվամաղիկը կասկածանքով նայեր Խորխեին և այն է,
ոպում էր ինշ^որ հարր տալ, երբ նավասանդուղքին հայտնվերին
Նեղին ու մայրը^ շալւխրներով, թեթև բոկոտիկներով, արևի
ակնորներով և մաղերն հավաքած գլխուշորի տակ*
— Ինչ հրաշալի նավ է, Աթիլիո, — աս ար Նեղին։ — Ամեն
ինչ պսսլղում է, աչք է շոյում, հապա օդը, օդը։
— Ի'նչ օդ է , — ասար գոնյա Պհպան։ — Երևամ է վաղ եք
արթնարել, Աթիլիո։
Աթիլիոն մոտ գնար և Նեղին այտը դեմ արեր համբույրի
համար։ Աթիլիռն ձեռքը պարզեր ափի կողմը։
— Աչքի^ ծանոթ են թվում այս Վայրերը, — ասար Նելլէի
մայրը,
— .Բեըիսոն կլքւ^էխ— ասաց Նելլին։
—- Քիլմեսն է , — մռայլ ասաց Աղվամազիկը,— Ա'ի հարց-
նող լինի, թե սա ինչ ճամփորդություն է։
Ես էլ կարծում էի, թե արդեն ծովի խորքերում ենք ու
նավն էլ դրանից է, որ չի ճոճվում , — ասար Նելլիի մայրը։ —
Ով գիտե, միգուցե ինչ-^որ բան է փչացել, վերանորոգման են
կանգնել։
— Եամ էլ նավթ են ստանում, — ասար Նեղին։
— Սրանք մազութով են աշխատում, — աստր Խորխեն։
106
 — Ւսկապհս ասաց Նելլին։—^ Ւսկ այս պստլիկն ի^նչ
է անում այստեղ միայնակ։ Փոքրիկս, մայրիկդ նհրքևո ւմ է։
— — խեթ ն այելով աս աք Խորխեն։ — Ներքևում սարդեր
է հաշվում։
— ք^^նչ է հաշվում։
— Սարդերի հավաքածուն։ ճամփա դուրս գալուը միշտ
հետներս ենք վերցնում։ Գիշերը հինգ սարդ փախել էին, բայր,
կարծեմ մայրս երեքին գտավ։
Մոր և Նելլիի աչքերը զարմանքիք լռվեքին։ Աղվամազիկի
կիսամտերմական ու կիսա բարկարկոտ կսմիթիք խուսափելով,
Խորխեն մի կողմ ցատկեր։
Ինչ է, չե^ք հասկանո^ւմ, որ ձեռք է առնում ,— ասաց
Ս»ղ։[ամ ա զ ի կ ը ։^ Եկեք բարձրանանք, տեսնենք կաթ չեն տա,
թե չէ աղիքներս իրար են կպել։
— Իմ ենթադրությամբ, այս նավերի վրա նախաճաշին չա^
փից դուրս շատ են կերակրում,— գմգոհ տեսք ընդունելով
ասաց Նելլիի մայրը ։ — Մի տեղ կարդացել եմ, որ նույնիսկ
նարնջի հյութ են տալիս։ Դստրիկս, հիշո^ւմ ես այն ֆիլմը, որի
մեջ այն աղջիկն էր խաղում**^ որի հայրն աշխատում էր ինչ-^որ
լրագրի խմբագրությունում և թույլ չէր տալիս աղջկան^ հա նդի֊
պել Գարի Կուպերի հետ։
— Էհ, մայրիկ, դա բոլորովին ուրիշ ֆիլմ է։
— Դե, ախր ո^^նց չես հիշում, գունավոր էր, և աղջիկն էլ
անգլերեն բոլերո էր երգում*^, թեև, ճիշտ է, Գարի Սուպերը այդ
ֆիլմում չկար։ նա այն մյուսում էր, հիշո**ւմ ես, որ երկաթու֊
ղում տեղի ունեցած աղետի մասին էր։
— Չէ, չէ, մայրիկ , — առարկեց Նելլին։ — Դու էլ մի գլուխ
իրար ես խառնում բոլոր ֆիլմերը։
— Մրդահյութեր էին մատուցում ,— իրենն էր շարունակում
էյոնյա Պեպան։
Pшր տանող սանդուղքով բարձրանալիս, կախվելով նշա^
նաձի թևից նելլին ցածրէսձայն հարցրեց Աթիլիոյին^
դուր գալի՛քս է նրան, թե' ոչ, ինչին, ցավեցնելու աստիճան ս ե զ ֊
մելով աղջկա ուսը, Աթիլիոն խուլ մնչաց ի պատասխան։
— Հլա պատկերացրու, է ,— աղջկա ականջին շշնջաց Ա ղվա ֊
մազիկը ։ — Հայրդ չլիներ, դու արդեն կինս կլինեիր։
— Էհ։ Ա թ իլիո,^ ասաց Նելլին։
—‘ Կապրեինք երկտեղանոց խցիկում և նման բաներ։
107
 — 4-Ղզ թվոսէ է. թ1’ Ւ՞Կ մտածում գիշերները,
Ոպում Լմ որ մենք վագուր կարող էինք ամուսնացած
ւինևւ,
— Իսկ հիմա արի սպա»իր, թե ծերուկդ երբ է մի հարմար
տնակ գտնելու։
— Ինչ արած։ Դու հ" գի՚ո ես հորս բնավորությունը,
_ Իսկը շորի,— պատկառանքով ասաց Աղվամազիկք,—
Դեո պիտի գոհ լինենք, որ կարոդ ենք միասին ճամփորդել,
քարտ խաղալ և գիշերներն էլ դուրս- գալ տախտակամած, այ,
տեսնում ես ճոպանների կոճը, հարմար անկյուն է, ոնց որ
հատուկ մեզ համար ստեղծված լինի, Սովից կոտորվեցինք,
վրաս հալ չմնար»**
— Գետի օդը ախորօակ է բարում , — ասար Ն ե լլի ն ։^ Ի%շ
կաս ես մայրիկի շալվարի մասին։
— Շատ էլ սազում է ,- - ասար Աղվամազիկը, որը կյանքում
դեռևս չէր տեսել փաէաարկղի ավելի նման մի բան, քան իր
զոքանչի հետույքը ։ — Մեր պառավը այսպիսի բաների հետ
գլուխ չունի, հին կնիկ է, այսինքն, եթե հանկարծ մտքովն
անցներ անգամ, ծերուկի քոթակից ազատում չէր ունենա։ Գ ի ֊
տես էլի, ինչ ասեմ։
— 2եր տանեցիք բոլորն էլ տաքարյուն են ,— ասաց Ն ե լ֊
լին Կանչիր մայրիկիդ վերև բարձրանանք։ Դու այս դռներին
նայիր, մաքրությունից պսպղում են։ ^
•— Բարից վ^^զվզք^տՒ ե,այներ են ականջիս հասնում,— ասաց
Աղվամազիկը։ — Երբ հաց ռւ կարագի մամն է գալիս, բէ^Լք^րը
վրա են պիծնում։ Գնանք միասին փնտրենք պառավին, մ ե ֊
նակ ման գալդ այնքան էլ սրտովս չէ։
— Դե լավ, Աթիլիռ, հո աղջնակ չե^մ։
— Նավի վրա ինչ տեսակ կոկորդիլոս ասես, որ վխտում , —
ասաց Աղվամազիկը։ — Սուսուփուս գալիս ես հետս ու
վերջ։

20
Բարում ամեն ինչ պատրաստ էր նախաճաշի համար։ Վեց
սեղան էր գցված, և հենց բարմենը գունավոր թղթե վերջին
անձեռոցիկը դրեց ուր որ հարկն էր, Լոպեսն ու դոկտոր Ռ ե ս ֊
գրեթե միաժամանակ մտան սրահ։ Սեղան ընարեցին,
ա
և հին ծանոթի իրավունքով իսկույն նրանք միաքավ դոն Գայոնք
թեև նա դեռևս բառ չէր փոխանակեչ ոչ մեկի հետ։ Մատի շար--
ժումով վարորդին հեռանալու նշան արեց։ Լսպեսը, որը դեռևս
ցնցված էր, տեսնելով, թե ինչպես է վարորդը աստիճաններով
վերև բարձրացնում իր տիրոջը^ սայլաթոռակով, որն այս պա^
բադային ոէեսք էր ընդունել, հետաքրքրվեց դոն
Գալոյի որպիսությամբ։
— Յոլա ենք տանում ,— ասաց դոն Գալոն, պալիցիացու
շեշտված առոգանությամբ, որն ամենևին չէր խամրել Արդեն-^
տինայում անցկացրած հիսնամյա առևտրական գործունեության
ը ն թ ա ցք ո ւմ ։^ Միայն թե խոնավությանն է զդո։ցնել տալիս,
չհաշված առանց ընթրիքի մնալու հանգամանքը։
Ամբողջովին ճերմակ զգեստավորված և գլխարկն^ ի հավե*'
լումն, դոկտոր Ռեստելլին կարծիք հայտնեց նավի վյ։ա էոիրող
կարգ ու կանոնի ոչ այնքան բարձր մակարդակի մասին,
չմոռանալով նշել կազմակերպիչների մեղքը թեթևացնող որոշ
մեղմացուցիչ հանգամանքներ։
— Վերջ տուր,— ասաց դոն Գ ա լո ն ։^ Սովորական խառնա^
շփոթություն, յուրահատուկ այն դեպքերին, երբ պետական
բյուրոկրատիան փորձում է .մասնավոր ձեռնարկության տեղը
բռնել։ Այ, եթե այս ճամփորդության կազմակերպիչը էքսփրին^
թերը լիներ, առիթ չէինք ունենա առնչվելու շատ ու շատ տհաճ
պատահարների։
Լոպեսը զվարճանում էր։ Գործի դնելով մ արգկանց վեճի
մեջ քաշելու իր վարպետությունը, նա ակնարկեց, որ մասնա^.
վոր գործակալություններն էլ երբեմն ԳլՒՒց դո^րս գործեր
են բռնում, ^որ այսպես թե այնպես Տուրիստական վիճակախաղը
պաշտոնական բնույթ ունի։
— Անշուշտ, անշուշտ, — նրա կողմն անցավ դոկտոր Ռես^
տելլին։ — Սենյոր Պորբին յոն, ինչքան հիշում եմ այդպես էր
ձեր ազգանունը, չպետք է մոռանա, որ ներկա պարագայում
պատվավոր նախաձեռնության հեղինակը մեր իշխանություն*,
ներն են, որոնց խորաթափանցությունը^ **
— Հակասա կանոէթյունը, — չորոլթ յա մ բ կտրեց դոն Գա*,
լոն ։ — Ես առայժմ շեմ հանդիպել խորաթափանց իշխանության։'
Ւնքներդ դատեցեք, առևտրի ասպարեզում կառավարությունը
դեռևս չի արձակել մի որևէ դեկրետ, որը քիչ թե շատ հաջող
լինի։ Հեռու գնալու կարիք չկա, վերցնենք գործվածքեղենի
109
ներմուծման օրինակր։ Արդարացնելու համար կարոտդ եք
կոպ մի բառ ասելէ Իսկական բարրարոսութ յուն։ Առևտրի
խորհրդաժողովում ք որի պատվավոր նախագահն եմ հանդիսա^
նում տասնհինգ սյարի անընդմեջ, երկու բաց նամակով և ղ ե ֊
կուցագրով արտահայտեցի կարծիքս^ ուղղված առևտրի մինիut*յ*‘
րությանը։ Արդյո^լնքը, սենյորներ։ Ոչ մի արդյունք։ Սա կլ
ձեր կառավարությունը։
— Շատ ներողություն, — աքլոր կտրեց դոկտոր (հեստելլին,
զվարճության նոր լիցք հաղորդելով Լոպեսին։ — Կառավարսւ^
թյան գործունեոլթ յունը պաշտպանելոլ որևէ միտում չունենա^
լով հանդերձ, ^ օգտվելով պատմաբանի մասնագիտու^
թյանս ընձեռած հնարավորությունից, պիտի ասեմ, որ ես ի
վիճակի եմ համեմատություն անցկացնելու և սխալված չեմ
լինի, եթե պնդեմ, որ ներկայիս կառավարությունը, հար և
նման կառավարությունների ճնշող մեծամասնությանը, կ ո ղ մ ֊
նակից է չափավորության և ապահովում է հավասարակշոու-
թ յունը, ինչ խոսք, ամենայն խրախուսանքի արժանի մա սնա ֊
վոր նախաձեռնության հետ, որի ձգտ ումները ցա վ ոք, երբեմն
իրենց դրսևորումներով հակադիր են ազգային շահերին։ Իսկ
սա, պատվելիս, տարածվում է ոչ միայն մարտնչող ուժերի,
այլև քաղաքական կուսակցությունների, հասարակական բ ա ֊
րոյականության և քաղաքային վարչության վրա։ Պետք է ամեն
ինչ անել անարխիայիդ դեմն առնելու համար, նույնիսկ, եթե
այն սաղմնային վիճակում է։
Ոարմենն անցավ կաթով սուրճ մատուցելուն։ Մեծագույն
ուշադրությամբ հետևելով խոսակցությանը, շուրթերը համր
շարժելով, կարծես կրկնում էր առավել խորիմաստ դաէոռղու֊
թյունները։
— Իսկ ինձ թեյ, լիմոնը շատ լինի , — առանց րարմենին
նայելու պատվիրեց դոն Գալոն։ — Այո, այո, բոլորը միանգա^
միտ անարխիայից են խոսում^ ^կտ տ ելով այն պարզ ճշմար՝*
տսէթյունը, որ իսկական անարխիան, դա պաշտոնականն է'
օրենքներով և կանոնադրությամբ սքողված։ Կտեսնեք, թե այս
ճամփորդությունն ինչ այլանդակ ընթացք կունենա, այլանդակ,
ամեն Այի սկա կան։
— Այդ դեպքում, ինչու եք դուրս ելել ճամփ որդության,^
միամիտ տոնով հարցրեց Լոպեսը։
Դոն Գալոն նկատելիորեն ա յլա յլվեց։
110
 — Pш յ^, մարդ աստծո, դրանք տարբեր բաներ են։ Ւնչոլ
պիտի հրաժարվեի շահածս տոմսիբ։ Եվ հետո թևրությէււննԼրր
միշտ էլ քիչ^քիչ են ի հայտ գալիս, աննկատ։
— Ըստ ձեր դատողությունների, այս թերությունները պետք
է որ դուք վաղուբ կանխատհսած լինեիք, այնպես չէ^։
— Չեմ առարկում։ Բայը, դե ինչ իմանաս, մեկ էլ տեսար
արանքում մի լավ բան ստաըվեց։
— Ասել կուզե, պաշտոնական նախաձեռնության բարհհա^
ջող ըեթաըքր էի^վիե շե^ք բացառում , — ասաց դոկտոր Ռես^
տելլին։ — Անձամբ ես ձգտում եմ հասկանալ և ընդունել պ ա տ ֊
ճառները ու փորձում եմ այդ ամենին նայել պաշտոնատար
անձի աչքերով ք«Ախր, դա քո երազանքն է, ձախողված դե-
պուտատիկ» — ^վեքի համակրանքով, քան թե շարությամր
խորհեց Լոպեսը)։ Կառավարման ղեկը /"Փք բան է, իմ
պատվարժան ընդդիմախոս, և բարեբախտաբար այն գտնվում
է հուսալի ձեռքերում։ Եռանդի վրա միգուցե, կարելի է կաս­
կածել, բայց բարի նպատակներին երբեք։
— Այ, հենց այդ է, որ կա, — լիմոնի պատառը շեշտակիո­
րեն սուզելով թեյի մեջ, ասաց դոն հ*ալոն։ — Ահա և գործն
հասավ ուժեղ կառավարությանը։ Ոչ, սենյոր, աշխույժ առև­
տուր է հարկավոր, կապիտալի հնարավորին Լափ Լայն շրջա­
նառություն, բարենպաստ պայմաններ, հասկանալի է, րոլորի
համար ընդունելի սահմաններում։
— իրար շեն բացառում ,— ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ —
Այնուհանդերձ, առավել անհրաժեշտը^ զգոն, մեծ լիաղորու-
թ յուններով օժտված, հեղինակավոր իշխանությունն է։ Ես^
Արգենտինա յում դեմոկրատիայի հաստատման կողմնակիցն ու
ասպետն եմ, սակայն, հանձին ինձ կատաղի թշնամոլ կհանդի­
պի նա, ով կշփոթի ազատությունը սանձարձակության հետ։ ֊
— Ենչ սանձարձակություն, ով խոսեց այդ մասին , — ասաց
դոն Գալոնւ'^ Ես մյուսներից պակաս պահանջկոտ շեմ բարո­
յականության հարցերում, գրողը տանի։
— Խ տերմինի տակ ես ուրիշ բան էի հասկանում, բտ յց
եթե դուք այն ընկալեցիք առտնին իմ աստով, ապա չթաքցնելով
ուրախությունս, կասեմ, որ այգ հողի վրա մենք կարող ենք
լիովին համաձայնոլթյան գալ։
— Ինչպես նաև քաղցրավենիքի էթլահատության հարցում,
որն, ի դեպ, բավական համեղ է , — միջամտեց այդ խոսակ-
\Ո
քությանի^ ծայրաստիճան ձանձրացած Լոպեսըէ-— Տ>^իտեմֆ
նկ ատել եք արդյոք, որ ահագին ժամանակ է, ինչ տեղներիքս
շենք շարժվում։
— 'Անպայման վթար է պատահել,—* դոհունակութ յամր
ասաք դոն Գալոն։ — է յ, դուք։ Մի բաժակ ջուր բհրեք։
Հարգալիր ոդջունեքին ներս մտած դոնյա Պեպա յին և Պրե.
սուատիների ընտանիքի մյուս անդամներին, որոնք պերճախոս
մեկնաբանություններով տեղ գրավեցին այն սեղանի շուրջ,
որի վյւա կարագը համեմատաբար շատ թվաց։ Կարծես թե իր
պիժաման Համապարփակ դիտարկման ենթարկելու առավել
հնարավորություն տալու համար, անշտապ ճեմում էր Աղվամա*
զիկը։
— Բարի օր, ինչպես եք ,— ասաց նա։ — Տեսնո^^ւմ եք ինչ
օրն ենք ընկել։ Անշարժ ցցված ենք ժ^իլմեսի դեմ։
Բիլմեսի ղե^մ,— բա ցականչեց դոկտոր Ռեսաելլին։ —
Չի կարող պա։^:ւյ/Հել, երիտասարդ, սա, երևի Ուրուգվայն է։
—' Գաղա չափիչ հարմարանքներից ՂԼՒէ ընկա,— պնդում
էր Աղվամադիկր։ — Ահա խնդրեմ, հարսնացուս կարող է վկա*
յե լ։ Հրեն, շենքերն ու գործարանները, սա Բիլմեսն է, որ կա։
— Էհ, այդպես էլ է պատահում, — ասաց Լոպեսը։— Մեր
ենթադրությամբ աոաջին կանգառը պիտի Մոնթեվիդեոյում
լիներ, իսկ եթե մենք մի այլ ուղղոլթյա^մբ ենք գնում, ասենք
թե հարա^վֆ^ֆ
— Հարա^վ,— հարցրեց դոն Գսէլոն։— Ւ^^նշ ենք կորքրել
հարավում։
՝— Ի^^նլ*** Կարծում եմ, որ քիշ հետո կիմանանք։ Ջեզ
հայտնիի է երթուղին, — հոյրցրեց Լոպեսը բարմենին։
Բարմ ենը խոստաէա նեց, որ երթուղին հայտնի չէ նրան։
Ավելի ճիշտ, հայտնի էր երեկվա դրությամբ , — ութ թե ինը
կանգառից նավը պիտի Լիվերպուլ մտներ։ Հետո ի ն չ ֊ որ բա *
նակցություններ սկսվեցին ցամաքի հետ, և ամեն ինչ .տակնու*
վրա եղավ։ Սուրճին կաթ ավելացնելէէւ շտապ պատվեր ստանա*
լով Աղվամաղիկից, բարմենն ընդհատեց բացատրություններն,
ու ցրված տեսք ընդունած Լոպեսը դիմեց իր սեղանակիցնհ*
րին։
—* Հարկա։քոր է գտնել սպաներից մեկնումեկին , — ասաց
նա։ — Հավանաբար նրանք տեղյակ կլինեն նոր երթուղուն։
112
 Խորխեն նետվեց Լոպեսի ^ՐՒ արդեն հասցրեչ
էր թարեկքսմական կապեր հաստատել։
- Մչո ւսներն էլ են գալիս այստեղ , —* բացատրեց նա։ —
ք^այց բ"լքքր նավաստիները չքվել են։ ^արելի^ է նստել ձեզ
մոտ։ Խնդրում եմ կաթով սուրճ, հաց և քաղցրավենիք։ Ահ*Աք
մյուսներն էլ եկան, որոնց մասին ասում էի։
Երևացին Մեդրանոն ու Ֆելիպեն^ ոչ այն է զարմացած, Ո
այն է քնկոտ կերպարանքներով։ նրանց հետևեցին Ռաուլն ու
Պաուլան։ Մինչ - սրանք կավարտեին ողջույնի արարողություն*^
ները, ներս մտան Կլաուդիան և Տրեխոների ընտանիքը։ Ե
բացառյալ Պերսիոյի, Որի լինել^չլինելը ոչ ոք չէր նկատում,
չկային միայն Լուսիոն և Նորան։ Բարը լցվեց տեղաշարժվող
աթոռների աղմուկով, բարձրաձայն խոսակցաթ յուններով և
սիգարեթների ծխով։ Ուղևորների մեծ մասն առաջին անգամ
այստեղ հնարավորություն սւտացավ տեսնելու իրար և ծանո*’
թանալու։ Ելաուդիա յին հրավիրելով իր սեղանին, Մեդրանոն
նկատեց, որ նա շատ ավելի ջահել տեսք ունի, քան թվում էր
նրան անցյալ գիշեր։ Պաուլան երևում էր, որ դեռևս երիտա-*
սարդ է, սակայն կոպերից կարծես կշռաքարեր էին կախված,
հանկէսրծակի ջղակծկվող դեմքի մի կեսը հակադրվում էր
մյուսին, որի հետևանքով նա հիմա գրեթե տարեկից էր թվում
Ելաոլդիային։ Սեղանից սեղան անցած լուրն այն մէսսին, որ
կանգնած են քիլմեսի դեմ, համընդհանո։ ո ծիծաղի ու հեղնա*
կան ռեէէլլիկների ալիք առաջ բերեց։ Նկատելով, թե ինչպես
Ռաուլ Աոստան մոտեցավ լուսանցույցներից մեկին, զր։։ւյցի
բռնվեց Ֆհլիոլեի հետ և ապա մոտեցան այն սեղանին, ուր
արդեն նստած էր Պաուլան, Մեդրանոն ինչ^որ տհաճ զգացում
ունեցավ, մինչդեռ Լոպեսը չարախնդում էր^ նայելով Ֆելիպեի
բացահայտ դավաճանս/ կան ք^^ձէՒց Տրեխոների ընտանիքի
անգամների թթված կերպարանքներին։ Դոն Գալոյին տանելու
համար հայտնվեց վարորդը, և Աղվամազիկը անմիջապես օգ*'
նության նետվեց։ (է/*Լշ բարեսիրտ տղա է , — մտածեց Լագեսր։
— Ինչպես հասկացնել նրան, որ պիժամ ան պիտի խցիկում
թողներ)։ Նա չհապաղեց այս խոհերը կիսել հարևան սեղանի
շուրջ նստած Մեդրանոյի հետ։
— Տէարմանալոլ ոչինչ չկա, չե , — ս։սաց Մեդրանոն։ — Այս
մարդկանց ոչ գռեհկությունից, ոչ էլ անգիտությունից վիրա^
վորվելն իմաստ չունի, քանի որ ինքներս, ես էլ, դուք էր մեր
8 ^ Վ ի ճ ակախաղ 113
մեջ ասած, ոչինչ չենք արել նրանէք օգնելու և կամ էլ այդ
րություններիը ազատելու համարք Գերադասոէմ ենք մեր կյան^
քըն այնպես դասավորել, որ քիչ առնչվենք նրանք հետ, բա յց
երբ իրադարձությունները համակեցության են պարտադրում,
մենք*..
—* Կորցնում ենք գլուխներս, — ասաց Լոպեսը։ — Այսպիսի
պիժամա յի , այսպիսի օծանելիքի և պարզունակության հանդիդ
պելիս իմ թևերը պարզապես թուլանում են։
— Նրանք էլ, իրենց հերթին, ենթագիտակցորեն օգտվում
են այդ հանգամանքիցս մեզանից անջրպետվելու համար, դե,
որովհետև մենք էլ նրանց ենք խանգարում։ Եվ ամեն անգամ,
երբ ծովի մեջ թքելոլ փոխարեն, նրանք թքում են տախտակա^
մածին, դրանով իսկ նրանք կրակում են ուղիղ մեր ճակատին։
— Եամ էլ, երբ քամում են ռադիոյի բոլոր հնարավորու­
թյունները և իր^ր հասկանալու համար սկսում են գոռգոռալ,
և վերստին ուժեղացնում են ռադիոյի ձայնը, որպեսզի լսելի
դարձնեն, և այդպես անընդհատ։
— Ի հավելումն այս ա մ ե ն ի ,^ ասաց Մեդրանոն։ — Նրանք
անխտիր լույս աշխարհ են հանում գեսից-դենից հավաքած
ֆրազներով և ուրիշի մտքերով լցրած տոպրակը։ Ըստ ամե^
նայնի, նրանք էլ ռինգ դուրս եկած բռնցքամարտիկների և կամ
էլ մարմնամարզիկների նման յուրօրինակ են, բս^յը դե հո չի
կարելի անվերջ ճանապարհորդել մարզիկների կամ ակրռբա տ ֊
ների հետ։
— Շատ մի խրվեք մելանխոլիայի մեջ, — ծխախոտ առա­
ջար կեչով ասաց Ելաուդիանէ— Եվ հարկ չկա այսքան արագ ի
ըոլյց դնել ձեր բոլրժուական նախապաշարմունքները։ Ւնշ եք
մտածում միջին օղակի մասին, խոսքս վերաբերում է ուսանողի
ընտանիքին։ Այնտեղ դուք կբախվեք առավել դժբախտ էակների,
որոնք չեն կարողանալու յոլա գնալ ոչ շիկահերի խմբի և ոչ էլ
մեր սե ղանի հետ։ Ինչ խոսք, նրանք այրվում են մեզ հետ
կապեր հաստատելու ցանկությամբ, ինչից խուսափելով մենք
խուճապահար սլանում ենք հեռու։
Խուլ հևոցով ու շնչակտուր, Տրեխո ամուսիններն ու նրանց
դուստրը դատափետում էին որդու և եղբոր անհարգալիր վար­
մունքը։ Սենյորա Տրեխոն ամենևին մտադիր չէր թույլ տալու
այդ փսլնքոտին օգտվել առիթից և իր տասնվեցը ու կես տարե^
կան հալով դուրս պրծնել ծնողական հսկողությունից, ու
114
հայրը չձգի նրա կապերը**^, ք^այց սհնյէքր Տրեխոն խոսաացավ
անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկել^ այնպես որ սենյորան կա--
րող է հանգիստ լինել։ Իր հերթին, ք*եբան համակ զայրույթ էր
ու արհամարհանք։
— հելքից^մտքից դուրս բան է , — ասաց Ֆելիպեն , — մի
ամբողջ գիշեր գնալ, գնալ ոԼ*** Իսկ առավոտյան դուրս ես էրա*
յում լուսանցույցից ու հոպ^ ծխնելույզներ են ցցվում աչքերիդ
դեմ։ '^իչ էր մն/քւմ նորից քնեի։
- Օ-րա շնորհիվ ետ կվարժվեք վաղ վեր կ են ա լո ւց,^ հո*»
րանջելով ասաց Պաուլան։ — Իսկ դու սիրելիս^ այլևս չփորձես
ինձ շուտ արթնացնել թող սա վերջին անգամը լինի։ Թե
Լավալյեների և թե Օխեդաների կողմից պատիվ ունեմ պաա^
կանելու աբջամկների պանծալի ցեղին և պարտավոր եմ բարձր
պահել մեր դրոշակը։
■— Հրաշալի ,— ասաց Ռաուլր։ — Ես առաջնորդվում էի քո
առողջությունը պահպանելու նկատառումներով, րա յց դե նո^
րություն չէ, որ նման հոդատարությունը միշտ էլ զարմէսնալի֊
։յրեն վատ ընդունելություն է գտնում։
Ֆելիպեն վարպնումով էր լսուէք նրանց խոսակցությունը։
Փոքր^ինչ ուշացում ո։Լ սկսեցին քննտրկել քնելու հետ կապված
հարցերը։ Ջ անախնդբաբար կեՆարոնացավ պինդ եփված ձուն
ուտելու վրա, ծածուկ հետևելով հարազատների զբաղեցրած
սեղանին։ Ծխի քուլաների միջից Պաոլլան ուսումնասիրում էր
նրան։ Մյուսներից ոչ լավ և ոչ էլ վատն էր, տարիքը, կարծես,
հավասարեցնելով նրանց, միատեսակ կամակոր,
ժէսն ու հմայիչ էր դարձնում։ «Տառապելու է » ^ ոչ թե նրա,
այլ մեկ քքւրիշի մասին մտածեց Պաո զա ն։

— Այո, այդպես ավելի լավ կլինի , — ասաց Լոպեսը։ — Եթե

արդեն նախաճաշել ես։ Խորխիտո, գնա տես, եթե նավակազ*»
մից մեկնումեկին հանդիպես, խնդրիր, թող մի րոպեով վերև
բարձրանա։
—- Սպա'* լինի, թե որևէ մի լիպիդ։
—• Գերադասելի է' սպա։ Իսկ լիպիդնԼրն ովքև^ր են։
— Ինքս էլ չգիտեմ , — ասաց Խորխեն։ —- Երևի մեր թշնամի*»
հերը։ Չաո։
Մեդրանոն մոէՈ գալու նշան արեց վաճառասեղանին հ ե ն ֊
ված բարմենինէ Իարմենը դժկամ մոտեցավ։
115
 — է մեր նավապետը։
Ի զարմանս Լոպեսի, դոկտոր Ռեստելլիի և Մ^դրանոյի,
բարմենն անտեղյակ էր*
— Բանն այն է>— ^ վշտահար բացատրեց բարմենը ^— որ՝
երեկվա դրությամբ նավապետը Լովատն էր^ բա յց հետո ական^
ջիս հասավ, որ*.. Փոփոխություններ կատարվեցին և պիտի
ասել, որ հիմնական պատճառը դուք, այսինքն^ ուղևորներդ
էիք. և:*.
— Ւնչ փոփոխություններ։
— Զանազան։ Ոնց որ, թե Լիվերպուլն արանքից դուրս է
եկել։ Գիշերը լսեցի, որ.**—. Նա հայացքը փախցնելով լ ռ ե ց ։^
Ավելի լավ է խոսեք մետրդօթելի հետ, նրան պիտի որ ամեն
ինչ հայտնի լինի։ Ուր որ է, կերևա։
Բէսրմհնին արձակելով, Մեդրանոն ու Լոպհսը բաղմ տ նշա ֊
նակ հայացքներ փոխանակեցին։ Կարձես թե ուրիշ անելիքի
Բիլմեսի ափամերձ վայրերով զմայլվելուց ու շաղակրատելուց
ղատ, չէր մնում։ Վերադարձավ հոէրխեն, լուր բերելով, որ ոչ
մի սպայի չի հանդիպել, իսկ երկու նավաստիները, որոնք
խարսխի ճախարակն էին ներկում, չէին հասկանում իսպանե*.
րենէ

21

— Այստեղից կախ կտանք, — ասաց Լուսիոն։ — Օդափոխիչը

մի վայրկյանում կլորացնի և նորից կփռենք անկողնու վրա։
Նորան քամեց սավանի այն հատվածը, որը քիչ առաջ էվա^
Էր *
^ Գիտելս թե Հ^ամը քանիսն է։ Ինն անց է կես, իսկ մենք
խարիսխ ենք նետել ինչ^որ մի տեղ։
— Ես միշտ էլ այս ժամին եմ վեր կենում, — ասաց Ն/ւ֊
րան։ — Սոված եմ։
— Ես էլ։ Նախաճաշը պիտի որ պատրաստ լինի։ Նավերի
վրա բոլորովին ուրիշ օրակարգով են առաջնորդվում։
Նայեցին իրար։ Լուսիոն մոտ գնաց և քնքշորեն ղրկեց Ն ո ֊
բային։ Ա ղջիկը գլուխն հենեց նրա ուսին և աչքերը փակեց։
— Լա՛՛վ ես զ գ ո ւ մ հ ո ^ ր ց ր ե ց ։
— Այո, Լուսիո։
— ճիշտ է, չէ՛*, որ ինձ մի քիչ սիրում ես։
116
 ' - Մ ի քիչ,
— Գո''հ ես,
— Լ'հը>
— Գո՚^հ չես,
֊ Ըհը։
_ Ը հ ը ,— արտաբերեց Լէէւսիոն և համրուրեց նրա մազերը,
Բարմենը կշտամբալի հալացքով դիմավորեց նրանց, բա յց
և այնպես սկսեց սեղան գցել, ուր քիշ առաջ Տրեխոների ըն^
տանիքն էր նախաճաշել։ Սպասելով մինչև Նորան կնստի,
Լուսիոն մոտեցավ Մեդրանոյին, որը և Նրան ծանոթացրեց
իրադարձությունների ընթացքին։ Երբ նա իմացածն հայտնեց
նորային, վերջինս ոչ մի կերպ չէր ուզում հավատալ։ Կանանց
մեծ մասը տղամարդկանց համեմատությամբ շատ ավելի
վրդովված էր, կարծես թե նրանցից յուրաքանչյուրը իր իսկ
երթուղին էր գծել, որն հիմա ա1քգթորեն տակնուվրա էր եղել
սկզբից ևեթ։ Տախտակամածին կանգնած Պաուլան և Կլաուդիան
շվարած նայում էին ափի աբդյոլնաբերական տեսարանին։
— Այ քեղ բան, այստեղից կարող ենք ամբողջ խմբով տուն
վերա դա ռնա լ,^ ասաց Պաուլան։
— Հետզհետե սկսում եմ գալ այն մտքին, որ դա այնքան էլ
վատ գաղափար չէ ,— ծիծաղեց Կլաուդիան։ — Սայց սա կոմի^
կական կողմ էլ ունի, որն ինձ ղվարճությոէն է պատճառում։
Մեղ միայն մի բան է պակաս'" հրվել մնալ Մասյել կղզու մո^
աերքի ծանծաղուտոէէէ։
■֊—' Եսկ Ռաուլին թվում էր, թե մի ամիս հետո կ\այտն։Լենք
Մարկիղյան կղզիների մոտ։
— Իսկ Խորխեն ծրագրում էր շրջել իր ։փրե[ի նավապետ
Հաթեր ասի հայտնա գործած Լր կրում։
— Սքանչելի սպա ունեք ,— ասաց Պաուլան։ — Մենք ար*^
դեն կարգին բարեկամացել ենք։
— Ուրախ եմ, որովհետև Խորխեն ծանր րնավորության անի։
Եթե մեկնումեկը հանկարծ նրան գուր չեկավ*** Ես եմ որ
կամ, ոտքից գլուխ ինձ է քաղել։ Գո**հ եք այս ճանապարհոր՝՛*
դությունից։
— Գոհ լինելը ամենևին էլ այն խոսքը չէ , — ասաց Պաու^
լան թտրթիչները ճպճպացնելով, կարծես թե տշքը փոշի էր
ընկել ։— Ավելի ճիշտ, ես հույսեր էի կապել։ Մտածում էի,
կյանքիս մեջ մի քիշ փոփոխություն կմտցնեմ, նույնն էլ
117 .
Ռաուլը, և ահա որոշեցինք ճամփորդության դուրս գալ։
ծում եմ է որ գրեթե բոլորն էլ այս մտքին են եղել։
— առաջին անգա^մը չէ, որ դուք ճանապարհոր--
դում եք։
— փեց տարի առաջ եղել եմ Եվրո պայում, բայը,
ճիշտն ա ս ա ծ ք առանձնապես հաջողված չեմ համարում։
^ Հնարավոր բան — ասաց Կլաուդիա ն ,— Ուֆիցիով և
Պշաս դե լա ^ոնկորդեով չի վերջանում Եվրոպան։ — Թեև, ինչ
մեղքս թաքցնեմք ինձ համար հենց այդպես էք որ կա։ Ախր ես
ապրում եմ գրականության մտացածին աշխարհում։ Եվ պիտի
ենթադրել, որ հիասթափությունս շատ ավելի դառն է լինելու,
քան թե հնարավոր է պատկերացնել։
— Իմը բոլորովին ուրիշ էր, — ասաց Պաոլլան։ — Անկեղծ
ասած, ճակատագրով բաժին ընկած դերն ինձ ամենևին սաղ
չի գալիս։ Ես մեծացել եմ սեփական ուժերի նկատմամբ վստա^
հոլթյան անվերջ շարունակվող պատրանքների մթնոլորտում,
սակայն, ցավոք սրտի ինձ հետ կապված ամեն ինչ ձախողվել
է։ Ահա այստեղ, 4^իլմեսին դեմ հանդիման, երեխայի կղկղանքի
դույնի այս գետի մեջտեղում կանգնած, կարելի է բաղմաթիվ
արդարացումներ հորինել։ ք^այց վրա է հասնում օրը։ երբ դու
քեզ համեմատում ես, օրինակ, հին հունական քանդակների,
արձանների հետ*^^ և ստիպված ես լինում ընդունել սեփական
ոչնչությանդ գիտակցումը։ Ինձ զարմացնում է ,— ծխախոտ
հանելով ասաց նա , — թե ինչպես է, որ ճամփորդություններից
մի քանիսը շեն ավարտվում ինքնասպանությամբ։
Ծխախոտ վերցնելով, կլաոլդիան նկատեց իրենց մոտեցող
Տրեխոների ընտանիքն ու Պերսիոյին, որը ձեռքի եռանդագին
թափահարումով ողջունեց նրան։ Արևն սկսում էր խաշել։
— Հիմա հասկանալի է ,— ասաց կլաոլդիան,— թե ինչն է
մ/ոերմացրել Խորխեին ձեզ հետ, բացի այն, որ նա կանաչ
աչքերի սիրահար է։ Թեև ցիտատներով խոսելն արդեն դուրս է
եկել մոդայից, այնուհանդերձ, լավ կլիներ, եթե հիշեիք Մ ո լի ֊
երի կերպարներից մեկի խոսքերը' լ^ ր ^ ն , բա յց
ոչինչն արժե մի կյանք։
— Հետաքրքիր է, թե ինչ վերջ է ունեցել այդ կերպարը, —
ասաց Պաուլան, և կլաոլդիան զգաց, թե ինչպես դողաց նրա
ձայնը։ Ձեռքը դրեց Պաուլայի ուսին։
118
 — Չեմ հիշում ք—֊ ասաց Սլաուդիանէ— Կարծեմ ինրնա^
սպանություն է գործում, հնարավոր է նաև, որ մեկ
ո ւրի շը սպանած լինի նրան։

Մեդրանոն նայեց ժամացույցին։

— ճիշտն ասած, այս ամենն արդեն սկսում է ձանձրացա-
նել , — ասաց նա։ — Եվ քանի որ մենակ ենք մնացել, կարծում
եմ, որ արժե մեկն ու մեկին ուղարկել սէոուգելու, թե սւրդյոք
հնարավոր չէ ծակել այս լռության պատնեշը։
Լոպեսն ու Ֆելիպեն համաձայներին, սակայն Ռաուլն առա*-
ջարկեց սպա որոնելու գործողություններն' անցկացնել միաս^
հական ուժերով։ Տախտակամածի վրա ոչ մեկին չհանդիպեցին,
բացի' երկու շեկլիկ նավաստիներից, որոնք գլուխներն էին
օրորում և ինչ^որ բառեր արտասանում^ նորվեգերեն թե
ֆիններեն, անհասկանալի մնաց։ Կտրելով աջ թևի ամբողջ
միջանցքը, Լոպեսն ու Ֆելիպեն այլևս ոչ մեկին չհանդիպեցին։
Մեդրանոյի խցիկի դուռը կիսաբաց էր, և սպաս յակը կոտրված
իսպաներենով բարևեց նրանց։ Լավ կլինի, եթե նրանք դիմեն
մեարդօթելին, որն հիմա վերևում հաջի պատրա ս։ոութ յա մբ է
ւլբաղվածէ Ոչ, ոչ, նավախել անցնել չի կարելի, իրեն էլ
հայտնի չէ, թե ինչու*,* ^»յո, նավապետը Լովտտն է։ Ե^նչ, այլևս
Լովտտր չէ^։ Մինչև երեկ Լովատն էր։ Մի բան ևս' սենյոր
ուղևորները չպետք է մոռանան ամուր կողպել դռները։ Եթե,
մանավանդ, թանկարժեք բաներ ունեն խցիկում պահած*,,
— Գնանք տյդ երևելի մ ետրդօթելին որոնելու, — ձանձրա--
ցած ասաց Լոպեսը։
Անտրամադիր շարժվեցին բ^ր ի ուղղությամբ, ուր հանդի-
ւլեցին Լուսիոյին և Աթիլիո Պրեսոլտտիին, որոնք քննարկում
!,ին <քՄալքհոլմի}> կանգառի պատճառները։ Բարից կտրելի էր
անցնել և ընթերցասրահ, որտեղ չարագուշակ փայլփլում էր
սկանդինավյան դաշնամուրը, և ճաշարան'^ որի ընդհանուր
տեսքից հիացած, Ռաուլն ակամա սուլեց ։ Մեարդօթելը
ք անկասկած մեարդօթելն էր, որովհետև ժպտում էր մետրդօ-
թե լա վայել ժպիտով և մետրդօթելավարի հրահ անգաւԼորում
մատուցողին) զբաղված էր սեղաններին ծաղիկներ և անձեռո­
ցիկներ դասավորելով։ Նկատելով իրեն մոտեցող Հուս իոյին
և Լոպեսին, նա ուղղեց ճերմակած հոնքերն ու հար գալիր,
րա յց և անսքող սառնությամբ բարևեց նրանց։
111)
 — Գի տեք քէնշ^՛֊^ աս.ա^ Լոպեսըք — սենյորներն ու եո
խորապես զարմացած ենք։ Արղեն առավոտյան ժամը 10^ն
էք իսկ մենք դեռևս ոչ մի պատկերացում չունենք ճամփորդու֊
թյան ընթացքի մասին։
— i r , ճամփորդության ընթացքի մասին ,— ասաց մետր^
դօթելը։ — Կարծեմ տեղեկատու ուղեցույցներ են բաժանելու։
Ես ինքս էլ առանձնապես հասու չեմ այդ գործերին/
— Այստեղ չգտանք մեկին, որը հասու լ ի ն ե ր , պ ա տ շ ա ^
ճությունն անցնող բարձր տոնով ասաց Լուսիոն։ — Ձեր կա րծի֊
քո/է վայե"*լ բան է մեզ*** անգիտության մեջ պահելը ։ — Եղրա ֊
փակեց նա ու շառագունեց, շարունակության համար չկարողա^
նս/լով խոսք գտնել։
— Սենյոր, խնդրում եմ ներողամիտ լինել։ Չէի կարծում,
որ առավոտվա ընթացքում**. Ամբողջ օրը թաղված էինք գ ո ր ֊
ծերի մեջ ,— ավելացրեց նա ։ — ճաշը կմատուցվի ուղիղ ժամը
էոասնմեկին, իսկ ընթբիքը^ երեկոյան ութին։ Թեյն ինչպես
միշտ' բարում, ժամը հինգին։ Այն սենյորները, որոնք կ ո լզ ե ֊
նան ճաշել իրենց խցիկներում***
— վերաբերում է այն հարցին, թե ինչ կուզենայինք , —
ասաց Ռաուլը, — ապա ես կուզենայի իմանալ, թե ինչու է
արգեչվում անցնել նավախել։
— Technical reasons*,— հապճեպ վրա տվեց մետրդօթելն
ու ասածն անմիջապես թարգմանեց իսպաներեն։
—“ Նավին բա'*ն է պատահել։
— Օհ, ոչ։
— Հապա, էլ ինչո'*վ կարելի է բացատրել մի ամբողջ ա ռ ա ֊
վոտ տևած այս կանգառը։
— Խարիսխն արդեն բարձրացնում են։
-- Ո!*ր ուղղությամբ ենք շարժվելու։
— Չգիտեմ, սենյոր։ կարծում եմ, որ դա կիմացվի տ ե ղ ե ֊
կատու ուղեցույցից։
— Իսկ կարո**ղ ենք խոսել ղեկավարներից որևէ մեկի հետ։
— Ինձ հայտնեցին, որ ճաշին ձեզ ողջունելու կգա սպ ա նե֊
րից մեկը։
— Իսկ կարոտդ ենք հեռագիր տալ,— խոսակցությունից

Տեխնիկական պատճառներով ^անգլ*^ք

120
գէւնե ինչ-ttp մի շոշափելի օգուտ քաղելու նպատակով հարցրեց
Լոլսիոնէ
— սենյոր , — հարցրեց մետրւրօթելը։
— Ինչպես թե ուր, իհարկե աուն, — ասաց Աղվամազիկր
հարազատների որպիսությունն իմանալու համար$ Օրինակ,
հորեղրորս աղջիկը կո*֊յր աղիքի բորբոքումով պառկած է հ հ
վանդանոցում, բա չիմանա^^մ, թե ոնց է։
— Խեղճ աղջիկ,— վջաակցեց Ռ աուլը։ — Ի վերջո, մեղ
մնում է սպասել, թե երբ է պատգամախոոն հայտնվելու
hors- d’OCUVre^-/r
հետ միասին։ Ինչ վերաբերում է ինձ'
ապա ես գնում եմ հիանալու քիլմեսյան տեսարաններով^ Վի^*'
տորիո Կամպոլոյի և այլ նշանավոր այրերի հայրենիքով։
— Ջարմանալի է , — Ռաոլլին դիմեց Մեդրանոն, երբ նրանք
փոքր^ինչ շփոթված դուրս էին գալիս ճաշարանից։ — Ոչ մի
րոպե չեմ դադարում մտածել այն մասին, որ ընկել ենք հիմար
պատմության մեջ։ Ինչ խոսք, այս ամենը զվ^ր^տլի է, pu^Jff
հետաքրքիր է, թե ինչ մակարդակի զվարճություն է սա։ Դուք
իԴ շ եք մտածում այս մասին։
— Not with a bang but a whimper^,— ա սա ց Ռ ա ո զր ։
— Անգլերեն գիտեիք, — հարցրեց Ֆելիպեն տախտակամած
տանող սանդուղքով իջնելիս։
— Այէէ, իհարկե,-- ժսլաալով Ռաոլլր նայեց նրան ։ — Ես
«իհարկե^։ ր։սացի, որովհետև իմ շրջապատի բոլոր մարդիկ
տիրապետում են էսնդլերենին։ Ինչքան դիտե։1 քոլեջյոմ անը-^
նամ եք։
— Մի թեթև ,— ասաց Ֆելիրլեն, որը միայն սովորում էր
քննությունների համար։ Նա շատ էր ուղում և միամտմանակ
ամաչում էր հիշեցնել (հաուլին, որ վ,^ոինս խոստացել է
ծխամորճ նվիրել իրեն։ Այնքան էլ չէր ամաչում, պարզապես
զգում էր, որ հիմա դրա ժամանակը չէ։ Ոչ այնքան համոզիչ
էոոնով Ռաուլը շարունակում էր խոսել անգլերենի առավելու^
թյսւնների մասին, ինչ^որ հեգնական կարեկցանքով ունկնդոե^
լով ինքն իրեն։ {(Խեղկատակի անխուսափելի փուլը, — մտածեց

^ Ուտեօտեդենով ^ ֆ ր ա ն ս ,)։
^ Ոչ թե պ ա յթ յունով, ա յլ հեծկլտ ոցով ( *" ն գ ր ) — էւիր՚թ ի «Դ ա ­
տարկ մարդիկդ րա նա ստ եղծությունիցէ

121
ն ա ։^ Խորամանկ փնարտուք և ուսոլմնավարժական առաջին
ռաունդը)1>է
— Շոգն սկսում է սաստկանալ,— մեքենայաբար ասաց
2/աք^ Լա Պլատայի սովորական խոնավությունը։
^ Ահ, այո։ Հրաշալի վերնաշապիկ եք հագելք— Ֆելիպեն
հիացմունքով մատները կպցրեց վերնաշապիկին։ — Նեյլոն է,
հավանաբար։
— Ոչ, մետաքսյա) պոպլին է։
— նեյլոնի է նման։ Մեր ուսուցիչներից մեկը միայն նեյ^
Հլոնի վերնաշապիկներ է հագնում, Նյու Տորքից է թերհլ տալիս։
Անանց ^[ֆիքստութ են ‘ դրել։
— Իսկ նեյլոնն ինչո'*ւ է ձեզ դուր գալիս։
^ ՈրովհետԱ^^ք հաճելի է, դե, հանդեսներում էլ
գովաբանում են։ Ափսոս, Ոուենոս Այրեսում շատ է թանկ։
— Ոայց ձեզ, ձե^զ ինչու է դուր գալիս։
— Որովհետև արդուկելոլ կարիք չո ւն ի ,^ ասաց Ֆելի^
պ ենէ^ Լվանում, կախում ես, չորանա ու վերջ* ^[Ֆիքստոււն»
է բացատրել։
Ծխախոտ հանելով, Ռաուլն ուշադիր նայեց նրան։
^ Գործնական մարդ եք երևում, Ֆելիպե։ Ոայց կարելի է
կարծել, թե ձեր սպիտակեղենը ինքներդ եք լվանում ու արդու*-
կում ։
Ֆելիպեն նկատելիորեն շառագունեց և հապճեպ վերցրեց
առաջարկված ծխախոտը։
— Պետք չէ ձազրել ի ն ձ ,֊^ հայացքը խոնարհելով ասաց
նա։ — Ոայց նեյլոնը անփոխարինելի է ճամփորդության մամա*-
նակէ**
Ռաոլլը որպես համաձայնության նշան, գլխով արեց, օգ*-
նելով տղային դուրս գալ անհարմար վիճակից։ Նեյլոնն, ի հ ա ր ֊
կե, անփոխարինելի

22
(աՄալքհոլմին» աջ կք^ղմից մոտեցած նավակում մի տղա*-
մարդ ու մի փոքրիկ տզա էին նստածէ Պաուլան և Կլաուդիան
ձեռքով արեցին և նավակը մոտեցավ։
- Ինշո\ նավը չի շարժվում , — հարցրեց տղամարդը։--*
Ինչ^որ րա''ն է պատահել։
122
 — Գլուխ շենք հանում ասաց Պ ա ոլլա ն։^ Երևի գոր^
6ադուլ էէ
— Ինչ գործադուլ^ ինչ րան^ սենյորիտա, հաստատ մի րան
կոտրվել է։
Կլաուդիան բացեց դրամապանակը և տասը պեսոյի երկու
թղթադրամ հանեց։
— Խնդրում եմ մեզ օգնեք այս հ ա ր ց ո ւ մ ա ս ա ց նա։ —
Մոտեցեք նավախելին և աեսեք, թե այնտեղ ինչ է կատար֊
վում։ Այո, նավախելին։ Միգուցե սպաների նկատեք, կամ էլ
իմացեք^ վերանորոգում են, ինչ են անում։
Նավակն արագորեն հեռացոօթ բացահայտորեն շփոթված
տղամարդը բաո չգտավ պատասխանի համար։ հարսիին
հետևող փոքրիկ տղան սկսեց հապճեպ հավաքել ճոպանը։
— Լավ գաղափար ք/1յ- ասաց Պւսուլան։ — Իայց ա նհեթե֊
թություն ինչ^որ մեկին ուղարկել լրտեսելու, ցնդել կարելի է։
— առավել անհեթեթ չէ^ հինդ թվերի խաղից որոշա ֊
կի պատասխանն ստանալ ցանկանալու համեմ ատությամ բ։
^Կդ անհեթեթությունն էլ իր օրինաչափությունն ունի, թեև,
երևի թե սկսում եմ Պերսիոյին նմանվել։
Մինչ նա Պաոլլային բացատրում էր Պերսիոյի ով լինելը,
նավակն հեացավ «ՄալքհոլմիցՏ>, և տղամարդը ոչ մի անգամ
ետ նայելու փորձ իսկ չարեց, ինչը գրեթե չզարմացրեց Կլաու֊
դիային։
— Astuzia ք6ոաւ1ոԱ6* ֊ի պարտություն,— ասաց Ելա ոլ֊
դիան։ — Երանի թե մեր ասպետները կարողանային տ ե ղ ե֊
կություններ բերել։ Իսկ դուք^ երկուսով դո**հ եք ձեր խցիկից։
— Այո, անչափ, — ասաց Պաուլան։ — Այսքան փոքրիկ
նավի համար իրիսները պարղապես հրաշալի են։ Իայց երևի
շուտով խեղճ Ռաուլը շատ փոշմանի ինձ հետ ճանապարհ
դուրս գալու որոշման համար, ախր ինքը կարգ ու կանոնի
կատարյալ մարմնացում է, իսկ ես*^, Չե^ք գտնում, որ չկա
ավելի հաճելի բան, քան թափթփված շորերն ու իրերը։
— //^1 իմ վիժակը, երեխան ստիպում են հետևել մա քրու֊
թյանը, տունն հավաքել, կարգի բերել։ Երբեմն*,* բ^ՏՑ ոչ,
գերադասում եմ ներքնաշորերս տեսնել սպիտակեղենի պահւս,^
բանում ւ

1 Կանացի խսրամանկության ^իէասչ,)։

123
 /հաուլը թե 1**երթ կհամբուրեր ձեոբերդ,^^ ծիծաղեր
Պաուլանէ— Այսօր առավոտյան կարծեմ նրա խոզանակով
մաքրերի ատամներստ Ափսոո, վսեղճ տղային ինչքան էր պետք
հանգստանալ։
— հհ. այս ամբողջ նավը նրա տրամադրության տակ էք
այստեղ այնքան խաղաղ է։
— Չգիտեմ, տեսնում եմ, թե ինչպես է վրդովվում, այս
նավախելի հետ կապված պատմությունը նյարդայնացնում է
նրան։ Հավատացեք, Կլաոլգիա, ես առանձնապես չեմ ք ա ղ ց ^
րացնում Ռաուլի կյանքը։
Կլաոլդիան զգաց, որ այս սևեռուն անհանգստության տակ,
ավելին արտահայտելու ցանկություն է սքողված։ Այնքան էլ
չհետաքրքրվելով, այնուհանդերձ, համակրում էր Գաուլային,
^լաոլդիային դուր էին գալիս նրա կտրուկ շարժումները, երբ
փոխում էր դիրքը, ‘աչքերն արագ^արագ թարթելու սովորու­
թյունը։
— Հավանաբար նա բավականին վարժվել և արդեն համա*^
կնրպվել է այն մտքին, որ դուք պիտի օգտվեք նրա խոզանա
հէտ*
— Ոչ, բանն այն է, որ խոոանակից չեմ օգտվում է Աոբց^
նում եմ նրա գրքերը, սուրճ եմ թափում նրա գորգերի վրա ...
բա յց ատամի խոզանակը փոխս գցելու դնպք մինչև այսօր
չէր պատահել, սա առաջին անգամ էր։
^լաոլդիան լուռ ժպտաց։ Պաուլան վարանեց, հետո ճանճ
քշելու պես թափահարեց ձեռքը։
— Երևի ճիշտն այն է, որ հիմա ամեն ինչ ասեմ։ Ռաուլն
ու ես պարզապես մտերիմ ընկերներ ենք։
— Շատ համակրելի երիտասարդ է ,— ասաց Ելաոլդիան։
— Ես գիտեմ, որ նավի վրա ոչ մեկի մտքով անգամ չի
անցնի հէսվատալ, որ մեր հարաբերոէթյունները զուտ բարե­
կամական են' գոնե դուք իմացեք իսկությունը։
— Շնորհակալություն, Պաուլա։
֊■ Ա յ գ ես պիտի շնորհակալ լինեմ, որ հանդիպել եմ ձեզ։
— Այո, երբեմն այդպես էլ է պատահում*,* Ւնքս էլ, հաճախ,
երախտապարտ եմ զգում ինչ^որ մեկի գոյության, նույնիսկ
շարժուձևի, կամ պարզապես լռության համար։ Կամ էլ այն
բանի գիտակցումից, որ կարող ես սիրտդ բացել, ասել այն
124
խոսքերը, ոունք չհէր ասի ոշ մեկին, որ կարող ես ազատփ
անկաշկանդ հետը խոսել։
— Ծաղիկ նվիրելու պես — աս աք Պաուլան, մա աները սա*,
հեքնելով Կչաոպիայի թևի վրայով ։ — վսւ^ահել ;/»
կարելիք— մաաներն հանկա րծ ակի ետ քաշելով ասաք նա։ —
Ես ընդունակ եմ ամեն տեսակի ստահակության, ծա յրա սա ի֊
ճան ստոր եմ ինքս ինձ և շրջապատիս նկատմամբ։ Խեղճ Ռ ա ֊
չգիաեմ, թե մինչև երբ է դիմանալու ինձ*»* Չեք կարոո
պատկերացնել, թե ինչքան բարի, նրբանկատ մարդ է նւ;յ։
Երևի հենք այդ պատճառով էլ նրան չեմ պատկանում իրակա^
նում^ այսինքն, ես նրան պատկանում եմ զուտ տեսական,
մտավոր տեսանկյունիք, եթե կարելի է այդպես արտահայա*.
վել։ Եվ եթե մի գեղեքիկ օր մենք հայտնվենք միևնույն ան*'
կողն ում, ապա համոզված եմ, որ առավոտյան նա խորշանք
կզդա իմ նկատմամբ։ Եվ այդ առումով առաջինը չի լինի։
Կլաոլդիան մեջքը դարձրեց նավակողին, փորձելով խուսա^
փել արևի խայթիչ ճառագայթներից։
— Ոչինչ չունեիք ասելու, — խոժոռված հարցրեց Պաուլան։
— չ^^նեմ։
— Միգուցե լավն էլ դա է։ Ենչու պիտի ձեզ վրա գցեմ իմ
հոգսերի բեռը։
Չայն ի մեջ Ելաոլդիան զայրույթ ու ատելություն զգաց։
— Ւնձ թվում է ,— ասաց Ելաուդիան, — որ եթե ինլ^որ
հարց տափ կամ դիտողոէթյուն անեի ձեզ, ապա կկորցնեիք
հավաան իմ նկատմամբ։ Եվ դա կլիներ վերջնական ու դաժան
կորստի զգացում, ինչպիսին միայն կարոդ է զգալ մի կին մյուսի
նկատմամբ։ Դուք չե^ք վախենում անկեղծ անալոլց։
_ Օհ, անկեզծությոլն*»» Ես ամենևին հակում չունեմ նման
բաների նկատմամբ ։ — Պաուլան հանգցրեց քիչ առաջ կպքրած
ծխ ա խ ոտ ը։֊^ Տեղ ընդամհնն իմ անձնագիրը ցույց տվեցի,
սարսափում եմ այն մտքից, որ ինձ կարոդ են սխալ հասկա*
նալ, որի հետևանքով ձեզ նման մի անձնավորություն կարող
է համակրել ինձ։
— Եվ Ռաոլլր, շվայտությունն ու անհաջող սերը դրա
հետևանքներն են »*»,— Կլաուդիան ծիծաղեց Ա հանկարծակի
թեքվելով համբուրեց Պաուլայի այտը ։ — Այ թե հիմարիկն եք
եղել, այ իմ հիմարիկ***
Պաուլան խոնարհեց գլուխը։
126
 Ես շատ ավելի վատն եմ, քան թե կարծում ե ք , ~
ասաք Պ ա ուլա ն։։֊^ Այնպես որ մի վստահեցեք ինձ, մի վստա*֊
հեցեք։

Նարնջագույն բլուզը ^ելլիին արտակարգ հանգուգն ու

դրգոիշ թվաց, բոլորովին այլ կարծիքի էր գոնյա Ռոսիաան*
նա ներողամտությամբ էր նայում ժամանակակից երիտասարդ
դությանը։ Նելլիի մայրը միջանկյալ գիրքորոշման վըա էր'
բլուզն ամենևին էլ վատը չի, միայն թե գույնն է աչք ծա­
կող։ Երբ փորձեցին ' իմանալ Աթիէիոյի կարծիքը^ ^բավականին
դիպուկ պատասխանեց, որ ոչ շիկահեր կնոջ հագին այդ
բլուզը դժվար թե ուշադրություն գրավեր, այնուհանդերձ,
նա երբեք թույլ չի տա իր հարսնացուին այսպես կիսատկլոր
դուրս գալ մարդամեջ։
Արևն արդեն զենիթում էր և բոլորը հապճեպ մտան երկու
նավաստիների ձգած ծածկոցի տակ ու հաճույքով փըէեցին
խայտաճամուկ թիկնաթոռների մեջ։ Ըստ էության, միայն
մատեն էր պակասում և այն էլ, գոնյա Ռոսիտայի մեղքով
հրաժարվեց վերցնել թերմոսն ու մ ատեի արծաթապատ անո-^
թը, որը դոն Սուրղիո Պրեսուտտ իին նվիրել էր Նելլիի հայրը։
Գոնյա Ռոսիտան հոգու խորքում ՂՂջ^լ^փ
սխալի համար, այնուհանդերձ, պնդում էր, որ առանձնապես
վայել բան չէ առաջին կուրդի տախտակամածի վըոյ մատե
խմելը, ինչպես առարկելով գոնյա Պեպան ասաց, որ նման պա*-
րագսԱՈւմ բոլորը միասին կարող էին խցիկում հավաքվել։
Աղվամազիկն առաջարկեց բարձրանալ բար' գարեջուր կամ
սանգրիա խմելու^ սակայն տիկնայք ափսոսացին բաժանվել
հարմարավետ թիկնաթոռներից և գետի գեղեցիկ տեսարանից։
Դոն Գալոն, որի սանդուղքն ի վայր կատարած վայրէջքները
անփոփոխ վախ էին առաջ բերում կանանց շրջանում, հայտնը*-
վեց' մտնելու ընդհանուր խոսակցության մեջ և շնորհակալոլ*-
թյուն հայտնելու Աղվամազիկին' վարորդի նրբանկատ ա շխ ա ֊
տանքներին մշտականոըեն աջակցելու համար։ Չարժե, չարժե,
միաբերան պատասխանեցին սենյորաներն ու Աղվամազիկը, իսկ
գոնյա Պեպան հետաքրքրվեց դոն Գալոյի ճամփորդական պատ­
մություններով։ Այո, նրան հաճախ է վիճակվել 1*^փլփել
աշխարհի տարբեր երկրները, հատկապես Լուգոյի շրջանում և
Ըոլենոս Այրեսի նահանգներում։ Միհանովիչի նավով մեկնել
126
Է Պարագվայ քսանրրւթ թվականին, մի զարհուրելի տարի,
մի անտանելի շոգ***
Եվ դարձյալ այսպե՚^ս**,,— զգ/քլշորեն ասար նելլին,
գլխի թեթև շարժումով ^ույր էհալով սայլաթոոակն ու վարոր--
դին,
— Ենչ եք ասում, դստրիկս, ինչ եք ասում։ Այդ օրերին երևի
Պաոլլինո ՈւզքոլդՈլնիք ավելի ուժեղ լինեի։ Մի անգամ
Պեհոլախոյում, խանութում հրդեհ բռնկվեք***
Աղվամազիկն իր 'կողմը թեքվելու նշան ստեք նելլիին, ո ր ֊
սլեսզի կարողանա ականջին փսփսալ։
Այ թե կկատաղի մեր պ ա ռ ա վ ը ,֊֊- հաղորդեք նա։ —
ճամփա ընկնելու իրարանքման մեջ աննկատ ճամպրուկի մեջ
եմ խըկել մ ատեն ու երկու կիլո Սալոլսի խոտ։ Երեկո յան մ ե ջ ֊
տեղ կհանեմ և բոլորի բերՍէնները բաք կմնան։
— Վայ, Աթիլիո, — րաքականչեք նելլին, շարունակելով հ ե ռ ֊
վէՏ Պաոլլայի բլուզով։— Տիպն ես, հա^***
— Պատկերաքնո^ւմ ես, թե ինչ է լինելու, — ասաք Աղվա^
մազիկը^ գոհ կյանքիք։
նարնջագույն րլքքպը գրտվեք նաև Լոպեսին, որը խքիկում
իրերը կարգի րերելուք հետո, իջել էր տախտակամած։ Արևե
տակ նստած Պաուլան կարդում էր, և հենվելով բտղրիքին
Լոպեսն սպասեք, մինչև աղջիկը կբարձրաքներ հտյաքքը։'
— Ողջույն, — ասաք Պաուլան։— Ւնչպես եք, պրոֆեսոր։
— Ւ1օրր6$ՇՕ ր6ք6ր6ՈՏ^— քրթմնջաք Լոպեսը։— Ինձ այլևս
պրոֆեսոր չասեք, այլապես ձեզ էլ, գիրքդ էլ ջուրը կշպրտեմ։
— Սա Ֆրանսուազ Սագանի գիրքն է և գոնճ^ նա արժանի
չէ ջուրը շպրտվելու բախտին։ Տեսնում եմ, որ գետի օդը ձեր
մեջ ծովահենային բնազդներ է արթնաքրել։ Նավասանդուղքով
վերուվար սուրալ,- կամ նման բաներ, այնպես չէ^։
— վեպեր եք կարդաքել ծովահենների մասին։
Ոարի նշան է, շատ բարի։ Իմ փորձիք գիտեմ, որ առավել
հետաքրքիր են այն կանայք, որոնք մանկության օրերին տ ա ր֊
վել են տղաներին հասքեագրված գրքերի ընթերքանությամ բ ։
Սթիվենսոնի վեպերով, օրինակի համար։
— Այո, բոյյք իմ արկածալին ուսումնառությունը բա վա կա ֊
նին սահմանափակ էր։ Հայրս, հետաքրքրասիբությունիք դըրդ^

^ Սարսափ հմ զգում ա յգ մասին խոսնլիս ^լաա»

յ27
ված հավաքում էր ք^իթ-Բիթսի շ^րքի ե նրանք մեջ
էր նաև ccUL Լուսնի կղզու գանձը}) հռչակավոր վեպը։
— Ահյ աչո, ես էլ եմ կարդաքել։ Արտաւտք անուններով
ծովահեններ կային^ Սենաքերիբ Եղեն և Մարակաիբո Սմիթ։
Իսկ հիշո՞ւմ եք հանուն արդար գործի զոհված սուսերամարտիդ
կի անունը։
— Իհարկե հիշում ձ//' Քրիսաոֆեր Դաուն։
■— Դուրս է գալիս, որ մենք հոգեհարազատներ ենք,~^
ձեռքը մեկնելով ասաք Պաուլան։-^ ^եքքե սև դրոշակը։ օրՊրո*՝
ֆեսոր» բառը ջնջված է այլևս' հավիտյանս հավիտենիք։
Համոզվելով նախօրոք, որ Պաուլան ,,Սո Certain so u r ir e “ ^
ընթերքանոլթյան փոխարեն գերադասում է զրուքել, Լոպեսը
գնաք թիկնաթոռի ետևիք։ ճարպիկ ու արագաշարժ (փոք-'
րամարմին չէր, թեև իր կարճլիկ, առանք բարձիկի պիջակ^
ներիք նեղ շալվարների ու զարմանալի թեթև ք*^յէքի
ճառով այղսլհսի տպավորութչուն էր թողնում j Լոպեսը վ ե ր ա ֊
դարձւյվ ճերմակաշերտ, վաո կանաչավուն թիկնաթոռով։ S n i ֊
քադրակւսն գոհունռյկոլթյէոմբ տեղ գրավեք Պաուլայի կողքին և
մի պահ, լոելյայն, ղննեք աղջկան ոտրիք գլուխ։
— Soleil, soleil, fau te e clatan te% — ոփոթվեէով նրա հ ա ֊
յաքքիք ասաք Պառլլան։ — Ինչ բարի աստվածություններ,
Մաքս Ֆակտորը կամ Հելենա Ռուբինշտեյնր կկարողանա ն
փրկել ինձ այսքան մանրազնին ուսումնասիրությունիքւ
— Ուսումնասիրությունը,—^ ասաք Լոպեսը,— հայտնարերեք
աննման դեղեք կութչուն' dry MartiniS^ և հյուսիսային թ ա զ ա ֊
մասի boiteS^-/r քոէոտ քամիների առատությոլնիք ու չարաջա֊
հումիք թեթևակիորեն խամրած։
— R ig h t you a r e ^
— Բուժումը' չ։սփա։էոր արև և ծովահենություն ad Hbitum I
Այս վերջինն ինձ թելադրում է հրաշագործի իմ փ որձ^ո֊ո ւթ յու֊
նը, զի ես խորապես զիտակքում եմ, որ ի վիճակի չեմ ա զա տ ե֊
լոլ ձեզ բոլոր արատներիք միանգամիք։
։ «Խոովահույզ ժպքաէ^>— Յքրէսնսոլազ Սագանֆ վեպ երից մեիի վերնաք
գիրը։
2 Արև, արև, փայլաաակող սխալ (ֆ ր ա ն ս ,^ ։
^ Անխաոն մարաինի ^անգլ»^։
^ Պանգոկների (ֆրա նս.^է
® Ժիշա եր, րնդունոէմ եմ ^ա ն գ լ^ )։
Ըստ ցանկութձան ^ լա տ ,)։

12Տ
 — Անշուշտք սպիներ են մնալու, ինչպես ասվում է տահ^
գոյի մեջ։
— Ձեր առումով մենք գործ ունենք ծայրահեղ լոաավա^
խության հետ, որն անկասկած ձեր չՂ1Ւհ^ ^
թերքանության հետևանքն է։ ք^աքի այդ, ես մի սարսափելի
լուր առա, որ իբր դուք Ոտանավորներ ու պատմվածքներ եք
հորինում։
— Ախ այդ Ռաուլը, — րրթմնջաը Պաոլլան, — այդ անիծյալ
դավաճանը։ Խեժ կքսեմ մաշկին և կստիպեմ տկլոր պար գալ
տախտակամածի վրա։
— Խեղճ Ռաոզ , — ասաը Լոպեսը։— Խեղճ, երջանիկ Ռաոլլ%
— նրա երջանկությունը միշտ էլ անկայուն է եղել ,—-
ասաք Պաուլան։ — Չափ ազանը վտանգավոր են նր^ սպեկուլ^
յաըիոն ծրագրերը^ սնդիկը վաճառում^ նավթ է գնում, հետո
չնչին գնով վերավաճառում է նաև նավթն ու խուճապահար
փախչում է կեսօրվա Լ” ^^իՑ* կեսգիշերին սկսում է
ձկնկիթ ուտել։ Բայը, ընդհանուր առմամբ, նրա դր"*-^յ” ւնը
այնքան էլ հուսահատական չէ։
— Այո, ամեն դեպքում դա աւԼելի գերադասելի է, ք։սն թե
լուսավորության մ ինիստրութ յունիը ստաըված աշխատավարձ
ձին ապավինելը։ Ւսկ ես ոչ միայն առևտրական որևէ գործար*
քի մեջ չեմ մտնում, այլև, գրեթե լիովին անգործության եմ
մատնված։ Ապրում եմ այսպես, անշարժության մեջ /է...
— Բուենոս Այրեսի կենդանական աշխարհի բոլոր ներկաս
յուըուըիչներն էլ հար և նման են միմյանը, սիրևլի £ամայկա
Եվ հավանաբար, դրանով պիտի բաըատրել այն համընդ-^
հանուր խանդավառությունը, որով համակված ենք մենք* հ^Մալք*^
հոլմ» կք*ւվող այս նավը բարձրաըանք և վարակեըինք նրան
մեր անշարժությամբ և ՜մեր^ *^մեն տեղ մի խոթիրւ։
ասաըվածքով։
— Տարբերությամբ, սր ես կատակի էի տալիս, իսկ դուք
խորաըաք ինքնաքննադատության բավիղների մեջ։
— Չէք ինչ եք ասում։ Այսօր ես հասըրել եմ բավականա^
չափ ջրիկանալ Սլաուդիայի մոտ։ Հերիք եղավ։
— Սլաոլդիան շատ լավն է։
— Շատ համակրելի է։ Ընդհանրապես, շատ հետաքրքիր
մարդկանը խումբ ( այստեղ հավաքվել։
— Եվ բավական գունագեղ էլի մեկը։ Տեսնենք թե ապագան
9 ^Վիճակախաղ 129
մեզ ինչ միություններ, խռովություններ ու մատնություններ է
խոստանում։ Հրեն, գոն Գալոն զրուքում է Պրեսուատիների
ընտանիքի հետ։ Իր արտառոը տրանսպորտային միջոըով նա
երթևեկելու է սեղանների արանքում^ զ■ ի‘^ ” PՂb
էությամբ։ Միթե զարմանալի չէ տեսնել սայլաթոռակը նավի
վրա' տրանսպորտի մի միջոըը մյուսի վրա։
— Առավել տարօրինակ բաներ էլ են պատահում,— ասաը
Պաուլան։ — Մի անգամ ((Շարլ Ւ ելյե» նավով Եվրոպայիդ վ ե ֊
րադառնալիս, նավապետը, որը մի դաման ծովային էր, ինձ
մտերմաբար խոստովաներ, որ թուլություն ունի մոտորոլլեր^
ների նկատմամբ և մեկը պահում է նավի վրա։ Եվ 9ոլենոս
Այրեսում մեծ խանդավառությամբ սուրում է իր Վեսպեով։
հետաքրքրում է ձեր ստրատեգիական և տակտիկա^
կան տեսանկյունը մեզ գնահատելու հարրոլմ։ Դե, ձեզ տ ե ս ֊
նենք։
— Որոշ բարդություն է ներկայարնում Տրեխոների ը ն տ ա ֊
ն ի ք ը ,^ ասար Լոպեսը։ — Պատանին, անկասկած, մեր կողմը
կանրնի։ — մտածեր Պաուլան)։ Ընտանիքի
մնար յա լ անդամներին ք ” լ"բը խորին հարգանքով կվերա ֊
բերվեն' ընդամենը։ Ծայրահեղ դեպքում, նման վերաբերմուն֊
քի նրանք կարժանանան մեր^ իմ և ձեր կողմ իր։ Իմ բաժին
զրույրը նրանը հետ ես արդեն վարել եմ։ նրանք բնութագրվում
են հետևյալ կերպ' ^Համտես արեք այս գաթան։ Տանն ենք
թ խ եթ ։ Ինձ հետաքրքրում է այն հարրը, թե արդյոք դոկ^
տոր Ռեստելլին չի^ բարահայտի իր էության ամենապահպանո֊
ղական դրսևորումները։ Նրանը հետ յոթն անր կեսի ա մենա ֊
հավանական խազընկերներիր մեկի թեկնածուն է։ Ծանր և
ստորարուրիչ ճակատագիր է սպասվում ընտանիքի դստերը'
խաղալ Խոբխեի հետ։ Անկասկած, նա այստեղ իրեն տարեկիր^
ների հանդիպելու հույսեր էր փայփայել, բայր դրանք կիրակա֊
նարնի միայ/ն նավախելի կողմիր որևէ անակնկալ մատուրելու
պարագան։ Ինչ վերաբերում է ինձ և ձեզ, ապա առաջարկում
եմ միավորվել պաշտպանողական և հարձակողական դաշին^
քով, լիակատար փոխըմբռնում ջրավազանում, եթե նման մի
բան գոյություն ունի այստեղ, և անխախտ միասնություն' ճ ա ֊

։ Ձէ մէ (ֆ ր ա ն ս ,)։

130
ջի, թեյի և ընթրիքի ժամանակ։ Եթե, իհարկե, Ռաուլը
չրնդվզի...
— Ռաոլլի համար հանգիստ եղեք, նա իսկը ֆոն Ս լա ֊
ուզև1րցն է։
— Ռաուլի փոխարեն առանձնապես շոյված չէի ղդա' նման
գնահաաականի համար , — ասաց Լոպեսր։ — Ւսկ ինչ վերաբեր
րում է ինձ, ես լի եմ մեր դաշինքի անխախտսլթյան հավա*
տով։ •
— Սկսում եմ գալ այն մտքին , — անկամ ասաց Պաուլան,
— որ Ռաուլը ճիշտ վարված կլիներ, եթե երկու խցիկ պատվի*
րեր։
Լոպեսր մի պահ ուշադիր նայեց նրան։ Ակամա շփոթվեց։
— Ինձ հայտնի է, որ ոչ Արգենտինայոէմ ե ոչ էլ աշխարհիս
որևէ մի վայրում այդպիսի բաներ լեն պատահում, — ասաց
Պաուլան։ — Եվ հենց դրանով է բացատրվում իմ ու Ռաուլի
արարքների պատճառը։ Ամենևին պարտադիր չէ, որ ինձ Հ ա ֊
վատաք։
— Բայց ես հավատում եմ ձեզ , — բացարձակապես չ հ ա ֊
վատալով նրան, ասաց Լոպեսր։ — էհ, ինչ կա որ։
Միջանցքում խուլ հնչեց կոչնաղանդր, արձագանքը տարա*
ծելով նավասանդուղքն ի վեր։
— Եթե այդպես է , — անկաշկանդ ասաց Լոպեսր, — ես
կմիանամ ձեր սեղանին։
— Կընդունենք հպճոլյքութ ինչպես ծովահենը ծովահենին։
նավակողի ձախ թևի սանդոլղքի մոտ նրանք կանդ առան։
Աթիլիոն եռանգով ու ջանասիրաբար օգնում էր վարորդին^
քարշ տալու դոն հ^ալոյին, որ բարեհաճորեն գլուխ էր տալիս
բոլորին։ Մյուսները լռելյա յն հետևում էին նրանց։ Երբ արդեն
բարձրանում էին, Լոպեսն հանկարծ մտաբերեց։
— նավապետի կամրջակի ։[րա որևէ մեկին տեսած կա^ք։
Պաուլան մտածկոտ նայեց նրան։
— Հիմա արդեն վստահորեն կարող եմ ասել, որ^ ոչ։ Թեև
Բիլմեսի դեմ ցցվելու համար արծվաթռիչք հայացքով արգո*
նավորդի կարիք ամենևին չի զգացվում։
^ Չեմ առարկում , — հ ամաձայնեց Լոպեսը։^* Այնուհան*
դերձ տարօրինակ է։ Այս պարագայում ի^նչ կմտածեր Սենա*
քերիր Եդենը։

131
 2Ց

Hors-d’oeuvres varies
Potage Imperatrice
Poulet a I’estragon
Salade tricolore
Fromages
Coupe Melba
Gateaux, petits fours
Fruits
Cafe, infusions
Liqueurs*
յ^ին սեղան' Բեբա Տրեխոն այնպիսի դիրք էր դրստվել
դեմքը շրջած մնաըած ուղևորների կողմը, որպեսզի բոլորը
կարողանային գնահատել նրա նոր բլուզն ու սինթետիկ ա#7֊
պազիոնի ապարանջանը։
Սեն յորա Տրեխոն գտավ, որ նախշավոր բաժակները չա^
փաղանը նրբաճաշակ են։
Սենյոր Տրեխոն հետաղոտեը բաճկոնակի գրպանները,
հավաստիանալու հո շի մոռաըել վերընել պրոմեկոչն ու Հ<Ալկա
զելգերի}) հաբերը։
Ֆելիպեն սրտնեղած զննում . էր հարևան սեղանները, որոնք
գայթակղում էին նրան անիմանէսլի հաճույքով։
2--րդ սեղան' Ռաուլը Պաուլային ասաը, որ ձկնեղենի սպաս^
քը իտալական հանդեսներիը մեկում նրա տեսած գդալ^պատա^
ոաքաղների նոր էսքիզներն է հիշեցնում,
֊ յուղով տապակած թյունոս' ու ձիթապտուղներ քաշելով իր.
ափսեի մեջ, Պաուլան անուշադիր լսում էր Ռաուլին,

* ^ա նա զա ն խոբսքիկներ
' սուպ'. ահայօթուհի»
թարխունով ճու$ո
եռա գույն սա յա թ
պանիլժէեր
ւ^հւբա պաղպաղակ
թ խ վ ա ծք, քա ղքրավենֆք
յքգեզհհ
սարէէ թր՛քողի
1ի,էար1էեր (ֆրա%ա.)է
1Ա
 Սարլսս Լոպեսն անօրինակ խանդավառոէթյամբ էր հա մա կ֊
վել, և նրա սովորաբար չափավոր ախորժակը էր
գինեսոուսի մեջ թաթախած ծովախեցգետնիկների և մայոնեզով
նեխուրի բուրմունքներիը։
Յ ֊ր դ սեղան^ Խորխեն մատը տանում է անուշեղենի ա փ սե֊
ների վրայով, և Սլաուդիան ժպտալով հավանություն տվեը այդ
տիեզերական ընտրությանը,
Պերսիոն խորասուզված հետազոտում էր գինու' շշի պ ի ֊
տա կը և ն ախքան ըմպանակի մեջ բերնեբերան Լ9^^1ր»
բռներ լույսի դեմք ապա երկար հոտոտեր,
Մեդրւսնոն նայում էր մետրդօթելին, ստ իր հերթին նայում
էր սպասարկող մատուրողին, որը նայում էր իր մատուըարա֊
նինւ
Օրդու համար կարագ քսելով հարին, Ալաոլղիան մ տածում
էր հետնտխաճաշյա քնի մասին, անշուշտ, Օի^^յ Օասարեսի
վեպիր մի հատված կարդա լուր հետո։
4 ֊ր դ սեղան^ ^^ԱՒՒ ^ԱրԸ տեղեկարրեր, որ բ ա ն ֊
ջարով սուպիր հետո ինքն սկսում՛ է զկռտալ և այդ իսկ պատ­
ճառով գերադասում է վերմիշելով արգանակըէ
Գոնյա Պեպան մի թեթև սրտխառնուք ուներ, այն դեպքում,
երբ նավը տեղիր շարժվելու մտադրություն անդամ չուներ։
նելլին նայում էր Օեբա Տրեխոյին, Կլաոլգիային և Պ տ ու֊
լային, մտածելով, որ ունևոր մարդիկ միշտ էլ ի ն չ֊ո ր ա ռա նձ֊
նահատուկ ձևով են հագնվում,
հարի բոքոնների փոքրությամբ և ինքնատիպությամբ հ ի տ ֊
րած, Ազվամազիկը խորապես հիասթափվեր, երբ բոքոններիր
մեկը կիսելուր հետո պարզեր, որ այն համատարած կողրե֊
րիր է րա ղկա ^ւծ^և խմոր ասածդ բանը բոլորովին րա րա կա ֊
յում է ներսում։
Տ^րգ սեղան' էՏ^նլով իր սեղանակիրների ըմպանակները»
դոկտոր Ռեսաելլիհ միաժամանակ նրբագեղ ձևակերպում էր իր
մտքերը Ժս Rhene“ և Բոլրգունդյան գինիների մասին։ ?
Դոն Գալոն ծպծպարնելով շրթունքները հիշերրեր մատու-
րողին, որ իր վարորդը խրիկում է ճաշելու» և այն» որ նա
առանձնապես չի բողոքում ախորժակիք,
նորան վշաարած էր» որ սեղանակիքներիք երկուսը տարեք
սենյորաներ են' հարկավոր է էուսիոյին ասել, մտածեք նա, որ
մետրդօթելին խնդրի^ փոխել նրանք տեղերը,
1ՏՅ
 Լուսիոն սպասում էր, որ իր ափսեի մեջ դնեն սարդինն ու
թյունոսը, և առաջինը նկատեք, որ սեղանը թեթևակի դողում
է, և հենք այդ խոսքի վրա կլոր լուսանքույքը երկու կիսագնդի
բաժանող աղյուսաշար խողովակը սկսեք դանդաղ սահել։

էևրախոլթյունն համընդհանուր էր։ Խորխեն ոտքի թռավ,

վազեք նայելու, թե նավն ինչպես է ետոլառաջ անում գետի
ջրերի մեջ, դոկտոր Ռեստելլիի լավատեսությունը հպանքիկ
փայլ նետեք նրա ժպտադեմ կերպարանքին, ինչը ամենևին
չանդրադարձավ դոն Գալոյի զուսպ հոոետե սության վրա։ Եվ
մի այն Մեդրանոն ու Լոպեսը լռելյայն համաձայնության գ ա ֊
լով, շարունակում էին սպասել սպայի գալստյան։ Լոպեսի
քածրաձայն հարքին ի պատասխան, մ ետրդօթելը ձեոքերը
վհատված տարածեք ե ասաք, որ կաշխատի մատոլքող ո լղա ր֊
կել սպայի ետևիք. նրան շտապևքնելու համար։ Ինչպե՚^ս թե
կաշխատի ուղարկել։ Այո, մինչև նոր կարգադրություն չիջնի,
նավախելի հետ կապը կշարունակի անկանոն մնալ։ Եվ ի^նչն
է պատճառը։ Ըստ երևույթին, տեխնիկական պատճառներով։
Առաջին անգա՚^մ է, որ ^Մալքհոլմի» վրա այսպիսի բան է
տահոլմէ Որոշ առումով^ այո։ Ինչ ասել ք’ «որոշ առումով))։
Դե, բան էր, ասաքէ
Լոպեսն իրեն հազիվ էր զսպում, որպեսզի առանք այլԼայ*
լության շրխկաքներ ճակատին^ «Գիտես ինչ, ախպերս, վ ե ր ֊
ջաքրու***», րայք դրա փոխարեն սիրալիր ընդունեք մ ա տ ո լք֊
ված պանրի կտորը,, .որը սքանչելի բուրմունք ուներ։
— Էհ, ինչ արած, — ասաք նա Մեդրանոյին։ — Ամեն ինչիք
երևում է, որ այգ հաբքը մենք ենք կարգավորելու։
— Ո ^յՏ կոնյակով սուրճը կվայելեր , — ասաք
Մեդրանոն։— Կհավաքվենք իմ խքիկում, հրավիրեքեք նաև
Կոստային։ — նա շրջվեք Կլաուդիայի հետ աշխուժորեն զրույցի
բռնված Պերսիոյի կողմը։ — Ինչպե^ս եք նայում դեպքերի այս
ընթացքին, բարեկամ։
— Ինչպես նայեմ, երբ ոչինչ չեմ տեսնում, — ասաք Պ ե ր ֊
սիոն։ — Այնքան խաշվեցի արևի տակ, սր հիմա ինձ թվում է,
թե ներսիքս Լույս եմ ճառագում։ Այղ իոկ պատճառով շատ
ավելի ես ինքս եմ դիտարկման արժանի։ Ամբողջ առավոտ
մտածում էի հրատարակչության, իմ գործատեղի մասին և ոչ
մի կերպ չէի կարողանում ուշադրությունս սևեռել որևէ կ ո ն կ ֊
134
րեա բանի վրա։ Ինչպես եդավք որ տասնվեցամյա ամենօրյա
աշխատանքս միանդա շոգիացավ, հենց հայտնվեցի դետի
վրա, գագաթս խաշող արևի ճառագայթների տակ։ Անհրաժեշտ
է մանրազնին հետազոտության ենթարկել այս երևույթի մե^
տաֆիզիկական կողմը։
— Դա , — ասաց Կլաուդիան պարզապես վարձատ րվ ած
արձակուրդ է կոչվում։
Աթիւէո Պրեսուտտին հիացական բացականչություններով
դիմավորեց սկահակներով պաղպաղակի հայտնվելը։ Հենց այդ
նույն պահին Իերա Տրեխոն նրբագեղ արհամարհանքի տեսք
ընդունելով, միայն իրեն էր հայտնի, թե ինչ ծանր զոհողու-^
թյան գնով, հրաժարվեց իր բաժին պաղպաղակից։ նահատակ­
ված հերոսի հայացքով նա հետևում էր պա։լպաղակ վայելող
Պաուլա յի ն, նելլիին և Սլաուղիա յի ն , սակայն նա [իովին հաղ­
թանակած կղհ^տր, եթե կարողանար հաշիվները մաքրել այգ
կարճ շալվարավոր ճիճվխ Խորխեի հետ, որը նրան հենց էն
գլխից սկսեց դու-ով դիմել և հիմա պաղպաղակ էր խժռում, .
ԱՂՔՒ մեկը շլած մատուցարանխ պաղպաղակով լի երկու սկա­
հակի ուղղությամբ։
Սենյորա Տրեխոն հանկարծակի^եկավ։
— Ինչպե'*ս թե, դստրիկս։ Դու պաղպաղակ չե՞ս սիրում։
— շնորհակալություն , — դիմանաշով եղբոր ամեն ինչ
հասկացող չարա խինդ հայացքին, ասաց Բերան։
— Այ քեզ հիմար աղջիկ, — ասաց սենյորա Տրեխոն ։ — Դե,
եթե պաղպաղակը քեզ դուր չի գալիս**^
Բայց հենց նա իր զանգվածեղ կրծքի առաջ դրեց սկահակը,
մետրդօթելը ճարւդկորեն խլեց պաղպաղակը նրա ձեռքից։
— Այս մեկը փոքր-ինչ հալվել է, սենյորա։ ՄյԱէսր
վերցրեք։
Հուրախություն իր զավակների և *ամուսնոմ սենյորա Տրե­
խոն թունդ կարմրեց։

Իր մահճակալի եզրին նստած Մեդրանոն օրորում էր ոտքը'

թեթևակի տ արուբերվող նավի ռիթմով։ Ռաուլի ծխամորճի
բուրմունքը նրան հիշեցնում էր Արտասահմանյան ռեզիդենտ­
ների ակումբի երեկոները, զրույցները անգլերենի իր ուսուցչի'
միստր Սքոթի հետ։ Եվ հիմա միայն հիշեց, որ թողել է Բ ուե֊
նոս Այրեսը, առանց իր ակումբակից ընկերներին աեղեկացնե-
135
ւոս նայած տրամադրության^ է^ք^թը կասեր, կամ էչ չէր
ասի նրանց։ Աչս ժամին պետք է որ Բեթինան արդեն զանգած
լինի ակումբ^ իբր թե հենց այնպես, անտարբեր տոնով։ ^Վաղը
նորից կզանգի և կհարցնի Վէլլէէ*ե կամ Մարկես Սեյին ,—
մտածեց Մեդրանոն։ — Խեղճերը չեն իմանաչու, թե ինչ պա տ ա ս֊
խանեն, և իսկապես, արածս էչ մի բանի նման չէր»։ Եմ աստ
ունեիր այդպես գաղտագողի ելնել ու փաքպչել, շահումի մասին
ձայն չհանելով։ Անցյալ գիշեր նախքան քնելը մտածեց, որ
Բեթինայի հետ մուկն ու կատու է խաղում, սարսափելի դաժան
վարվեց նրա հետ։ «Սա ոչ այնքան բաժանում էր, որքան վրի^
ժառություն , — մտածեց նա ։ —-֊ Բայց ախր ինչու, եթե նա ա՚յգ^
քան բարի հոգի ունի։ Մի^թե հենց դրա համար})։ Մտածեց
նաև, Որ վերջին ժամանակներս Բեթինայի թերություններն էր
տեսնում միայն^ արտակարգ կսպիտ ու սովորական ախտանիշ։
Օրինակ, այն հանգամանքը, որ Բեթինան չէր համակերպվում
ակումբի հետ։ «Թե դու ինչ արտասահմանցի ես, — բացա­
կանչում էր նա գրեթե հայրենասիրական պաթոսով։ — Բուե*-
նոս Այրեսի բազմազան ակումբները թողած, քեզ ես
գրինգոների մեջ**,})։ Ցավալի էր մտածել, որ այսօրինակ նա­
խադասություններն են պատճառը, որ նրանք այլևս չեն հան­
դիպելու։ Վերջ։ Էլ վերջ։
— Եկեք ' խոցված արժանապատվություն չխաղանք ,—
կտրուկ ընդմիջեց 1ոպեսը։ — Անչափ ցավալի բան կստացվի,
եթե սկզբից ևեթ փչացնենք այս զվարճությանը։. Այսուհանդերձ,
ձեռքներս ծալած նստել նույնպես չենք կարող։ Ենձ այդ դիրքն
սկսում է հոգնեցնել և միայն աստծուն է հայտնի, թե ինչքան
եմ վրդովված։
—• Լամաձայն եմ,— ասաց Ռաոզը^ երկաթյա բռունցքը
կաշվե ձեոնոցի մեջ։ Առաջարկում եմ միասնական ուԺերաԼ
ճանապարհ հարթել դեպի ՏՅՈՇէՅ ՏՅՈՇէ0Ոա1*> հնարավորու­
թյան սահմաններում^ օգտվելով յանկիների կողմից ճապոնա­
ցիներին վերագրված ք*^ղցր^մեղցր վարվելաձևերից։
— Օն, անդր առաջ,— ասաց Լոպեսը։— Հողաչափ շնորհա­
կալ ենք ընտիր կոնյակի համար, չե։
Եվս մի-մի ըմպանակ խմելուց հետո, նրանք դուրս ելան։
Մեգրանոյի խցիկը անչափ մոտիկ էր Սթոունի դռանը, որն
արգելապատել էր ձախակողմյան միջանցքը։ Մասնագետի
* Սրբության սրրոք (լաաա)։
136
տեսք առած Ռաուլը խորասուզվեց ուսումնասիրությունների
մեջ քաշքշում էր կանաչ ներկած ի ն չ֊ո ր մի բռնակէ
Անհույս գործ է։ Բացվում է միայն ուժեղ ճնշման տակ
և այն էլ միայն որոշակի տեղից։ Արգելակման լծակը ձեզ
օրինակ։
Ջուր անցան նաև աջակողմյան միջանցքի գուոր րացելոլ
բոլոր ջանքերը։ Շեշտակի սուլոցից հանկարծակի վախեցած
շրջվեցին։ Այդպես իր ողջույնն էր հղում նրանց հուզված և
բորբոքված Ազվամազիկը։
— Ձեզ էլ չհաջողվե^^ց։ 'Բիչ առաջ ես նույնպես փորձեցին
բա յց ինչպես երևում էք այս դռներն անանցանելի են։ Անտաշները
այնպես չեն արել, որ բա ցես։ Իմ կարծիքով կորած հաշիվ է։
Իհարկե ասաց Լոպեսը։ — Իսկ ուրիշ դոների չե^ք
հանդիպել։
— Այստեղ ամեն ինչ կախարդված է ,— ուրվականի նման
հայտնվելով հանդիսավորությամբ ասաց Խորխեն։
— Ինչ դուռ, ինչ բ ա ն ,^ ասաց Աղվամազիկը։ — Տախտա^
կամածի վրա երկուսը կան, բա յց ամուր կողպված են։ Հ ե տ ա ֊
քըրքիր է, այստեղ նկուղ, կամ էշ նման բաներ չկա^ն։
— ԱրշավաԴք եք նախապատրաստում էիպիդների դեմ , —
հարցրեց Խորխեն։
— Ոնց որ թե , — ասաց Լոպեսը։ — Տեսե^^լ ես մեկնումեկին։
— Միայն երկու ֆիննի, բա յց այս կողմինները լիպիդ չեն։
Ավելի ճիշտ, դրանք կամ դլիցիդ^եր են, կամ էլ պրոտեիդներ։
— Ինչեր է դուրս տալիս այս կիստուկը,— տարակուսեց
Աղվ ամազիկը ։ — Այսօր էլի խոսում էր այդ լիպեգներից։
— ԼիՊէԴ^^Ր^Ց։ — ^բան Խորխեն։
Չգի տես ինչու Մեդրանոն անհանգիստ էր Խորխեի համարի
չէր ուզում, որ տղան միանա իրենց փնտրտուքին*
— Լսիր, քեզ կարևոր առաջադրանք ենք վստահում , —
ասաց Մեդրանոն Խորխեին։ — Գնա տախտակամած և հետևիր
դռներին։ Հենց մի բան նկատես^ երեք անդամ սուլիր, ուժեղ
սուլել դիտելս թե չէ։
— ք Ւլ գ ի ^և մ , — ամոթխած պատասխանեց Խորխեն։ —
Ատամներս իրարից շատ են հեռու։
— Սուլել չգիտելս , — ասաց Աղվամազիկը, որն եռում էր
աչքի ընկնելու ձգտումից ։ — Հլա մի դեսը նայիր։
Բութ մատն ու ցուցամատը միացրած խոթեց բերանը և մխ
ու
 այնպիսի հուժկու սուլոց արձակեց, որ բ^է^րէ ականջները
բվվացին է Խորխեն միացրեց մաաներր, բա յց հետո փոշմ անելով,
ձեռքով արեց Մեդրանոյին և հեռացավ առաջադրանքը կաաա^
րելու։
— Անցնենք մեր որոնումներին, — ասաց Լոպեսը*-^ Ավելի
լավ չէ* խմբերի բաժանվենք, ովքեր անցում կգտնեն, P^ղ
իսկույն իմաց տան մյուսներին։
— Ցնցող է , — ասաց Աղվամազիկը։ — Ոնց որ թե գողեր
ու ոստիկաններ խաղալիս լինենք։
Ծխախոտները վերցնելու համար Մեդրանոն վերադարձավ
խցիկք (հաուլը միջանցքի ծայրին նկատեց Ֆհլիպեին։ Երկնա^^
գույն ջինսով և վանդակավոր վերնաշապիկով^ նկարչագեղ
ընդգծվել էր փակ գռան ֆոնին։ (հաուլը նրան բացատրեց, թե
ինչով են զբաղված, ապա միասին ^^ղղվեցին զույգ միջանցք**
ներն իրար կապող կենտրոնական միջանցքի կողմը։
— է մեր փնտրածը, — տարակուսած հարցրեց
Ֆելիպեն։
— Ինքս էլ չգիտեմ, — ասաց Ռաուլը։*— նավախել մտնելու
ուղխ օրինակ։
— Երևի այսպիսի մի տեղ է, մի քիչ ավելի կամ պակաս։
— Չի բացառվում է (^այց քանի որ արգելված է այնտեղ
մտնել, արդեն շատ բան է փոխվում։
— Եարծո^ւմ եք,— ասաց Ֆելիպեն ։ — Ինձ թվում է, թե
այնտեղ ի ն չ֊ո ր բան սարքին չէ։ Այսօր երեկոյան կբացեն
դոները։
— Այ, այդ ժամանակ արդեն ոչ մի տարբերություն չի
ւէնի։
—- Ահք հասկանալի է , — հետզհետե ավելի քիլ հասկանա֊
լով նրան, ասաց Ֆելիպեն։**^ Բարի, եթե այս ամենն արվում
I հանուն զվարճության, ապա վատ միտք շէ, գնանք, մեկ էլ
տեսար բոլորից շուտ մեզ հաջողվի մուտքը գտնել,
Ինչսէ միայն Լոպեսն ոլ Մեդրանոն են նույն բանն զգում,
ինչ Որ ինքխ մտածեց Ռաուլը։ Մյուսների համար այս ո ր ո ֊
նումները ընդամենը զվարճություն էին։ ք^Բայց դե, ի վերջո,
ինձ համար էլ սա խաղի պես մի բան է ,— մտածեց նա ։ — էլ
որն է տարբերությունը։ Հավանաբար տարբերություն կա}>։
Երբ արդեն ձախակողմյան միջանցքի վերջին էին հասել,
Ռաուլը ևս մի դուռ հայտնաբերեց։ նեղլիկ, պատերի նման
'Հ ա
ճերմակ ներկած, միջ անցքի կիսախավարի մեջ հազիվ նկա-^
տելի, խորն ընկած կողպեքով։ Առանց հույս կապելու, Ռաուլը
սեղմեց բռնակը և զգաց, թե ինչպես այն տեղի տվեց։ Դուռը
բացվեց, երևաց խավարի մեջ սուզվող մի բարակ սանդուղք։
Ֆեշիպեն սարսռալով խորը շնշեց։ Աջակողմյան միջանցքից
լսվում էին Լոպեսի և Աթիլիոյի ձայները։
— Ւմաց տաԴք նրանց , — ուշքի տակով Ֆելիպեին նայելով
հարցրեց Ռաուլը։
— Պետք չի, ավելի լավ է մենակ գնանք։
Ռաուլը սկսեց իջնել, դուռը վրա բերելով, Ֆելիպեն հետևեց
նրան։ Սանդուղքը միանում է ինչ^որ միջանցքին մանուշակա*-
գույն լապտերի կիսախավարի մեջ թաղված։ Անդուռ պատի
ետևից հետզհետե ուժգնանում էր մեքենաների բվվոցը։ Զգու^
շոբեն առաջացան և ի վերջո՞ նորից դեմ առան Սթոունի
կողպված դռանը։ Երկու կողմերում նշմարվում էին քիչ առաջ
միջանցքի ծայրին տեսածխ նման դռներ։
— Ա**ջը թե ձախը ,— հոյրցրեց Ռաուլը։ — 1'նքդ ընտրիր։
Ֆելիպեին տարօրինակ թվաց, որ Ռաուլը հանկարծ դուզով
դիմեց։ նույն կերպ դիմելու համարձակություն չգտնելով, նա
պարզապես ցույց տվեց ձախ դուռը։ Ֆելիպեն թեթևակի սեղմեց
բռնակը և կիսամութ սենյակի գաղջ օդը կպավ քթերին։ ճեր*^
մ ակ ներկած երկաթյա պահարաններն ու դարակները լցված
էին գործիքներով, արկղերով, մեխերի և պտուտակների տու^
փերով, դեսուդեն շաղված էին ատաղձագործի սոսնձի լոր
կտորներ, մի հնամենի կողմնացույց, մետաղի կտորտանք։
Ս*ինչ Ֆելիպեն ջնջոցով լուսանցույցի աչքն էր սրբում, Ռաուլը
բարձրացրեց մետաղյա արկղերից մեկի կափարիլը և
իոկոլյն էլ փակեց։ Մաքրված լուսանցույցի շնորհիվ, սենյակի
լուսավորությունը փոքր^ինչ ուժեղացավ, թեև նրանք արդեն
վարժվել էին ակվարիումային այս ցրված լուսավորությանը։
— նավամբարի պահեստն ^է, — քմծիծաղ ավեց Ռաուլը։ —
Առայժմ որևէ առաջխաղացում մեր գործողությունների մեջ չի
նկատվում։
— Մնաց ևս մի դուռ ,— Ֆելիպեն ծխախոտ հանեց և աոա^
ջարկեց Ռաուլին։ — Չե^ք կարծում, որ սա խորհրդավոր նավ
է։ Նույնիսկ չգիտենք, թե մեզ ուր են տանում։ Այս առիթով
հիշեցի տարիներ առաջ տեսած մի հին ֆիլմ, Ջոն Գարֆիլդն
էր խաղում։ նստեցին մի նավ, որը ոչ մի նավաստի չուներ, և
130
 ի վերջէէ, մահվան նավ ղրսրս եկավ։ Այնպիսի" իրարանցում
էր, բա յց դե այն ժամանակ ես կինոյում էի նսաածէ
— Այո, Սեթթոն Վեյնի պիեսներից է , — ասաց Ռաուլը։
Նստեց ատաղձագործի դազգահներից մեկի վրա և քթից ^ի^է
քուլաներ բաց թողեց ։ — թստ երևույթին կինոյի նվիրյալ
երկրպագու ես։
— Այո, իհարկե։
— Շսմտ ես գնում։
— Բավականաչափ։ Մհր տան կողքին ապրող մի ընկեր
էոնեմ, միշտ միասին ((ք}՝ոկա)) ենք գնում կամ կենտրոնի կի^
նոներր։ Շաբաթ իբիկվա սեանսներր անչափ զվարճալի են։
— Ւսկապե'*ս։ Սենտրոնում ընտրության հնարավորություն^-
ները մեծ են, կարելի է առավել հետաքրքրական ծրագիր ընտ^
րել,
— Այդսլես է , —- ասաց Ֆելիպեն ։ — Եսկ դո։ք հավանաբար
բավականին ուրախ ղիջերային կյանք եք վարում։
— Ոչինչ, չեմ դժգոհում։ Հիմա շատ բան է փոխվել։
^ Ահ, հասկանալի է, երբ տզամ արդն ամուսնանոէմ է*»*
Ռաուլը նայքքւմ էր նրան, ժպտում էր և ծխում։
— Սխալվում ես, ամուսնացած չեմ։
Հաճույքով էր հետևում, թե ինչպես էր կեղծ հաղով Ֆելի*'
պեն փորձում շփոթմունքը սքողել։
— Ես ուզում էի ասել, որ**»
— Գիտեմ, թե ինչ էիր ուզում ասել։ ճիշտն այն է, որ
ծնողներիդ և ք^ք^յրիկիդ ներկայությունը ֆ^ղ փ^քք^-է^Լ
կանդում է։ Այնպես չէ'*։
Անհարմար զգալով Ֆելիպեն հայացքը թեքեց։
— Ինչ արած,^— ասաց նա ։ — նրանք մտածում են, թե ես
դեռ շատ փոքր եմ և քանի որ նրանց հետս վերցնելու ի ր ա ֊
վաւևք ունեի, մի խոսքով**^
— Ինձ էլ է թվում, որ դու շատ փոքր ես, — ասաց Ռաուլը։ —
^Ոէյք ինձ համար շատ ավելի հաճելի կ[ի^եր, եթե դու
մենակ լինեիր։ Կամ էլ ինձ նման , — ավելացրեց ։ — Ա մենա ֊
հաբմարր դա է երևի, որովհետև այս նավփ վրա*** Ի վերջո,
չգիտեմ, թե ինչ ես մտածում։
Ֆելիպեին էլ դա հայտնի չէր, տզան նայում էր իր ձեռքեր ’
■ րին, ապա հայացքը կոշիկներին տարավ։ ւ^Իրեն տկլորի պես է
զգում,— մ։ոածեց Ռաուլը։ — Իսկ և իսկ քրոջ նման^ երկու կր^կի
ա
արանքում]!»։ Մեկներ ձեռքն ու շոյեր Ֆելքրպեի
մարած ու շփոթված տզան մի կողմ քաշվեր։
— Դե լավ, հաշվիր, որ հիմա գոնե մի ընկեր ունես,—
ասար Ռաոլլը։ — Դա արդեն մի բան արժե, այնպես չէ^։
Նա ծպպարրեր լեզուն և մի տանջ$սլիր, թույլ ժպիա գծա*
դրվեր ամբարտավան ձգված շուրթերի վրա։ Հոգոց հանելով
իջավ դազգահիր և պահարանները րարելոլ փորձեր արեր։
— Բարի։ Եմ կարծիքով հեռանալու ժամն է։ ճայն լսո^՞ւմ ես։
Դուռը կիսարար արերին։ Զայներր գալիս էին աջակողմյան
սեն յակներիր^ ինչ^որ անհասկանալի լեզվով էին խոսում։
— Լիոլիղներն են , — ասաց Ռաոլլը, և Ֆելիպեն զարման--
քով նայեր նրան։ — Խորխ են՝ այդպես է կոյում այս կողմի
նավաստիներին։ Պա**րզ էւ
— Դնանք, եթե ուզում եք։
Ռաոլլն հարվածով դուռը բարեր։

Նավախելին փչող քամին փոխել էր ուղղությունը և հիմա

դեմ հանդիման էո դուրս եկել ծովահայար ուղղություն վերր-^
րած ((Մալքհոլմին]!>։ Սենյորաներր որոշերին հեռանալ տախ^
տակամածիր, սակայն Լոլսիոն, Պերսիոն և Խռրխեն նավի րռու^
կի ամեն ածայրին կանգնած, իսկ ըսա Խորխ եի պաակերարման^
նավաքթի թեք կայմիր կառչած, հետևում էին, թե ինչպես էին
գետի ծուլրնթար ջրերը վերածվում ուռուրիկ ու կանաչ ո։լիք*ր
ների։ Լուսիոյի համար այս ամենը նորություն չէր, բավակչս*'
նրն լավ էր ճանաչում գետաբերանր և, իսքյ ջուրն էլ, ինչպես
հայտնի է, ամենուրեք նույն ջուրն է։ Ւնչ խոսք, այս ամենը
նրա սրտովն է, բ^Այր նա մտարրիւէ լսում էր Պելաիոյի բա *
րաարաթյուններն ու մեկնաբանությունները, իսկ միտքը հորա*
յի կողմն էր, որն անհասկանալի պատճառներով դերադասեր
Բեբա Տրեխոյի հետ մնալ ընթերրասրահում, թերթել ամսա*
գրերն ու տուրիստական ուղերոլյրներր։ Նա վերստին հիշեր
Նորայի շփոթված անկապ քրթմնջոցները առավոտյան արթնա-*
նալիս, համատեղ լոգանքը, սրիր այնպես համառորեն խուսա*
փում էր աղջիկը, ջրի շիթերով ողողված Նորայի մերկ մար*
մինը, նրա մեջքը օճառելու և ապա այդ սլլկուն ու ճապուկ
մերկությունն համբուրելու զսւր փորձերը։ Բայց Նորան շա *
բունակում էր չնայել տզայի մերկ մարմնին^ օճառն ու սանրը
փնտրելիս նա դեմքը շրջում էը^ կամ Էլ ձեռքով փակում աշր
ա
քերը, և քէ վերջո, տղան ստիպված եղավ սրբիչը փաթաթել
կոնքերին և դեմքի օճառափրփուրը սրբել սառը ջրով*
^ Ջրի այս հոսանքները ինձ ջրմուղի խողովակներ են
հիշեցնում, —► ասաց Պերսիոնէ
Համակ ուշադրություն դարձա ծ է Խորխեն կլանում էր բա-»
ցատրոլթյունները, հարցնում և նորից կլանում, ^
անվերապահ հիանում կախարդ Պերսիոյով, ամենագետ Պեր»»
ոիոյով։ Նրան դուր էր գալիս նաև Լուսիոն, որովհետև վեր»-
ջինս, ի տարբերություն Մեդրանոյի և Լոպեսի, ճստո կամ էլ
ճուտո չէր ասում, կամ էլ Բեբայի մոր^ իրեն պատկառազդու
տիկին երևակայող այդ հաստափոր ու ապուշ պառավի նման
չէր ասում ((պուճուրիկ))։ Բայց այս պահին օվկիանոսն էր
ամենակարևորը, որովհետև այն իսկապես օվկիանոս էր'
ջրերով, բազմաթիվ ու բազմաձև պերկեսակերպ և այլ ձկնե^
բով, մեդուզաներով ու ջրիմուռներով, ինչպես Ժյուլ Վեռնի
վեպերում և եթե բախտները բանի, գուցե կարողանան տեսնել
նաև Սան Թելմոյի կրակները։
— Պերսիո, ճի^շտ է, որ դու առաջ Սան Բ^ելմոյում էիր
ապրում։
— Այո, բտ յց տեղափոխվեցի, որովհետև խոհանոցում ա ռ ֊
նետներ էին վխտում։
— Եսկ ի"*նչ արագությամբ ենք հիմա շարժվում' մոտ ա վո֊
րապես քանի հանգույց։
Պերսիոյի հաշվարկով դուրս եկավ քսանհինգ հանգույց։
Նա իրար ետևից շարում էր գրքերից քաղած հրաշագեղ բա ­
ռերը, որոնցով այնպես հիանում էր Խորխեն' , լայնություն,
կողմնամաս, ընթացք, կառավարման Ղ^կէ նավավարության
ձեռնարկ, նավագնացություն։ Նա ափսոսանք հայտնեց առա-
գաստանավերի վերացման կապակցությամբ, այլապես կարող
էր ժամերով խոսել ռանգոուտի, մարսելի, կոնտրաֆոկաների
մասին։ Նա հիշեց ամբողջական նախադասություններ, չիմա­
նալով, թե դրանք ում են պատկանում* €րԴա վերևից ապակյա
կափարիչով ծածկված վիթխարի նակտոուզ էր' գիշերվա վարդը
. լուսավորող զույգ պղնձե լապտերները կողերին})։
ճանապարհին նրանք հանդիպեցին «Հագիսս Նիկոլաուս}),
<}Պան», ^էլ Ֆալկոն}> նավերին։ Կարծես նրանց զննելով մի
հիդրոպլան անցավ վերևից։ Հետո բացվեց աղջամուղջի գեղ-
նա*»երկնագույն երանգներով պարուրված հորիզոնը և նրանք
112
միայնակ մնացինք առաջին անգամ համակվելով մենության
զգացումով։ Ոչ ափ էր երևում^ ոչ լողանք ծովաորորներն էին
չքացել և նույնիսկ ալիքներ չէին երևում։ Կանայք վփթի^^քէք
անիվի կենտրոնը^ «ԾալքհոլմըՖք առաջանում էր դեպի հարավ։

— Ողջույն, — ասաց Ռաուլը։ — Կարելի*^ է այստեղից ն ա ֊

վախել մտնել։
Երկու նավաստիներից մեկն այնպիսի անտարբեր տեսք էր
րնդունհլ, կարծես թե ոչինչ չէր հասկանում։ Լայնաթիկունք,
հաստ կոներով, կարկառուն փորով մյուսը մի քայլ ետ գնաց
և բացեց բերանը։
— ասաց , — չկա նավախել։
— Ինչո^լ չկ ա։
—֊ Այստեղ նավախել չկա։
— Հապա որտե'*ղ է։
— Չկա նավախել։
*— Ոնց որ թե սրա ծալը պակաս կամացուկ ասաց
Ֆելիպեն ։ — Ւսկը բռի արջ, վա՛՜յ, մա յրիկ։ Մի տեսեք, թե ինչ
օձ է թևին դաջված։
— Ոա ինչ էիր ուզում, — ասաց Ռաուլը։ — Լիպիդներ
ՍՒ*
Մյուս նավաստին, համեմ ատաբար փոքրամարմինը, նա^
հանջեց սենյակի խորքը, ուր մեկ ուրիշ դուռ էր երևում։ Պատին
հենված, նա րարեհոգարար ժպտում էր։
— Սպ աներն Ո ւր ե ն ,^ հարցրեց Ռաուլը։ — Ուզում եմ
սպայի հետ խոսել։
Խոսունակ նավաստին ափերն առաջ պարզած ձեռքերը վեր
րարձրացրեց։ Նա նայում էր բռունցք արած ձեռքերը կապույտ
ջինսի գրպանները խրած, ռազմաշունչ դիրք ընդունած Ֆեյի*^
պեինէ
— Սպա կանչել, — ասաց լիպիդը ։ — Օրֆ, կանչել։
Սրֆը սենյակի խորքից ձայն տվեց, րայց Ռաուլը չգոհացավ
դրանով։ նա մանրազնին ուսումնասիրեց ձախ նավակողի
համեմատությամ բ առավել ընդարձակ այս սենյակը։ Երկու
սեղանք աթոռներ ոլ նստարաններ, ճմռթված սավաններով
չհավաքված մահճակալ, ոսկեգույն կոճգամներով պատին
ամրացրած ծովային զույգ քարտեզներ։ Անկյուններից մեկում
երևում էր նստարանին հարմարեցված հնամենի գրամոֆոնը։
14»
Սէսամաշ դորգ1էն քնած էր մի սև կատու։ Պահեստի և նավա*>
Ւ ձ Ւ ի^չ^որ մի խառնուրդի էր նման, ուր մի կերպ ր լա էին
գնում երկու նավաստիները (շերտավոր շապիկներով և պարոլդ
սինե ճենճոտ շալվարնհրովյ։ Ամեն իեչիր երևում է, որ այս^
տեղ սպա չի ապրում, երևի թե մեքենավարները,,, (քԱյսինքն,
ինչ իմանասյ թե մեքենավարները ինչպես են ապրում , — մըտ^
մըտաց Ռաուլը։ — Մեր դարաշրջանի համար Կոնրադի և Սթի*-
վենսոնի վեպերն արդեն հնացել են**,))։
— Ղե ինչք կանչեք սպային։
ասաց պերճա խոս նավաստինք^ Վ երա ֊
դառնալ նավակող։
— Ոչ։ ^ւանչեք սպային։
— Օրֆ, ^հսնշԼլ սպային։
— Հիմա։
Աշխատելով, որպեսզի նավաստիները չլսեն, Ֆելիպեն ցա ծ­
րաձայն հարցրեց Ռտուլին^ թե ավելի լավ չէ^ հեռանալ ա յս տ ե ֊
ղից և փնտրել մյուսներին։ Նա որոշակիորեն տադնապած էր
այս ձգձդված խոսակցությունից, որի մասնակիցները ոչ այն
է ուղում էին շարունակել, ոչ ։սյն է' ընդհատել։ Մարմնեղ,
դաջվածքներոէԼ նախշված նավաստին շարունակում էր անտար­
բեր նայել, բա յց Ֆելիպեն անհարմար ու կաշկանդված էր
զգամ այդ, թեև անորոշ, միաժամանակ սևեռուն հայացքից'
սիրալիր և ուսումնասիրող, բա յց այնքան սևեռուն, որ հնա­
րավոր չէր դիմակա ժ ս
— Դե ինչ, — ասաց Ռաոզր ուսերը վեր քաշելով , — երևի
ճիշտը քո ասածն է։ Գնանք փնտրենք մյուսներին։
Ֆելիպեն առաջինը դուրս եկավ։ Դռների մեջ շրջվելով,
Ռաուլը հայացքը մեխեց մարմնեղի աչքերին։
— Կանշեցեք սպային բղավեց և շրխկացրեց ։լուռը։
, —

Ֆելիպեն շարունակեց առաջանալ, իսկ Ռաուլը մի պահ անշար֊

ժացավ դռան մոտ։ Նավախցից լովեց Օրֆի ճղճղան ձայնը,
որի մեջ ծաղրական երանգներ կային։ Ւսկ մյուսն այնպես
քրքջաը, որ օդը դղրդաց ցնցումից։ Շուրթերը սեղմած, Ռաուլը
արագորեն ներս սահեց ձախակողմյան դռնից և դօլրո եկավ^
թևի տակ սեղմած թիթեղյա աուփը, որն ուսումնասիրում էր
քիչ առաջ։ Վազքով կտրելով միջանցքը, նավասանդուղքի մոտ
միացավ Ֆելիպեինէ
— Շտապիր,^ երկու-երկու աստիճան միանդամից Լ^նք
ա
տալով ասաց նաէ Կարծելով, թե հետապնդում են, Ֆելիպեն
տարակուսած շուռ եկավ։ Ալք^ՐԸ զարմանքից լռեց, երբ տե­
սավ թիթեղյա տուփը։ Բայց Ռաուլը ձեռքը դնելով նրա ուսին
առաջ հրեց։ Աղոտ ու անորոշ' Ֆելիպեն մտաբերեց, որ հենց
այս նավասանդուղքի վրա քհաուչն աոաջին անգամ «ղոլո-ով
դիմե^ նրան։

24

Մեկ ժամ անր մտնելով նավախրերն ու բարձրանա^

լով տախտակամած, բարմենն հայտնեի, որ սպան ընթերբասրա ֊
հում սպասում է ուղևորներին։ Կանանըից ոմանք աբղեն
հտսքրել էին ճշտել իրենք հարաբԼբոէ[(1յունները ծովախտի
հետ, դոն Գալոն, Պերսիոն և դոկտոր Ռեստելլին հանգստանում
էին իրենք նավախքերում և միայն Կլաուդիան և Պտուլան
միաբան տղամարդկանք, որոնք արդեն հա/Խնի էին Ռաողի
և Ֆելիպեի արշավի մանրամասները։ Չորչորուկ և զուսպ
սպան, որ սովորություն ուներ մերթընդմերթ շոյելու 3 1յ
երՕՏՏ6^ հարդարած ճերմակ մաղերը, թեև դժվարությամբ,
բա յք և բավականին տանելի մաքրությամբ ու անսխալ ար^
տահա յտվում էր իսպաներեն։ Չդիաես ինչու, Մեդրանոն որո^
շեք, որ սպան կամ հոլանդաքի է, կամ գանիաքի։
((Մաջենթա սթարի», և ((Մալքհոլմի» նավապետի անոլնիք.
Որն այս պահին ի վիճակի չէ անձամբ ողջունելոլ, սպան բո*^
լորին դիմեք հաճելի ճամ փորդութ յան մաղթանքով։ Նա իր
ափսոսանքն հայտնեք, որ պաշտոնական անհետաձգելի ք/ւ/?«>
ծերը խանգարել են նրան ավելի վաղ հանդիպելու ուղևորներին,
ինչը թեթևակի, բա յք լիովին արդարաքի անհանգստություն է
առաջ բերել նրանք շրջանում։ Արդեն արված է ամեն ինչ
ճամփորդությանն առավել հաճելի ընթաքք տալու համար,
ուղևորներին ի տնօրինություն են տրվում լողավազանը, մաբ^
զադահլիճը, խաղասրահը, սոլյարիումը, պինգ-^պոՆգի երկու
սեղան, թղթախաղի սեղան, մագնիտոֆոնը։ Մետրդօթելը
պարտավորվում է հավաքել ուղևորների ձե^վա^կեր^պած բոլոր
առաջարկություններն ու քանկությունները, • իսկ սպաներն,
ան^կաս^կած կլինեն ուղևորների արամաղրության տակ։

1 քսոզանակաձե՝—՝(ֆքանա^-^։-
էՕ^Վիճակախաղ
 մի քանիսը ծովախտով են աառապոէմ,’^.
Կլաուդիան խախտեք սպայի ելույթին հաջորդած տհաէ լռու^
թյունը ։ — Նավում բմիշկ չկա^։
Սպան հավաստիացրեց, որ բմիշկը երկար սպասեցնել չի
տա և շուտով կայցելի թե առողջներին և թե հիվանդներին։
Հարմար պահ որսալով, Մեդրանոն խոսեց։
— Դե ինչ, շատ շնորհակալ ենք ,— ասաց նա ։ — Մեկ֊ե րկու
հարց, որ կուզենայինք պարզաբանել ձեր օգնությամբ։ նախ և
առաջ կուզենայինք ճշտել դուք ձեր ցանկոլթյա^մբ եք եկել մեզ
հետ հանդիպելու, թե պարտադրված^ այստեղ ներկա սենյոր^
ներից մեկի պնդումով։ Մյուսը շատ պարզ հարց ինչո^ւ է
արգելված նավախել մտնելը։
— Իսկապես, ինչո^ւ, — բղավեց Աղվամաղիկր, որի դեմքը
ծովախտից թեթևակի կանաչ երանգ էր ստացել, բա յց իսկա*-
կան տղամարդուն վայելող կամքի գերագույն լարումով դիմա^
նում էր ոտքի վրա։
Սենյորներ,’^ ասաց սպան, — մեր հանդիպումը պիտի
Ար ավելի վաղ կայանար, բա յց տեղի չունեցավ հենց նույն այն
պատճառներով, որոնք մեզ ստիպում են*»* ժամանակավորա*^
պես դադարեցնել հաղորդակցությունը նավախելի հետ։ Այսինքն
այնտեղ առանձնապես նայելու բան էլ էկա, — հապճեպ ավե*-
Լացրեց։ — նավաստիներ, բեռներ^»* Այստեղ անհամեմատ
հարմարավետ է։
Իսկ այդ ի^նչ պատճառներ են,-֊^ Մեդրանոն։
—^ Ցավում եմ, բա յց ինձ հրամայված է՝,»
Հրամայվա^ծ։ Պատերազմի մեջ ենք, ինչ է ,— ասաց
Լոպեսը։ — Մեզ ոչ սուզանավեր են հետապնդում և դո։֊ք էէ։
հուսով եմ, սքտոմային ռումբեր, կամ էլ նման բաներ չեք տ ե ֊
ղափոխում։ Միգուցե տեղափոխո^ւմ եք,
— Օհ, ոչ։ Ի^նչ եք ասում, — առարկեց սպան։
— Իսկ Արգենտինայի կառավարությունը տեղյա^կ է, թե
ինչ պայմաններում ենք ճամփորդում , — շարունակեց Լոպեսը^
մտքի մեջ ծիծաղելով իր իսկ հարցի վրա։
նավավարձման գործարքի հետ կապված հարցերը վեր^
ջին պահին ճշտվեցին, այնպես որ ուղևորության տեխնիկական
կողմը ամբողջությամբ մենք ենք տնօրինում։ ((Մաջենթա սթարը:»,
— զուսպ հպարտությամբ ավելացրեց նա , — ուղևորներին
առաջնակարգ սպասարկման հարուստ փորձ է կուտակել։
140
 Մեդրանէէն զգալով, ոբ խոսակցությունը սկսում է պտտվել
նույն կետի շուրջը, միջամտեըա
^ Ւ^նշ է նավապետի անունը, — հո^ըըրեը։
*— Սմիթ, — ասաը սպան։ — Նավապետ Սմիթ։
^ Եմ անունիը է , — ասաը Լոպեսը և Ռտուլն ու Մեդրա-^
նոն ծիծաղեցին։
Սպային թվար, թե իրեն չեն հավատում և հոնքերը կիաեը։
— Մի ժամանակ նրան Լովաթ էին կոչում, — ասաը քհարոլը։
— Ահ, քիչ էր մնում մոռանայի, կարոտդ եմ այստեղիը հեռա*-
գրել Բուենոս Այրես։
Սպան չկարողացավ միանգամիը պատասխանել։ Ցավոք
((Մալքհոլմիյշ անթել հեռագիրը մասնավոր պատվերներ չի
ընդունում ։ Բայը Պունթա^Արենա ս հասնելուն պես կարելի է
օգտվել փոստատան ծառա յութ յունիը* ** Սակայն դատելով նա­
խադասության ավարտի ձևակերպման տոնիը, դժվար չէր
ենթադրել, որ Ռաուլն այդ շրջանում արդեն կազատվեր որևէ
մեկին հեռագիր տալու անհրաժեշաութ յունիը։
— Ժամանակավոր խոչընդոտներ են , — ավելաըրեը սպան^
ձեռքի շարժումով համակերպվելու կոշ անելով ուղևորներին։
—* Այնուհանդերձ,— հետզհետե բորբոքվելով ասաը /#/•
պեսը , — մարդկանը այս խումրը, որ հավաքվել է այստեղ, ոչ
մի ըանկություն չունի խաթարելու ուղևորության հաճույքը։
Սակայն, անձամբ ինձ համար միանգամայն անընդունելի են
թվում այն մեթոդները, որոնցով առաջնորդվում է ձեր նա վա ֊
պետը, կամ թե չգիտեմ էլ ինչպես է կոչվում նա։ Ինչու են
մեզնից թաքցնում պատճառները, որոնք հետևանքով մենք
փակված ենք^ այո, այո, և խնդրում եմ ողրերգական կեցվածք
չընդունել, փակված ենք նավի ցռուկում։
_ Եվ հետո, — ասաց Լ ո ւս ի ո նՊ ո լնթ ա *'Ա ր ենա ս ի ց հետո
ո^ւր են մեզ տանելու։ Եվ ինչու ենք այնտեղ կանգ առնելու։
— Օհ, ճապոնիա։ Խաղաղօվկիանոսյան հրաշալի ճա մփ որ֊
գությո էն է
— ճապոնիա, վայ մայրիկ , — ընցված բացականչեց Աղ^
վամազիկը ։ — Ասել է, թե Կոպակարանա չենք գնում։
— Երթուղուն հետո կանդրադառնանք, — ասաց Ռաուլը։ —
Ես ուզում եմ իմանալ, թե ինչու չի կարելի նավախել մտնել,
ինչու պիտի առնետի նման վազվզեմ դեսուդեն անցք Որոնելու
և դեմ առնեմ նավաստիներին, որոնք փակում են ճանապարհը։
147
 — Սենյորներ, սենյորներ ,*^*— հայաըքը շուրջ բոլորն Հա-
ծելով սպան որոնում էր գոնե մեկին, որը մասնակիր չէր
խոովությանր ։ — Հասկաբեր, որ մեր տեսանկյունը*.,
— Սարճ ասած, որոնք են պատճառները, — շոր կտրեր
Մեդրանոն։
Լռությունիբ հետո, որի ժամանակ պարզորոշ էովեբ բարում
ինշ֊ո ր մեկի գրած գդալի շխկոբը, սպան հիասթափված վեր
քաշեր չորչորուկ ուսերը։
— ^ վերջո, սենյորներ, պիտի խոստովանել, որ ես գերա*-
դասում էի Լռել, հաշվի առնելով, որ ղուֆ նոր֊ն որ սկսել էիք
վիճակախաղով շահած ձեր հաճելի ճամփորդությունը։ Դե ինչ,
դեռևս ուշ չէ*.* Այո, հասկանում եմ։ Ոչ մի բւորդ բան չկա
այստեղ նավակազմի մեջ տիֆի երկու դեպք է արձանագրվել։
Աոաջինը սթափվեր Մեդրանոն, և մի այնպիսի անսքող
կատաղությամբ, որ զարմանքի մեջ գրեր բոլորին։ Pшյր հտ^
զիվ էր նա սպային տեղեկարրել, որ արյունառության և ծխա^
հարման դարաշրջանը վաւլուր է անրել հոգնած ժեստով սպան
կանխեր նրան*
— ներերեք, խնդրում եմ, ես շկարողարա ճիշտ արտահայտ*^
վել։ Պիտի ասեի, որ խոսքը գնում է Տ ի ֆ ^ 2 2 4 ^ ի մասին։
Անկասկած դուք ծանոթ չեք այս հիվանդությանը և հենր այդ
պարագան մեղ կանգներրեր դժվարին կարության առջև։
Տիֆ — 2 2 4 ֊ի մասին քիշ բան է հայտնի։ Մեր բժիշկը հասու է
բուժման ամենաժամ անակակիր մեթոդներին և կիրառում է
դրանք, բայր նա գտնում է, որ ներկա պահին անհրաժեշտ է
դիմել հատուկ միջորների*,. սանիտարական կորդոնի։
—^ ^։^յր ասարեք խնդրեմ ,— ր^րբ^քվեր Պաուլան, —
դեպքում էլ ինչու դուրս եկանք Բուենոս Այրեսիր։ Ինչ է, այդ
224 կքքչերյալի մասին դուք հենր նոր իմարա"*ք։
Վաղոլր գիտեին , — ասար Լոպեսըւ — Հենր ոկզբիր ար­
գելված էր նավախելին մոտենալը։
— Եվ ի նչ։ Ա՜յդ դեպքում ինչպե**ս եղավ, որ նավահանգսաի
սանհսկիչները ձեզ թույլ տվերին դուրս գալ Ուղևորության։ Եվ.
ի գեպ, այգ ինչպես են թույլ ավել մտնել նավահանգիստ, եթե
այդպիսի ծանր հիվանդներ են եղել նա վՒ 4բ ա։
Սպան հայարքը չէր իջերնում առաստաղիր։ Տեսքի հո գնա*-
ծոլթյունն հետզհետե ավելի էր խորանում։
— Սենյորներ, մի ստիպեք ինձ տարպծվել հրամանի թույ^
Ա8
լատրելիոլթյան սահմաններիդ։ Ժամանակավոր դժվա րություն֊
ներ են, և մի քանի օրիդ, շեմ կասկածում, հիվանդները կհա ղ֊
թահարեն^^ա շրջապատի համար վտանգ ներկայադնելոլ փուլը։
Այնպես որ, առայժմ***
— Իսկ առայժմ , — ասադ Լոպեսր, — մենք լիովին իրա վա ֊
սոլ ենք մտածելու, որ մի խումբ արկածախնդիրների ձեռքն
ենք ընկել*** Այո, չե, ականջներդ ձեզ շեն խաբում։ Չուզենալով
ձեռքիդ բադ թողնել շահավետ գործարքը, դուք վերջին պահին
լռել եք նավում պատահածի մասին։ Ձեր այս նավապետ
Սմիթը առաջնակարգ ստրկավաճառ (; երևամ, իմ անունիդ
նրան կարող եք հայտնել այս ամենը։
Սպան մի քայլ ետ գնադ և դո/լադող ձայնով ասադ*
— Նավապետ Սմիթը հենդ այն հիվանդներիդ մեկն է, որը
գտնվում է առավել ծանր վիճակում։
Սպան հեռադավ^ նախքան որևէ մեկը կհասդներ խտխտել
ծանր լռությունըք
Երկու ձեռքով կառշելով բոյզրիքիդ, Աթիլիոն մի կերպ բ ա ր ձ ֊
րադավ տախտակամած և փլվեդ ճոճաթոռին^ իր մոր, գոնյա
Ռոսիտայի և Նելլիի կռղքին, որոնք հեծեծում ոլ մնշում էին
մ երթընդմ երթ։ Տարբեր ուժով էր ծովախտը գրոհել նրանդ վրա
և մինշ գոնյա Ռոսիտան սենյոր Տրեխոյին, որը նույնպես
տկարադել էր, խոստովանում էր, որ ընդամենը գլխապտույտ
ունի, նելլին և նրա մայրը շէին ազատվում շվերջադող սըրտ**
խառնուքիդ։
— Զգուշադրեդի էլ, որ սոդային շատ զոռ չտան, Ասեդին
և հիմա ստամոքսները հանգիստ շեն տալիս» Երևում է դուք
էլ եք վատ զգում, այնպես չէ^։ թարեբախտաբար գլուխս է մի
թեթև պտտվում, սրտխառնուք համարյա թե շեմ զգում, մի քիլ
անհանգիստ եմ, այդքանը* Տեսեք, թե Նելլին, խեղճ աղջիկը
ոնդ է տանջվում։ Այսօր միայն չոր բաներ եմ կերել, դրա հ ա ֊
մար էլ ամեն ինչ մնադել է ներսումս։ Հիշում եմ, մի անգամ
նավակով զբոսանքի էինք գնադել և երբ ետ վերադարձանք,
պարզվեդ, որ միայն ես եմ, որ սրտխառնուք չեմ ունեդել։ Իսկ
մնադածները, խ ե ղ ճ ե ր ը *,Ա յ, մի տեսեք, թե գոնյա Պեպան
ինչպես վատադավ։
Դույլերով և թեփով զինված ֆինն նավաստիներիդ մեկը
արագորեն վերականգնում էր տախտակամածի նախնական
ա
մաքրությունը։ Աղիողորմ ու կատաղի տնքոցներով Աղվամա^
զիկը ձեռքերով բոներ դեմքը։
— Ինչքան հասկանում եմ իմը ձովախտիր չէ ,— ասաց
կարեկցանքով իրեն նայող Նելլիին։ — Ավելի շուտ սա պաղպա^
զակի հետևանքներն եմ քաշում, ախր երկու բաժին էր ան­
տերը»*, Դու ոնց ես։
— Վատ, Աթիլիո, շատ վատ*** Հապա մայրիկին նայիր,
ոնց է տանջվում խեղճը։ Միթե հնարավոր չէ բժիշկ ' կանչել։
— Ինչ բժիշկ, ինչ բան ,— հառաչեր Աղվամազիկը։ — Եթե
նորություններն իմանաս*** Ավելի լավ է չասեմ, թե չէ նորից
կվատանաս։
— Ւ^ւ է պատահել, Աթիլիո։ Մի թաքցրու ինձնից։
Ինչու է այս նավն այսպես ճոճվում։
— Ծովային ալեբախություններ են , — ասաց Աղվամազիկը։
ձովի գծով ամեն ինչ մեզ բացատրեց։ Օֆ, տես է,
ոնց են թավալ գալիս, կարծես թե ջրի այս վիթխարի պատը
ուղիղ մեզ վրա է փլվելու*** Օծանելիք բերե^մ թաշկինակդ
թրջես։
— " հ ^վելի լոյվ է պատմես, թե ինչ է պատահել։
^ Դե, ինչ ասեմ , — պայքարելով կոկորդով վեր րարձրա^
ցող ինլ-որ աարորինա կ' թենիսի գնդակի նման բանի դեմ
ասաց Աղվամազիկը։ — Նավի վրա աչտուցային ժանտախտ է
սկսվել, ահա թե ինչ։

25

Պաոզայի ծիծաղով և ոչ մեկին չհասցեագրված Ղ^1Ր*^ղ Ւց

խոսքերով ընդհատված լռությունից հետո Ռաուլր վճռեց իր
նավախուց հրավիրել Մեդրանոյին, Լոպեսին և Լուսիոյին։
Ֆելիպեն, որն արդեն վայելում էր տղամարդկանց շրջապա­
տում զրուցելու և կոնյակ խմելու հաճույքը, զարմանքով նկա-
տեր, որ Ռաոլչը իրեն հրավիրելու մտադրություն անգամ չու­
նի։ Չհավատալով ինքն իրեն, նա մի քիչ էլ սպասեց, րայց
Ռաոզն առաջինր դուրս եկավ սրահից։ Վիրավորանքից համ­
րացած, ասես շալվարն հագից ընկած լիներ, Ֆելիպեն միա­
ցավ Պաուլայի, Սլաուդիայի և Խորխեի խմբին, որը պատ­
րաստվում էր* բարձրանալ տախտակամած։ Նախքան որևէ
մեկը կհասցներ բառ արտասանել, Լա աճապարանքով դուրս
150
 ելավ սրահիդ, նետվեի իր նավախուրր, որտեղիր, բարեբախտ
տա բար հալբը րաբակայում էր։ Մի այնպիսի արհամարհանք
ու հուսահատություն էր իջել վրան, որ դռանը սեղմված, ա չ ֊
քերն էր տրորում բռունցքներով։ «Ինչի տեղ է դրել իրեն, —
մտածում էր Ֆեէիպեն։ — Ինչ է երևակայում»։ Վստահ էր, որ
նրանք ժողովում քննարկվելու էր գործողությունների պլանը,
իսկ իրեն չկանշեքին։ Ծխախոտ վառեք և իսկույն էլ նետեք
մոխրամանի մեջ։ Երկրորդը կպցրեք, թայք այնքան տհաճ
թվաք, որ նետեք կրունկի տակ ու տրորեք։ Այդքան խոսք ու
զրույքիք, մտերմությունիք հետո այսպիսի բան*.* Բայք չէ որ,
երր նավասանդուղքով իջնում էին և ինքը Ռաոլլին ասաք, թե
պետք չէ^ արդյոք նախաղգուշաքնել մյուսներին, Ռաուլը մի^
անգամիք համաձայնվեք մյուսներին ձայն չտալու մտքի հետ,
կարծես թե նրա համար հաճելի էր Ֆելիպեի հետ որոնումներ
կատարելը։ եվ հետո նավաստիների դատարկ խքում ղրոլքե^
քին և էլ որ գրողի համար էր, որ սկսեք իր հետ դուզով խոսել,
եթե պիտի հետո անպետք փալասի նման նետեր մի կողմ սւ
փակվեր խքում ուրիշների հետ։ Էլ ինչու էր այն ժամանս կ
հավատաքնում, որ իբր հիմա իրենք մտերիմներ են, էլ ինչու
խոստաքավ ծխամորճ նվք։րել**. շունչը բռնվում է,
աչքերի առաջ մահճակալի շերտագծերի փոխարեն ինչ^որ
տարօրինակ շերտեր երևաքին և կպչուն շիթերը գույտեքին աչքե^
րիք ու տարածվեքին, թրջեքին երեսը։ Կատաղություն իք անզգայա^
քած ձեռքերը քսմսեք այտերին, ապա իրեն գքեք լոգասենյակ
Ա գլուխը մաքրեք սառր ջրով լեքուն կոնքի մեջ։ Ապա վ եր ա ֊
դարձավ, նստեք մահճակալի ոտնակողմում, ուր սենյորա Տրե^
խոն մի քանի մաքուր թաշկինակ ու քնաշոր էր դրել։ Վերքրեք
թաշկինակներիք մեկն ու սկսեք ուշադրությամբ զննել, քթի
տակ հայհոյելով ու ահեղ սպառնալիքներ տեղալով։ նրա ուղե­
ղում կատաղության հետ խառնված մի սրտաճմլիկ հերոսական
պատմություն էր հետզհետե ձևավորվում, ուր ինքնազոհողու^
թյան գնով նա փրկում է բոլորին, իրեն էլ հայտնի չէ թե ինչիք,
այնուամենայնիվ փրկում է և դաշույնից խոքված ընկնում
Պաուլայի և Ռաուլի ոտքերի տակ^ լսելով նրանք ափսոսանքի
և կսկիծի աղեկտուր խոսքերը, Ռաուլը դառը անհուսությամբ
կսեղմի նրա ձեռքը, իսկ Պաուլան դողաքո։լ շուրթերը կհպի
նրա սառչող ճակատին*** երախտամոռները կհամբուրեն
նրան, կսկսեն ներում հայցել, բա յք նա կլռի, ինչպես աստված^
151 ^
 ներն են լռում և կմեռնի իսկական տղամարդուն վայել աբժա*-
նապատվությամր* այս բառերը Ֆեչիպեն կարգաբել էր ինշ^որ
տեղ և չափազանր ազդվել։ Բայը մինչ իսկական տղամարդկանց
պատշաճ մահով մեռնելը, Ֆիլիպեն կհաճի լսել այդ սրիկաների
վերջին խոսքը, իսկ առայժմ կողողի նրանը արհամարհանքով և
սառը անտարբերությամբ։ Բարի լույս, ըտեսոլթյուն և վերջ։
Թող նրանք փնտրեն իրեն, վաղեն գտնելու իրենց տագնապներն
ու հոգսերը կիսելու համար և այնժամ վրա կհասնի հատուցման
ժամը։ Ահ, ձեղ այդպե^ս է թվում։ Համաձայն չեմ։ ես այլ
կերպ եմ մտածում, իսկ թե ինչպես, գա էլ իմ գործն է։ ենչ
պարտադիր է, որ ես այն կիսեմ ամեն մի պատահական մարդու
հետ։ Մինչև հիմա դուք ինձ չեք վստահել և գաղտնիքներ եք
պահել, լնայած առաջինը ես բացահա յտեցի ներքևի դուռը։
Ամեն ինչ անում ես գործն առաջ տանելու համար, իսկ
արդյո'*ւնքը։ Ւսկ եթե այնտեղ, ներքևում մեղ հետ բան պա^
տահե''ր։ Խնդացեք, ինչքան ուզում եք, բա յց ես այլևս տեղիցս
չեմ շարժվի որևէ մեկին օգնելու համար։ Ափսոս, րր նրանք
առանց իրեն կշարունակեն որոնումները, իսկ այս անտեր
տաշտակի մեջ դա թերևս միակ հետաքրքիր զբաղմունքն է։
Էհ. ինչ կա որ, այդ դեպքում ինքն էլ կկպնի այդ գործին մե-^
նակ, ինչպես սիրտը կուղի։ Ֆելիպեն հիշեց աջակողմյան նա^
վախցերի երկու նավաստիներին' մեկն ամբողջովին դ ա ջ֊
վածքներով ծածկված, մյուսը, որին Օրֆ էին կոշում, ոնց որ թե
ավելի մարդամոտ էր և, ինչ իմանաս, եթե միայնակ հանդիպեր
նրան, միգուցե,*» Ֆելիպեն պատկերացրեց, թե ինչպես է առա­
ջինը գտնում նավախել տանող նորանոր ելումուտեր։ Ահ, այո,
այնտեղ սուր վարակիչ ժանտախտն է մոլեգնում, իսկ ուղևոր֊
"I պ։^^” վ^^^^"վ*^ծ չէ դրա դեմ։ Դաշույնի հարված
ստանալ սրտիկն, թե վարակվել երկու հարյուր չգիտեմ թե ինչ
համարի ժանտախտով, ինչ տարբերություն, ի վերջո*.» Փակեց
ս^շքերը' ՊաՈւլայի ձեռքի հպումը ճակատին զգալու համար։
((Խեղճ աղա, խեղճ տղա:^,— Հայելով Ֆելիպեի ճակատխ
կմրմնջա Պաոզան։ Ֆելիպեն սողոսկեց անկողնու մեջ, ձգվեց և
շրջվեց պատի կողմը։ ((Խեղճ տղա, խիզախ տղաօ— շշնջում էր
Պաուլան շոյելով նրա ճակատը։ Ֆելիպեն փաթաթվեց վերմակի
մեջ և ձգվեց, աչքերն հառելով պատին։ Բնչ քաջն ես, փոքրիկս։
Այգ ես եմ, Ֆելիպե, ես, Ռաուլը։ Այս ինչ ես արել, արյան մեջ
կորել եսք փոքրիկս։ Չէ» չէ ես ամենևին չեմ տառապում է այգ
ա
վերքերս չեն, որ ցավում են, (հաուլ։ Ւսկ Պաուլան կասեր,
.Մ ի խոս/րրք փոքրիկս, համբերիր, այ հիմա կհանենք վերնա^
շապիկդ» և Ֆելիպեի ալքերը կփակվեին, ^իշա և ճիշտ ինչպես
հիմա, բա յց և այնպես նա պարզորոշ կտեսներ Պաուլայի և
Ո աուլի արցունքոտ աչքերը, կզգար իրեն հպվող նրանց ձեռքերի
գուրգուրանքը, ինչպես որ հիմա իր ձեռքն է զգում, սավանի
ծալքերի վրայով սահող իր իսկ ձեռքը**^

— Ի սեր աստծո ,— ասաց Ռաուլը, — հավաքիր բարությունդ

և Ֆլորենսիա ^այթինգեյթ դարձիր ծովախտից տառապող
այս խեղճ սենյորաների համար, մանավանդ Որ երեսիդ գույնն
էլ բավականին կանաչած է։
— Սաում ես , — ասաց Պաուլան։—^ Չեմ հասկանում, թհ
ինչու ես ինձ քշում իմ նավախցից։
— Որովհետև, — բացատրեց Ռաուլը,— այստեղ ռազմական
խորհրդակցություն է հրավիրվելու։ Փոքրիկ և բարեսիրտ
մրջյունի նման դուրս եկ և տառապյալներին դրամ ամին բ ա ֊
ժանիր։ ներս համեցեք, բարեկամներ, տեղավորվեցեք որտեղ
հարմար գտնեք, կարելի է նստել նաև մահճակալին։
Էոպեսը վերջինը մտաւթ հետևելով, թե ինչպես էր Պաուլան
դժկամորեն հեռանում, ձեռքին ի ն չ֊ո ր դեղահտբերի տուփ, որը
էոպեսը հանձնեց նրան իբրև ապաքինման ամենափրկիչ մի*»
ջոց։ նավախցում տարածված էր Պաուլայի բ*-ւյրը ե դա զ գ ա ց ֊
վեց ներս մտնելու հենց առաջին պահին, երբ դուռը վրա բ ե ֊
րեց* ծխախոտի թանձր ծխի և կահույքի նուրբ փայտահոտի
^իշիտ ^ բ ^ քի*^քի^ ԴիՊ^4. օծանելիքի, թաց մազերի և, ըստ
երևույթին նաև, դիմափոշու բուրմունքը։ Հիշեց նավախցի խ ոյէ֊
քում անկողնու վրա պառկած Պաուլային և հիմա այնտեղ,
Լուսիոյի կողքին նստելու փոխարեն, ձեռքերը կրծքին խաչած
կանգնեց մնաց դռան մոտ։
Ծեդրանոն և Ռաուլը գովաբանում էին «Մաջենթա սթարի»
նավախցերում տեղակայված էլեկտրասարքավորումները։ Բայց
դուռը փակվելուն պես, երբ բոլորը սպասողական հայացքներն
հառեցին Ռաուլին, վերջինս միանգամ ից ընդհատեց անհոգ
շաղակրատանքը, բացեց պահարանը^ թիթեղյա տուփը հանելու

1 Ֆչորենսիա նա չթ ի ն գե յչ — անգչուհի, գթությա ն քո ւյր , մա սնա կցել է Ղրք>*

մի պատերազմին թ թ *)*

V ա
համար։ Ապա նստեր բազկաթոռին և տուփը դնելով սեղա^
նինք սկսեր մատներով կափարիչին թմբկահարել։
—- կարծում եմք— ասաց նա , — օրվա ընթացքում մենք
բավականաչափ քննարկեցինք այն վիճակը, որի մեջ հայտնվել
ենք այս շոգենավում։ Pш յg և այնպես ձեր վերջնական տե^
սանկյունը ինձ համար այդպես էլ որոշակի չէ, ինչին և պիտի
նպաստի, իմ կարծիքով, մեր այս համաժողովը։ Եվ քանի որ
ես, ինչպես պառլամենտներում է ընդունված ասել ելույթի
խոսք եմ վերցրել, կսկսեմ իմ սեփական •կարծիքից։ Արդյոք
ձեզ հայտնի է, որ պատանի Տրեխոն և ես հույժ ուսանելի
զրույց ենք վարել այս նավի խորխորատների բնակիչներից
երկ ուսի հետ։ Տպավորությունս, որ ես ստացա այդ զրք>։֊լցից•
ավելի ճիշտ այն մթնոլորտից, որում ընթանում էր վերոհիշյալ
զրույցը, ինչպես նաև մեր գլխին սպայի կարդացած այն
հրահանգչական դասախոսությունից հետո, որին բոչորս դ ր ժ ֊
բախտություն ունեցանք մասնակցելու, ես եկա այն եղրակա՚>>
ցության, որ շոգենավում տիրոզ դրությունը առավել քան լուրջ
է և ոչ թե անհեթեթի իեչբ կարող է թվալ առաջին հայացքից։
Եարճ ասած, ես գտնում եմ, որ մենք բոլորս խաբեության զո^
հեր ենք դարձել։ 9ա յց սա ամենևին նման չէ սովորական խար^
դախոէթյան, ավելի շոլտ**^ մետաֆիզիկական բնույթ ունի, եթե
կարելի է այդպիսի անտեղի բառ գործածել։
^ հնչո^լ է անտեղի, — ասաց Մե։յրանոն։ — Ահա ևս մի
մայրաքաղաքային ինտելեկտուալ, որը խորշում է վերամբարձ
բառերից։
— Բացատրեցեք մեզ , — ասաց Լոպեսը,— թե ինչու մետա^
ֆիհխկականէ
— Որովհետև, ինչքանով ճիշտ հասկացա մեր սիրելի Կոս^
աայի միտքը, այդ ճիշտ թե սուտ կարանտինի ետևում մի բ ո ֊
Լ^բքքվյին այլ բան է թաքցրած, որն անըմբռնելի է մնում մեզ
համար, թեկուզև հենց այն պատճառով, որ բնորոշվում է խնդրո
առարկա դարձած բառով։
Էուսիոն տարակուսանքով նայում էր նրանց և եղավ մի
պահ, որ սկսեց կասկածել' լե^ն ծաղրում իրեն։ նրան կատա­
ղեցնում էր այն պարագան, որ բացարձակապես չէր հասկա­
նում, թե ինչի մասին է գնում խոսակցությունը և ի վերջո կեղծ
հազաց ու դեմքին մի այնպիսի արտահայտությոմ» տվեց, որ
164
իբր ամեն ինչ Լսում է և ամեն ինչ ընկալում։ Զգալով նրա հոգե^
վիճակը^ Լոպեսը բարեհոգաբար ձեռքը բ^րձրաըրեց*
— ե^եք մի փոքրիկ ուսումնական ծրագիր կազմենք'^ ինէ^
պես կարտահայտվեինք դոկտոր Ռեսաելլին և ես մեր պանծալի
ուսուցչանոցում։ Առաջարկում եմ փակի տակ դնել մեր մոլեգին
երևակայությունները և անցնել գործնական միջոցառումների։
Եվ այն, որ մեզ խաբում են կամ էլ խաղ են անում հետներս,
լիովին ընդունում եմ, զի կասկածում եմ, թե սպայի ելույթը
հավատ ներշնչած լինի որևէ մեկին։ Ենթադրում եմ նաև, որ
այսպես կոչված առեղծվածը շարունակում է առաջվա նման
մնալ անլուծելի։
— Ե վերջո, տիֆն է ամեն ինչի պատճառը։
— Այդպե'*ս եք կարծում։
— Իսկ ինչու չէ որ։
— Ինձ կեղծ է թվում սկզբից մինչև վերջ, — ասաց Լոպեսը։
— ^*եև դժվարանում եմ բացատրել, թե ինչու։ Ի դեպ, կ ա ս ֊
կածներիս համար կարող է հիմնավորում ծառայել այն պ ա ֊
րագան, որ Բուենոս Այրեսում մեր արտւնռոց նտվամ ուտ կ ա ֊
տարելու ժամանակ Մալքհոլմը հյուսիսային կառանամատույցում
էր կանգնած և հավատալս չի գալիս, որ այդպիսի զարհուրելի
հիվանդության երկու դեպք ունեցող նավակազմը կարողանար
այդքան հեշտ ու հանգիստ խաբել նավահանգստի ղեկա վա ֊
րությանը։
— Դա մի հարց է, որը դեռևս ճշտվելու կ^րիք ունի, —
ասաց Մեդրանոն, — իմ կարծիքով մեր ողջամտությունն ա ն ֊
պայման հաղթանակ կտոնի, եթե նրան միառժամանակ հան­
գիստ թողնենք։ Տպվում եմ այսքան հոռետես լինելուս համար,
բա յց գրեթե վստահ եմ, որ երեկ երեկոյան ժամը վեցին վ ե ր ո ֊
հիշյալ ղեկավարությունը բավականին ծանր կացության առաջ
էր կանգնած և վտանգից խուսափեցին հնարավորին չափ լա­
վագույն մեթոդով, այլ կերպ ասած, առանց խղճի խայթի և
ինքնակեղեքման։ Թեև գիտեմ, որ սա ամենևին էլ չի լուսաբա­
նում այն առեղծվածը, թե ինչպես է ժանտախտով բեռնված
Մալքհոլմը հայտնվել ն ավահանգստում։ Իայց և այս պարա­
գայում կարելի է ենթադրել նաև ինչ-Որ գաղտնի դավագրու^
թյան առկայությունը է
Հիվանգության մասին կարող էին տեղեկանալ ն ա վ ա ֊
155
մաէոէէլյ^էրւմ նավը կառանելուց հետո միայն , — ասաը Լուսիոն։
— Պարզ բան է, նման միանդամից չեն հայտնում*
— Այո, հնարավոր է, և Մաջենթա Սթարը չի ցանկացել
ձեռքից թողնել վերջին պահին առաջարկված շահավետ
գործարքը։ Ինչու չէ որ։ Նշանակում է մեզ ոչ մի տեղ Էլ չեն
տանում։ Վիճակն ուրեմն այսպիսին ք' գտնվում ենք մի նա#
վրա, որը բավականին հեռու է ափից։ Ի^նչ ենք անելու։
— Լավ, րայց սուայ(1մ անհրաժեշտ է մեկ այլ հարցի պա­
տասխանել, — ասաց Լոպեսը*— Իսկ պե"*տք է, որ մենք որևէ
բան ձեռնարկենք։ Եվ ապա միայն համաձայնեցնենք մեր գ^/ր-
ծողություննհրը։
— Ասլան ամեն ինչ բացատրում էր տիֆով,— Փ^քՐ^ի^է
շփոթված ասաց Լուսիոն*— Միգուցե լա։թէ այն ^էի^1^»
թեկուզ մի քանի օր հանգիստ մնանք։ (^ստ երևույթին ճ ա մ ֊
փորդութ յունը երկարատև է լինելու.^* Բա որ մեզ ճ ապոնիա
տանեն, ինչ վատ կլինի որ։
— Սպայի ասածը կարող է նաև սուտ լինել,— ասաց Ռ ա ֊
ուլը։
— Ինչպես թե սուտ* Ուրեմն*** տիֆ չկ^ք"*։
— Սիրելիս, սրյդ տիֆն ինձ պարզապես խաբեություն է
թէէում։ Բայց Լոպեսի նման ես էլ չեմ կարող բացատրել թե
ինչու։ Ինչպես անգլիացիներն են ասում^ / ք6շ1 Ս 1է1 քքէէյ Եօ/էՕՏ*^
— Երկուսի հետ էլ համաձայն եմ , — ասաց Մեղրանոն։ —
Չի բացառվում է որ նավի վրա հիվանդ մարգ կա, բա յց դա
հիմք չի ծէսռայում նավապետի (եթե իհարկե նա իսկապես
հիվանդ չէ յ և մնացած սպաների վարքի համար* Հենց մենք
նավ բարձրացանք, սրանք սկսեցին դես ու դեն խփվեչ պար-
զելոլ, թե ինչպես վարվեն մեզ հետ, և ամբողջ ժամանակը
ծախսվեց այդ պարզաբանո ւմների վրա։ Մենք ոչինչ էլ չէինք
կասկածի, թե նրանք իրենց փոքբ-ինչ կարգին պահեին։
Այո, խոցված ինքնասիրության խնդիրն այստեղ առկա
—

է, — ասաց Լոպեսը։— նավակազմի գռեհկության

դեմ և ընկեչ չափազանցության մեջ։ Բայց շեմ թաքցնում, փակ
դռների հանգամանքը միայն զայրացուցիչ չէ։ այստեղ մի
ուրիշ րան էլ կա։ Եվ իսկապես, ախր սա ինչ մի ճամփորգոԼ^
թյուն է։

։ Նեըքիե զգաքսղաթլոլնն է հուշում ^անգւ*)։

156
 Լոլսիոյի զարմանքը հետզհետե ավելի էր սաստկանում, ու
թեև որպես համաձայնության նշան գլուխը խոնարհել էր, բա յց
զրուցակիցների 'տրամադրությունը միշտ չէ որ հասկանալի էր
նրան։ Դե, եթե ամեն մի մանրուք սրտին մոտ ընդունեն, ապա
ամբողջ ճամփորդությունը տակնուվրա կլինի։ Դրողը տանի,
ինչ հաճելի ճամփորդություն էր սպասվում*,* Ւնչոլ են այո^
քան դյուրագրգիռ։ Ընդամենը մի դռան համար.., Տախտակա^
մ ածի վրա ջրավազան, զանազան խաղեր ու հաճելի մամ անց­
ներ, էլ ինչերի**ն է պետք նավախելը։ Շատ նավեր կան, որ^
տեղ չի թույլատրվում մոտենալ նավախելին, և ուղևորները
դրանից պատմություններ չեն սարքում։
— Եթե դա իսկապես կապված լիներ որևէ ։։ւ ռեղծվածի
հետ , — ասաց Լոպեսը նստելով Ռաուլի մահճակալի եզրին , —
բա յց դա կարող է հետևանք լինել ընդամենը կամակորության
և մեր նկատմամբ անհարգալիր վերաբերմունքի, կամ էլ նա­
վապետը մեզ սովորական բեռի տեղ է դնում, որը պիտի որո­
շակի տարածություն զբաղեցնի։ Եվ ահա հենց այստեղ է, որ
երևակայություններս սկսում են աշխատել։
■— Իսկ եթե գանք այն եզրակացության, որ գործի բնույթը
հենց այդպիսին է , — ասաց Ռաուլը,— ինչ պիտի անենք այդ
դեպքում։
— Ուղիներ կորոնենք , — չոր պա։րասխանեց Ծեդրանոն։
— Ահ։ Բարի, մի կարծիք հայտնի դարձավ, որի հետ ես
համաձայն եմ, տեսնում եմ, որ Լոպեսն էլ է կողմնակից, իսկ
դո՛՛ւք,*,
— Իհարկե, ես նույնպես ,՝—» չհապաղեց Լուսիոն, —
նախ հարկավոր է համոզվել, որ դա սովորական ,քմահաճույք
ձէ>
— Լավագույն ելքն, անշուշտ, պարտադրելն էր նրանցի
հեռագրել Բուենոս Այրես։ Սպայի բացատրությունն ինձ անհե­
թեթ թվաց, հապա էլ ինչո^^լ ին նավի վրա հեռագրասարք պա­
հում։ Ուրեմն մենք պիտի համառենք և պարզենք բուն իսկու­
թյունը, ի վերջո իմանանք, թե ինչ մտադրություն ունեն այս***
լիպիդները։
Լոպեսն ու Մեդրանոն քրքջո։ցին։
— Եկեք նախ ճշտենք մեբ բառապաշարը, — ասաց Մեդբա-
նռն , — Խորխեխ լիպիդները նավախելի նավաստիներն ենւ
157 /
 Սեղանի շուրջ լսեցի, որ գլիՁիհ^^րը սպաներն են։ Ուրեմն,
սենյորներ, մարտնլելոԼ ենք գլիցիՂ^երի դեմ։
— Մահ գլիտիդներին,— ասաց Լոպեսը։ — Ջ/րւ/ւ չէր, հր
ամբողջ առավոտ խոսում էինք ծովահենների արկածների
շուրջ»** Ւ վերջո, ենթադրենք, թե նրանք մեր հեռագիրը Բուե^
նրրս Այրես չեն ուղարկի, ինչն ինձ առավել հավանական է
թվում, քանի որ կեղտոտ գործ են բռնել և բնականաբար վա^
խենում են, որ մենք ամեն ինչ կխաոնենք իրար։ Այս պարա^
գայում չեմ կարողանում կողմնորոշվել, թե ո'*րն է լինելու մեր
հաջորդ քա յլը։
— Իսկ ես կարող եմ , — ասաց ՄԼդրանոն։ — Եվ բա վա կա ֊
նաչափ պարզորոշ։ Հարկավոր կէինի կոտրել դոներից մեկը և
զբոսնել նավախելի վրա։
— Բա որ հանկարծ վատ բան ստացվի,**— ասաց Լուսիոն։
— Գիտեք, չէ'*, որ նավի վրա կարգ ու կանոնը, օրենքները
բոլորովին ուրիշ են։ Դրան ցից խելքս բան չի կտրում, բա յց իմ
կարծիքով հարկավոր է նախօրոք ամեն ինչ չափել^ձևել և ապա
միայն խախտել սահմանները։
— Այսօրինակ պերճախոս վարմ ունքի պայմաններում էլ
ինչ է նշանակում, «խախտել սահմաններըյ>,— ասաց Ռաուլը։
— Եթե վաղը նավապետ Սմիթի մտքովն անցնի քԱ հենց այդ
պահին մի խճճված բառախաղ մտքովն անցա վ, որին մ ասնակ*
ցում էր արքայադուստր Պոքահոնտասը որը նրան հանդգնու*'
թյուն ներշնչեցի շարունակել ճամփորդությունը առանց նավա*
խցերից դուրս գալու, նա իր։սվունք կվերապահի իրեն' փակել
բո լորիս նավախցերի մեջ։
— Ձեր ելույթը Սպարտակի ոգով էր , — ասաց Լոպ եսը։^
Թե մատգ պարզես, ամբողջ ձեռքդ կուզեն' այսպես
կբարբառեր իմ բարեկամ Պրեսուտտին, որի բացակայության
առթիվ իմ խորին ափսոսանքն եմ հայտնում։
— Ես պատրաստվում էի նրան էլ ^Ր^յվիրել, — ասաց
Ռաոզը ։ — Ոոյյց դե անիրավն այնքան անտաշ է, որ**փ Ի վեր*'
ջո, մենք կարող ենք հետագայում նրան իրազեկ դարձնել մեր
ազատագրական շարմման էությանը և եզրահանգման արդ*»
յունքներին։ Հրաշալի տղա է և, ամենայն հավանականությամբ,
այս գլիցիդներն ու էիպիդները նրա շնչին էլ են նսաած։
— Այսպիսով , — ասաց Մ եգրա նոն,^ եթե ճիշտ կռահեցի'
pгiШO— գանրոլմ ենք, տիֆին առնչվող խոսքերը անհամողփչ
158
են հնչում և secundo— պիաի պնդենք^ որ վերացնեն այդ
բանտային պատնեշները և թույլատրեն շրջել նավի բոԼոր մ ա ֊
սերում ։
— ճիշտ է։ Մեթոդը^ հեռագրել մայրաքաղաք։ Հավանական
արդյունքը' րացասական։ Հետագա գործողությունը' կոտրել
դռներից մեկը^^^
— P րացառություն դռան, ամեն ինչ րավականաշափ հեշտ
է թվում , — ասաց Լոպեսըւ—^ Դուռ կոտրելը նրանց առանձ­
նապես դուր չի գա։
— Պարզ է որ գուր չի գա, ^ ա ս ա ց Լուսիոն։ — նրանք կա^
րոզ են մեզ վերադարձնել finւենnu Այրես, իսկ դա, իմ կար-
ձիքով, սարսափելի է։
՝— Խոստովանում եմ , — գրգռիչ հԽմակրանքով Լուսիոյին
նայելով ասաց Մեդրանոն, — անհեթեթ րան կստա ցվի, եթե
վաղը չէ մյուս Օրվա առավոտյան նորից հանդիպենք Պերոլի և
Ավենիդայի անկյունում։ Բայց, րարեկամս, Պերուի և Ավենի-
դայի անկյունում, րարեբախտարար, Սթոոլնի կողպված դըռ-
ները չկան։
քհաուլը րարձրացրեց ձեռքը և ինչ-որ սևեռուն գաղափար
քշելու շարժումով շփեց ճակատը ու խոսեց, տեսնելով, որ
մնա ցած րոլորը լոել են։
— Համոզվեցիք, որ իմ նախկին կանխազգացումները սկսում
են հաստատվել։ Բացառությամր Լուսիոյի, որն համակված է
հեյշաներ տեսնելու և կոտոյի հնչյուններն ըմբոշխնելու ընդու­
նելի ցանկությամբ, մյուսներս ծագող արեգակի կայսրությունը
հաճույքով զոհաբերում ենք քաղաքային սրճարանին, որի գըռ-
ները լայնորեն բացված են փողոցի վրա։ Իսկ արժե^ գնալ
նման զոհաբերության։ Ոչ, անշուշտ։ Ոչ մի դեպքում։ Եվ
Լուսիոն բացարձակապես իրավացի է իր խաղաղության կ ո ֊
շերով, զի այգ կրավորականությունը բավականին խոստում-
նալի փոխհատուցում ունի' կիմոնո, Ֆուձիյամա։ A n d y e t, an d

— Ախ, այդ նվիրական բա ռը,-^ ասաց Մեդրանոն։

— Այո, նվիրական։ Ոչ գուռն է կարևորը, սիրելի Լուսիր և
էլ ԳւՒՁՒԴ^ձրը։ Շատ հնարավոր է, ոբ այդ նավախել կոչ­
վածը մազութի ու կեղտոտ բրդի մեջ կորած մի բան է։ Եվ

^ Աքնաամենաքնիվ ^ա ն գլ,^։

ա
 տյնտեզից էլ է նույն տեսարանն երևում, ինչ որ այսաեղի^^
ծով, ծով ու էլի ծով։ And yet--*
— ^ — աւ/ա^ Մեդրանոն, — երևույթին պիտի
հաշվի նստենր մեծամասնության կարծիքի հետ։ Դո^լք էր
Ուրեմն այդ կարծիքը միասնական է։ Մնում է մի հարց^ տեղե^
կացնելո'*։ ենք այս ամենը մյուսներին թե ոչ։ Կարծում եմ,
որ առայժմ շարժե' բացառությամբ Պրեսուտտիի և Ռեստելլիիէ
Ինչպես ընդունված է ասել կարիք չկա տագնապահար անել
կանանց ու ԼրԼխաներին։
— Հավանաբար տագնապելու որևէ հիմք չի էլ լի ն ի ,~
ասաց Լոպեսր։ — Ոայց վատ չէր լինի եթե իմանա յինք, թե ինչ
է ձեռնարկվելու նման իրադրություն ստեղծվելու պարագա-^
յում։
— Ահ. դրանից հեշտ բան չկա , — ասաց Ռաոզր ։ — 'Ոանի
որ շատ եք սիրում ծովահեն^^ծովահեն խաղալ, խնդրեմ,
վերցրեք*
Եվ նա բացեց ւոուփի կափարիչը* Երևացին երսունութ
տրամաչափի երկու ռևոլվեր և երեսուներկու տրամաչափի մի
ավտոմատ ու ռոտերդամյան արտադրության հինգ տուփ փ ա մ ֊
փոլշտ։ •

26
*-^Hзsdalз#—~ ասաց նավաստիներից մեկը առանց
նկատելի ճիգի բարձրացնելով մի ահռելի գերան։ Մեխը խ ր ֊
փելով գերանի ծայրին, մյուս նավաստին կտրուկ ու չոր ա/ւ-
տաբերեց' <г5з!^« Աշխատանքները մոտենում էին ավարտին
և տախտակամածի կենտրոնում գոյանում էր կառուցվածքով
պարզ, բա յց և զարմանալիորեն հուսալի մի ջրավազան։ Մինչ
նավաստիներից մեկը մեխում էր վերջին տախտակը, մյուսը
բացում էր րրեզենտի փաթեթը և ձգում գոտիների և կապերի
օգնությամբ։ «
— Եվ սա ջրավազան են կ ո չ ո ւ մ ո ղ բ ա գ ի ն տրտնջում էր
Ազվամազիկը։ — Փալաս^փուլուսը մի' կերպ կցմցեցին, կարծես
թե գոճիներ պիտի մեչը .ֆոթացնեն։ Այնպես չէ՛*, դոՆ ՚Պ երսիո։
— Ես ընդհանրապես խորշում եմ բացօթյա լողավազան^
ներիր, — ասաց Պերսիոն։ — Մի տեղ, ուր չի բացաովում Ուրիշի
գլխի թեփ կուլ տալու հնարավորությունը։
1М
 — Չէ. մք. ասեք, աննման բան է։ Երբևէ եղե^լ եք «1)պոբ^
աիվւ9 րարրակասում»։ Եվ ախտահանում են ^եղը տեղինդ
չափսերն էլ օլիմպիական են։
—^ Օլիմպիական չափսե^^բ։ Իսկ այդ ինչ է նշանակում ։
^ Չափսեր են*», որոնք համ ապատ ասխանում են Օլիմպիա֊
կան խաղերի անցկացմանը։։ Օլիմ պիական չափսերը հրապա*
բակում են բոլոր թերթերում։ Իսկ տեսեք^ թե դրա փոխարեն
մեզ ինչ են հրամցնում^ մի քանի տախտակ ու բրեզենտ։ Էմիլիոն,
որն երկու տարի առաջ շրջել է Եվրոպայում, պատմում էր^ որ
իրենց նավի տախտակամածին կանաչ մարմարից ջրավազան
էր կաոուցվածք Թե իմանայի, որ մեզ այսպիսի բաներ են դեմ
անելու, չէի գա, արևս վկա։
Պերսիոն նայում էր Ատլանտականի ալիքներին։ Տամաքն
այլևս չէր երևում և «Մաչքհոլմըյւ) սահում էր օ։[կիանոււի հան^
դարտ քրերի, նրա մ ետաղափայլ ալիքների վրայով, որոնց
ուզաձիդ կողերը գրեթե սև երանգ ունեին։ նավն ուղեկցում էին
ընդամենը երկու որոր^ համառորեն կպած կայմի գագաթին։
— Համա թե Հատակերն են այս որորները, — ասաց Աղվա^
մազիկը ։ — Մեխ էլ տաս, կխժռեն։ Շատ եմ սիրում նայել, երբ
ձոլկ տեսած' խոյահար նետվում են ներքև։ Կտուցները նի^
զակների պես խրում են խեղճ ձկների մարմնի մեջ*,* Ե՚^նչ եք
կարծում, դելֆինների կհանդիպեինք մեր այս ճամ փորդության
ը^թ ացքում։
— Դեչֆիններիի, Երևի։
— պ^ամում էր, որ իրենց նավից անընդհատ
դելֆիններ ու թռչող ձկներ էին տեսնում։ Իսկ մենք***
— ք/*/ք վշտացեք , — ^ ^ ^ 9 Պերսիոն։ — Դեռևս առա**
ջին օրն է, ճամփորդությունը նոր է սկսՎել, ոչինչ, որ ծովախտ
տով ու այդ տհաճ նորությամբ*** Իայց հետո, վստահ եմ, որ
ամեն ինչ հունի մեջ կընկնի։
— Այսպես էլ վատ չէ։ Նոր բան կտեսնես, կսովորես, ճիշա
լեիմ ասում։ Ինչպես բանակում,** Այ թե շան կյանք էր, հա՜^
ուտելու բան չէին տալիս, իսկ զինավարժությունների Ժամանակ
հաչից գցում էին։ Հիշում եմ, մի անգամ ապուր տվեցին, որ Ւ
մեջ ամենահամեղ պատառը ճանճն էր**** ^^ձ9 փո^
խաբեն քիչ^քիչ սկսում ես կոճակներդ կարել սովորել, կով
տալ ամեն տեսակի ղիբիչ* Այստեղ էլ նույն բանն է լինելու,
ճիշոէ չե^մ ասում։
1 1 — Վիճակախաղ է51
 — Կարձոսք եմ, որ այո , — համաձայնեց Պերսիոն, հետա^
քըրքրքքլթյամբ հետևելով, թե ինչպես էին ֆինն նավաստիները
փողրակները միաընում ջրավազանին։
Բրեզենտ յա ջրավազանը լցվում էր մի զարմանահրաշ կ ա ֊
նաշ ջրով, կամ էլ ծայրահեղ դեպքում այդպես թվոլմ էր Խորխեին,
որը մագլցել էր տախտակներից մեկի վրա^ առաջինը ջուրը
նետվելու հույսով։ Ծովախտից փոքր^^ինլ ուշքի եկած տիկնայք
մոտեցել էին ջրավազանին, կատարված աշխատանքը գնահա^
տելու և ստրատեգիական դիրքեր գրավելու համարի նախքան
բոլոր լողորդները կհավաքվեին այնտեղ։ Պաոլլան նրանց եր­
կար սպասեցնել չտվեց, դանդաղորեն իջնում էր նավասանդուղք
քով, իր կարմիր բիկինին զննելու հնարավորություն ընձեռելով
համայն մարդկությանը։ Ապա հաջորդեց Ֆելիպեն^ կանալ
լողազգեստով, լոգանքի որբիշը ուսին գցած։ Խորխեի դլխ ա վո֊
րությամբ, որը խանդավառ ճիչ ու կանչով տեղյակ պահեց
բոլորին, որ ջուրը սքանչելի է, նրանք մտան լողավազան և մի
քիչ չփչփացրին նրա բավականին համեստ սահմանների մեջ։
Պաուլան Խորխեին սովորեցնում էր, թե ինչպես քիթը բռնած
սուզվեչ ջրի տակ, իսկ դեռևս մռայլ, բայց լողալու երանությանն
այլևս անկարող դիմադրելոլ Ֆելիպեն զվարթ ճիչերով մագլցում
էր գերանն ի վեր, պատրաստվելով նետվել ջուրը'' վախի և
նախազգուշական բացականչությունների աղմուկ հարուցելով
կանանց շրջանում։ Քիչ անց նրանց միացան Նելլին ու Աղվա*'
մազիկը, որը չէր դադարում քննադատական֊ա րհամ արհական
դիտողություններ նետել ջրավազանի հասցեին։ Կապույտ և
մորեգույն տարօրինակ շեղանկյուններով լողազգեստր օդա*
զրահի պես մարմնին ձգած Նելլին հարցրեց Ֆելիպեին, թե ինչու
Բերան չի լողանում, իՆչին Ֆելիպեն պատասխանեց, որ
քույրիկն հավանաբար ընկել է իր հերթական նոպայի մեջ, որի
պատճառով մնացել է նավախցում։
— Նոպանե^ր է ունենում,— շփոթահաբ հարցրեց Նելլին։
— Ռոմանտիզմ ի նոպաներ քՒթը կնճռոտելով ասաց
Ֆելիպեն ,— խեղճի տախտակներից մեկը պակաս է։
•— Օհ, ինչպես վախեցրիք։ Այնքան համակրելի է ձեր ք ո ւ յ֊
րիկը, խեղճ աղջիկ։
— Նրան դեռևս լավ չեք իմ անում* Ոնց է, հավանո^ւմ եք
ճամփորդությունը ,— հարցրեց Ֆելիպեն Աղվամազիկին։ — Հ ե ֊
տաքրքիր է, թե ինչ իմաստուն ճակատի տակ է ծնվել այս
162
 գաղափարս։ Հանդիպելու լինեմ^ մի քանի ք^ղցր բառ կասեմ,
կարող եք վստահ լինել։
— Էհ, ինչ ասեմ , — ասաք Աղվամ ազիկը փորձելով երկու
մատնեքի օգնությամբ աննկատ քիթը սրբել։ — Մի տաշտակի
չափ էլ չկա։ Եղած֊չ եղածը երեք հոգի ենք մեջը, բա յց ա ր ֊
դեն խեղդոց է, կիրակնօրյա շուկան քեզ օրինակ։ Նելլի, այս
կողմն արի, ջրի տակ լողալ սովորեցնեմ։ Մի վախենա, դդում,
արի սովորեցնեմ, թե չէ ոնց որ էսթեր Ուիշյամսը լինես։
Լողավազանի մի եզրով ֆինները հորիզոնական տախտակ
էին հարմարեցրել, որի վրա Պաուլան նստեց արևառվելու։ Մի
անգամ ևս սուզվելուց և լողորդ մարզիկների նման ֆ ո թ ա ցն ե֊
լուց հետո, Ֆելիպեն դուրս եկավ ջրից և նստեց Պաոլլայի
կողքին։
— Զեր*փ* (հաուլը շի^ ուզում լողալ։
^ Ի մ... Ես ինչ իմանամ , — ծաղրանքով ասաց Պաուլան։ —
Հավանաբար շարունակում է իր նորաթուխ բարեկամների հետ
դավեր նյութել, որի շնորհիվ նավախուցը ^խիտ սևացել է
երևի։ Ինչքան հիշում եմ, դուք չկայիք այնտեղ։
Ֆելիպեն աչքի տակով նայեց Պաուլա յի ն ։ Ոչ, չի եղել
այնտեղ, ճաշից հետո գերադասում է պառկել անկողնում ու
գիրք կարդար Ահ, իսկ ինչ է կարդում։ Տ610Օշ!օՈՇ֊ /ր
համարներից։ Շատ պատշաճ է երիտասարդ ուսանողի ը ն թ ե ր ֊
ց անության համար։ Այո, վատ չէ, այնտեղ կարելի է հանդիպել
ամ ենանշանավոր ստեղծագործությունների համառոտագրվաձ
տեքստերին։
— Համ առոտագրվա^ծ, — ծովին նայելով հարցրեց Պ ա ո լ֊
լան ։ — Ինչ խոսք, այդպես շատ ավելի հարմար է։
— Իհարկե, — ասաց Ֆելիպեն, հետզհետե ավելի համողվե-
լով, որ շեղվում է հ ո ւն ի ց ։֊֊^ Այսօրվա կյանքի պայմաններում
երկար վեպեր կարդալու ոչ մի հնար չկա։
— Բայց, ինչքան հասկացա, դո։ք առանձնապես սեր չունեք
գրքերի հանդեպ ,— լրջանալով ասաց Պաուլան, համակրանքով
նայելով Ֆելիպեին։ Տղան չափազանց ջահել էր, և մնացած
ամեն ինչն էր չափազանցի գեղեցիկ, հիմար, դատարկամիտ։
Լռելիս ի ն չ֊ո ր ներդաշնակություն էր զգացվում նրա մեջ,
դեմքը համապատասխանում էր տարիքին, սքանչելի ան տ ա ր ֊
բերությամբ կախվում էին կրծոտված եղունգներով ձեոքերըէ
Իսկ երբ խոսում էր, երբ սկսում էր փչել (ի^կ տասնվեցում խ ո ֊
163
սել նշանակում է, թե փչել) երա ամբողջ հմայքը վերանում էր
և մնում էր ընդամենը հուզիչ լինելով հանդերձ նաև նյարդայ^
նացնող խորիմաաոոլթյան հիմար հավակնությունը, մի խավաչէ
հայելի, որի մեջ Պաուլան վերստին իր դպրոցական տարիներն
էր տեսնում, ազատության տանող առաջին րայքերԸ) ա նհրա ֊
պույր վերջարանը այն պատրանքի, որն այնքան գեղեցիկ էր
թվում։ Եվ հանկարծակի խղճահարվելով, ցանկացավ շոյհյ
Ֆեյիպեի դչոլխը, ի ն չ֊ո ր խոսքեր ասեյ, որոնք վստահություն
կներշնչեին տղային։ Իսկ նա բացատրում էր Պաոլլային, որ
կարդալ իսկապես սիրում է, բա յց սովորել.., Ինչպե՞ւյ
թե։ Մի՞թե շատ չի կարդում ուսման ընթացքում։ Իհարկե, րա-
վակւսնաշափ շատ, բա յց դե դրանք ընդամենը դասագրքեր են,
քերականական վարժություններ։ Դրանք չես համեմատի Սո-
մերսեթ Մոեմի կամ էլ էրիկ" Վերիսիմոյի վեպերի հետ։ Ինչ
ճիշտ ք' ճիշտ, ինքը ոչ մի կապ չունի իր այն դասընկերների
հետ, որոնք ամբողջ օրը ճկռում են գրքերի վրա, Նախ և առաջ
հարկավոր է ապրել։ Ապրե՞լ։ Ինչպե՞ս ապրել։ Ինչ ասեմ, դե
ապրել, էլի, շրջել, տարրեր բաներ տեսնել, ճամփորդել, այ,
ինչպես հիմա, մարդկանց հետ ծանոթանալ... Մեր ուսուցիչ­
ներից մեկը' Պերալտան մեզ միշտ ասում է, որ ամենակարևորը
փորձն է։
— Ահէ փորձր, — ասաց Պաոէլան։ — Իհարկե^ կարևոր բան
է։ Իսկ ուսուցիչ Լոպեսն է'*լ է խոսում փորձի մասին։
— չի խոսում։ եթե ուզենա,** Նրա խոսքը օրենք է մեզ
համար, իսկ նա դրանով երբեք չի պարծենում։ Նրա հետ չես
զգում, թե ժամանակն ինչպես է անցնում։ Խիստ է, բան չու^
նեմ ասելու, բա յց երբ գոհ է լինում աշակերտներից, կարող է
դասի կեսը զրւոցել կիրակնօրյա ֆուտբոլային խազերի մասին։
_ ինչ եք ասում, — ասաց Պաալան։
_ Բա ոնց, Լոպեսն ուրիշ է, մերն է ոտքից գլուխ։ Նա ուր,
Պերալտան ուր։
_ Ում մաքով կանցներ, — ասաց Պաուլան։
— ք ՞/* կա։ իսկ ինչ է, չլինի թե Սև ^ատվի հետ
էիք խառնում։
— Սև Կաավի^։
— 1ա էլի, Տիգ Օձիքի։
_ Հասկացա, մյուս ուսուցչի մասին է խոսքը։
— Դե հա, Սումելլիիէ
104
 — Տէֆ չեմ խառնել, ոչ մի դեպքում։
'— Իհարկե, — ասար Ֆ ե լի պ ե ն ,^ ինչ մի խառնելու բան է։
Լոպհսն հոգի մարդ է, բոլորն են այդպես մտածում։ նույնիսկ
ես, դեպք է եղել, որ սովորել եմ նրա դասերը, պաակերարնո**ւմ
եք։ Հաճույքով ընկերություն կանեի նրա հետ, բա յը, իհարկե**^
— Այստեղ դրա հնարավորությունը կունենաք, — ասաը
Պտոլչան։ — Կան մի քանիսը, որոնք հետ արժե մտերմանալ։
Մեկը Մեդրանոն։
— ճիշտ է, բայը Լոպեսն ուրիշ է։ Զեր^^* Ռաուլն էլ է ուրիշ։
— Ֆելիպեն գլուխը կախեք և ջրի մի կաթիլ սահեք ու կաթեք
քթիբ *— Բոլորն էլ համակրելի մարդիկ են , — ասաք շփոթվելով,
— չնայած, ինչ խոսք, ինձնիք շատ են մեծ։ նույնիսկ Ռաոլլը,
որը երևի ամենաջահելն է։
— Այնքան էլ ջահել չի , — ասաք Պաուլան։ — Պահեր են
լենում, երբ նա սոսկալի ծերանում է, որովհետև շատ բան գի*
տե և անտանելի հոգնում է այն բանիք, ինչը ձեր ուսուքիչ
Պերալտան փորձ է անվանում։ Իսկ հետո հանկարծակի լափա*
գանք ջահելանում է, սկսում անհեթեթագոլյն հիմարություն­
ներ անել։— Ֆելիպեի աչքերում շփոթմունք նկատելով, Պաու*
լան լռեք* (ՀԿարծես թե կավատության ուղին եմ բռնում} —
հրճվանքով մտա ծեք նա ։ — Թող իրենք ընդհանուր լեզու գըա-
նենէ Խեղճ Նելլին կարծես համր կինոյի դերասանուհի լինի,
իսկ նշանածը խալաթով խրտվիլակի է նմանվեէ**^ Եվ ինչու
այդ երկուսը թևատակերի մազերը չեն սափրում»։

Աշխարհի ամենա առօրյա զբաղմունքի նման^ Մեդրանոն

հտկվեք տուփի վրա, ջոկեք և շալվարի ետևի գրպանը խրեք
ոևոլվերը, նախօրոք ստուգելով նրա էիքքն ու թմբուկի սարքի­
նությունը։ Լոպեսը, որը պատրաստվում էր կրկնել Մեդրանո*
յի ն, հանկարծակի Լուսիոյին հիշելով հապաղեք կեսճանապար-
հին։ Լուսիոն պարզեք ձեռքը և նույն պահին էլ ետ քաշեք^
գլուխն օրորելով։
— Գնալով ավելի ու ավելի քիշ եմ հասկանում, — ասաք
նա, —թե ինչու համար է այս ամենը։
— Էհ, դուք էլ միք վեր քնի , — շեշտված կոպտությամբ ասաք
Լոպեսը։ Վերքրեք մյուս ռևոլվերը և մեկնեք Ռաոլլին, որը
գրգռիչ ժպիտով նայում էր նրանք։
165
 — Ես հին մարդ եմ ,— ասաց Լոպեսը։ — Ավտոմատներն
ինձ երբեք գուր չեն եկել, ինչ^որ վագրենի բան կա դրանց մեջւ
Ռևոչվերի նկատմամբ համակրանքս, երևի կովբոյական ֆիլմեր
րից է գալիս։ Ես հասունացել եմ նախագանգստերական ֆիլմերի
ժամանակներում, շե։ Ուիլյամ Ս* Հարտին հիշո^լմ եք։ Տ^ար֊
մահալի է, կարծես թե հիշողությունների օր է այսօր։ նախ
ծովահեններին հիշեցինք, հիմա էլ կովբո յներին։ Եթե կարելի
է, ես կվերցնեմ փամփուշտների այս սալփը։
Պաուլան դուռը երկու անգամ թակեց և ներս մտավ, ն ր բ ա ֊
նկատորեն հասկացնելով, որ ազատեն նավախուցը, որովհետև
լողազգեստն է հագնելու։ Նկատելի զարմանքով նայեց թիթեղդ
յա տափին, որը Ռաուլը հասցրեց փակել, նայեց, բա յց ոչինչ
շասաց։ Բոլորը դուրս ելան միջանցք, իսկ Մեդրանոն ու Լոպեսը
զենքերը թաքցնելու նպատակով գնացին իրենց նավախցերլ,
ծայրաստիճան անհարմար զգալով անշնորհք ուռած գրպաննԼ^
րի համար, ուր, բացի զենքերից մտցված էին նաև փամփուշտի
տուփերը։ Ռաոլլն առաջարկեց քառորդ ժամ հետո հանդիպէ լ
րարոէմ և վերադարձավ նավախուց։ Պաուլան, որ կամացուկ
երգում էր լոգասենյակում, լսեց, թե ինչպես է Ռաուլը բացում
պահարանի դարակներից մեկը։
*— Ինչ է նշանակում այդ զինապահեստը։
^ Ահ, դու գլխի ընկա'"ր, որ դա Ո13րրՕՈՏ glaceS^ չի ,—
ասաց Ռաուլը։ ւ
— Քո վերցրած իրերի մեջ ինչ^որ չեմ հիշում այդ տոլփը։
Այո, սա ռազմավար է, բարեբախտաբար^ առայժմ սառը
պատերազմի ուսղմավար։
— Եվ դուք մտադիր եք մարտնշե^լ այդ տհաճ մարդկանց
դեմ է
— Քանի դեռ չենք սպառել դիվանագիտության պաշարները,
սիրելիս։ Անշուշտ, ավելորդ է այդ մասին խոսելը, բա յց ես
խորապես երախտապարտ կլինեմ քԵզ, եթե գոլ խուսափես
կանանց և երեխաների շրջապատում հիշատակել մեր այդ ռազ^
մական նախապատրաստությունների մասին։ Ամենայն հավա^
նականությամբ այս ամենն հետագայում ընդամենը ծիծաղի
նյութ կդառնա, իսկ զենքը մենք կպահենք որպես «Մ ալքհոլ^
մով» կատարած ճանապարհորղության հիշաասէկ։ Սակայն այս

^ Շաքարաձ շագանակ ^ֆրանս,^։

166
պահին մենք ուզում ենք ինչ գնով էչ որ լինի տեսնել նավա^
խելը։
— M on tr iste co eu r b a v e a la p ou p e, m on cu o er
co n v ert de cap o ral^ , — գեղդեղաց Պաոզան, բիկինին հագած
դուրս գալով լոգասենյակիդ։ Ռաուլը հիացմունքից սուլեց։
— Մեկն էլ կկարծի, թե առ/սջին անգամ ես ինձ լողա-'
զգեստով տեսնում , — պահարանի հայելու մեջ գննելով իրեն
ասաց Պաուլան, — իսկ դու շե^ ս ուզում շարերդ էիոիէեր
*— Հետո, ի^կ հիմա հարկավոր է նախապատրաստվել գլի^
ցիդների դեմ պայքարին։ Ինչ հրաշալի ոտքեր ես վերցրել հետդ
այս ճանապարհորդության համար։
— Արդեն լսել եմ այդ մասին։ Սարող եմ քեղ համար որ*-
պես բնորդուհի ծառայել նկարիր, ինչքան սիրտդ ուզում է։
ԹեԱ, եթե չեմ սխալվում, դու արդեն մեկ ուրիշին ես ընտրել։
— Թաքցրու թունավոր խայթերդ, աստծո սիրուն, — tuuujg
Ռաուլը։ — Թե'* քեզ վրա դեռևս չի ազդել յոդով հագեցած ծովի
Օդը։ Ամեն դեպքում, ինձ հանգիստ թող, 'Պաուլա։
— Շատ լավ, sw e et prin ce^: Ցտեսություն ։ — Բացեց դուռը,
ապա շրջվելսվէ ասաց։ — Միայն թե առանց հիմ ա րու֊
P j" ւնների։ Ձեր արարքները ինձ շեն հետաքրքրում, բա յց նավի
վրա երեքդ եք միայն, որոնց հետ հնարավոր է հարաբերություն
ունենալ։ Եթե ձեզ բան պատահի*** Թույլ կտա'*ս դառնամ քո
խնամակալուհին։
— Անկասկած, եթե իհարկե ջհ կոլադներ ու ամսագրեր
առաքես ինձ։ Քեզ ասացին, որ դու պարզապես սքանչելի ես
քո այս լողազգեստով։ Ասել եմ ոնց որ թե։ Քո հայտնվելը,
հավանաբար, կբարձրացնի 'երկու ֆինների և ընկերներիցս
առնվազն մեկի տրամադրությունը։
— Կարծեմ ինչ^որ մեկը հիշատակեց թունավոր խայթերի
մասին ***— ասաց Պաուլան։ Նորից մտավ նավախուց։-^ Ա ն ֊
կեղծորեն խոստովանիր^ դու հավատացի^^ր տիֆի առասպելին։
Իհարկե, ոչ։ Իսկ չհավատալու դեպքում ավելի վատ, որովհետև
այլևս ոչ մի բանից գլուխ հանել չի լինի։
— Մանկությանս օրերին, երբ աթեիստ դառնալու ծրագրեր

^ Իմ թա խ ծոտ սիրտը փրփուր է թ քո ւմ նա վա խ ելին, զինվորի ի ձ կո֊

պիտ սիրտը ^ ֆ ր ա ն ս *)։
2 Սիրելի արքայապն (ս^նդլ^)։

167
 Էհ հղանում, նման մի բան ապրել եմ ,— ասաց Ռաուլըլ— Ահա
հենց այդ պահից էլ ծագեցին դժվարությունները։ Կարելի է
ենթադրել, որ տիֆի անվան տակ ինշ^որ մութ գործարք է
կատարվում, ասենք թե Պունթա Արենաս են տանում խոզերյ
կամ էլ Տոկիո^ բանդոնեահարներ, երկու դեպքում էլ, ինչպես
հայտնի է, խոսքը գնում է հավասարապես զզվանք հարուցող
բաների մասին։ Ես այսօրինակ բազմաթիվ հիպոթեզներ ունեմ^
մեկը մեկից զարհուրելի։
— Իսկ եթե նավախելին քղինշ էլ շկա^։ Եթե դա պարզապես
նավապետ Սմիթի քմահաճության արդյո'*ւնքն է։
— Սիրելիս, բոլորս էլ այդպես ենք կարծում։ Այս տափը
վերցնելիս ես, օրինակ, հենց այդպես էլ մէոածում էի։ Եվ
կրկնում եմ, շատ ավելի ւէատթար կլինի, եթե պարզվի, որ ն ա ֊
վա խելին ոչինչ էլ չկա։ Ես սյտրզապես այրվում եմ այնտեղ
գաճաճների խումբ տեսնելու տենչանքից, կամ գոնե Լիմբուր։?֊
յան պանրի արկղեր, ծայրահեղ դեպքում^ տախտակամած,
որի վրա առնետներ են վխտում։
Յոդը զգացնել է տալիս, — ա։ւաց Պաոլլան և փակեց
դուռը։

Անգթորեն խորտակելոէէ սենյոր Տրեխոյի և դոկտոր Ռ ե ս ֊

Ոէելլիի հույսերը, որոնք ենթադրում էին, որ իրենց մարմրող
զրույցին Մեդրանոն կենդանություն կտար, վերջինս մոտեցավ
Կլաուդիա յի ն, որը թողնելով տախտակամածի խազերը, գ ե ր ա ֊
դասել էր բարում սուրճ խ։էել։ ՝ Գարեջքւր պատվիրելով, նա
Կլաուդիա յին հպմառոտակի տեղեկացրեց իրենց կայացրած
որոշման մասին, առանց հիշատւսկելու թիթեղյա տուփը։ Նա
զմվարութ յա մ բ էր պահում խոսելու լուրջ տոնը' նրան չէր
լքում այն զգացումը, որ ինքն ի ն չ֊ո ր պատմություն է հորի*-
նում, որը, սակայն այնքան էր ճշմարտանման, որ թե պ ա տ ֊
մոգը և թե ոլնկնղիրը կարող էին յոլա գնալ առանց անհարմար
դրության մեջ ընկնելու։ Մինչ նա շարադրում էր նավախել
թափանցելու մտահղացումը հարուցող փասաարկները, իրեն
բռնեց այն մտքի վրա, որ այս պահին հանդես է գալիս գրեթե
որպես հակառակորդի ճամբարականների համախոհ, կարծես
թե կայմի գագաթին բարձրացած կարողանում էր տեսնել և
օբյեկտիվորեն գնահատել այս խաղն ամբողջոլթ յա մ բ։
— ^^ոքր֊ի նչ լրջորեն խորհելու պարագայում, այս ամենն
168
անհեթեթություն կթվա։ ճիշտն այն կլիներ, որ խնդրեինք
Խորխեին' ղեկավարել մեզ, այդպիսով կիրականանային ^նաև
նրա մտահղարոէմները, որոնք շատ ավելի իրական են, քան
թե մերը։
— ինյ իմ անաս,— ասաք կլա ոլդիա ն։^ Խորխեն էլ է զգում,
որ ինյ^որ տարօրինակ բան է կատարվում։ Մի անգամ ինձ այս^
պիսի բան ասար* (Հկարձես թե կենդանաբանական այգում ենք
գտնվում, միայն թե' դերերը փոխված են^>։ Ես նրան շատ լավ
հասկացա, որովհետև նույն բանը ես եմ 'զգում։ Pш յg և այն­
պես, արդյոք ճի^շտ ենք վարվում րնդվզելով։ Վախից չէ, որ
ասում եմ, ինձ միշտ տանջում է այն միտքը, որ մենք պատ­
րաստվում ենք քանդել մի պատ, որի հետ միասին փ^Վ կգան
նաև այս կոմեդիայի դեկորները։
— Կոմեդիայի,,, Հնարավոր բան է։ Ավելի շուտ սա ախո­
յանների խաղ է հիշեցնում։ Կեսօրին նրանք իրենց քայլն արե­
ցին և հիմա ժամ ացույցի կոճակո սեղմած սպասում են, թե
ինչով ենք պատասխանելու։ Խաղում են սսլիասէկնեբով և,,,
—' Պտրզենք, թե ինչ ասել է' խաղ։ Եմ կարծիքով այն կազ­
մում է պատրանքներից և տրանսցենդենաայնությունից զուրկ
ժամանակակից կյանքի մի մասը։ ք^ագավորին փրկելու համար
դու համաձայն ես ամեն ինչի' բա րի փիղ դառնալ կամ բարի
նավակ, քայլել հորիզոնականով կամ էլ տեղափոխություն կա­
տարել։ Ի դեպ, ^Մ ալքհոլմն» առանձնապես չի տարբերվում
^ոլենոս Այրեսից, ամեն դեպքում, այն կյանքիցֆ որը ես վարում
եմ Pniենnu Այրեսում։ Օրըստօրե այն առավել ֆունկցիոնալ
ու անդեմ է դառնում։ Օրըստօրե առավել ստվարանում են
խոհանոցում էլեկտրասարքավորումները, իսկ գրադարակումս
գրքերը։
— Փոքր-ինչ խորհրդավորություն է պակասում, որպեսզի
այստեղի կյանքը լիովին նմանվի ձեր տնային կյանքին։
— Այն կա և Խորխե ա նունն է կրում։ Կա առավել խորհըր-
դավոր բան, քան ներկա ն, որը բպորովին զուրկ է ներկայից
բացարձակ ւսսյագա ն։ Մի բան, որը կորսված է հենց ոկզբից,
մի բան, որին ես ուղղություն եմ տալիս, օգնում, ոգեշնչում,
կարծես թե հավերժորեն ինձ է պատկանելու։ Աչնինչ, մի քանի
տ։4րի հետո, ինշ-որ մի աղջնակ, որը հիմա Ինոսիտոյի արկա­
ծալին գրքերն է կարդում կամ էլ նոր-նոր ասեղնագործել է
սովորում, ի ն չ֊ո ր մի աղջնակ կխլի նրան ինձնից***
169
 — օավ չ1մ ղդէ7էմ ձեր խո սրեր ք$ մեջ^ թե'* ինձ է թվում.**
— Ինչ եք ասում, $ոյվը շատ է զգալիդ շատ է ջք*ջ^^^փք*ւի
իրական։ Խորխեն ինձ երևում է երկու աեսանկյունոյթ էսյս֊
օրվա, երբ ինձ անսահման երջանկություն է պարգևում և մեկ այլ
գալիք օրերի հեռավհրութ յոլնիք, երբ դատարկ տանը բ ա զ մ ո ֊
ցին նստած կէենի միայնակ մի պառավ։
Մեդրանոն Լք^ելյպյն գլխով արեց։ Ցերեկային լույսի տակ
Կլաուդիայի աչքերի շուրջ որոշակիորեն ընդգծվել էին մանրիկ
կնճիռները, սակայն դեմքի հոգնած արտահայտությունը շատ
ավելի բնական էր' Ռաուլ Փոստայի ընկերուհու հետ համեմատ
տածէ Ղա արդյունքն էր, կյանքի թանկ վճարված արմեքը,
մոխիրի բարակ շերտը^ հետզհետե նստող կրակի վրա։ Նրան
դուր էր գալիս Կլաուդիայի հանդարտ խոսելաձևը, թե ինչպես
էր արտասանում «եսճ֊ը ^ առանց ամբարտավանության, բա յց
և շեշտված ու այնքան հնչեղ, որ նա թաքուն հաճույքով էր
սպասում հաջորդ «ե ս })֊ ին։
— Տ ափազանց սթափ եք դատում, — ասաց Մեդրանոն։^—
Իսկ դա շատ թանկ արժե։ Կանանցից շատերն ապրում են մ ի ֊
այն ներկայով, առանց մտածելու այն մասին, որ մի գեղեցիկ
օր կորցնելու են որդիներին։ Որդիներին և ուրիշ շատ բաներ
ևս, ինչպես ես, ինչպես բոլորը։ Շախմատի տախտակի կ ո ղ ֊
քին աճում է խս*ղիգ դուրս եկած զինվորների և ձիերի բլուրը,
իսկ ապրել, նշանտկում է սևեռուն հետևել մյուսներին, որոնք
դեռևս մնացել են խաղատախտակի վրա։
— Այո, և կառուցել խախուտ անդորրի մի շինություն^
անհույս և կասկածելի ամրության հիմքերի վրա։ Օրինակ,
ասենք թե արվեստի կ^^ էլ ճամփորդությունների***
Այնուհանդերձ, դրանց^ օգնությամբ կարելի է հասնել մի զ ա ր ֊
մանահրաշ երանության, գրեթե հաստատուն վիճակի պ ա տ ֊
րանքի, որը գոհացնում և բավարարում է թե սովորական և թե,
նույնիսկ երևելի մարդկանցից շատերին,** Ոայց ես,** չգի^
տևմ, հատկապես վերջին տարիներս*** Գոհության զգացումը
ինձ ուրախություն չի բերում, հաճույքը ծնվում է տագնապի
հետ միասին և աստծուն է միայն հայտնի, ընդհանրապես ի
վիճակի եմ ուրախանալու թե ոչ։
— ճիշտն ասած, այդ ապրումներն ինձ դեռևս անծանոթ
են ,— մտախոհ ասաց Մեդրանոն։ — Ոայց ինձ թվում է, որ
կարող եմ մոտավորապես ըմբռնել։ Պիտի որ նման լինի մի
170
տակառ մեղրի մեջ լուծված մի պտղունց հալվեի։ Ւ դեպ, եթե
ինձ երբևէ հաջողվել է հալվեի համն առնել, ապա դա ինձ
միայն օգնել է առավել սրությամբ զգալ մեղրի քաղցրությունը։
— Պերսիոն կարող է ապացուցել, որ մեղրը առանձին
գեպքերում կարող է հանդես գալ որպես հալ։[եի առավել
դառը տարատեսակներից մեկը։ (^այց անգամ չթափանցելով
էլ գերտիեզերական տարածություններ, ինչպես սիրում է նա
արտահայտվել, ենթադրում եմ, որ իմ տագնապը այս վերջին
տարիներին*** Օհ, ոչ մի հետաքրքիր կամ էլ մետաֆիզիկական
բան չկա դրանում^ դա ընդամենը մի թույլ նշան է*** Առանց
որևէ լուրջ պատճառի ես սկսում եմ բորբոքվել, այնպես որ
նոէյնիսկ ինքս էլ եմ զարմանում։ ք^այց պատճառների բ ա ց ա ֊
կայոլթյունը ինձ ոչ միայն չի հանգսսէացնռւմ, այլ ընդհակա ֊
ռակը, երբեմն ավելի է բորբոքում, որովհետև, գիտեք, ես շատ
եմ վստահում ներքնազգացողությտնս։
— Եվ պիտի ենթադրել, որ այս ճամփորդությունը ևս մխ
յուրօրինակ բարիկադ է այղ տագնապի դեմ։
— ^ ե , ՀՀբարիկադը)) չափազանց հանդիսավոր է հնչում այս
պարագայում։ Հարձակման վտանգը այնքան էլ հավաստի չէ'
բարեբախտաբար ես խուսափել եմ երեխա ունեցող ա րգենտ ի֊
նոլհիների սովորական ճակատագրից։ Ընտանեկան օջախ
ստեղծելու հեռանկարը ինձ չգտյթակղեց և, հավանաբար, հենց
այդ օջախի ավերմ ան մեղքի մեծագույն մասը ինձ է բաժին
ընկնում։ Ամուսինս այդպես էլ չկարողացավ հասկանալ, թե
որն է սառնարանների նորագույն տեսակների ե կամ' Մար դել
Պլատում հանգստանալու հանդեպ իմ անտարբերության պատ­
ճառները։ Ես շպիւ^ի ամուսնանայի և վերջ, սակայն, ինձ այդ
ք^Տլի^ մղելու բազմաթիվ պատճառներ կային, որոնց թվում
նաև ծնողներիս ցանկությունը, նրանց սրտառուչ հավատն իմ
նկատմամբ*** Նրանք մահացան և հիմա ես ազատ եմ վարվելու
ըստ իմ կամեցողության***
— ք^այց դուք, գոնե ինձ վրա, այսպես կոչված, ա զատա ֊
դրված կնոջ տպավորություն ամենևին շեք թողնում , — ասաց
Մե գրանոն։ — Եվ ոչ էլ նույնիսկ խռովարարի, այն իմ աստով,
ինչը տեսնում է նրա մեջ մեր բուրժուան։ Եվ փառք ա մենա ֊
կալին' չեք սերում ազնվատոհմ ընտանիքից, անդամագրված
չեք Մայրերի Ակումբին։ Հետաքրքիրն այն է, որ ես ոչ մի
171
 կերպ չեմ կարողանում ձեզ բնորոշել և նույնիսկ չեմ էլ ափսո^
սում դրա համար։ Օրինակելի ամուսին և մայր»**
^ ք*նչքան գիտեմ, տղամարդիկ խուճապահար փախչում են
օրինակելի կանանցից ասաց Կլաոլդիան։-^ ք^ույց մինչև
ամուսնությունը։
— Եթե օրինակելի ասելով պիտի հասկանալ այն կանանց,
որոնց տանը տասներկուսն անց տասնհինգ րոպեին ճաշը
պատրաստ է, ծխախոտի մոխիրը անհրաժեշտ է թափ տալ
մոխրամաններում, իսկ շաբաթ երեկոյան ամբողջ ընտանիքով
պարտադիր անցկացնելու են (էԳրան ռեքսում))յ1>Հ ապա ես
նույն հաջողությամբ և հապճեպությամբ փախուստ կտամ
նրանցից ինչպես նախքան ամուսնությունը, այնպես էլ ա մ ուս ֊
նոլթյունից հետո, թեև, իմ կարծիքով, գործը մինչև ամուսնու֊
թյուն, ամենայն հավանականությամբ, չէր հասնի։ Սակայն
չկարծեք, թե ես բոհեմ սէյի երկրպագու եմ։ Հատուկ կեռիկ
ունեմ, ^բիը կախում եմ փողկապներս։ Սա շատ ավելի խոր
իմաստ ունի, կասկածում եմ, որ կինը*** Եթե օրինակելի է,
ապա դուրս է կանանց հաշվից։ Գրակքոսների մայրը նշանավոր
է իր որդիներով, համաշխարհային պատմությունը առավել
ցավալի տեսք կունենար, եթե բոլոի նշանավոր կանայք նման­
վեին Գրակքոսների մորը։ Ոչ, ինձ ^^րիջ բ ^ ն է շփոթեցնում^
ձեբ հավասարակշռոլթյունն ու հանդարտությունը ամենևին չեն
կապվում ձեր իսկ խոսքերի հետ։ Լավն էլ, միգուցե, դա է,
հավատացեք, որովհետև արտակարգ հավասարակշռության
վերջը, ըստ ամենայնի, սովորական ձանձրույթ է, մանավանդ
ճապոնիայի ճանապարհին։
— Օհ, յհապէէնիա է Ւնչ թե րահավատութ յա մ բ եք ասում
այդ մասին։
— հմ կարծիքով դուք էլ առանձնապես չեք հավատում ա յն­
տեղ հայտնվելու՛* գաղափարին։ Եարո^ղ եք անկեղծորեն ասել,
թե ինչ եք անում <հՄալքհոլմիճ վրա։
Սլաուդիան մտածկոտ նայեց ձեռքերին։
— Օոլորովին վերջերս մի մարդու հետ էի զրուցում , — ասաց
նա ։ — Հուսահատված մի մարդ, որի համար կյանքը խղճուկ
տարկետման նման մի բան է, որը ցանկացած պահին կարելի
է ընդհատել։ Այդ մարդն ինձ համարում է ուժի և ողջամտու-

Կինոթատրոն Բուենսս Ա յրեսում։

172
թյան մ արմնացում ք հաւէատէոմ է էնձ և վստահում
իբ բոլոր գաղտնիքները։ Չէի ուզենա, որ նա իմանար, ]քե
ինչեր եմ ասպում ձեզ, որովհետև իրուր գումարվելով երկու թու^
լու թ յ ուն կարոդ են վերածվել տհռելի ուժի և աղետի պատճառ
հանդիսանալ։ հ*իտեք, ես շատ եմ նման ռյլդ մարդուն ինձ
թվում է, որ ես արդեն հասել եմ այն սահմանին, ք*րիտ
կողմ առավել քան շոշափելի ■ առարկաները սկսում են կորցնել
իրենց իմաստը, իրենց ձևերը, սկսում են սւեղի տալ։ Ւնձ
թվում է, որ*** ես դեռևս սիրահարված եմ Լեոնին։
^ Ահ։ - ' -
— Միաժամանակ, դիտեմ նաև, որ նրան տանել շեմ կարող,
հակակրելի են անգամ նրա ձայնի հնչյունները, որ լսում եմ,
երբ նա այցելությտն է գալիս Խորխեին և խազում է նրա հետ։
Հնարավո^ր է արդյոք հասկանալ այսպիսի մի րան, հնարա^-
վո**ր է արդյոք սիրել մի մարդու, որի ներկայությամբ րոպեն
ժամ է թվում։
— իմանամ ,— շոր պատասխանեց Մեդրանոն։ — Ւմ
հոգսերը շատ ավելի պարզ բնույթ են կրում։ Ւնշ իմանամ^
կարելի է, թե չի կարելի այդպես սիրել։
Կլաոլդիան նայեց նրան և իսկույն էլ փախցրեց հայացքը։
Նա ՛լավ էր ճանաչում ա յդ մռայլ տ՜ոնը, որով սովորաբար խո^
սում են կանանց քմահաճույքներից ջղայնացած տղամարդիկ,
երբ կանայք չեն հասկանում և շեն էլ ուզում հասկանալ իրենց։
«Բոլորի նման հիստերիկ կնոջ տեղ է դնելու, — մտածեց
ուդիան առանց ափսոսանքի։ — Միգուցե իրավացի է, պետք չէր
նր ա հետ խոսել այդ^ամենի մասինճ։ Ծխախոտ խնդրեց Մեդրա*
նոյից և սպասեց, որ նա մոտեցնի կրակվառիչը։
— Անօ գուտ շաղակրատանք է ,— ասաց ^լաուդիան։-^
վաղ մանկությանս օրերին սկսնցի վեպեր կարդալ, իսկույն
ևեթ զգացի, թե ինչքան անհեթեթ են գործող անձանց խոսակ^
ցութ յունները։ Շատ պարզ պատճառովի ամենաչնշին առիթն
անդամ կարող էր հիմք հանդիսանալ, որպեսզի վերոհիշյալ
խոսակցոլթյուննեբը տեղի չունենային։ Օրինակ, ես կարող էի
մնալ նավախցամ, իսկ դուք բարում գարեջուր խմելու փոխա-^
րեն գերադասեիք զբոսանքը տախտակամածի վրա։ Արժե^
այդքան կարևորություն տալ խոսակցությանը, որը ծագել է
չափազանց անհեթեթ պաաահականոլ թյամ բ։
— Վատն այն է ,— ասաց Մեդրանոն, — որ այդ տեսակեցէք»
173
կարելի է տարածել կյանքի բոլոր դրսևորումների վրա^ անգամ
սիրո, որը ես առայժմ ամենալոլրջ և ամենաճակատագրական
երևույթն եմ համարում։ Համաձայնել ձեզ հետ, նշանակում է
գռեհկացնել ամբողջ կյանքը և մաքուր ու անկեղծ խաղը
րածել անհեթեթսւթյան։
— Ենչ կա որ , — ասաց Uլшпւդիшն։—‘ Ըսա Պերսիոյի^ ան^
հեթեթոլթյուն կոչեցյալի տակ երբեմն թաքնված է մեր տգի->
տությունը։
Մեդրանոն ոտքի ելավ, տեսնելով բար մտնող Լոպեսին և
Դաուլին, որոնք քիչ առաջ կին հանդիպել նավասանդուղքի
մոտ։ Մինչ Սլաուդիան ի ն չ֊ո ր հանդես կսկսեր թերթել, նրանք
երեքով մի կերպ հաղթահարելով սենյոր Տրեխոյի և դոկտոր
Ռեստելլիի' զրուցակից որսալու ջանքերը, մոտեցան վա ճա ռս։֊
սեղանին և մոտ կանչեցին բարմենին։ Օպերացիայի ղեկա^
վարումն իր վրա էր վերցրել Լոպեսր, և բարմենը շատ ավելի
մարդամոտ ու ղիջող դուրս եկավ, քան կո*րելի էր ենթադրել։
Նավախե'*լը։ Բանն այն է, որ հեռախոսն հիմա չի աշխատում,
իսկ մետրդօթելի կապը սպաների հետ' անմիջական է։ Այո,
մետրդօթելին պաա։[ասւոում կատարել են, իսկ այնտեղից վ ե ֊
րադառնալիս էլ, երևի, սանիտարական մշակման են ենթար^
կում, եթե իհարկե ընկնում է վտանգավոր տարածության մեջ
և ոչ թե հեռվից է շփվում հիվանդների հետ։ ^^այց դե այդ
ամենը ինչ խոսք, միայն ենթադրություններ են։
— Բացի այդ ,— հանկարծակի ավելացրեց բա րմենը—
վա Ղվանից գործելու է վարսավիրանոցը' իննից մինչև տ ա սներ֊
կուսը։
— Բարի, բա յց հիմա մենք ուզում ենք հեռագիր ուղարկել
Բուենոս Այրես։
*— Բէսյց սպան ասաց*** Սենյորներ, սպան ասաց։ Ես ի'*նչ
կարող եմ անել։ Բոլորովին վերջերս եմ աշխատանքի ընդունվել
այս նավի վրա ,— լալագին ասաց բարմենը ։ — Նավ մտել Ս ա ն֊
թոսում, երկու շաբաթ առաջ։
— Ինքնակենսագրության ժամանակը չէ ,— ասաց Ռաուլը։ —
Դուք պարզապես մեզ ցույց կտաք նավախել տանող ճա նա ֊
պարհը, կամ էլ կտանեք պետերից որևէ մեկի մոտ։
Շատ եմ ափսոսում, սենյորներ, բա յց ինձ հրամայված
էէ** ես այստեղ նոր մարդ ձ//ւ— Թուքը կուլ տվեց' նկատելով
Մեղրանո յի և Լոպեսի դեմքերի արտահա յտ ո ւթ յո ւն ը ։^ ճեղ
174
 համար կարող եմ ընդամենը մի բան անել տալ ճանա*^
սլարհը, բայք դռները փակ են և ...
— Ես էլ մի ճանապարհ գիտեմ, որը ոչ մի տեղ չի տանում է
ասաը Ռ ա ո ւլը։^ Գնանք տեսնենք, միգոլըե իմ իմաքածն է։
«Մաջենթա սթաբ^> պիտակը կրող խոհ անոք ալին
չորացնելով ձեռքերը ^ որոնք դրա կարիքը չունեին, որովհետև
բոլորովին չոր էին^, բարմենն առանք որևէ էնտուզիազմի դուրս
եկավ վաճառասեղանի ետևիք և առաջնորդեք նրանք դեպի
նավասանդուղքը է Եանգնեք դոկտոր Ռեստելլիի նավախքի
դիմաքի դռան մոտ և բանալիով րտցեք այն։ Հաս ա ռակ, րտյց
և բավականին կ^կիկ մի խոլք էր, պատին^ Վիկտոր Մանուել
Երրորդի վիթխարի նկարը և գիմակահանդեսա լին մի գդակ^
կեռիկիք կախված։ ^արմենը խոնարհ շան քսու հաճոյակատար
րոլթյա մբ ներս հրավիրեք բոլորին և դուռն անմիջապես փա*'
կեք։ Մահճակալի կողքին, մայրեփայտով երեսպատված պա^
տի վրա հազիվ նկատելի մի դռնակ կար։
^ Ւմ սենյակն է , — փափլիկ ձեռքը աջ ու ձախ տարածեմ
լով ասաք բարմենը ։ — Մետրդօթելինը նավի ձախակողմյան
հատվածում է։ Դուք լրջորեն*** Այո, բանալին նույնն է, բտյք
նախազգուշաքնում եմ, որ չի կարելի*** Սպան ասաք, ոք
— 9աք արեք, դե շուտ, — կարգադրեք Լոպ եսը։^ Եվ վերա**
դւսրձեք գարեջուր բաժանելու ծարավիք տոչորվող ծերուկնե*-
րին։ Եվ կարծում եմ, որ ամենևին էլ պւսրտադիր չէ այս բոլորի
մասին նրանք աեղյակ պահել։
— Օհ, ոչ, ես ոչինչ չեմ պատմի։
Բանալին երկու անգամ պտտվեք, և դռնակը բաքվեք դան**
ղաղորեն։ ((Այստեղ տարբեր են դժոխք տանող ուղիները,**^
մտածեք Ռաուլը։— Միայն թե գործը չավարտվի նրանով, ոբ
վերստին հանդիպենք դաջազարդ քուլին' օձապատկերներով
նախշված բազուկներով Բարոնթեին***»։ Մթին միջանքքով նա
հետևեք մյուս ներին։ ((Խեղճ Ֆելիպե, հիմա երևի կատաղություն
նիք պատերն է ճանկռում։ Բայք դե, նման բաների համար դեռևս
* շատ է ջահել***^։։ Ռաուլը ներքուստ զգում էր, որ ստում է և,
որ ախտավոր, հիվանդագին հաճույքն էր ստիպել նբտն
Ֆելիպեին ղրկել այս արկածներին մասնակցելու բավականու^
թյունիք։ ((Որպես փոխհատուքում' մենք նրան մի ուրի^ բան
կհ անձնարարենք^>— խղճահարության թեթև խայթոք
մտածեք նա։
175
 Միջանցքի արմունկի մոտ կանգ առան։ Դիմածը երեք դռներ
էինէ մեկր^ կիսարար։ Մեդրանոն կրնկի *1րա բարեր դուոը^
դատարկ արկղերով, տախտակներով և մետաղալարի փաթեթ.
ներով լքքված պահեստ էր։ Պահեստն արէջ դոներ չուներւ Եվ
մի ալն ալս պահին Ռաոլլր հիշեր, որ բարում Լոլսիոն շմիարավ
իրենր։
Մլուս երկու դռներիր մեկը փակ էր, իսկ մյուսը բարվում
էր մի նոր, առավել լուսավոր միջանրքի վրա։ կարմիր կոթերով
երեք կարիններ էին պատերիր կախված, իսկ մ իջանրքը դեմ,
էր առնում մի դռան, որի վրա գրված էր' 0 £ 0 OTTAMA
և ավելի փոքր տառերով^ Պ* Պիքվորդ։ նրանք մտան մի բ ա ֊
վականին լայնարձակ սրահ' կահավորված երկաթե պահարան֊
ներով և եռոտանի աթոռներով։ Ներսում միայն մի մարդ կար,
որը նրանք տեսնելով խիստ զարմարած ոտքի ելավ և մի քայլ
նահանջեր։ Էոպեսր նրա հետ շշուկով իսպաներեն խոսելու փորձ
արեր։ Հետո ֆրանսերեն։ Ռաոլլր հոգոր հանելով անրավ ա ն դ ֊
լերենի։
— Ա'հ, ուղևորներ, — ասար կապույտ շալվարով, կարճ
թևքերով կարմիր վերնաշապիկ հագած մարդը։ — Մուտքն
արգելված է։
— ՆերերԼք, որ ներխուժել ենք այսպես, առանր թույլտվու^^
թլան , — ասար Ռաոլլր։ — Ռադիոհեռագրիչի խրիկն ենք փ րնտ ֊
րում։ Անհետաձգելի գործ ունենք։
— Մուտքն արգելված է։ Ղուք պետք է * , * ֊- արագորեն հա*-
չարք նետեր ձախակողմյան դռանը։ Ս եդրանոն կարողարավ
հասնել դռանը' վայրկյան առաջ կանխելով նրան։ Մտերմիկ
ժպտալով, ձեռքերը շալվարի գրպանները խրած կանգներ ն ա ֊
վասէոու դիմար։
— Տօրրյր^— ասար նա ։ — Մենք անպայման պիտի մ ը տ ֊
նենք, շատ է հարկավոր։ Ւսկ դուք այնպես արեք, իբր մեզ
չեք նկատել։
Ծսէնր շևչելով նավաստին նահանջեր, մի կերպ խուսա փե֊
լով Լոպեսին բախվելուր։ Նրանք ներս անրան և հապճեպ փա­
կերին դուռը։ Հիմա արդեն գործն սկսեր հետաքրքիր րնթարք
ստանալ։
Ռվում էր, թե (քՄալքհոլմր» բաղկարած էր զուտ միջանրք-

Ներեցեք ք ա ն գ չ*^։'

176
ներիք և աչդ պարագան Լսպեսի մեչ ճգնավախքքլթչաԼ ծակոք^
ներ արթնացրեց։ Երբ առանք որևէ դռան հանդիպելու հասան
մինչև առաջին շրջադարձը, միջանցքը ողողվեց տագնապի
ազդանշան հիշեցնող զանգով։ Խլացուցիչ դնգոցը ուղիղ հինդ
վայրկյան տևեց։
— Այ թե շիլա^ջփոթ կսկսվի հիմա ,— էլ ավելի բորբոք^
վևլով ասաց Լոպ եսը։^ Շան որդի ֆիններն հիմա վայ թե չորս
կողմից վրա տան։
Միջանցքի արմունկն անցնելիս կիսաբաց դռան հանդիպեմ
ցին և Մեէլրանոն ակամա եզրակացրեց, որ նավի վրա կարդա^
պահությունն առանձնապես բարձր հիմքերի վրա չի։ Երբ էո^
պեսը բացեց դուռը' արձագանքեց կատաղի մռլտոցը։ Բացա^
հայտորեն վրդովված մի ճերմակ կատու ձգվեց և սկսեց թաթը
լիզել։ Դա ևս մի դատարկ սրահ էր, բա յց փոխարենը էրեք
դուռ ուներ, որոնցից երկուսը կողպված էին, իսկ մեկն էլ
դժվարությամբ էր բացվում։ Կատվին, որը պարզվեց էգ էր,
շոյելու համար հապաղած Ռաոլլի քթին խփեց արտաքնոցի
նեխահոտը։ ^Բալց մենք այնքան էլ շատ չենք իջել , — մտածեց
նա ։ — Երեի ցռուկի տախտակամածի մակարդակի վրա ենք,
կամ մի քիչ ներքևճ։ ճերմակ կատվի կապարո տչքերը ա ն ի ֊
մաստ համառոէթյամր հետևում էին նրանց և նախքան մ յո ւ ս ֊
ներին հետևելը, Ռաոլլր կռացավ' նրան մի անգամ ևս շոյելու։
Հեաէից լսւԼում էր զանգի ղողանջը։ Մեդրանոն ու Լոպեսը ս պ ա ֊
սում էին Ռաուլին' պաքսիմատի'. անգլերեն և գեր։էաներեն պի^
տակներով աուփերի կույտերով հեղեղված պահեստում։
— Չէի ուզենա իւաբված դուրս գալ, — ասաց Ռաուլը,—֊
թ։/ոլմ է, որ մենք վերադարձել ենք համարյա նույն
այն տեղը, որտեղից մեր երթն էինք սկսել։ Այս ղռան ետևում.**
— նկատելով սողնակը' քաշեց ։ — Ցաւէոք սրտի ես ճիշտ դուրս
եկա։
Դա այն երկու փակ դռներից մեկն էր, որին փնտրտուքի
սկզբում դեմ էին առել միջանցքի ծայրին։ Խավարն ու մ գ լա ֊
հոտը ճնշող տպավորություն էին թողնում։ Կարմիր վերնաշա֊
պիկով վա յրենուն նորից փնտրելու ոչ մի ցանկոլթ չուն չկար
նրանց մեջ։
— Ըստ էության, հիմա մեզ միայն մինոտավրոսի հետ
հանդիպելն է պակասում, — ասաց Ռաոլլը։
նա փորձեց մյուս փակ դուռը, տնտղեց երրորդը, որը բ ա ց ֊
12 — Վիճակախաղ
վէէւմ էր ղաաարկ արկղերով Աքված պահեստի վրա։ Հեովյիը
լսվում էր ճերմակ կատվի մռլտոէքը։ Ուսերը վեր քաշելով,
նրանք վերստին ձեռնամուխ եղան OTTAMA գրությունը
կրող դռան որոնումներին։
նավաստին դարձյալ նստած էր իր հին տեղում, թայը
երևում էր, որ նա ժամանակն օգտագործել էր նոր հանդիպմա­
նը նախապատրաստվելու համար։
^ ղեկավարման կամրջակ այստեղիդ չի կարելի
բարձրանալ։ Ռադիոհեռագրիչի խրիկը վերևում է։
Արժեքավոր տեղեկություն էր , — ասաք Ռաուլը, որն իր
անգլերենի իմարոլթյան շնորհիվ այս փուլում հայտնվեք առաջ­
նորդի դերում։ — Եսկ ինչպե^ս գտնենք վերոհիշյալ խքիկը^
կբարձրանաք վերև և միջանքքով կգնաք մինչև**^ Ախ։ հա,
բոլոր դռներն այնտեղ կողպված են։
—
^հսկ դուք չե'*ք կարող մեղ տանել մյուս կողմով։ Մեզ
պետք է բանակքել ղեկավարներիք մեկնումեկի հետ, քանի որ,
ինչւգես ասում եք, նավապետն հիվանդ է։
նավաստին զարմաքած նայեք Ռաուլին։ «Հիմա կասի, թե
նոր է լսում նավապետի հիվանդության մասիհյւ>— մտածեք
Ռաուլը ու հանկա րծ ակի քանկաքավ վերադառնալ բար և կոն­
յակ խմել։ Ոայք նավաստին տարակուսանքով շուրթ երբ սեղ­
մած^ լռել էր։
— Ինձ հրամայված է հսկել այս գոտին ,— ասաք նա։ —
Եթե վերևում պետք գամ, կկանչեն։ Ցավում եմ, բա յք ձեզ
ուղեկքել չեմ կարող։
— Դե, եթե չեք կարող մեզ ուղեկքել, միգուքե կրաքե'*իք
դռները։
— ք^ռւյք, սենյոր, ես բանալիներ չունեմ։ Ես ձեզ արդեն
ասաքի, որ սա է իմ տեղը։
Ռաուլը խորհրդակքեց ընկերների հետ։ Առաստաղը նրանք
երեքին հանկարծ ավելի քածր թվաք, իսկ մդլահոտր' ավելի
ճնշող։ Գլխի խոնարհումով հրաժեշտ ^տալով կարմիր վերնա­
շապիկով նավաստուն, նրանք լռելյա յն ետ շրջվեքին և առանք
որևէ խոսք փոխանակելու հասնելով բար խմիչք պատվիրեցին։
Հրաշալի արև էր շողարձակում լուսանքքներիք, արտաքոլվելով
օվկիանոսի երկնագույն ջրերում։ Առաջին կումն ըմբոշխնելով,
Մեդրանոն ափսոսանքով մտածեք նավի խորքերում վատնած
ժամանա կի մասին) «Առաքյալի տեղ եմ ինձ դրել, իսկ վերջն
178
այն է լինելու, որ սկսելու են վրաս ծիծաղել» , — մտածեց* նա։
Նրա մեջ ցանկություն արթնացավ^ զրուցել Կլաոլդիայի հետ,
ջրջեԼ տախտակամ ածի վրա, պառկել անկողնում, կարդալ ու
ծխեի հտծվ իսկապես, ինչու ենք այս ամենին այսքան լրջորեն
վերաբերվում»։՝ Հայացքներն օվկիանոսին հառած, Լոպեսն ու
Ժաուլը այնպիսի տեսք էին ընդունել, կարծես հենց նոր էին
աղատվել հեղձուկ ջրհորի և կամ կինոթատրոնի երկարատև
կալանքից, կամ էլ կերվել էին մի գրքիր։ որը հնարավոր չէր
կիսատ թողներ

Երեկոյան կողմ արևը վերքի պես կարմրեց, զովաշունչ ^ա-

մի փլեց, որը երկյուղի մեջ գցեց րրղորդներին և փախուստի
մատնեց ծովախտի իշխանությունից արդեն լիովին աղատա^
գրված տիկնանց։ Սենյոր Տրեխոն և դոկտոր Ռեստելլին ման^
րամասնորեն քննության առնելով նավի վրա ծավալված իրա^
դրությունը, եկան այն եզրակացության, որ գործերն ընդհա^
նուր առմամբ լավ են ընթանում և միակ վտանգը տիֆն է,
որը Ապառնում է նավախելից։ Դոն Գալոն ևս բաժ անում էր
նրանց կարծիքը և ըոտ ամենայնի, նրա լավատեսությունն
ուներ այն հիմնավորումը, որ մտերիմների այս եռյակը, իսկ
նր անք արդեն հասցրել էին բավականաչափ մտերմանալ,
իրենց աթոռներով տեղ էին գրուվել ցռուկի տախտակամածի
ամենածայրին, ուր օդը հեռու էր վարակվելու վտանգից։ Այն
պահին, երբ արևի ակնոցը վերցնելու համար սենյոր Տրեխոն
իր ն ավա խցիկն էր իջել, այնտեղ հանդիպեց Ֆելիպեին, որը
ցնցուղի տակ լողանում էր, նախքան կապույտ ջինսը նորից
վրան քաշելը։ Ենթադրելով, թե որդուց կարող է երիտասարդ֊
ների տարօրինակ վարքը բացատրող ի ն չ֊ո ր բաներ իմանալ
^նրանց դավադիր կերպարանքներն ու բարից գա ղանի ա նհե֊
տանալը կասկածելի էին թվացել նրան) նա նրբորեն հ ա ր ցոլ֊
փորձ արեց և իսկույն էլ տեղեկացավ^ նավյի խորխորատները
կատարած նրանց արշավանքների մասին։ Արտակարգ խ ո րա ֊
մանկ սենյոր Տրեխոն ետ կանգնեց որդուն հայրաբար խ ր ա ֊
տելոլ և գլխին քարոզ կարդալու մտքից և թողնելով նրան
հայելու դեմ ինքն իրենով հիանալու, սլացավ տախտակամած^
վերջին լուրերը հասցնելու իր մտերիմներին։ Եվ դա էր պատ^.
179
ճառը, որ երբ կես ժամ ահը ձանձրացած ու հոպնած կերպա*>
րանքով նրանը մոտեցավ Լոպեսը, սառն ու զուսպ ընդունեցին
նր ան և հայտնեցին ի գիտություն, որ ինչպես ամենուրեք,
այնպես էլ նավի վրա անհրաժեշտ է առաջնորդվել դեմոկրա*’
տական սկզբունքներրվ և որ այս հարցում մեղմացուցիչ դեպք
հանցանաց կտրող է ծառայել երիտասարդներին հատուկ տա^
քարյոլնությոլնը միայն և այլն, և այլն։ Անթարթ հայացքն հառած
հորիզոնի ուղիղ գծին, Լոպեսը խոնարհաբար ունկնդրում էր
դոկտոր Ռեստելլիի թթվաշ-^քաղցրավոէն բարոյախոսական ճառը,
որին նա շատ էր հարգում, ըստ ամենայնի սատանայի ծոցն
անմիջականորեն ուղարկելու համար* Լոպեսը բացատրեց, որ
նրանք ընդամենը մի փսքրիկ հետախուզություն են կատարել,
որովհետև նավապետի հետ տ եղի ունեցած զրu^iըիy հետո նավի
վրա ստեղծված իրադրությունը ամենևին չորոշակիացավ ու
թեև նրանց փորձը չեզրափակվեց հաջողությամբ, բա յց էլ
ավելի հիմնավորեց այն կասկածը, որ տիֆի սարսափելի հ ա ֊
մաճարակը մտացածին մի բան է։
Կռվազան աքլորի նման փետուրները Ը1/^1"վք սրին նա
հաճախակի էր նմանվում, դոն Գալոն հայտարարեց, որ նա^
ւյապետի այդքան պարղ ու հստակ բացատրություններից հ ե ֊
ւրո, միայն չափից դուրս սանձարձակ մարդկանց մեջ կարող են
ծնվել նմանօրինակ կասկածներ։ Իր հերթին նա տեղյակ պա->
^եց, որ եթե Լոպեսն իր ընկերների հետ առաջիկայում էլ է շա րո լ֊
հակելու խոչընդոտել նս/վի ղեկավարության աշխատանքներն
ու անհնազանդություն սերմ անել նավի վրա, ապա ուղևորները
կարող են շատ ցավալի փաստերի առաջ կանգնել, մի հանգա՛­
մանք, որի առիթով նա պարտավորված է համարում արտա­
հայտել իր խորին դժգոհությունը։ Գրեթե նույն կարծիքին էր
նաև սենյոր Տրեխոն, բայց Լոպեսին մոտիկից ծանոթ չլինելու
հանգամանքը քև որոշ առումով օտարականի զգացումը, որն
ուներ նա այս միջավայրում ^ ստիպեց նրան սահմանափակվել
ընդհանուր նկատառումներով, այն է^ ուղևորները մտերիմ
հարազատների նման պիտի միասնականություն հանդես բերեն
և ընդհանուր դրության վրտ ազդելու ենթակա ինչ-ինշ քայլեր
ձեռնարկելիս պարտավոր են խորհրդակցել մյուսների հետ։
— Ինչեր եք ասում,— միջամտեց Լոպեսը,— մենք բա ­
ցարձակապես ոչ մի նոր բան չիմացանք, շան պես հոգնեցինք
և ի լրումն այդ ամենին ջր**>վտզանում չփչփացնելու
180
 հաճույքից։ Էհ, միթե մեր մեղքերի դիմաց այս պատիժը ձեզ
չի գ ո հ ա ց ն ո ւմ **^ *1 ^ 1 ^ ց ր ե ց ծիձաղելով։
Նրա կարծիքով, անհեթեթ բան կլիներ ծերուկների հետ
բանավեճի բռնվելը^ մանավանդ որ մայրամուտն ու մթնշաղը
լռության և անդորրի էիԼ տրամադրում։ նա մի քանի քայլ
արեց նավաքթի ուղղությամբ և սքանչացած կանգ առավ'
հայացքը կարմրա*^մանոլշակա գույն ալիքների փրփրախաղին։
Արտակարգ խաղաղ երեկո էր և ջրերից տարածվող զովությունը
կարծես թե շոյում էր ^Մալքհոլմի» տախտակամածը։ Հեռվում,
նավի ձախակողմյան հատվածում ծխի փետրափունջ երևաց։
Լոպեսն անտարբերոլթյամբ հիշեց իր ^տունը, որը քր^ջ ե
երա ամուսնու տունն էր, ուր նա մի քանի սենյակ ուներ, այս
ժամին Ռութը ըստ սովորության գործած թիկնաթոռները դնում
էր ծածկած գավիթում, իսկ խերեկը' այգում, հիմա Գոմարան
քաղաքականության մասին է զրուցում իր գործընկեր Կարպի,^
ոյի^' կոմունիզմի խ առնաշփոթ տ արատե ս ակի կողմնա կիցի
հետ, որն այս տեսությունը քաղել էր ինչ^որ չին բանաստեղծ^
ներից, որոնք նախ անգլերեն էին թարգմանվել և ապա միայն
իսպաներեն' ((Լաութարոո^ հրատարակչության կողմից, Ռութի
երեխաները տրտմությամբ սպասում են, թհ երբ են լողանալու
թույլտվություն ստանալոլ։ Երեկ էր այս ամենը . և հիմա էլ
կրկնվում է այս ամենը այնտեղ, հեռվում, արծաթդծիրանա*'
գույն հորիզոնից այն կողմ։ ((Բոլորովին ուրիշ աշխարհ է կար*
ծե սյ»— մտածեց նա, բա յց հավանաբար մի քանի շաբաթ հետո
հիշողությունները նորից կուժգնանան, երբ ներկան կկորցնի
իր թարմությունը։ Արդեն տասնհինգ տարի է ինչ ապրում է
Ռութի տանը և տասը տարի' դասախոսում։ Տասնհինգ և տասը
տարի,*, ու հիմա, ծովում անցկացրած մի օրն ու շիկահեր
գլխով մի աղջիկ (ի դեպ շիկահերությունն այստեղ որևէ
նշանակություն չունի^, բավական էին, որպեսզի իսպառ
ջնջվեր նրա կյանքի կարևորագույն հատվածը, որպեսզի նրա
կյանքի մեկ երրորդը վերածվեր երազային ցնորքի։ Գուցե
Պէսոլլան հիմա բարում է, բա յց կարող է Ռաուլի հետ միասին
նավախցում լինել այս գեղեցիկ պահը ակամա սիրո խաղերի
է տրամադրում, երբ շուրջն ամեն ինչ թաղվում է մթության
մեջ։ Սեր վայելել հանդարտ ճոճվող նավախցում, ուր ամեն մի
առարկա, բուրմունք ու լույսի շող անդադար հիշեցնում են
անցած տարածության և քո լիակատար ազատության մասին։
18է
Ինչ խոսք, նրանք հիմա անկողնում են, և միթե կարելի է
հավատալ Պաուլայի վերամբարձ խոսքերին, անկախության
վերաբերյալ կասկածելի հայտարարություններին։ Ո*^ր տղա^
մարդը ճամփորդության կելնի այսպիսի գեղեըիկ կնոջ հետ,
որպեսզի նրա հետ ճամարտակի խեցգետինների անմահության
մասին։ Ոչինչ, թող մի քիչ ուրախանա, մի քիչ խաղ անի իր
հետ, իսկ հեւոՈէ*4 Հ^Ջամէսյկա Ջոն ,— փոքր^ինշ բորբոքված
մտածեք նա։ — ^եղ համար Ք րիստոֆեր Դաուն ղառնալոլ
տրամադրություն չանեմ, քաղքրիկա>։ Արժեր ձեռքերը խրել
նր ա շեկ ծամերի մեջ և զգալ, թե ինչպես են մազերը մատնե*^
րիդ արանքով ծորում արյան նման։ ((Չափիր ավելի եմ մտա^
ծում արյան. մասին — նայելով շառաղոէնած հորիզոնին
մտածեց նա ։ — Սենեքերիբ Եդենն եմ, ահա թե 'ով։ Ոայց գուցե
բարո^ ւմ է դեռևսն։ Իսկ ինքն այստեղ իզուր ժամանակ է
վատնում** ք Շրջվելով, հապճեպ քայլեց դեպի նավասանդուղք
քը։ Աստիճաններին նստած Ոեբա Տրեխոն ճանապարհ տալու
համար մի կողմ քաշվեց։
— Հրաշալի երեկո է ,— ասաց Լոպեսը, դեռևս չիմանալով
ինչ մտածել նրա մասին ։ — Ծովախտից չե"*ք վախենում։
— Ծովախտի"*ց ։ Ինչ եք ասում,— առարկեց Ոեբանէ’^
Նույնիսկ դեղ էլ չեմ խմել։ Բոլորովին չի ազդում վրաս։
— Այ դա ինձ դուր է գալիս, — սպառելով զրք^ւյցի թեման,
ասաց Լոպեսը։
Բեբայի ակնկսղիքն ուրիշ էր^ նա ուղում էր, որ Լոպեսը մի
քիչ մնար իր մոտ, զրուցեր հետը։ Հրաժեշտ տալով նա հեռա­
ցավ, իսկ երբ Բերան համոզվեց, որ Լոպեսն այլևս չի տես­
նում իրեն' լեզու ցույց ավեց նրան։ Տխմարի մեկն է, մտածեց
աղջիկը, բայց Մեդրանո յից շատ ավելի համակրելի։ Ամենից
շատ իրեն դուր էլ։ գալիս Ռաուլը, բա յց ի հեճուկս նրա' Ֆ ե -,
լիպեն ու մյուսները պոկ չէին գալիս Ռաուլից։ Ուիլյտմ Հոլդե-
նին է նման, բա յց չէ, ավելի շատ' ժերար Ֆիլիպին։ Ոչ էլ
Ժերար Ֆիլիպին։ Ծխամորճով ու իր ((ֆանտազիա» վերնաշա^
պիկներով պարզապես աննման է։ Այն արժանի չէ
Ռաուլի նման երիտասարդին։
Իսկ այն կինը ջինի կոկտեյլ էր խմում բարի վաճառասե­
ղանի մոտ։
— Ինչ նորություններ ա-րշավախմբից։ Սև դրոշն ու արոր՝-
դաժային կացինները պատրաստե"*լ եք։
182
 — է^նչի համ տր ասայ Լոպեսը։ — Մեզ նախ ե առաջ
ա^քետելինե կրակահ ատիչ է հարկավորի Սթուռն լան կողպված
դռները կտրատելու համար, նաև վեցլեղվլան բառարան^ գԺ "
ցիղների հետ հարաբերությունների մեջ մտնելու համար։ Մի'*թե
Ռաոլլը բան չի պատմել ձեզ։
— Նրան շեմ տեսել։ Ղոլք պատմեք։
եվ Լոպեսը սկսեր հմտորեն շարադրել պատմությունը^
ծաղրանքի որոշ դոզա բաժին հանելով իրեն և ամենևին չքսնա»'
լելով իր երկու ընկերներին։ Միաժամանակ նա խոսեր նաև
ծերուկների խելամիտ վարքի մասին և երկուսաէ բարեհոգաբար
ժպտարին։ Բարմենը ջինի կոկտեյլ էր պատրաստում։ Նրանրիր
զատ բարում միայն Աթիլիո Պրեսոլտտին էր նստած' որ գարե­
ջուր խմելով օր^ա կանչա}> էր ընթերրում։ Ինչ է արել Պաուլան
ամբողջ օրը։ Լողարել է մի անօրինակ ջրավազանում, նայել
է հորիզոնին և Ֆրանսուազ Սագան է ընթերրել։ Լոպեսը նկատեր
Պաուլայի ձեռքի կանաչ կազմով տետրը։ Այո, երբեմն գրի է
առնում *գլուխն եկած մտքերը, երբեմն էլ ինչ^որ բաներ է
գրում։ Ինչե՞ր։ Դե, ասենք թե բանաստեղծություններ։
— Խուսափում եք խոսել այդ մասին, կարծես թե մեղք եք
գործում , — հուզված խոսեց Լոպեսը։ — Ի'*նչ է պատահել ա ր ֊
գենտինացի բանաստեղծներին, ինչի**ց են նրանք ամաչում։
Երկու ծանոթ բանաստեղծ ունեմ, մեկը շատ լավն է, իսկ
երկուսն էլ ձեզանից ոչնչով չեն տարրերվում' տետրերը պա­
հում են գրպաններում և դեմքերին է՛լ տալիս են Գրեհեմ Գրինի
այն մի հերոսի խորհրդավոր արտահայտությունը, որին հեէոա-^
պնդում էր Սքոթլանդ Ցարդը։
— Օհ, դա ոչ մեկին չի կարող հետաքրքրել, — ասաց Պ ա ոլ֊
լան ։ — Մենք մեղ համար ենք գրում և մի փոքրիկ խմբի, ա յն ֊
քան փոքրիկ, որ իրավացիորեն կարող է արհամարհվել վ ի ճ ա ֊
կագրության կողմից։ Դուք հո գիտեք, որ. հիմա որևէ ա ռա ր֊
կայի արժեքը որոշվում է վիճակագրության, աղյուսակների և
նման բաների օգնությամբ։
— ճիշտ չէ , — ասաց Լոպեսը։ — Եվ եթե բանաստեղծն այդ­
պիսի դիրքորոշում է ընդունում, ապա դրանից նախ և առաջ
տուժում է պոեզիան։
— Բայց եթե, Ջամայկա Ջոն, ոչ ոք չի կարդո^ւմ։ Մտերիմ­
ներն անշուշտ իրենց պարտքն են կատարում և շաա հազվա­
դեպ է, որ պոեզիան գտնում է իր իսկական ընթերցողին, որի
188
համար այն կամ կոշ է, կամ էլ կոչում։ Իսկ դա արդեն քիչ բան
չի նշանակում, դա արդեն բավական ք' գրելն m ստեղծագործ
ծելր շարունակելու համար։ Իսկ ինչ վերաբերում է ձեզ, ապա
խորհուրդ չէի տա խզբզանքներս կարդալու խնդրանքի հոգսը
վերցնեիք ուսերիդ։ Թերևս մի գեղերիկ օր ինքս կառաջարկեմ։
Չե^ք կարծում, որ այդպես ավելի լավ է։
— Այո , — ասաց Լոպեսր։ — Եթե անշուշտ բացվի այդպիսի
մի օր։
— Դա որոշ առումով մեզնից է կախված։ Հիմա ես բա ­
վականաչափ լավատեսորեն եմ տրամադրված, թայը, ինչպես
կասեր սենյորա Տրեխոն, ինչ իմանաս վաղն ինչ է լինելու։
Դուք տեսե^չ եք սենյորա Տրեխոյի կերպարանքը։
— Արտակարգ հք>։֊զիչ երևույթ է , — ասաց Լոպեսր որևէ
ցանկություն չւոնենալով խոսակցություն բացել սենյորս։ ՏրԼ^
խոյի մասին ։ — Չափազանց նման է ոչ թե մեր ընկերոջ, այլ
նկարիչ Մեդրանոյի նկարներին։ Թիչ առաջ մի երկու նախադաս
ոություն փոխանակեցի նրա դԼռատի դստեր հետ, որր մայրա^
մուտն էր դիմավորում նավասանդուղքի աստիճաններին նըս^
տած։ Խեղճ աղջկա համար ձանձրույթն այստեղ ապահովված է։
— Այստեղ և ամենուրեք։ Մի ստիպեք, որ հիշեմ, թե ինչ-
պիսին էի տասնհինգ տարեկանում, հայելու դեմ անցկացրած
անհամար ժամերը*^, ամբողջովին պարոլր։էած մտացածին
առեղծվածներով^ հրեշավոր և միաժամանակ քաղցր ու կեղծ։
Հավանո^։մ եք քհոսամոնդ Լեհմանի վեպերը։
— Այո, երբեմն ,— ասաց Լոպեսր։ — ^ա յց ավելի շատ ես
ձեզ եմ հավանում, ինձ հաճելի է լսել ձեր ձայնը, նայել ձեր
աչքերին։ Մի ծիծաղեք, ահա տեսնում եմ ձեր տչքերը և դա
կասկածից վեր է։ Ամբողջ օրը մտածել եմ մազերիդ գույնի
մասին, նույնիսկ այն պահին, երբ թափառում էինք ^ յգ
անիծյալ միջանցքներով։ Իսկ ինչպիսի՞ն են, երբ թաց են։
— Իսկ և իսկ օճառի ծառ, կամ էլ ծվատված շչի։ Զգվելի
բան, մի խոսքով ասած։ Իսկապես^հավանոմմ եք ինձ, Ջ ա մ ա յ֊
կա Ջոն։ Մի վստահեք առաջին պահի տպավորությանը։
Հարցրեք Ռաոլլին, նա ինձ լավ է ճանաչում։ Սարսափելի համ^
բավ ունեմ ծանոթներիս շրջանում, պիտի որ ես մի քիչ նման
չինեմ la bella dame san s merci^: Չափազանցություն է, անծ
* ^րսւշալի Աէիկին, որ լգիահ (ֆրանս.)— ֆրանսիացի րանաստեղծ
Աչեն Շարտյեի ^1$8Տ^1429) պոեմի վերնագիրր*
ա
ջուշտք սեփական անձիս և ուրիշների նկատմամբ արտա^
կարգ գթաոատությոէնն, իր^ք որ, վնասում է ինձ։ Փող եմ բաժա*
նամ բոլոր մուրացկաններին և դրա բացասական հետևանք^
ները արդեն սկսել են զգացնել տալ։ Մի վախեցեք, չեմ պատ*>
րաստվում կյանքիս պատմությունն անել։ Ես այսօր արդեն
հասցրել եմ սրտաբաց զրույց ունենալ սքանչելի, սքանչելի ու
չափազանց բարի ^լաուդիայի հետ։ Սլաուդիան ինձ շատ է դո^ր
դալիս, Զամայկա յ^ոն։ Ասացեք, որ ձեզ էլ է դուր գալիս։
— Այո, ինձ էլ է դուր գալիս ,— ասաց ձամայկա Զոնը։ —
Հրաշալի օծանելիքներ է գործածում և մի հիանալի որդի ունի,
ամեն ինչ հիանալի է, և ջինի այս կոկտեյլը,»* Մ ի ֊մ ի հատ էլ
խմենք ,— առաջարկեց նա ձեռքը դնելով աղջկա ձեռքին, և
Պաալան ձեռքը չքաշեց։

— Կխնդրեիր^ ՛ճանապարհ կտայի , — ասաց ք^երան։ —

Փեշերս լրիվ կեղաոտեցիր անճոռնի կոշիկներովդ։
Մամրո սուլելով Ֆելիպեն ցատկեց տախտակամածին։ Ջրա^
վազանի եզրին չափից շատ էր նստած մնացել արևի տակ և հիմա
ուսերն Ու մեջքը վառվում էին, իսկ դեմքը ամբողջովին կրակ
էր կտրել։ Դե, ճամփորդության մամանակ ուրիշ կեր7զ չի լի^
նում, իրիկվա զովաշունչ քամին թարմացրեց նրան։ Տ ախտա^
կամածի վրա երկու ծերուկից բացի ուրիշ ոչ ոք չկար։ Օդա­
փոխիչի։ ետևում թաքնված Ֆելիպեն ծխում էր և ծազրա նքով
նայում նավասանդուղքի աստիճանին անշարժ նստած էթերա­
յին։ Մի քանի քայլ առաջ գնաց և հենվեց նավակողի բազրի­
քին. ծովը նման էր.*. (րԾովը ն մ ա ն էր ս ն դ ի կ ի ւ |ի թ խ ա ր ի ն ա յ ե լ ո ւ »
— արտասանում էր կնաբարո ^րեյլիխ ը, և գրականության
ուսուցչուհին հավանության ժպիտով նայում էր նրան։ Դասա­
րանի առաջին աշակերտը, այդ փրչոտ ու մունդաո կնիկ Ֆրեյ-
լիխը։ <1^Ես, սենյորա, ես կգնամ... սենյորա, այո, սենյորաւ
ճեղ գունավոր կավիճները են հարկավոր, սենյորա»։ Ւսկ վար­
ժապետուհիները, պարզ բան է, այդ պնակալեզի շողոքորթու-
թյունների տարափի տակ հիացմունքից նվաղում էին և տասեր
էին շարում ր^է^ր առարկաներից։ Բարերախտարար տղա­
մարդկանց հետ նրա գործերն այնքան էլ հարթ չէին գնում և
ուսուցիչներից շատերը նրան սառն էին վերաբերվում, բա յց դե,
նա էշի կարողանում էր տասեր պոկել, գիշեր ու զօր կրծում էր
ա
և առավոտները դասի էր գալիս աչքերն ուռած ու կասլտած-**
Սակայն դաս սերաելուր չէ, որ նրա աչքերի տակ կապտուկներ
էին հայտնվում։ Դուրութին պատմում էր, որ քաղաքի կենարո^
նոլմ տեսել է Ֆրեչլիխին ի ն չ֊ո ր մի Է^ՂԼ^Ղ հետ
Pրև գալուր, որի փողերն^ ըստ երևույթին, տեղ չէին անում
գրպանների մեջ։ Մի անգամ Դուրութին Սանտս։ Ֆեի վրա հ ա ն ֊
դիպել է նրանւյ մթերայինում և կաս֊կ արմիր կտրած 3>րեյլիխը
նրան չտեսնելու է տվել*,» Ս^ՏՂ հավան արար Ֆրեյլիխի
սիրածն է է հավ անարար*». Սկսած երրորդ կուրսում անրկաըրած
փաոատոնիք, երբ պիեսի բեմադրության մեջ նրան ամուսնու
դեր էր հանձնարարված, Ֆելիպեն արդեն հասու էր, թե ինչպես
են կատարվում նման գործերը։ Ընդմիջմանը Ալֆիերին
մոտեէլավ նրան և ասաց, ((Հապա Վիանային նայիր, ինչ գեղերդ
կոլհի էճէ Վիանան սովորում էր երրորդ ((գ »֊ո ւմ և Ֆրեյլիխիդ
առավել կնիկ էր, այնպիսիներիր, որոնք դասամիջոցներին թույլ
էին տալիս քաշքշել իրենց, կսմթել, հաճույքով ծռմռվում էին
ու գոհունակ տեսք էին ընդունում, թեև, ինչ թաքցնելու քան է,
այդքան ի հետ շատ էլ լավ, մեծահոգի տղաներ էին, ուզածդ
պահին պատրաստ են ամերիկյան ծխախոաներ հյոլրասիրել,
նվիրել փողկապի քորոցներ։ Այս անգամ Վիանան կանաչ շո^
րերով աղջկա դեր էր կատարում և թե ոնց էին շպարել ու ղար^
դարել տեսնելու բան էր։ Ւսկ թե ինչքան է, երևի, հրճվել
շպարվելիս*** Մեկ թե երկու անդամ, նույնիսկ, հանդգնել էր
քոլԼջ գալ ներկած արտևանունքներում համընդհանուր խանդա^
վառությոլն առաջացնելով աշակերտների շրջանում, մի ան^
տանելի ճղճղոց էին գցել, վաղում, ետևից գրկում էին,
կսմթում, ծնկով հարվածում քամակին։ ք^այց այս երեկո Վիա^
նան երջանիկ էր և Ալֆիերին նայելով նրան կրկնում էր* «Տեսեք
թե ինչ գեղեցկուհի է, իսկ և իսկ Աոֆի Լորեն))։ Եվ ասողը խ ը ս ֊
ատշունչ Ալֆիերին էր, հինդԼրորդ կուրսեցի դաժան վերակացուն,
որը սակայն առիթը չէր փախցնի գրկելու անզգույշ գտնված մի
որևէ բերանբացի, ծուռ ժպտալով ականջին շշնջալու համար,
«Աղջիկները քեզ դուր գալի՛քս են, :իոքրիկսյ>— և Աչքերը կկոցած
կսպասեր պատասխանի։ Ւսկ երբ դեկորների ետևում հայտնվեց
ի ն չ֊ո ր մեկին անձկությամբ փնտրող Վիանան, Ալֆիերին դար^
^ավ Ֆելիպեին, «Հիմա կտեսնես նրա հուզմունքի առարկայինյ։։
Եվ իրոք, երևաց գորշ կոստյումով, մետաքսյա վզնոցով և
186
ոսկւա մատանիներով մի կ^ք^չիկ տղամարդ։ Սոֆի Լորենի
հանգույն ձեռքերը կանթած^ ժպտադեմ Վիանան սպասոս! էր
նրան, իսկ Ալֆիերին շարունակում էր շշնջալ, <(Սա դաշնամուրի
գործարանատեր է, պատկերարնո^ւմ ես, թե^ինշ քեֆ է քաշում*
Ւսկ դու չէի^ր ուզենա լող տալ փողերի մեջ և սրտիդ ուզս^ծի
չափ մեքենայով ֆռֆռալ Տիդրեյում և Մար դել Պլատայում»։
Ֆելիպեն չպատասխանեք, կլանված հետևելով իր դեմ ծավալ*-
ված իրադարձություններին, Վիանան աշխուժորեն Ղ.Ր^^^ՏՏՒ ԷՐ
բռնվել գործարանատիրոջ հետ, որն, ըստ երևույթին, հանդիմա^
նում էր նրան և այդ պահին Վիանան վեր քա\շեք շրջազգեստի
փեշերը և հրճվանքով նայեք իր ճերմակ կոշիկներին։ «Եթե
ուզում ես, կարող ենք մի իրիկուն դուրս դալ միասին»— Ֆելի*
պեին սէսաք Ալֆիերին-**- «Սպտտվենք, կանանք հետ կծա նո֊
թաքնեմ, որոնք պահանջն երևի արդեն զգում ես,,, թե^ չէ,
ես ինչ իմանամ, կարող է քեղ տղամարդիկ են ղռւր գալիս» — և
նրա ձայնը խլացավ բեմի բանվորների մրճահարության և դահ*-
լիճոլմ հավաքված ժողովրդի իէոսակքության աղմուկի մեջ։ Երբ
հենք այնպես Ֆելիպեն պոկվեք ուսերը թեթևորեն գրկած Ալֆի.
երիի ձեռքերիք, ւգատճառարանելով, որ պիտի պատրաստվի
հաջորդ տեսարանին։ նա մինչև հիմա հիշում է Ալֆիերիից
փչող ծխահոտը, նրա կկոքած աչքերն ու դեմքի անտարբեր
արտահայտությունը, որն անփոփոխ էր մնում նույնիսկ ռեկ­
տորի և դասատուների ներկայությամբ։ Նա չգիտեր ինչ մտածել
Ալֆիերիի մասին, որը երբեմն իսկական արուի տպավորություն
էր թողնում, հատկապես, երբ հինգերորդ կուրսեցիների հետ
բակում խոսում էր կանանք մասին, և Ֆելիպեն գաղտագողի
մոտենալով լսում էր նրան, իսկ Ալֆիերին մանրամասնությամբ
պատմում էր, թե ինչպես է մի ամուսնացած կնոջ գայթակղել,
տեղը տեղին նկարագրում էր այն կահավորված սենյակները,
ուր գնում էին միասին և թե ինչպես էր կինը սկզբում վախե­
նում, որ իր փաստաբան ամուսինը հանկարծ չիմանա ինչը
ինչոք է, իսկ հետո երեք ժամ անընդհատ խաղաքնում էր քա­
մակը և Ալֆիերին նորիք ու նորիք կրկնում էր այդ բառը և
որպես իր տղամարդկության ապաքույք, պարծենում էր, ասե­
լով, որ ոչ մի վայրկյան չի թողել որ այդ կինը քնի, րայք վատն
այն է, որ չէր կարելի հղիացնել ավելորդ գլխացավանքի մեջ
չընկնելու համար, և թե ինչպես է հասցրել մթան մեջ արագորեն
փոխել պահպանակները և օգտագործվածները նետել տարրեր
187
Տէլզղություններով, որոնք չլմփորով մեկ դռանն են մեկ
պատին և մի գիշերում ամրողջ սենյակն ու ներսի եղած^շեղա^
ծը ամրոջովին հեղեղվել է լորձունքի մեջ»*. Նրա պատմություն֊
ների մեծ մասի իմաստը Ֆելիպեին չէր հասնո
մասին ընղունված չէ հարր տալ^ մի գեղերիկ օր ինքդ կիմանաս
և վերջ։ Բարեբախտաբար, Օրգոնյեսը նրանրիր չէր, որոնք սիե­
րում են խորհրդավոր լռություն պահպանել և հաճախ էր Ֆ ե լի ֊
պեին լուսավորում^ մատակարարելով նրան համապատասխան
լուսանկարներ ու գրքեր, որոնք Ֆելիպեն խուսափում էր գնել և
առավել ևս' պահել տանը, որովհետև գիտեր' հնարավոր չի
լինի թաքցնել Բեբայից, որը հետախույզ շան նման քիթը խ^^^
թոէմ էր^ ր^ւ^բ անկյուններն ու դարակները։ Ֆելիպեին խոցում
ու փոքր֊ի նչ նյարդայնացնում էր այն հանգամանքը, որ միայն
Ալֆիերին լէր» որ հետապնդում էր իրեն։ Մի^թե ինքը քածի
տպավորություն է թողնում։ Ւնշ իմանաս, այնքան մութ ու
անբացատրելի կողմեր ունի այդ բանը։ Տեսքին նայելով, օ ր ի ֊
նակ, Աչֆիեոիի համար երբեք չես ասի,,, $ես էլ համեմատի
Ֆրեյլիխի կամ էլ Վիանայի հետ' իսկական կնիկներ, կիլոմետ ֊
րից կճանաչես։ Մի երկու անգամ դասամիջոցներին հետևել է
Ալֆիերիին, երբ սու կսմթելու ու քսմսվելու համար մոտեցել է
երկրորդ կամ էլ երրորդ կուրսերի տղաների, և դրանք միշտ
հենց իխ Մլֆիերիի նման ամրակազմ ոլ քաջակորով տղաներ էին։
Երևում էր, որ Ալֆիերիին դուր էին գալիս հատկապես դրանք
և ոչ թե Ֆրեյլիխի և Վիանայի նման քածերը։ Եվ զարմանքով
հիշեց, թե ինչպես մի անգամ կողք֊կ ողքի հայտնվեցին ա վտ ո֊
բուսի մեջ։ Ալֆիերին նրա համար էլ տոմս վերցրեց, ^ ա յա ծ
սկզբում այնպիսի տեսք էր ընդունել, իբր թե հերթի մեջ շփ
նկաէոել նրան, իսկ երբ նստեցին վերջին աթոռներին, Ալֆիերին
անբռնազբոս տոնով սկսեց պատմել իր հարսնացոլից, և այն
$քասին, որ այսօր երեկոյան պիտի հանդիպեն, որ նա ուսուց֊
չուհի է, կամուսնանան, հենց որ կարողանա սենյակ վարձել։
Այս ամենը նա պատմում էր շշուկով, գրեթե Ֆելիպեի ականջին,
որը նրան լսոլմ էր մեծագույն հետաքրքրությամբ և ուշագրու֊
թյա մբ, դե, Ալֆիերին վերակացու էր, ասել է թե' ղեկավարոլ֊
թյուն' այսպես թե այնպես։ Եվ այն պահին, երբ հարսնացուի շուրջ
խոսակցությունը կարծես թե արդեն մարում էր, Ալֆիերին խորը
հոգոցով հանկարծ ավելացրեց, ((Այո, շուտով ամուսնանալու եմ
շե, բա յց չես պատկերացնի, թե ինձ ինչքան են տղաները դուր գա-
188
 և Ֆելիպեի մեջ նորի^ մի կողմ քաշվելու ցանկություն արթ^
նացավ, չնայած Ալֆիերին նրա հետ մտերմիկ տոնով էր խոսում^
ինչպես հավասարը հավասարի և տղաների մասին խոսք գցե^
լովք անշուշտք նա նկատի չուներ Ֆելիպեի նման հասուն տ գ/ս ֊
մարդկանց։ Քաջությունը մի կերպ բավարարեց աչքի տակո։Լ
Ալֆիերիին նայելու և ժպիտ ձևացնելու համ ար ^ որ իբր ամեն
ինչ նորմալ է և ինքը սովոր է նման խոսքազրույցների։ Այսպիսի
դեպքերում’ Վիանայի կամ էլ ^րեյլիխի հետ ամեն ինչ շատ
հեշտ էր ստացվում^ կ"ՂԸ կ ^ ^ *^^կ "^ր Ւհ կկսմթես և
հարցը լուծված համարիր, իսկ Ալֆինրիի պարագայում*,* ախր,
նա վերակացու է, երեսունն անց տղամարդ և բացի այդ կա^
հավորված տներ է քարշ տալիս փաստաբանների կանանց։
^Երևի դրանց գեղձերում ի ն չ֊ո ր բան է խախտվում, որ
արվամոլ են դա ռնում»,-֊^ ծխախոտը նետելով մտածեց նա։
Երբ մի պահ բարի դռնից ներս նայեց և տեսավ իրար հետ
քաղցր զբս^ցսզ Պաուլային և Լոպեսին, նախանձի Արդը շարմ*
վեց նրա մեջ։ Էավ է էլի, ծերուկ Լոպեսն աոանց վայրկյան
իսկ կորցնելու մշակում է շեկլիկին, իսկ հիմա, հետաքրքիր է
իմանալ, թե ինչ կարծիքի է այս մասին Ռաոլլը։ Այ թե ցնցող
բան կլիներ, եթե Լոպեսը սրան քարշ տար իր նավախուցը և
հետո փաստաբանի կնոջ նման գզգզված' բաց թողներ։ Լուծու^
։:ը շատ պարզ էր' թակարդ լարել, բռնել և ապա նետել անկող­
նու վրա, իսկ մյուսը, այսինքն Ռաոէլը, թող վարվի սրտի
ուզածի պես, * կամ ինչպես իսկական տղամարդուն է վայել,
կամ էլ պիտի ման գա պոզերը տնկած։ Ներքին գոհունակու­
թյա մբ Ֆելիպեն մտահղանում էր իր ծրագիրը, որտեղ ամեն մի
առարկա պարզորոշ լուսավորված էր և դրված էր իր տեղում։
Ոչ թե Ալֆիերիի նման' երկիմաստ ու կասկածելի բառերով, երբ
չես հասկանում^ Լ^^Րջ է խոսում թե ի^Լ*^բ " ‘■ ՐՒհ բս^ն
նկատի ունի*** նկատելով տախտակամած բարձրացող Ռաոլլին
և դոկտոր Ռեստելլիին, նա շբջվեց նրանց կողմը։ Հերիք է, ինչ
այդ տիպն իր անգլիական ծխամորճով Ֆելիպեի համբերությա-
նը փորձի։ Ամբողջ օրը շարշարեց իրեն' այդքանն էլ է բավա­
կան։ Ահ, միևնույն է, հո^ քթ^ԲԸ խփ^[ ^ն պատին' Ֆելիպեն
հորից արդեն իմացել էր նրանց խափանված ծրագրերի մասին։
Երեք ծանր ու մեծ տղամարդ շեն կարողացել նավախել թա­
փանցել և իմանալ, թե ինչ է կատարվում այնտեղ։
189
 Գլուխն եկք^յծ մտքիք հանկարծակի եկած, նա երկու րատկով
Ռաուլիք և դոկտոր ՌեստԼլլիիր թաքնվեր պարանների փաթեթի
ետևում։ Այսպիսով նա խուսափեր Ռաուլիր և փրկվ^Յ
Կատվի հետ ունենալիք հավանական դրույրիր, որին ջղայնար^
նում էր այն հանդամանքը^ որ Ֆելիպեի մոտ րարակայում է,**
ինչպե^^ս էր տոում դասի ժամանակ*,* հա, ներքին կուլտուրան
^միգուրե դաստիարակությունը, իբր թե ինչ աարրերոլթյունյ։
Երբ Ֆեշիպեն տեսավ, թե ինչպես են նրանք հա կվել նավակողի
բազրիքին, սլարավ նավասանդուղքի կողմը։ Բերան՝ անսահման
խղճահարությամբ նայեր նրան։ Հ(ք)նր որ երեք տարեկան լի ­
նես ,— շշնջար,— վազվզում ես տհասի պես։ Մեզ ես խ ա յ­
տառակում մարդկանր առաջււ։ նավասանդուղքի գլխին Ֆելիպեն
ետ շրջվեր և կոպիտ հայհոյեր աղջկան։ Նա վազեր դեպի իր
խուրը, որը գանվում էր երկու միջանրքները միարնող մուտքի
գրեթե կողքին և բանալու անրքից սկսեր նայել։ Երբ հավաս-
տիարավ, որ շրջակայքում ոչ ոք չկա, դուրս ելավ և փորձեր
մուտքի դուռը։ Այն առաջվա նման բար էր և կարծես թե ներս
էր հրա։էիրում։ Հենր այստեղ էր, որ Ռաուլը նրան առաջին
անգամ դիմեր Հ(դոլ»-ով և դա հիմա բոլորովին անհավանական
բան էր թվում։ Երբ դուռը փակեր, ընկավ մթության մեջ և
նրան թվարյ թե հիմա րերեկվանիր ավելի է մութ, զարմանալի
բան, չէ՞ որ լապտերը լուսավորում է առաջվա նման։ Նավա­
սանդուղքով մի քիչ վերուվար արեր, ուշադրությամբ հետևելով
ներքևից եկող աղմուկին։ Ծանր թխկթխկում էին շարժիչները,
քսայուղի և բիթոլմի հոտ էր առնում։ Այստեղ էր, որ ք^չլելով
խոսում էին մահվան նավի կինոնկարի մասին, և Ռաոլլն ասար,
"Ր ^ձԴ ֆիլմը*** Եվ հետո իո ափսոսանքը հայտներ, որ Ֆելի~
պեն ստիպված է դիմանալ իր ծնողների ներկա յոլթ յանը։ Նա
շատ լավ էր հիշում նրա խոսքերը* <(Ինձ համար առավել հաճելի
կլիեեր, եթե դու միայնակ ճանապարհորդեիր»։ քեզ ինչ, ես
միայնակ եմ ճամփորդում, թե հարազատներիս հետ։ Զախա^
կողմյան դուռը բար էր, իսկ մյուսն առաջւէա նման փա հ
թ ^ յ$ եերսիր ինչ-որ թխկթխկոր էր լսվում։ քարանալով դռան
առաջ, Ֆելիպեն զգար, որ դեմքի վրայով ինչ-որ բան է ծորում
և վերնաշապիկի թևքով սրբեր քրտինքը։ Ծխախոտ հաներ և
հապճեպ վառեր։ Այդ երեք ստահակներին նա րռւյց կտա, թե
ինչն ինչոր է։
190
 28

— Անցյալ ամսին ավարտեի կոնսերվատորիա յի հինգերորդ

կուրսը, — ասար սենյորա Տրեխոն ։ — Գերազանց գնահատա*'
կաններով։ Հիմա սկսելու է համերգներ տալ։
Գոնյա Ռոսիտան և գոնյա Պեպան գտան, որ դա աննման
բան է։ Գոնյա Պեպան հիշատակեց, որ ինքն էլ մի ժամանակ
շատ էր ուզում, որ Նելլին էլ համերգներ տա,
աղջկան բա^ն կհամոզես։ Ախր, շատ ընղունակ աղջիկ է, փ^քր
ժամանակ հիշողությա մր ղանաղան երգեր ու տանգոներ էր եր-^
դում, կարող էր ժամերով դասական երաժշտության հաղորդում֊
ներ լսել ռադիոյով։ Pш յg հենց պարապմունքները սկսվեցին,
ամեն ինչ թարսվեցի էլ ոչ ետ, ոչ առաջ։
— Հավատո^ւմ եք, սենյորա, ոչ մի կերպ հնարավոր չեղավ
համոզել*** էհ, ինչ ասեմ*** Տի ուզում սովորել, ու վերջ։
Հասկանալի է, սենյորա։ Իսկ ^եբան ամեն օր չորս ժամ
նստում է դաշնամ արի առաջ և, հավատացեք, սեն յորա, ինձ
և ամուսնուս համար դա պարզապես զոհողություն է, ախր մեր
բնակարանը շատ է փոքրիկ և գամմաներից այնպես ես հոգնում։
$նծություն է, երբ քննությունների ժամանակ աղջիկս
սկսում է գերազանց գնահատականներ ստանալ։ Գուք դեռևս
կհասցնեք նրան լսել*** Հավանաբար, նրան կառաջարկեն ինչ--
որ բան նվազել, չէ'* որ այսպիսի ճամփորդությունների ժ ա մ ա ֊
նակ երաժիշտներին նվազելու են հրավիրում։ Պարզ է, որ
Pեբшն նոտաներ չի վերցրել հետը, րս*յց դե հ(Պոլոնեգնււ։ ու
{(Լուսնի լույսը» անգիր հիշում է, շատ է նվագում*** Չկարծեք,
թե որպես մայր եմ ասում այս խոսքերը, բա յց նա այնպիսի
ապրումներով է նվագում։
— Գասական երաժշտությունը մեծ վարպետություն է պ ա ֊
հանջում,— ասաց գոնյա Ռոսիտան։ — Հո չե^ս համեմատի
հիմիկվա ղալմաղալի հետ, ֆուտուրիստական աղմուկի, որ մ ե կ ֊
մեկ հաղորդում են ռադիոյով։ Հենց սկսում են, ամուսնուս ասում
եմ* ((Այ էնսո, շուտ անջատիր այդ զահրում արը, թե չէ գլուխս
կսկսի ցա վել»։ Իմ կարծիքով այդպիսի երաժշտությունը արգե­
լել է հարկավոր։
— ^ևլչին ասում է, որ ժամանակակից երաժշտությունը բո­
լորովին նման չէ անցյալի' Pեթհnվենի և մյուսների գործերին։
— Pեբшն Էլ է նույնն ասում, իսկ նա առանց իմանալու
191
 բան չի ասի, — միջամտեց սենչորա Տրեխոնէ-^ Հիմա ֆուտու-^
րիստները արտակարգ շատացել են։ Ամուսինս երկու անգամ
նամակ գրեց ռադիոյի երաժշտական խմբագրությանը* ծ ր ա գ ֊
բերը բարեփոխելու առաջարկություններով, բա յց դե, հայտնի
բնէն է, շատերի ուշքը գնում է այդ ղալմաղալի համար,** Ւ նշ֊
պե^ս ես, անուշիկս, հո վատ չե"*ս ղդում։
Նորան րավականաչափ լավ էր զգում, բա յց սենյորա Տրե^
քսոյի դիտողությունը շփոթության մեջ գցեց նրան։ Ը նթ երցա ֊
սրահ մտնելիս նա հանդիպեց այս տիկնանց ու հնար չգտավ
նրանցից պոկվելու և բար մտնելու համար։ Ստիպված եղավ
նստել նրանց կողքին և անվերջ ժպտալ, իբր թե մեծ երջանկու^
թյուն է նրանց հետ առնչվելը։ Եվ նա սկսեց կասկածել* մի^թե
դեմքի արտահայտությունը մատնել է նրան*,. Չէ» չէ$ հնարավոր
բան չէ։
— Օրվա մեջ մի փոքր տկարություն իջավ վրաս, — ասաց
Նորանէ— մի դեղահաբը բավական եղավ վերստին կազ-»
դուրվելու համար։ Իսկ դուք ինչպես եք։
Տիկնայք հոգոց հանելով հաղորդեցին, որ հանգարտ եղա^
նակը նրանց կաթով թեյ խմելու հնարավորւթյուն է պարգևել,
բա յց եթե կեսօրվա նման նորից փոթորիկ սկսվի,,. Ահ, եր ջա ֊
նիկ են ջահելները, որոնք միայն հաճույքների մասին են մտա^
ծում և ամենևին չեն պատկերացնում, թե ինչ բան է կյանքը4
Իհարկե, Լուսիոյի նման համակրելի երիտասարգի հետ ճամ,,
փորդելիս կյանքում ամեն ինչ վարդագույն կերևա։ Դու նրան
երջանկացրել ես։ Աստված թ>^ղ բարին կատարի։ Ինչ իմանաս^
թե հետո ինչ է լինելու, այնպես որ, քանի դեռ առողջ ես,,^
— Ամեն ինչից երևում է, որ բոլորովին վերջերս եք ամուս„
նացել, այնպես չէ '*,— ուշադիր զննելով Նոբային հ^րցբեց
սենյորա Տրեխոն։
— Այո, սենյորա , — ասաց նորան և զգալով, որ հիմա
կսկսի կարմրել, հնար էր որոնում կանխելոլ համար։ Տիկնայք
երեքով շողոմ ժպիտներով շարունակում էին նայել նրան
թմբլիկ ձեռքերը կլոր փորերին դարսած։ ((Այո, սենյորա»։ Հոլզ^
մունքը քողարկելու համար սկսեց ուժեղ հազալ, դեմքը փակեց
ձեռքերով, և տիկնայք իսկույն ևեթ հետաքրքրվեցին* թե չփ'*
մրսել տրդյոք և դոն յա Պեպան խորհուրդ տվեց շփումներ անել։
Նորան զգտց բոլոր այդ հարցերի կեղծ ու սուտ Լինելը և իր
անօգնականությունը նրանց առաջ։ է^Ի^նչ կարևոր է, թե ինչ
192
կմտածեն մեր մասին, մեկ է, ուշ թե շուտ ամուսնանալու ենք»,
— քանի^քանի անգամ ասել է Լուսիոն։ <րԴա քո վստահության
լավագույն արտահայտությունն է իմ նկատմամբ և բացի այդ,
անհրաժեշտ է, պա յքարել բուրժուսսկան նախապաշարումների
դեմ^**»։ Բայբ նորան ոչ մի կերպ չէր կարողանում պայքարել
նրանբ դեմ, հատկապես այսպիսի պահերի։ ((Այո, ' սենյորա,
^բսլսրսվին վերջերս»։
Գոնյա Ռոսիտան բաբաարեբ, որ ինքը խոնավություն շատ
դժվար է տանում ու թե ամուսնու աշխատանքը չլիներ, իրենք
վաղուբ հեռաըած կլինեին Մասյհլ կղզուց։
— Ռևմատիզմի նման ամբողջ մարմինս կոտրվում է ,—
հս*յտցքը Նորայից չկտրելով հայտնեց սենյորա Տրեխոն ։ — Եվ
ոչ մի փրկություն չկա։ Էլ բժիշկ չմնաց, որ մոտը չգնամ, նույ­
նիսկ ՊանտԱքլեոնի նման հայտնի րժիշկը նայեց, բա յց ոչ մի
օգուտ։ Եվ իմացած լինեք, որ ամբողջ պատ՜ճառը խոնավուտ
թյունն է։ Շատ վնասակար է ոսկորների համար, ներսդ ինչ-սր
փառ է գոյանում և դրանից հետո ինչքան ուղում ես պուրգեն
ու լերդամամուռի թա րմ խմիր, ցավից չես աղատվիր
Օգտվելով դադարից, նորան ոտքի կանգնեց և այնպես նայեց
թևի ժամացույցին, իբր մի շատ կարևոր հանդիպումից է ուշաց­
նում։ Գոնյա Պեպան և սենյորա Տրեխոն ամեն ինչ հասկացող
հայացքով նայեցին իրար և ժպտացին։ Նրանք ամեն ինչ հ։սս^
/յանում էին, ամեն ինչ^,* Գնա, դստրիկս, քեղ այնտեղ սպասում
են։ Նորայի հեռանալը, փոքր-ինչ վշաացրեց սենյորա Տրեխոյին,
որն անմիջսէպԼս գլխի ըն/լավ, որ Նորան իր մա!լս։րդակի կին
է և այս խեղճուկրակների թայը չէ, այս բարի, բա յց և չափա^
զանց պարզունակ կանանց, որոնցից ինքը գիրքով ժի գլխով
բարձր Գնաչովյ սենյորա Տրեխոն ավելի ու ավելի էր հա*
մոգվում., որ այս ճամփորդության ընթացքում չի /լարոզանալոլ
գտնել իրեն արժանի շրջապատ և ղրանից՛ տագնապում էր ւէւ
վշ։ո անուվ ։ Այն ճստի!լի մայրը, որն ըստ երևույթին դերասանու*
հի Լր կամ գրող, շաղակրատում էր միայն, տղամարդկանց հետ
և հավանաբար չէր հետաքրքրվում /լանանց հուզող թեմանե*
յւԱքյէ հ։ս ծխում էր և Մեղրանոյի ու Լոպեսի հետ խոսում ան*
հասկանալի բաների մասին։ Իսկ մյուսը'^ շիկահերը, բավա/լա*
Նեն հա կա/յրելի էր, բացի այդ, նաև չափազանց ջահել կյանքի
հարցերից գլուխ հանելու եր^լուրջ խնդիրներից խոս-ելու համար,
նրա ուշքն ու միտքը իր անպարկեշտ բիկինիով տղամարդկանց
13— Վիճակաիէէսղ 193
ե նույնիսկ Ֆելիպեին, ի^^լքէտ հանելն էր։ Արժե այս մասին
խոսել ամուսնու հետ, թե չէ, մեկ էլ տեսար Ֆելիպեն կխճճվի
այդ արնախումի լարած րանրի մեջ։ Pшյ^ նա ճիշտ ժամա^
նակին հիշեց սենյոր Տրեխոյի աչքերի արտահայտությունը, երր
Պաուլան տախտակամածին պառկած արևի լոգանք էր ընդու->
նում։ Ոչ, սա ամենևին էլ իր երազած ճամփորդությունը չէր։

նորան բացեց նավախցի դուռը։ Չէր սպասում, որ այնտեղ

կհանդիպի Լուսիոյին, որը տախտակամած բարձրանալու տ ա ր֊
տամ մտադրություն էր հայտնել, իսկ հիմա նստել Էր տ նկող,
նոլ եզրին^ հ**^ձ^$քը կետի հառած։
— ՒԴչ ես մտածում։
Լուսիոն բացարձակապես ոչինչ չէր մտածում, բա յց ա յն ֊
պես խոժոռէէեց, կարծես թժտ կտրվեց խոր մտածմունքներից։
Ժպտալով, Նորային իր կողքը նստելու նշան արեց։ Նորան
տխուր հառաչ եց> Ոչ, ոչ, բան չի պատահել։ Այո, բարում է
եղել, զրուցել է կանանց հետ։ Դե, պարզ է, դեսից֊դ ենից։ Ւսկ երբ
Լուսիոն ձեոքերի մեջ առավ նրա դեմքն ու համ բուրեցի նորայի
շրթունքները անհաղորդ մնացին։
— Վա'"տ ես զգում, քաղցրիկս։ Երեի հոգնել ես ***— Լոեց,
վախենալով, որ Նորան կարող է ուրիշ բան հասկանալ։ Ոայց,
ԳՐ"'1Ը տանի, ինչու չի կարելի դրանից հոգնել։ Մնացած բոլոր
ֆիէլիկական վարժությունների նման դա էլ է հոգնեցուցիչ։ Իր
վրա էլ է խոնջություն իջել, բա յց ոչ դրանից,^. Նախքան մսռա ցու֊
թյան գիրկն ընկնելը, նա հիշեց այն տեսարանը, որի մասնակիցն
եղաէԼ Ռաուլի խցիկում և որը տհաճ նստվածք էր թողել նրա
հոգում, և հիմա ուղում էր, որ ի ն չ֊ո ր մի բան պատահի, ո ր ֊
պեսզի նա կարողանա դրսևորել իրեն, մասնակից դառնալով
այն գործին, որից հրաժարվել էր քիչ առաջ։ Բայց, ամեն դ ե պ ֊
քա մ, ինքը ճիշտ վարվեց, ինչ հիմարություն^ խորհրդավոր
պատ։! Ություններ են հնարում, ղենք են բաժանում* Արժե^
հենց սկզբից ճամփորդությունը փչացնել։ Ամբողջ օրը նրա մեջ
չէր մարում այս ամենի մասին նրանցից որևէ մեկի և հատկապես
Մեդրանոյի հետ առանձին խոսելու ցանկությունը, Մեդրանոյի,
որին նա փ ոքր֊ի նչ ճանաչում էր մինչ այս և որը առավել հ ա ֊
վասարակշռված մարդու տպավորություն էր թողնում։ Ասել, որ
նրանք կարող են լիովին վստահել իրեն, եթե գործերը ձախորդ
ընթացք ստանան (ինչը քիչ էր հավանական), թեև ինքը բարդ
194
պատմությունների մեջ ընկնելու հավես չունի և չի ուզում
գլուխը զոռով փորձանքի մեջ խրկել։ Ւնշով են պակաս խելա-
գարներիըք զինվելու փոխարեն ավելի գերադասելի չէ'* պոկերը,
կամ էլ թե չէ, նույնիսկ, սրրոլկոնԿ
Հոգոց հանելով, Նորան ոտքի կանգնեց և իտղանակ հանեց
իր ղարդատափից։
— Ոչ, հոգնած չեմ, լավ եմ զգոլմ, — ասաց ն ա ։ — Չգիտեմ,
միգ ուցե ճամփորդության աոաջին օրն է, դրանից^^^ Ամեն դ ե պ ֊
քում, փոփոխությունն զգացնել է տալիս։
— Այ^^ տյս գիշեր քունդ կառնես, կհսէնգստանաս։
— Անշուշտ։
Սկսեց դանդաղորեն մազերը սանրել։ Լոլսիոն նայում էր
նր ան և մ տ ածում * 0<Այսոլհետև պիտի միշտ տեսնեմ, թե ինչ^
պես է սանրվում))։
— Որտեղի^ ց կարելի է նամակ ուղարկել Pnւենnu Այրես։
— Չդիտեմ, երեի Պունթա Արենասից։ Ենչքան գիտեմ այն~
տեղ կանգառ է ենթադրվում։ Ւնչ է, տանեցիների'*ն ես ուզուէք
գրել։
— Այո, ինչ կա որ։ Պասւկերացնո** ւմ ես, թե ոնց են
անհանգստացել^^», Ինչքան էլ որ համոզում էի, ճամ փորդու^
թյան եմ գնում»»* Գիտես, մ այրերի մտքո։Լ ինչեր ասես, որ չեն
անցնում։ ^վ^էի է^վ է քրոջս^ Մոչային, գրեմ, գե նա էւ մի
կերպ կբացատրի մ այրիկին։
— Հուսով եմ, կգրես, որ միասին ենք։
— Ա յ ս , - ասաց Նորան։ — Միևնույն է, գիտեն։ Ինձ մենակ
չէին թողնի ոչ մի գնով։
— Այ թե կուրախանա մայրիկդ։
— /?էշ թե շուտ իմանալու էր։ Ինձ ավելի շատ մաահոգում
է հայրս^»* Նա այնքան զգայուն է, բոլորովին չէի ուզենա նրան
վշտացնել։
— Նորից սկսվեցին վշտերը , — ասաց Լոլսիոն։ — Գրողը
տանի, վշտանալու ինչ պատճառներ ունի։ Ինձ հետ ես ճանա՝>
պարհ ընկել, մենք էլ, դե կամուսնանանք, ու վերջ։ Էլ ինչ
կարիք կա վշտերի մասին խոսելու։ Ինչ մի ողբերգություն է։
— Դե լտվ, հենց այնպես ասացի։ Հայրիկս այնքան բարի
է

^‘ղթա1սաղի ։ոեսակէ

195
 - Զ ղ*1^[ — թթված տեսքով
ասաց Լուսէոն։ — Ամեն է ն չի մ ՂԼ1^Ւ^ է կքէտրվում^ ^ՏԴ
տագնապի մեջ գցել ձեր օջախը, ես եմ քնից ու դադարից ղրկել
քո սիրասուն ծնողներին, ես, ես**,
— Աստծո սիրուն, Լոլսիո, վերջացրու, — ասաց Ն որա ն։^
Քեզ ոչ ոք չի մեղադրում, ես ինքս եմ որոշել,,*
— Այո, բա յց դա նրանց համար ոչ մի նշանակսլթյուն
չունիւ Ես նրանց աչքին միշտ էլ եղել եմ ու կմնամ որպես մի
Դոն ժոլան, որը փչացրել է նրանց ընթրիքն ու լոտոն։
Նորան լուռ մնաց։ Լույսը մի պահ խամրեց։ Լուսիոն բացեց
լուսանցքը և ձեռքերը մեջքին դարսած սկսեց դնալ^դալ խցիկի
երկայնքով։ Ի վերջո մոտեցավ Նորային և համբուրեց վիզըէ
— Անընդհատ ստիպում ես, որ տհաճ բաներ խոսեմ։ Գի^
տԼմ, որ ամեն ինչ հունի մեջ կընկնի, բ ^ յց այսօր ինչ^որ
բսէն է կատարվել ինձ հետ, աչքիս ամեն ինչ թարսվել է,**
Ըստ էության մենք ուրիշ ելք չունեինք, եթե ամուսնանալ էինք
ուղում։ Եամ պիտի միասին դնայինք, կամ էլ մայրդ ահավոր
պատմություն կսարքեր։ Այսպես ավելի լա վ.է։
— Այնուհանդերձ, մենք կարող էինք ավելի շուտ ամուս^
նանալ,— խզված ձայնով ասաց Նորան։
— Ենչի՛* համար։ Ավելի շո՚^ւտ։ Երե՚^կ։ Ինչս՛*ւ։
— Ասացի էլի։
Լուսիոն հառաչեց և նորից նստեց անկողնու եզրին։
— Եվ իսկապես, ոնց էի մոռացել, որ սենյորիտան երդվյալ
կաթոլիկ է,— ասաց Լուսիոն։— Իհարկե, մենք կարող էինք
երեկ էլ ամուսնանալ, բա յց դա առնվազն ապուշություն կլի*
ներ։ Եվ հիմա վկայականը կլիներ դրպանումս, դա՛* է տարբեր-
րությունը։ Դու հո դիտես, որ ոչ այսօր, ոչ վաղը և ոչ էլ ընդ­
հանրապես եկեղեցում ամուսնանալու մտադրություն չունեմ։
Իսկ քաղաքացիական ամուսնություն* երբ ուզում ես և խընդ-
րում եմ, վազն արՒ այդ սև ադռավներից։ Սիրելիս, իմ ծերու­
կին ես էլ չեմ, մոռացել, թեև նա մեռած է։ Եթե մարդ սոցիա­
լիստ է, ապա սոցիալիստ է մնում մինչև վերջ բոլոր հարցե­
րում։
— Դե լավ, Լոլսիո։. Երբեք չեմ խնդրել քեզ եկեղեցիով
ամուսնանալ ինձ հետ։ Ես միայն ասում էի**,
— Ասում ես, ինչ բոլորն են ասում։ Աղջիկները հենց միայն
այն մտքից են սարսափում^ թե տղամարդիկ ռադ կանեն իրենց
196 >
հեն^ անկողին մտնեն հետներըք 9ահք ինչ ես ինձ այդպես նայում։
ԻԴչ է, մենք իրար հետ չե՚^նք պառկել։ Հո ոտքի վրա չէինք
զբաղվում էդ աԱտերով,^ կեղտ՛ոտված ու դժբախտ զգալով
նա փակեց ա չքերը։֊— Քաղցրիկս^ մի ստիպիր, որ գռեհկանամ։
Համողված եղիր, ’որ ես քեզ հավատում եմ և չեմ ոոլում, որ
ամեն ինչ թարսվի և դու էլ նմանվես բոլորին*** Ես արդեն
պատմել եմ քեզ Մարիա Եսթերի մասին, հիշո^ւմ ես։ Չեմ
ուզում, որ նմ անվես նրան, որովհետև այն ժամանակ***
Նորան պիտի հասկանար, որ այն ժամանակ Լո^սիոն կլքի
իրեն, ինչպես Մարիա Եսթերին։ նորան ամեն ինչ հասկանում
էր', բա յց լուռ էր մնում։ Շարունակելով ժպտալ, նրա ուշքերի
առջև դիմակի նման քարացել էր սենյորա Տրեխոյի դեմքը։
Ւսկ Լուսիոն հա խոսում էր ու խոսում, հետզհետե ավելի բոր*-
բոքվելով, և Նորան սկսում էր գէի^ի ընկնել, որ տղան ոչ թե
իրենց խոսակցությունից է բորբոքվում, այլ ինչ^որ մեկ ուրիշ
բանից, որը նախորդել է այս զրույցին։ Ն։ս խոզանակը դրեց
ղւսրդատուփի մեջ և նստելով Լոլսիոյի կողքին, գլուխը դրեց
ուսին և քնքշորեն հպվեց նրան։ Լուսիոն շարունակում էր
դարձյալ քրթմնջալ, բայը արդեն գոհունակ ու բավարարված
ձայնով։ նրանց դեմքերը հետզհետե մոտեցան իրար և շրթունք­
ները միաձուլվեցին։ Լուսիոն քնքշորեն շոյում էր նրա մեջքը,
իսկ նորան ժպտում էր' ձեռքերը ծնկներին դրած։ Ապա գրկելով,
Լուսիոն նրան ամուր սեղմեց թևերի մեջ և սկսեց զգուշորեն
պառկեցնել անկողնու վրա։ Նորան ծիծաղելով դիմադրում էր։
Լու/յիոյի դեմքը Խյնքան էր մոտեցել, որ Նորան ընդամենը
տեսնում էր նրա մի աչքն ու քիթը։
— Ախ դու իմ փոքրիկ հիմարիկ։ Ախ' դու իմ խորամանկ***
նորան հաճելի սարսուռով դդում էր, ինչպես է Լուսիոյի
ձեռքը սահում իր մարմնի վրայով, տարօրինակ ուրախությամբ
մտածելով, որ այչևս չի երկյուղում նրանից։ Բ*եթևոլթյուն
դեռևս չկար, բա յց վախ էլ շէր զգում։ Պսակվել եկեղեցում***
հորան դիմադրում էր, թաքցնում ամոթից շառագունած դեմքը,
բաչդ Լուսիոյի փաղաքշանքը նաև հանգստացնում էր, կիրք էր
բոր^ւոքում, որի առջև փշրվում են րոլոր կապանքները։ Լավ չէ,
/ '/ այդպես։ Ոչ, Լուսիո, պետք չէ, պետք չէ։ Աչքերը փակե­
լով հԼծկլատց։

107
 Հեն^ նույն այդ պահին Խորխեն խաղաց 6^ ք>րին,
երկար մտածելուց հետո Պերսիոն պատասխանեց
Խորխեն անդթորեն գրանցեց Թտլե ^ Պերսիոյին թողնելով միայն
Wg4 հնարավորությունը։ Ւսկ երբ սպիտակները շեշտակիորեն
դիմեցին ^ g 5 քայլին, սևերը շփոթվեցին և իրարով անցան
ք«Ես կործանվում եմ, Նեպտուն,— մտածեց ՊերսիոնՖյ, բա յց
ի վերջո հաջողությամբ նահանջեցին ^ 6 ։ Կարճատև դադարից
հետո, հաղթական մնչոցով Խորխեն կատարեց ^ § 4 քայլը և
ծաղրանքով նայեց Պերսիոյին։ Եվ երբ նա պատասխանեց
Թ շ 4 ֊ր , Խորխեին ոչինչ չէր մնում անելու, եթե ոչ Թ^5 և մատ
հայտարարել քսանհինգերորդ քայլում։
— Խեղճ Պերսիո,— մեծահոգաբար ասաց Խորխեն։ — Ըստ
էության, սխալվեցիր հենց սկզբում, այնուհետև հնար չգտար
խուսափելու պարտությունից։
— Հեսէաքրքրաշարժ է ,— ասաց դոկտոր Ռեսաելլին, որն
հենց ոկզբից հետևում էր խաղին։ — Արտակարգ հետաքրքրա^
շարժ է *նիմցովիչի պաշտպանությունը։
Խորխեն ծոէո^ծուո նայեց նրան, իոկ Պերսիոն սկսեց հասլ^
ճեպ հավաքել խաղաքարերը։ Հեռվից լովեցին կոչնաղանղի
խլացած արձագանքները։
-— Այո երեխան երևելի շախմատիստ է ,— ասաց դոկտոր
'Ռեսաելլին։-^ Ինչ վերաբերում է ինձ, ապա, համեստ կարո^
ղոլթյուններիս գիտակցում ով, կակնկալեի վայելել ձեզ հետ
մ րցակցելոլ հաճույքը, սենյոր Պերսիո, երբ որ դուք հարմար
կզանեք։
— 9^դուշւսցեք Պերսիոյից,— խորհուրդ տվեց նրան Խոր^
խեն ։ — նա միշտ էլ պարտվում է, բույց դա ոչինչ չի նշանա^
կում ։

Ծխախոտը շուրթերի արանքում սեղմած, նա շեշտակիորեն

բացեց դառը։ Առաջին պահ նրան թվաց, թե ներսում երկու
նավաստիներ են, բա յց սենյակի խորքում երևացող անորոշ
առարկան պարզվեց, որ պատից կախված պարուսինե թիկնոց
է> Մի հաստափոր նավաստի փայտե մ ուրճով կաշեփոկ էր
ծեծում։ Իազուկի կապույտ օձը տակտով վերուվար էր անուէէ։
Գործից չկարվելով ^սատանան գիտե, թե ինչու է այս արջը
կաշեփոկը թակումի, նա ղնն՚հւմ էր Ֆելիպեին, որը դուռը
ետևից փակելով, ծխախոտը բերանին և ձեռքերը ջինսի գրպ ա ն֊
198
ներր խրած նայում էր նավաստուն։ Այդպես ա չք֊ա շքի մնացին
մի պահ։ Օձը մի վերջին ցատկ կատարեց^ մուրճր վ^^րջին հար^
վածով իջավ կաշեփոկին ^նավաստին րստ երևույթին փափ>>^
կացնում էր այն^ իր վիթխարի փք^րի վր*^ նպ ա ֊
տակովյ և ապա անշարժացավ^ հանգիստ առնելով սեղանի
եղրինէ
— Ողջույն, — ասաց Ֆելիպեն։ Ծխից աչքերը մրմռում էին
և նա բերանից ծխախոտն հապճեպ հանելով փռշտացէ Աչքերն
արցունքակալվեցին և մի պահ ամեն ինչ թաղվեց մշուշի մեջ։
ԶՎՎվնլի ծխա խոտներ են և երբ է կարողանալու ծխել առանց
ծխախոտը բերանից հանելու։
Հաստ շրթունքները քմծիծաղով ծոած, նավաստին շա րու֊
նակում էր նայել Ֆելիպեին։ Թվում էր, թե նրան զվարճացնում
է ծխից արցունքոտված Ֆելիպեի կերպարանքը։ Սկսեց կծկել
կաշեփոկը ք մազմզոտ սարդերի նման շարժվում էին նրա
անճոռնի ձեռքերը։ Տ1արմ անալի, գրեթե կանացի քնքշություն
կար նրա շարժումների մեջ։
— H a s d a I a յ— ասաց նավաստին։
— Ողջույն , — կրկնեց Ֆելիպեն, որն արդեն փ^ւշր թողել
էր ու կքքրքրել սկզբնական վճռականությունը։ Նա մի քիչ առաջ
գնաց և սկսեց դիտել դազգահին շարված գործիքները ։ — Դուք
միշտ այսսւե^ղ եք^** գործ անում։
— Տ Յ ;— մեկ ուրիշ^ առավել բարակի հետ կաշեփոկն ամ -
րտցնելով ասաց նավաստին։ — նստիր, եթե կամենում ես։
— Շնորհակալությունք— ասաց Ֆե լիպեն, նկատելով, որ
նավաստփն ցերեկվա համեմատությամբ առավել ըմբռնելի է
էսրաահայտվում իսպաներեն ։ — Դուք ֆի^^նն եք , — խոսակցոլ^^
թյուն բացելու հույսով հարցրեց նա։
— Ֆի^նն։ Ո'*րտեղից հնարեցիր։ Այստեղ բացի ֆիններից
ինչ զի բիլ ասես կա։
Հարթ առաստաղին հարմարեցրած լապտերների
լույսը ուղիղ աչքերին էր խփում։ Չիմանալով անելիքն ու ասե^
[իքը, Ֆելիպեն շփոթվում ու հուզվում էր նստարանի եզրին կուչ
եկած, իսկ ն ավաստին առավել խնամքով շարունակում էր
կէսպկպել կաշեփոկերը։ Հետո սկսեց գործիքները դասավորել։
Մերթընգմերթ հայացք էր նետում Ֆելիպեի վրա, որն զգում
էր, թե ինչպես է մատնեքի արանքում ծխախոտը հետզհետե
կարճանում ։
ա
 — Գիտես չէ^ք որ այստեղ չի կարելի մտնԼլ,— ասար
վաււտին։ — Վատ ես անում, որ գալիս ես։
— Բան ասացիք, էլի ,— պատասխանեց Ֆելիպեն։ — Գուցե
ինձ դուր է գալիս ձեղ հետ ղրուցելր*** Վերևում ձանձրույթից
կարելի է սատկել։
— հնարավոր է, բայց քեզ չի կարելի գալ այստեղ։ Բր
եկել ես, մնա։ Օրֆը ո։շ է գալու, այնպես որ մարդ բան չի
իմսէնա։
• ֊ Ավելի լավ ,— ասաց Ֆելիպեն, առանձնապես չհա ոկա ֊
նալով, թե իր այցելության մասին ուրիշների տեղեկանալու մեջ
ինչ վտանգ կա։ Փոքր-^ինշ սրտապնդվելով, նստարանը մոտԼց^
րեց պատին, որպեսզի կարողանա թիկնել, ապա ոտքը ոտքին
գցելով խոր ներս քաշեց ծուխը։ Գործերի ընթացքն սկսեց
նրան գոլը գալ և նա փորձեց շարունակել։
— Անկեղծ ասած, եկել եմ ձեզ հետ գրուցելու,— ասաց նա
( աանի, ինչու է այս նավաստին իր հետ դոլ հա դու,
իսկ ի ն ք ը »ք *յ։^ Չեմ հասկանում, թե ինչի համար եք այս
խորհրդավորությունը ստեղծել։
— Օհ, ոչ մի խորհրդավորություն էլ չկա ,—^ ասաց նավաս^
տին։
— Հէսպա ինչու չեք թողնում, որ նավախել մտնենք։
• ^ ՚ Ւնձ հրամայել են^ ես էլ կատարում եմ։ Ինչու ես ուղում
այնտեղ մտնել։ Ոչ մի բան էլ չկսյ^
— Նայել եմ ուզում , — ասաց Ֆելիպեն։
— Այ տղա, այնտեղ նայելու բան չկա։ Եկել ես, այստեղ
էլ մնա։ Ոչ մի տեղ էլ չես գնա։
— Չե"*մ գնա։ Իսկ այս դուռը'*։
—֊ Եթե փորձես այգ դուռը բա ցել ,— ժպտալով ասաց նա*-
վաստին,— ընկույզի նման կջարդեմ գլքք^-խգ^ Սիրուն էլ գլուխ
ունես, րա ափսոս չէ, որ ջարդեմ։
Դանդաղ էր խոսում, բառերն ընտրելով։ Ֆելիպեն մ ի ա ն ֊
համից հասկացավ, որ դրանք դատարկ խոսքեր չեն և գերա­
դասեց մնալ տեղում նստած։ Միաժամանակ, նրան գսւր էիՆ
գալյ>ս նավաստու շարժուձևը, ժպտալն ա իտսքերը^
ջարդելու վերաբեր յա լ։ Նա հանեց տուփն ու ծխախոտ առաջար-
կեց։ Նավաստին օրորեց հլսփյրէ
Դա կանանց համար է , — ասաց նաէ-^ Այ, դու փորձիր
200
իմը ծխԼլ, նոր կիմանաս, թե ինչ է իսկական ծովային ծխ ա ֊
խոտը։
Օձանախշ ձեռքը սուզվեք գրպաններիք մեկը և դոլրս
քաշեք սև շորի մի փոքրիկ քիսեթ ու փաթաթելու թղթեր։ Ֆ ե լի ֊
պեն հրաժարվելու նշան արեք, թոյյք նավաստին մի թուղթ
մեկնեք նրան և մեկն էլ վերքրեք իրեն։
— '^եղ քույք կտամ և կսովորես։ Հետևիր, ինչպես եմ
անում և ինքդ էլ նույնն արա։ Այսպես լքնում ես ***,— մազմը^
զոա սարդերը ճարպկորեն ոլորեցին ծխախոտով լքված թուղթը,
ապա հարմոնի նման այն քսեք շուրթերին և վայրկյան անք
մ ատն երի մեջ հայան վեց պատրաստի գլանակը։
— Հասարակ բան է, նայիր։ Չէէ շէէ չեղավ, կթափես։ Դե
լավ, ղու այս մեկը ծխի(Կ ես ինձ համար կսարքեմ։
Գլանակը դնելով բերանը, շուրթերին զգոյց ուրիշի թքի
խ,:նս>վո,[},ո էնն ու քիչ մնաք թքեր։ Նավաստին նայում էր
)։րա)է, շարունակ նայում էր ու ժպտում։ Հետո ձեռնտմուխ եղավ
նոր գլանակ փաթաթելուն, ապա հանեք մի վիթխարի, սևացած
կրա կվաոիչ։ Սծոլ ծխի քուլաներով պարուրված, Ֆելիպեն
դւխի շարժումով շնորհակալություն հայտնեք կրակի համար։
— Ծուխը շատ ներս մի ք ^ շ ի ր յ — ասաք նավաստին։--^ ՛քեղ
Հո: մ ար մի քիշ թանդ է։ Հիմա կտեսնես, թե ռոմի հետ ինչ
Հրաշալի է։
Մի շիշ և երեք անադե բաժակ հանեք սեղանի տակ ը ն կ ա ծ
թիթԼղյսէ տուփիք։ Կապույտ օձը լքրեը երկու բաժակները և
մեկը պաըղեք Ֆելիպեին։ Նավաստին նստեք Ֆելիպեի կողքին և
բարձր աքթեք բաժակը։
— H e re ’s to Միանդամիք չխմես։
•— Հըմ, շատ չավն է »— ասաք Ֆ ե լի պ ե ն ։^ Երևի Անթիլյան
կծղիներիք է։
^ Անշուշտ։ Հը, ոնք որ թե իմ ոոմն ու ծխախոտը քեզ դուր
// կտն։ Իսկ ինչ է անունդ։
— ՏրեիՀո։
- կհ* Տրհխա ք^այք դա ոչ թե անուն է, այլ ազգանուն։
— Ւհարկե աղդսէնուն է։ Անունս Ֆելիպե է։
— Տ)ելիպեէ Եղավ։ թա^նի տարեկան ես։

* Կ ենա լդ ^ ա ն ղ է )։

201
 — Տասնութք— բերանը բաժակով թաքբնելով ստեր Ֆելի^
պեն։ — Ւսկ ձեր անո'*ւնն ինչ է։
— — ասաց նավաստինք— ավեշի լավ է ինձ Pnp ան^
վանեսք որովհետև իսկական անունս ինձ դուր չի գալիսէ
— Համենայ\է դեպս ասացեք։ Չէ որ ես ձեզ իսկական
անունս ասացի։
— Օհք այն քեզ էլ տհաճ կթվա* Պատկերացրուք որ ինձ
կոչում են Ռետկլիֆ, կամ էլ դրա նման մի բան և դու անմի^
ջապես չես հավանի։ Բոբն ա։[ելի լավ է։ Herc’s էօ yOU^
— P ro sit,— ասաց Ֆելիպեն ք և նրանք նորից խմեցին։ —
Հրմք այստեղ իսկապես որ լավ է։
— Անշուշտ։
— Շա'*տ եք աշխատում նավի վրա։
— Էհ, հերիք անում է։ Լավ կլինի այլևս չխմես։
— Ւնչո^ւ— աքլորացավ Ֆելիպեն ։ — Այ քեղ բանք դեռ նոր
եմ հունի մեջ ընկնում, ասում է մի խմիր։ Pnp, ավելի րսվ է
ասեք**, Ա յ«. ա։մն էլ, ծխախոտն էլ հրաշալի են*** Ինչո^լ պիտի
այլևս չխմեմ։
նավաստին Ֆհլիպեի ձեռքից վերցրեց բաժակը և դրեց
սեղանին։
— Շատ համակրելի տղա ես, րտյց դե քեզ վերև րա րձրա ֊
նէսլ է հարկավոր, իսկ եթե մի քիչ էլ խմես, այնսէեղ կնկատեն։
— Էհյ ես ինչքան ուզեմ կխմեմ բարում։
— Ձեր բարում այսպիսի բան չես գտնի ,— սրամտեց
Բէքբր։ — Բացի այդ, մորդ ձեռքից չես պրծնի ***— կարծես թե
բավականություն էր ստանում նայելով Ֆելիպեի աչքերին,
ամոթից հանկարծակի շառագոլնած դեմքին ։ — Դե լավ, մ ա ե ֊
րիմներ լինենք։ Բոբն ու Ֆելիպեն մտերիմներ են։
— Եղավ, — մռայլադեմ համաձայնեց Ֆելիպեն ։ — Ուրիշ
բաներից խոսենք։ հսկ այս դո^լռր։
— Դռան մասին ոչ մի խոսք , — բարեհամ բույր էոոնով ասաց
նավաստին։ — Եվ առանց նեղանալու։ Ծ*րր կգաս նորից։
— ել ի^չ'^^*- դամ։
— Միասին կծխենք, ոոմ կխմենք, կզր^^^րենք դեսից-դենից,
— ասաց Բ ո բ ը ։^ Այս անգամ արդեն իմ սենյակում, այնտեղ
մեգ ոչ ոք չի խանգարի։ Իսկ այստեղ ամեն րոպե Օրֆր կարող
է ներս մտնել։
 — Իսկ որտեղ է սենյակդ ,— ալքերը կկոքեչով հարցրեր
Ֆելիպեն։
— Այնտեղ ,— փակ դուռը դույր տալով ասաց Բոբը։ —
Միջ անցքն ուղիղ տանում է սենյակիս կողմը, նավախելի դռան
կողքին։

29

Կոչնազանգը նրան կտրեց Միզել Անխել Աստուրիասի վե^

պից, և փակելով գիրքը Մեդրանոն ճմլկոտեց անկողնու մեշ,
հարցնելով ինքն իրեն^ թե, արժե գնալ ընթրելու։ Գլխավերևի
լապտերը նրան հրավիրում էր շարունակել ընթերցտնությոլ նը,
մանավանդ որ ((Եգիպտացորենի մարդիկյօ վեպը նրան դուր էր
դալիս։ Այն ի ն չ֊ո ր չափով օգնում էր նրան ժամանակավորապես
վերանայ շրջապատող իրականությունից և վերստին թաղվել
Բոէենոս Այրեսի իր աշխատասենյակի առօրյա մթնոլորտի մեջ,
ուր և սկսել էր վեպի ընթերցանությունը։ Այո, կարծես թե նա
այստեղ էր տեղափոխել իր տունը, բույր նրան առանձնապես
ոգեշնչում վեպով CX թՐՕքշՏՏՕ* քողարկվելու գաղափարը^
հան/էւն այն բանի, որպեսզի մոռացության մատնի անհեթե^
թութ յան աստիճան մի իրողություն' քիչ այն կողմ, պահարանի
դարակում դրված երեսունութ տրամաչափի «սմիթվեսսոնը^>։
Ա{ղ ոեոլվերը յա բովի մարմնավորում էր մեկ այլ աշխարհ'
սՄ ալքհոլմն)) իր ուղևորներով, ցերեկվա իրարանցումր։ Նա#
հաճելի օրորվելը, խրի տղամարդկային զուսպ կահ֊կ արասին
Աքսւցոէցիչ իւթաննեը էին հօգուտ գրքի ընթերցանության։ Նրան
էրէսքի կարող էր հանել արտակարգ մի բան' միջանցքով ք ա ռ ա ֊
տրոփ սլացող ձին, կամ խնկի «Արտակարգ լավ եմ
դքքՈէմ տագնապելու համար)!>— մտածեց նա, հիշելով ցերեկվա
էյք)։հաջող արշավանքից վերադառնալու պահին Լոպեսի և
քհաուլի դեմքերի արտահայտությունը։ Երևի Լոլսիոն իրավացի
է' անհեթեթոլթ յուն է դետեկտիվ խաղալը։ Բայց անհամ ոզիչ
էին Լուսիոյի փաստարկները' կինը նրա համար հիմա ա մ ենա ֊
կարևորն էր։ Ինչպես բոլորին, Մեդրանոյին ևս սարսափելիորեն
ջղայնարնում էին այս էժան խորհրդավորությունն ու կեղծիքի
սւդբակայտերը։ Բայց նրան է'^լ ավելի ջղայնացնոլմ ո։ շ փ ո ֊'

։ Այստեղի դիտ ա վորյա լ ք լա տ .)։

203
թեկնում էր այն միտքը, երբ դժվարությամբ հայացքը պոկում էր
ԳՐՔՒ P ^ 9 Է^Ւտ > եթե նավի վրա չէիեեին բոլոր այս հա րմա ֊
րավեա պայմանները, նրանք ըստ երևույթին տոավել եռան գով
ու վճռականորեն կվերածնեին ր^Լ^ր տեսակի կասկածները։
Կապուայի լիություն և այլն։ Միայն թե առավել զուսպ, սկան*-
դինավարի, հացենոլ և մայրի ծառի բոլոր դույներով և նրբե­
րանգներով դրվագված։ Ըստ երևույթին ՜Լոպեսն ու (հաուլր,
կամ միգուցե հենց ի^քԸ։ երբ ձանձրանա բարում նստելուց,
կառաջարկևն գործողությունների մի նոր պլան, բտ յց նրանց
յուրաքանչյուր նոր արարքը դարձյալ խաղ կլինի, անհեթեթ
նկրտումից րչ ավելին և ոչ պակաս։ թերևս առավել խելամիտ
կլիներ Պերսիոյին և Խորխեին հետևելը, շախմատի տախտակդ
ներ խնդրել և սուզվել հաճելի ժամանցի գիրկը։ Նավախելը,
էհ։ նավախել է, էլի։ Անունն էլ մի բանի նման չէ, մ անկական
շիլա հիշեցնող մի բառ։ Նավախել, ինչ ապուշություն։
Պահ'ար տնից հանեց գորշ կոստյումն ու Pեթինш յի նվիրած
փողկապը։ «Եգիպտացորենի մարդիկդ վեոլբ կարդալիս նա մեկ
թե երկու անգամ հիշեց Ըեթինային, որովհետև այդ կնոջը դուր
չէին գալիս Աստուրիասի բանաստեղծական ոճը, ալիտերացիա^
ներն ու առեղծվածային խոսելաձևը։ Առայժմ 9եթինա չի հետ
կապված վերհոլշնեբր -նրան բացարձակապես չէին մտահոգում։
Անցյալի մասին խորհելու համար նա չափից շատ էր տարված
նավամուտով ու մանրիկ խոչընղր. տներով։ «Մալքհոլմից» և նրա
ուղևորներից լավ բան չկա աշխարհում, կեցցե նավ֊ն ավախելր
և Աս տուրի աս Մի գելը (ն ա ծիծ աղելով սկսեց նոր հանգեր ո ր ո ֊
նել երգելը, հերկելը^։ Ըչիևչ, Ըոլենոս Այրեսը կսպասի, նա
զեռես շատ ժամանակ կունենա Ըեթինային հիշելու համար'
Բեթինա/ին և նրան առնչվող խնդիրը։ Եվ դա իսկապես որ
խնդիր է և արժե այն ենթարկել խոր վերլուծության, վերլու*-
ծել, ինչպես որ ինքն է սիրում' մ թան մեջ մահճակալին պառ^
կած, ձեռքերր գլխի տակ դրած։ Ամեն դեպքում այս երկրնտ**
րանքը ^կարդալ Աստուրիասին թե գնալ ընթրելու^ եթե ընթ^
րել, ապա կապել Բեթինայի նվիրած փողկապը, e r g o \ Բեթինա,
ergo# ձանձրույթ) ընկալվում ^էր արդեն որպես վերլուծության
նախնական փուլի եզրափակում* Իսկ գուցե այս ամենը նավի
ճոճվելու հետևանքն է և կամ էլ ծխով հագեցած նա^

^ Հ ե տ և ա պ ե ս (լա տ .)։

^04
վ^^խցիկիէ Աոաջին դեպքը չէք որ հեռանում է կնոջիր,
իսկ կանանցից մեկն էլ իըենից հեռացավ ^որպեսզի ամոլս^
նանա Բրազիլիայում^է Անհեթեթ կարող է թվալ, րո*լց այս
պահին նավախելն ու Բեթինան գրեթե նույնանում էին։ Անհրա^
մեշտ է հարցնել Կլաուդիա չին է թե ինչ կարծիքի է աչս մասինւ
էէ* Ւեչ կ^ըՒՔ կ ^ պարտքի զդացման նման նուրբ խըն^
դիրը հանձնել Կլաուդիաչի դատին։ Անշուշտ, նա պարտավորված
չէ պատմել Կլաոլդիային Բեթինայի մասին։ Սովորական համ*'
փորղական շաղակրատանքի պատմեցի ^ պրծավ^գնաց։ Նավա*'
խել և Բեթինաք ինչ անհեթեթութչոլն, սիրտը մի աեսակ
կծկվեց։ Դե լավ, Բեթինան է էլի, հիմա երևի ամբողջ քաղաքը
տակնուվրա է արել էմբասյէում անցկացվելիք երեկոն չկորցնե*'
լոլ համար։ Այր.. բա յց և այնպես Բեթինան արտասվեց։
Մեղրանոն ջղայնացած ձգեց փողկապը։ Ոչ մի կերպ չէր
ստացվում հանգույցը, աչս փողկապը միշտ էլ հակաոակվել է՜։
Էհ, փողկապների սովորական հոգեբանությունն է։ Հիշեց կար*-
ղացած վեպերից մեկը, որի մեջ խելագարված սպասավորը
մկրատով ըդիկ^ըզիկ է անում իր աիոոջ րոլոր փողկապները։
Պատառոտված փողկապներով լցղած սենյսէկ, փողկապների մի
իսկական սպանդանոց։ Ջոկեց մեկ ուրիշ, հտմեստ, մոխրագույն
փւ1 ղկապ, որը նա կարողանում էր հեշսրսւթյա մ բ կւսպել։ Հա*
վ անարար նա արտասվել է, ավելի փոքր րանԼրից կարող են
արտասվել կանայք։ Պատկերացրեց, թե ինչպես է Բեթին՜ան
բացում պահարանի դարակները, հանում լուսանկարները, հ ե ֊
էէւսխոսով գանգատվում ընկերուհիներին։ Այս ամենը վաղօրոք
կանխատեսված էր, այսպես էլ պիտի լիներ։ Լեվբաոլմին լ ք ե ֊
լիս, երևի հենց այսպես է վարվել նաև Կլաոլդիան, ի դեպ,
կսւբելի է ասել բոլոր կանայքլ ^Բոլորը, բոլորը ))— կրկնում էր
)րտ, կարծես թե ձգտելով Բուենոս Այրես յան այդ խղհոլկ պա*
տահ արը ընդհանրացնելով մի չնչին կաթիլ ավելացնել ծովի
ջրերին։ ((Բայց, ի վերջո, դա վախկոտություն ^>0— ասաց ն ե ր ֊
բին ձայնը, և նա չհասկացավ, թե որն է վախկոտությունը^
կւսթիլր ծէէվո ւմ, թե Բեթինաչից հեռանալը ինքնին։ Դե ինչ,
2 աս։ թե քիչ, բոլորն էլ լտլիս են այս դաժան աշխարհում***
Ս (ս, ր^ոյց պատճաո դառնալ արտասվելու համար, թեև, երևի
այս ամենը ոչ մի նշանակություն չունի Բեթինայի համար և
)ւ։ս հիմա, հնարավոր է, զբոսնում է Սանտա Ֆեում, կամ էլ
սանրվածքն է թարմացնում Մարսելի մոտ։ Ւ վերջս, արժե'*
205
այոքան մտածել ք^եթինայի մ ասին ^ չկա ք^եթինան և նավախել
մանելու արգելքը և 224 տիֆը նույնպես։ Իսկ սիրտը շարունա^
կէոմ է կծկվել ինչ^որ անհասկանալի ցավիը, ր ^ յց ^ այնպես
բաըելսվ դուռն ու դուրս ելնելով միջանըք, սղալելով մազերը
նա կարողացավ մպտալ մի մարդու մպիտով, որն հաճելի գյուտ
է անելու, շուտով, շատ շուտով, պարզորոշ տեսնում է իը
նպսւաակն ու գոհ է իր նվաճումներով։ Նա ինքն իրեն խոսաա^
ցավ վերստին անդրադառնալ այս հարցին, գիշերվա սկիզրր
նվվւրել այս հարցի առավել խոր վերլուծությանը է Թերևս Pե-
թին ան կապ չունի այս ամենի հետ և գուցե մեղավորը Նլա^
ուդիան է, որը չափից շատ պատմեց իր մասին, առանց ժ ր պ ֊
տալՈլ պատմեց, որ առայսօր սիրահարված է Լեոն Լեվրաումին։
Իայց դե, ինքն ինչ գործ ունի այս ամենի հետ, թեև բացառված
չէ, որ Նլաոլղիան էլ է գիշերները բարձը արցունքներով թրջում'
մտածելով Լեոնի մասին։

նա վճռեց գնալ ղգեսաափո խվելոլ, թողնելով Ա ղվա մազի֊

կին այն պահին, երր վերջինս դոկտոր Ռեստելլիին բացատրում
էր առաջնությունում ((Իոքա Յունիորսի» անիէոլսափելի պարտու֊
թր։սն պատճառները։ կանխավայելում էր այն հաճույքը, որ
ստանալու էր' տեսնելով, թե ինչ նոր զգեստանմուշներ են այս
երեկոյան ցուցադրվելու ճաշարանում» խեղճ Աթիլիոն երևի
դարձյալ կհայտնվի առանց պիջակի և մետրղօթելը անսքող
արհամարհանքով կխոժոռի դեմքը, ինչպես սովորաբար վ ա ր ֊
վում են րքքչք^ր . սպասավորներր' ուրախության և ջղայնության
խառն դգացումով հետևելով, թե ինչպիսի անկում են ապրում
իրենց տերերի բարքերը։ ք^այց հանկարծ մի ի ն չ֊ո ր ներքին
մղումով նա վերս։դարձավ և խառնվեց զրույցին։ Սանձահարելրւվ
Աղվամազի կի մարզական կիրքը է որը հանձին դոկտոր Ռ ե ս ֊
տելլիի հանդիպել էր «Ֆերրոքարիլ Օեռտեի» չափավոր, բայը և
աննկուն հովանավորի, Ռաոլլը, իբր թե հենց այնպես մ ի շ տ ֊
մտեց, ասելով, որ հարկավոր է պատրաստվել ընթրիքին։
— ճիշտն ասած հագնվելու համար շատ շոգ է ,— ասաց
նա , — րույց անհրաժեշտ է ծովային օրենքները հարգել։
— Ինչպես թե հ ա գնվ ել,֊^ տարակուսանքով հտրցրեց Աղ՚:քա^
մազիկը։
Ուզում եմ ասել, որ հարկավոր է փողկապ կապել և
206
պիջակ հագնել,— ասա^ Ռաէէւլը։— Եվ այդ ամԼնը^ հանուն
տիկնանէյէ
Թողնելով խոհերի մեջ թաղված Աղվամաղիկին, նա նա վա ֊
սանդուղքով վեր բարձրաքավ։ Ռաուլը վստահ չէր, որ ճիշտ
վտրվեք, բա յց վ^^քի^ ժամանակներս նա ընդհանրապես կաս^
կածի տակ էր առել իր բոլոր արարքները։ Եվ եթե Աթիլիոն
^:,աշւէյրանում հայտնվեր իր շերտավոր շապիկով, միևնույն է,
մետրդօթեչը, կամ էլ ուղևորներից որևէ մեկը նրան հասկացնել
կտային, որ դա անվայելուչ բան է և խեղճ աղային կգցեին
անհարմար վիճակի մեջ, եթե, անշուշտ, նա ի^քը ^ բոլորին
գրողի ծոցը չուղարկեր։ «Ես առաջնորդվում եմ զուտ գեղագիր
տական նկատառումներով , — ծաղրանքով նորից խորհեց Ռա--
ուլը, — բո։յց փորձում եմ դրանք սոցիալական տեսանկյունով
արդարացնել։ Սակայն ճշմարտությունն այն է, որ ինձ ջղայնացա
նամ է այն ամենը, ինչ դուրս է ընկնում ոիթմից, ինչը՝ խ ա խ ֊
տում է կարդ ու կանոնը։ Այղ խեղճ աղայի շապիկը պիտի րա-^
ցասաբար անդրադառնար իմ Ւ1սե10է asperge*-/l վրա։ Իսկ
ճաշարանը բավական վատ են լուսավորում***»։ Զեռքը դռան
ր !էնա կին, ն ա նայեց երկու միջանցքների հատման կողմը։
Հս։դիվ ոտքի վրա մնալով, Ֆելիպեն հանկարծէսկի կանդ առավ։
Իացտհայտորեն շփոթված էր և, ըստ երևույթին, Ռաուլին
չճանաչեց։
— Ողջույն, — ասաց Ռււէոլը։ — Ինչ^որ չերևացիր ամբողջ
օրը։
— Ոանն այն է*** Այ թե ապուշն եմ, միջանցքները խ ա ո ֊
նեցի։ Իմ նավախոլցր մյուս կողմում է ,— դանդաղորեն ետ
շրջվելով ասաց Ֆելիպեն։ Լույսն ընկավ դեմքին։
— Աեց որ թե արևը գլխ իդ է խփել, — ասաց Ռաուլը։
— Բահ, "'/7 էր պակաս,— ջղայնացած տոնով խոսելու
անհաջող փորձ արեց Ֆելիպեն ։ — Ակումբում ամբողջ օրը
րէդ էսվազանում եմ անցկացնում։
— Ակոէմրիղ օդն Ու այստեղինը նույնը չէ։ Հո վատ չե^ս
ղդոէմ ։
Ո աուլը մոտեցավ նրան և մտերմաբար նայեց։ «Ինչ է կր*'
Ոքել ինձանից» — մտածեց Ֆելիպեն, միաժամանակ զգալով, որ
իր )էկաամամբ անտակտ վերաբերմունքից հետո Ռաուլի այս

^ Ծնեբեկով սուպ (ֆ ր ա ն ս .)։

207
բարեկամական տոնը էրեն դէքւր է գալիս։ Նա բացասաբար
շարժեց գլուխն ու թեքվեց մուտքի կողմը, սակայն Ռաուլը չէր
ուզուէՒնրան բաց թողնել։
Վստահ եմ, որ արևայրուկը հանգստացնելու ոչ մի
դեղամիջոց չի լինի մոտդ, գուցե մայրգ ունենաէ^ք Մի վայրկյա^
նով մտնենք սենյակս, և ես քեզ մի քսուք կտամ, քնելուց
առաջ կշփես մաշկիդ։
_ Մի անհանգստացեք, — միջնորմին ուսը հենելով ասաց
Ֆելիպեն ։ — Կարծեմ Բերան ունի' սապոլան է, թե ինչ է^ չգիտեմ։
— Համենալն դեպս վ եր ցր ու,^ իր նավախցի դուռը բացելու
նպատակով մի ք^Ա ետ գնալով համառեց Ռաուլը։ Նկատեց,
որ Պաուլան ներսում չէ, վառ է թողել։ — թեզ հա^^
մար, բացի այդ, ուրիշ անակնկալ էլ ունեմ։ Մտիր մի րոպեով։
Կարծես թե Ֆելիպեն որոշել էր մնա՛լ դռան առաջ։ իէարդա^
տուփը քրքրելով Ռաուլը նրան ք/երս անցնելու նշան արեց։
Հանկարծ գլխի ընկավ, որ չգիտի, թե ինչպես է հաղթահա րելու
այս լակոտի անբարյացկամությունը։ «Ինքս եմ * մեղավոր , —
գուլպաներով և թաշկինակներով լցված դարակը խառնշտելով
մտածեց նա ։ — Ասմէված իմ, ոնց է ազդվելս։ Ուղղվելով, ն ո ֊
րից կրկնեց հրավերը։ Ֆելիպեն մի քանի \քայլ արեց, և նոր
միայն Ռաուլը նկատեց, որ նա մի թեթև ճոհվում է։
^ Ես, ուրեմն, ճիշտ դուրս եկա, որ դու լավ չես զգում,
աթոռը նրան մոտ հրելով ասաց նա։ Ոաքով դուռը փակեց։ Եվ
ապա օդը հոտոտելով հանկարծ քրքջ^քք
— Ասել է, թե արևը շշի մեջ է եղել, ես էլ կարծում էի, թե
դու իսկապես խաշվել ես արևի տակ,,* Բայց այս ինչ ծխահոտ
է։ Այս ինչ զզվելի գինու և ծխախոտի հոտ է փչում վրույիցղ։
— Հետո ինչ , — սրտխառնոցից նեղվելով շշնջաց Ֆելիպեն։
— Մի բաժակ խմել եմ ու ծխել,** ինչ կա որ**,
^ Ոչինչ, ^լինչ , — ասաց Ռաուլը։ — Որևէ պատճառ չունեմ
քեզ հանդիմանելու։ Բայց գիտես, արևի տակ այդպիսի գինին
ու ծխախոտը մի քիչ վտանգավոր են։ Կարող եմ քեզ պատմել***
Ոակայն պատմելու որևէ ցանկություն չուներ և գերադասեց
լուռ զննել Ֆելիպեին, որը գունատվելով հայացքը մեխել էր
լուսանցույցին։ Մի պահ լռություն տիրեց, որը Ռաոլլին երկար
ու կատարյալ թվաց, իսկ Ֆելիպեի համար այն լըվտծ էր ա չ ֊
քերի դեմ ցատկոտող կարմիր ու կապույտ բծերով։
— Վերցրու այս քսւէւքը, — ի վերջո խոսեց Ռաուէը, փոքրիկ
208
պարկուճը մեկնելով տղային ։ — Երևի ^ամբողջ մեջքդ այրվել է։
Ֆելիպեն մեքենայաբար արձակեց վերնաշապիկն ու սկսեց
ղննել մարմինը։ Սրտխառնոցն անցնում էր և դրա փոխարեն
աճում էր լռելու չարագուշակ ցանկությունը^ չխոսել քոբիյ նրա
հետ հանդիպման և ռոմի մասին։ Միայն իր շնորհիվ է յ որ*փ*
Ֆելիպեին թվաց, թե Ռաուլի շրթունքները ցնցվեցին և զար^
մանքով նայեց նրան։ Դաուլը ժպտալով ուղղվեց։
—Հուսով եմ, որ դա շփելուց հետո հանգիստ կքնես։ Իսկ
հիմա սա վերցրու, և իմացիր, որ հենց այնպես ես երբեք ոչինչ
չեմ խո ստանում ։
Գողացող ձեռքերով Ֆելիպեն վերցրեց, ծխամորճը։ Այդքան
գեղեցիկ ծխամորճ նա երբեք չէր տեսել։ Թիկունքով դեպի նա
կանգնած Դաուլը պահարանում* կախված ^ւիջ^^կի ^ դր^[^^նից
ինչ*-որ բան էր հանում։
— Անգլիական թութուն է , — ասաց, նրան մեկնելով վառ՛^
վըռուն գույներով նախշված ւոուփը։ — Չ գ ի տ ե մ մ ե կ ուրիշ
մաքրիչ կգտնե**մ մոտս, թե ոչ, հակառակ դեպքում կարող ես
իմից օգտվել։ Ոնց է, հավանո^ւմ ես։
— Այո, իհ արկե, — հիացմունքով ծխամորճին" նայելով
ասաց Ֆեղիպեն։-^ Չգիծւեմ, ինչպես եք կարողանում բա ժ ա ն ֊
վել այսպիսի հրաշալի ծխամորճից։
—' Հենց դրա համար էլ նվիրում եմ , — ասաց Դաոէլր, —
որպեսզի ինձ ներես։
— Զեզ^է*
— Հասկանամ ես, ինքս էլ չգիտեմ, թե ինչպես ստացվեց։
Մտածեցի, թե դու դեռևս շատ ես ջահել նման գործերի խ ա ռնը ֊
Կյելսւ համար։ Հետո զգացի, որ ^^խալվել եմ։ Խնդրում եմ ինձ
ներես, Ֆելիպե, ինչպես մտերիմը մտերիմին։
Սէ.. խառնոցը նորից ուժեղանում էր, սառը քրտինքը .միա ն֊
դւյյմից թրջեց Ֆեչիպեի ճակատը։ Թութոլնի տոլփն ու ծխամորճը
գրսլանը դնելով, դժվարությամբ ոտքի կանգնեց։ Դաուլը բռնեց
թևից և օգնեց, որ ուղղվի։
— Ինձ**< ,ինձ հարկավոր է մի վայրկյանով ղուգսւրան
յ ոնել, — մրմ՜հջաը 3)ելիպեն։
— Ա^յո, իհ արկե,— հապճեպ դուռը բացելով ասաց Դաուլը։
և::ւռը փակելով նա սկսեց գնա լ֊գ ա լ սենյակի երկայնքով։
Լւ՝վեց լվացարանում հոսող ջրի ձայնը։ Դաուլը մոտեցավ լո գ ա ֊
սենյակի դռանը և ձեռքը տարավ բռնակին։ «Խեղճ տղա,
1Հ — Վիճակախաղ' ^ 209
գլուխն հանկարծ չխփի մի բանի }>— մտածեց նա և շրթունքը
կծեց, զգալով, որ ստում է ինքն իրեն։ Եթե բ ^ ց ի դուռն ու
տեսնի նրան*** Աչո անգամ Ֆելիպեն այլևս երբեք չի ների
^ձԴ^ի^ի վիրոյվորանքը, բացի իհարկե,** դեռևս շուտ /;,
դեռևս շուտ է}>, երևի սիրտը խառնում է, ավելի լավ է մենակ
մնա, միայն թե չկորընի գիտակցությունն ու ընկնի։ Ոչինչ, չի
ընկնի, հիմարոէթյուն ի^քդ ք^Ղ խաբելով առիթ որոներ
«Իսկ ծխամորճը շատ հավանեց,— սենյակի մեջ պտտվելով
նորից մտածեց նա։ — Հիմա կսկսի ամաչել, Որ իմ զուգարանն
է մտել*** Եվ սովորականի նման ոտքից գլուխ կճանկռոաի
ինձ և միգուցե ծխամորճը, միգուցե ծխամորճը***^

Ոուենոս Այրեսը նշված էր կարմիր կետով, որից մի կ ա ֊

պույտ շերտ էր ձգվում, ծովափի նրիտլին գրեթե զուգահեռ։
ճաշարան մտնելիս ուղևորները կարող էին գնահատել «Մ ա ֊
ջենթա Սթարիյօ խորհրդանիշով զարդարված աշխարհագրական
քարտեզի հստակությունը, որտեղ նշվում էր մեկ օրում ((Մա լք ֊
հոլմի^> անցած ուղին։ թոպված հպարտոլթյամ բ ժպտալով,
բարմենը խոստովանեց, որ քարտեզի վրա նավի երթուղին
անցկացնելը մտնա մ է իր պարտականությունների մեջ։
— Իսկ ո**րտեղից եք տվյալներ ստանում, — հարցրեց դոն
Գալոն։
— Ավագ ո պ ա յի ց ,֊^ բացատրեց բարմենը ։ — Որբ երիտա­
սարդ էի, որոշ ժամանակ զբտղվել եմ գծագրությամբ և հիմա
ա զ է ս տ ժամերիս հաճույքով եմ ձեռքս վերցնում կէսբկինն ու
քանոնը։
Դոն Գալոն բա զկա թոռ֊ս ա յլակը տանելու նշան անելով
վարորդին, խոժոռած հոնքերի տակից նայեց բարմենին։
— Իսկ տիֆի մասին ի^նչ կասեիք, — կտրուկ տոնով հարց­
րեց նա։ "
Ո։սրմենն սկսեց ճպճպացնել աչքերը։ Ոայց հենց այդ պահին
հայտնվեց մետրէյ^օթելի անթերի կերպարանքը։ նա սկսեց աջ ու
ձախ քաղցր-մեղցր ժպիտներ բաշխել։
— Կարծես թե ամեն ինչ հունի մեջ է ընկնում, սենյոր Պ ո ր ֊
ըինյո,-— ասաց մետրդօթելը ։ — Գոնե ես որևէ տագնապալի լուր
չեմ ստացել։ Բար ա ն ց ի ր , կարգադրեց իր ենթակային, նկա-
տեչով, որ վերջինս ճաշարանից հեռանալու ցանկություն չունի։—.
210
 Սենյոր ^որրինյո, տեսնենք կհսւվանե**ք մեր chaՈlpՇ-
Շատ համեղ է։
Այդ պահին սենյոր Տրեխոն իր կնոջ հետ տեղ էր գրավում
է/եզանի մոտ^ Բեբայի հետ, որն իր կարծիքով, բավական
զուսպ էր հագնված։ նրանըիը հետո ճաշարան մտավ Ռաուլր
և միացավ Պաուլային և Լոպեսին, որոնք նրան տեսնելուն պես
մի աս ին բարձրտցրեցին գլուխներն ու բացակա հայացքով
ժպտացին։ Տրեխոնհրի րնտանի քը մի պահ զանց առնելով
ճաշացուցակի ուսումնասիրությունըք անբավ Ֆելիպեի տնսպա՛-'
սելի տկարության քննարկմանը։ Սենյորա Տրեխոն անչափ
շնորհակալ էր սենյոր Կոստտյից, որը սիրահոժար օգնժւլ էր
Ֆեչիպեին, ուղեկցել էր մինչև նրա նավախուցը, և դեռ Բերա-
յին էլ ուղարկել էր նախազգուշացնելու ծնողներին։ Ֆելիպեն
միանգամից և հիմնավորապես քուն էր մտել, սակայն սենյորա
Տրեխոն ոչ մի կերպ չէր կարողանոււէ հանդարտվել այղ
անսպասելի հիվանդության առաջացրած տագնապից։
. Պարզապես շատ է մնացել արևի տակ, ս ի ր ե լ ի ս հ ա ­
մոզում էբ սենյոր Տրեխոն ։ — Ամբողջ օրը տախտակամածի
վրա էր և հիմա խաշված խեցգետինի նման կարմրել է։ Դու
չտեսար, բա յց երբ ես նրա հագից հանում էի վերնաշապիկը-»,
Բարեբախ։ոաբս։ր այս երիտասարդի մոտ քսուք է եղել հ
ամենայն հ ավանա կանությա մբ' բավականին օգտակար։
— Մի մոռացիր, որ նրա քքյը^ոյից վիոկիի հոտ էր փչում , —
ճաշացուցակը մի սլահ ձեռքն առնել ով, միջ ամտեց Բ ե բա ն ։^
Այդ տղան ամեն ինչի ընդունակ է։
— Վիսկիի։ Զի կարող պատահել, — ասաց սենյոր Տրեխոն։
— Մի որևէ տեղ հնարավոր է կես բաժակ գարեջուր խմած
լինի,
— Դու պիտի անպայման բարմենի հետ խոսես, — ասաց
սենյորա Տրեխոն ։ — Թող նրան լիմոնադից և հյք^ւթերից բացի
արիշ ^շինչ չտան։ Դեռևս շատ է փ^թր ինքնագլուխ բաներ
անելու համար։
— Եթե կարծում եք, որ նրան կարող եք խելքի բերել,
ի/որտպես սխալվում ասաց Բերան։ — Չափազանց ա շ ա ֊
ցել եք։ Ջեր բոլոր արգելքներն ու խստությունները միայն ինձ
համար են, իսկ նրան***

1 Սնկապուր ^ ֆ ր ա ն ս -)։

211
 — Դե, էլ մի սկսիր***
— Տեսնո^ւմ ես1 Ի^^նչ էի ասում։ Pш որ ես հանկարծ թանկ-'
արժեք նվերներ ընդունած լինեի որևէ մի ուզևորիըէ այն ժա­
մանակ ի^նչ կասեիք։ Աղմուկ-աղաղակ կգցեիք ամբողջ նավով
մեկ։ հսկ Ֆելիպեի համար ոչ մի արգելք չկա/ ինչ ուզենա,
կանի։ Արդեն զզվել եմ։ Ախր ի"^նչու տղամարդ չեմ ծնվել***.
— ^վերնե'*ր
, — հարցրեց սենյոր Տրեխոն Ա^Դ է*
։ —

նվերներ են։
— Ոչ մ ի ,— ասաց քերան։
— Խոսիր, աղջիկս, խոսիր։ Սկսել ես, մինչև վերջ հասցրու։
Եվ իսկապես, Օսվալդո, ես ուզում էի քեզ հետ խոսել Ֆելիպեի
մասին։ Այն աղջիկը, դե*** որ բիկինի է հագնում, գիտես, էլի։
— է հագնո^*ւմ, —հաըըրեց սենյոր Տրեխոն Ախ,
։ —

հա, այն շիկահեր աղջիկը։

— Այո, հենց ’ այդ շիկահեր աղջիկը ամբողջ օրը աչքը չէր
կտրում մեր տղայից, գս^֊րե գոլ բանի տեղ չես դրել, բայց
ես մայր եմ և այդպիսի գործերում հասկանում եմ, թե ինչը
ինչոց է։ Ականջներդ մի սրիր։ Բեբա, դու դեռ խակ ես այս
ամենը հասկանալու համար։ Ախ այս երեխաները, տանջանք են,
տանջանք։
— ^ՎքԸ ւէք^ կտրում Ֆելիպեի"*ց, — ասաց քերան ։ — Կա­
տակ ես անում, մայրիկ։ Մի""թե դու հավատում ես, որ այդպիսի
կինը ժամանակ կծախսի մեր փսլնքոտի վրա։ ^Այ թե հիմա
կլսեր ինձ ՖԼլիպեն ,— մտածեց քերան։--- Կատաղությունից
կկանաչերյօյ։
— ք^ձՏ ^յԴ նվերներ են հանկարծակի հհտաքըր-
, —

քըրվեւով հարցրեց սենյոր Տրեխոն։

— Ծխամորճ, թութունի տուփ և էլի ի ն չ֊ո ր մի բան , —
անտարբեր տեսքով ասաց քերան ։-— Կարծեմ շատ թա նկա ր֊
ժհք իրեր են։
Մարդ ու կին խորհրդակցական հայացքներ փոխանակեցին,
և ապա սենյոր Տրեխոն նայեց երկրորդ համարը կրող սեղանի
կողմը։ քերան դողունի հետևում էր նրանց։
— Այս սենյորն իսկապես շատ սիրալիր է , — ասաց ս ե ն յո ֊
րա Տրեխոն ։ — Դու պետք է, Օսվալդո, շնորհակալություն
հայտնես նրան և ասես, որ շատ երես չտա մեյ։ տղային։ Նա
. այնպես էր իրար խառնվել, տեսնելով, որ Ֆելիպեն լավ չի
զղում է
ա
 Սենյոր Տրեխոն ոչինչ չասար, մտածում էր մայրական
բնազդի մասին* ^էայրացած' Բերան գտնում էր, որ Ֆելիպեն
պետք է նվեբներր անպայման վերադարձնի։ Մատուըված
13ՈցԱ6 յ8ր(1ա16ր6՚ - ձ կ>” րեց նրանց բանավեճի թելըէ

Երբ աջ՝ ոլ ձախ ողջույններ հղելովդ գողունի հայարքներ

նետելով հայելուն և Լոելի ջշնջորով աշխուժորեն զրք**-րելով
քհատկապես գոնյա Ռոսիտան և գոնյա Պեպան^ ճաշարանում
հայտնվեր Պրեսուտտիի կեսվախվորած^կեսհան դուգն խումբը
Պաուլայի ներսում հանկարծակի անզուսպ ծիծաղի րա նկոլ.
թյուն առաջացավ և նա այնպիսի հայացքով նայեց Ռաուլին,
^Ր11 ^իւ^ՑԲ^Յ մայրաքաղաքի թատրոնների և քաղա^
քաժերձ սալոնների ճեմասրահներում անցկացրած գիշերները,
ար զվարճանալու նպատակով նրանք թափանցում էին ամենա^
անվայելուչ ոլղիներոէթ բանաստեղծուհիների և օրինավոր ս և ն ֊
յորների հաշվին։ Ռաուլր Պաուլայից ակնկալում էր հերթական
փշփշոտ ու դիպուկ արտահայտությունը, որոնցով նա այնքան
հաջող էր կարողանում բնորոշել ցանկացած իրադրություն։
Բայց իր վրա զգալով Լոպեսի սևեռուն հայացքը, Պաաչան
լռեց ու թեև խոսքն արդեն լեզվի ծայրին էր^ բա յց սրամտելու
ցանկությունը հանկարծակի մարեց։ Լոպեսի հայացքում ոչ
թախիծ կար և ոչ էլ կիրք» այլ, ի ն չ֊ո ր մի զուսպ հետաքըր-
բրասիրություն, և կարծես կք^զքիգ նայելով իրեն, Պաուլան
ղդաց, որ վերստանում է իր նախնական կերպարը։ Հեգնանքով
մտածեց, որ ի վերքո մնալու է նույն Պաուլան^ չար ու այ-
լա սերված մի արարած, որի մասին խոսում են քաղաքի
անկյուններում, սակայն Լոպեսի հայացքը րք*լ^րովին ուրիշ,
անպտճույճ կերպարանք էր տալիս նրան' սոփեստությունից ու
անպարկեշտությունից մ աքրազերծված։ Լոպեսից անցնել Ռ ա ֊
ո։[ին, կիրթ, դյուրազգաց դեմքին, ասել էր, թե այսօրվանից
ցատկ կատարել վաղվա մեջ, անկեղծ լինելու դայթակղություՀ
նից մտնել կան խավ կեղծված առերևույթ պսէտշաճության
էլսսլաշա՜պիկի մեջ։ Բայց եթե չցնդի այդ մտերմիկ հանդիմա՝»
նության պատրանքը, որը Պաուլան սկսել էր նկատել Լոպեսի
աչքերում, քխեղճը չի էլ ենթադրում, թե ինչ դեր է ստա1։ձնելյ,
վերոհիջյւէւլ ուղևորությունը կարող է վերածվել, մի չնչին ու

1 Գաբնիր ով լեզու ^ֆրանս,)է

2Ո
ողորմհլքր մղձավանջի* Պաուլային դոէ֊ր էր գալիս Լոպեսը, դուր
էր գալիս է որ նրա անունը Կարլոս է, հաճելի էր զգ^է նրա
ձեռքի ջերմութլունը, թեև Լոպեսով առանձնապես տարվաձ չէր^
դե, մի սովորական մայրաքաղաքացի է է իր բազմաքանակ ը ն կ ե ր ֊
ներին հար և նման, ավելի շատ կիրթ, քան թե գրագետ, ավելի
շատ հիաըած, քան թե սիրահարված։ նրանիը ինչ^որ մա քրու֊
թյուն էր բուրում, որը ձանձրույթ էր հարուլում Պաոլլային։
Այդ մաքրությունը տեղ չէր թողնում չարախինդ սրամտելու,
Աթիչիո Պրեսուատիի հարսնաըուի արդուզարդը մանրամ ա ս նոլ֊
թյամբ ծաղրուծանակի ենթարկելու, •Աղվամազիկի անճոռնի
սլիջակր ինչպես հարկն է ձեռք առնելու հաճույքին* Ոչ, Լոպեսի
ներկայությունից նա չէր նեղվում մյուս ուղևորներին խայթելու
առումով, Լոպեսն հենը ինքն էլ թեթև ծաղրանքով էր զննում
գոնյա Պեպայի պլաստմասսայե աչոէնքնեոն ո*-, թե ինչպես էր
Աթիլիոն կենտրոնացած ջանում պատշաճ կարգ ու կանոնով
դդոյլը բերանը տանել։ Ոայց նրա *ոյդ ծաղրական հայացքում
ինչ-որ մի մաքրություն կար և չկար ոչ մի ետին միտք։ Կ ա ֊
աակները պարզապես կատակներ էին ե ոչ թե թունավոր ն ե ֊
տեր։ Եվ եթե քհաուլը հակահարձակման չանցնի և չվ եր ա ֊
կանգնի հավասարակշռությունը, ապա վստահորեն կարելի է
ասել, որ ձանձրույթն ապահովված է։ Պաուլան շատ չավ գ ի ֊
տեր, որ Ռաոլչր արագորեն կգնահատի իրադրությունը և հա վա ֊
նաբար կկատաղի։ Մի անգամ նա արդեն կարողացել է Պ ա ու֊
լային դուրս կորզել մի ասէովածաբանի գեշ ազդեցության ո ր ո ֊
գայթից, որը, ինչքան էլ որ տարօրինակ է, բավականին հմուտ
էր նաև սիրաբանության ասպարեզում։ Անսքող չրքիրշք^*-թյամբ
Ռաոլլն օգնեց նրան ընդամենը մի քանի ամսում հիմնահատակ
խորտակել այն փխրուն էզոտերիկ կառույցը, որի միջոցով
Պաուլան պիտի շամանի նման երկինք համբառներ։ Խեղճ Ռա^
ուլ, պիտի նորից տապակվի խանդի ճիրաններում, խանդի, որը
ոչ մի առնչություն չունի սովորական խանդի հետ, ավելի ճիշտ,
կնմանվի մի նեղացած մարդու, որը կորցրել է իշխանությունը իր
ժամանակի և խելքի վրա, մարդու, որը զրկվել է Պաոլլայի
հետ ճամփորդության յուրաքանչյուր պահի դնահսոոականը
ըստ իրենց նրբացած ճաշակի կիսելու հնաըավորութ յունիցւ
Եվ նույնիսկ եթե Ռաուլն էլ նետվի որևէ մի աըկածախնդըու֊
թյան մեջ, ապա դարձյալ ու ՛դարձյալ կշարունակի փոխադար֊
ձութ յան պահանջով մնալ Պաուլայի կողքին։ Նրա խանդը
214
հիասթափության նման մի բան է և ենթակա չրիվ վերաբման,
քանի դեռ Պաուլան չի վերադարձել վերստին (բ^^ՏՑ
այս անգամ արդյոք <!:վերստինըյտ>^ մեղապարտի նժան գլխա--
հակ, դաոը^բավալի պատմություններով և կվստահի նրան իր
չարքաշ ու անմխիթար ներկան, որպեսղի Ռաուլր վերււաին
գուրգուրի այդ քմահաճ ու երես առած արարածին։ Այդպես
եղավ Ռուբիոյի հետ կապերը խզելուց հետո և երբ վերադարձ
ձավ Լուչո նեյրա յի մոտից և այչն, և այլն**^
Մի հրաշալի ներդաշնակություն էր տիրում նրա և Ռաուլի
հարաբերություններում^ Ռաուլն էլ էր հաճախ մեղքերի քա^
վոլթյան համար խոստովանության գալիս նրա մոտ, ծայրա՝^
քաղաքի արվարձաններում կատարած գիշերային թա փ ա ռում֊
ների թա խծալուր պատմություններն անելու և ուսանողական
մշտադալար մտերմության մթնոլորտում մխիթարություն գ ը ա ֊
նելոլ և հոգու վերքերը դարմանելոլ համԽր։ Ւնչքան ա նհրա ֊
ժեշտ էին նրանք միմյանց և ինչքան դառնություն էր խ ա ռնը֊
ված նրանց այդ մտերմությանը, որը դիմացել էր երկու կ ո ղ մ ն ֊
րից էլ փչող դավաճանության հողմերի փորձությանը։ Եվ ինչ
կապ ունի Ասւրլոս Լոպեսն այդ սեղանի ու այս նավի հետ և
ինչ ամենուր միասին շրջելու նրանց անխռոզ սովորության
հետ։ Պաուլան հանկարծակի ատելությամբ համակվեց Լոպեսի
նկսոոմ ոէմր, իսկ նա գոհ ու երջանիկ հա նայում էր աղջկան,
ւ!:իւոմիտ երեխայի նման, որը մպտալով մտնում է վաղրի
վանդակը։ Լոպևսը այնքան էլ միամիտ չէր։ Պաէէւլան
դրանում չէր կասկածում, իսկ եթե միսւմիտ է իիհարկե, միա^
միտ չէ), ոչինչ, դե թող դիմանա։ Ռաալն ու Պաուլան'^ արու և
էգ վագրեր»** էՅ^Խեղճ Ջո։մայկա Ջռն , —- մտածեց Պաուլան, —
դսնե չքանայիր միառժամանակ***»։

— Ւ^նչ է պատահել Խորխեին։

— ք Ւլ տաքություն ունի ,— ասաց Կլտ ուդիա ն։^ Ինձ
թքԼում է, չափից ավելի է մնացել արևի տակ, եթե իհարկե
անգինա չէ։ Պառկեցրել եմ անկողնում և ասպիրին եմ տվել։
Տեսնենք, գիշերը ոնց կանցկացնի։
— Ասպիրինը սարսափելի է , ^ ասաց Պերսիոն։— Կյանքիս
մեջ ընդամենը երկու թե երեք անգամ եմ ընդունել ներգործու֊
թյոԼնը ցնցող է եղել բքՎք^ր գեսքքերսւմփ Մտավոր գործունեու*^
215
թյունդ լիովին խախտվում է, քրտնում ես և նմանօրինակ այչ
տհաճ բաներ։
Անհավես ընթրած Մեդրանոն աոաջարկեր երկրորդ բաժակ
ոուրճը -խմել բարում, որիբ հետո Պերսիոն բարձրացավ տախ^
տակամած աստղերին նայելու, խոստանալով նախօրոք մտնել
նավախուցի տեսնելու, քնած է Խորխեն թե ոչ։ ճաշարանի Հա-
մեմատոլթյամբ բարի լուսավորությունն ավելի հաճելի էր, իսկ
սուրճը' ավելի տաք։ Մեկ թե երկու անգամ Մեդրանոն մտմտաց,
թե արդյոք Կլաուդիան չի թաքցնում Խորխեի բարձր ջերմության
պատճառած տագնապը։ Կլաոլդիային ինչ^որ կերպ օգնելու հա^'
մար նա կուզենար դրանում վերջնականապես համոզված լի­
նել, րայը Կլաուդիան որդուն այլևս չանդրադարձավ, և նրանք
խոսեցին ուրիշ բաների մասին։ Պերսիոն վերադարձավ։
— Չի քնել և ուզում է, որ իր մոտ գնաք, — ասաց նա։ —
Համոզված եմ, որ պատճառը ասպիրինն է։
— Հերիք է բարբաջեք, գնացեք ուսումնասիրելու համաս­
տեղություններն ու Փոքր Արջը* Մեդրանո, լէի^ք ցանկանա
ինձ ընկերակցել։ Խորխեի համար հաճելի կլիներ։
— Այո, իհարկե,— բազմաթիվ ժամերի ընթացքում աէւաջին
անգամ գոհունակություն զգալով ասաց Մեդրանոն։
Խորխեն նրանց դիմավորեց անկողնու մեջ նստած, ձեռքին
նկար չու թչան տետրը, որը Մեդրանոն ստիպված եղավ թերթել
սկզբից մինչև վերջ, աոանձին-առանձին գնահատելով յուրա­
քանչյուր նկարը։ Անառողջ փայլ կար Խորխեի աչքերի մեջ,
սակայն ջերմությունը, ամենայն հավանականությամբ, առաջա­
ցել էր արևի տակ շատ մնալուց։ Խորխեն անմիջապես հետա-
ցըրքրվեց^ ամուսնացած է Մեդրանոն թե ոչ, երեխաներ ո^^ւնի և
ուրտեղ է ապրում, Լոպեսի նման ուսուցի'*չ է թե Ռաուլի նման
ճարտարապետ։ Պատմեց, որ մի քիչ քնելուց հետո արթնացել
է, որովհետև սարսափելի գլիցիդնեբ է տեսել երազի մեջ։ Ւսկ
հիմա ուզում է ջուր խմել և քնել։ Կլաուդիան նրան ջուր տվեց
և թղթով քսղտրկեց գլխավերևի լապտերը։
— Մենք այստեղ կողքիդ կնստենք, մինչև որ քնես։ թեղ
մենակ չենք թողնի։
— Օհ, ես չեմ վախենում,-^ ասաց Խորխեն։— Թեև քնած
ժամանակ եյյ բոլորովին անպաշտպան եմ։
— Ւսկ դու թակիր այդ գլիցիդներին առանց վախենալու,—
Խորխեի ճակատն համբուրելով աոաջարկեց նրան Մեդրանոն։ —
216
'Լապը մենք բոլոր այգ հարքերը մանրամասնությամբ կքննաբ*>
կննքէ իսկ հիմա'քնիր։
Մի քանի րոպե, անք֊ Խորխեն խոր հոգոք հանեք և դեմքով
շրջվեք դեպի պատը։ Կլաուդիան անջատեք գլխավերևի լույսը,
վառ թողնելով միայն դռան գլխին կախված լապտերը։
— Ամբողջ գիշեր արջամկան պես կքնի։ ք^այք աչքերը փա^
կելուն պես կսկսի քնի մեջ խոսել և խելքիք դուրս բաներ
կրւբլ^*** Պերսիոյի ուշքը գնում է այդ բլբլոքի համար և իսկույն
կչ անհավանական եզրա կարությունների է հանգում։
— Պատգամախոսուհու նման մի բան , — ասաք Մեդրանոն։
— Դուք շե^ք զարմանում, թե ինչպես է փոխվում քնի մեջ խոր
սող մարդու ձայնը։ Հեշտ է մտածել, որ իրենք չեն խ ո ֊
սողը* է«
— ^վ իրենք են և իրենք չեն***
— Հավանաբար։ Տարիներ առաջ ավագ եղբորս հետ քնում
էի միևնույն սենյակում, ավելի ձանձրալի և ուրբաթախոս մ ա ր ֊
դու դժվար է պատկերաքնել։ Pшյք հենք հէ^^խը դնում էր
բարձին ու քնում, լեղուն բաքվում էր միանգամիք ու սկսում
էր ճամարտակել։ Երբեմն նույնիսկ գրի էի առնում և ա ռա վոտ ֊
յյոն քույք էի տալիս իրեն։ Խեղճ մարդու հավատալը չէր գ ա ֊
քիս, մտքով չէր անքնում այդպիսի բան։
— Արժե'*ր այդպիսի խեղաթյուրված հայելիով վախեքնել
մ էէւրղունէ
— Չարժեր իհարկե։ Գերադասելի կ[իներ մարգարե ձևանալ
քրոմ էլ պարզապես Լռել։ Մենք այնպես ենք վախենում, որ
հանկարծ օտար մարդիկ մեր ներաշխարհը չթափանքեն, մենք
այնպես ենք վախենում մեր առօրեական թանկարժեք Հ(եսրւ>
կորքնելուք։
Կրսուդիան սկսեք հետևել ԽորխԼի հետզհետե հանդարտվող
Դնչառությանը։ Մեդրանոյի ձայնը հանգստությամբ էր պ ա րու֊
րամ նրան։ Փ ոքր֊ի նչ խոնջություն իջավ վրան, հոգնած ու
թեթևաքած փակեք աչքերը։ Չէր ուղում խոստովանել, որ Խ որ֊
խեի տկարությունը տագնապի մեջ է գքել իրեն և եթե թաքքրել
Լ այղ տագնապը, ապա^ սովորության, կամ գուքե հպ ա ր֊
էոէքէթյո^լնն է պատճառը եղել։ Խորխեի հիվանդությունիք չարժեր
վախենալ, որովհետև այն որևէ կապ չուներ նավախելում տ ի ֊
լտղ ւէիճակի հետ։ Կապ որոնելը անհեթեթություն կլիներ, ամեն
ինչ այնքան լավ էր' թե Մեդրանոյի ծխախոտի բուրմունքը, թե
217
. նրա հանդարտք փոքր^ինչ թախծալուր խոսելաձևը, և այգ ամենը
կարդ ու կանոնիդ նորմալ կյանքի մարմնանում էին հանդիսա­
նում։
— Սեփական եսի մայյին խոսելիս հարկավոր է մի քիչ
ներողամիտ [ինել, — կարծես անհաճո մտքերը ցրելու համար
խոր ներշնչելով ասաց ^լաոլդիան ։ — Այն չափազանց խք^ըելի
է անաչառ' վերլուծության դիմանալու համար, այնքան փխրուն,
որ պարտադրում է այն բամրակի մեջ ապահով փաթաթելու
մտքին։ Միթե ձեզ չի զարմացնում այն հանգամանքը, որ ձեր
սիրտն անվերջ, ամեն վայրկյան բաբախում է։ Ես ամեն օր
մտածում եմ այդ մասին և միշտ էլ զարմանքով։ Գիտեմ, որ
սիրտն ու եսը միևնույն բանը չեն, բա յց եթե այն կանգ առնի***
Ե վերջո, ավելի լավ է խուսափենք տրանսցենդենտալ թեմաներ
րից, այդպիսի զրույցները երբեք շահեկան ընթացք չեն ունեցել
ինձ համար։ Ավելի լավ, է մի կողմ թողնենք սովորական կյան-
քը, այն չափից դուրս շատ է զարմՆնալի։
— Փորձենք հետևողական [ինել, — ժպտալով ասաց Մեդ-
րանոն։ — Առանց փոքրիշատե ի բ ^ բ ճանաչելու մենք չենք
կարողանա կարևոր հարցեր քննարկել։ Անկեղծ ասած, Ալաոլ-
դիա, այս պահին ինձ հետաքրքրող միակ բ^ն ը ձեր կենսագրու­
թյունն իմանալն մեր բարիդրացիական հարաբերությունների
հիմնադրման առաջին փուլում։ Ւնչ խոսք, ես չեմ խնդրում ձեզ
խորանալու մ անցամասների մեջ, բտ յց ինձ համար հաճելի
կլիներ լսել ձեր ճաշակի և պատկերացումների, Խորխեի, Սու-
ենոս Այրեսի մասին, մի խոսքով, ինչի մասին որ ուզում եք։
—' Միայն թե ոչ այս գիշեր, — ասաց Սլաուդիան։ — Առանց
կլ ^ յ^ օր ես ձեզ շատ հոգնեցրի իմ, թերևս, անհարկի,
սենտիմենտալ պատմություններով։ Դե, ինքս էլ ոչինչ չգիտեմ
ձեր մասին, բտցի այն, որ ատամնաբույժ եք, ի դեպ, նույնիսկ
ուզում էի ձեզ խնդրել, որ Խորխեի ատամը նայեիք, մեկ-մեկ
անհանգստացնում է։ Ինձ դուր է գալիս, որ դուք ծիծազում եք,
մյուսները ձեր փոխարեն ամենաքիչը, հոգու խորքում, գուցե
կզայրանային սէյդպիսի անհամեստ դիտողությունից։ ճի շտ
է, որ ձեր անունը Գաբրիել է։
— Այո։
— Եվ մի^շտ եք հավանել այդ անունը։ Աւզում եմ ասել
մանկության օրերին։
— Չեմ հիշում, հավանաբար Գաբրիել անունը ինձ միշտ
ա
նույնքան ճակատագրական է որքան գլխիս
մազափունջը։ Որտե^ղ է անըեչ ձեր մանկությունը։
— Բոլենոս Այրեսում ք Պալմերո փողոըի տներիը մեկումդ
ուր գիշերները գորտերն են կոկոում, իսկ Ծննդյան տոներին
հորեղբայրս հրաշալի հրավառություններ էր սարքում։
— հսկ իմր^ Լոմաս դե Սամորայոլմ, վիթխ^pի
թաղված մենատանը։ Միգուըե անհեթեթ թվա, բտ յր մինչև
այսօր էլ ինձ համար մանկությունը կյտնքիս ամենանշանակա^
լիր շրջանն է եղել։ Ցավոք սրտի ես ' չափազանր երջանիկ ման*-
կություն եմ ուներել, ասում եմ ցավոք սրտի, որովհետև եր^
ջանիկ մանկությունը վատ նախանշան է հետագա կյանքի հա^
մար, այդպիսի մարդու երկար շալվարը շուտ է պատռվում ։
Ուզում եք իմանալ իմ ԸԱրրյԸԱ1ս1Ո Vitae֊ ^/^ Մի կողմ թող­
նենք գեռահասության տարիները, դրանք բոլորի մոտ էլ չափից
դուրս նման են իրար և այգ իսկ պատճառով որևէ հետաքրր-
քրություն ներկայացնել շեն կարող։ Չգիտեմ թե ինչպես եմ
ատամնաբույժ դարձել, ի դեպ, այդպիսի օրինակների կարելի
է հաճախ հանդիպել մեր երկրռւմ։ Խորխեն ի ն չ֊ո ր բան է
ասում; Ոչ, միայն հառաշեց։ Միգուցե իմ խոսելն է նրան
անհանգստացնում, չէ որ ձայնս անսովոր է նրա համար։
— Ց,եր ձայնը նրան դուր է գալիս, — ասաց ^լաուդիան։ —
ւք-ՏԴ հարցերում Խորխեն ինձանից ոչինչ չի թաքցնում է Նրան
դուր չի գալիս Ռաուլ Փոստայի ձայնը, Պերսիոյին շատ է ծաղ^
րոոէ ձայնի համար, որն իսկապես է^ կաչաղակի ձայն է հի­
շեցնում։ Սակայն շատ է հավանում Լ/տպեսի ու ձեր ձայները և
տոում է, որ Պաուլան գեղեցիկ ձեռքեր ունի։ Արդեն սկսել է
այդպիսի բաներ նկատել, երբ Պրեսսլտտիի ձեռքերն էր նկարա-
դրոէմ, ծիծաղից աչքերս արցունքով լցվեց։ Ուրեմն, ասում էիք,
էէր ատամնաբույժ դարձաք, խեղճ տղա։
— Այո, սակայն իբր դա քիչ էր, է^ինչ այդ էլ արդեն
հէէտսցրել էի լքել այն տունը, ուր մանկությունս էի անցկացրել,
մինչև հիմա էլ այն կանգուն է, թտյց ցանկություն չունեմ այլևս
էսխտեղ վերադառնալու։ Տուրովի սենտիմենտալ մարդ եմ և
սոոէ/ր թաղամաս կշրջտնցեմ, միայն թե նորից չտեսնեմ այն
ատն պատշգամբները, ուր ես երջանիկ եմ եղել։ Ոչ, ես հիշո­
ղություններից չեմ փախչում, բա յց չեմ փայփայում նաև, էհ,
է՚^այւ/որդություննեըս էլ, հաջողություններս էլ համարյա միշտ
աննշմար են եղել։
219
 — Աձ^ք երբեմն այնպես տարօրինակ եք նայում*»* Մարգա^
րեի հատկություններ չունեմ թեև, բ^ձ& կտնխսւ գուշակումներս
շատ հաճախ ճիշտ են դուրս գալիս։
'— Ւսկ այդ ի^նշ կանխագուշակություններ են։
— Առանձնապես ՜կարևոր բաներ չեն^ Գաբրիել։ Պարզապես
ինձ թվում է, հր դուք կարծես թե պտտվում եք նույն տեղում և
չեք գտնում այն, ինչ որոնում եք։ Հուսով եմ, որ դա վ եր ն ա ֊
շապիկիդ կտրված կոճակր չէ։
— Դա էլ չէ, սիրելի Կլաուդիա։ Ամեն դեպքում, դա մի
բավականին համեստ և բավականին եսասիրական բան եր­
ջանկություն, որն հնարավորին Վտփ քիչ վնասեբ մյուսներին^
արտակարգ դժվար ձեռք բերովի մի բան, որը գնելու կամ
ձեռք բերելու համար ստիպված Աինեմ վաճառել ազատու­
թյունս։ Ինչպես տեսնում եք, առանձնապես հեշտ բան չէ
ուզածս։
— Այո, մեզ նման մարդիկ գրեթե հենց այս նույն բառերով
են խոսում երջանկության , մասինէ * Օրինակ, ամուսնություն
առանց ստրկության կամ էլ ագատ սեր առանց ստորացման և
կամ մի այնպիսի աշխատանք, որը չխանգարի Շեստով կ ա ր ֊
դալան, երեխա, որը մեզ չվերածի տան ծառայի։ Հավանաբար այս
պատկերացումն աղքատիկ ու կեղծ է ի սկզբանե։ Կարդա նորից
Սուրբ գիհքը> կտեսնես*»* ք^այց մենք համառորեն մնում ենք
մեր պատկերացումների պատերի ներսում և ոչ մի կերպ չենք
ուզում դուրս նայել։ Նախ և ա/էաչ- FaiГ play^•
— Ե ր և ի,^ ասաց Մեդրանոն, — մեր սխալն էլ հենց այն է,
որ շենք ուզում տեսնել, թե ինչ կա այդ պատից այն կողմ։
Երևի դա, նույնիսկ ամենօրյա կյանքում պարտություն կրելու
ամենակարճառոտ ճանասլարհն է։ Ւ վերջո, ինչ ինձ է վերաբե­
րում, պատանեկան պարին երից գերադասել եմ ինքնուրույն
կյանքը' շրջեցի գավառներում, ուր նեղ օրեր, շատ տեսա, ր ^ յց
և ցիրուցան չեղա, մի վտանգ, որը . անխուսափելի կախված
է բոլոր մայրաքաղաքացիների գլխին, ապա վերադարձա Բոլենաւ
Այրես և վերջնականապես հաստատվեցի այնտեղ, եթե հաշվի
չառնենք Եվրոպա կատարած շրջագայություններս և ուզևռրոլ-
թյունը Վինյ ա դել Մար' քանի դեռ հնարավոր էր չիւի^կ<^^ն՝'
պեսոներ ճարել։ Հորս թողած ժառանգությունը շատ ավելի էր,

1 Կանոհնհրէէվ խաղ (»*^պ ր )։

220
քան եղբորս հետ միասին կարող էինք պատկերացնել և դրա
շնորհիվ նվազագույնի հ ^^^ցրեցի բորմեքենայի և ունելիների
հետ կապված վարժություններս ու սկսեցի տարվել, այսպես
ասած, սիրողական գործունեությամբ։ Ւնքս ինձ չէի տանջում այն-^
պի^ի հարցերով, ասենք թե կոնկրետ ինչով էի տարված, որով­
հետև կդժվարանայի պատասխանել այդ հարցերին։ Օրինակի
ֆուտբոլով, իտալական գրականությամբ, գեղադիտա կներսվ,
Ապատ բարքի տեր կանանցով։
— Դուք նրանց դրեցիք ցուցակի վերջում, բա յց, թերևս
էորժեր տյրբենական կարգը պաշտպանել։ '^անի դեռ Խորիէեն
քնած է, խնդրում եմ բացատրեք, թե ինչ եք հասկանում ազատ
բարքի տեր կին^ասելով։
— Ուզում եմ ասել, որ երբեք չեմ հանդիպել այնպիսիների,
որոնք հարսնացու են կոչվում , — ասաց Մեդրանոն։ — Եմ կար-
ծիքով ինձնից ամուսին դուրս չի գա, թեև, ճիշտն ասած, երբևէ
չ(էմ էլ ջանացել այդ հարցի ստույգությունը վերջնականապես
ճշտելու վրա։ Միաժամանակ ես նրանցից շեմ, որոնց կանայք
կնամոլ են անվանում։ Ես այն կանանց եմ հավանում, որոնք
բացի իրենց զուտ կանացի խնդիրներից զատ fif-րիջ խնդիրներ
չեն հնարում և դա լիովին բավարարոէմ է ինձ։
— Ասել է, թե շեք սիրում պատասխանատվության տակ
մ էսնել։
— Ւմ կարծիքով ոչ, գուցե պատճառն այն է, որ պատաս-
իոէէնատվության մասին ես ավելի բարձր պատկերացում ունեմ։
ւեւնքան բարձր,, որ նրանից պարզապես խուսափում եմ։ Հարս-
նացու, գայթակղված աղջիկ**. Ամեն ինչը սկսում է ենթարկվել
tnէտլագային և հանկարծ զգում ես, որ ապրում ես ապագայի
համար և հանուն ապագայի։ Ւնչ եք կարծում, կարո^ղ է ներ-
կ;ոն հարստանալ ապագա յով։ Միգուցե ամուսնրո թյան մեջ և
կամ այն ժամանակ, երբ հայրական զգացումով ես համակվում։
էհք տարօրինակն այն է, որ այս ամենով հանդերձ, ես սիրում
Ai)' երեխաներին ,— քնած Խորխեին նայելով շշնջաց, Մեդրանոն։
— Չկարծեք, թե դուք բացառոլթյուն եք ,— ասաց Ելաուդի-
ան։— Ամեն դեպքում, դուք արադՈրԼն վերածվում եք մարդ­
կանց այն տարատեսակին, որոնք ամուրի են կոչվում և որոնք
օ(քտւէած են նաև դրական հատկանիշներով։ Դերասանուհիներից
մեկի կարծիքով ամուրիները լավագույն թատերասերներն ենֆ

ա
արվեստի նվիրյալ բարեգործներ։ Չեմ ծաղրում, ոչ, ոչ։ Բայց
դուք եղածից ավելի եք ձեզ վախկոտ պատկերացնում։
— Իսկ ո^^վ է վախկոտության մասին խոսել։
— Ինչպես թե, հապա ձեր վախը ամուսնության, աղջիկներին
հետամտելու, հրապոլրելու, վախ ամեն տեսակի պատասխանա-^
տվության, ապագայի նկատմամբ*»^ Քիլ առաջ ինձ հարց
տվեցիք։ Իմ կարծիքով ’ ներկան հարստացնելու ունակությամբ
միայն այն ապագան է օժտված, որբ ազնիվ ներկայի ծնունդ է
հանդիսանում։ Ինձ սխալ չհասկանաք' ես չեմ ասում, որ ան^
հրաժեշտ է երեսուն տարի գոմեշի նման տքնել, որպեսզի հետո
թոշակի անցնես և հանգիստ կյանք վայելես, ընդհակառակը, իմ
կարծիքով ձեր այս ներկայիս վախը ոչ միայն ձեզ չի փրկում
տհաճ ապագայից, այլև ամուր հիմք ու պատվար է հանգիստ^
նում նրա համար։ Ու թեև խոսքերս կարող են անպատկառ
թվալ, բայց պիտի ասեմ, որ, եթե դուք հետևանքներից ե ր կ յո լ֊
գելով շեք գայթակղում աղջիկներին, ապա այսօրինակ քայլը
լոկ ունայնություն կստեղծի ապագայի մեջ, մի ուրվական, որի
սէովերը թույն է խառնելու ձեր մյուս սիրային արկածյլԼերին։
— Դուք մտածում եք իմ մ։սսին, իոկ աղջկա մասին' ամե^
նևին։
— Անշուշտ, բա յց ես ձեզ Կազանովայի վերածելու ոչ մի
մտադրություն չունեմ։ Իմ կարծիքով, պիտի ուժեղ մարգ լինել
գայթակղելու ցանկությանը չտրվելու համարի այս պարագա^
յում բարոյական երկյուղը կվերածվի գրական արժեքների
ակունքի** * Ըստ էության, ծիծաղելի բաներ եմ ասում։
— Խնդիրն ինքնին հնարովի է ու կեղծ, ոչ վախ կա այստեղ
և ոչ էլ քաջություն, այլ, պարզապես, պատահականությոլններից
խուսափելու նախապես ծրագրված որոշում։ Կնամոլի նպատակը
դայթակղելն է և նա էլ բարեխղճորեն գայթակղում է, աոանձ^
նապես չտարվելով որոնումներով*** Կարճ ասած, գլխավորն
այն է, որ կույսերին ձեռք չտաս, որոնց թիվը առանց այդ էլ
գնալով նվազում է հատկապես այն միջավայրում, որին
առնչվում եմ***
0, եթե այգ խեղճ աղջիկներն իմանային, թե իրենց
անարատության պատճառով ինչպիսի բուռն մետաֆիզիկական
բանավեճեր են ծագում ***,— ասաց Կլա ուգիա ն։֊^ ’ Դե Լ^վ։
պատմեցեք մյուսների մասին։
ա
 — Երբեք , — ասաց Մեդրանոն։— Ինձ ոչ խնդրելուդ ոճն է
դուր գալիս և ոչ էլ ձայնիդ երանգը։ Դոլր շեն գալիս նաև
ասածներս և հատկապես ձերը*** Ավելի Լավ է գնամ բար կոն*-
յակ խմելու։
— Ոչ, մի րոպե սպասեցեք։ Գիտեմ, որ երբեմն կարող եմ
հիմարություններ ասել։ Բայը չէ որ կարող ենք ուրիշ բաներից
իքո սել։
— Շատ կներեք ,— ասաց Մեդրանոն, — բա յց դրանք հի*-
մ տրություններ չէին։ Եվ տրամագրութ յունս ընկավ հենց այն
, պատճառով, որ դրանք հիմարություններ չէին։ Բարոյականում
քխան տեսակետից դուք ինձ վախկոտ համարեցիք և դա հ ա ֊
ք^ յպատասխանում է իրականությանը։ Ես սկսում եմ ինքս ինձ
..որցնել, թե արդյոք սերն ու պատասխանատվությունը չեն
ք^ուրող զուգադիպել ինչմՈր մի պահի մեջ, կյանքի ինչ-որ մյ։
էսոանձնահաաուկ կարևոր հատվածում*^* Որոշակիորեն չեմ
կտրող ասել, թե երբվանից, բա յց*** Այս, տրտմ ադրռլթյունս
րնկէով և պատճառը հենց դա էր։ Երբեք մտքովս չէր անցնի,
որ մի սովորական դիպվածը կարող է ինձ բորբոքել և ստիպել,
որ տանջվեմ խղճի խայթից*** Հինգի վրա բացված փսքըիկ
իքոցերի նման, որ տհաճ ցավում են, երբ լեզուդ կպչում է***
1Կյկ այս խոցը ուղեղիս մեջ է ու կսկծացնում է անվերջ**,,—
(>տ ծխախոտ հանեց, ուսերը նյարդայնացած վեր քաշելով։ —
ill ձեզ ամեն ինչ կպատմեմ, Ելաուդիա, միգուցե թեթևանա
',1 էլի in
Եվ նա պատմեց Բեթինայի մասին։.

30

քիւթրիքք, ժ ամանակ Պաոլլա յի վրդովմունքը անցավ, տեղը

լսվ նրան ձեռք առնելու չարանենգ ցանկությանը։ Լոպեսր
• րտ առիթը չէր տալիս և նա շատ վատ էր դդում, որ Լոպեսի
> ովէէրական սևեռուն հս։յտցքը բավական է իրեն զինաթափելու
',։ւ:մար։ Պահ եղավ, որ նա արդեն ուզում էր հավատալ Լոպեսի
/ )քւիորձոլթյանր և այն բանին, որ նրա ուժի ակունքն այդ
ոէ)ւ էիորձությունն է։ Հետո սկսեց ծազրել ինքն իրեն սեփական
էոնղիտության համարի դժվար չէր նկատել, որ Լոպեսն օժտված
Լ հմուտ որսորդի բոլոր անհրաժեշտ տվյալներով, տարբերում
թյա մբ, որ նա այդ տվյալները չէր գնում ի ցույց։ Լոպեսին
223
 այգռան արագ հրապուրելու ձանգամանքից Պաոլլան իրեն
առանձնապես չէր ղգում^ ^ընդամենը մի օր առաջ
նրանք բոլսրովին օտար մարդիկ էին այս ահռելի 9ուենոս
Այրեսում^է ընդհակառակը, սրտնեղում էր, որ արդեն հայտնվել
է արքայական որսի վիճակում։ (1(Եվ դրա պատճառն այն է, որ
նավի վրա ես միակ ազատ ու սիրունատես կինն ե մ ,—ր մտա^
ծում էր նա ։ — ' Ւսկ եթե թատրոնում կամ մի ինշ^որ հանդեսի
ժամանակ մեղ ծանոթացնեին, գուրե ոչ մի ուշադրություն էլ
չդարձներ վրաս)!}։ Պաուլային լրջորեն զայրացնում էր այն պա*-
րագան, որ իրեն դասում են ճամփորդության պարտադիր
զվարճալիքների թվին։ Նրան կարծես թե ստվարաթղթե թ ի .
րախի նման փուկցրել էին պատին' սենյոր որսորդի հրա ձգու֊
թյան վարժությունների համար։ ք^այց .Տամայկա էՏոնն այնքան
համակրելի էր, որ Պաուլան չէր կարողանում նրա մասին վատ
.մտածել։ Պաոլլային մնում էր ինքն իրեն հարց սոսլ թե արդ*^
յոք Լոպեսն էլ է նույն կերպ մտածում իր մասին։ Պաուլան
շատ լավ էր հասկանում, որ Լոպեսը կարող է իրեն պ՛չրուհու
.տեղ դնել, նախ։ որովհետև ինքը հենց այդպիսին է որ կա,
և երկրորդ, որ նրա վարքն ու բարքը բոլոր տվյալները տալիս
էին այդպիսի թյուր պատկերացում կազմելու համար։ Լոպեսին,
ինչպես և վայել էր ամեն մի իսկակճսն մայրաքաղաքացու, կ ա ֊
րող էր թվալ, թե կընկնի աղջկա աչքից, եթե ամենս։յն եռանդով
չնպատակամղվի նրան նվաճելու)։։ Ստեղծվել էր մի բա վա կա ֊
նին անհեթեթ ու միաժամանակ անելանելի վիճակի հայտնվել
էր տիկնիկային թատրոնի խամաճիկի դերում, որն ըստ պիեսի
տրամաբանության, պարսրսպիր կերպով սլիտի գավազանի
հարվածներ ստանա և ինքն էլ իր հերթին պիտի ուտի մի քանի
հարված։ Տավ զգաց թե Լոպեսի և թե հենց իր համար, ա յն ո ւ֊
հանդերձ ուրախ էր, որ ' իր ենթադրությունները ճիշտ
էին դուրս գալիս։ Հրաշալի խաղ կարող էր ստացվել երկուս֊.
տեք, պայմանով, որ Պանչը իր հմտությամբ չզիջի Ջուղիին^ ։
թարում, ուր Ռաոլլը ջին խմելու էր հրավիրել նրանց, կւսՎ
րողացան ճարպկորեն ջրջ^նըԼյ անկյունում դիրքավորված
Պրեսոէտտիների րնտանիքը, բ֊տ յց դեմ առ դեմ դուրս ելան նո*^'
րային և Լուսիոյին, որոնք դեռևս չէին ընթրել և մտահոգ աեւցլ
ունեին։ Կիպ տեղավորվելով դիմ ահայաց փոքրիկ սեղաններդ

1 Անգւքւական ւո/ւկէւֆկա^ին կոմեդիայ[է կերպարներէ

224
շ*' րջք սկսհ^ին դեսի^^դենի^ կ^կտուէէ շաղակրատել, ընդհանուր
զրույցին ք ^ յդ հաճելի հրեշին թեթևորեն զոհ մատուցելով
իրենց անհատականությունը, զր^^ք֊ձՁ» ^ՐԸ միշտ էլ ցածր է
զրոէցակիցների մակարդակից և դրա շնորհիվ էլ մատչելի է
ու գրավիչ։ Հոգու խորքում Լուսիոն ուրախ էր նրանց հա նգի֊
պելու համար, որովհետև քրոջը նամակ գրելուց հետո Նորայի
վրա տխրություն էր իջել, ու թեև նա անվերջ կրկնում էր, որ
ոչինչ էլ լի պատահել, բա յց Լուսիոն դրանից ավելի էր ջղա յնա ֊
)ոոմ, մանավանդ որ ոչ մի կերպ չէր կարողանում աղջկան
զվարճացնել։ Առանձնապես շատ չէր խոսում Նորայի հետ,
աոէորաբար առաջինը Նորան էր սկսում խոսել* ըստ էության,
րնդհանուր շատ քիչ բան կար նրանց ճաշակների մեջ, բայց
զե, տղամարդու ու կնոջ մեջ*** նա տանել չէր կարողանում ամեն
զւ:ոոարկ բանից մաղձոտվելու նորայի բնավորությունը։ Դե
ինշ^ միգուցե սրանց հետ զրուցելով նրա տրամագբությունր

նախքան այս հանդիպումը Պա ուլան գրեթե ոչ մի խոսք չէր

ւիոխանակել նորայի հետ, և մինչ տղամարդիկ ք^միչք էին
է < :էսւվիրում և , ծխախոտ էին հյուրասիրում միմյանց, նրանք
,! էտրոալով խաչաձևեցին սրերը։ Կանանց զննելով Ռաուլը
ւ^ ՚ւ յա յն քւ^շվել էր մի կողմ և միայն երբեմն֊ե րբհմն մի որևէ
^{կՃոյա խո ԱՈւթյամբ խ առնվում էր զր^^յցէն և ^կամ տ պ ա վո֊
ի::(թտէ.ններն էր կիսում Լոլսիոյի հետ^ աշխարհագրական քո՛ր՝'
քրյի վրա գրանցված ((Մալքհոլմ ի}> երթուղու առնչությամբ։
: ,ւուքը տեսնում էր, թե Նորայի մեջ ինչպես Լ վերածնվում
քէ ,.ա քսությունն ու հավատը, հասարակական ճիվաղն ինչպես
խյ բազմաթիվ լհզուներով քնքշորեն լափլիզում նրան բոլոր
■. սմերից, դուրս կորզելով դիալոգից, որի ետևում միշտ էլ
.սխոսություն է թաքնված և ներքաշում պսպղուն՛ սըամտ ու֊
յլններով, անառիթ ծիծաղներով, շարթրեզի փրփրուն գա վա թ ֊
:ով, ((Ֆիլիպ Մորիսի» բուրավետ ծխով հագեցած փոքրիկ,
քգալիր ու անհամ աշխարհը։ ((Գեղեցկության իսկական բ ո ւ ֊
■ որ,))— կորցրած հմայքը վերստացած Նորայի աշխումացած
• '■ մՐԼն նայելով մտածում էր Ռաուլը։ Անհամեմատ ծանր էր
• հա ւի կացությունը^ հոնքերը կիտած նստած էր առաջվա
է ման, մինչդեռ խեղճ Լոպեսը, ախ, այգ Լոպեսը։ Եվ եթե կա
։եկը, որը հարթմնի երազում է, ապա դա Լոպեսն է։ Ռաուլն
ր, ^Վիճակախաղ 225
 իսկապես սկսեը խղճաէ նրանք <րՏօ Տ Օ Օ Ո > — մտածում էր նա։
— Տօ Տ Օ Օ Ո ,*.^ )>է Բայց միգուցե Ռաուլը գլխի չէր ընկնում, որ

Լոպեսը երջանիկ է և վարդագույն փղեր, գունավոր հեղուկով

լցված ապակե վիթխարի գնդեր է երաղում։
— Եվ այնպես պատահեց, որ երեք հրացանակիրները, այս
անգամ առանց չորրորդի, գնացին նավախել Ա ձեռնունայն վ ե ֊
րադարձան, — ասաց Պաոլլան։ — Հենց որ ցանկություն ո ւն ե ֊
նաք, նորա, միասին մի այդպիսի զբոսանք էլ մենք կկազմա­
կերպենք և հետներս էլ կվերցնենք Պրեսուտտիի հարսնացուին'
սրբազան թիվ կազմելու համար։ Հավատացած եմ, որ անարգել
կհասնենք մինչև նավի թիապտուտակը և ոչ ոք մեզ չի կա նգ-
նեցնի։
— Կարող ենք տիֆով վարակվել, — Պաալայի խոսքերը
լուրջ ընդունելով ասաց Նորան։
— Օհ, ոչինչ, ես ((Վիկ Վոպորոլբ» ունեմ , — ասաց Պաու-
լան ։ — Ում մտքով կանցներ, որ մեր խիզախ հոպլիտները
պատահական դատարկապորտների նման կզբաղվեն փոշի կո*^[
տալով։
— Չափազանցության մեջ մի ընկնի , — ասաց Ռաուլը։ —
Շատ մաքուր նավ է և առայժմ կոզ տալու բան չկա։
Եվ նա մտածեցի հո Պաոլլան չի խախտել տված խոստումը
և ոևոլվերներն ու ատրճանակները հանել լույս աշխարհ։ Ոչ,
^լԴՊՒ^Ւ բուն չի անի։ Օօօճ Բոլորովին խենթ է,
բա յց' նվիրված սլնձնավորոլթյուն։ Փոքր-ինշ զարմացած Նորան
խնդրեց մանրամասն պատմել նավախել կատարած արշավան­
քի մասին։ Լոպեսն աչքի տակով նայեց Լուսիոյին։
— Մտածեցի չնչին բան է, դրա համար էլ չպատմեցի քեզ , —
ասաց Լուսիոն։ — Լսո^^ւմ ես, սենյորիտան ինչ է ասում։
Զուր տեղը ժամանակ են կորցրել։
— Այդ մեկը չեղավ, բոլորովին էլ չեմ կարծում, որ իզուր
ժամանակ ենք կորցրել, — ասաց Լոպեսը։ — Ինչպես կասեր
նշանավոր ստրատ եզներից մեկը' յուրաքանչյուր հետախուզու­
թյուն իր արժեքն ունի։ Գոնե ինձ համար, օրինակ, պարզ դար­
ձավ, որ «Մաջենթա սթարը)0 մութ գործերով է զբաղված։ Ոչ մի
սարսափելի բան չկա, անշուշտ, ոչ ոք գորիլլաներ չի տեղա-

1 Շ ուտ ով,*, շոլաով ^ ա ն գ լ»)։

։ խ վ աղչիկ է (ա ն գ Լ .)։

ա
փոխում նավախելում թաքտլրած, խոսքն ավելի շուտ դնում է
չափից դուրս նկատելի մաքսանենգային ապրանքների կամ էլ
նման բաների մաս ին։
— Սարող է պատահել^ բա յց դա ինչքոմնով է մեզ վ եր ա ֊
բերվումք— ասաց Լոլսիոն։ — նավի այս մասում ամեն ինչ կ ա ր ֊
դին է։
— Ըստ երևույթին այդպես է։
— Ւնչու քրըսա երևույթին»։ Պարզ է, որ լավ է։
— Լոպեսն իրավացի է, կասկածելով արտակարգ պ ա րզու֊
թձ ւսն վրա ^— ասաց Ռաուլը։ —> Ւնշպես մի առիթով ասել է
շանտինկենտցի հնդիկ բանաստեղծը^ ((Ոշինչ էսյնպես չի կ ո լ֊
րացնում մարդու^ ինչպես արտակարգ պարզությունը»։
֊ ֊ Դե, դրանք բանաստեղծի խոսքեր են։
— Դրա համար էլ մեջ եմ բերում և համեստությունից մ ը ղ ֊
ված նրան եմ վերագրում խոսքեր, որ երբեք չի արաասանելէ
kpkՒ^ վերադառնալով Լոպեսին, պիտի ասել, որ ես լ ի ո ֊
վին կիսում եմ նրա կասկածները, մ տնավանդ որ նրա հետ
համակարծիք է նաև մեր բարեկամ Մեդրանոն։ Եթե ինշ֊ի ն չ
անկարգություններ կան նավախելի վրա, ապա ուշ թե շուտ
դրանք մեղ էլ կհասնեն։ Տի ֆ —224 կլինի դա, թե տոննաներով
մարիհուանա, տարբերություն չկա։ Այսաեղից մինչև ճապոնիա
ահռելի տարածություն կա, սիրելիս, իսկ նավի ողնափայտի
տակ բազմաթիվ գիշատիչ ձկներ են վխտում։
— 9րր*** մի սարսափեցրու ինձ , — ասաց Պաուլան։ — Հապա
նորային նայիր, խեղճ աղջիկն իսկապես ընկել է վախի մեջ։
— Դուք հավանաբար կատակում եք ,— ասաց Նորան զ ա ր ֊
մանքով նայելով Լուսիոյին։ — Իսկ դու ինձ ասում էիր***
— Իսկ ինչ էիր ուզում քեզ ասեի, որ հրեջնե'*ր են զբոսնում
)։ավի վրա,-— թ^թբ^քվեց Լոլս իո ն։^ Այստեղ ամեն ինչ ս ա ր ֊
ոափելի չափազանցում են, դե, զվարճացեք, ինչքան ուզում եք,
րույց պետք չէ մարդկանց սարսափահար անել։
— ^^չ ինձ է վեր արերում ,— ասաց Լոպեսը, — ապա ես
ի: ուլում եմ ամենայն լրջությամբ և ձեռքերս ծալած նստելու
որեԼ մտադրություն չունեմ։
Պաուլան ծաղրանքով ծափ զարկեց։

I Նկատի ունի հնդիկ ականավոր բա նա ստ եղծ (հաբինղբանաթ (^աղորին։

227
 — Միայնակ Ջամայկա 4^/ւ1/^յւ Ձեզանից ես մեծ սպասելիքդ
ներ ունեիք թ ^ յք այսպիսի հերոսականա.թ յո ւն,..
֊~ Վերջ տվեք խ ելա ռությա նը,^ շոը կտրեց Լոպեսը։ — Եվ
ծխախոտ տվեք, իմը պրծել է։
Ռաոլլն հազիվ զսպեց հիացմունքի ժեսարէ Այ քեզ տ ղ ա ֊
մարդ։ Ոնց որ թե գործերը հետաքրքիր ը^^ացք են ստանում։
Սկսեց հետևել, թե ինչպես էր Լուսիոն հղնում Վերստանալ
կորըրած դիրքերը և թե ինչպես էր Նորտն, այդ քնքաշ ու անմեղ
գառնուկը, նրան ղրկում իր ճշմարտացիությունն ապացուցելու
հաճույքից։ Լուսիոյի համար ամեն ինչ պարզ էր ու որոշակի
տիֆն առկա է։ Նավապետն հիվանդ է, նավախելը վարակված
է, ուրեմն անհրաժեշտ է մնալ տարրական զգուշության շըր^
ջանակնե բում։ ((ճակաաագիր է , ^ մտածեց Ռաուլը, — խեղճ
պացիֆիստները ստիպված են ամբողջ կյանքն անցկացնել
էգատերազմի մեջ։ Ւսկ Լուսիոն առաջին իսկ նավահ ան դստում
իր համար գնդացիր կգնի))։
Պաոլլան կարծես թե մի քիչ ։իտփկել էր, դեմքին համախոհի
արտահայտություն տված, որի արժեքը Ռաալը շատ լա վ դ ի ֊
տեր, նա ունկնդրում էր Լուսիոյի փաստարկները։
— Վերջապես հանդիպեցի ողջամիտ մարդու։ Ամբողջ օրն
անցկացրել եմ դավադիրների, վերջին մոհիկանների, սլետեր-
բուրգյան դինամետավոբների շրջանում։ Ենլ լավ է հանդիպել
հտստատոէն համոզմունքներ ունեցող մեկին, Որը չի երկնչում
զԼմագոգների գրոհներից։
Լուսիոն շարունակում էր շարադրել իր տեսակետը,
առանձնապես չհավատալով իրեն ուղղված գովասանքների լրր*'
ջաթյանը։ Եթե պետք է ի ն չ֊ո ր բան ձեռնարկել, սոդա նախ և
առաջ հարկավոր է կոլեկտիվ նամակ գրել, որը կստորագրեն
բոլորը քիհարկե, ըստ ցանկության^ և կտեղեկացնեն նա վա պ հ֊
տին, ^Մալքհոլմիյօ ուղևորները ըմբռնում և ճիշտ են դնահա^
տում նավի վրա ստեղծված անսովոր իրադրութ յունը։ Հ ա մ ե ֊
նայն դեպս կարելի է հասկացնել, որ ուղևորների հետ զրուցելիս
սպաները միշտ չէ, որ լիովին անկեղծ են եղել»**
— Դե ւավ, լավ , — հորանջելով ասաց Ռաուլը։ — Եթե Բուենոս
Այրեսում նավ նստելու ժամանակ նավի վրա արդեն տիֆ է եղել,
ուրեմն մենք գործ ունենք նվաստագայն ստահակների հետ*
Նորան, որ վարժված չէր թունդ արտահայտությունների այս^
սլիսի առատության, ճպճպացնում էր աչքերը։ ՛Ծիծաղը մի կերպ
զսպելէւվէ Պաոզան այնուհանդերձ շարունակում էր հանդես դալ
Լուսիոյի կողմից, այն միտքն հայտնելով, որ համաճարակն, հա­
վանաբար, բռնկվել է այն պահին, երբ նավն արդեն հեռացել էր
ափից։ Իսկ վեհանձն սպաները' շփոթմունքով և անվճռականու­
թյա մբ համակված, խարիսխ են նետել Քիլմեսի դիմաց, որի
տխրահռչակ բուրմունքները բացարձակապես ի վիճակի լեն
նռյաստելու նավի մթնոլսրտի բարելավմանը։
— Այո, ա յո ,— ասաց քհաուլը։ — Իսկ և իսկ դունավոր կինո-
նկար։
Չնայած իր թթվաշ^քաղըրավրէլն ոճին^ խոսակցությունը
զվարճացնում էր Լոպեսին և նա լսում էր Պաուլային^ հեգնական
ժպիտը դեմքին։ նորանյ որ ամեն կերսլ ջանում էր հասկանալ, թե
ինչի մասին է գնում խոսակցությունը, ի վերջո հուսահատվելով,
ք ի թ ը կախեց բաժակի վրա և այլևս հայացքը վեր չբարձրացրեց։
— Գե ինչ , — ասաց Լոպեսը։.-֊- Կարծիքների ավատ խաղը դեմոկ^
րատիայի բարիքներից մեկն է։ Այնոէհանդերձ, ես նույնպես լ ի ո ֊
էէին տեղին եմ համարում այն կծու էպիտետըք որը պահ առաջ
օգտագործեց Ռաուլը։' Տեսնենք, թե ինչ է լինելու։ -
— Ձեզ համար ամենավատն այն է, Որ ոչինչ էլ չի լինելու, —
ասաց Պաուլան։ — Հենց որ ձեզ թույլ տան մտնել նավախել, դուք
անմիջապես կկորցնեք ձեր խաղալիքը, իսկ ճամփորգությունն էլ,
իր հերթին, կզրկվի հ^^^տքիտ^ խոսքի վրա ես լքում եմ ձեզ և
դնում եմ հիանալու աստղերով, որոնք հիմա հավանաբար աոանձ^
նահասէուկ փայլով են պսպղում։
Ոչ մեկին չնայելով նա ոտքի ելավ։ Արտակարգ թեթև խաղը
նրան ձանձրացրեց և շատ ափսոս, որ էոպեսր մի կեսբերան էլ
^այնեց նրան^ ոչ կողմ և ոչ էլ դեմ։ Նա դիտեր, որ Լոպեսը հարմար
I .սհի է սպասում նրան հետևելու, բա յց սւռայժմ կմնա՝ եղա նի
ր՚ս տ։ Նա գիտեր ավելին^ դիտեր, թե ինչ է լինելու հետո և դա նրան
ք քիորճություն էր պատճառում, մանավանդ որ շուտով Ռաուլն
^ հ^աո, ինչպես միշտ, խաղն առավել
ր; իսրճալի բնույթ կստանա։
— Դու շե^^ս գալ ի ս ,^ նայելով նրան ասաց Պաուլան։
— ^1* շնորհակալ եմ։ Այս աստղե րր, թան կարժեք քարերի այդ
տճսուա սեղան ր*%*
Պաուլան մտածեց * «Հիմա նա կկանգնի և կասի*^*7)
— Ես էլ եմ գնում տախտակամած,— կանգնելով ասաց Լու^
սիոն։ — Նորա, դնա^նք։
229
 — ^ գնամ մի քիչ կարդամ սենյակում։ Ցաեսու^
թյուն։
Ռաուլն ու Լոպեսը մնացին։ Հ^ձազար ու մի գիշերների:!) գրավ^
յարաների դահիճների տեսքով, Լոպեսը ձեռքերը խա չեց կրծքին,
Ոարմենն սկսեց հավաքել բաժակները, իսկ Ռաուլը սպասում էր,
թե, ի վերջո, երբ է յաթաղանը սուլոցով իջնելու ինչ^որ մեկի վզին։

Անշարժ մեխված ցռուկի ամենաեզրին, Պերսիոն լսում Լր^

թե ինչպես են 1էրանք մոտենում տաք քամու բերած կցկտուր
բւտյռերի ււլատւսռնԼրի ետևից։ Նա ձեռքը պարվեց երկինք։
— Տեսեք ինչ հրաշք է ,— պաթոսով արտասանեց նա ։ — Ես
ձեզ հավատացնում ճ//, որ սէյսպիսի երկինք Չակարիտայում չեք
էոԼսնի։ Այնտեղ միշտ էլ այս սքանչելիքը քողարկվսւծ է գարշահոտ
ծխով ու ճենճի այլանդակ պաստառով։ Տեսնու^մ եք, տեսնոմմ
եք։ Սա աշխարհի վրա ծավալված աստվածային վեհություն է,
էլևհություն^ միլիարդավոր ալքերով»**
— Այո, շատ գեղեցիկ ասաց Պաուլան։ — Միայն թե բոլոր
աստվածային ու վթթխ^^րի երևույթների նման փոքր^ինչ միապա^
ղազ է ու ձգված։ Ւսկական բազմազանություն միայն փոքրի մեջ
գոյություն անի։ ճիշտ չե^մ ասում։
— Ահ, ձեր մեջ դևերն են խոսում , — հարդայիր ասաց Պեր^
սիոն։ — Բազմազանությունը իսկական դժոխքի ծնունւլ է։
— Ցն դածի մեկն է , — մրթմրթաց Լուսիոն, երբ առաջ գնալով
թաղվեցին մթության մեջ։
Պաուլան նստեց ճոպանի կոճի վրա, ծխախոտ խնդրեց և •
երկար ժամանակ լուռ ծխեց։
— Շոգ է , — ասաց Լուսիոն։ — թ^արմանալին այն է, որ այստեղ

նա պիջակն հանեց և նրա ճերմակ վերնաշապիկը լուսավոր

կետի նման ընդգծվեց կիսախավարի մեջ։ Տախտակամածի այս
խուլ անկյունն ամայի էր, ձգված 1 *^րետրը թեթև վնգում
էին քամուց։ Մշուշված հորիզոնին նայելով Պաուլան լուռ ծխամ
էր։ Ծուխը ներս քաշելիս ծխախոտի կրուկը լուսավորում էր նրա
շիկակարմիր ու խիտ մազափնջերը։ Լուսիոն մտաբերեց Նորայի
դեմքը։ Ինչ խենթ աղջիկ դուրս եկավ, իսկական խենթ։ Դե ինչ,
արդեն ժամանակն է, որ հասկանա»ւ*Տղամարդն աղատ է և ոչ մի
վատ բան չի չինի, եթե նա մեկ ուրիշ կնոջ հետ զբոսնի տախաա*>
կամածի վրա։ Անիծյալ բուրժուական նախապաշարմունքներ, վա-
230
 հական դպրոցի դաստիարակություն, «0 , սուրբ Մարիամ» և զանա^
ղան այլ անհեթեթություններ'^ ճերմակ ծաղքտկներով ու գույնզգույն
սրբապատկերներով։ Սերը մի բան է, ազատությունն' ուրիշ և եթե
Նորան կարծում է, թե միշտ պիտի կարողանա Լուսիոյի վզից թոկը
գցած պահել, ինչպես վերջերս էր անում, երբ դեռևս չէր որոշել
տրվել նրան, ապա թռղ***Լուսիոյին մի պահ թվաց, թե տեսնում
է իրեն նայող Պաոլլայի աչքերը, չնայած մթության մեջ նրա աչ^
քերը ամենևին չէին երևում։ Ւսկ բարեսիրտ Ռաուլը կարծես թե
առանձնապես կարևորություն չէր տալիս այն հանգամանքին, որ
նա ուրիշների հետ է շրջում, ընդհակառակը, մի այնպիսի զվարթ
ժպիտով էր հետևում նրան, որ իբր իրեն վաղուց են հայտնի ա ղ ֊
ջրկա քմահաճ ցանկությունները։ Այնպիսի տարօրինակ ուղևորների
Լուսիոն դեռևս երբեք չէր հանդիպել։ Հապա Նորտն, արժե^^ր այդ^
պես աչքերը չռած կլանել այն ամենն, ինչը դուրս էր տալիս Պաոէ^
լսւն, հատկապես նրա կծու արսլահայաությունները, և դեռ հիանալ
նրա տարօրինակ դատողությունների վրա։ Սարեբախէուսբար
ն ավա խելի հարցում է**
— քևրախ եմ, որ գոնե դուք պաշտպան կանգնեցիք իմ տ եսա ն֊
կյանը, — ասաց նա։ — Երևելի անձնավորություն ձևանալը, ինչ
խոսք, հաճելի զբաղմունք է, միայն թե, միտք չունի փչացնել ճ ա մ ֊
էիորղությունը։ ^
— Ւսկ դուք վստա^հ եք, Որ ճամփորդությունը հաջող է լինելո։,
— անտտրբեր հուրցրեց Պաուլան։
— Ւսկ ինչու ոչ։ Իմ կարծիքով դա մի քիչ էլ մեզանից է կախված։
եթե մենք թշնամանանք սպահերի հետ, ասրս նրանք մեր կյտնքը
կհարամեն։ Սոլորի նման, ես էլ եմ պահանջում, որ ինձ հարդեն^ —
«Հարդենր» հստակ շեշէոհլով ասաց նա։-֊-֊^ Ւայց և խելամիտ չեմ
հտմարում ինչ^որ հիմար քմահաճույքի ետևից ընկած փչացնել
կրուիղր։
— Ւսկ ստ կրոլիզ է կոչվում, այնպես չէ'*։
— Դե լավ, իզուր եք ինձ ծաղրում։
եք ասում, ես լրջորեն ուզում եմ իմանալ, որովհետև միշտ
շփոթում եմ այդ նրբաճաշակ բառերը։ Տեսեք, տեսեք, մի
աստղ ընկավ։
— Մտքումդ որևէ ցանկություն պահեք, շուտ։
Պաուլան պահեց։ Մի ակնթարթ հյուսիսային երկնակամարում
մարմրեց Լույսի բարալիկ թելը, որն ամենայն հավանականու֊
թյամր, պիտի որ արժանացած լիներ աստղագուշակ ^երսիոյի
ա
հիացմունքին։ ^Դե, որդ յա կ ս,^ մտածեց Պաուլանյ— հասունա*
ցավ այս հիմ արությունն ավարտելու պահըն։
— Առանձնապես լուրջ մի ընդունեք խոսքերսյ— ասաց Պաու^
լան ։ —■ Միգուցե ես անկեղծորեն չէի պաշտպանում ձեզ քիշ
առաջվա վեճում։ Կարելի է ասել, Որ մղված էի*»* սպորտային հե^
էոաքրքրությունից։ Ինձ դոլր չի գալիս, երբ ի ն չ֊ո ր մեկին ստորաց*.
նում են, ես միշտ էլ պաշտպան եմ կանգնում փոքրերին և հ իմա ր֊
ներին։
— Ահ, — ասաց Լէոսիոն։
— Եո Ռաուլին և մյուսներին էի ձեռք առնում, որովհետև
ղյէմէրճալի էր նրանց տեսնել Աուֆալո Աիլի և նրա ընկերների
դերում) բտ յց նրանք հավանաբար արդարացի էին։
— րտեղից են արդարացի, — Բ^րր*^քվ^3 Լա֊սիոն։ — Ւսկ
ես այնբսէն երախտապարտ էի ձեզ., որ ինձ պաշտպանում էիք>
այնինչ, դուրս է գալիս, որ այդպես էիք վարվում, որովհետև ինձ
հիմարի տեղ էիք դրել,,^
— 0, պետք չէ բառերից կառչել։ Մանավանդ Ո ր դուք ոլա շտ ֊
պանում եք կարպ ա կանոնի, ի վերուստ հաստատված հիԼրա ր֊
"կղր^^^ք^երը, իսկ դա,երբեմն ավելի մեծ արիություն է պա^
հանջում,քան կարողեն ենթադրել հավատուրացները։ Օրինակ,
դոկտոր Ռեսսրելլիի համար դա շատ հեշտ է ու բնական, բա յց դուք
շատ ջահել եք և այդ իսկ պատճառով ձեր վարքն առաջին պահ
բավականին տհաճ տպավորություն է թողնում։ Չգիաեմ, թե ինչու
են երիտասսէրդներին միշտ պատկերացնում քարը ձեռքերի մեջ
պատրաստ բռնած։ Դա պարզապես ծերուկների հնտրած բանն է,
հարմար առիթ, որպեսզի ոչ մի գնով ձեռքերից բաց չթողնեն
պոլիսը։
—

— Այո, այո։ Իսկ ձեր կինը բավականին լավիկն է, ինչ^որ

անմեղություն է բուրում վրայից։ որն ինձ շատ է դուր գալիս։
Մի սէյն թե նրան չհասցնեք այս խոսքերը, կանայք նման գնահա^
տականները տանել չեն կարող։
— Զուր եք մաահողվում, նա այնքան էլ անմեղ չի։ Պարզապես
մի քիչ, ոնց ասեմ, աստվածավախ է, թե ինչ։
— Պարկեշտ է։
— Հենց դա է Որ կա։ Պատճառն ընտանեկան դաստիարակու*^
թյունն է, դումարած այդ գրողի տարած միանձնուհիների ա զ դ ե ֊
ցոէթյոլնը։ Ինչքան հասկացա, դուք կաթոլիկ չեք։
՜ 232
 — Օհ, ընդհակառակը^— ասաը Պաոլլան։ — Կաթոլիկ եմ և այն
/լ կատաղի։ Կնունք, առաջին հաղորդություն, օծման խորհուրդ։
հ։։ դեռևս չեմ հասցրել շնացող կին ու սամարուհի դառնալ, բա յց
ւր ւ ասաւԼած աէէՈղջո։ թյուն ոլ ժամանակ սլարդևի**^
— Այդպես էլ գիտեի ,— ասաց Լուսիոն, առանձնապես չավ
չհասկանալով նրա խոսքերը ։ — Այռ առումով, պարզ բան է, իմ
պս::սկեբացումները բավականին լիբերալ են։ Ես ոչ աթեիստ եմ
ե րշ էլ հավատացյալ։ Ես շատ գրքեր եմ կարդացել և դիտեմ, որ
^ հղեցին չարիք է մարդկոլթյան գլխին։ Պատկերացնո'*ւմ եք, ա//֊
հ1.:րաական արրան յա կների դարում Հոոմամ պապ է նստած)
—1 Պապն ամեն էլեւղքում արհեստական չէ , — ւսէոսց Պտա լան ^ '
ս քրս մի բան արդեն արժե։
— /;// նկատի ունեիփ^* Նորայի հետ ես միշտ վիհ ել եմ այդ
է\)ք)։}ին Լ ի վերջո, կհամոզեմ նրան։ Շատ բաներում արդեն հ ա ֊
;) յձամքել է ինձ հետ »,.— (?ա կծեց շրթոէնքն այն ահահ ենթս/դրու֊
յ1 քունից է որ Պաուլան հստակորեն կարդում էր նրա մտքերը։ Օայց
ք.ք(.է սլար ադայում բացվելը շատ ավելի ձեռնտու է, ինչ իմանաս,
ինչի է ընդունակ այսքան աղատամիտ աղջիկը։ — Եթե խ ոստ ա ֊
նար ոչ մեկին ռչինչ չասել, ես ձեր առաջ մի գաղտնիք կբացեմ։
֊ Գի տեմ ինչ գլսղտնիք է , — իր վստահության վրա զա րմա ֊
նալով ասաց Պա ո ւլա ն։֊^ Դաք ամուսնության վկայական չունեք։
— Ձեզ վ է ասել։ իա յց, ախր, ոչ ոք**»
— Գաք ինքներդ։ Երիտասարդ սոցիալիստները նախ սկսում
են համոզել կաթոլիկուհիներին, ապա ավարասւմ են նրանով, որ
կամ ա ղ ֊ կամաց ընկնում են նրանց համոզմունքների ա զդեցու֊
թւան տակ։ Մի մտահոգվեք, լուռ կմնամ։ Եվ եթե ինձ լսեք, ապա
ոմքէրրսյմէսն կամուսնանաք այդ աղջկա հետ։
— Այո, իհարկե։ Օայց խորհոլրդներ լսելու տարիքից ես վա,^
ղաց եմ անցել։
— Առանձնապես շատ չեք ա ն ց ե լ , ա ռ ն ո վ ասաց
Պաուլան։ — Դուք ընդամենը համակրելի մանչուկ եք և ուրիշ ոչինչ։
Փ ոքր֊ի նչ խոցված, բա յց և գոհունակ տեսքով Լուսիոն սեղմվեց
\ւրա)ո Քանի որ Պաուլան ինքն առիթ Ոէվեց չափն անցնելու և
աոաջինը մարտահրավեր նետեց, ինքն էլ, ուրեմն, թող պատաս^
յէէոն տա ինտելեկտոէալ խաղալու հետևանքների համար։
— Այստեղ այնքան մոէթ է , — ասաց Պաուլան,— որ հնարավոր
/ չիմանաս, թե ձեռքերդ ուր ես խցկում։ Այնպես որ, խորհուրդ
տալիս դնես գրպաններիդ մեջ։՜
233
 — Դե լավ, խենթուկ , — նրա մեջքն ասաց Լուսիոն։^
Մրսում եմ, մի քիշ-տաքացրուէ
^ Ահ, սա արդեն հյուսիս ամերիկյան վեպերի ոճով էր է
Այսպե^ս եք նվաճել ձեր կնոջը։
— Ոյ, — փորձելով նրան համբուրել ասաց Լուսիոն։ — Այ,
այսպես։ Դե, դե գժություն մի արա, չե**ս հասկանում, ինչ է**.
Դուրս պրծնելով.նրա հ^րկից, Պաուլան ցատկեց կոճի վրայից։
—• Խեդճ աղջիկ, — ասաց նա նավասանդուղքի կողմը գնալովդ —
խղճուկ, ես իսկապես խղճում եմ նրան։
Լուսիոն կատաղած հետևեց նրան, հենց այդ պահին միայն
նկատելով աստղալույսի տակ իրենց կողքին պտտվող դոն
Դալոյին' մի տարօրինակ հիոլոգրիֆ, որի անջատ^ անջատ և
միասնական մարմնի մեջ միահյուսվել էին վարորդի, սայչակ^
բազկաթոռի և հենց իխ դոն Գալոյի կերպարանքները։ Պաուլան
հոգոց հանեց։
—- Ես արդեն գիտեմ իմ անելիքը , — ասաց Պաուլան։ —
Կմասնակցեմ ձեր հարսանիքին և նույնիսկ մի ծաղկաման նվեր
կբերեմ։ ՕՕՏ ՍոԺօՏ շուկայում մի հարմար ծաղկաման արդեն
տեսել եմ*»^
— Հո չնեղացանք, — արագորեն դոլք*-ի անցնելով հարցրեց
Լուսիոն։^ Մնանք մտերիմներ*,* Պաուլա, այո^։
— Ուզում եք ասել, որ աղմուկ չհանե^մ։ ճի'*շտ հասկացա։
— Էհ, ինչ ուզում եք, արեք, ես վախեցողը չեմ։ Ւմ կարծիքով
ձեզ ավելի շատ մտահոգում է, թե ինչ կմտածի Ռաուլը։
— Ռաու*լը։ Եթե ուզում եք, փորձեցեք։ Իսկ Նորային ես բան
չեմ ասի, ոչ թե վախից, այլ որովհետև այդպես եմ ուղում։ Դե
գնա թոդդիդ^ խմիր , — ջղայնացած վրա բերեց Պաոզան ։ — Եվ
ողջույններս հաղորդիր Խոլան Բ* Խուսաոյին։

Հրա շա լի է, որ թ ա ն ա ք ա մ ա ն ի պ ա ա ւ ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն թ կ ա ր ո դ է
վերա ծվել ա շիւա րնի' ո ր պ ե ս կ ա մ ք և ն ե ր կ ա յա ց ո ւմ , կ ա մ , որ
կ ա շ վ ե պ տ կ ի շ փ ո ւ մ ը ա դ ի ք ի շոր ու ձ ի գ գ լ ա ն ի ն տ ա ր ա ծ ո ւ թ յ ա ն մ ե շ
ո տ ե դ ծ ո ւմ է կ ա յծ ա կ ն ա յի ն շ ա ր մ մ ա ն ն ր ա ձ գ ա ր ա ն , ն ո ւյն ք ա ն էլ
ն ր ա շ ա լ ի է ն ա և ի ւո ր ն ե լը ( ա յ գ գ ա զ ա ն ի թ ա ն ա ք ն ո ւ ն ո ւ ր ը ե ղ ո ւ ն գ ը ,

I Փունչ ^անղ1^)։

234
игр խ փ վ ո ւմ է դ ի շ ն ո |ա պիրկ մ ա գ ա ղ ա թ ի ն ), ա յն , ի վերչո,
|ս ււփ ա ն ղ ռ ւմ է և խ ո ր ա մ ո ւ խ յի ն ո ւ մ ծ ա ր ա վ ի ե զ ր ե ր ո վ ղ ա տ ա ր կ ռ ւ -
I յւ ս ն բ շր չա ս |ա տ ա ծ մ շո ւշա պ ա տ ն յո ւթ ի ա մ ե ն ա խ ո ր է ո ւթ յա ն մ ե շ :
Ց ռ ո ւ կ ի տ ա խ տ ա կ ա մ ա ծ ի վ ր ա ա յ դ ուշ մ ա մ ի ն կ ց կ տ ո ւ ր դ ի տ ա ր -
ք. 4 մներր ո սա ում ե ն դ ի ա ա կ ց ո ւթ յտ ն խ ա խ ուտ մ ա կ ե ր և ո ւյթ ո վ ,
ոոսւոէմ ե ն մ ա ր մ ն ա վ ո ր ւ[ե լ և ա յդ ն պ ա տ ա կ ո վ զ ա յթ ա կ դ ո ւմ են
1
| : .ո ե ր ի ն , որոնք պիտի շ ո շ ա փ ե լի ո ւթ յո ւն պ արգևեն իրենց ա յդ
[;;ր * ա ն ա փ ն թ ո ր գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յ ա ն մեշ, դիա ա րկումներթ ծ ա գ ո ւմ են
Г 'խ ա դ ա ս ո է թ յո ւն ն ե ր ի , ա վարտ ների և դեպ քերի րեկորների
/ .^ւսքով, որոնք մա րա նշում են իրա ր դ ե մ ' հ ո ւյս ի , սա րսա փի և
4
П ււ ւ ւ խ ո ւ թ յւս ն ա ր մ ա ա ն ե ր յ ւ ց ս ն վ ո ղ ու սւնսղ շ ր ա պ տ ո ւ յա ի մեշ:
1
> \ս ւ ք ա յվ ա ծ կ ա մ կ ա յո ւն ա ց ա ծ զ զ ա ց մ ո նքների ն ա ո ա գ ա յթ ո ւմ ո վ ,
I՝ Л ա վ ե յ ի շ ա տ կԱ ւշվից և փ ո ր ո տ ի ք ի ց է ծ ա գ ո ւ մ , ք ա ն թ ե ն ր ր ա -
» ' I ա նա ննւսներից, և նղմվւսծ ա յդ գա րշա նքի տ ա կ , ա յն տ ե ղ ,
I’. վ ե ր շ ա ն ո ւ մ է ե ղ ո ւ ն զ լ ւ ' ^ ա ո ^ ն դ ո ւ ն գ ը , ա ո ա ր կ ա - ե դ ո ւ ն գ բ , ա հ ա
I ե ն ց ա յդ տ ե ղ սկիգթ ա ո ն ո դ հե ո ա վ ո ր տ ա ր ա ծ ո ւթ յա ն դ ի տ ա ր կ ո ւ մ -
նԼրբ ա ն գ թ ո ր ե ն պ ա յք ա ր ո ւմ են շշմ ա ծ և կա տ ա ղ ա ծ գիտ ա կցում*
իւսւն հստրմա րվողա կան ուղիների և ւ |ի ն ի |ի տ ա յի ն ու պ լա ս տ ֊
ււսնգվա ծե կա ղա պ ա րների դ ե մ , ա նմ իշա կա ն շփ մ ա ն եզր են ո ր ո-
1*1ւ ս մ , ո ր բ տ ա գ ն ա պ ի կ ա մ ի ն ք ն ա ս պ ա ն ո ւ թ յա ն նիշ ու պ ա յթ յո ւ ն ,
լէոս ա տ ու գ ա գ պ ի տ ի դ ա ո ն ա ր , հ ե տ ա պ ն դ ո ւ մ ե ն հ ե ն ց ն ո ւ յն ա յն
^’) Լ ր ս ի ո յ ի ն , ո ր բ ն ր ա ն ց է հ ե տ ա պ ն դ ո ւ մ իր հ ե ր թ ի ն և ո ր բ ա ս տ ղ ե -
4
է էվ, մ ի գ ր ե ն ո վ ու ն ե բ ի ո |յա ն գինով հա մա կվա ծ' կա նգնա ծ էր
ք.րկւս ձ ե ո ք ե ր ո վ հ ե ն վ ա ծ ն ա վ ա կ ո ղ ի բ ա գ ր ի ք ի ն : Լ ո ւ յ ս ի ց , ց ե ր ե կ ի ց ,
! Ր դեմքի նման դեմքերից, ծա մծմվա ծ ն ա խ ա դ ա ս ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ց
1 ւսգեցա ծ, շ ո ւմ ե ր ե ր ե խ ա յի պ ե ս մ ո լո ր ա կ ի գի շե ր վ ա ս ա ր ս ա փ ե լի
ի ս ր ր հ ր դ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո է ն ի ց շ վ ա ր ա ծ և հ ա ղ ա տ բ հ ե ն ա ծ իր գ ի տ ա կ ց ո ւ ­
թ յա ն մեշ ա ն բ ն դ հ ա տ խ ո ր տ ա կ վ ո ղ ու վ ե ր ս տ ե դ ծ ւ ] ո դ երկնա կա -
ւ և ւ ;ր ի ն , Պ ե ր ս ի ո ն Ա |ա յք ա ր ո ւ մ էր հ ա ն դ ի պ ա կ ա ց ք ա մ ո ւ դ ե մ , որի
< ] ւ ւ յո ւ թ յո ւ ն բ նավա պ ետ ի կա մրշա կին տ ե ղ ա կ ա յվ ա ծ զ գ ա յո ւն ու
ււյււււ|ղուն հ ո դ մ ա շ ա փ ն ա նգա մ շէր կա րոդ ն կ ա տ ել: Ա յդ քա մին
ո ր ս ա |Ո ւ և հ ա մ տ ե ս ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ն ա կ ի ս ա բ ա ց էր ա ր ե լ բ ե ր ա ն ը և
ի կ1 ի մ ա ն ա ս , ա ր դ յո ք նրա կցկտ ուր շն շ ա ո ո ւթ յո լն բ շէ ՞, որից
ծ 1*ւ փ ս մ է ք ա մ ի ն և ո ր ը վա գում է նրա մ ա ր մ ն ի վ ր ա յո վ ' լա ր ա -
փ սւկոցից ներս քշվող եդշերսւնհրի երա մա կ ի նման: Բա ցարձա կ
մ Լ ն ա թ յա ն մ եշ, իրենց նա վա խ ցերում քն ա ծ ուղևորների ա նլս ելի
ի ւոմ փ ո ցո վ կ ի մ ե ր ա կ ա ն ա շխ ա ր հ ի , երկրա գնդի հ յո ա ի ս -ա ր և ե |յս ւն
ա մ ա յի շրշա նի վ ե ր ա ծ ա ծ ցոուկի տ ա խ տ ա կ ա մ ա ծ ի վրա Պերսիոն

235
շ ւ ո կ ո ւ մ է |ւր փ ո ք ր ի կ ու թ ո ւ լ ա կ ա զ մ մ ա ր մ ի ն ը ' ի ը ր և գ ո հ , իըրԱ
փ ա յտ ա շ ե ն ն ա վ ա զ լի ս ս գ ա ր դ է յւ ՝ ի կ ի վիշտ պ ա նա վերի վրա , իըրև
լե մ ա ր , որն ա ր յո ւն ո վ է ն ե ր կ ո ւ մ օ վ կ ի ա ն ո ս ի ւիրփ րուն ջրերը:
Նա վա սա րքի պ ա րա նների վրա նա լս ո ւմ է կիթա ռի կա մա ցուկ
նվա գը, տիեզերա կա ն վիթխ ա րի եղունգը երկնում է ա ոա ջին
ձ ա յ ն ը , որն ի ս կ ո ւ յ ն և ե թ խ լ ա ն ա մ է ա լ ե ը ա խ ո ւ թ յ ա ն և ք ա մ ո ւ գ ռ ե հ ի կ
ա ղ մ ո ւկ ի մ ե ջ; Իր մ ի ա պ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն և ս ւղ ք ա տ ս ւթ յա ն համար
ա նիծվա ձ ծ ո վ ը , ա յ դ ժ ե լ ա տ ի ն ա կ ե ր պ , ա հ ռ ե լ ի կ ա ն ա չ կ ո ւ յը փ ա ­
թ ա թ վ ո ւ մ է ն ա վ ի ն , ո ր ը հ ա մ ա ռ ո ւ թ յ ա մ ը ա ի ր ա մ էր ն ր ա ն ու ձ ա ռ ս
լի նո ւմ ' ե ր կ ա թ յա ա ռ ն ա ն դ ա մ ի և մ ա ծ ո ւց ի կ , ս ա ր ս ո ւռ ո վ շա րու­
ն ա կ փ ր փ ր ա ց ո ղ ի գ ա ն դ ա մ |ւ ա նվ ե րջա ն ա լի պ ա յք ա ր ի մեջ: Եվ
պ ա ն դ ո կ ա յ ի ն ա յ ս կ ո պ ի տ ու ա ն տ ա շ զ ո ւ գ ա վ ո ր մ ա ն վ ր ա յ ի ց տ ի ե ­
զ ե ր ա կ ա ն կիթսւո.ն ա ն մ ի ջ ա պ ե ս իր ս ր տ ա կ ե ղ ե ք ո ղ ը ն է տ եղւսմ
Պ ե ր ս ի ո յի գ լ խ ի ն : Ա չ ք ե ր ը փ ա կ ա ծ ու ա կ ա ն ջ ն ե ր ի ն չ հ ա վ ա տ ա լ ս \
Պ երսիոն զ գ ո ւմ է, որ ա նհ ո գ ա ը ա շխ հ ն չյո ւն ն ե ր ը , ա ր ք ա յա կ ա յ
որսի ըա դեների նմա ն ծա նրա ցա ծ ըա րձրա գոչ ըա ոերի խ ա բուսիկ
ճ ո խ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ի վ ե ր ջ ո , ի ր ե ն ց ա ր ձ ա գ ա ն ք ը կ գ տ ն ե ն ն ր ա ամեքտա_
նվիրա կա ն գա ղտ նա րա ններում, նրա ս ր տ ի , մ տ ք ի 'գ ա ղ տ ն ա ր ա ն ­
ն ե ր ո ւմ և լա ր ե րի ա ն տ ա ն ե լի ա ր ձ ա գ ա ն ք ը կ գ տ ն ե ն : ^Փոքրիկ ու
ա ն հ ա ր ա կ Տ ա ն հ ի ն մ ա ն նա ս ո ղ ո ս կ ո ւ մ էր ա ն պ ա ր փ ա կ ու վ ի թ խ ա ր ի
մ ա կ ե ր և & ւ յ թ ի վ ր ա յ ո վ , ի ս կ ն ր ա մ ի տ ք ն ու շ ո ւ ր թ ե ր ը ք ս վ ո ւմ էին
գի շե ր վ ա բ ե ր ա ն ի ն , տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն ե ղ ո ւն գ ի ն Լ շ ո ւր ջբո լո ր ը ծ ն վ ո ղ
ա յս ե ր ա ժ շտ ա կ ա ն ն կա րի ա ր տ ա կ ա ր գ նուրբ գծերի մեջ գունա տ
ձեռքերով ղ տ սւսվորում քա րա բզեզի կ ա պ ո ւյտ , ոսկեզօծ, կանաչ
խ ա յտ ա բ ղ ե տ հ ա տ վ ա ծներ ը:
Հա նկա ր ծա կ ի ծ ն վ ո ւ մ է բ ա ո ը , կլո ր ու ծա նր գ ո յա կ ա ն ը , բ ա յց
ա մբողջա կա ն պ ա տ ա ռը մ ի ա ն գ ա մ ի ց չէ , որ ջ ա ր դ վ ո ւմ է սանդի
մեջ, կրա կը նե տ վ ա ծ խ խ ունջի նմա ն հ ա յթ յա ն ո վ փ շրվում է ' ղեռնս
չկորցնելով իր կ ա ռ ո ւց վ ա ծ ք ը , և Պ ե րս իոն խ ո ն ա ր հ ե լո վ գլսվս բ»
դ ա դ ա ր ո ւ մ է ը մ բ ռ ն ե լ , գ ր ե թ ե բ ո լ ո ր ո վ ի ն չի ը մ բ ռ ն ո ւ մ ա յ ն , ի ն չ ը
չէր ը մ բ ռ ն ե լ ն ա խ կ ի ն ո ւ մ , բ ա յ ց նրա ն ի գ ը ն մ ա ն է ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յա ն ,
ա ռա նց որևէ ջա նքի ա յն մն ում է հ ի շո դ ո ւթ յա ն տ ա րա ծք ի վրա , և
Պերսիոն նորից, շա րժում է շրթ ունքները, փ ա կո ւմ է ա չքե ր ը և
հա մ ա րձա կվում է ա րտ ա սանել ևս մի բա ռ , հեա ո երկրորդը,
ե ր ր ո ր դ ը , նրա նց պ ա հ ե լո վ մի ա յն պ ի ս ի շ ն չա ռ ո ւ թ յա մ բ , որը չէ ր
կ ա ր ո ղ ւսոա ջա նա լ մ ա րդ ո ւ թ ո ք ե ր ի մեջ: Ա յդ կցկտ ուր ս խ ր ա նք ը
բ ո ց ի ա կ ն թ ա ր թ ա յի ն բ ո ն կ ա մ ն ե ր էր կ յա ն ք ի կոչում, որ ոնք կ ո ւ-
րտ ցնում էին Պ ե ա ի ո յի ն և նրա ց ա ն կ ո ւթ յո ւն ը մ ա ր ո ւմ էր ' բ ա խ ^

238
 1
ւ| ; յ ա 1 ա յդ ն ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ն ա յ ա ն վ ա ծ |ս ո չ լ յն դ ւ ւ ա |ւ ն , կ ա ր ծ ե ս թ ե ն ր ա
ւ | |ո փ յ ը ւ ի ո ր ձ ո ւ մ է ի ն խ ո թ ե լ օ ձ ա ս ա ն ւ լ ր ե ր ո վ լ ե ց ո ւ ն դ դ մ ե ա նոթի
և գ ց ա լո վ , թե ի ն չպ ե ս է մ ա ր մ ի ն բ սա հում դեպ ի ս ա ր ս ա փ ելի
ւ[վ ա ր թ ո ւթ յա ն և ցվա րթ սա րսա փ ի եց ր թ , նա ա մուր կ ա ո չո ւմ է
ն ս ւ վ ւ ս կ ո դ ի բ ա զ ր ի ք ի ց , դ ի ա ա կ ց ե լ ո վ , որ հ ի մ ա , հ ե ն ց հ ի մ ա կ մ ե ո -
պ ա յմ ա ն ա կ ա ն ո ե ֆ լե ք ս ն ե ր ի վրա հ ի մ ն վ ա ծ ա մ ե ն ի ն չ, և նա
յ^տ սում է հ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ա տ լ ու ի ր ա ր գ յխ ի հ ա ւյա քե լ ա յդ ո ւր վ ա -
1ս յ ն ն Լ ր ի ն , որ ոն ք թ ա փ վ ո ւմ էին նրա վ ր ա ' փ շր վ ե լո վ ու կ ո ր ց ն ե լո վ
|ւ ր Լ ն ց ձ և ն ու կ ե ր պ ա ր ա ն ք բ , և Պերսիոն վ ա րա նում ով շտ ր օ ա մ
էր ո ւ ս ե ր ը , ա զ ա տ վ ե | ո ւ ի ր վ ր ա տ ե ղ ա ց ո ւ լ չ զ ? ի կ ն ե ր ի , օ պ ե ր ա ն ե ր ի
հա տվաձների, մ ա նև ր ող ^թիա նա վերի, մա նր ա պ րա նքների
ււե !դ ա մ ն ե ր ո վ զա Րգսւրւ}ա ծ տ ր ա մ վ ա յն ե ր ի բեկորների և բա սերի
ւր.ր:րափի տ ա կ , բ ա ս ե ր , ո ր ո ն ք հ ն ա ր ա վ ո ր չէ ա ւ ա ւ ն ց ե ն թ տ տ ե ք ս տ ի
նա ւ^կա նա լ: Գորշ, մ դ լա ծ , ա պ ա ր զ յւս ն ա ն ց յա լն ռւ խ ա բ ո ւս ի կ ,
ր: ։ր.սւ!Ոէն ա պ ա գ ա ն մ ի ա խ ա ռ ն վ ե լ ո վ վ ե ր ա ծ վ ո ւ մ է ի ն հ ա ր պ ո տ ո ւ
(^^^'Րշւսհոտ պ ո ս յ ի ն զ ի , ո ր ը կ ա պ ո ւ մ էր ն ր ա լ ե զ ո ւ ն և դ ա ռ ն ա հ ա մ
ւիաոի պ ե ս ն ս ա ո ւմ լ ի ն դ ե ր ի վ ր ա : Նա կ ո ւզ ե ն ա ր մա հապ ա րա ի
«յււս ոո վ վ եր ն ե տ ե լ թ և ե ր ը , մ ի հ ա ր վ ա ծ ո վ , մի հի չո վ խ ո ր տ ա կ ել
ա պ խ դնուկ շ ի լա փ լա վ ը , որն ինքն իրեն փ շրվում է հ ո ւս ա ո ո մ ա -
1'յւս?յան պ ա յք ա ր ի ա յս խ ա ռ ն ա փ ն թ ո ր ու հա կա ոա կա ն ե զ ր ա փ ա կ -
յքան մ ե շ : Ն ա գ ի տ ե ր , ո ր ա մ ե ն վ ա յ ր կ յ ա ն կ ա ր ո ղ է ր հ ո գ ո ց ը պ ո կ վ ե լ
|.ր ա ռ օ ր յ ա յ ի ց և անհնա րինի խ ո ս տ ո վ ա ն ո ւթ յա մ բ թքոտել ինչ
կ ա ր ^ չկ ա ր շ ր շ ա կ ա յք ո ւմ , և գ ո ր ծը պ ր ծ ա ծ ծ ա ռ ա յո ղ ը կա սե ր ա յդ
ո .ա ս ի ն . 4:Ա ր դ ե ն ո ւշ է , ն ա վ ա խ ց ե ր ո ւ մ լ ո ւ յ ս ե ր ը վ ա ռ վ ո ւ մ ե ն , ս ա ^
վ ա ն ն ե ր ը ք ա թ ա ն ի ց ե ն , բ ա ր ն է լ բ ա ց է » — և , հ ն ա ր ա վ ո ր է , որ վ ր ա
կ բ ե ր ի հ ր ա ժ ա ր ո ւ մ ն ե ր ի ց ա մ ե ն ա ա ն տ ա ն ե |ի ն . ^[Ա ռա վոտ վա խ ե լք ը
<փ շերվա նից լա վ Լ Պ ե րս ի ոն ա յն պ ի ս ի ուժով է կա ռ չո ւմ ն ա -
վկոկոզի ե ր կ ա թ յ ա բ ա զ ր ի ք ի ց , մ ա տ ն ե ր ն ա յն պ ի ս ի շ ղ ա ձ զ ո ւ թ յ ա մ բ
եււ « ե ղ մ վ ո ւ մ , ո ր պ ա ր զ ա պ ե ս հիմա մ ի ա յն հրա շքով կա րող էին
վ ււ*կ վ ել մ ո ր թ ն ո լ վ ե ր ն ա մ ո ր թ ը : Ա յ ս բ ա ռ ե ր ը ե զ ր ի ն կ ր կ ն վ ո ւ մ է ի ն
1-’ւ ր ի ց ու նորից, ա մեն ինչ եզր է, և ա մ են վ ա յր կ յա ն կա րող է
ւ;.. 8|{,արել ա յդ պ ի ս ի ն լի ն ե լո ւց ,— Պ ե ր ս ի ո յի եզրին, նավի եզրին,
1մ , Ր կ ա յ ի եզրին, եզրի եզրին, դ ի մ ա դ ր ել, մ ն ա լ, վ եր ցն ելո ւ հ ա -
մ: .Ր ա ռ ա շ ա ր կ ե լ ի ր ե ն , գ ի տ ա կ ց ո ւ թ յ ա ն ն մ ա ն ե ր կ ա տ վ ե լ , մ ի ա ժ ա ^
մ :ւ;նա կ և որ ս լի նել և որ ս ո րդ , ա մ ե ն մ ի դ ի մ ա դ ր ո ւթ յո ւն հ ա ղ թ ա -
ե ա ր ո ղ հ ա ր վ ա ծ , ի ն ք ն .ի ր ե ն լո ւս ա վ ո ր ո ղ լո ւյս , և մի կ ի թ ա ռ , որը
|ո ո ւմ է իր ն վ ա գ ը : Վ հ ա տ վ ա ծ , զ գ ա լո վ , թե ի ն չպ ե ս է դ ժ բ ա խ ա ո ւ -
թ յա ն ը տ ա ք սուպ ի ն մ ա ն ծ ո ր ո ւ մ ի ր ն որ պ ի շ ա կ ի դ ա ր ս ա ծ ա լ ե ր ի

237
վ ր ա յո վ ^ ի ն ք ն իր դ ե մ մ ղ վ ա ծ կ ա տ ա ղ ի Ա |ա յք ա ր ը
^էր թ ա լա ն ա մ , նա նղա րտ վում էին մ ի ա յն նիշերը, որոնցից
ւդ ա յթ ո ւմ էին ք ո ւն ք ե ր ը , իսկ կո ի վ ը շա ր ո ւն ա կ վ ո ւմ էր, ը ա յց ն ի մ ա
ա յ ն ն մ ա ն էր ս ա ո ց ա կ ա լ տ ծ օ դ ի , ա պ ա կ ո ւ , և մ ա Տ ա ց ա ն ի զ ա կ ն ե ր ը
բա րձր բս ն ա ծ ք ա ր ա ց ե լ էին Ո ւ շ ե լ ո յի հ ե ծ յա լն ե ր ը , գլա նա ծծա ն--
ների վր ա դ ի զ վ ե լ էի ն ո ո ա ա կ ա ն վ ե պ ե ր ի ա ն ա ն ց ա ն ե լի ձ յո ւ ն տ -
կ ո ւյտ ե ր ը : Ե ր ա ժ շ տ ո ւթ յո ւն ը վերին ո լորտ ներում ը նդունում է

ա ոա վել հա նդիսա վոր բ ն ո ւյթ , երկա րա ձիգ նոա ա ն հետզհետե

լցվում է ի մ ա ս տ ո վ , ձ ո ւլվ ո ւմ է մ ե կ ա յ լ ն ո տ ա յի և ե ն թ ա ր կ վ ե լո վ
ընդհա նուր մ ե դ ե դ ո ւն, լուծվում է ք ի չ-ք ի շ ա մ ր ա պ ն դ վ ո ղ ա կ ո ր դ ի ն ,
Լ ա յ դ պ ա հ ի ն նոր ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ յ ո ւ ն է ծնվում Լ բա րձի վրա տ ա րա ծ­
վ ա ծ ւէազի ն մ ա ն կ ի թ ա ո ը տ փ կ վ ո ւմ է, ա ս տ ղ ա յի ն եղունգները
կա ոշուլք ե ն Պ ե ր ս ի ո յ ի գ լի ւ ի ց ո ւ սկ սում են հ ա ն կ ո ե լ' մ ա հ վ ա ն
քա ղցր տ ա նջա ն ք ն եր պ ա ր զ և ե լո վ ն ր ա ն : Փ ա կ վ ե լո վ ի նք ն իր մեջ,
ն ա վ ի ու գ ի շ ե ր վ ա մ ե ջ ( ն ր ա հ ո ւ ս ա հ ա տ պ ա տ ր ա ս տ ա կ ա մ ր ս թ յ ո ւ ն ը
զ ո ւտ ը հ դ ո ւն ե լո ւթ յո ւԱ է և ս պ ա ս ո ւ մ ) , Պ երս իոն զ գ ա մ է, թե ինչպ ես
է ս ո ւզ վ ա մ ինշ-որ բա ն ի մեջ և կ ա մ ա յդ գիշերն է ա ն ո ւմ , պ ա ր ո ւ-
ր ե լո վ ն րա ն շորս կ ո ղ մ ի ց և հա սա ծ նոա ն նմ ա ն կ լպ ե լո վ նրա ն և
ա ս ա ջա րկ ելո վ նրա ն հենց իր պ տ ո ւ ղ ը , ծ ո վ ա յի ն ի և ե ր կ ն ա յի ն ի
հ ե տ մ ի ա ս ն ա կ ա ն իր վ ե ր ջ ի ն ա ր յ ո ւ ն ը ^ ժ ա մ ա ն ա կ ի և ա ե ղ ի ի յ ո շ ը ն -
դստ ներով: Եվ ա յդ պ ա տ ն ա ս ո վ ի նք ը հենց նա է , ով ե ր գ ե |ո վ
հ ա վ ա տ ո ւմ է , որ լս ւ ս մ է վ ի թ խ ա ր ի կ ի թ ա ս ի ն ւլա զ ը , ո վ ս կ ս ո ւմ է
տ ե ս ն ե լ ա յն , ինշը թ ա ք ն վ ա ծ է իր ա շքեր ի ց և գտ ն վ ո ւմ է մ ի ջ ն ո ր .
մ ի ց ա յ ն կ ո ղ լէ , հ ո ղ մ ա շ ա փ ի ց , նա վա պ ետ ի կա մրջա կի մա նուշա ­
կ ա գ ո ւյն ս տ վ ե ր ո վ ս ք ո ղ վ ա ծ կ ե ր պ ա ր ա ն ք ի ց ա յն կողմ: Ահա թե
ի նշու ն ա մ ի ա ժ ա ւք ա ն ա կ ա մ ե ն ա թ ր թ ս ո ւ ն հ ո ւ յս ո վ հ ա մ ա կ վ ա ծ ու­
շ ա դ ր ո ւթ յո ւն է և (դ ր ա ն ի ց ն ա ա մ ե ն և ի ն շի զ ա ր մ ա ն ո ւ մ ) բ ա ր ի պ ա -
տ ի ց կ ա խ վ ա ծ ժ ա մ ա ց ո ւ յց ը , որը ց ո ւյց է տ ա լի ս 2 3 - ն ա նց 4 9 րադե,
ի ն շ պ ե ս ն ա և ( և դ ա ն ր ա ն ա մ ե ն և ի ն ց ա վ շի ս լ ա տ ն ա ո ո ւ մ ) ն ո . 8 7 3
զինվորակա ն գնա ցքն է, որը մ տ ն ո ւ մ է Վ ի լյա դե Ա ս ե դ ա կ ա յա ­
րանը և նռ. 4 1 2 1 ա պ ր ա ն ք ա տ ա ր ը , որը Ֆ ո ն տ ե լա յի ց շա ր ժ վ ո ւմ է
9 » ի գ ե յր ա դ ա ֆ ո զ ի ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մ բ ; 9 ա յ ց բ ա վ ա կ ա ն էր հ ի շ ո ղ ո ւ թ յ ա ն
թ ե թ և ա կ ի բ ո ն կ մ ա ն մ ի պ ա հ ը , ո ր ը ձ գ տ ո ւ մ էր ա կ ա մ ա բ ա ց ա տ ր ե լ
ցերեկվա ա ոեղծվա ծի գա ղա նիքը և ձեոք բերվա ծ ա րտ ա ոոցու^
թ յուն ը փ ղի ո տ ք ի տ ա կ ը ն կ ա ծ հ ա յե յո ւ ն մ ա ն փ շո ւր -փ շո ւր էր
լի ն ո ւմ , ձ յո ւն ա պ ա տ գ լա ն ա ծ ծ ա ն ն ե ր ը ծա ն ր թ խ կ ո ց ո վ ը ն կ ն ո ւ մ ե ն
ներքև, իրար վրա դ ի զ վ ե լո վ հոնշում են ծովի ա լի ք ն ե ր ը և, ի վ ե ր ջո ,
մ ն ո ւմ է մ ի ա յ ն ն ա վ ա խ ե լը ' ց ե ր ե կ վ ա ա ո ե գ ծ վ ա ծ ը , ա յ դ ն ա վ ա խ ե լյւ

23 8
ւ:ւ1յս[)լ|^, ի ն չս յի ս ի ն ա յն երևոսէ է ցրա ւկ ի տ ա խ տ ա կա մա ծին
(չսւնրւնած Պ Լ ր ս ի ո յ ի ն , ո ր բ ն ա յ ո ւ մ է ա ո ա ջ և ււրթ ում է ա յ տ ի վ ր ա ^
ւով ճոԱոդ ս ա ր ս ա փ ե |ի ււր ե ն տ ա ք ա ր ց ո ւ ն ք ը : Եւ[ ն ի մ ա մ ի ա յն ու
ւ յյւ ա յն ն ա վ ա խ ե լ ն է տ ե ս ն ո ւ մ և ա յ լ և ս չի տ ե ս ն ո ւ մ գ ն ա ց ք ն ե ր ն ա
ւ^յա Օրա նկո փ ո ւլո ց ը , հ ո ւն գ ա ր ա ց ի ի ն շ-ո ր մի գ յո ւղ ա ց ո ւ ձիու
սւովերն ո ւ ... ա մ ե ն ի ն չ կ ե ն տ ր ո ն ա ց ա վ ա յտ ը տ ա ք ա ց ն ո ղ ա ր ց ո ւն ք ի
կա թ ի լ ի մ ե ջ , ո ր ը ս ա հ ե լ ո վ ձ ա խ ձ ե ո ք ի վ ր ա յ ո վ ա ն ն կ ա տ ը ն կ ն ո ւ մ
։, ծ ո վ ը : Ն վ հ զ ո ր հա րվա ծների տակ ս ա ր սո ա ցող նրա հի ջո ղո ւ-
ը ւ ա ն մ ե ջ մ ն ո ւ մ ե ն ա շ խ ա ր հ ի ը ն դ հ ա ն ր ո ւ ը յ ա ն ե ր ե ք ֊չ ո ր ս կ ե ր ս լ ա ր -
ն ե ր ' եր կ ո ւ գ ն ա ց ք ն ե ր ն ու ձ ի ո ւ ս տ վ ե ր ը : Նա տ ե ս ն ո ւմ է ն ա վ ա խ ե լն
!ս ա լ ը ո ւ մ շ ո ւ ր ջ ը ո լ ո ր ն ե ղ ա ծ ա մ ե ն ի ն չ ի վ ր ա , կ ա ր ծ ե ս մ ո ւ տ ք գ ո ր -
ծ ;ս մ մի ա ն պ ա տ մ ե լի մ տ ա հ ա յե ց Ո ւթ յո ւն և, ի վեր ջո , հ ա մ ա ձ ա յ-
1: ւ ւ < օ յա ն գ ա լի ս ն րա հ ե տ , և լա լի ս է, ա յն պ ե ս , ի ն չպ ե ս մ ե ն ք ե ն ք
|ււ:[իս, ա ն ա ր ցո ւն ք , ա ր թ ն ա ն ա լո վ ք ն ի ց, որ]»ց հ ե տ ո մա տների
11! ուսն ք ա մ մ ի ա յն թ ե |ե ր ե ն մ ն ո ւմ ' ո ս կ յա կ ա մ ա ր ծ ա թ յա , ա ր յո ւ-
(՝յ:ց կա մ մ շո ւշի ց, թ ե լեր , որոնք փ րկում են մեգ կործա նա րա ր
I .յ ւ ր ւ ա ց ո ւ թ յո է ն ի ց , ո ր ը ո չ ա յ ն ք ա ն մ ո ւ ւ ա ց ո ւ թ յ ւ ս ն է, ո ր ք ա ն ' վ ե ր ա -
ւյա րձ ղեպի ա ո օ ր ե ա կ ա ն ա թ յո ւն ը , դեպ ի այստեղն ու ա յս օ ր ը , և
։ք1քնք մա տ ներով ա մուր կա ռչում ենք նրա նցից: Ա յս պ ի ս ո վ '
{ ւ ա ւ |ա խ ե լ ը : 1
Ո րեմն հենց սա՜^ է ն ա վ ա խ ե լ ը ; Ստվերների խ ա ՚^ ղ ը
1յւսրմիր յա պ ա ե ր ն ե ր ի հ ե տ ; Ա յո , ն ա վ ա խ ե լն է: ^այց ո չնչով նմա ն
;1, ն ա վ ա խ ե լ ի ն ' ո չ կ ա ը ե ս տ ա ն ն ե ր կ ա ն , ո չ շ ք ա ա ա խ տ ա կ ա մ ա ծ ն Լ ր ,

ււ; մ ա ր ս ե լ ն ե ր , ո չ ն ա վ ա գ ն ե ր , ո չ ս ա ն ի տ ա ր ա կ ա ն դ ր ո շ ա կ ն ե ր և ո չ
ն ա վ ա կ ա յ մ ի վ ր ա ն ա խ ր ո ղ ծ ո վ ա ո ր ո ր ն ե ր : ք^այց ո ա ն ա վ ա խ ե լ ն
I.. ա յ ն ի ն չ տ ե ս ն ո ւ մ է Պ ե ր ս ի ո ն ն ա վ ա խ ե լ ն է , որ կ ա ' ձ ա խ ն ա վ ա -

կւսյի ե ր կ ա յ ն ք ո վ կ ա պ ի կ ն ե ր ի վ ա ն դ ա կ ն ե ր , ն ա վ ա մ ը ա ր ն ե ր ի լ յ ո ւ կ ե -
ւփ տ ա կ կ ա գ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ էր վ ա յ ր ի գ ա զ ա ն ն ե ր ի մ ի ա մ բ ո ղ ջ կ ե ն -
ր յա ս ա բա ն ա կ ա ն ա յգ ի '.փ շ ա լ ա ր ե ր ո վ ս ա հ մ ա ն ա գ ա ա վ ա ծ տ ա ր ա ծ ո ւ ­

թ յո ւն ո ւմ դ ա ն դ ա ղ շրջում էին ա րու և է գ ա ռ յո ւծ ն ե ր ը , նրա ն ց կ ը ո -

Vա կ ն ե ր ի վ ր ա ֆ ո ս ֆ ո ր ա փ ա յ լ ա ր տ ա ց ո լ վ ո ւ մ է ր փ ա լ ո ա ի ն ը , ն ր ա ն ք

զուս պ մ ռ ն չո ւ մ ե ն , ն ր ա ն ք ա մ ե ն և ի ն հ ի վ ա ն դ չե ն , չեն տ ա ռ ա պ ո ւմ
ծ ո վ ւս |ս տ ո վ , ա նտ ա րբեր են հիստ երիկ բա բոփ նների շ ա ղ ա կ ր ա '^

էուսնքին, ո ր ի ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ մ է ն ա և օ ր ա ն գ ո ւ տ ա ն գ ը ' վ ե ր ջ ի ն ս ա յդ
ը ն թ ա ց ք ո ւ մ քո րո ւմ էր ք ա մ ա կ ն , ա պ ա մ ա ն ր ա գ ն ի ն ուսումնա սիրոտ մ

ն |ւս ն զս ե ր ը : Ն րա նց ա ր ա ն ք ո ւմ , տ ա խ տ ա կ ա մ ա ծ ի վրա ա գ ա տ ս ր ե ն
դ ը ո ս ն ո ւմ էի ն ձ կ ն կ ո ւլն ե ր ը , ֆ լա մ ի ն գ ո ն ե ր ը , ո զ ն ի ն ե ր ն ու խ լո ւր դ ­
ները, խ ռգուկներըէ ա ր ջ ա մ կ ն ե ր ը , ա ր ք ա յա կ ա ն վ ա ր ա զ ն ե ր ն ու

239
£ ի մ ա ր թ Ռ չ ո ւ ն ն ե ր ը : ' Ք ի չ - ք ի ^ ս կ ս ո ւ մ է ր ս | ա ր զ վ ե լ վ ա ն գ ա կ ք ւ ե ր |ւ և
փ ա ր ա յս ն ե ր ի դ ա ս ա վ ո ր ո ւթ յո է ճ ը , թ Վ ^ Յ յ^ ս լ խ ա ո ն ա փ ն թ ո ր ո ւ թ յո ւ ն բ
վ ա յր կ յա ն ա ո վ ա յր կ յա ն Տկոէն ու ն շ գ ր ի տ ձ և ե ր է ընդունում,
ա յն ւդ ի ս ի ք , ո ր ո ն ք ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն և ն ր ը ո ւ թ յո ւ ն ե ն պ ա ր դևումդ Ասյո լ|ւ -
ների ն մ ա ն ո դ ո ւթ յա մ ը պ ա տ կ ե ր վ ա ծ Պ ի կ ա ս ո յի ե ր ա ժ շ տ ի ն ' սևի,
մ ա ն ո ւշա կ ա գ ո ւյն ի և մ թ ն ա գ ո ւյն ի միջից ն ա ո ա գ ա յթ ա մ են կա նա չ
և կ ա պ ո ւյտ կ ա յծ ե ր ը , գ ե ղ ի ն շր շա ն ա կ ն ե ր ը , բ ո լո ր ո վ ի ն ս և բ ծ ե ր ը
^բունը եր և ի ե ր ա մ ի շ տ ի գ լո ւխ ն է ) , բ ա յ ց ս խ ա լն ա պ ա հ ո վ ա ծ կ լի ~
նենք, ե թ ե հ ա մ ա ո ե ն ք ա յս գ ա գ ա դ ր ա թ յա ն վ ր ա , -որովհետ և նա ­
վա կողին փ ա խ չող կերպ ա րա նք է նշմա րվում, որն, հ ա վ ա նա բա ր,
հ ա կա տ ա գրի նշա նն է' ա հոե լի թ և ե ր ո վ Վ ա ն թ ը , կ ա մ , թ ե ր և ս , ա յ ն .
պ ի ս ի ն , ի ն չ պ ի ս ի ն Օ ր կ ո յի Շ ի ր ի մ ի վ ր ա մ յ ո ւ ս ֆ ա ն տ ա զ ի ա յ ի ձ և ա ծ
Տ ուկո ւլկա ն ուրա րի կտ ուցով և ա վ ա նա կի ա կա նջներով, իսկ
մ իգուցե ա յս գիշեր ն ա վ ա խ ելի վերնա հա րկում ստվա րա թղթե
խ ր տ վ ի լա կ ա տ ե ս ք նա վ ա զնե ր ը դ ի մ ա կ ա հ ա ն դ ե ս են ս ա ր քելո ւ, կ ա մ ,
կ ա ր բ ո լա թ թ վ ո վ ջրջնկվա ծ թախտին տ ա րա ծվա ծ նա վա պ ետ
Սմիթը տ իֆի հա մաճարա կից կսկսի գա ոա նցել և սա ղմոսներ
մ ր թ մ ր թ ա լ Ն յ ո ւ ք ա ս լ յ ա ն ա ն գ լ ե ր ե ն ո վ : Ա յ ս ա մ ե ն ը ՚Պ ե ր ս ի ռ յ ի ն կ ս կ ս ի
կրկեսի նմա ն մի բա ն թ վ ա լ, ա ր . մ րջնա կերները, ծա ղ ր ա ծո ւներն
ու բ ա դ ե ր ը ա ս տ ղ ա լի վրանի տ ա կ պ ա րում են տ ա խ տ ա կա մա ծի
վրա և, թ ե ր և ս , ն ա վ ա խ ե լի թերի և ա ն կ ա տ ա ր տ ե ս ա ն ե լի ո ւթ յո ւն ն
էր ս տ ե ղ ծ ե լ ա յ ս պ ա տ կ ե ր ը , ուր ս ա հ մ ո կ ե ց ա ց ի չ (լե ր պ ա ր ա ն ք ն ե ւ ^ '
էին ա ո կ ա յծ ո ս ք , Վ ո լտ ե ր ի կ ա մ Ցերվեա երի ստ վերները մ ի ա հ յո ւս ­
վա ծ, ըսա ս ո վ ո ր ո ւթ յա ն Հ ա մ բ ո ւ ր գ յա ն հ ա մ ա ր վ ո ղ գ ա զ ա ն ա ն ո ց ի ն :
Իււկ ե ր բ ա վ ե լ ի լ ո ւ յ ն էր չււում ն ա վ ա ք թ ո վ ե ր կ ո ւ մ ա ս ի ճ ե ղ ք վ ա ծ ծ ո ^
վ ի ն ն ա յուլ ա չք ե ր ր , տ ե ս ի լը շ ե շ տ ա կ ի ո ր ե ն գ ւս ն ա փ ո խ ւ[ո ւմ էր ու
ս կ ս ո ւ մ էր վ ա ս ե լ թ ա ր թ ի չ ն ե ր ը : Ա ղ ա ղ ա կ ե լ ո վ , նա դ ե մ ք ն ա ոա վ
ձեոքերի մ ե ջ , ա յն , ի ն չը նա հ ա ս ց ր ե ց տ ե ս ն ե լ, խ ա ո ն ա փ ն թ ո ր տա­
ր ա փ ո վ տ եղում էր նրա ծ ն կ ն ե ր ի ւէ ոա , ս տ ի պ ե լ ո վ ն ր ա ն հ ո գ ո ց ո վ
կ ք վ ե լ և մ ի ա ն բ ա ց ա տ ր ե լ ի ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յ ո ւ ն տ ի ր ե ց ն ր ա ն ' կ ш r< ^ ե u
ինչ-որ մեկի օճա ոա ծ ձեոքը նեխած սդբա տ րոս էր կ ա խ ե | նրա

31

‘Նախ մաածեց թսէձյձրանալ բար, վստահ լինելով, որ հնարա^

վոր չէ առանց վիսկիի յոլա հնալ, բա յց արդեն միջանցքում
զգալով աստղալից գիշերվա հմայքը, ցանկացավ ծովին նայել և
կարգի րերեէ ցաքուցրիվ թաքերը։ Կեսգիշերն արդեն անցել էր,
240
հրբ նա նավակողի հենված տէհունակությամբ սկսեբ
վայելել տախտակամածի Վրա միայնակ մնալու հաճույքը (նա
յէր կարող տեսնել օդափոխիչի ետևում կանոնած Պերսիոյինի
1^)էչ^որ տեղ հեռվից, նավախելից կամ երևի նավապետի կամրջպ^
կից լ^վեց նավազանգի ղողանջը։ Մեդրանոն հայացքը վերև
ղարձրեց^ ինչպես միշտ անախորժ զարմանք ապրեց նայելով
։/ սնուշակազույն լույսին, որը կարծես հենց ապակիներից էր
Ներում։ Աոանց որևէ կարևորություն տալու, նա ինքն իրեն հ ա ր ց֊
րեց, թե նավապետի կամրջակին արդյոք հետևեյ են նրանք, ովքեր
ամբողջ օրն անցկացրել են տախտակամածի վրու^ արևառվելով
և կամ լողանալով ջրավազանում։ Հիմա նրան միայն հկտաքըր֊
րրում էր Սլաուդիայի հետ ունեցած երկարատև զրույցը, որն
արտակարգ հանգիստ ու խաղաղ նոտայով ավարտվեց, կարծես
թե քնած Խորխեի կողքին ինքն ու Սլաուդիան կա մա ց֊կ ա մա ց
սուղվռւմ էին քնի մեջ։ Նրանք չքնեցին, ոչ, բա յց նրանց համար
անպայման նպ՛աստավոր եղավ այն, ինչի մասին խոսում էին։
Իսկ միգուցե ոչ, որովհետև ինչ իրեն է վերաբերում, անձնական
զեղումները չէին կարող որևէ հարց լուծել։ Պարզություն չմտավ
անցյալի մեջ, բոյյց դրո։ փոխարեն ներկան հանկարծ դարձավ
։ո:ւավել հաճելի, առավել հագեցած ժամանակի՜^մի կղզի, որի վր:^է
զրոհել են դիջերը, լուսաբացի անխուսափելիությունը, ինչպես
նաև ջրերը խոնարհ, նախանցյալ օրվա, երեկվա և ա յ։
ո/յգարացի ու այս օրվա ուրախության համր, բա յց սա մի
Լղզի է, ուր իր հետ միասին բնակվում էին Կլատդիան և Խորխեն։
(ու՝, որ սովոր չէր սանձելու սեփական մտքերը, հարց տէ[եց իրեն,
թե ոէրղյոք կղզիական քնքշության այս բառարանի հիմքում
էսսւէցմունքները չեն ընկած և կամ, ինչպես հաճախ է պատահել
'^յ դյոք նրա դատողությունները չեն ողողված շահագրգռություն֊
ների լոԱսով։ Կլաուդիան դեռևս բավականին գեղեցիկ կին էր և
սելով նրա հետ Մեդրանոն կարծես թե առաջին վարանոտ քայլն
\;է անում սիրո ճանապարհին։ Նա մտորում էր նաև, որ այն պ ա ֊
յ Հ.դան, որ Ալ աուդիան դեռևս սիրահարված է էեոն Լեվրաումին^
կարող իրոչընդոէո հանդիսանա՜լ, կ։սրծես թե Ալաուդիայի ի ր ո ֊
ւյ-։քթյոլնր ապրում էր մի բոլորովին այլ պլանով։ Գա տարօրինակ
Լր և գրեթե սքանչելի։
Նրանք հիմա, ավելի լավ էին ճանաչում միմյա նց, քան մի
րոէնի ժամ' առայ} Մեդրանոն չէր հփշում ՜իր կյանքութ պատահած
մեկ ուրիշ այսպիսի դեպք, երբ անձնական հարաբերությունները
էՏ-֊ -ՎիւՏակախաղ 241
 այսքան թեթև ու անբռնազբոս գրեթե անհրաժեշտորեն ծավալ*
վեին։ Նա ժպտաց պարզորոշ պատկերացնելով^ Մեդրանոն զգում
էր զա, րացարձակապես չէր կասկածում, թե ինչպես ձեռքեձեռքի
տված իրենք երկուսով սովորական աստիճանից իջնում են մեկ
այլ մակարդակի վրա, ուր րառերր առարկայանում են, լցվում ու
ծանրանում զգացմունքով կամ արգելքով, նշանակալիությամբ
կամ հանդիմանանքով։ Դա պատահեց հենց այն պահին, երբ նա
(ք իչ առաջ, շատ կարճ ժամանակ առաջ) ասաց Կլաուդիային^
((Խորխեի, փոքրիկ կորյունին մայր» և Կլաուդիան հասկացավ, որ
դա իր ամուսնու անվան հետ կապված էժանագին բառախազ^ lէp>
և կարծես Մեդրանոն նրա մեկնված, բաց ափի մեջ հացի տաք
պատառ և կամ ծազիկ, կամ բանալի դրեց։ Մտերմությանը ծ ը ն ֊
վում էր տարբերությունների և տարաձայնությունների կայուն
հիմքի վրա, զի Նլաուդիան քիչ առաջ դաժան բառեր արտասանեց,
գրեթե ղրկելով նրան վաղուց ի վեր նախանշված կյանքի ուղիով
լ/նթանաչու իրավունքից։ Եվ միաժամ անակ մի ինչ^որ սքողված
ամոթխածությամբ ավելացրեց* ^Ես ինչ իրավունք ունեմ պա րսա֊
վելու տափակությունը, այն դեպքում, երբ հենց իմ կյա նքը***»։
Եվ նրանք երկուսով լրւելյայն նայեցին խրէր քնի մեջ երեսն իրենց
կողմն արած Խորխեին, որը սքանչելի տեսք էր ստացել նա վա ֊
խցի կիսախավարում և մերթընդմերթ հոգոց էր հանում ու ինչ*որ
բան էր մրթմրթում քնի մեջ։ Հանկարծ մթությունից դուրս լողաց
Պերսիոյի փոքրիկ մարմինը, բա յց Մեդրանոյի համար տհաճ չէր
այս ժամին և այս վայրում նրան հանդիպելը։
— Բավակւսնին հետաքրքիր եզրակացություն եմ արել, —
Մեդրսէնոյի կողքին բոյդրիքին հենվելով ասաց Պերսիոն։ — Ուղե^
էէոբների ցուցակը ուսումնասիրելիս ցնցող միտք առաջացավ
մեջս։
— Ինձ համար հաճելի կլիներ դրա հետ ծանոթանալը, ոիրելի
բարեկամ ։
— Առանձնապես որոշակի բան չէ, բա յց գլխավորը հիմնը^
վում է (ի դեպ, ճկուն իմաստով հագեցած հիանալի բառ է) այն
փաստարկի վրա, որ մենք րոլորս էլ գտնվում ենք Մերկռւրիի
ազդեցության տակ։ Այո, ցուցակի գույնը գորշն է, մի ուսանելի
միօրինակություն, ուր ճերմակի բռնությունն ու սևի վերացումը

I նկաաի է առնված իսպաներեն կռր^ունթ առչռւծի ձագի ք|6 0 Ո€1է0 ^

Լ Լեոն անվան նմ անութ չան բա ռախ աղի հնա րա վորությունր։

242
միահյէէ սվել են մ արգարտ յա ^գորշագույնի մեջ, հիշեցնելու այդ
գույնի յքանչելի նրբերանգներից մեկի մասին։
— ք^^ւքանով ձեզ ճիշտ հասկացա, ձեր ենթադրությամբ
մ եղանում չկան անսովոր, երևելի մարդիկ։
— Մոտավորաւպես այդպիսի մի բան։
Բայց, Պերսիո, այս նավն ընդամենը մեր կյանքի օղա կ֊
ներից մեկն է։ Արտասովորությունը շատ հազվագյուտ երևույթ է,
ի բացառյալ գրական ստեղծագործությունների հերոսների, որոնք
հենց այդ պատճառով էլ գրական են կոչվում։ Բացի այլ ճամ^,
էիորդություններից, ես երկու անգաէէ կտ րել֊ա նցել եմ օվկիանոսը։
Եվ ինչ եք կարծում, երբևէ ինձ հաջողվե^լ է այդ ընթացքում հան^
դիպել երևելի մարդկանց։ Բնավ։ Ախ հա, Խունին տանող գնացքի
մեջ մի անգամ նախաճաշել եմ Լուիս Անխել Ֆիրպոյի հետ կողք-
ծերացել էր ու ճարպակալել, բա յց էլի, անշուշտ, հա մա կ֊
րելի էր, /
— Լուիս Անխել Ֆիրպոն տիպական Խոյ է, որ գտնվում է
Ս արսի ազդեցության տակ։ Նրա գույնը, բնականաբար, կարմիրն
է, իսկ մետաղը^ երկաթը։ Աթիէիք^ Պրեսուտին և սենյորիտա
Լավալյեն, այդ բացառիկ դիվական սուբյեկտը, հաւքանաբար,
նույնպես պաակւսնում են այդ կարգին։ Սակայն իշխում է
մ ի ա լա ր ա թ յո ւն ը , Առանձնապես վշտացած չեմ, պաակերացրե,»},
որ դրությունը շատ ավելի վատթար կլիներ, եթե նաւքյը լցված
լիներ Սատուրնի կամ Պլուտոնի ազդեցության տակ գտնէԼող
մարդկանցով։
— Ես հիմքեր ունեմ երկյուղելու, որ վեպերը չափից ավելի
են ներգործում ձեր կենսազգացողության վրա, — ասաց Մեդրա^
նոնէ— Առաջին անդամ նավ նստած յուրաքանչյուր մարդու թվամ
/ւ թե այնտեղ հանդիպելու է երևելի մարդկանց և որ իր հետ
էտտնպայման ի ն չ֊ո ր արտառոց ու հրաշալի կԼրպարանափոխու֊
[հուններ են կատարվելու։ Ես հեռու եմ այդօրինակ լավատեսում
թյունից և համամիտ եմ ձեզ հետ այն հարցում, որ այստեղ ոչ
հերոսներ կան, ոչ վեհ նահատակներ և ոչ էլ պարզապես հետ ա ֊
րըրքիր անձնավորություններ։
— Ահ, այդ աստիճանավորումները։ Ենչ խոսք, կարևոր բաներ
են։ Մինչ այժմ ուղևորների ցուցակը սովորական աչքով եմ տրնտ^
էքել, բա յց հիմա ստիպված եմ ուսումնասիրելու տարբեր տ եսա ն֊
կյուններով և, հավանաբար, դուք իրավացի կլինեք։
— թերևս։ Տեսեք, այսօր էլ աննշան դեպքեր պատահեցին,
243
որոնք ով գիտեք թե ինչ հետևանքներ կարող են ունենալ։ Ահե^
ղագոչ հայտարարություններին ու ողբերգական շարժուձևերին մի
վստահեք^ այդ ամենը զուտ գրականություն է և ուրիշ ոչինչ։
Նա մտածեիք թե ինչ էր նշանակում իր համար Կլաուդիայի
այն ժեստըք Լրր նա ձեռքը դնելով բազկաթոռի արմնկակալին
մեկ թե երկու անգամ շարժեց մատնհրը։ Մեծ ի^նդիրներր^ ա/ւ֊
գյո^ք դրանք չեն հնարված հասարակության համար։ Նարամա^
զովի կամ Ստավրո դին ի ոճով թռիչքներ դեպի բացարձակը..*
Մանր ու գրեթե չնչին էր Ժյուլեն Սորելի շրջապատը, բա յց
վերջին հաշվոէէ, ֆանտաստիկ, միֆական հերոսին վայել էր
նրա թռիլքր։ Գուցե Պերսիոն մի տյնպիսի բան էր ձգտում ասել
նրան է ինլը փախել էր իր աչքից։ նա թևանցուկ արեց Պհրսիոյին
և սկսեցին դանդաղ ճեմել տախտակամածի երկայնքով։
•— Դուք էլ եք մտածում նա/Լախհլի մասին, ճի^շտ է , — զուսպ,
տոնով հարցրեց նա։
— Ես այն տեսնում եմ ,— առավել քան ղոլւոգ պատասխան! ց
Պերսիոն։ — Դա մի աներևակայելի խառնաշփոթություն է։
— Ահք դուք ուրեմն տեսնում եք։
— Այո, երբեմն։ Ավելի ստույգի ընդամենը մի քիչ առաջ։ Մեկ
տեսնում եմ, մեկ էլ կորցնում և ամեն ինչ այնպես խառնակ է,*.,
Ւսկ ինչ վերարերոէմ է մ տածելուն, ապա ես միշտ էլ մտածում եմ
այդ մասին։
— Ինձ թվում է, որ ձեզ զարմացնում է այն հանդամանքը,
որ մենք նստած ենք ձԼռքներս ծալած։ նեղություն մի քաշեք
պատասխանելու համար, հաէԼատացած եմ, որ այդպես է։ Ինձ էլ
է զարմացնում, բտյց միաժամանակ լի^^վին համապատէսսխանո։մ
է այն չնչինությանը, որի մասին խոսում էինք։ Մի քանի փորձեր
ձեռնարկեցինք, որոնց հետևանքով ընկանք ծիծաղելի դրությէսն
մեջ և ահա, հենց այստեղ է, որ խաղի մեջ են մտնում մանրուք^
ներր։ Այո, մանրուքները^ ^իբ^Ժ Ի առաջարկված լուցկին, բաղ^
կաթոռի արմնկակալին հենված ձեռքը, ձեռնոցի նման կրհսիղ
շպրտված հեգնանքը..* Կատարվում է այդ ամենը, Պերսիո, իսկ
դուք ապրում եք աչքներդ աստղերից չկտրելով ն միայն տիեզհ*.
րական երևույթներն եք նկատում։
— Կարելի է և աստղերին նայել և միաժամանակ տեսնել սե^
փական արտևանունքների ծայրերը , — փոքր^ինչ նեղացած ասագ
Պերսիոն։ — Ի^նչ եք կարծում, քիչ առաջ ինչու ձեզ ասացի, որ
ուղևորների ցուցակը հետաքրքրություն է ներկայացնում։ ՄԼր^
244
կուրիի, գորշ գույնի, համարյա թե համընդհանուր թուլա կամու֊
թյան պատճառով։ Եթե'ուրիշ բաներով հետաքրքրվելու լինեիր,
ապա հիմա նստած կլինեի Կրաֆտի մոտ և կսրբագրեի Հեմինգուեյի
վեպի շարվածքը, վեպ, որի բոլոր էջերում նշանակալից իրադար^
ձոէթյուններ են տեղի ունենում։
— Այսպես թե այնպես , — ասաց Մեդրանոն, — ես հեռու եմ
մեր անգործությունը արդարացնելու մտքից։ Հավատացած չեմ,
որ եթե համառելու լինենք^ ինչ^որ բան կպարզենք, թերևս, լավա^
գույն դեպքում կդիմենք վսեմ ժեստերի օգնությանըֆ ինչը, և, շատ
հնարավոր է, ընդամենը կփչացնի ամեն ինչ և դրությունն ավելի
ծիծաղելի կդառնա, ավելի, քան այն հեքիաթում, որի մեջ լեռը
մուկ է ծնում։ Ահա թե որն է էությունը, Պերսիո' ծիծաղելին։
մոլորիս վախն այն է, որ չլինի թե ծիծաղելի դառնանք և դրա վրա
է հիմնված (ծ^եզ եմ վերադարձնում ձեր իսկ գեղեցիկ բառը) ի ս ֊
կական հերոսի և իմ նման մարդկանց տարբերությունը։ Ծիծա ղ ե ֊
լին միշտ էլ ողորմելի է։ Անտանելի է մտածել, ռր կարող ես
ընկնել ծիծաղելի դրության մեջ և ահա դա է պատճառը, որ մենք
ւ.րյստ'եղ ենք, իսկ նավախելը^ այնտեղ։
— Այո, ես վստահ եմ, որ միայն սենյոր Պորրինյոն և ես
կարով ենք չվախենալ ծիծաղելի վիճակի մեջ հայտնվելու մըտ^
րից ,— ասաց Պերսիո ն ,— եվ ոլ այն պատճառով, որ մենք
ք$րր?սներ ենք։ թայց մյուսները*** Ւսկ գորշ գույնը չափազանց
կայուն է և դժվարությամբ է մաքրվում***
Անհեթեթ խոսակցություն էր, և Մեդրանոն մտածեց, թե
քք՚րդյոք ք^րևէ մեկին չի հանդիպի բարում^ 'խմելու ցանկություն
է ւներ։ Պերսիոն նրան ուղեկցելու ցանկություն հայտնեց, բա յց
1 "ր:րի դուռն արդեն փակ էր, և նրանք հրաժեշտ տվեցին միմյանց^
I'՝ առանց ափսոսանքի։ Մինչ գրպանից հանում էր նավախցի
I \յնալին, Մեդրանոն մտածեց գորշ գույնի և այն մասին, որ
^ ի աղանց տեղին ընդհատեց Պերսիոյի հետ զրույցը, կարծե ս թե
. : 1,.րտադրված կրկին մենությանն հանձնվելու ցանկությունից։
Կրասդիայի ձեռքը բազկաթոռի արմնկակալին*** ^ա յց նորից
( րենց զգացնել տվեցին սրտի տհաճ կծկումներն ու տագնապը,
ք.Հ>’ը րիչ առաջ Բեթինա անունն էր կրում, բա յց որը հիմա ոչ Բե*^
ք ին՚ւ ՚յ էր և ոչ. Կլաուդիա, ոչ էլ ձախողված արշավանքը դեպի
նավի խ որբերը, բա յց /է' մաս ուներ այդ բոլորից միաժամանակ
ե սումարած ևս մի բան, անբռնելի ու անճանաչելի^ թեև մոտ Ւկ
քր, շատ էր մոտիկ, հենց իր ներսոլմ էր։
245
 Մինչ տիկնայք քնհլոլք առաջ զբոսնում էին ուրախ շադակ^
րատելով, Մեդրանոն հետևում էր դոկտոր Ռեստելլիին, որը ամ^
բարտավան ո է գունագեղ ոճուք Ռաուլին և էոպեսին էր ներկա յա ր ֊
նում իրիկնային մամերին դոն Գալոյի հետ մեկտեղ մտահղացած
գործողությունների մանրամասն ծրագիրը։ Ջի նկատվում մտեր^
մ ության ցանկալի ջերմությունը ուղևորների հարաբերություն^
ներում, մանավանդ որ կան այնպիսիք, որոնք նույնիսկ մի բաո
անգամ չեն փոխանակել մյուսների հետ, էլ չխոսելով նրանց
մասին, ովքեր ընդհանրապես հաղորդակցվելու ձգտում չունեն,
ահա թե ինչու ղոն Գալոն և սույն ծրագիրը ներկայացնող դոկտոր
Ռեոտելլին, որպես մարդկանց հարաբերություններում առկա
սառնությունը վերացնելո-^ ^իջք^$^ ինքնագործունեության համերգ
կազմակերպելու միտք են հղացել և այւն, և այլն։ Եթե էոպեսն
ու էհաուլը, ինչպես նաև, անկասկած, բոլոր այն ուղևորները, ում
տարիքն ու առողջական վիժակը թույլ են տալիս մասնակցելս^
նման միջոցառման, համաձայնվեն համագործակցելու, ապա
կարելի է վստահորեն հայտարարել, որ երեկոն մեծ հաջողություն
կունենա և ուղևորությունը կընթանա առավել սերտ փոխըմբըոն^
ման և բարեկամության մթնոլորտում, որն այնքան բնորոշ է
փոքր^ինչ զուսպ, բա յց մ ահրմ ության առաջին քայլից հետո չափից
դուրս խանդավառվող արգենտինացու բնավորությանը։
— Էհ, տեսնենք,— զարմանքով ասաց Լոպեսը,— ես, օրի^
նակ, կարող եմ խաղաթղթերով ֆոկուսներ ցույց տալ։
- Սքանչելի է, սքանչելի է պարզապես, սիրելի կոլեգա,-^
ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ — Առաջին հայացքից աննշան թվացող
նման բաները սոցիալական տեսանկյունից կարող են վիթխարի
նշանակություն ունենալ։ Տարիներ շարունակ գրական և արլ
ակումբներում ինձ այդպիսի միջոցառումները նախագահողի դեր
է վ1՚ճ ակվել և կարող եմ ձեզ հավաստիացնել, որ ձեռնածոէի
հնարամիտ խաղերը միշտ էլ ջերմությամբ են ընդունվել հանդիդ
սականների կողմից։ Նկատի ունեցեք, որ հոգևոր ու գեզարվեսաա^
կան մերձեցման այսօրինակ երեկոն նաև կարող է չեզոքացնԼլ
այն իրավացի տագնապը, որը ծագելու միտումներ ունի մեր
կանանց շրջանում^ համաճարակի հետ առնչված ^տհաճ նորույթի
առթիվ։ Իսկ դուք, սենյոր Կոստա, կարո*^ղ եք որևէ բան ա ռ ա ֊
ջարկել։
^ Հենց հիմա չեմ խ ոստ ա նում,^ ասաց Կոստան, — ր^ՂՅ
246
Լրե Պսաւլայի հետ խորհրդակրելու ժամանակ տաք, միգր.ւրյև
կքրյէրողանայինք ինչ^որ բան առաջարկել։
— Գովելի է, գովելի է , — ասաբ դոկտոր ՌեսաԼլլին։ —՝ Լա^
վատաըած եմք որ գործը բարձր մակարդակով կարվի։
Լոպեսը դրանում առանձնապես հավատացած չէր։ Ե րբ մենակ
մնաց Ռաուլի հետ ^բարմենը մարում չվառում էր լույսերը, հասո
կտցնելովէ որ քնելու ժամանակն է), որոշեց խոսել նրա հետ։
— Պ աուլայի նոր ծաղրանքներին ենթարկվելու վտանգը
դիտակցելով հանդերձ, համեն այն դեպս կուզենայի ձեր կարծիքն
իմանալ նավի խորքերը ևս մի արշավանք ձեռնարկելու դաղա^
փսյր ի մասին։
— Հիմա^, այս ուշ մամիկն, — զարմացավ Ռաուլը։
— Դե, այնտեղ, ներքևում, կարծում եմ, որ ժամանակը
կորցնում է իր կարևորությունը։ Սխուսափենք վկաներից և ինչ
իմանաս, մեկ էլ տեսար գործն հաջողվեց։ Արժեր մի անգամ էլ
փորձեւ այն ճանապարհը, որով դուք և պատանի Տրեխոն ցԼրե-^
կով անցել եք։ Ես լավ չեմ պատկերացնում, թե որսրեղից է հարկա-^
վ/*ր իջնել, բա յց եթե դուք ինձ ցույց տաք, ես միայնակ էլ կկա րո֊
ղանամ գնալ։
Ռաուլը նայեց նրան։ Ծաղրուծանակը այ։§ Լոպեսի վրա
ամենևին չի ազդում։ Եուրախանար Պաոլլան, թե լսեր։
— Հաճույքով կգամ ձեզ հետ , — ասաց նա ։ — ^նել չեմ
ուղում, իսկ այնտեղ միգուցե զվարճանալու առիթ ներկայանա։
Լոպեսը մտածեց, որ լավ կլիներ, եթե Մեդրանսյին էլ իմաց
ուրոյին, բա յց հետո երկուսով որոշեցին, որ երևի Մեդրանոն հիմա
րն քսծ կլինի։ Զ արմ անալի էր, որ միջանցքի դուռը դարձյալ բաց
Լր և ճանապարհին չհանդիպելով ոչ մեկին, իջան ներքև։
Զենքն այստեղ դտա , — բացատրեց Ռաոէլը։ — Ւսկ այստեղ
գտնվում էին երկոլ [իպիդներր, որոնցից մեկն օժտված էր չափա^
զանց պատկառելի չափսերով։ Տեսեք, լույսը մինչև հիմա վառ է,
ոնց որ թե պարետատան պես մի բան է, չնայած ավելի շատ
Ներկի կամ էլ չուլ ու փալասի պահեստ է հիշեցնում։ Ահա մեկը։
Սկղբ ում նրան չէին ն կա տել, որովհետև Օրֆ անունով ն ա->
վաստ ին թ աթերի վրա պպզել էր դատարկ պարկերի առաջ։ Աև
կատվին ձեռքերի մեջ բռնած նա դանդաղ սպղվեց, առանց զ ա ր ֊
։էտնալու, բա յց ի ն չ֊ո ր մի անբարյացակամությամբ, թե ինչու են
խանգարում իրեն։ նավախուց ու պարետատուն հիշեցնող այս
մթերանոցի տեսքից Ռաուլը նորից ընկավ շփոթմունքի մեջ։ Լո^
247
պեսի ուշադրությունը գրավեըին բարձրաչափական քարտեզները^
որոնք նրան դպրոցական աշխարհա դրական ատլաս հւ^ջեցրինտ
որի վրտ գույներն ու գծերը խոսում էին Բուենոս Այրեսից այն
կողմ տարածված աշխարհի բազմակերպության մասին։
- ^ ն ր ա անունը Օրֆ է , — նավաստուն տալով ասաց
Ռաաւլը։ — Լռակյաց մարդ է։ — մտերմաբար ձեռքը
բարձրացնելով ողջունեց նա։
— H a s d a la յ — ասաց Օրֆը։ — նախազգուշացնում եմ, ոլ
այստեղ մնալ չի կարելի։
•—• Այնքան էլ լռակյաց չէ ,— ասաց Լոպեսը փորձելով բարբա*
ոփց ու անունից գուշակել նրա տզգային պատկանելէււթյոէնը, բայդ
ի վերջո, եկավ այն եզրակացության, որ ամենահարմարը [իոլի։չ
կոչելն է։
— Այսօր արդեն մի անգամ ասել ես այդ մաէէին,— աթոռ-
հերից մեկին նստելով և ծխամորճն հանելով ասաց Ո'աուլը։ — ^նչ^
պես է նավապետ Սմիթի առողջությունը։
— Չգիտեմ , — կատվին գրկից բաց թողնելով ասաց Օ րֆ ը։^
Լավ կլինի հեռանաք այստեղից։
Նա այս խոսքերն ասաց առանց որևէ զգացմունքի և դան^
գազ նստեց աթոռին։ Լոպեսն հենվեց սեղանի եզրին և սկսեց
ուշադրությամբ զննել քարտեզները։ Դուռ նկատելով սենյա կՒ
խորքում' մտածեց, թե կհասցնի'* արդյոք նետվել ու բացել այն,
մինչ Օրֆը գլխի կընկներ կանխել նրան։ Ւր ծխատուփից Ռաուլը
Օրֆին թութուն հյուրասիրեց։ Նավաստին ծովահարս հիշեցնող
հին փայտյա դրվագազարդ ծխամորճով էր ծխում։
— Վաղո^ւց եք ծովում ,— հարցրեց Ռաոլլը։ — նկատի ոլնեմ
1ւՄալքհոլմը»։
— Եղավ երկու տարի։ Ես այստեղ^ամենանորերից եմ։
Ոտքի ելավ և ծխամորճը մոտ տարավ Ռաուլի մեկնած
կրակին։ Բայց հազիվ էր Լոպեսը սեղանից պոկվելով նետվել
գռան կողմը, երբ Օրֆը նստարանի ոտքից բռնած վեր հանելով,
կանգնեց նրա դիմաց։ Տեսնելով, որ Օրֆը հենց այնպես չէ, որ
վեբ էր հանել նստարանը, Ռաուլն ուղղվեց, բա յց մինչև Լոպեսը
կհասկանար, թե ինչ վտանգ է իրեն սպառնում, նավաստին
նստարանը իջեցրեց դռան առաջ և ինքն էլ նստեց վրան,
ինչպես պարողը կնստեր բալետային բարդ պարային շար*
ժում կատարելուց հետո։ Լոպեսը նայեց դռանը, ապա ձեռքերր
գրպանները խոթելով շրջվեց Ռաուլի կողմը։
248
 — Orders are o r d e r s ^ — ուսերը վեր քաշելով աս ար Ռա^
ալը ։ — Ես հավատացած եմ, որ մեր բարեկամ Օրֆը հրաշալի
սմէձնավորություն է, բա յց նրա բարեկամական զգացմունքները
սկսում են ցամաքել դռանը մոտենալուն հետ։ Այնպես չկ , Օրֆ։
— Համառում եք, հա հա մա ռո ւմ,^ մռայլադեմ մրթմրթաց
Օրֆը։ — Չի կարելի այնտեղ մտնել։ Լավ կլիներ, եթե դուք,*^
Ծուխն հաճույքով ներս քաշեց։
— Շատ լավ թութուն է, սենյոր։ Ար գենտինւսյու մ եք գնել։
— թութսւնն առել եմ Բուենոս Այրեսում , — ասաց Ռա ֊
//i^.n— Z չոր իգայում և Լրսվալյեում ։ Շատ թանկ արժե, բա յց իմ
Լարծյ!.':ո.յ թռւթէոնի ծուխը պիտի շոյի հոտոտելիքը։ Օրֆ,
լե ղ ինչ խորհուրղ կտայիք։
— — խոժոռվելով ասաց Օրֆ>ը։
— /' սեր մեր բարեկամության , — ասաց էհտուլը։ — Տեքյնու ։)
եր, որ մենք մաագիր ենք ավելի հաճախ այըեթելու ձեղ և ձեր
inmtjuiյււ օձավոր ընկերոջը։
֊ • ճիշտ է, Բոբին^,* Իսկ ինչու^ նրա կողմից չեք մտնում։ Ե։$
ւքք;մ չեմ, ։րր wյցԼլեք , — ւսնկեւլծ աւրսոսանքով ավելացրեց նա։ —
քնձ չէ, որ քսան դարում եք, pnJjg եթե մի բան պատածի,,*
— Հենց վատն էլ այն է, Օրֆ, որ րան (լ չի պաս։ահի։ Մենք
ձեղ անվերջ կայցելենք, իսկ դուք կդիմավորեք մեզ եռոաանու
էյրա ղոան առաջ նստած։ Բայց մոտ եկեք գոնե ծէսենք ու ղ րո ւ֊
պատմեցեք մեզ ձովային հրեշի և թռչող հոլանդացու մասին.
Իր ձախորդությունից նյարդայնացած Լոպեսն անտարբեր
լսում էր նրանց զրույցը։ նա նորից նայեց քարտեզներին, փոք^
քԱսչափ ձայնարկիշին (որի վրա դրված էր Իվոր Նովելլոյի ձայնա^
է կավառակը^ և ապա հայացքը դարձրեց ՌաՈլլի կողմը, որն, ըստ,
երևույթին, զվարճանում էր ։սռանց տագնապի նշաններ ցույց
ս։ալու։ Լոպեսը դժկամյյւթյամբ վերադարձավ և նստեց սեղանի
ձայրին՛' միգուցե, դռանն հասնելու մի նոր հնարավորություն
Ներկայանա։ Օրֆր, չնայած իր զգուշավոր տեսքին, ամենայն
հավանականությամբ տրամադրված էր շարունակելու զրույցը։
— Դուք ուղևոր եք և չեք ուզում հասկանալ, — ասաց Օրֆը։ —•
Հ:։ իմ կյանքի նպատակը ձեզ խանգարելը չի*** Pnjjg ես էլ, Բորն
Լլ արդեն առանց այդ էլ չափն անցկացրել ենք։ Բորի մեղքով քիչ
Լր մնում***

։ Հրա մա նը հրաման է ք ա ն գ շ,)։

249
 “**’ ^քքչ էր մնում ի Դ չ , ^ փորձելով աշխուժացնել նրան հարց^
րհց Ռաուլը։
Հ<(]ա ինչ մղձավանջ է յ — մտածեց Լոպեսը։ — Նախաղասրրւ^
թյուններից և ոչ մեկը չի ավարտում, ի ն չ֊ո ր կցկտուր աեհեթե^
էություններ է դուրս տալիս))։
— ^ուք հասուն մարդիկ եք և պարտավոր եք հետևել նրան,
որպեսզի***
— Ում պիտի հետևենք***
— Պատանուն, — ասաց Օ ր ֆ ը ։^ Այն մեկին, որն առաջին
անգամ ձեր հետ էր։
քհաուլն ընդհատեց նստարանի վրա ճոճվելը։
— Չեմ հասկանումյ— ասաց նա ։ — ք^^նչ է պատահել տղային։
Օրֆը նորից մտահոգված նայեց խորքի դռտնը, կարծես թե
վախենում էր, որ այնտեղից ինչ^որ մեկը կարող է լսել իրեն։
— Ըստ էոէթյտն բան չի պատահել, — ասաց նա ։ — Պարզապեր
ոպում եմ ասել, որ իրեն նախազգուշացնեք*** Սեղանից ոչ մեկն
այստեղ մտնելու իրավունք չունի , — գրեթե կոպտորեն եղրափա*-
կեցն ա։ — ևսկ հիմա պիտի գնամ քնելու, արդեն ուշ է։
— Ւսկ ինչու* չի կարելի այս դռնով մտնել, — հարցրեց Լո*-
պեսը։ — ք^նշ է, նավախելի վրա'* է բացվում։
— Ոչ, ։ոանում է*** հետո նոր միայն նավախեր Այնտեղ^
արանքում մի նավախուց կա։ Չի կարելի այնտեղ մտներ
— Գնանք,—- ծխամորճը պահելով ասաց Ռաուլը։ — Գիշերվււ
համար այսքանը բավական է։ Բարի գիշեր, Օրֆ, մինչ նոր
հանդիպում ։
— Լավ կլիներ այլևս չգայիք այստեղ , — ասաց Օրֆը։ — Ենձ
համար չեմ ասում, բա յց***
Միջանցքում Լոպեսն ինքն իրեն բարձրաձայն հարցրեց, թե
ինչ կարող էին նշանակել այդ կցկտուր նախադասությունները։
Կամացուկ սուլելով^ նրան հետևող քհաուլը անհամբերությամբ
փնչացրեց։
— Որոշ բաներ սկսում են ինձ համար պարզ դառնալ, — ասաց
Տ»աւ*— Օրինակի նրա խմելու տեղի հարցը։ Այն ժամանակ էլ էի ես
արդեն զարմացել, թե այդ ինչպես է եղել, որ բարմենը նրան այդ­
քան խմիչք է տվել։ ճիշտն ասած, ես մտա ծեցի, թե ն ա մի բաժա*,
կով հարբել է, բայց հիմա պարզվեց, որ բավականաչափ շատ է
խմել։ Հապա թութոլնի հոտը*** Լիպիդների թութունն է ծխել
գրողը տանի։
250
 — Խեղճ տղան ցանկացել է անել աւն, ինչ մենք ենք ա ն ո ւմ ,^
վշտսցած ասաց Լոպեսը։ — Ի վերջո, բո լորս էլ ձղտոտմ ենք գաղտ^
նիքը բացահայտելով փառաբանվել։
— Այռ, բա յց նա իրոք վտանգում է իրեն։
— Կար^ու^մ եք։ Դե լավ, այնքան Էլ փոքր չէ։
Ռաուլը լռեց։ նավասանդուղքի ծայրին հասած Լոպեսին հան^
կարծ տարօրինակ թվաց Ռաուլի դեմքի արտահայտությունը։
— Ասացեք խնդրեմ, իսկ ինչու չվարվեինք այնսլհս, ինչպես
հարկավոր է վարվել նման մռութների հԼսո
—^Հարկավ է— մտացրիվ ասաց 1Ւաուլր։
— Խփեինք*^գցեինք հատակին և մի վայրկյանում կհասնեինք
ղռանը։
— Ասենք թե, բա յց այդպիսով մենք դժվար թե հաջողության
հասնեինք, համենայն դեպս այդ էտապում։ Ամեն ինչից երևում
էր, որ Օրֆը եզան ուժի տեր է և ես չեմ պատկերացնում, թե
ինչպես պիտի նրան պահեի հատակի վրա, մինչև որ դու բացեիր
դուռը։ Եվ հետո, մենք ոչ մի հիմք չունենք այդպիսի գործողու^
թյունների դիմելու։
— ւ/ա»«Լ էլ հենց դա է։ Բարի գիշեր, չե։
— Բարի գիշեր, — բացակա տեսքով պատասխանեց Ռաուլն
ու մտավ իր նավախուցը, իսկ Լոպեսը շարժվեց դեպի միջանցքի
հակառակ ծայրը։ Եանգ առնելով նա սկսեց զննել պողպատյա
ձողերի և ատամնանիվների մեխանիզմը, միաժամանակ մտածն՛^
լով, որ երևի Ռաուլն հիմա Պաուլային պատմում է իրենց անհս.^
ջող արշավանքի մասին։ Հստակորեն պատկերացրեց Պաուլայի
դեմքի ծաղրալի արտահայտությունը^ ԼւԱհ, Լոպեսն էլ է քեզ հետ
եղել, պարզ է*>*»։ Ծվ էլի ինչ^որ մի կծու խոսք, դատողություն'
համընդհանուր բթությա ն վեր աբերյալ։ Նա վերստին հիշեց Ռաուլի
դեմքի արտահայտությունը, երբ նավասանդուղքով բարձրանալրս
հանկարծ ետ շրջվեց'" բացահայտ վախ, նավախելի և լիպիղների
Հետ ռչ մ՛ի կապ չունեցող ինչ^որ մտահոգություն։ «Անկեղծ ասած,
ինձ հիմա ոչինչ չի զարմացնի , — մտածեց Լոպեսը։ — Ուրեմն*,*»
!կ , շարժե պատրանքներով տարվել, նույնիսկ եթե այդ կա սկա ծ֊
հերն համընկնում են այն բանի հետ, ինչի մասին ակնարկեց
Պաուլան։ «Երանի թե այդպես լիներ » , — մտածեց նա, հա նկտ ր֊
ծակի համակվելով բոլորովին անհիմն, անհեթեթ ուրախությամբ
ու ցանկությամբ։ «Էհ, սովորականի նման էլի կրկնվելու է նույն
251
հիմար պատմությունըյ>,— ասար ինքն իրեն, հայելու մեջ բծա^
խնդրությամբ դեմքը զննելով։

Պաուլան չէր ծիծաղում նրանք անկողնու մեջ հարմար

դիրք գրաված կարդում էր Մասիմո Բոնթեմպելիի վեպը և բա^
վականին սիրալիր ընդունեք Ռաուլի մուտքը։ Բաժակի • մեջ
վիսկի ԼՅ^ելով Ռաուլը նստեք աղջկա մահճակալի եզրին և ասաք,
ծովի օդը սկսեչ է նկատելիորեն ոսկեզօծել նրա մաշկը։
— Մի երեք օրիք հետո կվերածվեմ սկանդինավյան յսստվա*
ծուհոԼւ— ասաք Պաուլան։ — Ուրախ եմ, որ եկար, որովհետև քեզ
հետ գրականության մասին խոսելու կարիք եմ զգում։ նավ նստելր%
օրվանիք մինչ հիմա ոչ մի անգամ չենք խոսել գրական ութ յունիք^
սա ինչ կյանք է։
Սկսիր տ եսնենք,^ փ ոքր֊ի նչ մտաքրիվ> տեսքով համե\^
ձայնեք Ռաուլը։ — Հը, նոր տեսություննե*^ր ես հայանարերեր
Ոչ, նոր տագնապներ։ Ինձ հետ ինչ^որ մի սարսափելի բան
է կատարվում, Ռաուլիտո, պաւոկերաքնու^մ ես, որքան լավն է
կարդաքածս գիրքը։ այնքան ավելի է մեծանում նողկանքս ն^։ա
նկաամամր։ Ուզում եմ ասել, որ գրական^ նրբագեղությունը,
ավելի ճիշա հենք ինքը գրականությունը նողկանք է առաջացնում
մեջս։
Դրանիք կտրելի է հեշտորեն խուսափեէ դադարեքնելով
ընթերքանությունր։
֊ Ոլ, Սկսում եմ ավելի ու ՛ավելի հաճախ հանդիպել ՂԸքԻրի։
որոնք թեև ոչ մի կապ չունեն մեծ ու իսկական գրականության
հետ, այնուամենայնիվ, ինձ դուր են գալիս։ Հետզհետե ինձ հա^
մար պարզ է դառնում, թե ինչու որովհետև դրանք հեղինակները
առանձնապես չեն մտածել ձևի կատարելության ու էֆեկտների
մասին, ընդ որում, խուսափել են հրապարակախոսայնությունրք
ոսչոր գիտունականությունիք։ Շատ դժվար է բաքաարելը, ինքս էլ
դեռևս ամեն ինչ չէ, որ պարզ եմ պաակերտքնում։ Կարծում եմ, որ
հասունաքել է նոր ոճ ստեղծելու ժամանակը, քանկության դեպ»'
քում, կարելի է նորիք դրական կոչել, թեև ճշմարտությունը պ ա ֊
հանջում է, որպեսզի այն փոխարինվի մեկ ուրիշ անվանում:։վ։
Սակայն այս նոր ոճը կարող է ստեղծվել միայն նոր աշխարհըն»-
կալման առկայության դեպքում։ Եվ մի օր, երբ այդ ոճը իրոզու»
թյուն կդառնա, որքան անհեթեթ կթվան այսօր մեզ հիաքմունք
պատճառող վեպերն իրենք միամխտ պաճուճանքներով, վերնա^
252 .
 գրերով ու հնթավերնագրերով, քէրենց ճշգրտորեն հաշվարկված
հ{սնգույըներով ու լուծումներով*»*
■— Դու իսկական բանաստեղծ ես , — ասար Ռաուլը, — իսկ
յրյլրաքանլյոլր իսկական բանաստեղծ իր էությամբ գրականու֊
ի յան թշնամի է։ ք^այր մենք, լուսնի տակ ապրող արարածներս,
շաբունակում ենք հիանալ մի որևէ ւգարբերությամբ, որ ստեղծել
ք>ն իրենց վեպերում Հենրի Զ եյմսբ կամ էլ Խուան ^արլոո Օնետին,
հբոնք, բարեբախտաբար, ոչ մի կապ չունեն բանաստեղծների
Հետ։ Ըստ էության, վեպերը քեզ դուր չեն գալիս այն պատճառուխ
հր տանում են քթիցդ բռնած, կամ, այլ կերպ ասած^ ի տար^
I հրությոէն պոեզիայի, ընթերցողն երի վրա ներգործում են ձևի
միջոցով։ Ըայց չեմ հասկանում, թե ինչու ես հակակրանքով
[րրէել սէոեղծագործրւթյոմէ (չառա ցվւսծքի, հեղինակային հնա^
րւսնոների նկատմամբ, չէ որ այւյ նույն բաները քեղ դուր են
էթալիս, երբ հանդիպում ես Պիկասոյի և կամ Ալբան 9 երգի դոր^
(յ երում։
— Բոլորովին էլ դուր չեն գալիս, պարզԽպես աշխատում եմ
չնկատել։ Եթե ես նկարիչ լինեի կամ երաժիշտ, գուցե վրգովմունքր
’ 'մեչ1 պակաս չլիներ։ Բւ^ւյց դե հս^րցը միայն դրան չի վերաբերում,
ինձ հասահւստեցնամ են դրական հնարանքների ցւսծրորակու^
թյունը, դրանց անվերջ կրկնությունը։ Գիտեմ, կպաաճառաբա֊
նես, Ո ր արվեստում առաջընթաց գոչություն չունի, բա յց դոսէ
համ ար միայն ափսոսալ է ւղետք։ Երբ սկսում ես համեմատել
միևնույն թեմային նվիրված հին և նոր հեղինակների երկերը,
հէնմիջապես նկատում ես, որ ծայրահեղ դեպքում, գոնե նկարտս^
րրաթյունների մեջ ոչ մի տարբերություն չկտ։ Որպես արգարւս^
էյում, ընդամենը կարող ենք ասել, որ մենք ավելի փչացած ենք,
ավելի տեղյակ և որ մեր գիտելիքներն ավելի լայն են ու հարուստ,
բա յց շաբլոնը մնում է էլի նույն շաբլոնը^ առաջվա նման կանայք
(լի կարմրում են կամ գունատվում, ինչը բացարձակապես չի
համապատասխանում իրականությանը քճիշտ է, ես երբեմն
կանաչում եմ, իսկ դու շիկնում), իսկ տղամարդիկ գործում են,
մտածում և պատասխանում ինչ^որ համընդհանուր, համ^սպար-^.
փակ ձեռնարկից բխող կանոններով, որոնք ընկած են և հնդկա^
կան վեպի և թե ամերիկյան բեսթսելլերի հիմքում։ Հիմա հ ա ս ֊
կանու^մ ես, թե փնչ եմ ուզում ասել։ Ես խոսում եմ ւԼրտաքին
ձևերի մասին, բա յց եթե քննադատում եմ նրանց, ապա միայն այն
պատճառով, որ նրանք արտացոլում են ներքին ամլությունը,
253
աղքատիկ թեմայի տարբերակները^ զորօրինակի Վեբերի թեմայով
Հինդեմիթի շիլափլավը, որը մենք, տարաբախտներս ունկնդրում
ենք մեր կյանքի ծանր պահերին։
Նա թեթևացած ձգվեց մահճակալին և ձեռքը դրեց Ռաոլլի
ծնկին։
— Տեսքդ ինձ դուր չի գալիսէ Պատմիր քո Պաուլա մայրիկին,
թե ինչ է պատահել։
— Օհ, ես շատ [ոյվ եմ ,— ասաց քհաուլը։— Անհամեմատ
վատթար է մեր սիրելի բարեկամ Լոպեսի վիճակը, որի հեէո դու
այնքան վատ վարվեցիր։
—• նէԱք ղու և Մեդրանոն արժանի եք — ասաց Պաու-^
լան ։ — Ընկել եք ապուշությունների ետևից և միակ կարգին մարդը
Լուսիոն դուրս եկավ։ Սարծում եմ, որ կս^րիք ւկս* բացատրելու,
թե ինչու^^է.
— Անշուշտ, բա յց Լոպեսին կարոդ է թվալ, որ դու իսկապես
կարգ ու կանոնի և պ ա շ տ պ ա ն ես հանդիսանում։
Դա նրան ամենևին դուր չեկավ, որովհետև դու նրա համար կնոջ
նախակերպար ես, Ֆրեյա^ ես ու Վս^լկիրիս^t և չգիտեմ, թե ինչով
է ավարտվելու այս պսյ:սմ!էւթյունը։ Ւսկ Լոլսիոյի դեմքին ն ա յե ֊
լիս, պարզ երևում է, որ նա իր կյանքն ավարտելու է քաղաքապե֊
տարանում կամ Լլ դոնորների մի որևէ ասոցիացիայում։ Վայ,
մայրիկ, ինչ ողորմելի տիպ է։
— Նշանակում է, Ջամայկա Ջսնը քիթը կախած է ման գալիս։
է^մ խեղճ, կորած ծովահեն*^* Գիտես, Զամ ա,կա Ջոնին ես շատ
եմ հավանում։ Եվ բ^Լ^րք^վին էլ տարօրինակ չէ, որ ես նրա հետ
վատ եմ վարվում է Ւնձ հարկավոր է*»*
—. Ահա, միայն թե չսկսես քո պահանջների թվարկումը , —
վիսկիի բաժակը մինչև վերջ դատարկելով ասաց Ռաուլը։ — Pn
ամբողջ կյանքում դու արդեն շատ մայոնեզ ես փչ^Տրել մեկ աղը
շատ անեչով, մեկ' լիմոնի հյութը։ Եվ հետո, ինձ ինչ, թե դու ինչ
կարծիք ունես տյդ էոպեսի մասին և թե ինչեր ես պատրաստվում
հայանա գործել նրա մեջ։
— Monsieur est foche?^
— ավելի խելամիտ ես, երբ խոսում ես ոչ

1 Չարին չընղղիմա^ող էֆրանս*^։

։ Սիրո աստվածուհի սկանդինավյան դիմաբանության մեջ։
^ Մսյոն ջղայնանո^սք է քֆրա նս*)։

254
pi, էլպոէըմոէնքներիf աչլ գրականության մասին, ի դեպ, կանանտյ
հԼա այսպիսի բաներ հաճախ են պատահում։ Արդեն գիտեմ, թե
ինյ ես ասելու, որ իբր սա րնդամհնր վկայում է այն հանդաման^
ք1Կ up ես կանանք քիշ եմ հասկանում։ Էհ, թոզ քո կարծիքը քեղ
մնա։
— Je ne te le fais p a s dire, nion Գա ըե դա ի ր ա վա ցի
Lin Տուր մ ի կ ում անեմ քո այդ գարշանքից։
— Սխմես, և վաղը լեզուդ ամբողջովին կփառակալի։ Այսքան
աշ է)ամի վիսկին քեզ հակացուցված է, մանավանդ որ շատ թանկ
։սր<1ե և ես ընդամենը չորս շիշ ունեմ։
— Մի քիշ տուր, այլանդակ չղ ջիկ։
— Գնա, ինքդ վերցրու։
— Տկլոր եմ։
— Էհ։ ինչ անենք։
Պաուլան նայում էր նրան ու ժպտում։
— Էհ, ինչ անենք , — կՐկնեց Պաուլան^ ոտքերն հավաքևլտէ
ու վրայից վերցնելով սավանը։ Ոտքերը քստքստացնելով սկսեց
հասէակի վրա փնտրել հոդա թափերը'^ ՌաՈլլը նյարդայնացած նա^
յում էր նրան։ Շեշտակիորեն ոտքի կանգնելով, Պաուլան սավանը
շւդրտեց նրա երեսին և մոտեցավ պատին, որին մեխված դարակդ
նԼրից մեկի վրա շարված էին շշերը։ Նրա մերկ մեջքը Փայլփլում
Լր նավախցի կիսախավարում։
— Հրաշալի հետույք ո ւ ն ե ս , ս ա վ ա ն ը դեմքից հեռացնելով
ւ/ուաց Ռաուլը։ — Առ այսօխ ոչ մի խորշում ու կնճիռ։ Հապա
4.Լսնենք դիմացից ինչ տեսք ունես։
— Դիմացից քեզ ավելի քիչ կհետաքրքրեմ , — ասաց Պաուլան
մի այնպիսի տոնով, որից Ռաուլը կատաղում էր։ Պաուլան վիսկի
լցրեց մեծ գավաթի մեջ և ջուր խառնելու համար մտավ լոգասեն^
յա կ։ Դանդաղաքայլ ետ վերադարձավ։ Ռաուլը նայեց նրա աչքե^
րին, ապա կրծքի վրայով հայացքը սահեցնելով իջեցրեց փորին։
Նա արդեն դիտեր, թե ինչ է կատարվելու և ներքուստ նախապատ^
րաստվում էր դրան, բս>յց և այնպես դեմքը ցնցվեց Պաուլայի
շառաչուն ապտակից, որին իսկույնևեթ հաջորդեցին նրա բարձ^
րաձայն հեծկլտոցն ու գորգապատ հատակին բախվող վիս կէՒ
գավաթի խուլ թրխկս$Ը*
^ Հիմա ամբողջ գիշերը այլևս շնչել չի լինի , — ասաց Ռա*>

1 Ես քհզ շեմ Ասէիպոսք խոսել այդ մասին, փոքրիկս։ Էֆրանս»)։

255
ո զ ո է ^ Ավելի գերադասեչի կւիներ, եթե խմեիր,ասոդայի դեղահատ
բեր կային մոտս։
Նա թեքվեց Պաուլայի է[րա, որն անկողնու' մեջ երեննիվէ^յր
պառկած Լալիս էր։ Սկսեց շոյել ուսերը, ապա կիսախավարի մեջ
աննշմար դարձած մեջքի վրայով մաաները սահեցին թիակների
արանքի փոսորակն ի վար և անշարժանան ազդրի վրա։ Նա աշ^
քերը փակեց, պատկերացնելով այն, ինչը կուզենար պատկերացա
նել։

սյւրուլ Նոոս)^: Նա մի անգամ էլ զննեց իր ստ որա ֊

գրությունը, հետո հապճեպ ծալեց թուղթը, դրեց ծրարի մեջ, գրեք
հասցեն և փակեց ծրարը։ Մահճակա լին նստած Լուսիոն փորձում
էր կարդալ ^Ռիջեխս դայջեսթտ) ամսագրի համարներից մեկը*
— Արդեն շատ է ուշ,— ասաց Լուսիոն։ — Չե'*ս պառկելու։
հորան չպատասխանեց։ Ծրարը ’թողնելով սեղանի վրա, նա
վնրցրեց գիշերանոցն ու մտավ լո դա սենյակ։ Ցնցուղից թափփքՎ
ջրի աղմուկն անվերջանալի էր թվում Լուսիոյին, որն--ամեն գնով
ջանում էր ներթափանցել մարտի թեժ պահին անաբապտիստ
դարձած Օ դ ա չ ո ւ . Միլուոկիի բարոյական խնդիրների ոլորտը։
■վերջո Լուսիոն որոշեց հրւսժարվել իր մաադրոլթյունից և պաո.կեէ
քնելու, բայց նախքան հանվելը, միևնույն է, հարկավոր էր լվաց^
վել, իսկ գուցե, Ատամները սեղմած մոտեցավ լո դասեն յակի
դռանն ու բացելու անհաջող փորձ արեց։
— Չե'*ս բացի , — հնարավորին չափ բնական տոնով հարց^
րեց նա։
— չեմ կարող,— Լ^վեց Նորայի ձայնը։
--- Ինչումէ
— Որովհետև։ Արդեն է լ ո լ ր ս եմ գալիս։
— Ասում եմ բաց արա։
Նորան չպատասխանեց։ Լուսիոն հագավ պիժամ ան, շորերը
կարգի բերեց, խնամքով կէ։ղք^կողքի դասավորեց հողաթափերն ու
կոշիկներր։ Լողասենյակից դուրս եկավ Նորան^ գլուխը սրբիչով
փաթաթած, շիկնած այտերով։
Լուսիոն նկատեց, որ նա գիշերանոցը հագել է։ Նստելով Հա«-
յելու դիմաց, նորան սկսեց շորս^ցնել ու անտանելի դանդաղու^
թյամբ սանրել մազերը։
՝— Անկեղծորեն կուզենայի իմանալ, թե քեզ հետ ինչ է
կատարվում, — հաստատուն ձայնով ասաց Լուսիոն։ — Դու ջղայ-
25Տ
նւս^ել ես) որ ես մի քիչ զբոսնել եմ այն աղջկա հետ։ Ցանկության
դեպքում ինքդ էլ կարող էիր միանալ մեզ։
ՎԼրև^ներքև, վերև-^ներքև։ Նորայի մազերն հետզհետե սկսում
էին փայլ ստանալ։
— Ուրեմն, ինձ բոլորովին չես վստահում։ Կամ էլ մտքովդ
էսնբել է, թե ես ուզում եմ նրան սիրահետել։ Դրա համար ես
ջղայնազել։ ճի"*շտ է։ Ինչքան գիտեմ ուրիշ պատճառներ ունենալ
չես կարող։ Ի վերջո, խոսելու^ ես, թե ոչ։ ՝ք^եզ դուր չեկա վ, որ ես
այն աղջկա հետ զբոսնեզի։
Նորան սանրը դրեը պահ արանի վրա։ Լուսիոյին թ վ^ց» թե
աղջիկն այնքան հոգնած է, որ ոչ մի բառ չի կարող արտասաներ
— Գուցե լավ չե^ս զգում , —► նրա սիրտն առնելու հնար փընա^
րելով Լուսիոն խոսելու տոնը փոխեցւ — Դու ինձ վրա չես ջղայնա^
ցել, այնպես չէ^։ Տեսար, չէ^, թե ինչքան շուտ վերադարձա։ Դրա
մեջ ինչ վատ բան կա, գրողը տանի։
— Ըստ երևույթին ինչ^որ վատ բան կա,^^ ցածրաձայն ասաց
ն ո ր ա ն ո ր այդպես արդարանում 'ես**ա
— Որովհետև ուզում եմ, որ հասկանաս^ որ այդ աղջկա հետ^*^
— Հանգիստ թող ^ յգ աղջկան, որն առանց այդ էլ պարզ
երևում է, որ անամոթի մեկն է ։
— Հապա էլ ինչու* ես ջղայնացել։
— Որովհետև ինձ խաբում ես , — կտրուկ ասաց նորան ։ —•
հվ որովհետև երեկոյան այնպիսի բաներ էիր խոսում, որ զզվեցի։
Լուսիոն շպրտեց ծխախոտն ու մոտեցավ Նորային։ Հայելու
մեջ նրա դեմքը զավեշտական տեսք էր ստացել իսկ և իսկ դերա*>
սան, որը վրդովված ու վիրավորված ամուսնու դեր է կատարում։
— 9ա յց ի'*նչ բաներից էի խոսում։ Դո։րս է գալիս, որ մյուս^
ների նման դու էլ ես գլուխդ լցրել այդ անհեթեթություններով։
Ինչ է, ուզում ես, որ ամեն ինչ տակնուվրա [ինի^։
— Ես ոչինչ էչ չեմ ուզում։ Ինձ խոցված եմ զգում, որ դու
երեկվա դեպքերի մասին լռել ես*
— Պարղապես մոռացել էի, այդքան բան։ Իմ կարծիքով իսկա^
կան ապուշություն է չեղած տեղը ինչ^որ խորհրդավորություն
փնտրելն ու դավադրություն խաղալը։ Կտեսնես, որ նրանք ամբողջ
ուղևորությունը կփչացնեն։ Ամեն ինչ կհարամեն իրենք հրեխա^
յական արշավանքներով ու աղմուկ֊ա ղաղակով։
— Կարող էիր մի քիչ ավելի զուսպ արտահայտվել։
17 — Վիճակախաղ
 / ^ Ահ^ պարզ է, մոռացել էիք որ սենյորան. կոպիտ բառեր չի
կարողանում տանել։
— Ես շեմ կարողանում տանել գռեհկությունն ու խաբեու^
թյոէնը։
— Մի^թե ես քեզ խաբել ես։
— Դու ձայն չհանեցիր երեկվա դեպքերի մասին, իսկ դա խափ
բեոէթյուն չէ, հապա ի**նչ է։ Միգուցե դու ինձ տհաս ես համարում,
որին չի կ^րեչի տեղյակ պահել սեփական արշավանքների մասին։
— *^իՐ^ւՒ^ք դրանք չնչին բաներ են։ Լոպեսի և մ յո ւ ս ֊
ների սարքած անհեթեթությունը, ինձ էլ քաշեցին արկածախնդրոլ֊
թյան մեջ, որն ինձ ամենևին չի հետաքրքրում, և ես ուղղակի
հենց այդպես էլ ասացի նրանք։
— Իմ կարծիքով այնքան էլ ուղղակի չես ասել։ Ուղղակի
նրանք էին ասում և ես ընկա սարսափի մեջ։ Ինչպես նաև դու,
այն տարբերությամբ, որ դու սարսափդ թաքցնում էաւ
— ս եմ սարսափում։ Եթե դու նկատի ունես այդ երկու
հարյուր չգիտեմ որ համարի տիֆը*** Այո, ես գտնում եմ, որ
հարկավոր է մնալ նավի այս մասում և կարիք չկա դես ու դեն
ընկնելու։
— Նրանք տիֆին չեն հավատում,— ասաց Նորան, — բ ^ յՏ ե
այնպես անհանգստացած են և քեզ նման շեն թաքցնում իրենց
տագնապը։ Ամեն դեպքում, սեղանին են դնում բոլոր խա ղա թըղ֊
թերը, փորձում են ինչ^որ բաներ ձեռնարկել։
Լուսիոն թեթևացած շունչ քաշեց։ Ասել է, թե նրա բոլոր երկ^
յուղները անհիմն էին, խոսքը գնում էր թեթև ու անարժեք բաների
մասին։ Ձեռքը դնելով Նորայի ուսին, հա կվեց' նր ա մազերը
համբուրելու համար։
>— Ինչ հիմարիկն ես, այսքան սիրուն ու այսքան հիմարիկ, —
ասաց նա ։ — Ամեն ինչ անում եմ, որ քեզ չվշտացնեմ***
,— Գուցե դրա համար լռեցիր այսօրվա արշավի մասին։
Այո, հենց դրա համար։ Ո*ե չէ, էլ ինչու։
-— Որովհետև ամաչում էիր, այ թ ե ՚ի ն չո ւ ,— ոտքի կանգնելով
և ուղղվելով դեպի մահճակալը, ասաց Նորան։ — Հիմա էլ ես
ամաչում, բարում էլ ամոթից տեղդ չէիր դանում։ Այո, ամաչում
էիբ^
Նշանակում է, այնքան էլ հեշտ ու թեթև չի լինելու պայքարը։
Լուսիոն ափսոսաց, որ շոյել ու համբուրել է նրան։ նորան վճռա^
կանորեն մեջքը դարձրեք նրա կողմը' սավանով ծածկված նրա
258
 մարմինը մի փոքրիկ, թշնամաբար տրամադրված պարիսպ էր^
որի անհարթությունները, կլորիկ ելևէջները բարձի վրա եզրա~»
փա կվում էին մազերի խոնավ անտառով։ Նրա և Նորայի միջև
բարձրացած իսկական պարիսպ։ Լուռ և անշարժ պարիսպ։
երբ ատամի մածուկի բուրմունք տարածելով Լուսիոն վերա^
դարձավ լոգասենյակից, Նորան արդեն մարել էր լույսը և մնացել
էր նույն դիրքով պառկած։ Լուսիոն մոտեցավ նրան, ծունկը հենեց
մահճակալի եզրին և փըոյյից քաշեց սավանը։ Նորան կտրուկ
^նստեց անկողնու մեջ։
^ Չեմ ուղում, մտ հ անկողինդ։ Թող քնեմ։
— Օհ, ինչ ես ասում, — աղջկա ուսը դրկելով ասաց նա։
— Ւնձ հանդիս տ թող։ ^նել եմ ուզում։
— Շատ լավ, քնիր, միայն թե իմ կողքին։
— շոգում եմ։ Ուզում եմ մենակ մնալ, մենակ, հասկանոսէ
ես։
— Այս ինչքան ես նեղացել, — ասաց նա այնպիսի տոնով, ինչ­
պես երեխաների հետ կխոսեին ։ — Այս ինչքան է նեղացել մեր
հիմարիկ աղջնակը։
֊ . Այո. շատ ես նեղացել,-^ ասաց Նորան և կարծես թե նրանից
անջրպետվելու համար փակեց աչքերը ։ — Թող քնեմ։
Լուսիոն ուղղվեց։
— Դու պարզապես խանդում ես, ահա թե ինչ , — հեռու գնալով
ասաց նա ։ — Դու կատաղել ես, որ ես նրա հետ շրջել եմ տախ^
էոէսկէոմածի վրա։ Այդ դու էիր ինձ անընդհատ խաբում։
թայց Նորան ճ յլև ս չպատասխանեց, ըստ երևույթին նա այլևս
չէր լսում Լուսիոյին։

9.

Ոչ, չեմ Տավատում, որ իմ ճսւկսւտային գրոճն ավելի ս|արզո-

րււչ է Ոիսունութ թվի կամ այս ծովային ատլասներից որևէ մեկի
(ւամեմատությամթ, որոնք խորտակման պատնաո էին դաոնոււ!
նավերի նամար: Այն խնոզվում է րաոարանային անդիմադրելի
դևդադիտակով, կայմաձև բասերով, որոնց մեծաաաոերը կաաաւփ
սւսադաստներ են նիչեցնում: «Սամսարա»^, օրինակ, ասում եմ I

I քքամսարա— մշաական վերա ծնունդների շրյա պ տ ույտ ը, որին դատա-

պարտված Լ մա րգը (և ընդհանրապես չուրաքանԱՈէր կենդանի է**^^)*
շթջապաույաից դուրՍ դաչու ելքը , երբ մա հն ա յլևս իրենից հեաո նոր ծնոմէդ չք

259
հ ա ն կ ա ր ծ ս կ ս ւ ս մ ե ն ւյուչալ ո տ ք ե ր ի ս ք ո լ ո ր ւք ա տ ն ե ր բ ^ և բ ա ն ն ա յ ն
չ է , որ հ ա ն կ ա ր ծ ս կ ս ո ւ մ հ ն դ ո ղ ա լ ո ա ք ե ր ի ս բ ո լ ո ր մ ա տ ն ե ր բ և ո չ
է| ա յն , որ էւոամանիի հա րվա ծներիդ սա րսէսսմ ու ճ ո Տ վ ո ւ մ է
իւեղ(ւ ն ա վ բ , տ ա ն ե լ ո վ իր հ ե տ դ ո ո ւ կ ի ն կ պ ա ծ մ ա ր մ ի ն ս , ի ն չ պ ե ս
ԷՀանււպին ու կ ո պ տ ո ր ե ն կցմցվա ծ դիմա կ: 11ա մսա րա ' և հոդը
սկսոէմ է երերա լ ո տ ք ե ր ի ս տ ա կ , Ս ա մ ս ա ր ա ' ծո ւխ ն ու դ ո լո ր չի ն
հեուս են վ ա ն ո ւմ մ յւս ս բո լո ր տ ա ր ր ե ր բ , Ս ա մ ս ա ր ա ' վ ս ե մ ա դ ո ւ յն
պ ա տ ր ա ն ք ի ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ա ն , Մ ա հ ա մ ա յ ա յ ի գ ա վ ա կ ու թ ո ո . . .
Հետզհետե ելնում են գջլոտ ու անոթի քածերբ' պատմական
խոյակների հրաչագեղ ծանրությունից փքված իրենց սյունաշար-
մԼծատաոերով: Ինչւդե՚ ՚ ս դիմել այս մանչուկին ու իր մորլւ,
արգենտինացի այս լււակյաց մարդկանց, ինչպե^ս ասել նրանց,
զրուցել նրանց հետ իմ ճակատային գրոհի մասին, որբ փշրվում
հւ չքանամ է ձյունաբուքի սաոբ պայքարում կիսահալ եղած գոհա­
րի նւքան: Նրանք թիկունքներբ կդարձնեին ինձ, կհեոանային, իսկ
եթե ես փորձեի գրավոր ղիմել նրանց (զի, ես երբեմն խորհում եմ
իմ երկար ու անքուն մտածումների արղյոլնքի' ծավալՈլն և ման-
ոսւքասն մւսգաղաթի աոավելությունների մասին^, ապա նրանք
կշպրտեին իմ բՈ|Որ հայտնագործություններբ հենց նույն այն
էամահրանքով, որբ ձգում է նրանց դեպի արձակբ, շաճույթբ, դեպի
որոշակիությունն ու կեղծավոր ժոսւնա|իստիկան: Մենախոսոլ.
թյուն: Ահա բարդությունների մեշ սազված հոգու միակ դրսևո-
րումբ: Այս ինչ շան կյանք է:
(^ ե ր ս ի ո յի ա շխ ո ւյժ պ ի ր ո ւե տ բ ա ստ դ եր ի տ ա կ ) :
— Ի վ ե ր շ ո , ո չ ո ք չի կ ա ր ո ղ դ ա դ ա ր ե ց ն ե լ ձ կ ն ա պ ո ւ ր մ ա ր ս ե լ ո ւ
պ րոցեսբ' օ գ ն ո ւթ յա ն կ ա ն չե լո վ դ ի ա լեկ տ ի կ ա ն եր ի ն, մա րդա բա -
ն ո է թ յո ւն ն ե ր ի ն , Կոսմա Ինդ իկո պ լեվ ստ ի ^ ա նբմ բոն ե լի պ ա տ մու­
թ յո ւն ն ե ր ի ն , պ ա ղ ղ ո ւն գ ր ք ե ր ի ն , հուս ա հա տ մ դ գ ի ն , որն իր հ ր ա վ ա ո
գ ա ղ ա փ ա ր ա գ ր ե ր ն էր ա ո ա շ ա ր կ ո ւ մ ի ն ձ ա յ ն տ ե ղ , բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր ո ւ մ :
Նվ եթ ե ես կի ս ա ճ խ լվ ա ծ ուտ իճ ե մ և իմ կ ե ս -ո տ ն ե ր ո վ մի տ ա խ »
տա կից մ յ ո ւ ս ն եւք վ ա զ ո ւ մ , ք ա ր ա ն ո ւմ ե մ Պ րեսւււա տ իի կոշկա ­
տակի մեխ ի հղած փ ոքրիկ տ ա շեղի գ լխ ա պ տ ո ւյտ բա րձունքի
վ ր ա . . . Հ ա մ ե ն ա յն դ ե պ ս ես ս կ ս ո ւմ ե մ հա սկա նա լի դա չ ա փ ա զ ա ն յ
ն մ ա ն է ս ա ր ս ո ւ ո ի , ե ս ս կ ս ո ւմ ե մ տ եսնելն դ ա ա վ ե լի ք ի չ է , ք ա ն

բերումք հինդուիզմի, ինչպես նաև բուդդիզմի կողմից բնկա չվոլմ է էթ ցև կրհնա<^

կան բա րձրա գույն նպատակէ
1 ^ոԱէէա Ւնդիկոպլեվսա (այսինքն*^ Հնդկասաան մեկնող նավագնացի
Բյուղանղացի վաճառական և վանական ( ^ ֊ր դ դա ր^։

260
փ ոշու հա մը» ես սկ սում եմ ո կսե լ^ ետ եմ վա զում, վերա գա ո-
ն ա մ եմ: Վ երա գա ոնա ի ս ւ յո » ա յ ն տ ե ղ ուր ի ր ե ն ց զ ա ր գ ա ց մ ա ն
թ ր թ ո ւր ա յի ն փ ո ւլո ւմ քնած են ւղա տ ա սիւա նները' իրենց ա ոա շին
գիշերն ե ն 1 |ա յե լ ո ւ մ : Ք ա ն ի ա ն գ ա մ Բ ո ւեն ո ս Ա յր ե ս ի մ ե ր ձ ա կ ա ճ ա ր *
թ ա վ ա յր ե ր ո ւմ շա րա թվա վերշին օրը Լեվբա ումի մ ե ք ե ն ա յի մհջ
ա ւ ղ ա ր զ յ ո ւ ն ո պ ա ն ե լ ի ս զ գ ա ց ե լ ե մ , ո ր հ ա ր կ ա վ ո ր էր ի ն ձ պ ա ր կ ի
մեշ կ ա ր ե լ 1ւ շւղրտ ել ^ ո լի վ ա ր ի կաւք ^^1 ե ր գ ա մ ի ն ո յի դիմա ցի
Կ ա ս բ ա ս ի և կ ա մ է լ Մ ե ր ո ե դ ե ս ի մ ո տ ա կ ա յք ո ւ մ , ո ր և է մ ի տեղ^ բ վ ե ր ի
շա րա նը վրան պարիոպների» ա շնա նը գողա ցա ծ ճա րդ որոնող
ք ն ձ ււո տ յ ա բ ո ւ ն ե ր ի կ ո ղ ք ի ն : Է վ էօքք66-ն^ ը ն դ ո ւ ն ե լո ւ փ ո խ ա ր ե ն ,
ո ր բ Խ որիւեն ճ ա մ ա ո ո ր ե ն խ ո թ ո ւ մ էր գ ր պ ա ն ս , Կ լա ո ւդ ի ա յի պ ա ր զ
ու հ ո վ ա ն ա վ ո ր ո ղ վ ե հ ա շ ո ւք ո ւթ յա ն կողքին ե ր շա ն կ ո ւթ յո ւն ըմ­
բո շխ ն ե լո ւ փ ո խ ա ր ե ն , ես պ ի տ ի մ ն ա յի գ ի շ ե ր ա յ ի ն հ ո վ տ ո ւ մ , իւ^շ-
պ ես օտա ր ու ժա նտ ծովի ա յս գի շերվ ա մեշ, մեշքի վրա պ ա ո կ ա ծ,
ա յն պ ե ս , որ ե ր կ ն ք ի բո ցկ լտ ա ցո ղ սա վա նը տ ա րա ծվեր վ ր ա ո ու
ծ ա ծ կ ե ր մ ի ն շև կ զ ա կ ս , և թ ո ղ ն ե ի , ո ր պ ե ս զ ի ճողի և ե ր կ ն ք ի հ յո ւ­
թ երը ինձ ո ր դերի կեր դ ա ր ձ ն ե ի ն հ ե տ զ հ ե տ ե , դ ի մ ա փ ո շ ո վ պ ա տ վ ա ծ
ծ ա ղ ր ա ծ ո ւի , որի բ ո ժ ո ժ ն ե ր ի վրա ձ գ վ ա ծ է կրկեսի վ ր ա ն ը , ւ[ե ր ա ծ -
վեի ն ե խ ա ծ մ ս ի , որի ն ե խ ա հ ո տ ը ի ր ե ն զ գ ա ց ն ե լ է տ ա լի ս երեք
քև սրյո ւր մետ րի վրա , նեխա հոտ է ստ ուգա պ ես, իսկա պ ես ու
նա վա ստ իորեն, բ ա յց մ ի ա յն նրա նց ճ ա մ ա ր , հենց նրա նց, ովքեր
ն ե խ ո ւ մ ե ն , ո վ ք ե ր ա ո ա ք ի ն ի տ ե ս ք ո վ ք ի թ ու բ ե ր ա ն ն ե ր ը ւ ի ա կ ա ծ
փ ա խ շ ո ւմ են ի ր ե ն ց < է պ լի մ ո ւտ ն ե ր ո ւմ » և կ ա մ սըր Թ ո մ ա ս Բ իշեմի
եոսժշտ ա կա ն ձ ա յն ա գ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ի հ ի շո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ո ւմ թա քնը-
«|եթււ հ ա մ ա ր , օ^, իմ նվազ գիտ ունիկներ, իմ խ եղճ բա րե-
կսւմներ:
(Գ ի շեր ն հա նկա րծ մի ա կնթ ա րթ ով ^ճա քճքվեց վ ա յր ընկնող
սա տ ղի ա ո կ ւս յծ ո ւմ ն ե ր ո վ , և դ ա ր ձ յա լ մի ա կ ն թ ա ր թ ո վ ' « Մ ա լք հ ո լ*
մը» պ ատվեց ա ոա գա սա ներով ու կ ա յմ ա ձ ո ւլե ր ո վ , հնամենի
նւււվա հա նղերձա նքով և ս կ ս ե ց դ ո ղ ա լ, ա յն պ ե ս , կա րծես թե մի
բ ո լ ո Ր Ո լ լ ի ն ո ւ ր ի շ ք ա մ ի էր ն ր ա ն կ ո ղ ք ի թ ե ք ո ւ մ , և դ ե մ ք ը հ ո ր ի զ ո ­
նին դա ր ձր ա ծ Պ ե րս ի ոն մ ո ո ա ց ո ւթ յա ն է մա տ նում ոա ղա րն ու
ա նտ ենա ները և տ ե ս ի լն ե ր ի նման նրա ա չք ի ն ս կ սում են երևա լ
|ւՐ ի գ ա ն տ ի ն ա ն ե ր և ֆրեգա տ ներ, թ ո ւր քա կ ա ն ֆ ե լյո ւգ ա ն ե ր և
հունա հոովմեա կա ն ս ա յկ ա ն ե ր , վ ե ն ե տ ի կ յա ն պ ո լա կ ր ա նե ր և
հ ո լա ն դ ա կ ա ն ձ կ ն ո ր ս ա ն ա վ ե ր , թ ո ւն ի ս յա ն ս ի ն դ ա լն ե ր և տ ո ս կ ա ն -

1 ^ոնֆետէ տեսակ
-^ 1
յ ա ն [»|ւ ա ն ս ւ վ ե ր ' կյս ւնք[ւ կ ո չ վ ա ծ ք ա վ ե լ ի շ ա տ ^4ի ո Օ ա ր ո խ ա յի
ե ր և ա կ ա յւ ս թ յա ն և Կ ր ա ֆ տ ի մ ո տ ե ր կ ա ր ա տ և ու տ ք ն ա շ ա ն ա շի ւա ^
սւա մա մերի շ ն ո ր ն ի վ , քա ն թե շ ք ե ղ ա շո ւք ա ն ո ւ ն ն ե ր ո վ ս ք ո ղ վ ա ծ
ա ո ա ր կ ա նե ր ի ու ե ր և ո ւյթ ն ե ր ի ի ս կ ա կ ա ն ի մ ա ց ո ւ թ յա մ թ ու ն ա ն ա -
շ ո ղ ո ւթ յա մ թ ):
Ո ւմ էր ս լ ե տ ք ի ր ա ր ղլիւի կ ի տ վ ա ծ ա յ ս ի ւ ա ո ն ա փ ն թ ո ր ո ւ թ յ ա ն բ ,
որի մեշ շեմ կ ա ր ող ա ն ում ն շ մ ա ր տ ա թ յո ւ ն բ տ ա ր բ ե ր ե լ նիշոդււս.
թ յո ւ ն ի ց , ա ն ո ւն բ ' պ ա տ ր ա ն ք ի ց : Է խ ո լա լի ա յի » դ ա տ ա ր կ բ ա ռ ա խ ա ղ ի
սա րսա փ: Ո ա յց ա մ ե ն օ ր յա շա ղա կրա տ ա նքի ճետ ևողա կա ն ար^
դ յո ւն ք բ կ ե ր ա կ ո ւր ն ե ր ո վ ծ ա ն ր ա բ ե ռ ն վ ա ծ ս ե ղ ա ն ն է, ն ա ն դ ի պ ո ւմ ը^
օն ա ո ի մ ա ծո ւկ ի և ա ծե լո ւ» ծ ա մ ո ն ի և ն ո ո ո մ ա ո ա շ ն ո ր դ ո ղ հ ո դ վ ա ծ ­
ների և կ ա մ դ ո ր ծ ո ղ ո ւթ յա ն ծ ր ա գ ր ե ր ի ու խ ո ր հ ր դ ա ծ ո ւթ յո ւ ն ն ե ր ի
հ ե տ , ո ր ո ն ք բ ո լո ր ն էլ, ի վ ե ր շ ո , մ ի քոո. գ ր ո շ ի ա ր մ ե ք շունեն:
Խոտերի մեշ թ ա ղ վ ա ծ պ իտ ի եր կա ր ունկնդ ր եի , թե ինշպ ես է
վա ղո ւմ հ ո վ տ ո վ ի նշ^որ մի թ ա վ ա մ ա ղ ղ ա ղ ա ն իկ , կ ա մ թե ինշ
դ մ վ ա ր ո ւթ յա մ բ է բոյ քա շում ս ի ն ա ս ի ն ա փ ուշը: Ինշպ ե'^ս են
ի ր ե ն ց ո ե տ ի ն ե ո տ ի կ ն ե ր ո վ լ ե գ ա ս շււյո ւմ բ ա ն ա հ յո ւ ս ո ւ թ յ ա ն ք ա ղ ց ր
ու դ ա տ ա ր կ բ ւ ս ո ե ր ը , ո ր և է ս ր բ ա պ ղ ծ ո ւ թ յ ա ն խ ա խ ո ւ տ ա ո ա շ ա բ ա ն -
ները, ցա խ կեոա սենու խ իտ թփ ուտ ների նմա ն ա նում ե ն և հ ե տ ը ղ -
հ ե տ ե բ ա ց ա զ ա տ ո ւ մ ե ն դ ե պ ի ի ս կ ա կ ա ն , հ ե ռ ա վ ո ր ու ս ա հ մ ա ն ա կ ի ց
ղիշերբ տ ա ն ո ղ ի մ ուղին, հեոու վ ա ն ե լո վ ա յն ա մ ե ն ն , ինշ հ ո վ տ ի ց
դեպ ի հ ա ր ա վ ա յի ն ծո վ ն է գնում, օ"", ի մ Արգենտ ինա , ա յն տ ե ղ ,
կ ա յծ կ լտ ա ց ո ղ ա յն վ ա ր ա գ ո ւյր ի խ որքում, Զ ա կ ա ր ի տ ա յի խ ա վ ա ր
ու շա րա գուշա կ փ ո ղ ո ց ն ե ր ը , վ ա ռ վ ռ ո ւն գ ո ւյն ե ր ո վ և ռ ե կ լա մ ն ե ր ո վ
թ ունա վորվա ծ ա վտ ոբուսների շա ր ա ն ն ե ր ը ... Ա յս ա մենն ինձ
հ ա ր ա զ ա տ է ու ս ր տ ա մ ո տ , ո ր ո վ հ ե տ և ց ա վ է պ ա ա հ ա ռ ո ւ մ ինձ,
0 ՜, տ իեզերա կա ն Տուպ ա կ Ա մա րու^, ք ա ր կ ո ծ վ ա ծ խ ղհ ո ւկ , որից
ա ր յա ն պ ե ս բ ա ռ ե ր ե ն ծո ր ո ւմ և ի մ ա ն հ ա շտ լս ո ղ ո ւթ յո ւն ս ն ր ա ն ց
մ եշ ո ր ս ո ւմ է «Լա Պ ր ե ն ս ա յի » կ ի ր ա կ ն օ ր յա թ ո ղ ա ր կ մ ա ն կ ա մ մ ի շ -
ն ա կ ա րգ ուսումնա կա ն հ ա ս տ ա տ ո ւթ յա ն դասա տ ու դոկտ որ Ռ ես-
տ ելլի ի դիսերտ ա ցիա ներից որևէ մեկի ա րձա գա նքները: Ո ա յց
մեշքի վրա խ ա շվա ծ հ ո վտ ում , երեսս դեպ ի Ծիր Կ ա թինի կա թը
լ ա կ ո ղ ու ա ն ձ ա յ ն ի ն ձ ն ա յ ո ղ մ ի | ի ո ն ա վ ո ր պ ս պ ղ ո ւ ն կ ա տ ո ւ ն ե ր ը , ե ս ,
հ ա վ ա ն ա բ ա ր , կ ն ա մ ա ձ ա յն ե ի գրքերիցս բա ժ ա ն վ ելո ւ մտ քի նետ ,
հա նկա րծ ը մ բ ռ ն ե լո վ հեո ա խ ո ս ա գր քերի և երկա թ ուղու շվ ա ցուցա կ-
ների ե ր կ ր ո ր դ ա կ ա ն և եր ր ո ր դ ա կ ա ն ի մ ա ս տ ն ե ր ը , շ վ ա ց ո ւց ա կ , որը

1 Տուպ ա կ Ա մա րու— դ. Պհրուի հնդկաքքինհրի ւսմենախոշոր ապըս<-

տամբութ յան առաջնորղբէ
26 2
թՐի ս ] ե ս բո.ն սւծ ե ր ե կ { u г ш m u l p ш ն n г ե Г i ս ո ւ ւ ւ ե ր ա ւ ք ա ր ա ո ւ մ է|ւ, ո ւ շ ի մ
ւ ք ե դ ր ա ն ւ ւ յի ն դ ր ա ն ք լ ո ւ ս ա բ ա ն ե լ ո ւ ն ս լ ա ա ա կ ո վ , ն ա ս կ ա ն ա լ ո ւ | նաև^
լ>ե ի ն շ ո ւ է ն ո վ ա ն ո ց ս մ ի շտ ձ ա խ ի ց կոտ րփ ււմ և թ ե ի նշւս եմ
սւնրնդնա տ տ ենդուր են ո ր ո ն ո ւմ մ ա ր գ ա ր տ յ ա - - գ ո ր շ ա 1 լ ո ւ ն և 4.^*^
կա րմիր գ ո ւլպ ա ն ե ր ս : Դ ի տ և լի ք ն ե ր ի ց 4^պ ի ի մ ա ց ո ւթ յո ւն դ կա մ
ի մ ա ց ա թ յ ո ւ ն ի ց դ ե պ ի գ ի տ ե լի ք ն ե ր ^ խ ո տ ո ր ն ա ն ա պ ա ր ն է, ո ր բ ե ս
ւսդոտ կերպ ով տ ա րբերա կում եմ ա նա խրոնիկ բա ոարա նների,
վտ ա նգա վոր մտ ա ծումներիդ (ւնա ցա ծ կոչումների, ղեկա վա րում
թ յ ս ւ ն ս տ ա ր ա կ ո ւ ս ա ն ք ի և վ ե ր ե լ ա կ ա վ ա ր ն ե ր ի վ ր ղ ո վ մ ո ւ ն ք ի օգնու>>
ի յա մ բ ; Օ չինչ, նշա ն չո ւն ի , Պ ե ր ս ի ո ն շա ր ո ւն ա կ վ ո ւմ է, ա ր յա ն
շր շա ն ա ո ո ւթ յա ն օ ր ե ն ք ն ե ր ի ց դ մ գ ո ն Պ ե ր ս ի ո ն ' ա ր ա ն ե ա ի եզրի ա յդ
նուսա նա տ ճ յո ւլե ն , ա յդ փ ո ք ր ի կ ի ս Ն ո վ ո ւթ յս ւն ը , ո ր ի ց սկիդբ է
ա ււնսւմ ջ ր ա ծ ն ա յի ն ոումբի դ ի ա կ ա ո քբ, սնկի ն ա խ եր գա ն քբ, որն
իմբոշխ նում է Ֆ լո ր ի դ ա փ ողոցի h ab itu e ^ -ն ե rի և ա րծա թա պ ա տ
է կ ր ա ն ն ե ր ի վ ւ ս յ ե լ ք բ : Ես տ ե ս ե լ ե մ ա մ ե ր ի կ յ ա ն եոդլւ ի ր ա մ ե ն ա ա ն ^
կ ե ղ ծ տ ր ա մ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն պ ա ն ե ր ի ն , ե ս ո տ ք ո վ լ ք ա գ լց ե լ ե մ Օ ւ ս պ տ -
|Ա ւս սսյի ծ ե ր պ ե ր ը , ի ս կ ե ր բ կ տ ր ո ւ մ - ա ն ց ճ ո ւ մ էի Տ ա կ ո ն ' ք ն ե լ ե մ
|>սւց ս ր բ ի չ ո վ դ ե մ ք ս ծ ա ծ կ ա ծ , Դ մ ո խ ա յի ն Հ ո վ տ ում ց ա տ կ ե լ եմ
սուրա ցող գ ն ա ցք ի ց ' նողի և կեսգիշերվա թ ա ր մ ո ւթ յո ւն ն զ գ ա լո ւ
քսսւէար: Ի ն ձ ծ ա ն ո թ ե ն Պ ա ր ա գ վ ա յ փ ո ղ ո ց ի , ինչպ ես նաև ^ ո դ ռ յ
Կրոա դե Մ ե ն դ ո ս ա յի բուրմունքները, ուր գինու կ ո ղ մ ն ա ց ո ւյցը
ծորում է նեխ ա ծ կա տ ուների և բ ե տ ո ն ի կտ որտ անքների միշով;
Ի նձ վ ի ն ա կ վ ե լ է ն ա մ փ ա գ ն ա լ կ ո կ ա ի ն ի թ ո ւ փ ծ ա մ ե լ ո վ , մ ե ն ա վ ո ր
ւքի ն ա յ ս ա ր թ ն ա ց ն ե ի որին ս ո վ ո ր ո ւյթ ի ո ւմ ո վ եր ա զ ն ե ր ի խ որ ք ն
են ք շ ո ւ մ , զ գ ա լ , թ ե մ ա ր մ ն ի ս մ ե շ ի ն չ պ ե ս է ե ր ր ո ր դ ձ ե ո ք ն ա ն ո ւ մ ,
ա յ ն մ ե կ ը , ո ր ն ա կ ն կ ա լ ո ւ մ է ո ր ս ա լ մ ա մ ա ն ւ ս կ ն ո ւ ե տ շւ*քել, զի
ւղիտի որ լի նի ի ն չ- ո ր մի տ ե ղ ա յ դ ե ր ր ո ր դ ձ ե ո ք ը , ո ր ն հ ա ն կ ա ր ծ
ւի ւս յլա տ ա կ ո ւմ է պ ո ե զ ի ա յի մեշ, նկա րիչի վրձնա հա րվա ծում,
ի ն ք ն ա ս պ ա ն ո ւ թ յա ն մեշ ու ս ր բ ո ւ թ յա ն , ո ր ի ն փ ա ո ք ն ու հեղինա կու--
թ յո ւ ն ն ի ս կ ո ւ յն և ե թ ն ե ն գ ա փ ո խ ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց շո ղ շո ղ ո ւն փ ա ստարկ>>
ներով' բորոտ որմնա դրի ա շխ ա տ ա նք, որ մ ե կ ն ա բ ա ն ո ւթ յա ն և .
ւսրա ոսմ ա ն ո ւն ն ե ր ո վ ե ն հորշորշում; Ահ, զգո ւմ ե մ , թե ի նչպ ես
են ա ն տ ե ս ա ն ե լ ի գրպ ա ններիցս մ եկո ւմ սեղմվում ու թ ո ւլա ն ո ւմ
եո ր ո րդ ձ ե ո ք ի ս մ ա տ ն ե ր ը , ե ս ա յդ ձ ե ո ք ո վ կ ո ւզ ե ն ա յի շ ո յե լ ք ե զ ,
հ ր ա շա լի գ ի շե ր , զ գ ո ւշ ո ր ե ն թ ա ր մ ա ց ն ե լ ա ն ո ւն ն ե ր ն ու տ ա ր ե թ վ ե ր ը ,
որոնք քիչ ա ո քիչ ծ ա ծ կ ո ւմ են ա րևի ե ր ե ս ը ' ա ր և ի , որն հ ա ն գ ե ց մի
ա ն գ ա մ Ե գիպ տ ո ս ո ւմ և ա ս տ վ ա ծ էր պ ե տ ք նրա ն բո ւժ ե լո ւ հ ա մ ա ր ...

։ Մշէոական հաճախորդնհրի ^ֆ ր ա ն ս ^ի
28Տ
Բ ա յց ի մ ո ս լհ կ ի ց ը ն կ ե ր ն ե ր ի ն և հ ե ն ց ի նքս ինձ ի ն չպ ե ս ը ա ց ա ա ր ե մ
ես ա յս ա մ ե ն ը , երբ ա մ ե ն վ ա յր կ յա ն ն ա յո ւմ ե մ ս ա ր կ ա զ մ ի ն ա յե ­
լո ւ ն ու ն ա մ ո զ ո ւ մ ե մ ի ն ձ ' վ ե ր ա դ ա ո ն ա ւ ն ա վ ա խ ո ւ ց , ո ր ւ ո ե դ ինձ՝
ս պ ա ս ւս մ ե ն մի բ ա մ ա կ սա ո ը շա ր ն ու բ ա ր ձ ը , ա յ դ ն ե ր մ ա կ , վ ի թ ­
խարի նովիա ն, ոէՐ ե ո ս ց ն ե ր ն ե ն քա սա տ րոփ վ ա ր դ ո ւ մ : Ինչւդես
կ ա ր ե լ ի է դ դ ս ւլ ե ր ր ո ր դ ձ ե ռ ք ն ա ռ ա ն ց դ ի մ ե լ ո ւ պ ո ե զ ի ա յ ի օգնու­
թ յա ն , լա թ ե կ ա զ մ ո վ պ ա ր փ ա կ վ ա ծ և ո ն ա բ ա ն ո լթ յա ն օրենքներով
մ ե կ ն ա բ ա ն վ ո դ զգուշա վոր բա ռ ե ր ի ա յդ մ ա տ ն ի չի ն , գ ե դ ե ց կ ա թ յա ն ,
բա ր ե ն ն չո ւն ո ւթ յա ն , երշա նիկ վ ա խ ն ա նն եր ի և պ ոռնկա ցմա ն ա յդ
մ ո դ ո վ ա ծ ո փ ն : Ոչ, ն ա վ ի վ ր ա ե ս ո չ դ յ ո ւ ր ը մ բ ռ ն ե լ ի պ ոեզիա եմ
ո ր ո ն ո ւմ , ո չ շ ա մ ա ն և ո չ էլ ն ա խ ն ա կ ա ն ծի ս ա կ ա տ ա ր ո ւթ յո ւն ն ե ր :
Ուրիշ է ի մ ո ւ զ ա ծ ը ' մ ի ա վ ե լ ի ա ն մ ի շ ա կ ա ն բ ա ն , ո ր ը ք ի չ կ ա խ ո ւ մ
ունի բ ա ռ ի ց , ո րն ա նջա տ վա ծ է տ ր ա դ ի ց ի ա յի ց , ո րպ եսզի ա յն
ա մ ե ն ն , ինչ ծպ տ վ ա ծ է տ ր ա դ ի ց ի ա յի դ ի մա կ ի տ ա կ , պ լա տ ո ն յա ն
յա թ ա գ ա ն ի ն մ ա ն շա մ փ ր ե ր զ ա ն ա զ ա ն պ ա տ մ ա թ յո ւն ն ե ր ո վ ն կ ա ր ա ^
զա րդվա ծ շիրմա ն: Ա ռ վ ո ւյտ ի վրա մեկնվա ծ, ես կ ա րոդ ե մ
թ ա փ ա ն ցե լ ա յդ կա րգի մ եշ, ուսո ւմնա սի ր ել նրա ձ և ե ր ը , զի դ ր ա ն ք
ո չ թ ե բ ա ռ ե ր կ լ ի ն ե ն , ւ ս յ| մ ա ք ո ւ ր ռ ի թ մ ե ր , ն ա խ շ ե ր ' ե ր ր ո ր դ ձ ե ռ ք ի
ա փ ի ա մ ե ն ա զ գ ա յ ո ւ ն մ ա ս ո ւ մ , պ ս պ ւ լւ ո ն ն ա խ ա տ ի պ ե ր և մ ա ր մ ի ն ,
ն ե ր , ււրոնք զ ո ւ ր կ ե ն ք ա շ ի ց և ո ր ի մ ե ջ պ ա ր փ ա կ վ ա ծ է ծա նրու­
թ յ ո ւ ն ն ո ւ ա ն ո ւ շ ս ր ա ի ո ւ մ է խ ղ ն ա ն ա ր ո ւ թ յ ա ն ծ ի լ ը : 1 'ն չ - ո ր մ ի բ ա ն
է ի նձ ա ն ը ն դ ն ա տ մ ո տ ե ն ո ւ մ , բ ա յ ց ես ն ա ն ա նշում ե մ , չգիտ եմ'
ինչպ ես հա շտ վել ստ վերիս ն ե ա ու թերևս, եթե կ ա ր ո ղ ա ն ա յի
Կ լսւուդիա ւին, բա զմա զա ն խաղերին դեմ հա նդիմա ն վա զող թ ռի­
վ ռ ի շա հ ելն եր ի ն ն մ ա ն մի բ ա ն ա ս ե լո ւ հ ն ա ր գ տ ն ե լ, ա պ ա բ ա ռ ե ր ը
ն ր ա ն ց հ ա ւէա ր ո ւ ղ ե ն ի շ շ ա հ ե ր կ դ ա ո ն ա յ ի ն և հ ե ն ց ա յ ս տ ե ղ , մ շ ա կ ­
վ ա ծ դաշտ ի կ ե ն տ ր ո ն ո ւմ հ ր ա ժ ա ր վ ե լ գ ր կ ա խ ա ռ ն ո ւթ յո ւն ի ց , ա յս ­
տ ե ղ , ո չ թ ե հ ա ր թ ա վ ա յ ր ո ւ մ , ո ւր դ ա վ ա ն ա ն ե ց ի ե ս ի մ պ ա ր տ ա կ ա ­
ն ո ւթ յա ն ը , հ ե ն ց ա յս տ ե ղ ա մենա դա ժա ն պահին երրորդ ձեռքը
կկոտրեր հ ա վ ե ր ժ ո ւթ յա ն ա ռա ջին ժ ա մ ա ց ո ւյց ը , հա նդիպ ումը,
ււրը ն մ ա ն է չո ր ա ն ա լո ւ հ ա մ ա ր կ ա խ տ վ ա ծ ս ա վ ա ն ն ե ր ի վր ա սուրբ
Թ ելմ ո փ ա ռ կ ա յծ ո ղ կրա կներին: Բ ա յց ես էլ նման եմ նրա նց,
.մ ե ն ք բո լո րս էլ մ ի օր ին ա կ ենք, և նախքան ֆ ի զ ի կ ո ս դ ա ո ն ա լը '
մ ե տ ա ֆ ի զ ի կ ո ս ենք դ ա ո ն ո ւմ , մ ե ն ք ձ գտ ո ւմ ենք հա րցերը շրջա ն­
ցելո վ ա ռա ջ ը ն կ ն ե լ, որպ եսզի ա յդ հա րցերի ժ ա նի քները մեր
շա լվ ա ր ներ ը չպ ա տ ո ե ն ' ա հա ա յս պ ե ս է սա եդծվում ֆ ո ւտ բոլը ,
ա յս պ ե ս են դա ո նո ւմ ռա դիկա լ կա մ ենթասպա կա մ սրբա գրիչ
Կ ր ա ֆ ա ի մ ո տ , օ , ա նվ ե րջա ն ա լ{ւ հ ա վ ա տ ո ւ ր ա ց ո ւ թ յո ւ ն : ն վ թ ե ր և ս

264
մ ի ա յ ն Մ հ ւ յ ր ա ն ո ն գ ի ս ւ ե , որ^ թ ո լ ո ր ս է յ է1|»0ր|ւ& ա կ. ^ & ք » ն ա ն ո ւ ն ո ր ի
վնա րում ենք մեր դ մ p ш ի lш ռ lթ յш մ p և կամ ե rջ ш ն կ a lp յш մ p ,
նսւՐ պ ա կա լա ծ ա Ր ^ ա մ կ ա ն ե ր ջ ա ն կ ո ւ թ յա մ բ ու ի ր ս և պ ի ժ ա մ ա յ ի ն
մ ո ի ւ ր ե կ ա ր ա պ ս ե ր լմ ա ծ Ռ ա ո ւ լ Կ ո ս ա ա յ ի ա ո հ ղ ծ վ ա ծ ա յ ի ն դ ժ բ ա ի ւ -
տ ո ւ թ յա մ բ » և ն ո ւյն ի ս կ , ե ր բ ն ա ր ց տ ա լո ւ և պ ա տ ա ս խ ա ն ս տ ա ն ա լո ւ
նա մա ր մենք ծնունդ ենք ա ոն ո ւմ , ի նչ-որ մի չա փ ա զա նց խ ա ո ն ա -
փ նթոր բա ն, որն ա մփ ոփ վա ծ է ա րդենտ ինա կա ն նացի նենց
թ թ խ մ ո ր ի , ե ր կ ա թ ո ւղ ա յի ն տ ո մ ս ե ր ի գ ո ւ յն ի , Ա ր գ ե ն տ ի ն ա յի ջրերում
պ ա ր ո ւ ն ա կ վ ո ղ կ ա լ ց ի ո ւ մ ի ք ա ն ա կ ա թ յ ա ն մ ե ջ , ա յ ղ ա մ ե ն ն ի նչպ ե ւ ւ
խ ե լա պ ա կ ա սն եր ի ջպ ր տ ում է մ ե գ հա մընղնա նուր դ ր ա մ ա յի մեջ
և մ ե ն ք ա հ ոե լի լի ն գ ա մ ը * ձ ե ո ք ն ե ր ի ս ' Շ ի վ ա յի ն մ ա ն պ ա ր ե լո ւ հա ­
մա ր ցա տ կում ենք սեղա նին և կա մ ճ ա կա տ ի ն ուղղվա ծ կրա կոցից
կ ա մ լո ւս ա տ ա գ ա գ ի ց փ ա խ չո ւմ են ք գ լխ ա կ ո ր ո ւյս , ա ն տ ա ն ե լի ո ր ե ն
հա գեցա ծ ա նիմա ստ մ ե տ ա ֆ ի գ ի կ ա յո վ , ա նգո խ նդիրներով, ն նա ^
րո վի պ ա տ ր ա ն ք ն ե ր ո վ , ո ր ո ն ք հ մ տ ո ր ե ն ծ ո ւխ ե ն լ ց ն ո ւ մ ա նգ լո ւխ դ
ա ն թ և , ա ն լ ի ն գ ա մ և ա ն ի յ ո ն ի ա ր ձ ա ն ի '^ կ ե ն տ ր ո ն ա կ ա ն ո ւ ն ա յ ն ո ւ ­
թ յա ն մ ե ջ, կ ե ր պ ա ր ա ն ք ի , հ ա ր մ ա ր պ ի տ ո ւյք ն ե ր ի , ա ղ տ ո տ հ ա կ ո ւմ ­
ն ե ր ի , ա ն ս ա հ մ ա ն ո ւ թ յա ն ձ գ տ ո ղ պ ա ր դ ո ի թ մ ի , որի մ ե ջ ա մ փ ո փ ­
վա ծ են ն ա և ' թե գ ի տ ո ւթ յո ւն բ և թե խ ի ղ ճ ը ; Ի ս կ ինչու՛" ն ա խ և
սա ա ջ չթ ո թ ա փ ե լ պ ա տ մ ո ւթ յա ն թղթի վրա ա րա րվա ծ թունա վոր
բե ո ը , չհրա ժա րվել մ եծա ր ո ւմ նե ր ից և սիրտ ը չկշոել ա րցունքի և
քա ղցի նժա րների վրա ; Օճ, Ա ր գ ե ն տ ի ն ա , ո ւ ՚ ^ մ է հ ա ր կ ա վ ո ր ա յ ս
ս ա ր ս ա փ ը ' ս ա ր ս ա փ ի ա ո ա ջ , ո ւ ն ա յն ո ւ թ յա մ բ ս ք ո ղ վ ա ծ ո ւն ա յն ո ւ­
թ յո ւն ը ; Պ ա պ իրուսների ւ[ր ա պ ա տ կերվա ծ մ ե ո յա լն ե ր ի տ հեղ
ղա տ ա ստ տ նը ինչու՛* չփ ոխ ա րինել Մ ա յի ս ի Բուրգին գ լուխ ներս
կոտրող մեր' ա պ րողներիս դատաստանով, որպեսգի վերջա պ ես
ծն վ ի ա լմ ա ս տ ե կ ա ց ի ն ն ու հ ա ց ը , նոր ժ ա մ ա ն ա կ ի գ ո ւ յն ը , դ ա վ ե լու
և հ ա մ ա խ մ բ վ ե լո ւ ա պ ա գ ա խ ո ս տ ա ց ո ղ երրորդ ձ եռ քը ; Ով է ա ր դ յո ք
ա յն չա ն ո ր դ ի ն , ո ր բ ճ ա մ ա ր տ ա կ ո ւմ է մ եր ն վ ա ճ ա ծ դ ա փ ն ի ն ե ր ի
մա սին: Ա յդ մ ե ՚^ ն ք ենք դափ նիներ ն վ ա ճ ել, մ ե ՚^ ն ք ; Հ ն ա ր ա վ ո ՛՛ր
բ ա ն է , որ մ ե ն ք ա յդ պ ի ս ի ս տ ա հ ա կ ն ե ր լի ն ե ի ն ք :
— Ո չ, չ ե մ հ ա վ ա տ ո ւ մ , որ ի մ ճ ա կ ա տ ա յ ի ն գ ր ո հ ը ա վ ե լ ի պ ա ր -
ղսրոչ է հիսունութ թվի կա մ ա յս ծ ո վ ա յի ն ա տ լա ս ն ե ր ի ց որևէ
մեկի հ ա մ ե մ ա տ ո ւթ յա մ բ , որ ոն ք նավերի խ որտա կմա ն պատնա ո
էին դ ա ո ն ո ւմ : Ա յն խ ճ ո ղ վ ո ւմ է բ ա ռ ա ր ա ն ա յի ն ա ն դ ի մ ա դ ր ե լի
գեղա դիտ ա կով, կ ա յմ ա ձ և բա ռերով, որոնց մ ե ծ ա տ ա ո ե ր բ ...

։ Լինգամ — Ֆալլուոապաշսքէոթյան խորհյէդանշան ^Հնդկաստանում^

ք ՛ո ա աստծոյ$
16Տ
||^e(X)9CV.^>>>y>>oQ<>o<>c>C>OO0<>OOCK)00O<X><ՀK>00C*?<^0ծCW>O000C>^^

Ե Ր Կ Ր Ո Ր Դ Օ Ր

32

9արհբախտաբար էր Ը^հ^Լ հինգ ամսա՝'

քիր վերցնել, այլապես, պարզվեց, որ գրադարանի գրքերն ինշ^
որ անհասկանալի լեզուներով էին գրված, իսկ հանգիպած երկու^
երեք իսպաներեն գրքերն էլ կամ պատերազմների մասին էին,
կամ հրեական խնդիրների, և կամ զանազան այլ բարդ
ու խր^ին նյութեր էին շոշափում։ Սպասելով գոնյա Պեպայի
սանրվելու ավարտին, Նելլին սկսեց հաճույքով դիտել աւ/֊
սադրերի գունավոր լուսանկարները, զարմանազան կոկ-
թեյլները, որոնք մատուցվում էին մայրաքաղաքի կենա-^
քոնական ռեստորաններում։ Նրան հիացնում էր իր ընթերցող-^
ներին դիմելու, Խակոբիաա էչանիսի նրբագեղ ոճը, անմիջակա^
ծոլթյոլնը, որ իբր թե ինքն էլ մի սովորակա ն կ ի ն է և ամենևին
չի փքվում բարձր հասարակությանը առնչվելու հանդամա ն֊
քից, և մի էսժէսմանակ, զգացնել էր տալիս ^աստված իմ, այս
լվացարարուհու սանրվածքը որտեղից մայրը հորինեցի, որ ին*^
քը մի բոլորովին տարբեր աշխարհի է պատկանում, ուր ամեն
ինչ վարդագույն է, բուրումնավետ ու ձեռնոցավոր։ ^նորա ձևոլ֊
թյոլնների ցուցադրումներին հաճախելուց զատ ես ուրիշ զ բ ա ղ ֊
մունք չունեմ , — իր նվիրյալ երկրպագոլհիներին մտերմորեն խոս^
տովանում էր Խա կոբիտան,— Լուսիա Շլեյֆերը, որը ոչ միայն դե^
զեցկոէհի է, այլև չափազանց խելոք կին, խոսեց կանանց ն ո ր ա ֊
ձևության էվք^լյքքէ֊ցիայի մասին քԳաթում և Չ^վեսում տեքսաիլե^
զենի ցուցահանդեսի կապակցությամբ) և եթե մինչև վերջերս
միայն հյոլսիսամերիկյան գեղեցկուհիներն էին օգտվում ման^
րածալ շրջա զգեստն երից, ապա հիմա արդեն մեզանում էլ են
հիանում դրանցոփ,. Ֆրանսիական դեսպանությունը Ալվեար է
հրավիրքքւմ ընտրյալներին, փարիզյան վերջին նորաձևության
նմուշները ցուցադրելու համար։ ք^Ւնչպես նկատել է մոդելյորնե^
րից մեկը^ քրիստիան Օ^իորը քայլում է առջևից, իսկ մենք բո*^
ՀՈրՍ’ ձգտէ/ւմ ենք հասնել նրան)։ Հրավիրյալներին ֆրանսիական
ա
օծանելիքներ են նվիրում և նրանք ուրա խ ֊ո ւյա խ հձոանամ են
փոքրիկ փաթհթները ամուր բռնած***
_ ք)Ա վերջացրիք— ասաց գոնյա Պեպանէ— Գոնյա Ռոսի^
տա, իսկ ղո'*ւք։ Ոնց որ թե սքանչելի օր է բացվում։
_ Այէէ, բոյյց նավը, կարծես, նորից սկսում է ճոճվել, —
դառնությամբ ասաց ղոնյա Ռոսիտան։ — Գնա'*նք, դստրիկս։
նախօրոք տեղեկանալով, որ Խակոբիտան վերջերս այցելել է
Սենաենարիո զբոսայգում բացված գյուղատնտեսական ցոլցա->
հանդեսը, ուր պատահաքար հանդիպել է զամբյուղներով Ա մտե->.
րիմներով շրջապատված Խուլիա Ոոլրիխ դե Սենտին, Ատեչլա
Մորո դե ^արկանոյին և անխոնջ սենյորա դե Ուդաոնդոյին, Նելա
լին փակեց ամսագիրը, ինքն իրեն հարցնելով, թե այղ ինչու են
սենյորա Ուդաոնդոյին անխոնջ անվանում։ Եվ այս ամենը տեղի
I; Ունեցել Սենաենարիո ղբոսայդում, որի մոտակայքում ապ^
բում է խանո ւթի իր գործընկերուհին^ Եոկա Չիմենթոն։ Ուրեմն
մի որևկ շարաթ օր նրանք էլ կարող էին ընկնել այնտեղ կխընդ.^
րեին Աթիլիոյին, որը նրանց կտաներ այդ գյուղատնտեսական
ցուցահանդեսը։ Ւսկ նավն իսկապես որ ուժեղ ճոճվում է և, հա^
վանարար, մայրիկն Ոլ գոնյա Ռոսիտան, դե, ինքը նույնպես,
հենց որ կտթր խմեն, նորից ձեռքից կգնան*** Անտանելի բան է
այսքան վաղ վեր կենալը, այսպիսի հաճելի ուղևորությունների
ժամանակ, ինչպես ընդունված է ընտիր հասարակության մեջ,
նախաճաշը պիտի մատուցել ինն անց կեսից ոչ շուտ։ իսկ երբ
երևաց թարմ ու բորբոքված Աթիլիոն, Նելլին հարցրեց նրան, թե
այս նավում հնարավոր է արդյոք մինչև ինն անց կես մնալ ա ն ֊
կողնում և խնդրել, որպեսզի նախաճաշը բերեն նավախուց։
— իհարկե, — ոչ այնքան վստահ պատասխանեց Աղվամա*
*ւիկը^^ Սիրտդ ինչ ուզում է կարող ես անել այստեղ։ Ես վաղ
!>մ արթնանում միայն նրա համար, որպեսզի տեսնեմ, թե արևը
^ ^^0 է գալիս ծովի վրա։ Խժոել եմ ուղում անտանելի։ ի^^նչ
կարյրս եղանակի մասին։ Աչքդ ուր թեքես' ջոլր,^^ ճիշտ է,
է:սրւայր1մ դելֆիններ չեն երևում, բայց այսօր հավանաբար կտես*
նենք։ Ոարի լույս, սենյորա, ի^^նշպես եք։ Ձեր մանչո^ւկն ինչ*-
սլես է։
— •ք^նած է դեռ ,— ասաց սենյորա Տրեխոն, երկմտելով, թ^
որքանով է ^մանչուկը^ վայելում իր Ֆելիպեին ։ — Ամուսինս
ասաց, որ խեղճ տղան ամբողջ գիշեր շուռումուռ է եկել.^^
— Շատ մնաց արևի, տակ, — արտակարգ լուրջ տոնով ասաց
267
Ադվամազիկր։ — Մի քանի անգամ նրան զգուշացրեցի^ տես, այ
աղա, չափը մի անըիր, մի բան գիտեմ, որ ասում եմ, առաջին
օրը*չի կարեչի^քփ համոզել չեղավ։ Ոչինչ, այսպես ավե^
լի շուտ կհասկանա։ Գիտեք, երբ ես բանակում էի***
Գոնյա Ռոսիտան ընդհատեց Աղվամազիկի զորանոցային
կյա նքի արդեն ձանձրալի դարձած պատմությունը, հայտնելով,
որ միջանցքում առավել ուժգնությամբ է զգ^^ցվօւմ ճոճվելը և
դրա համար հարկավոր է անհապաղ բարձրանալ բար։ Այսքանը
բավական էր, որպեսզի սենյորա Տրեխոն տհաճ ծակոցներ զգար
ստամոքսի շրջանում։ Նա մի գավաթ սև սուրճից թացի "ւըիշ
ոչինչ չի խմելու, բժիշկ Վինյասն ասել է, որ սուրճն օգտակար է
ծովախտի դեմ։ Գոնյա Պեպան, ընդհակառակը, գտնում էր, որ
հաց ու կարագի հետ միասին հարկավոր է կաթով սՈւրճ խմել,
միայն թե սուրճն, անշուշտ, առանց շաքարի, որովհետև շաքարից
արյունը թանձրանում է, ինչը շատ վնասակար է ծովախտի պա •
րագայոլմ։ Խմբին միացած սենյոր Տրեխոն փորձում էր գիտա^
կան հիմնավորոկմ տալ այդ տեսությանը, բայց հենց այդ պա^
հին վարորդի երկաթ յա ձեորԼրի մեջ նավասանդուղքից դուրս
լողաց դոն Գալոն և հայտնեց, որ ի վիճակի է կլանելոլ խ ո զ ա ֊
պոլխտով մի*քրիվ բաժին ձվածեղ։ Բար էին մտնում մյուս ո լղ ե ֊
վորները, Լոպեսը կանգնեց հ։սյ։ոարարությոլնների տախտակի
առաջ, տեղեկանալՈԼք թե որ ժամերին են գործում կանանց և
տղամարդկանց վաբսավփրանո ցները։ Նավասանդուղքով ա ն ֊
շտապ բարձրանում էր Բերան և ուշադրության կենտրոնում
հայտնվելու նպատակով վերջին աստիճանի վրա հապաղեց, հա*.
յՈէցքը դանդաղորեն պտտելով բոլորի վրա։ Նր ան հետևեց Պեր*.
սիոն^ կապույտ վերնաշապիկով և բաց դեղնավուն, լայնածավալ
շալվարով։ Բարն հետզհետե լցվում էր աղմուկով և ախորժալուր
բուրմունքներով։ Անցնելով երկրորդ ծխախոտին, Մեդրանոն
գլուխը ներս մտցրեց^ ստուգելու, ՆչաՈւդիան այնտեղ է թե ոչ։
Անհանգստացած ներքև իջավ և թակեց նավախցի դուռը։
— Աներես մարդու ապաէէորոլթյոլն թոգնել չուզենալով հան^
դերձ, եկա, ենթադրելով, որ միգուցե Խորխեն լավ չի զգում և իմ
օգնության կարիքն զգացվի։
Կարմիր խալաթի մեջ Կլաուդիան երիտասարդացել էր։ Նս։
ձեռքը պ^րգեց Մեդրանոյին, և երկուսն էլ չհասկացա ն, թե ինչի
համար էր աչդքան հանդիսավոր ողջագուրանքը։
!թա ՇնորհաւլալոլթջՈւնւ որ եկաք։, Խորխեն անհամեմատ էտվ
ա '
I զգում, Ղէ1^ՐԸ 2 ^ ^ հանգիստ է քնել։ Առավոտյան հարքրեց,
թե Լրկա''ր եք մնացել իր անկողնու մոտ .,. Բայց ավելի լավ է
թողնենք, որ ինքը հարցուփորձ անի։
— Վերջապես եկար, — առանց այլևայլության ((դոլՁ^ի անց^
նևլով ասաց Խորխեն։ — Չմոռանաս հանկարծ^ երեկ երեկոյան
իոյ ստացել ես Դեվի Կրոկետի այւկածներից պատմել։
Մեդրանոն խոստացավ^ որ նրան անպայման կպատմի տ ա ֊
փասաաննԼրի հերոսների անօրինակ արկածների մասին։
— Ւսկ հիմա ես գնում եմ նախաճաշելու, չե։ Մայրիկդ պետք
է հագնվի, քեղ նույնպես հարկավոր է փոխվել։ Կհանդիպենք
տախաակամածի վոա, հրաշալի առավոտ է բացվել այւ:օր։
— Համաձայն ե մ , — ասաց Խ ո ր խ ե ն ։֊ - ֊ Երեկոյան հէսմա թե
շատ խոսեցիք, շե։
— Դու մեզ լսո^ւմ էիր։
— Իհարկե, բա յց նաև երազում էի ասաղերի մասին։ Գիտես,
ես ու Պերսիոն մեր աստղն ունենք։
— ՔՒլ ^ենտ էքղյուպերիին է րնդօրինեսկոլմ, — մտերմա­
բար հայտնեց Կլաուդիան։— Հ մ ա յո ղ է և լցված զանազան ա ր ֊
տաււոց հայտնություններով։
Բար վերադառնալու ճանապարհին Մեդրանոն մտածում էր,
թե մի պիշերում ինչ խորհրդավոր հրաշքով փոխվեց Կլաուդիայի
դեմքը։ Երեկոյան բաժանվելիս նա հոգնած ոլ վշտացած տեսք
ուներ, կարծես թե Մեդրանոյի պաս։ մ ությունն էր դառնացրել
նրան։ Եվ նրա ժլատ ու ալարկրւսր և միաժամանակ դաժան ու
խայթիչ ռեպլիկները, որոնցով նա միջամաոլմ էր Մեդրանոյի
ւղատմոէթյանր, ամենևին չէին բռնում նրա դեմքի ա րտ ա հա յ֊
էէսէէթյանը։ Մեդրանոյի հետ նա խոսում էր առանց կոպտության,
ք ^սյբ և առանց կարեկցանքի, կարծես անկեղծությամբ վարձաա֊
է Լյով անկեղծութ յան դիմաց։ Իսկ հիմա նա նորից ցերեկվւս
Կքւսոլդիան էր, կորյունի մայրիկը։ ((Նրանցից չէ ուրեմն, որ եր^
կար տառապում են մելամաղձոտության մեջ, — ուրախացած
մատ ծեց նա ։ — Ես նույնպես, իսկ այ, բարեհոգի Լոպեսն ը ն դ ֊
Հոյկաււակը,,,^։ Որովհետև Լոպեսն ասաց, թե լավ է զգում, ա յ ֊
հինչ երևում է, որ ամբողջ գիշեր չի քնել։
— Գնում եք մազերդ կարճացնելո'^լ, — հարցրեց նա ։ — Այդ
դ1>սլքում միասին գնանք, մինչև հերթը հասնխ կզրուցենք։ Իմ
կարծիքով, չե, վարսավիրանոցը մի այնպիսի ինստիտուտ է, որն
սւրմաաավորվհլու կարիք է զգում։
 — Շատ ափսոս^ որ մաքրագործվելու տաղավարներ չ կ ա ն ,^
հեգնանքով ասաց Մեդրանոն։
— ԱլՈք շատ ափսոսէ Տեսեք, թե Ռեէոոելլին ոնց է զուգվել^
զարդարվել։
Սպորտային վերնաշապիկի թաց օձիքի տակից ճերմակ պոլ^
տերով կարմիր թաշկինակը բավականին տպավորիչ պատկեյր էր
ստեղծել։ Նրա և դոյ, Գալոյի միջև հիմնավորված արագ Ս վ ճ ռ ա ֊
կան բարեկամությունը հիմա ամրապնդվում էր ինչ^որ մի
Յակ կաղմելոլ գործովդ երանք անընդհատ ճշտումներ
էին մտցնում բարմենից վերցրած մատիտով։
Լոպեսն անցավ գիշերային արշավանքի պատմությանը, կան^
խավ զգուշացնելով, որ առանձնապես պատմելու բան չկ*^*
ր- Որպես արդյունք վաստակեցինք այս այլանդակ տրամադ^
րությունն ու լիպիդ են ասումք ինչ զիբիլ են ասում^ մի խոսքով
դրանց բոչորին ոտքի տակ գցելու ցանկությունը։
— Երբեմն մսէածում եմ, թե արդյոք զուր տեղը չե^նք մա*
մանակ վատնում,— ասաց Մեդրանոն։ — Եասկածներս երկկող**
մանի սանդուղքի են նման^ մի կ"ղ*^իտ ՂՂ^Լետի անպտուղ որո^
նամներից, մյուս կողմից' անգործ նստելն էլ ժամանակ կորցնել
է նշանակում։ Առայժմ ակնհայտ է, որ ստատոլս*^քվոյի կողմ^
նակիցներր մեզանից շատ ավելի բարենպաստ վիճակում են
գտնվում ։
— Սակայն դուք համոզված շեք նրանց իրավացիության մեջ։
— Ոչ, ես վերլուծում եմ իրադրությունըp այդքան բան։ Ան^
ձամբ ինձ հեաաքրքրոէմ է մի որևէ ելք գտնելը, սակայն բռնի
ճանապարհից բացի ուրիշ ոչինչ չեմ տեսնում, միաժամանակ,
ցանկություն չունեմ փչացնելու մյուսների ուղևորությունը, մա^
հավանդ որ այն նրանց լիովին գոհացնում է։
— մենք նորանոր խնդիրներ ենք սէոաջադրում* * * —
վրդովված միջամտեց Լոպեսը։ — ճիշտն ասած, ես այսօր վատ
տրամադրությամբ եմ արթնացել և կարող եմ ամեն մի հասա»-
րակ բանից բռնկվել։ Բայց թե ինչո՚^ւ եմ վատ տրամադրությամբ
արթնացել։ Հանելուկ է, երևի լյարդս է պատճառը։
Բայց լյարդն այստեղ կապ չուներ, կամ, առնվազն, այդ
լյարդը պիտի շիկահեր լիներ։ Բ*եև պիտի ասել, որ նա գոհ ա^ա-
մադրոլթյամբ պառկեց քնելու, մտածելով, որ ամեն ինչ կկար^
զավորվի և գործերն իր օգտին կդասավորվեն։ «Բայց և այնպես
170
տխուր է » , — մտածեր նա, դառնությամբ նայելով իր դատարկ
ղավաթին։
— Ինչ եք կարծում, այդ Լոլսիո կ” շեր չալը վաղէէ^ւր է ամոլս^
նարած ,-— իր համար էլ անսպասելի հարցրեց նա։
Մեղրանոն սևեռուն նայեց նրան։ Էոպեսին թվաց, թե նա խոլ^
սափում է պատասխանից։
— ճիշտն ասած, չէի Ուզենա ձեզ խաբած ւ(ք^ել, բայց և
ցանկալի չէր լինի, եթե բոլորն իմանային այդ մասին։ Կարծեմ
նրանք պաշտոնապես նորապսակ են համարվում, բա յց, ըստ
էության, նրանց մի փ^քյփկ արարողություն է պակասում մի
հիմնարկությոլնում, որը հայտնի է իր թանաքի ու հին կաշվի
բուրմունքով։ Էուսիոն ինձ սա խոստովանել է դեռևս Իուենոս
Այրեսում^ մարմնամարզության պարապմունքներին մենք եր՚ա
բեմն հանդիպում ենքհա մ ալսա րանի ակումբում։
— Ընդհանրապես դա ինձ քիշ է հետաքրքրում, — ասաց Լո^
պեսը ։ — Կարող եք համոզված (ինել, որ ի հեճուկս մեր աիկ^
նանց, ես ամուր կպահեմ դաղտնիքը, թեև բոլորովին զարմանա^
լի չի լինի, եթե նրանց նրբին հոտառությունը^,^ Ի դեպ, նր ա ն֊
ցից մեկն ահա արդեն ձեռքից դնում է։
Անճարակ ու կոպիտ շարժումներով բռնեք ով մոր թևից, Աղ^
վամապիկը նրան տանում էր նավասանդուղքի կողմը։
— Ա^ք^յբիկ* քՒւ "Ր >^տքուր օդին մնաս, ամեն ինչ կանց-
նի։ նելլի, խնդրում եմ բազկաթոոր դնես այնտեղ, որտեղ չի
քիչում։ Ինչ կարիք կար այդքան հաց ու քաղցբավենիք ուտելու։
Ախր, ես քեզ զգուշացրել էի։
Խորհրդավոր կերպարանք ընդունած դոն Գալոն և դոկտոր
քքե ստելլին Մեդրանոյին և Լոպեսին մոտենալու նշան արեցին^
Ցուցակը, որը նրանց ձեռքին էր, արդեն մի քանի սյունակ էր
րբավում ր
— Եկեք մի քիչ խոսենք մեր երեկոյի մասին ,— ի ն չ֊ո ր կ ա ս ֊
և. ածելի որակի մի սիգար ծխելով առաջարկեց դոն Գալոն։ — Ւս^
կր զվարճանալու ժամանակն է, գրողը տանի։
— Բարի, — ասաց Լոպեսը։ — Իսկ հետո վարսավիրանոց
1րքնանք( Լրաշալի ծրագիր է։

VI
 33

Գործերն ավելի շուտ են կէսրդավորվում այն ժոյմանակ, երբ

քիչ ես հոգում նրանք մասին^ արթնանալով մաաձեք Ռաալը։
Պաոէլայի ապտակը նպաստավոր եղավ^ մտավ անկողին և ան^
միջապես քնեք։ է^այք հրաշալի քնիք արթնանալով, նա նորիք
հիշեք Ֆելիպեին, որն իջել էր մանուշակագույն լույսով ո ղ ո ղ ֊
ված այս նավամբաբային Նիբելանդիան^ իր անկախությունն ու
կամային հատկանիշները փորձության ենթարկելու համարդ ք![Փըս֊
լընքոտ լակոտ, հիմա արդեն հասկանալի է, թե ինչու էր այդքան
շուտ հարբել, ախր ամբողջ օրն արևի տակ էր մնա քեթ։ Նա
պատկեբաքրեք ^մտախոհ նայելով Պաուլային, որն սկսեք շ ա ր ժ ֊
վել անկողնու մեջյ, թե ինչպես է Ֆելիպեն մտել Օրֆի և բ ա ֊
Վք՚է-կը դաջվածքներով նախշած գորիչլայի նավախոլքը, շահել է
նրանք համակրանքը, խմել է մի քանի բաժակ, հետո քիթը քց*^ծ,
սկսել վայրիվերո դուրս աալ, հավանաբար, վարկաբեկելով
մյուս ուղևորներին։ «Կաշին քերթել է պետք}>,— ժպտալով
մտածեք ւհաոլլը, որովհետև Ֆելիպեի կաշին քերթելը համար^
Ժեք էր,,*
Պաուլան մի աչքը բաքելով նայեց նրան։
— Ողջույն։
— Ողջույն,— ասաց Ռ ա ո լլր ։֊֊- Look, loVS, wh(Xt CflViOUS
streaks.
Do lace the severing clouds in yonder east.,}
— Իսկապե'*ս արևն ելել է։
— Night*s candels are burnt out, and jocund day^,„
— Մոտ եկ և համբուրիր ինձ ,— ասաց Պաուլան։
Երբեք։
— Մոտ եկ, հիշաչար մի եղիր։
— Հիշաչարությունը, սիրելիս, կարգին բառ է։ Այն վ ա ս ֊
տակել է հարկավոր։ Երեկ գիշեր դու քեզ խելագարի պես էիր
պահում և դա առաջին դեպքը չէ։

1 1 1 , Նայիր, ի մ անգին, թե ինչ նախանձոտ

(ուսե շերտեր են,
Եզերազարգոսք անջատ ամպերը արևելքի մեջ,է*
Գիշերվա ջահերն արդեն հանգչում են, և զվտրթ օրը,*4
(.Վ, Շեքսպիր, «Ռոմեո և «?ւրէ|^ձայ» $ -րգ արարվածդ ծ ֊ր դ տ ե ս ա ր ա ն ֊ թարդմ*
խ ԳաՀաենքչֆ ^ '
ա
 Պտոլլան ցատկեց անկողնուց^ ի զարմանս Ռաոլլի նա պիքքա-^
մայով էր։ Նա մոտեցավ Ռաուլին, խառնշտեց մազերը, շոյեց
այտը, համ բուրեց ականջի ծայրը և սկսեց խտուտ տալ։ Երեխա­
ների նման սկսեցին քրքջ^Լ^ ի վերջո, Ռաուլր փաթաթվեց նրան
ու ինքն էլ սկսեց նրան խտուտ տալ, ապա թավալվեցին գորգի
վրոյ, գլորվելով մինչև նավախցի մեջտեղը։ Այստեղ Պա ուլան
միանդամից ոտքի թռավ և սկսեց մի ոտքի վրա ցատկոտել։
—1- Անցավ ջղայնությունդ, անցավ ջղայնությունդ , — ասաց
)ոս։ — Հետո ցատկոտելը շարունակելով նորից ծիծաղեց ։ — Այ թե
շունն ես, հա, ոնց ստիպեցիր վեր կենալ անկողնուց^*^
— Ե"*ս ստիպեցի։ Ախր դու անբախտ թափառաշրջիկ, այդ
ինքդ տկլոր դուրս թռար, որովհետԱ ուշքդ գնում է բարեմա ա^
նոլթյուններդ ցուցադրելու համար Ա հետո, գիտես, որ ես այդ
ամենը Զամայկա Ջոնին պատմողը շեմ։
Պաոլլան նստեց հատակին և ձեոքերը դրեց Ռաոլլի ծնկնե-
րին։
— Ռաոլլ, իսկ ինչո'*ւ էքամայկա յ^ոնին։ Ինչոլ նրան և ոչ
ուրիշին։
:—. Որովհետև նա քեզ դուր է գալիս , — մռայլ ասաց Ռաուլր։
— Եվ որովհետև սիրահարվել է քեզ ինքնամոռացության աստի­
ճան։ £տէ-շ6 que յ€ է'Աբթր€ոժտ ժ€տ nouvelles?^
— Ոչ, անկեղծորեն ոչ։ Մենք իրոյր հետ խոսելիք ունենք,
II՝ ա ո ւ լ ։
— Ոացարձակապես։ Գնա ՜ուրիշ խոստովանատուն դաիր։
հե լավ, ինչ արած, մեղքերիդ թողություն եմ տալիս։
_ Օ հ , դու ինձ պիտի լսես։ Եթե դու ինձ չլսես, ի^նչ է լինելու
իմ վիճակը։
_ Լոպեսը, — ասաց Ռաոլլը , — ՂԲ^Ղ^ՁՐ^Լ է մյ^^ո հավա-
կողի միջանցքի առաջին նավախուցը։ թե գնաս նրա մոտ' քեզ
մեծէսգոլյն հաճույքով կունկնդրի։
Պաոլլան մտահոգ նայեց նրանք հոգոց հանեց, և ապա եր-
կէոսով միանգամից նետվեցին' ձգտելով առաջինը մտնել լոգա­
սենյակ։ Հաղթեց Պաոլլան և Ռաոլլը նորից փռվեց անկողնու
վրա և սկսեց ծխեր Մի"լավ ձաղկեր,^ մեկին էլ էր պետք
մի լավ ձաղկել։ &աղկել ծաղիկներով և թաց սրբիչներով, դան­
դաղ ու հաճույքով ճանկռոտեր Եվ որ այդ ձաղկելր տևի ժա-

1 Մի"*թե քեզ համար դա նորօէթյան է (ֆրանս^)է

էճ֊Վ իճակախ ա զ 27ծ
մեր, ընղհատվյ, միայն հաշտության ու գուրգուրանքի համարէ
ձեռքերը, որ առավել կատարյալ են բառերից, որ կարող են ի չիք
դարձնել ու արդարացնել անպարկեշտությունը, որպեսզի նորից
ոկսվի այգ ամենը' վշտահար հեկեկոցի և ինքնամոռաց ավարտի
միջև, ինչպես արձանների զրույց և կամ ինչպես մորթը ընձաոՀ
յէոծի*ա*

Տաս% ան^ կեսին տախտակամածն սկսեց աշխուժանար

<րՄալքհոլմը}> շրջափակվել էր ինրոր մի անհեթեթ հորիզոնովթ,
և Աղվամազիկը ձանձրացավ Պերսիոյի և Խորխեի կանխագու^
շակած հրաշքների նշանները ամենոլր որոնելուց։
Բայց Ո^*վ էր նայում, որ տեսներ դրանք ու ճանաչեր։ Պեթ^
սիոԼ չէր այս անգամ^ նա ջանասիրաբար սափրվում էր իր նա^
վախցում, թեպետ յարաքանչյուր ոք կարող էր գնահատել իրաւր
րոէթյունը, միայն թե հարկավոր էր հետաքրքրություն ցուցսր^
բերել և զգուշորեն շարժվել նավաքթի ուղղությամբ, ^րի ^եր-^
պարանքը հետզհետե հստակվում և որոշակիանում էր (մարդիկ
հանգստանում էին բազկաթոոներսւմ ընկղմված, մարդիկ կանգ^
նած էին խաղաղ նավակողի մոտ^ մարզիկ պառկած էին աայս^
տակամածին կամ լողավազանի եզրերին^։ Հետևաբար^ սկսաֆ
ոտքերի տակ ընկած առաջին տախտակից, յուրաքանչյուր դի^
տորգ ^յուրաքանչյուր ոք, որովհետև Պերսիոն օծանելիք էր ցա^
նել նավախցամյ կարող էր դանդաղորեն կամ էլ արագորեն
առաջ շարժվել, կանգննլով սև կամ գորշավուն կուպրով լցված
փողրակների վրա, բարձրանալ օդափոխիչն ի վեր, մագլցել ճեփ^
ճերմակ ներկած կայմահարթակ, եթե, իհարկե, ցանկություն չի
լինի հայացքով ընղդոկել աւքբողջ տախտակամածը, տեսնել որոշ
շարժուձևհր ու հպանցիկ ժեստեր, նախքան շրջվելն ու ձեռքը
գրպանդ տանելը, ուր հովանում են Տեսթերֆիլդի կամ «Առանձ^
նահատոլկ թեթև)) ծխախոտի տուփերը, որոնք հետզհետե նոս^
բանում ու սակավանում դառնալով առավել թեթև ու առա^
վեյ առանձնահաաոլկ, որովհետև ղրկվել էին համալրման
ակունքներից։
0»րժեքավոր, բայը և դժվարամատչելի դիտակետի բարձոլնռ.
քից կայմերը կարծես չքանում էին և նվազելով դաոնում երկու
հազիվ նշմարելի սկավառակների չափ, հենց այդպես յ?ոաա/ք*
յի զանգակատունը ուղիղ նրա գլխավերևից նայող ծիծեռնակի
սւչքերում վերածվում է ծիծաղելիորեն փոքւրի^ խոյրանարդիկիլ
ա
Տավալի հետ միասին կէէրցնելով նաև վեհությունը քայնպես, ինչ*,
պես, եթե հինգերորդ հարկիր նայելու լինենք փողոցով քայլող
անցորդին, ապա նա մի պահ կվերածվի մազմզոտ գնդակի, որն
օդի մեջ թևածում է մարղարտյա^գորշավուն կամ կապույտ մու,,
թաքայի վրա, առաջ շարժվելով ինչ^որ առեղծվածային ղորոլ^
թ յ ամբ, ի սկ ապա պարզվում է, որ այդ առեղծվածի պատճառը
երկու ոտքերի ակտիվությունն է և ոլղղարերձ թիկունքը, որը
կառուցված է ի հեճուկս երկրաչափության բոլոր օրենքների յէ
ք^այց վերևից նայելը դեռևս գործի կեսն է, գուցե մի քիչ էլ պա^
կաս, հրեշտակները մտահայում են Սեղանի աշխարհը^ ոլորա*^
ներ, կոներ, գլաններ։ Եվ այդ ժամանակ կոպիտ գա յթ ա կղոլ֊
թյունը ստիպում է դիտորդին մոտենալ այն տեղին, որտեղից
Պաուլա Լավալյեն ալիքներն է մտահայոէմ։ Մերձենալը իմացոլ^
թյան սկիզբն է, արտույտների հայելին (թա յց այս ամենն աե«
է ^(^ՂՏ^Ք Պերսիոյի կամ Կարլոս Լոպեսի մտքով, և ո^վ է
հորինում այս նմանակներին և հարմար տեսանկյուն է որոնում
հմուտ լոլսանկարչի նման^, և արդեն Պաուլայի կողքին, Պաու^
լայի դիմաց, գրեթե հենց նրա մարմնի մեջ հայտնագործվում է
հէորափոփոխ ու երփներանգվող բազմագոլյն աշխարհը, նրա
մԿէզերը, որոնց հետ, ինչպես կատուն շեկ թելերի կծիկին խաղում
է արևը, յուրաքանչյուր մազաթելը, մոշի այդ կրակված ճլոպը,
Լլե կտրական հաղորդալարը, որով անցնող հոսանքը շարժման
մեջ է դնում ((Մալքհոլմը», աշխարհի բոլոր մեքենաները, ուզ^
զոլթյուն է տալիս տղամարդկանց գործողություններին և կոր--
ծանման պատճառ դառնում գալակտիկաների համար, բոլորո^
վին անմեկնելի տիեզերական SW ingՀ որ պարունակում է այդ
մեն^միակ մազաթելը (և դիտորդն այլևս անզոր է պոկվել նրա­
նից^ մնացյալ ամեն ինչը թաղված է մշուշի մեջ, կարծես խոշոր
։։լլանով ցուցադրված է Սիմոնա Սինյորեի ձախ աչքը ինշ^որ շի^
լաշփոթի ֆոնի վրա, որն արդեն որոշ Ժամանակ հետո է, որ պի^
տի վերածվի սիրեկանի, ավելի ուշ' մոր կամ պանդոկի" ինչ^որ
խեղճուկրակ, գջլոտ թաղամասում)։ Եվ միաժամանակ այս ամե­
նը նման է կիթառի (բա յց եթե Պերսիոն այստեղ լիների կանվա­
ներ պարզապես կիթառ, հրաժարվելով թոլոր համեմաւոու-
թյէոններից, չկա ոչ մի էրնման», յուրաքանչյուր առարկա դրոշմ--
ված է ըստ իր առարկայական բնույթի, մնացյալը որոգայթ ու

I ճոճվել (ա ն գ ր )։
ա
խարդավանք է, և շի կարելի համ եմ աաությունն օգտագործել
մետաֆորիկ խաղի նպատակով, իսկ այստևղիգ հետհոլմ է այս,
որ Կարլոս Լոպեսր կամ Գաբրիել Մեդրանոն, ավելի ճիշտ^ Կար^
լոս Լոպեսը հնարավոր որ հանդիսանա այս լուրթ երկնքի տակ
ծնված ու շարունյսկվող տեսիլների գործակալն ու օբյեկտ ը)։ Այս^-
պես ուրեմն, եկանք այն եզրակացության, որ այս ամենը վերեիք
նայելիս մի կիթ աո է, ոոի շոջ-սգծի կենտրոնի րե բանաձև բաք-
վածքը կենարոնական կայմն է, չարերը'^ դողաքսղ ու թրթռաքող
*
հաղորդալարերը, երամիշաի մատները հպված են կիթառի
ստեղնաշարին, իսկ կանաչ ճոճաթոռին փլված սենյորա Տրեխո^
յի մտքով չի էլ անքնում, որ ինքն ընդամենը ձեռքի դաստակն է,
որը1ճկված հակվել է սաեզներին, իսկ մյուս ձեռքը' ձախ ե ա ֊
փակողի շողշողա քող ծովն է, որը երգելու պատրաստվող գնչու հ
նման, կամ, ինչպես գնշոէն' երգի դադարների ժամանակ'
տըկաքնոէժ էր կիթաոի կողին'' ծովը ճիշտ և ճիշտ այնպիսին
էր, ինշպիսին զգաքԼլ է Պիկասոն, երբ նկարում էր կիթա ռա ֊
հարին, որ նույնն է' Ապոլիներին։ Եվ այս ամենի մասին
չի կարող այլևս մտածել Կաիլոս Լոպեսը, որովհետև հենք
Եարլոս Լոպեսն է կանգնած Պաոլլայի կքքՂՔՒ^ ^ մտահա*.
յոէմ է նրա մի մադաթելր, նա զգում է, թե ինչպես է
դողդողՈէմ գ^րծիքր^ բախվելով անորոշ համառող ուժերի՛' հա^
դարավոր մազերի հզոր մ իաձուլվածքով կազմված մի ամբող^
ջական մազափնջի, որի յուրաքանչյուր մազը երաժշտական
համր գործիքի մի լար է, որը կիլոմետրերով կարող է ձգվել ծո^
վի 'վրա, և ^^վիղր^ Հերոնիում 9ոսխի տավղանման կնոջ կեր­
պարանքով, այլ կերպ ասած'^ մյուս կիթառը, այլ կերպ աւ/աձ'
հենք երաժշտությունը, որը լքնոլմ է Կարլոս Լոպեսի բերանը
հոգնոյծոլթյան և բառերի անուշ համով։

— Համա թե հարբել էի, հա, ես դրանք ծնողը , — մրթմրթաք

3)ելիպեն, ելնելով անկողնուց։
Նկատելով, որ հայրը տախտակամած է բարձրացել, թեթևա­
ցած շունչ քաշեք։ ^Էգոլշորեն գլուխը պտտելրվ նա արձան ագրեք,
Որ գործերն առանձնապես վատ վիճակում չեն։ Հիմա կմտնի
ցնցուղի տակ (իսկ հեսւո ջրավազանում մի լավ կլողանա) ե
տրամադրությունը նորիք տեղը կընկնի։ Պիժաման հանելիս
ուսումնասիրեք վառված Ուսերը, որոնք արդեն համարյա ^քոր
ւէին գալիս^ միայն ժամանակ առ ժամանակ մաշկը ծակծկում
276
կր և նա զգուշորեն շփում էր ույդ մասը։ Հրաշալի արև էր շողար
ձակէէւմ լուսանըույըիըէ ((Այսօր ամբողջ օրը կմնամ լողավաղա--
1էում» — ճմլկոտվելով մտածեը Ֆելիպեն։ Փալասի կտորի նման
լեզուն փաթ էր ընկնոէմ բերանի մեջ։ ((Ստահակի մեկը դուրս
եկավ Բորը, այգ ինչ ռոմ էր խմաըրեըյ>— առնական ինքնագո-^
հոլթյամբ մտաձեը նա, հանդուգն, չափ Ոլ սահմանն անընող
բան տեսնելով իր արարքի մեջ։ Հանկարծ հիշեց Ռաոլլին, սկսեց
որոնել ծխամորճն ա թութունի տափը։ Իսկ հետաքրքիր է, ո^վ է
իրեն նավախուց բերել, ո^վ է պառկեցրել անկողնում։ Հիշեց
քհաուլի նավախուցը, սրտխաոնոցը նրա լոգասենյակում, իոկ
քէաուլն այնտեղ, դռան ետև կանգնած լսում էր ամեն ինչ։ Աչ^
քերը փակելով կարմրեց։ Գուցե Ռաո^^լլն է իրեն բերել, այդ
դեպքում ի"*նչ են ասել ծերուկներն ու Բերան տեսնելով նր^*ն
այդպիսի խայտառակ վիճս/կում։ Հիշեց' ինշ^որ մեկի ձեռքը
քսուք էր շփում իր թևերին, ի ն չ֊ո ր բառեր էին արտասանում,
ինյպես էր ծերուկն իրտր խաոնվել, ինչպես էր մրթմրթում։ Ռտ-~
ուլի քսուքն էր, Ռաալր խոսում էր այդ քսուքի մասին և մի սըր^
վակ տվեց իրեն, բա յց հիմա ի^^նշ նշանակություն ունի» հան*
կարծ նա զգաց, որ սաստիկ քաղցած է և տեսնելով, որ րավա*
կան ուշ է, ենթադրեց, որ երևի բոլորն էլ արդեն նախաճաչԽծ
կլինեն։ Ոչ, ընդամենը ինն անց կես էր։ Բայց ուրտեղ է ծխա*
մորճը։
Ւնքնաստուգման համար մի քանի քայլ արեց։ Չէ, հիանալի է
ւլդումէ Պահարանի դարակում թաշկինակների մեջ հայտնաբեր
րեց ծխամորճը, իսկ գուլպաների մեջ' թութունի տուփը։ Սքան*
լելի ծխամորճ է, իսկական անգլիական։ Ծխամորճը բերանը
դրեց և կանգնեց հայելու առաջ, բա յց բսյվական զավեշտական
տեսարան էր' տկլոր կանգնած' ծխամ սրճը բերանում ։ Ծխել չէր
էոդո՜ւմ, բերանի մեջ դեռևս մնացել էր Բորի հյուրասիրած ծխա*
խոտի և ռոմի համը։ Կարգին զրք^ւյց արեց Բորի հետ, այ, թե
։է։ղամարդն ով էէ
Մտավ ցնցուղի տակ' մեկ շատ տաքը բացելով, մեկ շատ սա*
ռը։ <(Մալքհոլմըյ1) թեթև երերում էր և առանց քրոմապատ բըռ*
նակներից կառչելոլ հավասարակշռվելը մեծ հաճույք էր պատ*
ճառում նրան։ Նայելավ գրեթե ամբողջ միջնորմր րոնած մեծ հա*
յելուն, դանդաղ օճառվեց։
*^ի ^բ ասացր ((Գեղեցիկ մարմին
ունեսլ մանԼՈէմԼ»^^ նա ա^ե Ժամանակ Լարացավ։ Պարզ ՝ է, ոը
277
հրաշալի մարմին Ոէնիք իսկ և իսկ կինոդերասանի կամ բռնրքա^
մարտիկին եռանկյւէոնաձև թիկունք, լայն ուսեր և բարակ գոտա
կատեէի նրբակազմ ոտքեր, բա յբ այնքան ուժեղ, որ մի հ ա ր ֊
վսէձով կարող էր գնդակը հասբնել մինչև դաշտի կենտրոն։ Նա
անջատեր րնրոլղ% րլ նորիր դններ ինքն իրեն' թ^էր մարմինը
Փայլփլում էր և մազերը կպել էին ճակատին* նա ետ տարավ
մազերը, դեմքին անտարբեր արտահ այտությոլն տվեր, ապա
կոդքիր նայեր դեմքին, հետո դիմարիր։ Հստակորեն ընդգծվեչ
էին փորի մկանները' Օրդոնյեսի ասելով այդպիսի մկաններով
կարող էին հպարտանալ նույնիսկ մարզիկները։ Լարվեր, մ կ ա ֊
նային ելևէջնեոը առավել րրուն դարձնելու համար, Տարլզ Ատ*
լասի նման բարձրարրեր թևը և մտածեր, որ արժեր այդ դիրքով
լուսանկարվել։ Բայր ո^^վ կնկարի, ճիշտ է, ինքն* այնպիսի լ ո ւ ֊
սանկարներ է տեսել, որ հավատալը չէր գալիս, թե ի ն չ֊ո ր մեկը
կարող է այդպիսի բան նկարել, օրինակ, մի տիպ համ զվա րճա ֊
րԼլ է մի կնոջ հետ, համ էլ այդ ամենը լոլսանկարել, իսկ լուսա^
նկ արներիր մեկի վրա երևում էր, թե ինչպես կնոջ հետ պառ^
կած այդ տիպը ոտքի մատներով բռնել էր լուսանկարչական
ապարատի ռետինե տանձը, որպեսզի հարմաո պահ որսալով
լուսանկարի, և ամեն ինչ պարզ երևում էր, ամեն ինչ։ Եվ, ըստ
էության, չռված ոտքերով կանայք անտանելի տեսք ունեն
տզամարդկանր համեմարոությամր, հատկապես լուսանկարնե­
րում, բոլորովին այլ բան է, երբ որջում պոռնկուհին անընդ^
հատ իրարով էր գ^լիս, աշխատելով նորան$քր դիրքեր ընդունել***
Բայը անտարբեր նայել լուսանկարին*** ՖելիպԼն ձեռքերը դրեք
փորին՛^ ինչ վայրենություն, մտքիր դարս չէին դալիս այդ լուսա­
նկարները։ Փաթաթվելով բաղնիքի սրբիչի մեջ, սկսեր սուլելով
սանրվել։ Օճառով լվանալուը հետո մազերը ըըվել էին և չէին
հնազանդվում սանրին։ Երկար չտրչարվելոլը հետո մի կերպ կ ա ֊
րողաբավ բանկալի արդյունք ստանալ։ Մերկանալով, նա նորիք
անբավ մարմնամարզությանը, մերթընդմերթ նայում էր հաչԼ^
չուն, ստուգելու, թե սանրվածքը հո չի խառնվել։ Թիկունքով էր
կանգնած դռան կողմը, որը կրնկի ւէրա բաբ էր և հանկարծ
ականջին հասավ Բեբայի ճղավոբը։ Հայելու մեջ տեսավ նրա
դեմքը։
— Անամոթ, — Ֆելիպեի տեսաղաշտիբ հեռանալով բղավեր
Բերան։ — Պարկեշտ բան ե'*ս կարծում բաբ դռան առաջ տկլոր
տնկվելը։
278
 — Pшհf կսատկես էլէք որ քամակս տ ե ս ն ե ս ա ս ա ^ Ֆելի^
պեն։ — էլ որ օրվա քույր ու եղբայր ենք։
Խալաթն հագնելով Ֆելիպեն մտավ սենյակէ Դանդաղ լին՛ելով
ծխամորճըէ սկսե^ հետևել մահճակալի եզրին նստած Բեբային։
— Ոնց ոո թե արդեն լավացել ես , — տհաճությամբ նկատեց
Ւեբան։
Ինչ էր եղել որ։ Մի քիչ շատ էի մնացել արևի տակ։
— Արևից հոտ չի գալիս։
— Ձայնդ կարիրէ^քեզ չի վերաբերում։
Ծուխը ներս քաշելն Ոլ հազալը մեկ եղավ։ Ոեբան ծաղրանք
քով նայում էր։
—Սրան տես, իրեն հասուն տզամ արդու տեղ է դրել ու ծխում
էք ասաց նա
— ։ —Ո»յդ ո"*վ է ծխամորճը նւէիրել։
— Լավ դիտես, թե ով, ախմախ։
ամուսինը, այնպես չէ^։ Ոախտդ րերում է։
Սկզբում կնոջ հետ էիր ֆռֆռում, հետո էլ ամուսինը ծխամորճ
նվիրեց։
— Ասացխ ձայնդ կտրիր*
Ոեբան շարունակում էր հետևել նրան, նկատելով, որ Ֆկլիա
սլեն քիչ*քիչ առաջադիմում է ծխելու գործում։
—• Շատ հետաքրքիր է , — ասաց Բերան։ — հայրիկը երեկո^
լան կատաղել էր Պաոլլայի վրա*^ բերանից եկածն ասաց։ Այո,
այո, ^չք^րզ ղի^ոե^^ս, թե ինչ էր ասում։ Երդվիր,
որ գժություն չես անի։
— Ոչ մի երդում։
— Որ այդպես է, ոչինչ էլ չեմ ասի։ Ասում էր*** ((Այս կինն
ինքն է փաթաթվում ժեր տղայի վզին>յ։ Ես սկսեցի քեզ պաշտ^
պանել, բա յց նրանք, ինչպես միշտ, բանի տեղ չդրեցին։ Այ,
կտեսնես, թե ինչ իրարանցում է սկսվելու։
Ֆելիպեն զո։յրոլյթից կարմրատակեց, սկսեց նորից հազալ
հ դեն նետեց ծի։ամորճր։ Խոնարհ ոլ հեզ կերպարանք ընդունած
Բերան շոյում էր ներքնակի
— Պառավը լրիվ ցնդել է *— վերջապես խոսեց Ֆելիտդեն։ —
հնչի տեղ է ինձ դրել։ Հերիք եղավ ինձ լակոտ համարեն, ես ձեր
եդտծ^չեղածը ***— Բերան փակեց ականջները։ — Սա քեզ էլ
է էԼերաբերումր սատկած ճանճի մեկը, այդ դու ես երևի չա րա ֊
խոսել*^* Ինչ է, ես իրավունք լունե^մ կանանց հետ խոսելու։ Իսկ
էքու ինձ ասա, ձեզ ո'*վ է այստեղ բերել։ ք^վ է վճարել ուղևորու֊
279
թյան համարւ Ավելի լավ է ձալն չհանես, թե չէ քացու տակ
կգցեմ։
— Ես քո փոխարեն,— ասաց Բերան, — ավելի զգուշորեն
կսիրահետեի Պաուլային։ Մայրիկն ասաց,^^
Դռան մոտ Բերան շրջվեց։ Ֆելիպեն մնացել էր նստած, ձեռ^
քերը խոթած խալաթի գրպանները, վախը թաքցնող աշակերտի
նման, որը բռնվել է չարության մեջ։
— Պատկերացրու, թե Պաոլլան ինչ կմտածի, եթե իմանա, որ
մենք քեզ մանչուկ ենք ասոլմ , — դուռը փակելով ասաց Բերան։

— Մաղերն հարդաոելը վետ աֆիզիկական օպերացիա է , —

ասաց Մեդրանոն։ — Հետաքրքիր է^ թե հոգեբաններն ո ս ո ց ի ո ^
լոգները որևէ տեսություն ունե'*ն վարսավիրների և հաճախորդ^
ների մասին։ Դա նախ և առաջ ծիսակատարություն է, որին մենք
հաճայքով ենթարկվում ենք մեր ամբողջ կյանքի ընթացքում։
— ժամանակ վարսավիրանոցներն ինձ վրա եկեղեցու
տպավորություն էին թողնում , — ասաց Լոպեսը։— Զ ^փ ^զա նց
խորհրդավոր էր տպավորությունը, երբ վ*^րբավիրը հատուկ
աթոռ էր բերում, հապա նրա ձեռքը, որը սեղմում էր գլուխդ
կոկոսյւսն ընկույզի նման ու շուոումոլռ էր աալիս**^ Այո, դուք
ֆրո^վացի եք, իսկական ծիսակատարություն էր։
Նավակողի բազրիքին հենված նրանք նայում էին հեռավոր
հորիզոնին։
— Վարսավիրանոցն իրոք որ տաճարի տպավորություն է
թողնում , — ասաց Մեդրանոն։ — նախ, այն հանգամանքը, որ
սեռերն առանձնացված են, դա նրան առանձնահատուկ կարևո<^
րություն է տալիս։ Վարսավիրանոցը նման է բիլյաըդանոցի,
հասարակական զուդարանի կամ առէջքների միասնության, ոյյն
մեզ վերադարձնում է անկաշկանդության անմեկնելի Ոլ ինքնա->
տիպ զգացումը։ Մտնում ենք մի տարածություն, որը չափազանց
տարբեր է փողոցից, տանից և տրամվայից։ Մենք արդեն կորց-
յյեչ ենք տղամարդկանց հետճաշյա մենոէթյունը, րնտաեիքների
համար ււ,ոանձին սր՛ահներ ունեցող սրճարանները, բա յց որոշ
ամրոցներ դեռ պահպանվում են։
— Նաև բուրմունքը, որը կարող ես ճանաչել աշխարհի բ ո ֊
անկյուններում։
ք^ստ երևույթին այդ ամրոցները պահպանվում են նրա
համար, որպեսզի իր տոնականությունը չթ ա ք չո ղ տղամարդը
ա
կարողանա քէչնել տարփամոլության մակարդակին» որն ինքն էլ
յղիսէե ինչու միայն կանանց է բնորոշ համարում և որն ինքը
տղամարդըք կժխտեր այլ իրադրության մեջ։ Շփումներ, կոմպ՝֊
րեսներ, օծանելիք^ վերջին մոդայի սանրվածքներ, հայելիներ,
դիմափոշիէ^^ Եթե դուք առանց ենթատեքստի թվարկեք այս տմե^
նըէ ապա անպայման կմտաբերեք կանանց։
— Ա ն շ ո ւ շ տ ա ս ա ց էոպեսԱք— դա մեկ անդամ ես վկայում
է այն փաստը ք որ բարեբախտաբար կանայք մեղ տղամարդ-^
կանցս հետ են նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մենք միայնակ
ենք։ Գնանք, տեսնենք, թե ինչպես են մեր տրիտոններն^ ու ներե^'
քպնԼրը^ դրէւհոլմ լողավազանի վրա։ Ջե, միգուցե մենք էլ մի
թԼթև թրջվենք։
— Գնացեք, բարեկամս, ես մնամ մի քիշ խաշվեմ ար*ւի
տակ։
նրթիլիս^ ե հարսնացուն դեղապատկեր ցատկ կաաարերպ
ջրի մեջ ի էուԿ բոլորի աղաղակեցինք որ ջուրր սառն է։ Գտնելով
Մեդբանոյին, վշտացած Խորխեն բողոքեց, որ մայրն իրեն ար-’
գելել է լողանալ։
— ե1շինչ, երեկոյան կլողանաս։ Գիշերը լավ չէիր։ իոկ հիմ*՚յ
էլ ինքդ էոեյյիր, որ ջուրը սարսափելի սառն է։
— Ոչ մի սարսափելի, պարզապես սառն է ,— ըստ իր սովո^
բութ յան ճշտեց Խորխենւ— Մայրիկս ստիպում է ինձ լողանալ
միայն այն Ժամանակ, երբ ես ոչ մի ցանկություն չեմ ունե­
նում և*»,
— ծ'/ րնդհակառակը* -
— ճիշտ է։ Ւսկ դու չե^*ս լողանում, ղոլսնոտ Պերսիո։
— Օհ, ոչ ,— ջերմորեն սեղմելով Մեդրսէնո յի ձեռքը, ասաց
Պերսիոն։ — Առանձնապես սեր չունեմ լողանալու նկատմամբ և
բացի այդ, մի անգամ այնքան ջուր եմ կուլ տվել, որ ուղիղ քա-
ո ա է/ոլնոլթ ժամ չէի կարողանում խոսեր
— Դոլ կատակում ես , — խրատական տոնով ասաց Խոր­
խեն էլժդոհոլթյամբ։ — Ւսկ այնտեղ, վերևում, Մեդրանո, տ ե ֊
էւա՚^ր դլիքիդներին։
— Ոչ։ Նավապետի կամրջակի վրա^։ Այնտեղ միշտ էլ դա-
ոոսրկ է։

1 Առասպւ* մարդաձուկ։
2 Առասպբ ծովա հա րս։

281
 — Իսկ ես տեսեչ եմ, լեէ Մի քիչ առաջ, երբ տախտակամածի
վրա էի։ Կանգնած էր, այ, նայիր, այնտեղ, երկու աւզակիների
արանքում, երևի ղեկանիվն էր պտտում։
— Տարօրինակ է , ^ ասա^ք Կչաոլդիանէ—» ի^^ Խ^րխեն կան^
շեք, ես մի քիչ «ւշ դուրս եկա և ոշ մեկին շաեսա։ Հարց էք թե ոնց
էն այս նավը ղեկէսվարումէ
— Բոլորովին էլ պարտադիր չէ, որ նրանք կանգնեն այնտեղ
քթները ապակուն ս ե ղ մ ա ծ ,^ ասաց Մեդրանոն։ — Նավապետի
կամրջակր բավա կանին ընդարձակ է և, իմ կարծիքով, հնարա^
վոր է, որ նրանք խորքերում գտնվեն^ սեղանին փռած քա րտ եզ֊
ների առաջ.^,— նկատեց, որ ոչ ոք իրեն չի լսում ։ — Ուրեմն
բախտդ բերել է, որովհետև
^ Առաջին օրվա գիշերը նավապետն այնտեղ բավականին
երկար մնաց ,— ասաց Պերսիոն։
^ ^նչ իմացար, որ դա նավա'պետն է, լուսնոտ Պերս իո։
^ւքի ^ ընկնում^ նա առանձնահատուկ տեսք ունի։ Ւսկ
ի^նշ տեսք ուներ քո տեսած գլիբիդը*
Կարճահասակ էր, բոլորի նման ճերմակազգեսէո ու գըլ^
խարկով, բոլորի նման սև, մազմզոտ ձեռքերով։
— Չլինի** թե ուզում ես ասել, որ այստեղից տեսար, թե ինչ
գույնի մազեր կային ձեռքերի վրա։
^ Իհարկե ոչ ,— համաձայներ Խորխեն, — բա յց նա այնքան
կարճահասակ էր, որ ձեռքերն անպայման պիտի մազմզոտ լ ի ֊
նեինէ
Պերսիոն երկոլ մատով բռնեց կզակն ու արմունկն առավ մյուս
ձեռքի ափի մեջ։
— Տարօրինա կ է. անչափ տարօրինակ է , —- Կլաոլդիային
նայելով ասաց նա ։ — Ակամա հարց է ծագում, որ նա կամ ի ո ֊
կապես տեսել է սպային, կամ էլ աչքին է երևացել,»^ Ինչպես քնի
մեջ խ ոսելիս է պատահում, կամ խաղաքարտերը բաժանելիս։
Կատալիզատոր է, ահա ճիշտ'բառը, իսկական շանթարգել։ Ա կա ֊
մա հարց է ծագում ,— կրկնեց նա թաղվելով մտքերի մեջ։
— Ես նրան տեսա, լե , — փոքր^^ինչ վիրա։էորված մրթմրթաց
հորխեն ։ — Չարմանալու ինչ կա այստեղ, վերջում։
— Չի կարելի ասել ((վերջում»։
— Դե, թող լինի ամենավերջոլմէ
— ((Ամենս։վերջում» Լլ չի կ^^րելի ասել, ճիշտը^ վերջապեսն
282
Էք— ծիծաղելով ասաց ^լաոլգիան։ Աեդրանոն ծիծաղի
տրամադրություն չուներ։
— ք^^ւ^ր^^վին բանի նման չէ ,— ասաց ^լաոլդի^^յին, երբ Պեր^
սիոն Խորիլե ի^ւ տ արավ ալիքների ատէեղծվտծնե րը բացատրելու
համար։ — Մի^թե վայրենություն չէր "ր մեզ վանդակել են մի
փք^քրիկ տարածքի մեջ, որր տախտակամած են կոչում, այն
դեպքում, երբ այն, ըստ էության, բա ց տախտակամած է։ Ւնչ է,
չլինի թե կարծում եք, որ ֆինների ձգած այս խղճուկ պարուսին-^
^երը մեզ կպաշտպանեյ, վատ եղանակի դեպքում։ Ւսկ եթե Մա^~
դելլանի նեղուցում անձրև գա, կամ էլ ցուրտ քամի փչի, ստ իպ ֊
ված կլինենք ամբողջ օրերով փակվել բարում կամ նավախցե*-
բում**փ Այ մարդ, սա ավելի ճիշտ ռազմական տրանսպորտ է
կամ ստրուկներ առևանգողների նավ։ Առնվազն Լոլսիո պիտի
լինել այդ բանը չնկատելու համար։
— Համաձայն եմ , — նավակողին մոտենալով ասաց Կլաու^
ռիան ։ — ք^այց երբ այսպիսի գեղեցիկ արև է շողում, թեև Պեը'
։։իոն պնդում է, որ ավելի հեռվում կուպրի պես սև է, մենք չենք
տագնապում ։
— Այո, բա յց սա շատ նման է այն ամենին, ինչը մեր շուրջ
կատարվում է ամեն օր ,— ցածրաձայն ասաց Մեդրանոն։—^
երեկվանից ինձ այնպիսի զգացում է համակել, որ այն ամենն,
ինչ կատարվում է, եթե կարելի է ասել իմ ներսում, ըստ է ո լ ֊
թյան չի տարբերվում իմ արտաքին վարվելակերպից։ Ես դա
չեմ կարողանում բացատրել և չեմ էլ ուզում ընկնել այն համե,.
մասսէւթյոլննեըի ետևից, որոնցից այնպես հմտորեն օգտվում է
Պերսիոն։ Դա մի քիչ***
— ք Ւ1 ^ ք ՒԼ էլ ճի՚^ շա
— Այ^) և մի քիչ մնացյալ բոլորը, մասնիկն ու տարրն ենք
մնացյալ բոլորի։ Եարելի էր ավելի հստակ բացատրել, բա յց
դդում եմ, որ եթե սկսեմ դա վերլուծել, ապա կկորցնեմ թելը***
Այնքան մշուշոտ է ամեն ինչ, այնքան անորոշ։ Ահա խնդրեմ, մի
քանի րոպե առաջ հրաշալի տրամադրություն ունեի (ինչպես մի
ձաղրածոլ ասաց ռա դիոյով այս պարզունակ հասարակության
մ եջյ։ Pш յg բավական էր, որ Խորխհն պատմեր նավապետի կ ա ֊
մըրօակին տեսած գէիցիդի մասին, որպեսզի ամեն ինչ տակնու^
վրա լիներ։ Ինչ կապ կարող է լինել սրա ու*.* Բայց սա, Կլաու*^
ղիա^ հռետորական հարցադրում էէ^^Գիաեմ, թե ինչ կապ կա, դա
այն է, որ ոչ մի կապ Էլ չկա, որովհետև ամեն ինչ նույնն
մինչև վերջ։
— Պարզունակ հասարակության մ ե ջ ,^ բռնելով նրա թևիր և
թեթևակի ձգելով դեպի իրեն, ասաց Կլաուդիան։ — Ւմ խեղճ
Գաբրիել, երեկվանից զուր տեղը արյուն եք պղտորում։ Մի^թե
դրա համար եք ճամփորդում հհՄալքհոլմովտ^։
— Ոչ, — իրեն հպված Կլաուդիայի ձեռքի գգվանքն առավել
խորությամբ զգալու համար աչքերր ^ "^ 9 Մեդրա^
նոն ։ — Իհարկե, ոչ։

— Ցանցեին,— հարցրեց Ռաուլը։

— Ոչ, Աժդահա,— պատասխանեց Լոպեսն ու երկուսով
քրքջացին
Ռաոլլին զվարճացնում էր այն հանգամանքը, որ Լոպեսին
բռնել է բոլորովին ոչ այնտեղ, ուր նրա նավախուցն է գտնվում,
այլ աջ .նավակողի միջանցքում։ ԾՊտույտ է գալիս խեղճ տղան,
հսկում է, հույս է տածում, թե միգուցե կհանդիպի և ն
այլն։ Օհ, սիրատենչ պարեկ, pervlg^lium Veneгls^ ԱյԱ պաաա^
նին, իրավ, առավել բարձրորակ լողազգեստների է արժանի***»։
— ր^*9^ սպւսսեցեք,’-^ ասաց նա, չիմանալով, թե արժե
ինքն իրեն գովաբանել նմանօրինակ կարեկցանքով համակվելՈլ
համար։— Ատոմայի^ մրրիկն ինձ միանալու ցանկություն ուներ,
բա յց ամկնայն հավանականությամբ, հիմա իր շրթներկի կամ
ոտնամանների փնտրտուքի մեջ է։
— Լավ, — անտարբեր ձևանալով ասաց Լոպեսը։
Հենվելով միջանցքի պատին նրանք շարունակեցին զրուցել։
Նրանց կողքից անցավ Լոլսիոն^ նույնպես լողազգեստով, բարևեց
և շտապեց հեռանալ։
— Ի^նչ եք կարծում, չարժե'* մի անգամ ևս թրերը պարղած
գրոհի տանել մեր անվախ ջոկատները,— ասաց ՌաՈէլը։
— Առանձնապես մարտական չեմ տրամադրված, չե, մ ա ն ա ֊
վանդ գիշերային ձախոզումից հետո*** Ոայց և այնպես դանէսմ
եմ, որ անհրաժեշտ է զարգացնել ոազմական գործողություններ
րը։ Եթե, իհարկե, պատանի Տրեխոն առաջ չընկնի մեզանից***
— Կասկածում եմ , — աչքի տակով նայելով, ասաց Ռաուլը։ —
Եթե ամեն արշավի Ժամանակ իրեն տա խմելու, երեկվա նման***

Վեներա լի գիշերա^^հ Աաա»)։

Տ84
Չկրոիված հոգով չի կարելի մտնել Հաղեսի^ թագավորությունը^
այսպես է ասոլմ դիըաբանությունըէ
— Խեղճ աղա, հավանաբար ուզում էր վրեժ լՈլծել։
— Վրե^ժ։
— Այո, մենք ախր նրան երեկ չվերբրեբինք հետներս և գա,
հավանաբար, նրան դուր չեկավ։ Ես նրան մի քիչ ճանաչում եմ,
գաս եմ տալիս իրենց քոլեջամ և պիտի ասեմ,^որ ծանր բնավո^
րոլթյոլն ունի։ Այդ տարիքԱք մ բոլորն աղում են մեծահասա կ
երևալ, և նրանք իրավացի են, բա յց դե շրջապատն ու հանգա^
մանքները հաճախ սառը ջուր են լցնում նրանց ոգևորության
վրա ։
{(Գրողը տանի, ինչո'*լ ես նրա մասին խոսում , — մտածեց
Ռաոլլր, միաժամանակ հասկացող տոնով տմ բամ բացնելով
գչուխըւ— նախանձելի հոտառություն ունես, սիրելի բարե^
կամ, տեղը տեղին տեսնում ես ամեն ինչ և բացի այղ, հիանալի
տղա ես}>։
նա հանդիս ավոբութ յա մ բ գլուխ տվեց նավախցից դուրս ելնող
Պաուլային և գողունի նայեց Լոպեսին, որն իրեն անհարմար էր
զգում լողազգեստի մեջ։ Ե տարբերսւթյուն երեկվա բիկինիի,
Պաուլան այս անգամ բավական համեստ, սև գույնի լողազգեստ
էր հագել։
— Բարի լույս, Լոպես, — ճտպտալով ասաց Պաոլլան։ — Դու
է^լ ես ուզում թրջվել, Ռաոլլ։ Տեղ չի լինի բոլորիս համար։
— Կզոհվենք հերոսների նման , — երթը գլխավորելով ասաց
Ռաուլը։ — Աստված իմ, բոլորն արդեն կազմ ու պատրաստ այն*-
տեգ են, մնացել է, որ միայն գոն Գալոն իր սայլակով մանի
ջուրը։
Զախ նավակողի ^տնդուղքից իրար ետևից դուրս ելան
Ֆելիպեն ու Բեբան, լողավազանն ու տախտակամածը հայաց-
քով րնդգրկելոլ համար վերջինս նրբագեղ շարժումներով յ/ա ֊
Բ^ՂՐՒք Ւ վրա։ Ֆելիպեն ձեռքի երկչոտ շարժումով պա-
էոասխանեց Ռաոլլի և Լոպեսի եռանգտգին ողջույնին, ենթաղրե^^
!ով, թե ինչ բամբասանքներ կարող է հարացած լիեել իր հան-
կարձակի տկարությունը։ Սակայն, երբ Պաուլան ու Ռաուլը
ղվտրթ շաղակրատելով նրան քարշ տվեցին դեպի ջ^ւրը, իսկ հ^^
աո աղմկոտ Ամփոցով նրանց հետևեցին Լոպեսն ու էուսիոն, Ֆե^
։ Հին հունական դիքարանոլթյան մեջ ստորգետնյա աշխ^սրհի և ննջհքյտւ-
ների թաղավորության սւիրակա[ըւ
285
լիպեն հետզհետե վերստացավ իր նախկին ինրնավստահոէ^
թյունն ոլ կայտառացավ։ Ավազանի ջուրը լիովին քյնջեր ալկո^
հ^Փ վ^Րջի^ հետևանքները։
Կարծես թե արդեն լավ ես զգում ^— ասաը Ռաոլլը։
^ Այո, ամեն ինչ անցել է։
— Զգուշացիր արևից, այսօր էլ է խսրշոլմ։ Ուսերդ լավ
վառվել են։
—. Բահ, ինչ է եղել, որ։
— "Բսոէքն օգնե^ց։
— Բավականին, — ասաց Ֆիլիպեն ։ — Երեկ գիջեր խանգար
ցեցի ձեր հանգիստը։ Կներեք, ձեր նավախցում արածներիս
մար*** Արևը խփել էր գլխիո, լրիվ ձեռից գնացել էի***
— Ոչի^չ, բան չի եղել, — ասաց Ռաոլլը։ — Ո**ւմ հետ չի պա*
աահում։ Մի անգամ սիրտս ետ եմ ավել Մագդա մորաքրոջս
գորգին, աստված հոգին լուսավորի։ Բայց ոմանց կարծիքով,
դրանից հետո գորգը մի տեսակ թարմացել էր, սակայն ճիշտն
այն է, որ մերոնք մորաքրոջս առանձնապես չեն համա կրում ւ
Ֆելիպեն մպտաց, առանձնապես չըմբռնելով նրա խոսքերի
իմաստը։ Ֆելիպեն ուրախացավ, որ իրենց մտերմությունը վեր*’
ստին վերականգնվեց, ախր, նավփ վրա Ռաոլլից բացի մարդ
չկար, որ հետը խոսեր։ Ափսոս, որ Պաուլան նրա հետ էր և ոչ թե,
ասենք, Մեդրանոյի կամ Լոպեսի։ Նա ուզում էր շարունակել
զրույցը Ռաոզի հետ, րայց տեսավ Պաուլայխ ջրավազանի եզ*’
րից ներքև կախված ոտքերը և սիրտը մարեց նրա կողքին նստե*-
լոլ և իր տկարության մասին նրա կարծիքն իմանալու ցանկոլ*
թյունից։
— Այսօր փորձեցի ձեր ծխամորճը , — հայացքը խոնարհելով
ասաց նա ։ — Սքանչելի էր, իսկ թութոլնը*^*
— Հուսով եմ, որ երեկ երեկոյան ծխածիցդ ավելի լավն էր
ասաց Ռաուլը։
— Երեկ երեկոյանն։ Ահ, դուք Ուզում եք ասել, որ**.
Ոչ ոք չէր կարող նրանց լսել, լողավազանի հակադիր ծա յ*
րում հարայ^հրոցով լող էր տալիս Պրեսուտտին։ Ռաուլը կիպ
մոտեցավ Ֆելիպեին, նրան սեղմելով ավազանի բրեզենտե պա­
տին։
—- Ինչու էիր մենակ գնացել։ Իհարկե, գոլ կարող ես գնալ ուր
սիրտդ ուզում է, բայց իմ կարծիքով ներքևում այնքան էլ ապա­
հով չէ։
286
 — Իսկ կարող էր ինձ հետ պատահեր
— Հավանաբար ոչինչ։ Ո^^ւմ հանդիպեցիր։
Ֆելիպեն քիչ էր մնում ասեր «Բոբին», բա յց ճիշտ ժամա^
նակին կարողացավ զսպել իրեն։
— Այն աիպերից մեկին։
—^ Ո^ր մեկին, երիտասարդի^ն, — պատասխանն հաստատ
իմանալով, հարցրեց Ռաոլլը։
— Այո, նրան։
,Ջ^^ր ջ^Ղ ^ ^ լ**վ մոտեցավ Լոլսիոն։ Ռաոլլր Ֆելիպեի հա^
մար անհասկանալի ինչ*-որ նշան արեց և մեջքի վրա լք^ղալով
մոտեցավ Աթիէի"ձԹ ^ ^^Աիի^տ որ ղվարթ չփչփացնում էին
ավազանի մյուս ծայրում։ Նա սկսեց հաճոյախոսել վեհերոտ
հիացմունքով իրեն հետևող Նելլիին և ապա Աղվամազիկի հետ
ձեռնամուխ եղավ նրան մեջքալող սովորեցնելուն։ Որոշ ծամա^
նակ նրանց հետևելուց հետո, Ֆելիպեն դժկամ պատասխանեց
Լուսիոյի մի քանի հարցերին և ի վերջո դուրս եկէսվ ջ ր ի ց , նոտեց^
աչքերը փակ արևկող անող Պաուլայի կողքին։
— Գոլշակեցեք, թե ով եմ։
— Զայնից դաաելով' շատ համակրելի մի տղա , — ասաց
Պա ուլան։ — Կարծում եմ, որ անունդ Ալեքսանդր չէ, որովհետև
արևի դեմը չես փակել։
— Ալեքսա^նդր, — զարմացավ Տրեխոն, որը բազում երկուսս,
ներ ուներ հին հունական պատմությունից։
■— Ալեքսանդր, Իսկանդեր, Ալեխւսնդրհո' ընտրեցեք,
որը հավանում եք։ Ողջայն, Ֆելիպե։ Դե իհարկե, դուք Ալեքսանդր-
րի հայրիկն եք։ Ոաուլ, հապա մոտեցիր, հիասքանչ բաներ
կլսես։ Մնում է, որ հիմա մի պատանյակ հայտնվի և մեզ մակե^
ղոնական սալաթ մատուցի։
Ֆելիպեն հեգնանքը ^չհասկանալոլ տվեց և սկսեց եռանդով
սանրել մազերը, լողազգեստի գրպանիկից հանած նեյլոնե սան^
րով։ Մեկնվելով, թիկունքը դարձրեց դեռևս մեղմ ու չխայթող
արևին։
— Հր, հարբածությունդ ա նցա ^վ,^ նորից փակելով
հարցրեց Պաուլան։ ^
— Ինչ հարբածություն։ Պարզապես արևից էր ,-— վեր թռավ
3)ելիպեն։ — Այստեղ տարածել են, թե իբր մի լիտր վփսկի եմ
խմել։ Մի անգամ, լսո"*ւմ եք, ուսումնական տարվա ավ/Արտն
էինք տղերքով նշոլֆքյ^^ այնուհետև հաջորդեց մի պաամոլ^
՜ 287
Pյ^ւն, ըստ որի^ (քէլեկտրա)} ռեստորանում երկու շիշ ((Չինզանո»,
ն ^Pիթեր}>f ապա մի-^մի «Նեբիոլո» ու չգիտես pե ինչ անոլն
ունեըող քադըր լիկչոր խմեչուը հետո, տղերքն արդեն հայտնվել
էին սեղանի տակ, և միայն անհաղթ Ֆելիպեն է կարողացել վե^
րադառնալ տուն գիշերվա ժամը երեքին։
— Այ թե ղիմաըկոլն եք, հա, — ասաը Պաոլլան։ — Ւսկ այդ
ինչպես եղավ, որ այս անգամ ձախողվելիք։
— Դե, դա խմիշքիը չէր, արդեն ասացի, որ չափից դուրս
շատ էի մնացել արևի տակ։ Տեսեք, դ ո է ք էլ եք արդեն վառվել, —-
ինչ^որ փրկարար ելք որոնելով, ասաց Ֆելիպեն։— Զ.եզ շատ է
սաղում, գեղեցիկ ոլսեր ունեք։
— Իսկապե"*ս։
— Այո, սքանչելի ուսեր ունեք։ Կարծում եմ, որ այդ թանը
շատերից լսած կլինեք։
9:Խեղճ տղա, — առանց աչքերը բացելու մտածեց Պաուլան։ —
Խեղճ տղա})։ 9ա յց նա նկատի չուներ Ֆելիպեին։ Նա տնտղում էբ
գինը, որը պիտի ի ն չ֊ո ր մեկը վճարեր իր երազանքի դիմաց, ևս
մի մարդ պիտի զոհվի Վենետիկում և պիտի շարունակի ապրել
մեռնելուց հ ե տ ո , sa d d e г Եսէ, ոօէ a w ise г m at1^.. Տես է„Խոր^
խեի նման ճստոյից նույնիսկ կլսես բազում զվարճալի ու երբեմն
նաև սրամիտ խոսքեր։ Իսկ սա իր մազա փնջից ու ամրարտավա֊
նոէթյոլնից զատ բան չի իմանամ*** «Ահա թե ինչու են սրանք
արձանի տպավորություն թողնում, այսինքն, ինչ տպավորոլ**
թյուն, իսկապես արձան են^ ներսից էլ, դրսից էէ»։ Նա գլխի էր
ընկնում, թե ինչ է մտածում միայնսլկ ու ջղայնացած Լոպեսը։
Հասունացել է յ^ամայկա Ջոնի հետ հաշտության կնքելու Ժա*,
մանակը, խեղճին երևի թվում է, թե Ֆեյիպեն իր կռղքին տար^
ված է սիրազեղումով ք« ավելի ճիշտ շիրա զեղում է, քան
թե սիրազեղում» , իսկ ինքն էլ հաճույքով ունկնդրում է
նրան։ «Հետաքրքիր է, ինչ կլիներ, եթե ես նրան թույլ
տայի ինձ հետ մտնել անկողին։ Անելիքը չիմանալով, խեց**
գետնի պես կկարմրեր։ Դե չէ, անելիքն, իհարկե, կիմա**
նար, բա յց սկզբում հետո իրեն ոնց կպահեր, ա յ, գա է
կարևորը*** Ստիպված պիտի լինեի ամեն ինչ ցույց տալ խեղ*>>

1 Տխուր մարգ, րա յ^ /ւշ իմաստուն Աամյուել ^ոլրիջի «Ծեր նա**

վասաու բալլադի» փոփոխված տողը։
^ 9նագրոէմ բառախաղ է օդտագործվա ծ g a la n t in a (ծեչատին) և ցՅհհէ60
քսիրահեաոէմ) բառերի նմանությամբ։

288
 զարմանալին այն է, որ (րԼօ 816 ՕՈ 1Խրեօ«֊ / ր աղա^
յի անունն էլ էր ^իլիպ*-- ^հ$ արդեն յյ^ղոօԼէ չափն անընրոմ եմ։
ՀարկաքԿւր է այս մասին պատմել Ջամայկա Ջոնին, երր նրա
մեջ մարի վիզս ոլորելու էյանկությունը , , , » ։

^ամայկա է^ոնն ոլււումնաոիրոլմ էր սրունքի մազմզուկները։

ՀիմւԱէ երբ Պրե:տւտաիներն արդեն դուրս էին եկել ջրից և միայն
հորխեի հեռավոր ծիծաղն էր մերթրնդմերթ խախտում լորոթյու^
)ւր, նւս կարող էր առանց ձայնը բարձրացնելու խոսել Պաուլայի
հեսս Դրա փոխարեն ք նա Մեդրանո յից ծ քոախոտ խնդրեց և սկսեց
()խեքք հայացքը^ շրի^ք **րի հայելու մեջ արտացոլվոդ մի ոս1պ
իրենից դուրս էր դալիս ՈւիլյԱ/մս տանձի ձեր ՐՅ՚ե Iլո։
մար։ Ջանաց հիշել առավոտվա կսդմ տեսած երազը, որն աղդեք
էր նրա տրամադրության է1րա։ ժ՛ամ տնակ աո ժամանակ նւ:»
ոէեէէնոլմ էր այդպիսի երո/զներ' այս անգամւ/էԱ երսպում ն^ր ։
մւսերեմներից մեկին մինիստր էին նշանակել Ա ինրր ։;ասն:՝..՜լ^
զում էր նրա օծման արարողոլթյանր։ Ամեն ինչ լավ էր ըն*
յհսնում և ընկերն էլ կարդին տղա էր, բ ^ յց ինչ-որ դժբախտ
տաթյան զգացում էր Լոպեսին համակել, կարծես թե բացի իրե^
)ւից աշխարհում ամեն ոք կարող էր մինիստր դառնալ։ Մի ուրիշ
անդամ երազում տեսել էր հենց նույն այդ ընկերոջ հարսանիքը^
մի պերճաշուք պսա կա դրություն, իր բոլոր պարտադիր մանրա-^
մ տոներով' զբոոանավեր, էքսպրես, ինքնաթիռներ*.* Այդպիսի
երաւլներից հետո արթնացումը միշտ էլ տանջալի էր լինում և
նա ուշքի էր գալիս միայն ցնցուղի տակ։ ((Բայց ես անլիարժե^
քոէթյւսն զգացում չունեմ , — մտածում էր նա , — ինչու եմ երաղ^
'հերիէ! մեջ այսքան դմբախւոճ։ Ազնվորեն հարցաքննում էր ինքն
իրեն^ միգուցե դժգոհ եմ կյանքից, աշխարհից, տանից քորն
իքէԼնլ։ չէ վ ինչ ճիշտ է, ճիշտ, բա յց թոշակառուի նման քրոջ մոտ
/// էդրելը մի'*թե հարցի հաջող լՈլծոլմ չի համարվումյ, կարճ ու եր-*
կսքր սիրախաղերից։ «Վատն այն է, որ հավատացրել են մեղք
թե իբր երազները կատարվում են, այնինչ, հնարավոր է, որ այղ
էոմհնր սուտ է և իզւ^^ր տրաքացնում)>։ Պիտի
սրսրզապես ապուշ լինել այսպիսի ուզեսրության մեջ, այսրտն
էղտյծտռ արևի տակ ինքն իրեն տանջելու համար։
յքրսրր մտնելուց հետո միալն Ռաոլլը նայեց Պաուլայի և Ֆե^
ւիսքեի կողմը։ Ուրեմն ծխամորճը սքանչելի էր, իսկ թութոլնր***
Բայց խաբեց Լա դեսի խորխորատները ճաՕ փորդ^Լ^ւ մասինէ
/.V — Վիճակախաղ 289
 Բայ^ այդ սուտը նրան չէր ճնշում, որովհետև Ֆելիպեն գրեթե
պատկառանքով էր խոսում իր հետ։ Մեկ ուրիշին, թերևս, առանք
ամաչելու կասեր ճշմարտությունը, մանավանդ, որ այն առանձ-'
նապես մի բան շէր։ Բայը Ռաուլին խաբում էր, որովհետև
առանք գիտակքելոլ զգում էր իրենք մերձեքնող . ուժի գոյոլ*>
թյոլնը (որն ավելի է ուժեղանում, երբ նետը ձգում ես և լավն է
^Ղ.եՂՇ)» խաբում էր նրան և իր խաբեությամբ ծաղիկ էր նվիրում
առանք իմանալու։
Ոտքի ելնելով, Ֆելիպեն բավականությամբ ճմլկոտվեք' նրա
մարմինն ու գլուխը հստակորեն ընդգծվեքին կապույտ երկնքի
ֆոնին։ Հենվելով բրեզենտին, քէաուլը կարծես թե կորցրեք տե^
սողությունը, այլևս շէր տեսնում ոշ Պաոլլային, ոչ Լոպեսին, այլ
միայն լսում էր իր իսկ մտածումները, որոնք ինշ֊Ո ր խորխորատ*
ներում, ինչպես կամարների տակ, հնչում էին բարձրաձայն և
նրա մտածումների ճիչն արձագանքվում էր Կրիշնադասայի բԱԱ
ռերին ձուլված, որոնք ոչ մի կապ չունեին ջրավազանի հետ,
որովհետև բոլորովին ուրիշ ժամանակի և ուրիշ մարմնի էին
պատկանում, բո*յց և այնպես, միաժամանակ, արդարաքիորեն
իրեն էին պատկանում, Ռաոլլինն էին սիրո բոլոր խոսքերը, թե
կրիշնադասայի և թե իր խոսքերը, հովվերգության խոսքերն ու
ծաղիկներիք, քաղցր տանջանքներից հյոլոված անկողնուն գամ^
ված մարդու խոսքերը։ ((Սիրելիս, ես միայն մի ցանկություն
Ո լնեմ ,^ լսում էր երգը , — զանգակներ լինեմ ոտքերիդ կապտ­
ված, որ քեզ հետ լինեմ, ամենուր քեզ հետ*** Ու թե չկապվեմ ես
քո ոտքերին, ինչպես հավատամ սիրո երգերին։ Միշտ աչքիս
դեմ է պատկերդ չքնաղ, անվերջ, ամենուր ես քեզ եմ տեսնում,։
Երբ ես տեսնում եմ պատկերդ չքնաղ, կարող եմ սիրել աշխարք
հը համայն։ Կրիշնադասան ասում է' նայիր, ասում է' նայիր»**))։
Եվ փոխվեք սևխ արձանն համակած երկնի կապույտը։

34

*— Խեղճ մարդ ,— Էբ դսնյա Ռոսիաան։ — Հապա

նայեք, սրբի նման մենակ ման է գալիս, ոչ մեկին մոտ չի գնում։
Եմ կարծիքով սա չափազանց ամոթալի բան է։ ես անընդհատ
ասոլմ եմ ամուսնուս, որ կառավարությունը պիտի ինչ^որ մի^
ջոքներ ձեռնարկի։ Մի^թե արդարացի էք որ եթե վարորդ ես,
ուրեմն պիտի սւմբողշ օրը քցվես^^մնաս անկյունում։
290
 — Համակրելի էլ մարդ է եոևոլմ խեղճըք— ասար նելլին։ —
Ւնչքան էլ խոշոր է անիրավը^ նկատե^լ ես^ Աթիչիոէ Իսկական
արջ։
— Չէ մի փիքէ*^ ասաց Աթւլքտն,— Ծերուկին վեր հանելիս
ես նրան օգնում եմ և հաւէաաա, չես ասի, որ ինձնից շատ է
Ուժեղ։ Հաստ է, խոսք չունեմ ասելու, բա յց Լրիվ ^արպ է։ Կոճ^
ղի նման է երևում, բա յց եթե հանկարծ կպ^ի Լոսի հետ, Լոսը
սրան մի վայրկյանում կխփի գետնին։ Չեք ի^^չ ես կարծոլմ, Ռոլ^
սիտոն կհաղթի^ էսաեֆանոյինւ
— Ռոլսիաոն շատ լավն է , — ասաց ն ե լլի ն ։^ Աստված աա'
նա հաղթի։
— Վերջին անգամ խորամանկությամբ հաղթեց, իմ կարծիր
քով, էլ առաջվա չունի, բա յց ոտքերն էլի ինչ ասես
արժեն*,, թո տեսած բռնցքամարտիկների կինոնկարի էրոլ Ֆլի*-
նին է հիշեցնոէմ*
— Այո, թոեղոյում տեսանք։ Այ, Աթիլիո, բռնցքամարտիկդ
ներին նվիրված ֆիլմերն ինձ բոլորովին դուր չեն գալիս, ա ր ֊
յունլվիկ են լինում, և հետո, ծեծկռտուքից բացի ուրիշ ոչինչ
ցույց չեն տալիս։ Ինչ հետաքրքիր „չ մի զգացմոլնք չկու։
— Բահ, զգացմունքս որն է , — ասաց Աղվամազիկը ։ — Ս ա ֊
նանց խելքը գնում է պճնամոլների համար^ որոնք պաչպչվելուց
զատ ուրիշ բան չգիտեն։ Իսկ կյանքը, իմացած լինես, բ ո լո ր ո ֊
։[ին ուրիշ բան է։ Սյանքը հասկանալ է պետք։
— Այդպես ես խոսում, որովհետև բանդիտական կինոնկար^
ներ ես սիրում, բա յց երբ էկրանի վրա երևում է էսթեր Ուիլյամ*'
սը, բերանդ բաց է մնում, կարծում ես չե^^մ նկատե.լ$
Աղվամազիկը համեստորեն ժպտաց և ասաց, որ ամեն ին^
լից անկախ, էսթձր Ուիլյամսը իսկական ուտելու աղջիկ էէ Ս ա ֊
կայն, նախաճաշի և զրույցի հարուցած նիրհից սթափվելով,
քքոնյա Ռոսիտան կտրականապես հայաարարեց, որ իր ժա մ ա ֊
նէէէկվա դերասանուհիների համեմատությամբ, ներկայիս դերա».
սանուհիները հեչ բան են։
— Շատ ճիշտ է , — ասաց գոնյա Պեպան։ — Հապա հիշեցեք
նորմա Թելմեյջին ու Լիլիան Գիշին, այ կին սրանց կասեին։ Հի­
շեցեք Մաբլեն Դիտրիխին, որը չէիր ասի, թե շատ համեստ էր,
Ր*^ձՑ զգացմունքներ*** Հիշո^^ւմ ես, այն մի գունավոր ֆիլ-'

I Հա րվա ծ ( ա ն դ ր ի

291
մոէմք որւրհղ տհրտեոը pшքնվпւմ է մավրերի մոա, ի>:կ նա ճեր^
մակ, թափանցիկ շորերով դուրս է դալիս պատշգամբ*,. Ինչքան
հիշում եմ, նա րավալի վախճան ուներավ, ինչ կարող ես անել,
ճակատագիր է*
— Ահ. հ ի շ ե Յ ի > ֊ ասայ դռնչա Ռոսիաան։ — Սարծեմ աչդտեղ
քամին նրան քշում է, ի նչ զդաքմոլնքներ, իհարկե, հիշեցի։
— Չէ. ապ ֆիլմում քամին չի քշում ,— ասաց գոնյա Պե^
պան։ — Տերտերի ՝անունն էլ Պեպե էր, հետո ինչ եղավ, չեմ հի*'
շում, միայն հիշում եմ, որ անչափ շատ ավազ կար, իսկ ի նչ
սքանչելի գույներ էին։
— Դե չէ, մայրիկ ,— ասաց նելլինւ— Պեպեն ուրիշ ֆի[մից է,
Շարլ Բուայեն էր խազում։ Աթիլիոն էլ է տեսել, Նելայի հետ էինք
գնացել։ Հիշո'*լմ ես, Աթիլիո։
Աղվազամիկը, պ։ շատ աղոտ էր ֆիչմն հիշում, սկսեց տիկ^
նանց բազկաթոռները քաշել դեպի ստվերը։ Աանայք սկսեցին ծի*
ծաղել իրենց վարանմունքը ծածկելու համար, բայց չափաղանդ
գոհ էին, որովհետև նրանց աեսադաշտոլ,^ հայտնվեց լողա վա ֊
զանն ամբողջությամբ։
— Իսկ այն մեկն էլի կպհլ է տղային ,— ասաց դոն յա Ռ ոսի֊
տան։ — Տակնուվրա եմ լինում հենց մտածում եմ այդ անամո^
թի մասին**,
—՜ *^^ձՐիհէ նա այնքան էլ վատը չի ,— ասաց Նեղին,
որն հասցրել էր արդեն զրուցել Պաոլլայի հետ և դեոևս գտնվում
էր քհաոէլի կատակների և սրամիտ պատմությունների ազղեցու"
թյան տակ։ — Դու բոլորովին չես ուզում մամանակա կից ե ր ի ֊
տասաբդությանն հասկանալ, հիշիր, թե մենք ոնց էինք դնում
Ջեյմս Դինի ֆիլմերը նայելու։ Հավատո^քմ ես, Աթիլիք^, նա pп•.
Լորին անամոթ էր անվանում և ուզում էր հեռանալ։
— ճիշտն ասած, այդ պճնամոլներն առանձնապես կարգին
մարդիկ չեն , — ասաց Աղվամազիկը, որը ժամանակին սրճարա֊
նամ ընկերների հետ մանրամասնությամբ քննարկել էր այդ
ֆիլմը ։ — Աայց դե, ինչ կարող ես անել, ալդպԼս են .դասաիա^
րակված։
— Այդ աղայի մոր փոխարեն ես կգնայի լսելու, թե ինչ են
խոսում , — ասաց գոնյա Պեպան։ — Երևի այնպիսի բաներ է
ասում, որ չեն բռնում տղայի տարիքին։ Փառք տանք երկնավոր
րին, որ գործը դրանով ավարտվի,
292
 Մյոլսները համաձայնեքրն նրա հԼա' բազմանշանակ հա*,
^^^քներ փոխանակելով։
— Իսկ երեկ երեկոյան այդ կինն արդեն չափ ու սահմանն
ան^կացրեը , — շարունակեր դոնյա Պեպան ։ — Կնոջ ալքի առաջ
ամ ոլսնարած տղամարդուն առավ տարավ տախտակամա^^
պատկերարնո**ւմ եք,** Խեղճ կնոջ երեսին նայել չէր լինում, հրեշ^
տակի պես ‘տանջվում էրւ Ամոթ ասած բանը բոլորովին կորր^
րել են։ Տեսեք, թե տրամվայում ինչ է կատարվում։ Հոգնածա ^
1‘^յք^էնիր ոտքի վրա չես կարողանում կանգնել, իսկ նրանք նրս*.
տոլմ են քթները խոթած դետեկտիվներով Ոլ այդ Սոֆի Լորե^
նով ամսաղրերի մեջ։
— Ահ է սենյորէս, թե պատմելու լինեմ ***— աս շոր դոնյա Ռր*.
սիաան։-- Գաք մհո թաղամասը տեսեք, էլ ինչ հեռու գնանք,, ^
եայեք, լյյդ անամոթին նա յեք, իբր քիչ էր, որ երեկվտնիր խա^
դ^^Հէյնում է այն տղային, հիմա էլ դասատուին է բռնարբել, իսկ
‘ ‘* յ դ դասատուն, ինչպես երևում է, լուրջ, համեստ մարդ էր

— Ինչ կա որ, — ասաց Աթիլիոն , հեոոսի նման դուրս դ ա լ ո վ

ղրոհող ջոկատի դեմ ։ — Լոպեսն ընտիր տղա է, նրա հետ կայ՚էպ
ես ամեն ինչից խոսել և նա, կարող ես համոզված լինել, քիթը վ ե ր
դղիէ Եվ լավ է անում, որ առիթը չի փախցնում, մանավանդ
կինն ինքն է մոտ-*մոտ անում։
— Հետաքրքիր է, դրա ամուսինն ինչ է մտածում, ասաց
^■‘* 1 1 ին, որն հիացած լինելով Ռաուլով, չէր կարողանում նրա
վարքն ըսբսնել ։ — նա պիտի որ ամեն ինչ գոլշակեր։ Մեկ սրա
• ^*ա, մեկ նրա հետ, հետո էլ աԼսալՀ մեկ ուրիշի***
— Ա յ դ պ ե ս են դրանք, այդպես են ,— ասաց դոնյա Ռոսի^
էէոսնէ— Մեկից պրծավ, հիմա էլ անցավ դւսսաաոլին։ Ձեզ ինչ էի
ք’^յ!Ում։ Խելքս լի կտրում, թե դրա ամուսինն ինչ է մտածում։
Ժամանակակից երիտասարդությունն այդպիոին է , — ու*,
րիշ պատճառաբանություն չգտնելով, ասաց Նելլին։ — Բոլոր վե^
^քերում էլ այդ նույն բանն է գրված։
ք՝ տրոյական գերաղանցոլթյան և կարմրա^կապոյավուն ծո^
վտփնյա ղգեսաով զրահավորված ոենյորա Տրեխոն ողջոլնեց
ներկաներին ու տեղ էլրավեց դոնյա Ռոսիտայի կողքին։ Եվ Լ^վ
Լ, որ Ֆելիպեն հեռացել էր Պաողայից, թե չէ, հիմա^^^ ^ի^Ղ
կներկայանար հարմար արիթը^ դոնյա Ռոսիաան աշխուժորեն
քննարկում էր ծովախտը, նախաճաշը, տիֆի հարուցած սարսա**.
փր, կանխարգելիչ միջոցներ ձեռնարկելու և բոլոր սրահները
293
, ախտահանելու անհրաժեշտությունը, պատանի Տրեխոյի շասէ
արագ ապաքինվելն ու նրա արտակարգ նմանոլթյոլնը հոր հետ*
հատկապես գլուխը թեքելու ժամանակէ 2անձրաըած Աթիլիոն
առաջարկեը մի քիչ քայլել լողանալուդ հետո չսառչելու
համար, իսկ տիկնայք խմբվելով սկսեցին իրար ցույց տալ թելի
կծիկներն ու պատմել, թե ով ինչպես է անցկացրել առավոտվա
ժամերը։ Իսկ քիչ անցՀհյորխեն երգՈլմ ու ճղավում էր^ Պերսիոն
ձայնակցում էր նրան իր^ կատվի մլավոց հիշեցնող ձայնովի
տիկնա յք հան դեցին այն եզրակացության, որ Պաուլան տագնապ^
հարոլյց գործոն է նավի վրա, հարկավոր է կտրուկ և արղյունա^
վետ վնասազերծման գործունեության ծավալել, հաշվի առնելով
այն հանգամանքը, որ մինչև Տոկիո դեռևս ահագին ճանապարհ
կա անցնելու։
Նորայի սուսոլփոէս հայտնվելն ընդուն՛վեց քրիստոնեական
կարեկցանքով սքռղված աշխույժ հետաքրքրասիրությամբ:
Իրար հերթ չտալով տիկնայք սկսեցին մխիթարել նորային, որի
ուռած ե կարմրած ^Լքերը շոշափելիորեն վկայում էին նրա անց,
^^էւապանքների մասին։ Ուրիշ կերպ չէր էլ կարող լի^
նել, ախր խեղճ աղջիկը բոլորովին վերջերս է ամուսնացել, իսկ
նրա սիրասուն մեղվաճանճն արդեն գիշերները դեսուդեն է թըո֊^
չումք ինչ իմանաս, թե ինչ նպւստակներով։ Միայն, ափսոս, րը
Նորան առանձնապես տրամադրված չէր անկեղծ զրույց բացե^
լու, և տիկնա յք ստիպված եղան գործի դնել իրենց ամբողջ դիա^
լեկտիկական արվեստը, նրանից խոսք քաշելու համար' նախ
հիշատակելով նախաճաշին տրվող հիանալի կարագը, իսկ հե^
աո վերլուծվեցին նավախցերի ներքին կահավորանքն ու հար-*
մարավեաոէթյունը, ուղիղ տախտակամածի կենտրոնում ջբավա^
զան սարքած նավաստիների ձեռներեցությունն ու հետո անցան
երիտասարդ Կոստայի ներքին և արտաքին բարեմասնություն^
ների բնութագրմանը, հետո արձանագրեցին, որ այս առավոտ^
յան տխուր է եղել դասատու Լոպեսի դեմքը, իսկ նորայի ամոլ*»
սինը տարիքից ավելի ջահել է երևում, և տարօրինակ է, որ նը*»
րանք միասին չէին լողավազանում։ Երևի իրեն լա վ ժ
տիկնայք էլ չեն այրվում ջրավազանում լող տալու ցանկությտմբւ
նրանց տարիքն այլևս այն չէ*
— Այո, այսօր լողանալու ցանկություն չունեմ , — ասաց նո^
բան ։ — Ես ինձ վատ չեմ զգում, ընդհակառակը, բտ յց գիջ^իԸ
քիչ եմ քնել և .**— Նորան թունգ կարմրեց, տեսնելով, որ հենց
։
294
այդ վՐ^ գոնյա Ռոսիտան նայեց սենյորա Տրեխոյին^
րրն իր հերթին նայեց գոնյա Պեպային, իսկ սա'^ գոնյա Ռոսի^
տային։ Տիկնայք ամեն ինչ լավ հասկանում էին, դե, իրենք էլ են
ջահել եղել, այնուհանդերձ էուսիոն պետք է որպես պարկեշտ
տղամարդ ուղեկցեր իր դեռատի կնոջը^ միասին լողանալու Ա
արևկող անելու։ Ահ, այս ջահելները, բոլորն էլ միատեսակ են,
ամուսնության առաջին օրերին հատկապես, արտակարգ պահանջ*^
կոտ են, իսկ հետո հանկարծ ձգտում են մենության, կամ էլ
շրջում են ընկերների հետ անվա յելուլ պատմություններ ա ն ե ֊
լու համար, իսկ կինը պիտի մնա տանն ու անկյունում վեր ըն^
կած կար անի։ Սակայն գոնյա Պեպայի կարծիքով (որն, ինչ
խոսք, իր սեփական կարծիքն է), այնուհանդերձ, դեռատի կինը
ճիշտ կ^է^^ր^էիք եթե թույլ չտա ամէսսնուն իրեն թողնել մենակ,
հակառակ գևպքռւմ տղամարդը լրիվ ինքնիշխան կդաոնա ե ի
վերջո, առավոտից իրիկուն սրճարաններից դուրս չի գա, իրեն
կտա թղթախաղին, իսկ հետո, մեկ էլ տեսար^ մենակ կինո
գնաց, իսկ հետո' կսկսի ուշ գաշ տուն աշխատանքից հետո, իսկ
հետո էլ չես իմանա, թե գործն ինչ ընթացք կստանա։
Ես ու էուսիոն շատ անկախ ենք , — վեհերոտ արդաըա֊
նում էր նորան։ - Մե ղանից ամեն մեկն իրավո ւնք ունի իր կյան^
քըն ապրելու ուզած ձևով, որովհետև**,
— Սա էլ քեզ այսօրվա ջահելությունը , — 1 շեղվելով իր կար^
ձիքից, ասաց գոնյա Պեպան։ — Ամեն մեկն իր կողմն է ձգում և
մի գեղեէյյ^իկ օր գլխ ի են ընկնում, որ*** Այս խոսքերն, իհարկե,
ձեզ չեն վերաբերում, դստրիկս, դուք ինձ շատ եք դուր գալիս,
հտվատացեք իմ փորձին, այ, ես գասաիարակել եմ Նելլիին,
պատմելու բան չէ, թե ինչ տառապանքների գնոփ*. Այստեղ էլ
նույն բանն է, օրինակ, պետք չէ հեռու գնալ, ա յ, եթե դուք ե
սենյոր Եոսաան կորցնեք ձեր զգոնությունը, կարելի է չղա րմա ֊
)։ալ, որ*** Ստյց ես չեմ ուղում անհամեստություն ա նել*
— Գոնյա Պեպա, դա բոլորովին էլ անհամեստություն չէ , —
ե ռանգով մփջամտեց սենյորա Տրեխոն ։ — Գիտեմ, թե ինչ եք
ուղում ասել և լիովին համաձայն եմ ձեզ հետ։ Ինձ էլ է հարկա^
վոր խստորեն հետևել երեխաներիս։
նորան սկսեց հասկանալ, որ բոլորի խոսքերը Պաուլայի
շուրջն էին պտտվում։
— Այգ սենյորիտայի վարքն ինձ էլ դուր չի գալիս, — ասաց
295
նա։ — անձամբ ինձ դա քիչ է վերաբերում, 19 ^ 9 ^ կոտ^
րատվելու մաներան.**
— ճիշ։ոն ասած, մենք հենք այդ մասին էինք խոսում ձեր
գալու պահին,— ասաք գոնյա Ռսսիտան։ — 9աէլաք11ոբԼհ նույն
բանն էինք ասում։ Պարզապես անամոթի մեկն է։
____ Դե, ես այդպես չա սա քի*** Իմ կա րծիքով նա պարզապես
աչք է ծակում իր թեթևսոլիկությամբ, և, իհարկե, սենյորա,
դուք.**
— Անշուշտ, դստրի1ւս, — ասաք սենյորա Տրեխոն ։ — Ես թույլ
չեմ տա, որ այդ աղջիկ կոչեք յալը կախվի տղայ^իս վզիք։ Ախր
երեխան տեղովն անմեղություն է, պատկերաքնո^^ւմ եք, ընդա^
մենը էոասնվհք տարեկան է։ Բայք դե, միայն դա չէ*** Նա անգ^
քիաքիների ասածի պես' միայն Րւլիրտով չի բավարարվում։ ԳԼ,
էլ ինչու հեռու գնանք***
— Եթե միայն դասատուին սիրահետեր, էլի մի կերպ կարելի
կլիներ յոլա գնալ, — ասաք գոնյա Պեպան։ — Չնայած, դա էլ մի
բան չէ, որովհետև եթե աստծո առաջ պսակի տակ ես մտել, էլ
աչքդ պիտի ուրիշ տղամարդու վրա չտնկես։ Բայց սենյոր Լոպեսն
էսյնքան կիրթ մարդու տեսք ունի, որ գուցե ասել^խոսելոլք այն
կողմ չեն անցնում։
— Արնախումի մեկն է , — ասաց գոնյա Ռոսիտան։ — Ինչ էլ
համակրելի ամուսին ունի, բա յց եթե իմ էնցոն ինձ տեսներ
ուրիշ տղամարդու հետ խոսելիս, հոգիս կհաներ, թեև կոպիէո
մա րդ չէ։ Ես միշտ էլ §սա։ւմ եմ, որ ամուսնությունը պիտի մնա
ամուսնություն։
Նորան գչ^քխը կավսեց։
— Ես գիտեմ, թե ինչ եք մտածում , — ասաց նա ։ — Նա իմ***
Լուսիսյին սիրահետելու փորձ է արել։ Բայց ոչ ես, ոչ էլ էոլսիոն
լարջ բանի տեղ չենք դքքել, կարող եք վստահ լիներ
— Այո, դստրիկս, բայց դե զգուշությունը չի խ ա նգա րի,^
ասաց գոնյա Պեպան, տհաճությամբ զգալով, որ ձկնիկն ուր որ
է ուռկանից դուրս կպրծնի։ — Լուրջ չընդունելն ասելը հեշտ է,
բ ա յ ց ինչպես, չգ ի տ ե մ թե ինչ առիթով ասել է Մոնթգոմերին,
կինը կին է մնում, տղամարդը' տղամարդ։
— 6հ, պետք չէ չափազանցել, — ասաց նորան։ — Ինչ վ ե ֊
բարերում է Լուսիոյին, ապա նրա համար չեմ անհանգստանում,
իսկ այգ աղջկա վարքը***
— (րբիք— ճշտեց գոնյա (Ւոսիտան։^ Ուրիշի մարդու
290
հետ կեսգիշերին ^^իլի^բիւէ անես տախտա կամածի վրա, երբ
նրա օրինական կինը, թող ներվի տրտահայԱ^աթյունս, սաիպ*.
ված լինի անմեղ հրեշտակի նման անկյունիր ^իկրակեէ^^
—֊ Դե լավ, լավ , — ասաց սենյորա Տրեխոն ։ — Լքի չափա^
• ղանրրեք, գոնյա Ռոսիտա։ 9ե^ք տեսնում, որ այս աղջիկն ինքր
եղածին փիլիսոփայաբար է նայում, բա յց չէ որ ինքն է շահա^
ղրրղռվրւծ կողմը։
— Իսկ^ես ուրիշ ինչպես պիտի նա յեմ , — զարմաբավ Նորան,
զղալոէէ, թե ինչպես է նրա փոքրիկ ձեռքն իր կ"կ"բդը սեղմում։
Դա այլևր։ չի կրկնվի, ահա այն ամենն ինչ կարող եմ ձեզ ասել։
—ր Այո, հնտրաւքոո է , — ասաց սենյորա Տրեխոն ։ — Այնու^
հանդերձ, ես ամեն ինչ անելու եմ, որ այղ լիրբը աղայիցս պոկ զա։
Ես արդեն ինչ^որ պետքն է ասել եմ ամուսնուս, իսկ եթե դա էլ
չօգնի, ապա ստիպված կլինեմ բռնել և շշպռել, առանց դեսուդեն
րնկնելու։ Խեղճ տղան իրեն պարտավորված է զգում սիրալիր
րաբերվել նրա հետ, որովհհաև, երբ երեկ երեկոյան տկարացել
էր, սենյոր փոստան օգնել էր նրան ե նույնիսկ նվեր էր տվել։
Պատկերացնո**լմ եք, թե ինչ ։սնելանելի վիճակ է ստեղծվել*
ք՝այց դուք տեսեք, թե ով է մեզ այցի դալիս*^*
— Արև չէ, այլ աստծո պատիժ ,— ազդարարեց դոն Գալոն,
աճպարարին փայել հմուտ մա տնաշարժությամբ վարորդին
հեռանալու նշան ա ն ե լո վ ։^ Համա թե խաշվում ենք, հա, սենյո^
բաներ։ Ահա և իմ ձեռքին է գրեթե ամբողջական ցուցակցյ որԸ
ե ներկայացնում եմ ձեր քննարկմանն ու դատին։

35

— Tiens, liens,։
պրոֆեսոր ,— ասաց Պաոլլան։
Լոպեսը նստեց նրա կողքին^ լողավազանի պռնկին։
— Ծխախոտ կհյոլրասիբե^^ք, իմը նավախցոլմ մնաց, • հա ֊
մարյա թե առանց նրան նայելու ա սա ց Լոպեսը*
— ^‘ՏԴ էր մնացել պակաս։ Անց որ թե ես պիտի ջո*րը նետեմ
j.j^u անիծյալ կրակվառիչը։ Դե լ*սվ, ինչպես քԱեցիք։
____ էհ, շատ թե քիչ տանելի , — ասաց Լոսլեսը, շարունակելով
մտածել իր երազների մասին, որոնց դառնահամը մնացել էը
շրթունքների վրա։—.Իսկ դո* ւք։

1 Դե չավ (ա ն պ *)։

2U7
 Պինգ^պոնգփ— ասաԱ Պաուլանէ
— Պինդ^պո՞նդ։
— Այո։ Ես հար/յքնոլմ եմ ձեր որպիսությունը, դո§ք պատաս*^
խանում եք, հետո հէք^որնում եք իմ^ որպիսությունը։ Պատասխ^*,
նոէմ եմ։ Հրաշալի է, Ջամայկա Ջոն, ամեն ինչով հանդերձ, հրա^
շալի։ Հասարակական պինգ^պոնգր նույնքան հաճելի է ու ան ^
հհթհթ, որքան բիսերը համերգների ժամանակ, շնորհավորական
բաըիկներն ու միլիոնավոր նման կարգի բաները։ Ինչպես Սպի^
նողան է ասել դա սքանչելի քսայուղ է, որն իդեալականորեն
յուղում է համաշխարհային մեքենաների մեխանիզմները։ ^
— Այս բոԼոբի մեջ միակ բանը, որն ինձ դուր եկավ, այն էր,
որ ինձ կոչեցիք իմ իսկական անունով, — ասաց Լոպեսը։-^ Եվ
ձեր եզրահանգումները լսելով, խորին ափսոսանքս եմ հայտ^
նէ/լմ, որ ի վիճակի չեմ ասելու ((շատ շնորհակալություն})։
— Իսկական անոլնո^վ, դե ինչ, Լոպեսը բավականաչափ
սարսափազդու անուն է, չեք կարող չհամաձայնել։ Ինչպես նաև
Լավալյեն, չնայած այս վերջինը**,, հերոսը կանգնած էր
դռան եէհևում և իր վրա ընդունեց ամբողջ կրակահերթը^ հնարա^
վոր չէ մոռանալ պատմության այս պայծառ էջըէ
— Թե պատմությունից խոսելու լինենք, ապա Լոպեսն էլ
պակաս բռնապետ չէր, սիրելիս։
— Երբ ա յդ տոնով ինձ ((սիրելիս}։ են ասում, ինչպես քիչ
առաջ՛* դուք ասացքիք, սրտխառնոց եմ զգում', Ջամայկա Ջոն։
^ Սիրելիս,-^ ասաց նա ցածր ձայնով։
— Այ, այդպես լավ է։ Այնուհանդերձ, կաբալյերո, թսպԼ ավեք
հիշեցնելու ձեզ, որ կինը***,
— Աստծո սիրույն, բավական է ,— ասաց Լոպեսը։ — Վեր*-
ջացրեք կատակերգությունը։ Կամ եկեք լուրջ խոսենք, կամ էլ
ռադս քաշեմ։ Հանուն ինչի ենք երեկվանից իրար խայթում։ Այ^
սօր առավոտյան ես վեր կացա, որոշելով^ կամ այլևս բոլորովին
չնայել ձեզ, կամ էլ երեսիդ ասել, որ վարքդ* * *— նա ծիծաղեց։ —
Վ ա րքդ ։^ Կրկնեց։ — Այսինքն, ես ո'*վ եմ, որ խոսեմ ձեր վար**
քից։ Գնացեք հագնվեք, բարում կսպասեմ ձեզ, այսաեղ ոՀինչ
չեմ կարող ասել։
1- ֊ քարո^^դ եք կարդալու գլխիսi — փ^Քքիհ նման
անագ արեց Պաուլանէ
— Այո, գնացեք փոխվեք։
298
 Հթա^տ եք բ^րկա քեւ, շատ ու տ եք բարկաքել խղճուկ
Պաուլաւէ վրա։
Լոպեսը նորից ծիծաղեց։ Նայեցին իրար այնպես, կարծես
աոաջին անգամ էին հանդիպում։ Պաուլան խոր հոգոց հանեց։
Վաղուց ենթարկվելու ցանկություն չէր զգացել, և այն հիմա
տարօրինակ, բ ա յ^ և գրեթե հաճելի էր թվում։ Լոպեսն սպա^
սոէմ էր։
_ Համաձալն եմ ,— ասաց Պաուլան։—’ հ*նամ հագնվելու,
պրոֆեսոր։ Ամեն անգամ, երբ հովանավորի տոնով խոսեք,
պրոֆեսոր կկոչեմ ձեզ։ P ш յg մենք կարող էինք մնալ այստեղ,
պատանի Լուսիոն հենց նոր դուրս եկավ ջրից, այնպես որ մեղ
րշ ոք լի լո” ւմ և եթե դուք պատրաստվում եք կարևոր հայտարա^
րություն անել*,* Արմե^ ԳՐհՎ^է հրաշալի արևից։
Եվ ինչո^ւ պիտի ինքը ենթարկվի ինչ^որ մեկին։
— pшրը պարզապես պատրվակ է , — ցածր ձայնով շարու^
նակեց Լոպեսը։ — Կան բաներ, որոնց մասին այլևս չի կարելի
խոսել, Պաոլլա։ Երեկ, երբ ես բռնեցի ձեր ձեռքը**. Ահա, թե
ինչի մասին է պետք խոսել։
— Pш յg ինչ լավ եք բացատրվում, Ջամայկա Ջ^^ն։ Այդ բա*.
նԼրն ինձ մեծ հաճույք են պաաճաոում։ Ւնձ դուր է գալիս ձեր
արջային կատաղությունը, բա յց հաճելի է նաև ձեր ծիծաղը։ Մի
բարկացեք ինձ վրա,*համայկա Ջոն։
— Երեկ գիշեր , — նայելով Պաոլլայի շուրթերին ասաց նա , —
Լո ձեզ ատեցի։ Զեր պատճառով սարսաէիելի երազներ տեսա,
մինչև հիմա դառնությունն զգում եմ լեզվիս վ ր^* առավոտ
Լլ համարյա թե կորցրեցի։ Չիմանալով, թե ինչ անել, ստիպված
գնացի վարսավիրանոց, թեև դրա կարիքը չունեի ամենևին։
— Երեկ գիշեր ,— ասաց Պաուլան, —. դուք ձեզ հիմարավս, ր Ւ
Այ ահհցիքւ
— Լոէսիոյի հետ տախտակամած բարձրանալը շա^տ անհրա՛^
էքեշտ էր։
— Իսկ ինչոլ ոչ նրա հետ կամ մեկ ուրիշի։
— Կուզենայի, որ դուք ինքներդ դա հասկանայիք։
— Լուսիոն շատ համակրելի երիտասարդ է , — ծխա խոտն
հանգցնելով ասաց Պաոլլան։— Վերջիվերջո, ի*^ ուզածը աստղե^
րին նայելն էր, ես էլ նայեցի։ Հավատացնում եմ ձեզ, որ նա էլ
Լր նայում։
Լոպեսը չպատասխանեց, բա յց այնպես նայեց նրան, ոբ
299
Պաոլլան ս^չքերը խոնարհեցէ Պաոլլան մտածեց (ավելի շատ
զգաց, քան մտածեց), որ նա վարձահատույց է լինելու այս հա^
յացքի համար, բ*^յՁ պահին լսվեց Խորխեի, ապա Պերսիո-^
յի ճիչըլ Շրջվեցին նրանց կողմը։ Ձեռքը պարղելովնավապետի
կամրջակի ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մ բ , Խորխեն ցատկոտում էր տախտակա-^
մ ածի վրա ։

— ^ Ժ ձ ՒդԸ* ԳԼՒձ ՒդԸ* էր> սր աեսել եմ։

Մոտ վազեցին Մեղրանոն և Ռաոլլը, որոնք զրուցում էին
պարուսինե ծածկի տակ։ Էոպեսը ոտքի ցատկեց և նէոյեց վերև։
Չնայած կուրացուցիչ արևին, նավապետի կամրջակի վրա նա
կարողացավ տեսնել կարճ կտրած ճերմակ մաղերով նիհարա^
կազմ սպային, որի հետ զրուցել էին նախօրեին։ Լոպեսը ձեռքի
ափերը խոսափողի նման դնելով բերանին այնպիսի բարձր ձայ^
նով բղավեց, ոո սպան հտոկա դրված եղավ նայել նրան։ Լոպեսը
նրան ներքև իջնելու նշան արեց ձեռքով։ Սպան շարունակում էր
նայել նրան, իսկ Լոպեսը կրկնեց ձեռքի շարժումը մի այնպիսի
եռանդով, ոո կարծես աղղանշանային դրոշակ էր թափահարում։
Սպան չքացավ։
— Ձեզ ինչ պատահեց, »^ա։/այկա ^^ոն,— ասաց Պաուլան,
ինքն էլ ներքև ցատկելով ։ — համար կանչեցիք։
— Կանչեցի,— չոր պատասխանեց Լոպ եսը,^ որովհետև
ցանկացա կանչել։
Մոաեցւսվ Մեդրանոյին և Ռաուլին, որոնք, ամենայն հավա­
նականությամբ, դրական գնահատեցին նրա վճռականությունը և
ձեռքն ուղղեց նավապետի կամրջակի կողմը։ Այնպես էր բոր^
բսքվել, որ Ռաոլլը ոլրաիւ զարմանքով նայում էր նրան։
— Կարծում եք, որ կիջևի'*։
— Չդիաեմ ,— ասաց Լոպեսը։ — Գուցե չիջնի,
ուզում եմ նախազգուշացնել, որ եթե տասը րոպեից հետո չերե^-
վա, այս երկաթի կէոորով կփշրեմ դրանց ապակիները։
— Հրաշալի է ^-— ասաց Մեդրանոն։ — նէէաղաղոլյնը, ինչ
կարող ենք աներ
Բայց քիչ անց սպան հայտնվեց իր մշտական մռայլ ու
զուսպ կերպարանքով, կարծես կանխավ մտած իր դերի մեջ և
պատրաստ^ պատասխանելու բք^է^ր տեսակի հարցերին։ Նա իջ­
նում էր աջ նավակալի սանդուղքով և անցնելով Պաուլայի կող*-
քից, որը ծաղրանքով ողջունեց նրան, սպան ներողությոլն խ ը ն դ ֊
րեց։ Եվ միայն այդ պահին Լոպեոն զգաց, որ ինքը գրեթե տկլոր
ա
Է իւա/ելոէ սպա էի հետ և հստնդամանքըք չդիտես ի^Լ^^ք էէ
ավելի սրեց նրա կատաղով]չունր։
—— Ոաոի 0 / 7 , սենյորներ ք — tuun*g սէղտն phpli դչուիյ *ոէ:դով
Մեդրանոչին, Ռաուլին և Լոպեսին։
‘^իշ հեէւէյում Սլաուդիան և Պեոսիոն չրանկաՍալով 1՝էառնվելք
(լւսնղնած դիտում էէն այս տեսարանը։ Լուսիոն ու նորան ան­
հայտացանք իսկ աիկնտյք շարունակում էին ^րքջ^է^^վ
^^-թիլիոյի և դոն Գալոյի հետ։
— 9արի օր, — ասաց Լոպեսը։ — Եթե շեմ սխալվում երեկ
դուք խոստացաք, որ մեղ կայցելի նավի բժիշկը*
*դեո էլ չեկավ։
— Օհ, խորապես ցավում եմ ,— սպան կարծես թե ամբող-
քէՎին տարված էր իր ճերմակ բաճկոնի թեքի վր*^տՒ0 ինչ-որ
աղվամազ թռցնելու հոդսով։— Հուսով եմ, Ո ք, բպորղ Էէ „ ղ ջ ֊
աո ողջ եք։
— Մի կողմ թողնենք մեր առողջությունը։ Ինչու բմիշկը շե^
քրաէ։
— Ենթադրում եմ, որ մեր հիվանդներով է զբաղված եղել։
*1՝ոէք որևէ,,* որԵէ ախտանշան ե^ք հայտնաբերել և անհանգըս-
աացե՚^լ եք։
— Աէո, — մեղմորեն ասաց Ռաուլը։ — Չորսդին ժանտախտն
Լ մոլեդնում, ինչպես էքզիստենցիալիստական վեպի մեջ։ Եվ ի
դեպ, եթե չեք կատարելու, իզուր եք խոստումներ բաժանում։
— Բժիշկն անպայման կգա, կարող եք համոզված էի^Ել։
Ինձ համար հաճելի չէ այդ մասին խոսելը, բա յց ելնելով ան^-
վտանգոլթյան շս^^Իրից» հո։.սով եմ, որ կհասկանաք, անհրա-
•>եշտ է, „ր դս^ք Ե*** մենք, այսպես ասած, հնարա Ի ր ի ն չափ
րի^ առնչվենք,.. գոնե աչս աոաջին օրերին։
~ Ահ, տիֆ է , — ասաց Մեդրյանոն։ —• Իսկ եթե մեզանից
մեկնումեկը, ասենք թե ես, համարձակվի վտանգի ենթարկել
իրեն, ինշո^ւ ձեզ հետ միասին չմտնի նավախել և չհս^նդիպի
բժ՛շկին։
— /^այ^ չէ՞ որ հետո դուք պիտի ետ դառնաք և այդ դեպքում
արդեն,.,
— Ամեն ինչ սկսվում է նորից , — ասաց Լոպեսը, չարանա­
լու/ Մեդրանոյի և Ռաոլլի վրա, որ չէին թողնում գործն իր ուզած
հանով էոա նելու։^ Լսեցեք, ես արդեն կշտացել եմ, հասկանում
եք, թե ինչ եմ ասում, կշտացել եմ։ Ինձ դուր չի դալիս այս ճամ^
301
 փորդությունը, ք^/ււ^ ևս ինձ դուր չեք գալիսք այո, դուք Աս, և
մնաք յալ բոլոր գլիցիդները նույնպես, ձեր այդ նավապեա
թի գլխավոոությամբ։ Իսկ հիմա լսեցեք^ միգուցե ձեզ մոա^ այն^
Ոքեղ իսկապես ի նշ֊ո ր խառնակ վիճակ էք տիֆ է կամ առնետների
չգիտեմ է բո^լց ուզում եմ ձեզ նախազգուշացնել, որ եթե դոներն
առաջվա պես շարունակեն փակ մնալ, ես ամեն ինչ կանեմ
դր^ոնք բացելու համար։ Իսկ եթե ե։ւ ասում եմ, որ ամեն ինչ կա^
նԼմ, ուրեմն վստահ եղեք, որ հենց այդպես էլ կլինի։
Կատաղությունից Լոպեսի շրթունքները դողդողում էին է
Ռաոչլի մեջ նույնիսկ կարեկցանք առաջացավ նրա նկատմամբ,
բույց Մեդրանոն կարծես թե լիովին կիսում էր նրա զ^յր ոլյթ լյ կ
սպան զգաց, որ Լոպեսը միայն իր անունից չէ, որ խոսում է։ էքի
քտյլ ետ նահանջելով նա սառը քաղաքավարոլթյամբ դլախ տվԼ յք
— Չեմ ուզում բանավեճ բացել ձեր ոսլառնալիքների կսյ^
պակցոլթյամբ, սենյոր , — ասաց նա ։ — Պարզապես կզեկուցեմ իմ
վերադասին։ Իմ կ^Ղ*^ից ափսոսանքս եմ հայտնում,
Իավ է, բավ է, թողեք ձեր ափսոսանքը,— ասաց Մեդրա^
նոն^ կանգնելով սպայի և Լոպեսի արանքում, նկատելովդ թե
ինչպես է վերջինս սեղմում բռունցքները ։ — Ավելի լավ է գնաք և
ինչպես դուք հիանալի ձևակերպեցիք^ զեկուցեք ձեր վերադա^
սին։ Եվ հնարավորին չափ արագ։
Ապան սևեռուն նայեց Մեդրանոյի աչքերի մեջ և Ռաալին
թվաց, թե նա նույնիսկ գունատվեց։ Մի քիչ դժվար էր, ճիշտն
ասած, դա գոլշակել, եթե հաշվի առնեինք արևի պայձառ լույսն
ու սպայի թխացած դեմքը։ պատիվ տալով սպան հեռա^
ցավ։ Պաուլան ճանապարհ տվեց նրան, հազիվ մի ոտքի տեղ
ազատելով աստիճանի վրա և ապա մոտեցավ շփոթված իրար
նէւյոդ տղամարդկանց։
— Խռովություն նավի վրա , — ասաց Պաուլան։ — Շատ լա։[
է, Լոպես։ Մենք բոլորս էլ հարյուրից հարյուր ձեր կողմից ենք
և ըստ իս' մտագարությունը 224 տիֆից շատ ավելի վարակիչ է։
Մղձավանջային երազից արթնանալու նման Լոպեսը նայեց
Պաոլլային։ Կլաուդիան մ ոտեցավ Մեդրանոյին և մատնեքը
քնքշորեն հպեց նրա թևին։
— Դուք իմ որդու ուրախությունն եք։ Տեսեք, թե ինչ հիաց^
մանքով է ձեզ նայում։
—ր Գնում եմ զգեստափոխվելու, — չոր ասաց *Ռաուլը, որը
ա
կարծես թե կորցրել էր հեաաքրքրությքտէնն այս պատմության
նկատմամբ։ ք^էԱյց Պաոլլան շարունակում էր Ժպտալ։
— Ես չափազանց հնազանդ ձւ/, Ջամայկա Կհանդիպենք
բարում ։
Գրեթե քէ^վելով իրարէ նրանք սանդուղքով վազեցին ներքև,
ետ թողնելով Բեբա Տրեխ ոյին, որը ձևացնում էր, իբր ամսագիր
է կարդում։ Միջանցքի կիսախավարը Լոպեսին գիշերվա մթից
ավելի սև էր թվում, միայն երազն էր պակասում, որի մեջ ինչ-'
որ մեկը պիտի անարդարացիորեն բարձր պաշտոնի արմա նա֊
նար։ Նա միաժամանակ և բորբոքվա ծ էր զդոլմ իրեն և հոգնած։
.Ավհլի լավ կլիներ, եթե մռութին հասցնեի մի հատ» — գրեթե
անտարբեր մտածեց Լոպեսը ։
Երբ բարձրացավ բար, Պաուլան արդեն երկու գավաթ դարնա
չուր էր պատվիոել և ծխ՛ում էր վաճառասեղանի մոսր կանգնած։
— Անըմբռնելի է , — ասաց Լոպեսը։ — Առաջին անգամ եմ
աԼսնրոմ մի կնոջ, որն ինձնից շոլտ է զգեստափոխվել։
— Իսկ դուք այսքան ուշացաք, որովհետև երևի ցնցուղի
։ոակ կանգնած հռովմեացու նման վայելք էիք ապրում։
— Լավ չեմ հիշում, հնարավոր է։ Կարծեմ, իսկապես երկար
կանգնեցի ցնցուդի աա//' այնքան հաճելի էր սառը ջուրը։ Հիմա
անհամեմատ լավ եմ զգում։
Սենյոր Տրեխոն ւձի պահ ընդհատեց Օո1Ո1հօօե~/ր ը ն թ ե ր ցա ֊
)ա թ յունը, որպեսզի նրանց բարևի հարգալիր, բա յց և բ ա վ ա ֊
քրսնալափ սառնությամբ, ինչն ըստ Պաուլայի, այս շոգ եդանա^
քքին շատ տեղին էր ու հարմար։ Նստեցին դոնից ամենահեռռւ
անկյունում, Որտեղից երևում էին միայն սենյորա Տրեխոն և
բարմենը, որը զբաղված էր բուժակների մեջ ջին ու վերմուտ
րյնելով։ Երբ Լոպեսը ծխա խոտով թեքվեց Պաուլա յի կբակից
Լոլցնելոլ համար, երջանկության նման ինչ^որ բան զգաց^ ծ խ ա ֊
• տմից ու թեթև ճոճքից բո։ցի։ ^ ^ յց երջանկության ք^ղցր
է^ղացման բաժակի մեջ կարծես դառնություն կաթեց, և նա ետ
չտշվեց վարանմունքով։
Պաոլլան շարունակում էր հանգիստ ու նազանքով սպասել։
Ւէէկ սսրսսոէմը երկարսւմ էր։
— Դուք դեռևս այրվո^^ւմ եք այդ խեղճ դչիցիդին ոչնչացնելու
ցան կությա մ բ։
— Շատ էլ պետքս է։
— իհարկե պետքդ չէ։ ^էիցիդն ընդամենը պաՆւրվակ
303
Էր։ Դէսք այդ ինձ էիք աղում պաաառոտել։ Անշուշւո' փոխաբե՚ա,
բտկան իմաստով։
Լաղեսր նայում էր իր գարեջրին։
— Ուրեմն գոլք լողազգեստով մտնում եք նավախուք, հան^
վում եք, իբր թե ոչինչ էլ չի պատահել, հետո նա է մտնում Լ
նույնպես հանում է շորերը, և այսպես շարունակ, ճի**շտ է։
— Ջտմայկա Ջոն ,— ծաղրալի կշտամբանքով ասաց Պաա^
լան։֊^ M ann ers, my dear^
— Չեմ հասկանում,— ասաց Լոպեսըւ— Իսկապես, ես ոչինչ
չեմ հասկանում։ Ոչ այս նավը, ոչ ձեղ, ոչ ինձ'" ոտքից գլուխ ան-^
հեթեթոլթյուն է։
— ^Ւր^ւՒ՛ Ոոլենէէս Այրեսում նույնպես ոչ մեկին հայտնի
չէ, թե ինչ է կատարվում տների ներսերոլմւ Կասկածելի անձանց
ներկայությամբ քանի^քանի սյղջիկներ են միգուցե մերկանամ,
որոնցով գաք եք illo tCFTlpOre^i
— տուր վէոչգաոութձանը։
— Ո ա յ ց գսձ այդպես է, Ջտմայկա Ջոն, դուք դատում եք
ճիշտ այնպես, ինչպես պւսրոլսինե ծածկերի տակ փռված այւէ
անբախտ հաստաքամակները, եթե իմանային, որ ես ու Ռաուլը
ամուսնացած չենք և ընդհանրապես, ոչ մի կապով կապված
չենք։
— Այդ մասին մտածելն անդամ զզվելի էք ես չեմ հավատում
ձեզ ,— նորից կատաղելով ասաց Լոպ եսը։^ Չեմ ուղում հա վ ա ֊
տալ, որ Կոստան* Բանն ինչ է ուրեմն։
— Լարեցեք ուղեղդ, ինչպես ասում են թարգմանական դ ե ֊
տեկտիվներում ։
— Պաոլլա, կարելի է ազատամիտ լինել, դա հասկանալու
բան է, բա յց որ Կոսաան և դուք.**
— Իսկ ինչս'\ ոչ։ քանի դեռ մարմինները չեն վարակել հ ո ֊
դիներին*** Ձեզ հոգիներն են անհանգստացնում, այնպես շէ^է
ձողիները, որոնք վարակում են մարմիններին և դրա շնորհիվ
մի մարմինը պառկում է մեկ այլ մարմնի հետ։
— Դուք չե'*ք պառկում Կոստայի հետ։
— Ոչ, սենյոր պրոֆեսոր, ես չեմ պառկում Կոստայի հետ և
Կոստան չի գուրգուրում իմ ոսկորները։ Իսկ հիմա ես կսլա ֊

։ Այս ինչ խ ոսելաձև է, սիլւՍլիս ^ա նպ չ)։

^ Իր ժամանակին

304
աասխանեմ ձեր փոխարեն* օրծւք՜ ձեզ չեմ հա։լա:յէումյ1>է Տեսնո ւմ
եք^ ձեզ համար շորս բառ տնտեսեցէ: Ահք Զոէմաչկա Ջոն^
ձանձրալի ո^նց եմ ուզում ձեզ մի կծու բառ կպցնեի որ էեզ^
վիս ծայրին է։ Դուք հո այդպիսի իրադրությունը հանգիստ
կընդունեիք, եթե Որևէ վեպի մեջ հանդիպեիք*.. Ռաուլն ասում
է, որ ես կյանքին նայում եմ գրական չափանիշներով։ Ավելի
խելամիտ շէ'^ր լինի, եթե դծւք էլ նույն կերպ վարվեիք։ Ինչու եք
այդքան հնէսոճ իսպանացի, ախ գաք} Լոպես, արքիլոպես, սու-'
պերլոպես։ Ինչու եք այդքան կապված քարացած նախապաշար*,
մունքներին։ Ռետիրո զբոսայգու գնչուհիների նման հիմա ես
կարդում եմ ձեր մտքերը։ Հիմա ձեր բորբոքված ուղեղը արդա^
բա ցուցիչ պատճառներ է որոնում, միգուցե քհսուլր.*. Դե լավ,
ասենք թե ճակատագրական հիվանդությունը չի թողնում, որ*
պեսզի նա իմ մեջ նկատի այն ամենն, ինչ մյուս տղամարդ*
կանց հիացմունք է պատճառում։ Սխալվում եք, բացարձակապես
կապ չունի։
— Չէի մտածում այդ մասին , — փոքր*ինլ շփոթմունքով ա-
սաց Լոսլեսը ։ ~ ^ ի է Ո սէոո վանեք, որ ձեղ էլ պիտի տարօրի*

ն ակ թվ ս/ր, եթե...
— Սչ, որովհետև մենք Դաուլի հետ արդեն տասը տարվա
մսւերիմներ ենք։ Եվ դրա մեջ ոչ մի արտառոց բան չեմ տեսնուէհ
Լոպեսը ևս երկու գավաթ գարեջուր պատվիրեց։ Սարմենն
հիշեցրեց, որ ճաշի մամշ։ մոտենում է Ս գարեջուրը կարող է
ւիակել նրանց ախորմակր, բա յց նրանք Ասեցին բարմենին։
սէեսը քնքշորեն շոյեց Պաալայի ձեռքը։ Նրանք իրար նայեցին։
— Ընդունում եմ, որ իրավունք չունեմ հանդես գալու քեզ
եդոպրողի դերում։ Չեէլ... Այո, թ "ւյլ էոուր, ի վերջո, ((դու»*ով
ի ր ։ ։ սել ք ե ղ հետ։ ՈտնդրՈւմ եմ, թսք֊Ո աոլր։
— Ինչ խոսք։ Ուր որ է, ես ինքս Լի սկսելու, բա յց վախենում
Լի, որ դրանից կխոցվես նորից, որովհետև այսօր փքված ես ման
դալիս հնդկահավի պես' ինչպես կասեր մեո սէղտիէնի երեխան։
— Հարաղասրս^— ասաց Լոպեսր։ — 1]իրԼլիս։
Պաոլլան կասկածանքով նայեց նրան։
— Կասկածանքից քնքշությանն անցնելը շոյ։ո հեշտ է, լ։ն*
քրոմենր մի ճակսւէոադրական քա յլ։ Ես դա շա։ո անգամ եմ նկա­
տեր Բայը ճոճանակը նորից սկսում է տատանվել, Ջամայկա
Ջոն և գոլ հիմա առաջվանից ավելի շատ ես սկսում կասկածել,
որովհետև քեզ ինձ հետ մ տերմացած ես զգում։ Բայց դրանք
20 — Վիճակախաղ
զ ա ր պատրանքներ են, ես այդ ամենից շատ հեռու /»ւ/ւ
թէան չափ հեռու։
'— ինձանից հեռու չես։
— Մարմնականը խաբուսիկ էթ ^իր^էիՂ է»
նստած ես կողքիս և բոլորովին այլ բան*,* Չափերի մետրական
սիստեմը բոլորովին անօգնական է այս պարագայուլմ։ Pш յg մի
պահ առաջ** Այո, լավ կլինի, եթե քեզ ասեմ^ ինչքան էլ որ տար^
օրինակ է, բայց հենց նոր, ազնիվ ու անկեղծ ապրումներ ո ւն ե ֊
ցա*** ք*նշոլ ես այդպես զարմացած նայում։ Միգուցե ուզում ես
ասել, Որ ընդամենը այս երկու օրում հասցրել ես ինձ ավելի լավ
ճանաչել, քան ես^ քսանհինգ տարվա ընթացքս լմ։ Ես միայն
հիմա հասկացա, Ո ր դու հիանալի տղա ես, բայց շաս։ ավելի ա ղ ֊
նիվ, քան ես պատ,կեբացն ում էի։
— Ւնչպես թե ավելի ազնիվ։
—- Այսպես ասած^ ավելի անկեղծ։ Ւսկ հիմա խոստովանիր,
որ առայժմ սովորական կատակերգություն էիր խաղում։ նավ ես
նստում, ուսումնասիրում ես իրադրությունն ոլ հարմար թ ե կ ն ա ֊
ծու ես ջոկում*** Ւնչպես վեպերում, թեև Ռաոլչը ծաղրում է ինձ
այսօրինակ մտքերի համար։ Դու հենց այդպես էլ վարվեցիր և
եթե նավի վրա այս մեկի փոխարեն հինգ կամ վեց Պաուլաներ
լինեին ^նլաոլդիային լենք հաշվում, որովհետև նա քո թայը չէ և
խնդրում եմ վիրավորված տեսք մի ընդունիր^, ապա ես հիմա
սենյոր պրոֆեսորի հետ սառը գարեջուր խմելու պատվին լէի
արժանանա։
— Պաոլլա, այն ամենը, ինչի մասին դու խոսում ես, ես ճ ա կ ա ֊
աագիր եմ անվանում։ նույն կերպ, դու էլ կարող էիր նավի վրա
հանդիպել մի նախիր տղամարդկանցս ինձ թողնելով միայն հեռ^
վից քեզնով հիանալու վայելքը։
— Ջ^մա յկա Ջոն, ամեն անդամ ((ճակատագիրս։ բառը լսե^
լիս ատամի փոշին հանելու ցանկություն է առաջանում մեջս։
նկատեցինք, որ «Չամայկա Զոննս։ այլևս գեղեցիկ չի հնչում
դու^ի անցնելուց հետո։ Ւմ կարծիքով ծովահեններն առավել
հանդիսավոր ^վերաբերմունք են պահանջում։ Իսկ եթե քեզ Կար^
լոսով դիմեմ, ապա անմիջապես միտքս կընկնի մորաքույր նա/?֊
մեն Ռողայի շնիկը*,* Չեղավ, սա արդեն անտանելի սնոբիզմ էր։
Ւ վերջո, մի բան կհորինենք, բա յց առայժմ դու կմնաս որպես իմ
ամենասիրած ծովահենը։ Ոչ, գնալու միտք չունեմ։

30 6
 — Քեզ վ բան ասաց , — զարմացած քրթմնջաց Լոպեսը։
— 7օտ >'6ԱՃ> րոօո շհ6ր1^ Նրանց մեջ պարզ երևում են ս տ ո ֊
րին միջանցքը, մի դուռ, որի վրա գրված է համար աոաջին է
Տեոնո^ւմ ես, թե ինչ լավ է իմ մեջ տպավորվել նավախցիդ հա^
մարը։
— Պաուլա, աստծո սիրուն։
— Մի ծխախոտ էլ տուր։ Եվ մի կարծիր, թե շատ բան ես
շահել, եթե ես հակված եմ ենթադրելու, որ դու իմ պաակերաց^
րածից ավելի ազնիվ ես։ Պարզապես ես սկսեցի քեզ հարգել,
ինչը աննախադեպ երևույթ է իմ կենսագրության մեջ։ Դու հի։ս^
նալի տղա ես և թող երկինքն ինձ պատմի, թե քեզանից բացի
երբևէ որևէ մեկին ասել եմ նման մի բան։ Ընդհանրապես, ես
տղամարդկանց նայում եմ տերատոլոզիայի^ տեսանկյունից։
Աէքենաչն կարեկցանքի արժանի լինելով հանդերձ, նրանք ինձ
անհրաժեշտ են ընդամենը որպես հիգիենիկ անձեռոցիկներ և
^1,ոյլղէս դեղահարեր։
Նարծես թե իր բառերի ներգործությունը մեղմելու նպաաա»
կուէ, նա հեգնական քմծիծաղով էր խոսում։
— Կարծում եմ, որ դու սխալվոսք ես, — խոժոռված ասաց Լ ո ֊
պեսը ։ — Ես ոչ մի հիանալի տղա էլ չեմ, ինչպես գոլ ես ասոլմ,
բա յց կանանց հետ համերգային ծրագրաթղթի պես վարվելու
սովորություն չունեմ ամենևին։
— ^ք^մայկա Ջոն, ծրագրաթոլղթ եմ, որ կամ։
—
— Պատ կերացրոմ ա յո։ Եվ աչքերդ, ի հեճուկս քո ընտիր
քրիստոնեական դաստիարակության, մատնում են, որ գոլ հ ա ֊
մոզ։Լած ես դրանում։ Ւ վերջո, իմ հարցում ոչ ոք չի սխալվում և
հավատա, որ դա 4!եծ առավելություն է։
— հնչո^ւ ես այդպես դառնացած։
— Իսկ դոլ ինչու ես ինձ հրավիրում։
— Ես քեզ ոչ մի տեղ էլ չեմ հրավիրում, — բորբոքված բ ռ ր ն կ ֊
վեց Լոպեսը։
— Հրավիրում ես, այո, այո, այո։

I Քո ա լքերը, սիրելիս ( ֆ ր ա ն ս *)։

2 Տերա տ սլոգիա f l e Г a t o I i g a ֊< « t ^ / . յ — հրեշարանութլուն, ուսմունք''
մա րդկա նց, կենդանիների և րույսերի մոտ հրեշահոր, ա յլանդա կ երևույթների
ծա գմա ն ն զա րգա ցմա ն մա սին։

807
 — Ոնք կպւէկեի մէսղերդ^—ր քնքշորեն ասաց Լոպեսը։ — Եվ
ընդհանրապես, մեձադոլյն սիրով կթշեի գրողի ծոցը։
— Դու շատ լավն ես , — վստահ տոնով ասաց Պաուլան։՛— Եր^
կոէսս էլ, ըստ էոլթչան, ււքանշելի տիպեր ենք։
Այլևս չդիմանալով, Լսպեսը քրքջ^Յ*
— Ւնձ դուր է գալիս քո խոսելաձևը , — ասաց նա ։ — Ւնձ
դուր է դալիս, որ դու այդքան քաջ ես։ Այո, քաջ ես, դու ամեն ինչ
անում ևս, որպե սղի մարդիկ քեզ սխալ հասկանան, իսկ դա վեր է
ամեն տեսակի քաջությունից։ Թեկուզ Ռաուլի հետ քո հարաբեր
րությոլնների հարցում ք Չևմ ուէչում պնդելն հավատում եմ խոս^
քիդ։ Ես դա առաջ էլ եմ ասել և հիմա էլ եմ ւսսում։ Դա այն է, ինչ
չեմ հասկանում, չնայքսձ*** Երեկ գիշեր ինձ թվաց»»*
Եվ նա Պաուլային պատմեց Ռաոլլի դեմքի արտահայտության
մասին, երբ նրանք ձ1երադ:սոնում էին իրենց արշավանքից, Լ
Պաուլտն լուռ, կուչ եկած լսում էր նրան, նայելով մատների
արանքում աճող մոխրասյանը։ Ուրիշ ընտրություն չկար' կամ
պետք էր լիովին անկեղծանալ նրա առաջ, կամ էլ լռել։ Ռաալը
շատ կխոցվեր դրանից, բայց խոսքն հիմա ոչ թե նրան էբ վերա^
բերվում, այլ իրհն^ Պաուլա յին։ Անկեղծանալ Ջամայկա Զոնի
առաջ^ կամ լռել։ Որոշեց անկեղծանալ։ քհրիշ ելք չկար, դա ան^
կեղծությունների առավոտ էր։

36

Դասատոլի և սպայի տհաճ ընդհարման լուոը կայծակի արա--

գոէթյամբ տարածվեց տիկնանց շրջապատում։ Էոպե**սը, չի
կարող պատահել, ախր, նա այնքան կիրթ, դաստիարակված
մարդու տպավորությէոն էր թողնում։ Եվ-իսկապես, նավի վրա
բավական ծանր մթնոլորտ էր ստեղծվել, և ճոպանների մոտ
նշանածի հետ ունեցած հաճելի զրույցից վերա դաոնա լով, նելլին
իրեն իրավունք վերապահեց հայտարարելու, որ' տղամարդիկ մի­
միայն ամեն ինչ փչացնելու համար են ստեղծված։ Աթիլիոն արի­
աբար փորձեց պաշտպանության տակ առնել էոպեսին, սակայն
տեղի տվեց գոնյա Պեպտյի և դոնյս, քհոսիտտյի վրդովված գրոհի
առաջ, իսկ սենյորա Տրեխոն էրոլյթից նույնիսկ կանաչԼց, և
օգտվելով համընդհանուր խառնաշփոթությանից, Նորան կար,ւ^
ղացավ ծլկել նավախուց, ուր էոլսիո^ ջանում էր մին­
չև վերջ կարդալ Ինդոնեզիայոլմ մի քարոզչի ծավալած դործոլ-
308
նեոլթյանը նվիրվաձ ինշ^որ մի հոդվածւ Նա հ^չացքը չբալէձրաց^
1*^3ք Նորան մոտենալով նրա բազկաթոռին^ մնար սպասման
մեջ կանղն տծ։ Հա մա կհրսյված տեւէք ընդունելով, ի վերջո, ( « ւ -
սիոն փակեր ամ4յւսղի^ը։
— Այնտեղ մի շատ տհաճ վիճաբանություն է եղել,*^ ասար
հորան։
— Ինձ ինյ։
— Սպան իջել է ներքև, իոկ սենյոր Լոպեսը կոպտել է նրան։
հա սպառնարել է, ո ։ քարերով կջարդի ապակիները, եթե
չհայտնեն, թե նավախելի վրա ինչ է կատարվում ։
—- Այստեղ նա դժվար թե քար գտնի , — ասաց Լուսիոն։
— Լոպեսն ասել է, որ երկաթի կտոր կշպրտի։
— Այդ դեպքում նրան որպես^ գժի կբանտարկեն։ Դա ինձ
բացարձակապես չի հետաքրքրում։
— Դե իհարկե։ Ինձ էլ չի հետաքրքրոլմ , — ասաց Նորան։
նորան սկսեց սանրվել, հայելու վրայից մերթընդմերթ հա^
յացքն հառելով Լուսիոյին։ Լուսիոն ամսագիրը նետեց անկող­
նու վրա։
— Արդեն կշտացել եմ։ Անիծվեր այն օրը, երբ այս վիճա կ ա ֊
խաղում շահեցի։ թախտավոր մարդիկ կան' Շեվրոլե են շահում,
Մար դե Ախոյում առանձնատուն։
— Այո, չես ասի թե հաճելի վիճակ է ստեղծվել,— ասաց Նո^
բան։
— Նարծում եմ, որ դու այդպես մտաձելոլ բավարար հիմքեր
է.էնես։
— Ես նկատի ունեմ նավախելն Ու դրա հետ կապված մնա­
ցած բաները։
— Իսկ ես նկատի ունեմ շատ ավելի կարևոր բաներ։
— Ավելի լավ է չվերադառնանք այդ թեմաներին։
— Իհարկե։ Լիովին համաձայն եմ քեզ հետ։ Այնքան հիմար
բաներ են, որ չարժե խոսել դրանց մասին։
՝— Չէի ասի, թե շատ հիմար բաներ են, բա յց և այնպես,
լ^էէելի լավ է մի կողմ թողնենք։
— Թողնելը' թողնենք, այնուհանդերձ, հիմար բաներ են։
— Ոնց ուզում ես ,— ասաց Նորան։
— Եթե կա մի բան, որն ինձ իսկապես կատաղեցնում է, դա
վստահության բացակայությունն է մարդ ու կնոջ միջև։
— Դու շատ լավ գիտես, որ մենք դեռևս մարդ ու կին չենք։
309
 Ւսկ դոէ շատ լավ գիտես, որ ես շատ եմ ուզում, որ դառ^
նանք։ Ես սա քո քաղքենիական խիղճն հւ՝յնգստա քնելու համար
եմ ասում, որովհետև ինձ համար մենք վաղոլք մարգ ու կին ենք։
Եվ դու չես կարող դա ժխտել։
— Մի գռեհկացիր, — ասաց նորան ։ — Քո կարծիքով ես, ինչ
է, զգացմունքներ չոլնե^մ։
Չնշին բացառությամբ, բոլոր ուղևորները համաձայներին
դորձակցել դոն Գալոյի և դոկտոր Ռեստելլիի հետ, որպեսզի կա^
բոզանան հեռոլ վանել դոկտոր Ռեստելլիի արտահայտությամբ'
տագնապի ս և ֊մ ո լթ ամպերը, որ ծածկել են դարերի մեջ Պատա^
գոնիայի ծովափն հռշակած սքանչելի արևի երեսը։ Ս ենյորա ֊
ներից և դոն ^ ^ [ո յի ց առավոտվա ընդհարման լուրն առնելուն
պես, դոկտոր Ռեստելլին ընկավ խոր տխրության մեջ և սկսեց
փնտրել Լոպեսին։ Տեսնելով Լոպեսին բարում Պաոլլայի հետ
զրուցելիս, դոկտոր Ռեստելլին լիմոնի ըմպելիք պատվիրեց և
նրա հետ առանձնանալու հարմար պահ ակնկալելով, կանգնեց
վաճառասեղանի մոտ, սակայն զրույցն այնքան մտերմիկ էր, որ
նա մի քանի անգամ ստիպված եղավ բացակա տեսքով շրջվել
նրանց կողմը։ Իր մշտնջենական Օո1ո1հօօ1է~/ր ձեռքին, սենյորա
Տրեխոն մի քանի բաղմանջանակ հայացքներ նետեց նրա վրա,
սակայն դոկտոր Ռեստելլին չափազանց շատ էր հարգում իր
գործընկերոջը' նման ակնարկները լուրջ բանի տեղ դնելու Հա-
մար։ Երբ լողա ցած֊թ արմացա ծ տեսքով, Ստեյնբերգի նկարներ
րով նախշված վերնաշապիկն հագին երևաց Ռաոլլ Կոստան և
հանգիստ տեղ գրավելով Լոպեսի և Պաոլլայի կողքին, անկաշ^
կանդ, թեթևորեն միացավ նրանց զրույցին, միայն այդ ժամա^
նակ դոկտոր Ռեստելլին հազաց և իրեն թույլ տվեց մոտենալ
նրանց սեղանին։ Վշտահար ու տագնապած, նա խնդրեց, որ Լո^
պեսն իրեն խոստանա երկաթի կտորներ չնետել նավապետի
կամրջակին, սակայն, մինչ այդ զվարթ ու խաղաղասիրաբար
տրամադրված էոպեսն հանկարծակի լրջացավ ոլ հայտարարեց,
որ իր ուլտիմատումն ուժի մեջ է մնում, զի նա չի սիրում, երբ
մարդկանց ձեռ են առնոլմ։ Եվ քանի որ Չեստերֆիլդ ծխելով
Ռաոլլն ու Պաուլան լռության էին մատնվել, դոկտոր Ռեստելլին
դիմեց գեղագիտական թ^ոլյթի փաստարկների օգնությանը և
լոկ այդ պահին էոպեսն համաձայնեց ինքնագործունեության
համերգը դիտել, որպես սրբազան դաշնության ժամանակաշըր^
ջան, որը կտևի մինչև մյուս առավոտվա ժամը տասը։ նշելով,
310
Որ այդքան չնշին հ^րտի համար չարժեր այդպես զայրանալ, հա^
մհնայն դեպս, դէյկաոր Ռեստեչլին իրեն իսկական կաբալյերոյի
պես պահեր և մի բաժակ ևս լիմոնի ըմպելիք խմելուդ հեաո,
բաժանվեր նրանցից և գնաց փնտրելու դոն Գալոյին, որը տախ^
տակամածի վրա ինքնագործունեության համերգի նոր սասնա^
կիցներ էր հավաքագրում։
Սրտանց ծիծաղելուց հետո, ջրից դուրս ելած շան նման Լո^
պեսը ցնցեց գլուխը։
— Խեղճ Սև Կատու, հրաշալի տիպ էէ Պիտի նրան մայիսի
քսանհինգին տեսնեք, եոբ ամբիոն մագլցելով ճառ է արտասա^
նում։ Ձայնը կարծես փորից է ելնում, աչքերը թոնում են ճա^
կատին և միայն սպիտակուցներն են երևում, և մինչ աշակերտ^
ները ծիծաղից ճաքում են կամ էլ բաց աչքերով քնում, հազար
ինը հարյուր հիսուն թվականի խեղճ Արգենտինայից անհասա^
նելի տարածության վրա օդի մեջ մոմե արձանների նման թևա^
ծում են ազատագրական պատերազմ ի ճերմակ փողկապավոր
հերոսներն ու նրանց պանծալի սխրանքները։ Գիտեիք, թե աշա*
կերտներիցս մեկն ինձ ինչ ասաց մի օր* ((Սենյոր, եթե անցյալ
դարում բոլորն այդպես քաջ ու վեհանձն էին, ապա այսօրվա
այլանդակությունները որտեղինց ծնվեցին))։ Ասեմ ձեզ, որ ա շա ֊
կերտներիցս մի քանիսին բավականին ազատություն եմ պար^
դևեչ, այնպես որ այս հարցն իեձ մատուցանել են կաթոլիկական
քոլեջում^ ցերեկվա ժամը ուղիղ տասներկուսին։
— Դպրոցական տարիների հայրենասիրական ճառերը ես էլ
եմ հիշում , — ասաց քհաոլլը։ — Դրանք ամբողջ հոգով ատելուն
ես շատ շուտ վարժվեցի։ Խաչանշան դրոշներ, չխամրող հայրե­
նիք, անթառամ դափՀիներ, գվարդիան մեռնում է, բույց չի
հանձնվում*»» Ես ոնց որ թե մի քիչ խառնեցի իրար, բա յց ոչինչ։
Իսկ միգուցե այդ բառապաշարը յուրօրինակ սանձի կամ աչքա^
կալի դե^ր է կատարում։ Չէ^ որ որոշակի մտավոր զարգացման
մակարդակի հասած մարդու համար պարզ տեսանելի է այն հա»^
կասությունը, որն առկա է ույս փքուև ճառերի և դրանք ա րտ ա ֊
սանող անձանց միջև, և այս երևույթը կարող է ի լիք դարձնել
նրա բՈԼՈր պատրանքները։
— յուրաքանչյուր երիտասարդ պիտի հավատ ունենա,
— ասաց Պաուլան։ — Ես հիշում եմ հարգարժան ուսուցիչներիցս
մի քանիսին, որոնք երբ իրենց ճառերի մեջ կամ դասերի մամա»-
նակ արտասանում էին այդ բառերը, ես վեհ նպատակին նվիրա--
311
բԼրվելու, նահատակվելու, հայրենիքին անձնվիրաբար ծառա^
յեւու մտովի երդում էի տալիս։ 4^աղցր բառ է հայրենիքը, Ռաոլ^
լիտո։ Գոյություն չունի, բայը քաղըր է։
— Ոչ, գոյություն ունի, բայը այնքան էլ քաղցր չէ ,— աստը
Լոպեսը։
_ նա չկա, բ ^ յք մենք ստհղծոս! ենք նրան, — ասաց (հաոլ->>
յրէ.— Հարկավոր չէ մնալ մաքուր ֆենոմենոլոգիայի հնացած
դիրքերում ։
Պաո դան հսքսկանոլմ էր, որ ղա այնքան էլ ճիշտ մոտեցում չէ,
բայց զրույցն արդեն գիտական երանգ էր ստացել և Լ/ւպեսը դե^
րադասեց համեստորեն լռել։ Լսելով նրանց, Լոպեսը մի անգամ
ևս շոշափելիորեն զգաց իր պակասությունը, որը բնութագրելու
համար նույնիսկ շատ թույլ էին ոչ կոմունիկաբելությունն ու ան^
հատականաթյոլն հասկացությունները։ Հետաքրքրոլթյուններորք և
հակումներով իրարից շատ տարբեր Պաոլլան և Ռաուլը, կես
խոսքից հասկանալով իրար, միևնույն շղթայի օղակների նման
շաղկապվել էին համ ազգա ցողՈէթյամ բ և համակեցությամբ
մի ավորված, մինչդեռ Լոպեսը քաշվել էր մի կողմ, որպես ղի*
՜տորգ նայելով տխրոլք^՝ամբ քմիաժամանակ ուրախ, որովհետև
հնարսրվորոլթյուն ուներ տեսնելու Պաոլլայի դեմքն լսելու նրա
ծիծաղը^, Ժամանակով և տարածությամբ ամրապնդված այս
միությունը^ երդման համար կտրված մատների արյունով թա*
թախված հավերժ միության նման ամրապնդված*** Ւսկ հիմա
նա պատրաստվում էր մուտք գործել Պաո։ չայի ժամանակի և
տարածության մեջ, ջանասիրաբար և քիչ առ քիչ ընկալելով ա
նրբությունները^ որոնց, ինչպես ինքն իրեն, ծանոթ էր Ռաալր
Պ աողայի ճաշակն ոլ նրա յուրաքանչյուր շարժուձևի, հազուսսւի,
յուրաքանչյուր կատաղության բռնկման ճշգրիտ իմաստը, նրա
դատողությունների սիստեմը, կամ, ավելի ճիշտ, նրա բնութա*
գրումների և զգացմունքների- նրա տխրության և հույսերի խաՈ’*'
նաշփոթոլթյունը։ «Ոայց նա իմը կլինի և ամեն ինչ արդեն ուրիշ
րնթացք կստանա, — շոլրթերը սեղմելով մտածում էր Լոպեսը։*^
Պաոլլան կվերածնվի, իսկ հիմա ինքն ավելի շատ շդիտե Պաոլ*
լայի մասին, քա)ր նրա հեւր ծանոթ որևէ մեկը։ Ես***յլՀ Ւսկ զոլցե
իեքը Լոպեսը^. շատ է ուշացել և Ռաոլլն ու Պաոլլան հանկարծ
կնայեն իրար և այգ հայացքն իեչ^որ մի բան կխորհրդանշի,
ասենք թե Վագներյան համերգներից մեկը, մի երեկո Մար դել
312
Պլաւոայոլմ, Ուիլյամ Ֆոլկների վեպից մի հատված, այցելու^
թձ^ւն մորաքէէւյր Մաթիլդայինք խռովությրոն համալսարանում, մի
որևէ բան առանց Կարլոս Լոպեսի, մի ինչ-րր բան, որը պատահել
է այն պահին, երբ Կաբլոս Լոպեսը դասավանդում էբ չէ^րր^րդ «բյ^
դասաբանոլմ կամ երբ զբոսնում էր Ֆլորիդայում, եբբ սեր էր
վայելում Ռոզալիտայի հետ^ ի ն չ ֊ո բ մի բան կխոբհբդանշի, ավ^
տո^աղմուկի նման բացահայտորեն օտար ինչ^որ մի բան' ծբաբ^
ների նման, որոնց մեջ կտակ է պարունակվում, հեռավոր ու ան^
բմբռնելի մի բան, որն, այնուհանդերձ, դարձյալ Պաուլան է լի^
նելու, հենց այն Պաոլլան, որը երջանկություն է բերելու Լոպեսին Ա
քնելու է նրա թևերի մեջ սեղմված։ Բայց անցյալի նկատմամբ
իւանդն այս պտոադայոէմ, որը ներկայում ապրելուն խանդարող
պայմանականության և անճարակության խառնուրդ է թվտցել
նրան Պիրանդելլոյի և ՊրՈւստի գործերում, հիմա պիտի Արդի
նման ներսից ուտի խնձորը։ Նրա ձեռքերը^ կճանաչեն Պաուլայի
մարմնի բԱԼոր թրթիռները, կչԱ*նքը կխաբի նրան Պաոլլայի հետ
անցկացրած մեկ ժամվա, մեկ օրվա կամ մեկ ամսվա անիրական
երջանկության փշրանքներով, մինչև որ ներս կմտնի Ռաոլլը,
կամ էլ որևէ մեկ ո^ոիշը, մինչև որ կհայանվի ի ն չ֊ո ր մեկի ւ/ա յ֊
րը կամ եղբայրը, կամ նախկին դասընկերուհին, կամ որևէ գրր^
քամ երկտող, ծոցատետրում' հասցե կհայտնաբերի, իսկ է[ ավե^
լի վատթարը' Պաոլլան պատահաբար իր անցյալին առնչվող
որևէ բառ, որևէ ւսկնարկ բաց կթողնի, որևէ շենքի կողքից անց­
նելիս, մի որևէ նկար, որևէ դեմք տեսնելիս։ Եթե մի օր, երբ նա
իսկապես կսիրահարվի Պաուլային, քանի որ նրան հիմա չի կա-
րելի սիրահարված համարել ^Հ(հիմա ես սիրահարված չ ե մ ,^
մտածում էր էոպեսը, — հիմա ես պարզապես ուզում եմ նրա հետ
պառկել, ապրել նրա հետ ևնրա կողքին լի ն ե բ ), ժամ անակը ցույց
կտա նրան իր իսկական կույր դեմքը, կազդարարի անցյալի ան­
հասանելի հեռավորության մասին, ուր ոչ ձեռքերը կա֊ր ողեն
հասնել և ոչ էլ բառերը, էյլր տնիմաստ է նավապետի կամրջա­
կին երկաթի կտորտանք նետելը, որովհետև ոչ կհասցնես և ոչ է։
վնաս կտաս, ո։ո յուրաքանչյոէր քայլդ օդեղեն պատի է դեմ առ­
նում և յուրաքանչյուր համբույր անտանելի ծաղրանքով է արտա-
քոլվում հայելու մեջ։ նույն սեղանի ,շուրջ նստած Ռաուլն ոլ Պա^
ալան կարծես թե հայելու մյուս կողմում էին գտնվում, և երբ
Լոպեսի ձայնը խառնվում էր նրանց ձայներին, թվամ էրէ թե ինչ-
որ աններդաշն ակսլթյոլն էր մտնում օղի մեջ պար եկող, միա-
313
 նալով ու բաժանվելով, իրար հետ թեթևորեն միահչուսվրղ ձայ^
ների ներդաշնակ համակարգի մեջ։ Եթե նա կարողանար
իր տեղը փոխել Ռաոլ՚լի հետ, դառնալ Ռաուլը, առանը իր
ինբնոլթյոլնը կ ո ր ը ն Լ լ ո լ Ա հուսահատ ու կք1Լյր է*լ^ցքք^վ փշՐ^1
աներևույթ պատն ու թափանըել Պաուլայի անրյալի մեջ, եթե նա
կարողանար ընդգրկել անցյալը, իր գրկի մեջ սեղմելով, հավեր*
մորեն ու ընդմիշտ միանալով ու տիրելով դեռևս պատանի ու
անմեղսունակ Պասլլային և նրա հետ խաղալ իր կյ^^նքի առա^
ջին խաղերը և այդպիսով մերձենալ նրա ջահելությանը, ներկա*>
յին և այն միջավայրին, ուր չեն Լինի հայելիներ, Պաուլայի հետ
մտնել բար, սեղան նստել և որպես մտերիմի ողջագուրվել Ռաոլ^
լի հետ, զրք^ւցել այն ամենի մսային, ինչի շուրջ նրանք են զրու^
ցում, Ղոեսնել ինչ նրանք են տեսնում, թիկունքին ՂԳ^է ա նիմա ֊
նալի ապագան մի բոլորովին ուրիշ տարածության, բայը և, որ^
պեսզի մնաըյալ ամեն ինչը իրենց պատկաներ և որպեսզի հիմա
նրանց համակող ներկայի շունչը չվերածվեր դատարկության,
Պաուլայի երեկվա մեջ ծիլ տված ծիծաղաշարժ փուչիկիդ անց^
յալի մի օր, ուր Պաոլլան մի այւ աշխարհի է պատկանել և գալի*
քի մի օր, ուր նույնիսկ համատեղ կյանքը չի օգնի Լոպեսին հա*
վերժորեն ու հավաստիորեն իրենը դարձնելու, իր մոտ պահելու
Պաոլլայինք

Այո, այդ ամենը հրաշալի էր, — ձեռքը Լոպեսի ուսին դնե*

լով ասաց Պաոլլան։ — Ահ, ^ամայկա Զոնը սթափվում է, նրա
աստեղային մարմինը թափառում էր ինչ*որ հեռավոր տ ա րա ֊
ծությոլնն երում ։
— Իսկ այդ ո^ւմ էիք վալսունգո անվանում,— հ^բցրեց Լ ո ֊
պեսը։
— Գիզեքինգին։ Չգիտեմ, թե ինչու էինք նրան այդպես ա ն ֊
վանում, նրա մահը Ռաուլին մեծ վիշտ պատճաոեց։ Մենք հ ա ֊
ճախ էինք գնում նրա համերգներին, հատկապես Բեթհովեն
սքանչելի էր կա՛տարում։
— Աչ", մի անգամ ես էլ եմ նրան լսել , — ասաց Լոպեսը
(բա յց դա այն չէր, բոլորովին էլ այն չէր։ Ամեն մեկն իր կ ո ղ ֊
մում, հա յելին,..)'։ Վրդովված ցնցեց գլուխն ու ծխախոտ խնդրեց
Պաուլայից։ Պաոզան թեքվեց նրա կողմը, բա յց ոչ այնքան, ո ր ֊
պեսզի անվայելուչ կասկածներ հարուցեր անընդհատ իրենց
կողմը շրջվող սենյոր Տրեխոյի մեջ, և ժպտաց։
314
 — Ինչ հեռու էիր մեզանից, ինչ հեռու էիրէ Տխրո^ւմ եսֆ
ձանձրանո^ւմ ես։
— ՀիմարՈէթյհւններ ես դուրս տ ա լի ս ,^ ասաց Լ ո պ ե ս ր ։^
Ռաոլլ, դուք չե^ք դտնոլմք որ Պաուլան անուղղելի հիմար էլ

37

— Չգիտեմ, ջերմություն չունի, բ ^ յ ց աեսքը ինձ դոլր չի գա^

լիս ,— նայելով Պերսիոյի հետ թռնոցի խաղացող Խորխեին^
ասաց Կլաուղիան։ — Երր Խորխեն հրաժարվում է անուշեղենի
Լրկրորղ բաժնից, դա հաստատ նշան է այն բանի, որ Լեղան
փառակալած է։
Մեդրանոն նրա բառերի մեջ հանդիմանանքի երանգներ որ^
սաց։ Վրդովված թոթվեց ուսերը։
— Լավ կլիներ, եթե բժիշկ կանչեինք, բա յց եթե այսպես շա-
րունակվի*,* Ոչ, իսկապես որ վայրենություն է։ Լոպեսն անվի^
ճելիորեն իրավացի է, հարկավոր է, իսկապես, վերջ դնել այս
անհեթեթությանը։
Վ լ ինչի համար ենք զենքը նավախցերոլմ պահում, չեմ հաս*,
կանումճ, — մտածում էր նա, շատ լավ գիտակցելով, թե ինչու է
կիսահեգնական-կիսավշտա^ս/ծ տեսքով Ալաոպիան լռում։
— Հավանաբար դուք հաջողության չեք հասնի, — կարճ լռոլ^
թյունից հետո ասաց Կլաոպիան։ — Երկաթյա դուռը բռունցքի
հ:որվածով չես բացի։ Խորխեի համար պետք չէ անհանգստանալ,
երևի երեկվա տկարության հետևանքներն են։ Գնացեք^ բազկա^
թոռ բերեք ինձ համար, նստենք մի ստվերոտ անկյունում։
Նրանք նստեցին մի այնպիսի դիրքով։ "ր սենյորա Տրեխոյի
),րրանկատոլթյունր չխոցելով հանդերձ, հնարավորություն ո ւն ե ֊
գան կողմնակի ականջներից առանձնացած զրուցելու։ Երեկո*>
րսն ժամը չորսի սառնությունն արդեն ղգացնել էր տաջիս
քավերում, թեթև քամին բզզում էր լարերի մեջ, խառնշտում
խոնարհ Պերսիոյի հե.տ վազվզող Խորխեի մազերը։ Չնայած
էսշխոլյժ զրս^^յտին^ Կլաոլդիան գդում էր, որ Մեդրանոն դա ր ձ֊
յո/լ իո սևեռուն մտքերի հետ է և նույնիսկ Պրեսուտտիի և Ֆ ե ֊
լիոլեի մարմնամարզական վարժանքները մեկնաբանելով հ ա ն ֊
ղերձ, շարունակում է մտածել սպայի և բժշկի մասին։ Այդ առ­
նացի համառությունը շարժեց Կլաոպիայի ժպիտը։
— Տարօրինակ որ մինչև հիմա չենք խոսել խաղազօվկիա^,
81Տ
նոսյան սեր ոլղևոչքության մասին ^— ասար Նլաուդի^նք^ Նկա*^
տել եմ, որ ոչ մեկր ձայն չի հանում ճապոնիայի մասին։ Ն ո լյ֊
նիսկ Մսպելանի համեստ նեղուըի և հնարավոր կանգառների
մասին։
— Հեռավոր ապագայի գործ է , — ընկած տրամադրությանը
ժպտալով բարձրացնելու փորձ արեց Մեդրանոն։ — Շատ հե^
ոավոր^ ոմանց պատկերացումների և շատ անհավանական' մեզ
նմանների համար։
— " I ^ի բ ^ ն չի կանխագուշակում, որ չենք հասնելու
այնաեղ։
— Բացարձակապես ոչ մի բան։ Բայց սա մահվան պես մի
բան է՛* Բչ մի բան չի կանխագուշակում մեր մահը, բա յց և ա/քք֊
պես»* *
— ^յչաբանություններից , — ասաց ^քլաոլդիան, —
բացի հներից, այն էլ ոչ բոլորը։
Ֆհլիպեն և Աղվամազիկը տախտակամածի վրա հմտսէնում
էին մէսրմնամարզական վարժանքների մեջ նախապատրաստ^
վելով շշմեցուցիչ տպավորություն գործել ինքնագործունեության
համերգի հանդիսատեսների վրա։ նավապետի կամրջակը սովո­
րականի նման ամայի էր։ Սենյորա Տրեխոն դեղին ճաղերն ան-
գթոոեն խրելով բրդյա թելի կծիկի մեջ, հարգալիր հրաժեշտ
տվեց և հեռացավ տախտակամածից։ Երկնքում թափաո։>ղ հէս-
յացքը Մեդրանոն մի պահ կենտրոնացրեց ի^Լ՜որ գիշաքոիչ թռչնի
կտուցի վրա։
— Կհասնենք թե չենք հասնի ճ ապոնիա, ամեն դեպքում չեմ
ափսոսա այս անիծյալ ((Մալքհոլմը)> նստելուս համար։ նրսէն եմ
պարտական ձեզ հանդիպելու, այս թռչունին, այս փրփրուն
ալիքները տեսնելու և նույնիսկ այն տհաճ րոպեների համար, որ
ես ապրեցի այստեղ և որոնք շատ ավելի օգտակար էին, քան ։սյն
ամենն, ինչ կարող էի ապրել նույն այդ պահերին, եթե քինեի
Բուհնոս Այրեսում։
— Հանդիպեցինք նաև դոն Գալոյին ու սենյորա Տրեխոյին,
մն ացյալ ոչ պակաս երևելի ուղևորներին նույնպես։
— Ես լուրջ եմ խոսում, Կլաոլդիա։ նավն ինձ երջանկոէթյուն
չպարգևեց և դրանում ոչ մի արտառոց բան չկա' ծրագրերիս մեջ
այդպիսի կետ չէր նախատեսված։ ճամփորդությունը շունչ քա­
շելու պես մի բան է' ինչպես մի գ իրք կարդալ վերջացնելուց հե­
տո սկսես մյուսի էջերը թերթատել։ Ւնչ-որ մի չեզոք գոտի, ուր
316
մենք ձգտում ենք հնարավորին չափ զարմ անել մեր վերքերը $
ածխածին, ճարպ ու բարոյական պաշարներ ենք կատակում
կյանքի հորձանուտի մեջ նորիք սուզվելու համար։ 9տէք ինձ հ ա ֊
մար ամեն ինչ թարս աոաքէէել*, ոարս եկ/:/վ, որ չեզոք զսաին
ք^ուենոս Այրեսոլմ անքկաքրածս վերջին օրերն էին։
— Գործերը կարգի գքելու համար ամեն աեղ էլ հարմար է , —
ասաց Ալաոլդիան։^ Երանի թե զգայի այն ամենն, ինչ երեկ
երեկոյան ասում էիք* ^^*յն, ինչը, դեռևս կարող է ձեզ հետ կա-,
տարվեչ... Իսկ ինձ ոչ այստեղի և ոչ էլ այ)։տեղի ապրԼլակԼքաչը
չի մտահոդամ: Գիտեմ, որ կիսաթմրած կյանք եմ վարում և ը ն ֊
ղամենը Խորխեի ստվերն եմ և պտույտ եմ դաչիս նրա չրէր:/րո^
լորը ք^^քի մատն երի վրա, ձեռք եմ, որը գիշերը բռնում է քնի մեջ
վախեցած Խորխեի թաթիկը։
— բայց միթե այղքանր քիչ է։
— 1^* ^նէւվից նայելու լինենք, կամ եթե գնա հա ֊
տենք միայն մայրական ինքնազոհողոլթյունր։ Սակայն խնդիրն
տյն է, որ ք ^ ց ի Խորխեի մայրը լինելուց ես նաև մի այլ բան էլ
եմ։ Զեդ արդեն ասել եմ, ոո սխալ եմ ղործել ամուսնանալով,
„ակայն առավել պպկաս սխալ չէ ծովափին արևի տակ երկար
մնալըք Սխաչվում են գեղեցկության կամ երջանկության առա^
տությունիցէ բ^յԸէ դե կարևորը արդյունքն է։ Այսպես թե ա յն ֊
պես իմ անցյալը լիքն է եղել գեղեցիկ բաներով և դրանք հ ա ֊
\.քսն գ^Ղ^քիկ նույնքան անհրամեշտ նոր բաների ղոհելր ես
մխիթ^^Ը^^թյ^^^ն չեմ համարում։ Եթե ինձ ընտրելու հնարտվո֊
րոլթյոլն ընձեռվեր^ Բրակ թե Պիէքասո, ես անշուշտ Բրակին
կրնտրեի քանշոլշա, այն կտավր, որի մասին հիմա մաածոլմ եմ),
('*^13 շատ կուզենայի անեն ալ նաև Պիկասոյի սքանչելի կտ ա վ֊
ներիը որևէ մեկը.,,
նա անուրախ ծիծաղեց ,ևՄեդրանոն ձեորը ղրեց նրա թեին։
•— Գոլք բոլոր հնարավորություններն ։ււնեք լինելսլ^^ավելին,
րան էքիայն Խորխեի մայրն է , — ասաց Մեդրանոն։ — է^նչո^^լ են
միայնակ մնացած կանայք կորցնում կյանքի հետաքրքրությու֊
նը, խոնարհվում ճակատագրի այւաջ։ Նրանք - վազում են, ո ր ֊
,,թ,սզի բռնեն մեր ձեռքը, իսկ մենք, աղամարդիկս, կարծում ենք,
թե նոտնք վարում են, որպեսզի ճանապարհ հարթեն մեզ հ ս յ֊
մար։ 1*նձ թվում է, որ դուք այն կանանցից չեք, որոնց համար
մայրությունը միակ և վերջին ։դարտականությունն է երկրի երե^
սին։ Վստահ եմ, որ դուք ի վիճակի եք իրականացնելու ձեր
Յէ7
լոր մտահղացյքւմներըէ կատարելու ձեր բոլոր ցանկությունները։
— Օհ, իմ ցա նկությունները,^ ասաց Կլաուդիան։ — Լավ
կլիներ չունենայի դրանք, կամ գոնե ղրանց մեծ մասը։ Միգոլ^
ցե այդ մամանակ*»»
— Այդ ժամանակ կշարունակեիք սիրել ձեր ամուսնուն' ի հա*>
շիվ ձեր զրկանքների։
— Չդիտեմ, սիրում եմ նրան թե ոչ ,— ասաց Կլաուդիան։—^
Երբեմն ինձ թվում է, որ երբեք էլ շեմ սիրել։ Բաժանումը շատ
հեշտ ու թեթև ստացվեց։ _Ինչպես ձերը Բեթինայի հետ, որին,
ինչքան հասկացա, չեք էլ սիրել։
— Իսկ ամոլսի**նդ։ Ոչ մի անգամ չփորձեիք հաշտվել։ Այդպես
էլ թողեց որ հեռանաք։
— Օհ, նա տարին երեք անգամ մեկնում էր մասնակցելս։
նյարդաբանների համաժողովներին, — անխռով ասաց Կլաու^
դիան։ — Դեռևս մինչ ամուսնալուծության ձևակերպումը, նա
արդեն Մոնթեվիդեոյում կապված էր մի կնոջ հետ։ Ինձ նա այդ
մասին ասաց հանգստացնելու համար, որովհետև ենթադրում էր,
որ ես տառապում եմ*** այսպես ասած^ մեղքի զգացումից։
Տեսան, թե ինչպես էր Ֆելիպեն աջ նավակողի սանդուղքով
վեր բարձրանում^ հանդիպեց Ռաուլին և երկուսով հեռացան ւ//ր֊
ջանցքով։ Տախտակամածում հայտնվեց Բերան և նստեց այն
բազկաթոռին, որի վրա քիչ առաջ մայրն էր նստած։ Նրանք ժըպ-
աացին Բեբայինէ Բերան էլ նրանց ժպտաց։ Խեղճ աղջիկը ինչպես
միշտ մենակ էր։
— Այստեղ շս։տ լավ է ,— ասաց Մեդրա նոնէ
— Օհյ այո , — ասաց Բերան։ — էլ չդիմանա արևի տակ։
Չնայած արևառվել սիրում եմ։
Այն է, Մեդրանոն պատրաստվում էր հարցնել, թե ինչու չի
լողանում, բ ^ յց հեռատեսորեն լռեց։ (Տ^Լավ է, հեռու մնանք գըլ*'
խացավանքից» , — մտածեց նա, ջղայնացած, որ ընդհատվեց
զրույցը Ելտոլդիայի հետ։ Կլաուդիան ինշ^որ բան հարցրեց ճ ա ֊
շարանում Խորխեի գտած ճարմանդի մասին։ Ծխավսոտ վառելով,
Մեդրանոն ավելի խոր թաղվեց բազկաթոռի մեջ։ Մեղքի զ գ ա ֊
ցում, բառեր, միայն բառեր։ Մեղքի զգացում։ Իբր թե Կլա ո ւ ֊
դիայի նման կինը կարող է*** Մեդրանոն նայեց նրան, Կ լտ ոլ֊
գիան ժպտաց։ Բերան աշխուժացավ և սրտապնդված բ ա զ կ ա ֊
թոռն առաջ բերեցի ի վերջո, մեծահասակների հետ լրջորեն
զրուցելու էԱռիթ է ներկայանում։ ((Ոչ, — մտածեց Մեդրանոն
318
նա չի կարող մեղքի զգաըում ունենալ։ Մեղավորը տղամարդն
որը կորցրել է այսպիսի կնոջ։ ^ա յց միղուըհ նա չի սիրել Կլա ոլ֊
ղիոյյին, ի^նչ իրավունք ունեմ նրան իմ տեսանկյունով դատելու։
Իսկ ես նրանով հիացած եմ, և ինչքան շատ է անկեղծանում ե
խոսում իր թուլությունների մասին, ի պատասխան, ավելի կ
ուժեղանում հիացմունքս։ Եվ, կարծում եմ, որ պատճառը ծ ո վ ա ֊
յին օդի ազդեցությունը չէ լոկ,^^))։ Եվ բավական էր, որպեսզի
մի պահ հիշեր (բ ^ յյց դա հիշռղության նման չէր, որովհետև
ծագում էր նախքան պատկերն ու բառը, կազմելով Մեդրանոյի
էության, նրա ապրելակերպի մի մասը^ իր բոլոր մտերիմ կ ա ֊
նանց^ ուժեղներին և թոպլերին, նրանց, ովքեր առաջնորդում են
և նրանց, ովքեր ետևից են քա յլում։ Եվ այս առումով ավելին,
քան բավարար էին Կլաուդիայով հիանալու: հիմքերը, ձեռք մ ե կ ֊
նԼչոլ նրան, կանխավ իմանալով, որ Սլաոլդիան կառաջնորղի
իրեն։ Իայց անորոշ էր ճանապարհի ուղղությունը, իր ներսամ և
դրսում, չորսբոլորն ամեն ինչ թրթռում էր ինչպես ծովը, արևը,
բորերի մեջ բզզացող քամին։ Առեղծվածային շլացում, հա նդիպ ֊
ման ճիչ։ տարտամ վստահս։թյուն։ Կարծես թե հետո ի ն չ֊ո ր
սարսափելի, սքանչելի և միաժամանակ անորոշ բան է հաջոր֊
դելու, վիթխարի թռիչք կամ անխախտ վճիռ։ Երաժշտության և
ծխա խոտի սովորական համ հիշեցնող այս խառնաշփոթ քաոսի
մեջ նա հանկարծ ի ն չ֊ո ր ձախողում նկատեց։ Մեդրանոն աչք
ղցևց նրա չափսերին, կարծես թե դա մի ահռելի վիհ էր, որը նա
էդիսքի հաղթահարեր։

— Պինդ բռնիր դաստակիցս, — կարգադրեց Աղվամազիկը։ —

Չե'\ւ զգում, որ եթե պոկվենք, տեղնուտեղը կփչենք շունչներս։
Նավասանդուղքի աստիճաններից մեկին նստած, Ռաուլն
ուշադիր հետևում էր նրանց վարժություններին։ «Կարգին մէոԼր֊
մացանյօ, — մտածում էր նա, հիացմունքով նայելով, թե ի ն չ֊
պիոի թեթևությամբ էր Աղվամազիկը վեր հանում Ֆելիպեին,
որը կիսաշրջան էր գործում օդի մեջ։ Հիանում էր նաև Աթիլի^ձի
հէժով և ճարպկությա անհեթեթ լողէսզգեստի մեջ պրկված
նրա մկանուտ մարմնով։ Զննելով Աթիլիռյի պեպենոտ ու շեկ
մազերով պատված թիկռւնքը, չէր համարձակվում նայել Ֆ ե լի ֊
պԼին, որը շրթունքները սեղմած (ռնց որ թե մի փռքր վ ա խ ե ֊
նամ էր) գլխիվայր տնկվել էր, իսկ Աղվամազիկը պահում էր
նրան^ լպրծուն տախտակամ ածի վրա հավա սար աձլշռոլթյոլնր
819
պաշտպտնԼլոլ համար ոտքերը լռած* ^Հոպ » — բղավեց
Աղվամազիկըք ընրք.օրինակելով Բոեդոյի կրկեսի ակրոբատներին,
և ծանր Հնչելով, Ֆեչի/ղեն կանգնեց ոտքի իր զուգընկերոջ ումով
հիացած։
— ^արհորն այն է, որ չլարվես , — իարհոլրդ
տվեց Աղվամաղիկը։ — ^եպ ինչքան ' թույլ պահես, այնքան հա­
ջող կստացվի վարմությունրէ Իսկ հիմա եկ բուրգը փորձենք,
ոէշաղիր եղիր, կսկսենք^ հենց որ ասեմ ((հոպ^)։ «Հոպ »։ Չեղավ,
այ տղա, ղոլ այդպես ձեռքդ դուրս կգցես։ Ախր, ք^Ղ հազար
անդամ բացատրեցի։ Թե Ռոլսիտոն այստեղ կլիներ, նոր կտես­
նեիր ոնց է պետք անել այս վարժությունը։
— ել Ւ^ւ հնարավո^ր է միանգամ ից այդքան բան
սովորել, — նեղացած ասաց Ֆելիպեն։
— Դե լավ, լավ, բան չեմ ասում, միայն թե շատ մի լարվիր։
Այդ ես պիտի ուժ տամ $ իսկ դու պիտի քեզ թույլ պահես և
շրջադարձ шնեu^ Ոտքդ էլ մ ի քիչ զգույշ կդնես ծոծրակիս, տես,
կաշիս լրիվ պլոկվել էւ
Նրանք փորձեցին բուրդը, ավստրալիական կրկնակի մկրատն
ինչ^որ լավ չէր ստացվում, բա յց դրա փոխարեն, փայլուն կա*^
տարեցին համակցված շրջադարձը^ արժանանալով արդեն
ձանձրանալ սկսող !հաո։լի բուռն ծափահարությանը։ Աղվամա-
զիկը համեստորեն ժպտաց, իսկ Ֆելիպհն ասաց, որ այսօրվա
համար բավական է։
— ճիշտ է, մանչոլկ ,— ասաց Աղվամաղիկը։ — Եթե չափն
անցնենք, հետո բոլոր մկանները կսկսեն նվվալ։ — Մի*մի գա^
վաթ ղարեջոլր Լգցե^^նք։
— Ցէ։ հիմա չէ, հետո։ Գնամ ցնցուղի տակ մտնեմ, շատ եմ
քրտնել։
— Դա լավ է , — ասաց Աղվամաղիկը։ — Թրտինքը սպանում է
բացիչներին։ Իսկ ես գնամ «Թիլմես Երիստալ» խմելու։
«Զոէրմանալի է, սրանց համար բոլոր գարեջրերն էլ «Թիլմես
Կրիստալ» ե ն մ տ ա ծ ե ց Ռաոլլը, աղոտ հույս կապելով, թե
Ֆելիպեն ռիտտկցաբար հրաժարվեց հրավերից։ — Ինչ իմանաս,
գուցե մինչև հիմա նեղացած է »։ Աղվամաղիկր անցավ կողքից
ձայնելոէխ ««ներող եղիր, ջահել» և սոխի սուր, գրեթե տեսա նևլի
հոտ տարածելով հեռացավ։ Ոաոլլբ նստած մնաց, մինչև որ
Ֆելիպեն չբարձրացավ կարմիր֊կ անաչ զոլավոր սրբիչը գցելով
ուսին։
320
 _ Իսկական ատլետներ եք , — ասաց Ռաուլըր— Փայլելու եք
/էէյէքօր երեկոյան։
— Բահ, առանձնապես մի բան չէ։ Դեռես լավ չեմ զդումէ
էքչուխս երբեմն պտտվում է, բ ^ չ ց * դե դմվարը Աթիլիոյի վրա է։
Այ թե շոգ է, հա*
— Տնցսլղ կրնղունես և նորածինի պես կթարմանաս։
— Այդպես է։ Իսկ դուք ի'^նչ եք անելու այս երեկո։
— Դեռ շեմ որոշել։ Հարկավոր է խորհլպակցել Պաոլլայի
հետ, պետք է մի ինչ^որ շատ թե քիչ վվարճալի բան հորինել։
Ամեն ինչ վերջին պահին, հանպատրաստից անելու սովորո։-'
թյուն ունենք։ ճիշտ է, մի կարգին բան չի ստացվում, բա յց գհ,
ժողովուրդը չի նկատում։ Վրայիցդ ջուր է թա։իվում։
— Պարզ բան է, այսպիսի վարժություններից հետո^^» Դուք
իսկապե^ս չդիտեք, թե ինչ եք անելու։
Ռաոլլր ոտքի կանգնեց, և նրանք միասին ՛քայլեցին աջ
վակողի միջանցքով։ Իր սենյակին հասնելու համար Ֆելիպեին
հարկավոր էր մյոլս նավասանդուղքով բարձրանալ։ Այս ինքն,
ինչ սոսրբերություն, կարելի է օգտվել անցումից, րայց ե այն^
ւ։չես, ձախ նավասանդուղքով բարձրանալն ավելի տրամարա^’
նական էր։ Ասել է, թե կարելի է ենթադրել, որ այս ճանապարհն
ընտրելով նա Ռաուլի հետ խոսելու առիթ էր որոնում։ Այնքան էլ
վստահ չէր, բա յց և այնպես, կարելի է։ Եվ նեղացած չէ այլևս,
չնայած խուսափում է Ռաոլլի աչքերին նայելուց։ Սիսախավար
մ իջանցքով քայլելով ետևից, Ռաուլը նայում էր նրա ուսին դցած
վառ զոլավոր սրբիչի^։ մ տածելով ուժեղ քամու մասին, որը
I;բարձրացներ սրբիչը^ հին կառաԱլանների թիկնոցների փեշերի
Իմէսնէ Բոբիկ ոտքերը թաց հետքեր էին թողնում լինոլիումի վրա։
(Լ)քցոլմ ին հասնելով, Ֆելիպեն ձեռքը հենելով մ իջնորմին շուռ
եկավ։ Եվ անցյալ անդամւէա նման շփոթմունքի մեջ էր, չիմս ւ֊
Ն^լղ„վ ինչ ասեէք էնչպես ՜յսէէսե, Ռաոլլի հետ։
— Դե լավ, ես գնամ լողանալու։ Ի^նչ եք անելու։
— Էհ, ես էլ մի քիլ կննջեմ, եթե, իհարկե, Պա ուլան շխ ռ ըմ ֊
դ՚աւցնի։
— Ինչպես կարող է խռմփացնել այդքան երիտասարդ կինը։
Հտնկարծակի կարմրեց, գլխի ընկնելո։չ, րր անհարմար է
! էտոլի մոտ Պաոլշային հիշելը և, որ Ռաուլն հասկանում է դա
/• ոլարղապԼս խաղում Ֆելիպեի հոգու հետ։ Իհարկե, բ^թ^ր
Աէրդկանց նման, կանայք էլ կէսրող են խռմփացնել Ա քհաուլի
Վիճակսէխ$սղ 321
 նհրկայությամբ զարմանքն արաահայաելը նույնն էր, թե խոս^
տովանել, որ ոչ մի պատկերացում չունի քնած կանանց մասին,
անկողնում պառկած կանանց մասին^ ընդհանրապեսէ ք^^յք
Ռաուլի աչքերում հեգնանքի նշույլ անգամ չկար։
— Իհարկե խռմփացնում է ,— ասաց Ռաոլլը։ — Ոչ միշտ,
երբեմն, հատկապես ճաշից հետո։ Կարդալն անհնար է, երբ
կսղքիդ մեկը խռմփացնում է։
— ճիշտ է , — ասաց Ֆելիպեն։ — Եթե զրուցելու ցանկություն
ունեք, գնանք ինձ մոտ, ես մի վայրկյանով կմտնեմ ցնցոպի
տակ։ Սենյակում ոչ ոք չի լինի, ծերուկն ամբողջ օրը բարում
թերթ է կարդում։
— Գացած, — արտասանեց Ռաոլլը լեռներոլմ սովորած բ ա ֊
հիշելով այնտեղ անցկացրած մի քանի երջանիկ օրերը։ —
^-ույլ կաա**ս օգտվեմ քո թոլթունից, իմը նավախցում եմ թողեր
Եվ չնայած Ռաուլի նավախցի դուռը մի քա
այնուհանդերձ, Ֆելիպեն նրա խնդրանքի մեջ ոչ մի արտառոց
բաԼ չտեսավ և ընդունեց որպես շատ բնական, ոչ մի տագնապ
չհաբոլցող բան։
Ինչ ընտիր սպասավոր է, — ասաց Ֆելիպեն ։ — Երբևէ տ ե ֊
սած կ^^ք նրան նավախուց ելնել֊մ տ նելիս։ Ես, օրինակ, ե ր ֊
բեք չեմ տեսել, բա յց բավական է ոտքս դոլրս դնեէէ, մեկ էլ կահս^
նեմ, որ ամեն ինչ հավաքված է, կարգի է բերված, անկողինը
հարդարված»** Մի վայրկյան, հիմա թութոլնը կտամ։
^ԻԻիէՇ ^ի կ"Ղ^ նետեց և միացրեց օդափոխիչը։ Փնտրելով
թոլթունը, Ֆելիպեն միաժամանակ գովաբանում էր նավախցի
էլեկտրասարքավորումները, լոգասենյակը, որը նրա կարծիքով
պարզապես սքանչելի է, լուսավորությունը նույնպես, մի խ ոս»>
քով, ամեն ինչ շատ լավ է մտածված։ Կռացս/ծ, պահարանի
ներքևի դարակում փնտրում էր թոլթունը' թիկունքով դեպի
Ռաոլլը շրջված։ Գտնելով տոլփը, պարզեց Ռաուլին, բա յց Ռա^
ուլը կարծես թե չէր նկաէոում տոլփը։
— Զեզ ինչ եղավ,— ասաց Ֆելիպեն, շարունակելով ձեռքը
պարզած պահել։
— Ո ,]ինշ,- ասաց Ռաոլլը տոլփը չվերցնելով ։ — քեզ եմ ն ա ֊
յում։
— ԻԴձ։ Դե լավ է*,^
— Այսքան գեղեցիկ մարմին*** երևի շատ աղջիկներ ես նվա*
ճել։
322
 — Դե լավ է , — կրկեեը Ֆեչիպեն, չիմանալով ինչպեո
վարվել ձեռքի էոոլփի հետ։ Ռաոլլը վերցնելով աոլփը, բռնեց
Ֆելիպեի ձեռքից և ձգեց դեպի իրեն։ Ֆելիպեն կտրուկ պոկեը
ձեռքը, բա յց ետ չքաշվեց։ Թվո^մ էր, թե ավելի շատ շփոթված էք
քան վախեցած, և երբ Ռաոլլը մոտեցավ նրան^ աչքերը խ ոնա ր֊
հած մնաց տեղում կանգնած։ Ռաոլլը ձեռքը դրեց նրա ուսին և
թևի վրայով դանդաղ սահեցրեց ներքև։
— ես , — ասաց Ռաոլլը ։ — Դե լավ, գնա լսղացիրէ
■— Այս, ի հ ա ր կ ե ա ս ա ց Ֆելիպեն ։ — Ես հիմա^,^
— Դուռը բաց թող, որ կարողանանք խոսել։
9ա յց*** Այսինքն, ինձ համար մեկ է, բա յց ծերուկը կարող
է հանկարծ ներս մտնել^*^
— Եվ ի^նչ կմտածի քո կարծիքով։
— Չեմ էլ իմանում։
— Եթե չգիտես, ուրեմն քեզ համար միևնույն է։
— Դա չէ կարևորը, բ ա յց ...
— Ամաչո**ւմ ե ս։
— ԻԴչու պիտի ամաչեմ։
— Ինձ այդպես թվաց։ Թե վախենում ես ինչ կմտածի հայրդ,
կտ րող ենք դուռը ներսից կողպել։
Ֆեչիպեն չիմացավ ինչ ասել։ Անվճռականությամբ մոտենա*,
լոմ դռանը, բանալիով կողպեց։ Դանդաղորեն ծխամորճը լցնե^
չով, Ռաուլն սպասում էր։ Նա տեսնում էր, թե ինչպես է Ֆեչի^
պեն նայում պահարանին, մահճակալին, կարծես թե ժամանակ
շահելու և ինչ^որ բան վճռելու համար որևէ պատրվակ էր ր։րո*-
նում։ Պահարանից մի զույգ ճերմակ գուլպա հանեց, սպիտակեմ
ղեն և դրեց անկողնու վրա, ապա նորից վերցնելով, տարավ լ ո ֊
ղասենյակ և դրեց ցնցուղի կողքին^ նիկելապատ աթոռակի վրա։
Ծխամորճի կրակը բորբոքելով Ռաուլը շարունակում էր նայել
նրան։ յ^ոլրը բացելով Ֆելիպեն փորձեց տաքությունը։ Ապա,
քչեմքով դեպի Ռաուլը շրջված, արագ, մի շարժումով իջեցրեց
կիսաէէարտիքն ու կանգնեց ցնցուղի տակ, ջրի մեջ բնազդաբար
փրկություն որոնելով։ Սկսեց եռանդով օճառվել ու սուլել, առանց
դռան կողմը նայելու։ Դա մի կցկաուր սուլոց էր^ բերանը լցվող
ջրի շիթերի և արագացած ջնչառության հետևանքով։
—. Իսկապես, շատ գեղեցիկ մարմին ունես, — հայելու դեմ
տեղավորվելով ասաց Ռաոլլը ։ — Քո տարիքի տղաներից շատե*.
823
րը բանի պետք չեն, բ ^ յց դու*** ՝9եզ նման քանի^քանի տ ղա նե֊
րի եմ տեսել Pnւենnu Այրեսում։
— Ակումբո^ւմէ— հարցրեց Ֆելիպեն, որն ուրիշ բան մտա^
Տելու երևակայություն չունեցավ։ նա առաջվա նման դեմքով էր
կանգնած դեպի քՒաուլը, ամաչեյով թիկունքը դարձնել նրա
կողմը։ Ինչ^որ բան խուլ աղմկում էր նրա գլխի մեջ, ջրի շիթե^
րը խփվում էին ականջներին^ Լցվում ալքերն ու բերանը, ջրա--
մրրիկը նրան կամազուրկ էր դարձրել և ղրկել նույնիսկ խոսելու
ոլնակոէթյոէնիը։ Ջրի տակ շարունակում էր մեքենայաբար
օճառվել ե ջուրն արագորեն սրբում էր օճառի փրփուրները։ Իսկ
ինչ կպատահի, եթե հանկարծ Բերան ի մ ա ն ա ,Հ ա ն կ ա ր ծ նրա
հիշողության հեռավոր խորքերում տարտամ գծագրվեց Աչֆիե^
րին, որը կաոող էր հենց այնպես նստել և ծխելով նայել նրան,
ինչպես սերժանտներն են նայում տկլոր նորակոչիկներին, կամ
ինչպես Չարկաս փողոցի այն մի բմիշկը, որն ստիպում էր նրան
ձեռքերն առաջ պարզած ք^ձԺ լ փակ աչքերով։ Եվ նա եկավ այն
մտքին, որ Ալֆիերին (բա յց ոչ, ամենևին էլ ոլ Ալֆիերին) ձեռ
կառներ իր այս անճարակության համար և հանկա^րծակի բոր^
րոքվելով, կտրուկ անջա։ոեց ցնցուղն ու սկսեց կատաղությամբ
օճառել փորը, թևատ ակերն ու վիզը։ Նրա վրա այլևս բոլորովին
չէր ներգործում Ռաոզի հայացքը, ի վերջո, տղամարդկանց
միջև,»* Բ ^ յց նա խաբում էր ինքն իրեն և օճառվելով ջանում էր
որոշ շարժումներից խուսափել, հնարավորին չափ ուղիղ պաՀել
մարմինը, դեմքը Ռաուլին դարձրած, նա համա/լորեն օճառսքմ
էր թևերն ու կուրծքը, վիզն ու ականջները։ Ոտքը հենեքով կ ա ֊
նաշ հախճասալիկապատ ելուստին, նա մի թեթև առաջ թեքվեցի
սրունքներն օճառելու համար։ Նրան մամեր թվացին այս մի քա„
նի րոպեները։ Լողանալուց նա ոչ մի հաճույք չէր ստանում,
բայց ոչ մի կերպ չէր կարողանում դուրս գալ ջրից սրբվելու
համար։ Երբ, ի վերջո, ուղղվեց, աչքերին կպած մազերի ա րա ն֊
քից նկատեց Ռաուլին, որը չհամարձակվելով մտնել օճա ռա ֊
պատ լոգասենյակ, հ^ովից որբիչը պարզԼլ էր նրան։
— Հիմա պիտի որ լտվ զգաս, այնպես չէ՛**
_ Իհարկե։ Մարմնամարզությունից հետո լողանալը շատ
հաճելի է։
_ Այո, մանավանդ մարմնամարզության որոշ վա րժություն֊
ներիր հետո։ Դու ինձ ճիշտ չհասկացար, երբ ասացի, „ր գեղեցիկ
824
и արմին ունես։ Ես ուզում էի միալն իմանալ, թե քեզ զուր
կգա^ր, եթե այդ նույն բոէնր քեզ կին ասեր։
— Իհարկե, բոլորին էլ դուր կգար,-^ ասաց Ֆելիպեն, էյ:րքքր-
ինչ երկմտելով «բոլորինի}> վրա։
—~ Շատերի հե^ա ես պաոկել, թե միայն մեկի։
— Իսկ դո^^ւք,— կիսավարտիքն հագնելով հարրրե^ Ֆ ե լի ֊
պենէ
— Պատասխանիր, ամաչելու բան չկա։
— Ես դեռևս շատ եմ փոքր,— шишу Ֆելիպեն ։ — Ինչ միտք
ունի ձեր առաջ գլուխ Ոովելր։
— Այ. դա արդեն ինձ դար եկավ։ Ասել է, թե դեռևս . ոլ մի
կնոջ հես։ չես եղել։
— Ինչու ոչ մեկի։ Գաղտնի պոռնկատանը**» Իոյյը, իհարկե,
տարբեր բաներ են։
^ Ահ, ուրեմն եղե'*լ ես գաղտնի պոռնկատներում։ Իսկ ինձ
թվում էրք թե .արվարձաններում արդեն վերարել են։
— Մի երկուսը դեռ մնարել են , —- հայելու դեմ սանրվելով
шишу Ֆելիպեն ։ — Հինգերորդ կուրսեցի մի ընկեր ունեմ, )/ա
տարավ։ Անունն Օրդոնյես է։
— Եվ քեզ նե*^րս թողեցին։
— Իհարկե, թողեցին։ Օրդոնյեսի հետ էի, դե, նա անըաՀ,
թուղթ ուներ։ Երկու անդամ գնացել ենք։
^ Հը, դուրդ Լկա'*վ։
— Իհարկե։
Լոգասենյակի լույսն հանղցրեց և անցավ Ռաոզի կողքով, որը
ս*Լղից չշարժվեց։ Ռաուլր լսում էր, թԼ ինչպես նա բացեց դա^.
ք։ակր^ վերնաշապիկն ու հողաթափեոն էր՝ փնտրում։ Խոնավ
մթոլթյան մեջ մի քիշ էլ կանգնեց, մտածելով, թե հանուն ինչի*,*
ւ^այց այդպես մտածելն իմաստ չուներ։ Մտավ նավախուց ե
)/՚յտեց րազկաթոռին։ Ֆելիպեն արդեն հագել էր սպիտակ շալ-
վարը, բա յց /("Խ ^Ի ի Տ դեռևս մերկ էր։
— Եթե կանանց մասին խոսելը քեղ դուր չի գալիս, այդպես
Լք ասա և մենք կարճ կկապենք, — ասաց Ռաոլլը։ — Ինձ թվաց,
թե դու այն տարիքում ես, երբ պիտի որ նման բաները քեզ հ ե ֊
fit աքրքրեին։
— Իսկ ձեզ ո'^վ ասաց, որ ինձ չեն հետաքրքրոլմ։ Զարմանա».
/// մարդ եք, իմ ծանոթներից մեկին եք հիշեցնում***
— Որը նույնպես խոսում էր կանանց մա սիԴ։
ա
 —֊ Երբեմն։ Բայց նա էլ էր զարմանալի^^^ Լինում են, չէ՛*,
զարմանալի մարդիկ։ Չեմ ուզում ասել, թե դուք,,.
^ Ինձ համար մի անհանգստանա, գիտեմ, որ երբեմն կա*^
րող եմ րեզ տարօրինակ թվալ։ նշանակւււմ է քո այդ ծանոթը*,*
Մի քիչ պատմիր նրանից, իսկ առայժմ կարող ե ն ^ մի^մի
ծխամորճ փստացնել։ Իհարկե, եթե ուզում ես։
— Անշուշտ,— շորերի մեջ առավել վստահ զգալով իրեն,
ասաց Ֆելիպեն։ Նա կապույտ վերնաշապիկ հագավ, փեշերր
թողնելով շալվարի վրա և ձեռքն առավ ծխամորճը։ նստեց մյուս
բազկաթոռին, սպասելով, որ Ռաոզը վերադարձնի թութոլնի
տոլփը։ Նա այնպիսի զգացում ուներ, ոո խուսափել է ինշ^որ
վտանգից, կարծես թե իրադարձությունները կարող էին այլ ըն,.
թացք ստանալ։ Եվ միայն հիմա . հասկացավ, որ անընդհատ
կաշկանդված է քայլել, լարված սպասելով, որ Ռաուլը կվարվի
այլ կերպ, կխոսի այլ բան" մինչ այդ արածից և խոսածից տ ա ր ֊
բեր։ Նրա ծիծաղն եկավ և անճարակ շարժումներով Լցնելով
ծխամորճը, կարողացավ կպցնել միայն երկրորդ լուցկու հա տ ի֊
կով։ Սկսեց պատմել Ալֆիերիի արկածներից, թե ինչ ձեռներեց
ու ճարպիկ տիպ է, ինչպես է կարողացել ճանկը գցել ի ն չ֊ո ր մի
փաստաբանի կնոջ, բա յց, քանի որ Ռաուլը կանանցից էր խոսք
բացել, դրա համար էլ Ֆելիպեն շրջանցում էր որոշ փաստեր,
ինչպես օրինակի Վիանայի և 3)րեյլիխի պատմությունները։ Դե
լավ է, Ալֆիերիի էլ, Օրդոնյեսի էլ հերն անիծած։
— ^^19 համար պիտի շատ փող ունենաս։ Եանայք ս ի ֊
բում են, որ իրենց ռեստորաններ քարշ տաս, տաքսիներով
պտտացնես և հետո էլ վճարես կահավորված բնակարանների
համ ար...
— թե Բուենոս Այրեսում լինեինք, կկարողանայի քեզ համար
այդ գսրծը կազմակերպել։ Այ, երբ վերադառնանք, կտեսնես։
Խոստանում եմ։
•—- Երևի շքեղ բնակարան ունեք։
— Այո։ Երբ ուզենաս կարող ես օգտվել։
— Իսկապե^ս, — գրեթե երկյուղով հարցրեց Ֆելիպեն ։ — Այ
թե լավ կլիներ, կարելի կլիներ կին բերել համարյա թե առանց
ծախս անելու։ — Կարմրեց և սկսեց հ ա զ ա լ։^ Դե ինչ, մի հար^
մար օր կարող ենք միասին քեֆ սարքել։ Եթե իհարկե, դեմ շեք...
Ռաուլը վեր կացավ և մոտեցավ նրան։ Սկսեց շոյել նրա
826
թաց, գրեթե լպրծուն մազերը. Ազատվելու փորձ անեւով, Ֆել[,.
պեն ցնցեց գլուխր։
— Պետք չէ ,— ասաց նա ,— Կխառնեք մազերս, Հետ „ էլ, ծե.
րք^ւկը կարող է մտնել,փ,
— դուռը ք կարծեմ $ փակել ես։
— Այո, միևնույն է, թողեք։
Ֆելիպեի այտերը վառվում էին։ Փորձեց բազկաթոռից բարձ^
րանալ, բա յց ձեռքերը նուս ուսերին դնելով Ռաուլը չէր թո դնում։
Եվնորից սկսեց կամացուկ շոյել մազերը։
— /* նչ ես մտածում իմ մասին։ ճիշտն ասա^ չեմ նեղանա։
Ֆելիպեն դուրս պոկվեց Ռաոլլի ձեռքերից և ոտքի թռավ։
Ռաոլլը վար բերեց ձեռքերը, կարծես թե պատրաստվելով հար*,
ված ընդունելու։ ((Եթե հարվա ^ի, ուրեմն իմն քյւ)— հ^ոցրեց
մտածել Ռաոլլը։ Pш յg Ֆելիպեն երկու քայլ ետ նահանջեց գլուխն
օրորելով, որ իբր հասկացել է, թե ինչն ինչոց է։
— Հեռացեք , — խզված ձայնով բղավեց նա ։ — Դուք,,,
նույնն եք, բոլորդ էլ։
— Մ եԴ ք , —• հեգնական քմծիծաղ տէէեց Ռաոլլը։
— դ*^^ք* Ալֆիերին էլ, դուք էլ նույնն եք։
Ռաոլլը շարունակում էր ժպտար Ուսերը թոթվելով մի քայլ
արեց դեպի դուռը։
— տեղը նյարդայնանում ես, տղաս։ Ընկերն ընկերոջը
շոյում է^ ինչ վատ բան կա դրա մեջ։ Ենչ^տարբերոլթյոլն, ձեռքն
ես սեղմում, թե գլուխն ես շոյում։
— Տարբերություն,,, Լավ գիտեք, որ տարբերություն կա։
■— Ոչ, Ֆելիպե, ղու ինձ չես վստահում, որովհետև քեզ տար*֊
օրինակ է թվում, որ ես ուզում եմ մտերմանալ քեզ հետ։ Չես
վստահում և ստում ես։ Եվ, թե կուզես ճիշտն իմանալ, քեզ պա^
համ ես սովորական կնկա նման։
— Իսկ հիմա էլ սկսում եք ինձ վիրավորել, — զգուշորեն
ողին մոտ գնալով ասաց Ֆելիպեն ։ — Ե^.ս եմ ստում։
— Այո։ Եվ վատն այն է, որ անհաջող ես ստում, դե, դա
միանգամից չի ստացվում, այնպես որ դեռևս չես վարժվել։ Ես էլ
եմ իջել ներքև և հարցուփորձ անելով իմացել եմ մի [ի^իդիբ*
Ինչո'*ւ խաբեցիր, որ մնացել ես երկու լիպիդ^երից այն մեկի
մոտ, որն ավելի ջահել է։

Ո27
 Ֆելիպեն ձհռքը թափ ավեց, իբր թե^ ղա ինչ մի կարևոր
բան է։
— Շաա ու շատ բաներից ես կարող եմ չնեղանալ^— ցածրտ^
ձայն ասաց Ռաուլր։ — Կարող եմ ընդունել^ որ ինձ չես սիրում,
կամ, որ չես ուզում ինձ հետ մտերմանալ, կամ էլ, որ երևի վա^
խենոլմ ես^ միգուցե մյուսները ճիշտ չհասկանան^^. Միայն թե
մի ստիր, Ֆելիպե, նույնիսկ սրա նման հասարակ բանի պատ^
ճտ ռով։
— ^ատ բան կա դրա մեջ, — ասաց Ֆելիպեն է
Ակամա հմայվում էր Ռաոլլի ձայնով, իրեն հառած աչքերով,
որոնք կարծես այլ սպասելիքներ էին ակն կալում է — Պ ա րզա ֊

պես ձեզ վրա ջղայնացել էի, որ ինձ չէիք տարել հետներդ և

ուզում էի*** Կարճ Նյսած, ինքս ինձ վտանգի ենթարկելով իջա
ներքև, իսկ այնտեղ ինչ եղել, չի եղել իմ գործն է։ Դրա համար
էլ ձեզ ճիշտ չպատասխանեցի։
Նա թիկունքը կտրուկ դարձրեց դեպի Ռաուլն ու մոտեցավ
լուսանցույցին։ Ծխամորճ բռնած ձեռքը թույլ-թույլ կախվել էր։
Նա ձեռքը տարավ մազերին և կուչ եկավ։ Նրան թվաց, թե ուր
որ է Ռաուլն սկսելու է նրան հանդիմանել որևէ, ասենք Պաուլա֊
յին սիրահետելու, կամ թե նմանօրինակ մի բանի համար։ Տէր
ուզում նայել նրան, որովհետև Ռաալի աչքերը ցավ էին պատ*>
ճառում, ստիպում էին արտասվել, բերանքսիվայր նետվել ան^
կողնէէւն ու արտասվել չափազանց փոքրիկ ո, բոլորովին ան^
պաշտպան զգալով սևեռուն հայացքով այս մարդու առաջ։ Թի^
կոլնքով զգում էր' Ռաուլը կամացուկ մոտենում է և ուր որ է
նրա ձեռքերը ամուր կփաթաթվեն իրեն և տխրությունը փոխվեց
'վախի, իսկ հետո հաջորդեց այդ գրկախսքռնոլթյոլնը ճաշակելու,
սպասելու տարտամ ցանկությունը, երբ Ռաուլը ձեռք քջջելով
իր մեծամտությունից, կսկսի աղաչել, խնդրել, ծեծված շան հա^
յացքով նայելով իրեն, և պարտված, պարտված'^ չնայած գրկա^
խառնությանը։ Եվ հանկարծ նա զգաց, որ դերերը փոխվել են և
հիմա ինքն է կարգադրողը։ Ոլ կտրուկ շրջվեց, տեսնելով դեպի
իրեն պարզված Ռաոլլի ձեռքերը, քրքջաց նրա երեսին, Լացն ու
ծիծաղը իրար խառնած, խռպոտ ճղճղոցով հեկեկալով, հեգնանք
քի ծ ամածռությամբ դեմքն աղավաղած։
Ռաուլը դողդոդացող մատներով շոյեց նրա նւյաը, սպասե--
լո վ կհարվածի^ թե ոչ։ Տեսնելով վրա բերված բռունցքը, ^ ի
պահ անշարժացավ։ Ֆելիպեն երեսն առավ ձեռքերի մեջ, կծկվեց
828
և ըատկհը մի կողմ։ եվ գրեթե ճակատագրական մի բան կար
ղռան կողմը նետվելու, դուռը բացելու և շեմին կանգնելու նրա
շարժումների մեջ։ Չնայելով նրան, Ռաոլլն անցավ կողքից է Եվ
կրակոցի նման, դուռը Հր/^կաց նրա թիկունքին։

Գ ուցե հա նգիստ է հա րկավոր, գուցե կ ա ս |ո ւյտ կիթա ոա հարը

մ ի պ ա հ ց ա ծ կ ր ե ր ի ձ եւ ւ ք ր և ւ [ ա վ ա շ ո տ շ ր թ ո ւ ն ք ն ե ր ը կ ա ն շ ւ ս ր ժ ա -
նան ու կսեղմվեն, կդա տ ա րկվեն' մա հ նա կ ա լին նետ վա ծ, գա ր­
շ ե լ ի ո ր ե ն պ ա ր պ վ ա ծ ու հ մ ո թ վ ա ծ ձեոնոցի նմա ն: Եվ ա նտ ա րըե-
Ր Ո ւթ յա ն ո ւ ի ւո ն շա ն ք ի ա յ ս ժ ա մ ի ն (ի ս կ ի ա ն շ ա ն ք ը պ ա ր տ ո է թ յա ն
էվֆեմիգմն է, և երա ղը^ կ յա ն ք ի յա ր ա ք ա ն շ յո ւ ր պահը թա քցնող
ո ւն ա յն ո ւթ յա ն դ ի մ ա կ ) Պ ի կ ա ս ո յի քա մա հրա նքով ստ եղծա ծ կը-
տ ա վ ո ւ մ , ուր Ա պ ո լի ն ե ր ն է պ ա տ հ ե ն վ ա ծ , փ ո ք ր - ի ն չ ա ն տ ո պ ո մ ո ր -
ֆիկ կերպ ա րը ն ե ր կ ա յա ց ն ո ւմ է կ ա տ ա կ ե ր գ ո ւթ յա ն ն հենց ա յն
կրիտ իկա կա ն վիհա կում, երը ա մ են ինշ, նախ քա ն միա սնա կա ն
ա կորդով պ ա յթ ե լը , քար է կ տ ր ո ւմ ե , ո ր ի ց հ ետ ո վերա նում է
ա նտ ա ն ելի լա ր վ ա ծ ո ւթ յո ւն ը : ^ ա յց մենք մտ ա ծում ենք մեր դեմ
դասա վորվա ծ ա ււա րկա ների որոշա կի ա նվա նումների մասին^
կիթաո, երա ժիշտ , հա րա վ մեկնււղ նավը, վա նդա կի մեշ ըան-
տ ա րկված ճերմա կ մկների նման դեսուդեն վա գվգող տղամար­
դիկ ու կ ա ն ա յք : P ш ն u ш г կ n lթ յш ն ինշ ա նս պ ա ս ելի ա ստա ո կա­
րող է ծն վ ել վերշին կ ա ս կ ա ծ ի ց , որն ա վ ելի ն է, քա ն ա յն , ինշ
պ ա տ ա հ ո ւ մ է կ ա մ շի պ ա տ ա հ ո ւ մ կ յ ա ն ք ո ւ մ , ա յ ն , ի ն չ ը գ տ ն վ ո ւ ւ ք
Լ հենց ա յս կ ե տ ո ւմ , ուր, հ ն ա ր ա վ ո ր է, դ ա շ ն ո ւթ յա ն են հա սել
հ ա յ ա ց ք ն Ու ք ի մ ե ո ը , ո ւ ր ֆ ա ը ո լ լ ա ն պ ա տ ա ո-պ ա ա ա ո է ա նում
գ ա ո ա ն մ ո ր թ ի ն , ուր իր ա ս տ ե ղ ա յի ն ն վ ի ր ա ը ե ր ո ւ թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ
Պ ե ր ս ի ո յի մ ի կերպ նկա տ ա ծ երրորդ ձեոքը, վ տ ա ն գ ե լո վ իրեն
Լ ս ե ղ մ ո ւ մ լա ր ե ր ի ց ու պ ա տ յա ն ի ցդ գ ր կ վ ա ծ կ ի թ ա ո ն ո ւ մ ա ր մ ա ր ի
ն մ ա ն ա մ ո ւ ր տ ա ր ա ծ ո ւ թ յա ն մ ե շ ա ր ա ր ո ւ մ է մ ի ը ո լո ր ո վ ի ն ուրիշ
լս ե լի ք ի համար նա խ ա նշվա ծ ե ր ա ժ շ տ ո ւթ յո ւն : ^ ս ւյց - ա ն տ ի կ ի »
թ ա ո ն ը մ ը ո ն ե լ ը հ ե շ տ շ է , ճ ի շ տ ա յ ն պ ե ս , ի ն շ պ ե ս ո ր հ ե շ տ շէ ա ն ^
տ ի ն յո լթ ն ը մ ը ո ն ե լը , ը ա յց ա ն տ ի ն յո ւթ ի մասին ա րդեն գրում են
թ ե ր թ ե րո ւմ , խ ոս ո ւմ են գ ի տ ա ժ ո ղ ո վ ն ե ր ո ւմ , գիշերվա մեշ շսղշս^
ղո ւմ են ա նտ իուրա նն ու ա ն ա ի ս ի լի ցի ո ւմ ը , և դիտ որդին մտա ­
հ ա յե ց ս ղ ո ւթ յո ւն ի ց կ պ ր ե լո ւ հ ա մ ա ր ա ս տ ե ղ ա յի ն երրորդ ձեոքը
հ ա ն դ գ ն ո ր ե ն ց ո ւ ց ա դ ր ո ւ մ է ի ն ք ն ի ր ե ն : Հ ե շ տ ը տ ն շէ ն ա և տ ն տ ի »

829
|ւն թ ե ր ց տ ն ր ս թ յո ւն պ ա տ կ ե ր ա ց ն ե լը , ի ն շ -ո ր մ ի ա ն տ ի մ ր ջ յա ն ի ա ն -
ա ի գ ո յո ւթ յո ւն ր ն ո ւյն պ ե ս ' եր ր ո ր դ ձեո քը շա ոա չուն ապտակ է
ճ ա սցնում ա կնոցներին և դա սա կա րգումներին, դարա կներից
ն ե ր ք և է թ ա փ ո ւմ գ ր ք ե ր ը , ը ա ց ա ք ւա յտ ա մ է ն ա յե լա յի ն ա ր ւո ա ց ո -
լՈ 1 մ ն ե ր ի ի մ ա ս տ ը , ն ր ա ն ց ն ե ր դ ա շ ն ա կ ու ա դ ա վ ա ղ վ ա ձ ն ա յ տ ն ա -
թ յո ւն ը : Ա յդ ա նտ ի ես ն ու ա ն տ ի դ ա ն ա յս տ ե ղ են գտ նվում և
ո ւ ր ե մ ն , ի^*նչ ա ս ե լ է'^ մ ե ն ք , կ ա մ մ ե ր ը ա վ ա ր ա ր գ ո յ ո ւ թ յ ա ն ը , ա ր
տ ա դնա պ ը դարս չի գա լիս գերմա նա կա ն կա մ ֆրտ նսիա կտ ն
[ս դ ն ո ւ կ մ ե տ ա ֆ ի զ ի կ ա յ ի ս ա հ մ ա ն ն ե ր ի ց , և հ ի մ ա , ե ր ը ա ն տ ի ա ս ս ւ ^
դերի ստ վերն է ը նկ նո ւմ մ ա զմ զ ո տ մա շկի վրա , երբ ա նտ իսիրո
պ ոս թ կո ւմ ենք զգում սիրա տ ենչ գ ր կ ա խ ա ո ն ա թ յա ն մեշ և ա մ ե ­
ն և ի ն ո չ ա յ ն պ ա տ ն ա ւ ա ւ ] , որ ա ն պ ա յ մ ա ն պ ի տ ի բ ա ց ա ս ո ւ մ լ ի ն ի
տ իեզերա կա ն պ ա լի ն դր ո մ ը պիտի ա նտ իտ իեգերքը բա ­
ցա սո ւմ լի ն ի ), ա յլ, ը ն դ հ ա կ ա ո տ կ ը , մ ի հ շ մ ա ր տ ա թ յո ւն , որը եր­
րորդ ձեոքն է մ ա տ նա ն շել, հ շ մ ա ր տ ո ւթ յո ւն , որը մարդոլ ծնվե­
լո ւ ն է ս պ ա ս ո ւ մ , ո ւ ր ա խ ո ւ թ յ ա ն գ ի ^ կ ը նետ վ ելո ւ հա մ ա ր :
1ս ո տ Լ ր ի մեշ պ ա ո կ ա ծ , կ ա մ ա դ տ ո տ պ ա րկի մեշ խ ցկվա ծ,
կ ա մ ւդա րզա պ ես կ ա մ ա կ ո ր ծիուց վ ա յր ը ն կ ն ե լի ս , մի խ ո ս ք ո վ
որևէ մի կերպ , Պ երսիռն դեմ քը դա ր ձնո ւմ է տ ստ ղ ե րի ն և զ գո ւմ ,
Որ ա ն ո ր ո շ ա վ ա ր տ ը մոտ ենում է; Ա յ ս մա մին նա ո չն չո վ չ|ւ
տ ա ր բ եր վ ո ւմ ծ ա ղ ր ա ծ ո փ ց , որն ա լյո ւր ո տ երեսը հա նել է կրկեսի
վրա նի ա նցքի ց և ն ա յո լմ է երկնքի վրա բ ա ց վ ա ծ ա յդ պ ա տ ու­
հա նից դ ա ր ս : Ա ա դրա ծուն չգ ի տ ե , Պ երսիոն չգիտ ե, թե ա յդ ինչ
դ ե զ ի ն ք ա ր ե ր ե ն ց ա տ կ ո տ ո ւ մ ի ր չ ո վ ա ծ ա չ ք ե ր ի մե9> և վ ք ա ն ի ո ր
չգ ի տ ե , ուրեմն կա րոդ է սրտ ի ա նհուն թրթիսով զզա լ, թե ի ն չ
պ ա ր գ և է ի ր ե ն տ ր վ ա ծ ' ի ր խ ա չ վ ա ո ն ե ր ո վ ու կ ո ղ մ ն ա ց ո ւ յ ց ն ե ր ո վ
ա ն շտ ա պ պ ա տ վ ո ւմ է հ ա ր ա վ ա յի ն գիշերվա պ սպ դուն թ ա ղա նթ ը
և Պ ե ր ս ի ո յի ա կա նշները ք ի շ-ք ի չ ս կ ս ո ւմ էին ը ն կ ա լե լ հ ա ր թ ա վ ա յ­
րի ձ ա յ ն ե ր ը , ա ն ո ղ թ փ ե ր ի խ շ ր տ ո ց ը , ց ո ղ ե ր ի մ ե շ ս ո ղ ա ց ո ղ օ ձ ե ր ի
ա նվստ ահ տ ա րուբերումը, լո ւս նի ց ա ն կ ա ս ի ր ո ւթ յա մ բ գրգովա ծ
հա գա րի թ ե թ և դ ո ղ ը : Նա ա րդեն ա ո ն ո ւմ էր դ ա շ տ ի չ ո ր , ա ո ե դ ծ -
վ ա ծ ա յի ն հ ա ր ն ա տ յո ւն ի բ ո ւր մ ո ւն ք ը , խ ո ն ա վ բ ի բ ե ր ո վ շո շա փ ո ւմ
էր ա յս նոր ա շ խ ա ր հ ը , ո ր ն հ ա զ ի վ էր հ ա ն ա չ վ ո լ մ մ ա ր դ ո ւ կող­
մից և մերժում է նրա ն, ինչպ ես որ ա յդ նոր ա շխ ա րհի ձիերը,
ց ի կ լո ն ն ե ր ն ու հ ա ր թ ա վ ա յր ե ր ն են մերժում նրա ն; Զ գա ցմունք­
ները հ ե տ զ հ ե տ ե լք ո ւմ էին Պ ե ր ս ի ո յի ն ' նրա ն դուրս հ ա նե լո ւ և
հ ա ր թ ա վ ա յր ի խ ա վ ա ր ի մեշ նետ ելո ւ հ ա մ ա ր ' նա հ ի մ ա զրկվել է
տ ե ս ո ղ ո ւթ յո ւն ի ց, լս ո ղ ո ւթ յո ւն ի ց , հ n տ ш a n ւթ յn լն ի g , շո շա փ ելի -

330
ք ի ց , &ա բ ա ց ա կ ա է, չկա , նա ա զա տ վել է ն ա ն ա պ ա ր ն ն ե ր |ւց և
ծ ա ււի ն մ ա ն ո ւ ղ ղ վ ե լ ո վ , մ ի ա կ ո ւ ա հ ո ե լ ի ց|ւսվի մ եյ; է ս լ ա ր փ ա կ |ւ |
նոգնա կին, որը և լուծվող քա ոսն է, պ ն դ ա ց ա ծ ա պ ա կ ի ն , ա մե­
ր ի կ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ ո վ ' ն ա խ ն ա կ ա | լ գ ի շ ե ր ը : Ն ր ա ն ի՚ ^^^չ վ ն ա ս կ ա ­
րող ե ն պ ա տ ն ա ււե լ ս տ վ ե ր ն ե ր ի խ ո ր ն ր դ ա վ ո ր շ ք ե ր թ ը , նրա շո ւր շ-
ը ո լո ր ը վեր խ ո յա ց ո ղ ն ո ր ա ց վ ա ծ ու Տ ա ք ն ք վ ա ծ տ ի ե զ ե ր ք ը , օրա ­
պակաս երեխա ների սա ր ս ա փ ելի սերունդը, ը ր դ ա կ ա լա ծ ձիերն
Ու զ ր ա ն ա մ ո ր թ ն ե ր ը , ե դ շյո ւր ի նման ժանիքները ցց^ծ նովտ զ-
ները, փ լո ւզվ ո ղ ժ ա յո ե ր ն ու ա վա զնե՜րի ը լո ւր ն ե ր ը : Ա նշա րժ
ա թոո, մա րմինների և էոնների ն ե ղ ա փ ո խ ո ւթ յա ն ա նտ ա րբեր
վկա , լե ո ն ա թ և ա նգղի նման դ ա տ ա ր կ վ ա ծ ա չք, ա ս տ ղ ա բ ո ւյլե ր ի
և հ ա մ ա ս տ ե ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ն ա ն ա պ ա ր ն ի ն հ ա յա ց ք ն հա սա ծ հրեշ­
ների և հ ե ղ ե ղ ն ե ր ի վ ր ա , հ ո վ վ ե ր գ ա կ ա ն տ ե ս ա ր ա ն ն ե ր ի և հ ա վ ե ր ­
ժակա ն հրդեհների, հրա հեղուկ լա վ ա յի , սի ա լի մետ ա մորֆոզ­
ների, կ ե տ -մ ա յր ց ա մ տ ք ն ե ր ի , գեա ա կինների կղզիների ա ննկա տ
շա րժմա ն, ա վ ս տ ր ա լի ա կ ա ն ժ ա յո տ փ լո ւզ ո ւմ ն ե ր ի , Անդերի ա հե­
ղա շունչ ծննղի հ ա նդ ի սա տ ես ' մի վ ա յր կ յա ն ա ն գ ա մ դա դա ր ա ռ­
նելու հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւթ յո ւն չո ւն ե ն ա լո վ ա նվերշ ցնցումների մեշ եո
եկող հսղի վ ր ա , ը մ բ ո ն ե լո ւ , թե ինչ է զ գ ա մ ձա խ ձ ե ո ք ը ' երկրի
ա մենա կործա ն ս ա ո ց ա դ ա շ տ ա յի ն շր շ ա ՛՜ն է, թե ընդա մենը մի
չնչին կ ա կ ղ ա մ ո ր թ կ ե ն դ ա ն ի , որը տ ա ք ա ն կ յո ւն է ո ր ո ն ո ւմ ' սո­
ղ ո ս կ ե լո վ մ թ ո ւթ յա ն մեշ:
նթե հրա ժա րումը դժվա րին լի նե ր , ապա նսւ, հա վա նա բա ր,
կհրա ժա րվեր օսմոսի կ ա տ ա կ լի զ մ ն ե ր ի ց , որոնք նրան սուզում են
ա նտ ա ն ելի որ ե ն խ իտ զ ա ն գ վ ա ծ ի մեշ, բ ա յց նա հ ա մ ա ո ո ր ե ն մ ե ր ­
ժ ո ւմ է ա չքերը բ ա ց ե լ- փ ա կ ե լո ւ , ո տ ք ի ելն ե լո ւ և հ ա մ փ ա ընկնե­
լու, և վ ե ր ս տ ի ն իր մ ա ր մ ի ն ը , ճա նա պ ա րհը և հա զա ր ինը հա ր­
յո ւր հ ի ս ո ւն չգ ի տ ե մ թե որ թ վ ի գ ի շե րն հո րի ն ելո ւ հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ­
թ յա ն ը և օ գ ն ո ւթ յա ն ը ն ա և , որը տ ե ղ կհ ա ս ն եր փ ա ր ո ս ո վ և ճիչե­
րով և ն ա վ ա խ ելի ց ա յն կ ո ղ մ տ ա ր ա ծ վ ո ղ հ ե տ ք ե ր ո վ ' փ ոշու վրա
ղա շվա ծ: Ս եղմում է ա տ ա մ ն ե ր ը ^միգուցե ինչ-որ լե ռ ն ա շղ թ ա է
ծ ն վ ո ւ մ , բ ա զ ա լ տ ն է փ շ ր վ ո ւ մ Ոլ չ ո ր ա ց ա ծ կավը) և տ րվում է
գ լխ ա պ տ ո ւյտ ի ն , կա կղա մորթի ընթա ցքին, կա մ իր խորտ ա կվող
մ ա րմ ն ի մեշ լց վ ո ղ հեղեղին: Եվ պ ա ր տ ո ւթ յո ւն է տ ի ե զ ե ր ք ն հա­
մ ա յն , հօդս են ցնդ ո ւմ ժ ա յռ ե ր ը , ոտ ներ ը վեր տ ն կ ա ծ դետ ին են
տ ա պ ա լվ ա մ ա նա նուն գա զա նները, փ շուր-փ շուր են լի ն ո ւմ կ ո -
հիհուեները, մ ո ւտ ա ց ի ա յի և վ ա յն ա ս ո ւն ի մ ե շ իր ո չն չա ց ն ո ղ ու
գրզոող խ րա խ հա նքն է բորբոքել ա ն կ ա ր գ ո ւթ յա ն հիա ցմունքըւ

831 /
 պ ի տ ի մ ն ա ր ա յ ս տ մ ե ն ի ց £ ե տ ո ' մ ի կ ի ս ա ւ յւ ւ ս լ յ ս ր ն ի թ դաշ--
տ |ւ կ ե ն տ ր ո ն ո ւ մ , մի խ որա մա նկ պանդոկապան, մ ի խ ւլն ո ւկ ,
ն ա լա ծվ ա ծ գտ ուշո և ի շ խ ա ն ո ւթ յա ն դ լուխ ա ն^ա ձ մի դ ե ն ե ր ա |:
Հրեշա վոր օպ երա ցիա , որի նետ ևանքր ֆ ո ւտ բ ո լա յի ն ա ոա շնու-֊
թ յո ւն ս ե ր ի վ ի թ խ ա ր ի թ ի վ ն Էր , բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ի ի ն ք ն ա ս պ ա ն ո ւթ յո ւ­
նը, դ ա ռը սերը ա ն կ յո ւն ն ե ր ո ւմ և ց ա խ ա կ Լ ա ս ս ե ն ո ւ թ փ ո ւտ ն ե ր ո ւմ :
?ւա ըա թ օրվա գիշեր, փ ա ոքի ա ր դ յո ւն ք , մի^թե սա շէ i J ш r ш վ ш -
յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա ն : Ե վ ա ր դ յ ո ' * ք մ ե ն ք շ ե ն ք կ ր կ ն ո ւ մ չ լ ո ւ ծ վ ա ծ ք ա ո ս լւ
մ ե ր ա մ ե ն օ ր յա յո ւր ա ք ա ն չյո ւր ա ր ա ր քի մեշ; Եվ մի^թե ա նորոշ
ա պսա նի հեա ա ձ գւ]ա ծ . ն ե ր կ ա ^ա մա նա կներում մ ե ո ե լա պ ա շտ ո ւ-
թ յա ն , ա ն քո ւն գ ի շ ե ր ն ե ր ի , ւ]ի թ խ ա ր ի ք ա ն ա կ ո ւթ յա մ բ կ լա նվ ա ծ և
չմա ր ս վա ծ դդմին և երշիկին նա շորդոդ մղձա վա նշների նկա տ­
մա մբ նա մընդհա նուր գ ա յթ ա կ ղ ո ւթ յա ն ժա մա նա կներում մ ի '’ թ ե
մենք նակաա ա գրերի ն ա մ ա կ ե գ ո ւթ յո ւն ենք որոնւսմ և ցա նկա ­
ն ա մ ենք ա պրել ա գա տ հնդկա ցու և միա ժա մա նա կ' պ րոֆեսիո­
նալ մ ր ց ա ր շա վ ո ր դ ի կ յա ն ք ո վ : Երեսներս ա ստ ղերին դա րձրա ծ և
ն ե տ վ ա ծ ա ն ջ ր ա թ ա փ ա ն ց ու խ ո ւ լ դ ա շ տ ի մ ե ջ , մի**յ»ե մ ե ն ք չենք
հրա ժա րվում պատմական ժա մա նա կից, ո ւ ր ի շ ի շ ո ր չ ե ^ ՚ն ք հ ա գ ­
ն ո ւ մ և չե^^նք կ ր կ ն ո ւ մ դ ա տ ա ր կ հ ա ո ե ր ը , ո ր ո ն ք ո ղ ջ ո ւ յ ն ի հ ա մ ա ր
կ ա ո ւդ ի լյո յի վեր տ ն կ ա ծ ձեոքը վ ե ր ա ծ ո ւմ է ձ Լ ո ն ո ցն ե ր ի և նշա ­
ն ա կ ա լ ի տ ա ր ե թ վ ե ր ի տ ո ն ա կ ա տ ա ր ո ւ թ յ ա ն , և մ ի ^ ՚թ ե ա յ ս ա ն ծ ա ն ո թ
ի ր ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ի ց մ ե ն ք չենք ը ն տ ր ո ւմ ներհա կ ա ր վ ա կ ա ն ը , ա ն -
տ իոգոլ և ա ն տ ի ա ր գ ե ն ա ի ն ո ւթ յա ն ս ւն տ ի ն յո լթ ը , վ նոա կս ւնռրեն
հ ր ա ժ ա ր վ ե լ ո վ ւէեր ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ա կ ա ա ա գ ի ր ն ու մ ր ց ա վ ա զ ք ը ա ր -
ժ ա ն ա վ ա յե լ դ ի մ ա վ ո ր ելո ւց, մրցա վա զք, ուր և հա ղթողներ կան
և պարտվող11քեր: Ոչ մ ա ն ի ա կ ա ն ե ն ք և ո չ է լ , ա ս ա վ ե լ և ս , կ ե ն ս ո ւ ­
րախ գ ե դ ո ն ի ս տ ն ե ր , և մ ի '’ թ ե ե ր կ ր ի վ ր ա մ ե ն ք չենք ն ե ր կ ա յա ց ­
նում գա լիքի ս պ ե կ տ ո ր ը , հ ա մ փ ե զ ր ի ն թա քնված նրա չա րա խ ինդ
թ ր թ ուր ը , հո գո ւ և մ ա ր մ ն ի ա ն տ ի ժ ա մ ա ն ա կ ը , է ժ ա ն հ ե շ տ ո ւթ յո ւ­
նը և « ք ի թ դ մ ի խ ո թ ի ր քեզ չվերա բերող գործի մեջ»— եթե ա յղ
գ ո ր ծ ը քո կ յ ա ն ք ի ն փ ա ո ն չ վ ո ւ մ : Ոչ մ ի հ ա կ ա տ ա գ ի ր չ ո պ և ն տ լ ն է
մ ե ր հ ա կ ա տ ա գ ի ր ը , և մ ի ^ ՚թ ե մ ե ն ք չ ե ն ք թ ք ո ւ մ բ ո լ ո ր հ ո ո ո մ բ ա _
սերի, բո լո ր փ ի |ի ս ո փ ա յա կ ա ն Էսսեների, հււչա կա վհր ա ոա ջնու-
թ յո ւն ն ե ր ի , յո ւր ա ք ա ն չյո ւր կ ե ն ս ա կ ա ն ա ն տ ի ն յո ւթ ի վ ր ա , որ հ ա ս -
է^ըված են macralne’ - | ւ ց հ յո ւ ս վ ա ծ կ ա պ ե ր տ ի , ֆ լո ր ա լխ ա ղ ե ր ի ն ,

1 Հյուսա ծո ք ո պ , առասան ^ ֆ ր ա ն ս ,)։

^ Բանաստեղծական մր^ա խ ա զերյ որոնք տ արածված էեն Պ^րովանսոսէ
1Տ — 14 էքարերում։

132
կ ո կ ա ր դ ն ե ր յւ և pIuեГlՈU Ա յր հ ս ի , Ռ ո ս ա ր ի ո փ կ ա մ Տ ո ւ կ ո ւմա նո](|ւ
որնԼ մի թ ա ղ ա մ ա ս ի ա շիւա րՏիկ և մ ա ր զ ա կ ա ն ա կ ո ւմ բ ն ե ր ի մա­
կա րդա կին:

38

Ընդհանրապես ֆլորալ խաղերը միշտ էլ մեծ հաճույը էին

պաաճառում Մեդրանոյին, ոոն այդ դեպքերում հանդես էր գա^
լիս հեգնական դիտորդի դերում։ Այս մասին էր մտածում տախ^
տակամած իջնելու պահին, երբ արդեն ճանապարհել էր Կլաոլ^
դեային և Խորխեին, որը ճաշիդ հետո քնել ցանկացավ^ հակա^
ռակ իր սովորության։ Լավ մ տածելու դեպքում ավելի խելքին
մոտիկ կլիներ, եթե դոկտոր Ռեստելլին ֆէոր^Լ խաղեր կազմա^
կերպեր և այն շատ ավելի ուսանելի ու վսեմ բան կլիներ^ ինք*-
նս։ գործունեության համերգի համեմատությամբ և, թ^ՅՒ
ոմանց հնարավորություն կտար գործողության մեջ դնելու իրենց
սրամտության թունավոր նետերը»։ է^այց նավերի վրա ընղուն^
ված չէ ֆլորալ խաղեր անցկացնելը » — մտածեց նա ձգվելով
ճոճանակի մեջ ու ծխախոտն անշտապ հանելով։ Նա դիտավոր*^
յալ ձգում էր այն պահը, երբ կկարողանա, վերանալով շրջա ֊
պատից, էի^Վին ^ովել Կլաուդիայի կերպարի հմայքին, ամե^
նայն մանրամասնությամբ վերականգնելով նրա դիմագծերը,
ձայնի նրբերանգները, ձեռքերի ձևը, շարժուձևը, խոսելու և լոե^
լոլ այնքան պարզությունն Ոլ բնականությունը։ Ջախ նավակողի
սանդուղքի վրա այդ պահին հայտնվեց Կարլոս Լոպեսը և հա^
յացքն հառելով իրիկնացող հորիզոնին, անշարժացավ։ Արդեն
բավական ժամանակ էր, ինչ մյուս ուղևորներն հեռացել էին
տախտակամ ածից* նավապետի կամրջակն առաջ։[ա նման դա^
տարկ էր։ Մեդրանոն փակեց աչքերն ու հարցրեց ինքն իրեն, թե
ինչ է լինելու հետո։ Երեկոյի վերջին համ արին կհաջորդեն հար*>
ղալիր ծափահարությունները, հանդիսատեսները արագորեն
կցրվեն և ժամացույցը քիչ^քիշ կմտնի երրորդ օրվա ժամանա*-
կային տարածքի մեջ։ ((Դարձյալ նույն խորհրդանշանը, նույն
այլաբանությունը^ ձանձրալի ու միօրինակ » — մտածեց նա։ Նր*-
րորդ օոը վճոոր^է Կարելի է ամենաանհավանական իրադար^
ձություններ ակնկալել ուղևորներին կթայլէԱարվի ազատ*.արձակ
շրջել նավախելի վրա, կամ էլ Ռաոլլի և իր' Մեդրանոյի օ գ ն ո լ֊
թյա մբ Լոպեսը կիրագործի իր սպառնալիքը։ Ընդ որում, այնտեղ
83Տ
ներկա կլինեին խսէղազության պահապանների կուսակցություն
նը' դոն Գալո՚յի գլխավորությամբս զայրացավ և վրդովվածդ
բայց մնացյալ ամեն ինչ արդեն մշուշի մեջ էր թաղված, ուղի^
ներն երկատվում և ճյուղավորվելով հեռանում էի^ տարբեր ո ւղ ֊
ղություններովա,. ((Գործ ունենք))— չգիտես ինչու ուրախանալով
մտածեց նա։ Օայց դեպքերի հետագա ընթացքն այնքան ա նհե֊
թեթ Ոլ անհետաքրքիր պատկերվեց նր^ առաջ, որ սեփական
ուրախությունը քիշ առ քիչ վերածվեց տագնապի։ Գերադասեց
նորից անդրադառնալ Կլաոպիային, որի դեմքին թաքուն ա նհա ն֊
գըստութՀուն կար, երբ նավախցի ջեմին հրաժեշտ էին տալիս։
ք^այց ^1լաոլդիան ձայն չհանեց, և Մեդրանոն այնպես ձևացրեց,
իբր ոչինչ չի նկատել, չնայած շատ կուղենար մնալ նրա կողքին
և Կլաուդիայի հետ միասին հսկել քնած Խորխեին ու խաղաղ
զրուցել որևէ մի թեմայի շուրջ։ Եվ նորից ինչ^որ ունայնություն, ,
խառնափնթորություն, որևէ բան, ինքն էլ չգիքոեր թե ինչ, ձ ե ռ ֊
նարկելոլ աղոտ անհրաժեշտություն զգաց' հավաքել սեղանին
սփռված հազար կտորանի գլուխկոտրուկներ։ Գլուխկոտրուկի
հետ կյոտնքի ևս մի տափակ հտմեմատությոլն' յուրաքանչյուր
օրը կանաչ պուտով, կարմիր պիսակով և գորշ կետերով մի
փայտի կտոր է, բա յց ամեն ինչ թափթփված է ու հեղհեղուկ,
օրերն իրար են խաոնված, անցյալի մասնիկը փշի նման խրված
է ապագայի մեջ, ներկան պիտի որ անջատված լիներ նա խ որ֊
դից և հաջորդից, բա յց չափազանց կամայական բաժանումով,
ուրվականների և մտաղրոլթյունների վճռական մերժումով ա ղ ֊
քատացվածէ թչ, ներկէսն չի կարող այսպիսին լինել, բա յց լոկ
հիմա,_երբ այղ ((հիմայից)) շատ բաներ անղառնալիորեն կ որ ս֊
վել էին, ճիշտ է, առանց որևէ վստահության նա սկսեց կասկա ֊
ծել, որ իր ամենամեծ մեղքը, ըստ էության, ազատության պ ա տ ֊
կերացումն էր, որն հիմնված էր ճիշտ չընկալված մա քրա կեցոլ֊
թյան, օրվա ցանկացած պահին ինքն իր գլխի տերը լինելու ե ս ա ֊
սիրական ցանկության վրա, օրեր, որոնք իրարից ոշնչով չէին
տարբերվում և ոչ անցյալով էին ծանրաբեռնված, ոչ էլ գալիքով։
կյանքն այս տեսանկյունից լրիվ պարտություն թվաց։ «Պար^
տությո’*էն:^— տագնապով մաաձեց նա։ Գոյությունը նա երբեք
չէր պատկերացրել որպես հաղթանակների շղթա և այս պ ա րա ֊
գայում «պարտություն}) հասկացությունր իմաստազուրկ էր
դառնում։ «Ա յո, տրամաբանական է ^— մտածեց ն ա ։ ֊ Տր ա մ ա ֊
բանական է»։ Նա անւէերջ կրկնում էր այդ բառը, շուռումուռ տ ա ֊
884
լով լեզվի վրա։ Տրամաբանական է։ Հապա սաամո^քսրտ հապա
տագնապալի երազը, մոտեցող աղետի կանխազգացումը, որն
հանկարծակի վոա կտա, երբ ինքն անպաշտպան ու անզեն կլինի
և որին հարկավոր է նախապատրաստվել։ ^Գրողը տանի,—
մտածեց նա,— հեշտ բան շէ սովորությո}ններդ նավից դուրս
շպրտելը և սա 5UrmeՈge։ է հիշեցնում։ Ինչպես անցյալ անդամ,
երբ ինձ թվում էր, թե խելքս թռցնում եմ, այնինչ արյան վարա^
կում էր սկսվել.^,)(։։ Ոչ, հեշտ բան չէ։ Կլաոլդիան, կարծես թե
հասկանում էր իրեն, երեսով չտվեց Բեթինայի համար, բա յց
Մեդրանոն զարմանալիորեն հիմա մտածում էր, որ Բեթինայի
պատմության առիթով Կլաուղիան պիտի որ նախատեր իրեն։
Առանց որևէ իրավունքի, անշուշտ, և ամենաքիչը որպես Բեթի^
նայի հավանական փո խանոողոլհի։ Բայց այդպիսի փոխարինի
ման միտքն անգամ վիրավորական էր, երբ խոսքը Կլաոլդիայի
^.ման կնոջն էր վերաբերում։ Բ՛երես հենց այդ պատճառով Ս լաոլ֊
դիան կարող էր նրան ստահակ անվանել, ասել, հանգիստ նա^
յելով նրա աչքերի մեջ, և կնոջ հայացքում տագնապը կառկայձեր
նվաճած իրավունքի նման, համախոհի իրավունքի, ինչպես նա^
խատինքն այն մաողու, որն հենց ինքն էլ արժանի է նախատինք
քի, առավել գառը, արդարացի ու ծանրակշիռ, քան դատավորի
կամ սրբի նախատինքը կարող էր լինել։ Բայց ինչու պիտի հենց
Սլաուդիան բացեր նրա դեմ ժամանակի դռներն ո^֊ մերկ դուրս
հրեր նրան, երբ ժամանակն արդեն ձաղկում կր Մեդրանոյին,
ոտիպելով ծխել իրար ետևից, կծոտԼլ շրթունքներն ա ցանկա^
ն ա լ , որ որևէ կերպ դասավորվեր այս դ լ ո ւ խ կ ռ տրակը, որպեսզի

այս խաղի մեջ չհմ տա ցած նրա անվարժ ձեռքերը կարողանային

շոշափելով ղտնել կարմիր, կանաչ, կապույտ և գորշ փայտիկնե^
րր և նրանց խառնափնթոր կույտից կանացի կիսադեմ դուրս բե*\
րեր, բուխարիկի կողքին կո։^չ եկած կատվիկ, իրտր գլխի խ ը մ ր ֊
ված բազմադարյան ծառեր։ Ու որպեսզի դա շատ ավելի տպավո*>
րիչ լիներ երեկոյան չորսն անց կեսի արևից, կոբալտե հորիզո*
նից, որոնց նայում էր թարթիչների արանքիցս վերուվար անելով
(Աաջենթա սթար» ընկերության (ւ:Մալքհոլմ» մարդատար*^
առևտրական նաքվփ աախտակքյմածի հետ։ Եվ հանկարծ հայտնը^
վեց Ավելյանեդա փողոցում * աշնան ժանգի մեջ կորեչ էին ծարե-^
րը* ձեռքերը թիկնոցի գրպանները խրած,, արագ քտյլերով աշ^

1 Գերհոպնածութչուն ^ֆրանսր)։

335
խաաոլմ էր հեռանալ, խասափել ինչ-^որ անորոշ վտանգիդ։
լա Ռոմւսրինոյի տունն հիշեցնող նախասրահ, բա յց շատ ավելի
նեղլիկ, մտնում է բակ, շտապելով չկորցնել ոչ մի վուլրկյան ե
բարձրանրւմ է աստիճաններով, ինչպես Փարիզի ((Սեն Միշել^)
հյուրանոցում, tup նա Լեոնարայի հետ (մոռացել է ազգանունը^
ապրեց մի քանի շաբաթ։ Սենյակն րնդարձակ էր, վարագույրներ
/» որոնո սքողել էին խուլ ու խավար բակին նէսյոզ ծուռտիկ
պատուհաններն ու ւղատերը։ Դուռը փակելուն պես թեթևացած
շունչ ք^^շեց։ Հանեց թիկնոցն ու ձեռնոցները և մեծագույն ղգոլ^
ամր գրեց եղեգնաշեն սեղանին։ թդում էր, որ վտանգը
դեռևս չի անցել, ոո դուռը նրան ընդամենը կիսով չափ էր Փբը*'
կում և ոո պարզապես ժամանակ էր շահեթ առավել ապահով
թաքստոց որոնելու համ՛ար։ Ոայց 1էա չէր ուղում մտածել, չգի-^
տեր, թե ինչ մտածել վտանգը չափազանց անորոշ էր, վտանգը
ծխի նման աւսրուբերվելով սահում էր օդի մեջ։ Մի քանի քայլ
արեց և կանգնեց սենյակի կենտրոնում։ Ոլ միայն այդ պահին
նկատեցի ամեն վայրկյան փլվելու պաաոասա, խղճուկ ու խա^
խոլա մահճակալը վարդագույն շիրմայի ետհոլմ։ Չհավաքված,
թափթփված, երկաթյա մի մահճակալ, մի կուժ ու մի թաս^ ^ յ" $
սա միայն ((Սեն Միշեթ հյուրանոցում կարող էր լինել, չնայած,
բոլորովին էլ ոչ, սենյակլէ Ոփոյի հյուրանոցն էր հիշեցնում։ Տի^
մանալով թե ինչու, չէր ուղում մոտենալ խառնափնթոր ու աղ^
տոտ անկողնուն և ձեռքերը պիջ^կի գրպանները խրա ծ, ի ն լ֊ո ր
բանի սպասելով կանդնել էր անշարմ։ ճմռթված վարագույրներն
ետ ւոանելաԼ, գոեթե անհրաժեշտաբար, գրեթե րնականսյբար
երևաց թեթինան և ճարպոտ գորգի էԼրայով ասես սահելով մոտե^
ցավ և կանգնեց նրանից մի քանի քայլի վրա ու դանդաղ բարձ^
բդ^տրնց շեկ մ աղերով փակված դեմքը։ Վտանգի ղգացումն հալ^
վեց, ինչ^որ մի ուրիշ բանի վերածվելով, և Մեդրանոն չգիաեր,
թե դա ինչ է և, որ նրան շատ ավելի վատ րան է սպասվում, քան
այն, ինչ հիմա է պատահելու, իսկ Ոեթինան դանդաղ բարձրացա
նամ էր իր աներևույթ դեմքը և շեկ, փափուկ մազերի արանքից
մեկ քթի ծայրն էր երևում, մեկ' շողշողուն աչքերը, մեկ' րերա^
նր, որն իսկույնևեթ էլ անհայտնոլմ էր։ Մեդրանոն ուղում էր նա^
հանջել, գոնե թիկունքով սեղմվել դռանը, բա յց կարծես թե լո»^
ղում էր թանձր ու կպչուն օդի մեջ, որը նա երբեմն^երբեմն ներ*֊
շնչում էր^ ամբողջ մարմինը, կուրծքը լարելով։ Լսում էր Բեթի^
նայի ձայնը, որովհետև Բեթինայ, հենց սկզբից էլ խոսում էը,
 նրւս խոսքը վերածվել էր անդադար, չոր ու ՛միապաղաղ
ձայնի, կարծես թե թութակն էր անվերջ շվշվոըով վանկարկում։
Իսկ երր թե թին ան ընըեց դլուխն ու մաղե ւը ասին շաղ աալով
բա յե ր դեմքը, նրա երեսն այնքան մոտ էր Մեդրանոչի երեսին,
որ փոքր^ինչ հակվԼլսլ դեէդքամ Մեդրանոն կարող էր շրթունք^
ները թրջել կնոջ արբունքների մեջ։ Հան կա րծ սենյակը, վարա^^
գույրնհրը, կնոջ մարմինը, ձեռքերը, որոնք, նա հասբրեբ նկա^
տել, ազդրերին էին սեղմված, սկսեբին կուլ գնալ թեթինայի ար^
ցունքիբ փ^յԼք^ղ այտերին ոէ կզակին, կիսաբաց բերանին, որից
շարունակում էին ծորալ անհասկանալի բառերը, և մնաց միայն
ծուխ ու արցունքով պարուրված դեմքը, չռված աչքերը, որոնք
ինչ^որ բան էին խնդրում Մեդրանոյից և Մեդրանոն պարզ տես­
նում էր նրա յուրաքանչյուր արտևանունքը, հոնքերի ամեն մի
մազը* թեթինայի դեմքն էր իր աչքերի առաջ և նա չէր կարողա֊
նամ աչքերը հեռացնել նրա դեմքից, որը անշարժ սարսռացող մի
էոնծայրածիր աշխարհ էր, իսկ կնոջ ձայնը շարունակում էր
թանձր, կպչուն ժապավենի նման ծորալ և նրա խոսքերի իմաս^
տը պարզ էր, չնայած դժվար էր դրանից գլ"ւխ հանել, րայց
էղարզ էր ու ճշգրիտ^ պարզության և ավարտվածության պոռթ^
կում էր, ի վերջո որոշակիացած կոնկրետ վտանգ, ամեն ինչի
վերջը, վտանգի հայտնվելն հենց այստեղ և հենց այս պահին։
Մեդրանոն նայում էր Բեթինայի դեմքին, որը թեև չէր մոտենում,
բա յց արդեն շատ էր մոտիկ, և տեսնում էր չափազանց ծանոթ
դիմագծերը^ խոր շեշտված կզ^կր, ճակատին թռած հոնքերը,
վերին շրթունքի փոսիկը պատված նուրբ աղվամազով, որը Մեդ*^
րանոն նրբորեն շոյում էր շրթունքներով, այնուհանդերձ, Մեդ*
րանոն գիտակցում էր, որ բոլորովին ուրիշ դեմք է տեսնում, որ
դա ոչ թե Բեթինայի դեմքն է, այլ աստառը, դիմակը, և անմարդ*^
կային տառապանքները, աշխարհի բոլոր տառապանքները
սչն լացրել են երբեմնի իր համ բուրած դեմքի աոօրեականոլ-
թյունը։ Բայց նա միաժամանակ գիտակցում էր իր սխալը, որ
ճիշտն այն է, ինչ հի4^ա է տեսնում, իսկական Բեթինա յին, հրե.
շավոո Բեթինա յի ն , որի առաջ խամրում էր սիրՈլհ ի-Բե թինան՛,
ինչպես հիմա ինքն էր դռան կողմը նահանջելով խամրում, ուժ
չունենալով պոկել հայացքը իր աչքերի առջև Լողացող այդ դեմ^
բից։ Բայց դա վախ չէր, ավելին^ սարսափ, կամ առավել ճշգրիտ
։որ'^ քչերին հասկանալի ամենլւսարսափելի պահի զգացումը, որը
նույնն է, թե խոշտանգում, առանց ֆիզիկական ցավերի, խոշ-
22-^Վ իճա կա խ ա զ « 7 ր
 տանգման կվինտէսենցիան առանց մարմնի և նյարդերի կեզեք^
ման։ նա սկսեց տեսնել իրերի հակառակ երեսը, առաջին ան^
դամ տեսավ ինքն իրեկ, այնպիսին, ինլպիսին որ կար, Բձթի^
նայի դեմքը արցունքով լվացված հայելու ծաէլայոլթյուն մ ա ֊
տոլցեց նրան' ծռմռված բերանը, որը մի մամանակ գայթակղիչ
էր, վշտահար աչքերը, որոնք մի ժամանակ անտարբեր հայացա
քով էին նայում աշխարհին ու մարդկանց։ Մեդրանոն չգիտեր
այդ մասին, որովհետև սարսափից ուղեղն անջատվել էր, դա
հենց այյ, նյութի հակառակ երեսն էր, որի գոյությունը նախկին
նում անհայտ էր նրան և այդ պատճառով, երբ աղաղակելով
արթնացավ ու կապույտ օվկիանոսը ծփաց աչքերի առաջ և նո^
րից ' տեսավ նավասանդուղքն ու ի ն չ֊ո ր տեղ, վերևում նստած
Ռաուլ Կոստայինէ միայն այդ ֊ժ ամանակ, երեսը ծածկելով,
կարծես վախենալով, որ մեկ ուրիշն էլ կարող է այնտեղ տեսնել
այն, ինչն ինքը վայրկյան առաջ տեսել էր Բեթինայի դիմա կՒ
վրա, և ահա, միայն այդ ժամանակ նա հասկացավ, որ լուծումը
մոտենում է և գլուխկոտրուկը շուտով կդասավորվի։ Ւնչպես
երազի մեջ, շնչակտուր, նա նայում էր իր ձեռքերին, ճոճա թո֊
ռին, որի մեջ նստած էր, տախտակամածի ներկված տախտակներ
րին, ն ավակողի երկաթյա բազրիքին, զարմանքով նայում էխ
վերացած շոլյյջբոլորն եղած ամեն ինչից, ինքն իրենից օտ ա րա ֊
ցածր Երբ նորից կարողացավ մտածել, (որը ցավ էր պատճա­
ռում, որովհետև ամեն ինչ աղաղակում էր նրա հերսում և որով­
հետև մտածելը նորից կեղծել էր նշանակումի հասկացավ, որ
երազում ոչ թե Բեթինային է տեսել, այլ ինքն իրեն և սարսա-
փեչին հենց դա էր, բա յց արևի պայծառ ճառագայթներն ու
աղահամ քամին հեռու էին վանում սարսափը, նետելով մոռա^
ցության և անգոյության գիրկը և մնում էր միայն այն զգացու­
մը, որ նրա կյանքի, մարմնի, անցյալի և ներկայի յուրաքանչ­
յուր բջիջը կեղծ է եղել և այդ կեղծիքը հիմա էլ իր հետ է, ինչ-որ
տեղ, մոտերքէէւմ և հարմար պահի է սպասում, որպեսզի նրա
ձեռքից րռնած առաջնորդի դեպի բար, դեպի գալիք օրը, դեպի
^լաուդիայի սերը, դեպի քմահաճ ու ժպտադեմ Բեթինան, որն
հավերժ է այս հավերժական Բուենոս Այրեսում։ Եեղծ էր նաև
նրա տեսած օրը, որովհետև հենց նա էր այդ օրը տեսնողը' կեղ­
ծիքն ամենուր էր, որովհետև կեղծիքը հենց նրա Մեդրահոյի
մեջ էր արմաաակալել և մաս առ մաս հորինվել էր նրա ամբողջ
կյանքի ընթացքում։ նա քիչ առաջ տեսավ իր առօրյայի իսկա­
838
կան դեմքը} բա^ը բարեբախտաբար, ահ, բարեբախտաբար, դա
ընդամենը մղձավանջային երազ էր։ Նա նորից ուշքի էր գալիս,
չուզված մեքենան սկսում էր մտածել, լիսեռներն ու ա ռա նցքա ֊
կալները սկսում էին պտտվել ու գլորվել ուժն հաղորդելով թա^
փանիվին, հող նախապատրաստելով բարենպաստ եզրահանդ
գամների համար։ «Ինչ զարհուրելի երազ էր^— եզրակացրեց
Գարրիել Մեդրանոն, որոնելով ծխախոտները' թութոլնով լցված
այդ Pիթեզյш գլանները' տուփն հինգ պեսո արժեքով։

Երբ արևի տակ նստելն անտանելի դարձավ, Ռաալը վերա^

դարձավ նավախուց, ոլր երեսնիվայր քնած էր Պաոլլան։ Ջանա*^
լով աղմուկ չհանել, նա մի քիշ վիսկի Լ$բեց բաժակն ու հարմար
տեղավորվեց բազկաթոռի մեջ։ Պաուլան բացեց աչքերն Ոլ ժըսչ^
տաց։
— Երազումս քեզ էի տեսնում, միայն թե այնտեղ դու ավելի
բարձրահասակ էիր և մի անհաջող, կապույտ կոստյում կ^ր հա^
գիդ։
Բարձը երկտակ ծալելով հենվեց վրան' ուղղվելով անկողնու
է^եջ։ Ռաուլի միտքն եկան էտրուսկյան սարկոֆագները, մ ի դ ա ֊
ցե' այն պատճառով, որ Պաալայի շուրթերի վրա դեռևս թնկոտ
ու աննշմար ժպիտ էր խաղում։
— Իսկ դեմքդ, դրա փո՛խարեն, շատ ավելի լավն էր՝,— ամաց
Պաուլան։ — Տպավորությունն այնպիսին էր, որ թվում է ուր որ
Լ սկսելու էիր սոնետներ արտասանել, կամ երկարաշոլնչ պոեմ^
ներ։ Գիտեմ այդ բանաստեղծներին, մի քանիսի հետ ծանոթ եմ'
ներշնչվելու պահին միշտ այդպիսի կերպարանք են, ընդունում։
Փոքր^ինչ խոցված Ռաուլր խոր հոգոց հանեց։
Ինչ անմիտ ճամփորդություն է ,— ասաց քհաալը։ —- Ինձ
այնպես է թվում, որ մենք բոլորս, այս նավն էլ ներառյալ, ա ն ֊
րնդհատ ինչ^որ րանի ենք դեմ առնում։ Բացի քեզանից։ Ամեն
ի^չիբ երևում է, որ այդ արևավառ ծովահենի հետ գործերդ շատ
հաջող են գնում։
— իմանաս , — Պաուլան ճմլկոտվեց ։ — Եթե մի քիչ տրր^
վեմ ինքնամոռացոէ^թյանը, թերևս ստացվի, բ*^յց միշտ
հ^^ղքիո ես, իսկ դու արդեն վկա ես։
— Օհ, ես չեմ խանգարի։ Դու ինձ պարզապես ժամանակին
նշան կանես, օրինակ, կխաշես մաաներդ կամ էլ ձախ կրունկովդ
կթրխկացնես և ես իսկույն կչքվեմ։ Նույնիսկ նավախցից, եթե
33 9
դրա կարիքն զգացվի) բա յց հուսով եմ, որ գործը դրան չի հաս*
նի։ Այաոեղ ինչն է շաա* նավախուցը։
— ճիշտ են ասում' մարդու աչքը դուրս գա^ անունը դուրս
չ գ ա ,^ ասաց Պաուլան։-- Քո կարծիքով ինձ քառասունութ
մա^մ ( հարկավոր ի ն չ֊ո ր մեկի հետ անկողին մտնեւոլ համար։
— Լիովին բավարար ժամկետ է։ Այդ ժամանակամիջոցում
կարելի է համաձայնության գալ սեփական խղճմտանքի հետ ե
լվանալ ատամները^**
— Հոտածի մեկն ես, ահա թե ով ես գոս Ոչ այս, ոչ այն'
հոտում ես։
— Քոլորովին։ հանդն Ոլ նախանձը մի խառնիր իրար, իսկ էս
հիմա ընդամենը նախանձոէմ եմ։
— Պատմիր,— նորից ձգվելով անկողնու մեջ, ասաց Պաոլ*
լան ։ — Պատմիր տեսնենք, թե ինչու ես նախանձում։
Ռաոզր պատմեց։ Դա բավականին ծանր աշխատանք էր, թեև
Ռաոէլն ինքն իրեն չէր խնայում ե ծաղրում էր ինչպես որ հարկն է։
— Շատ փոքր է ,— ասաց Պաուլան։ — Հասկանում ես, բոլո^
րովին երեխա է։
— Իսկ երբ շատ փոքր չէ, ուրեմն, շատ մեծ է։ Մի ջանա
բացատրություն գտնել։ ճիշտն ասած, ինձ հիմարի պես պահե*
ցի, այնպես էի հուսալքվել, կարծես առաջին անգամն էր։ Ինձ
հետ միշտ նույն պատմությունն է կրկնվում, նախօրոք հորի*
նոլմ եմ, թե հետո ինչ է լինելու*,. Հետևանքները տեսնում ես։
— Այո, անհաջող սիստեմ է։ Էհ, ղու էլ մի հորինիր և ամեն
ինչ տեղը կընկնի։
— Իմ աեղը Լինեիր նոր կիմանայիր , — ասաց Ռաոլլր,
չմտածելով, որ կարող է արժանանալ Պաուլայի ծիծաղին ։ — Ես
այստեղ անզեն եմ, տրամադրությանս տակ չկան Բուենոս
րեսի հնարավորությունները։ Միաժամանակ, մենք այստեղ շատ
մոտիկ ենք, սարսափելիորեն մոտիկ այնտեղի համեմատոլ*
թյա մբ, ամեն քայլափոխիս հանդիպում եմ, թեև, գիտեմ նաև,
որ նավը կարող էր ամենահարմար տեղը լինել***. Տանտալյան
տառապանքներ եմ կրոլմ հետևելով նրա մարմնամարզական
վարժություններին, հանդիպելով միջանցքներում և ցնցուղի տակ։
— Ա ր , չի կարելի ասել, թե երևելի դեմք ես բռնաբարու*
թյան ասպարեզում,-^ ասաց Պաուլան։ — Ես միշտ էլ կասկած*
ներ եմ ունեցել այգ առիթով և ուրախ եմ, որ կասկածներս հաս*
տատվում են։
ա
 — Դե, կորիր։
— ես իսկապես ուրախ եմ։ Իմ կոյրծիքով դու հիմա
առաջվա, համեմատությամբ շատ ավելինի ես արժանի և հնարա^
վոր է, որ բախտդ բանի։
— Կգերադասեի առավել սակավին արժանի լինել, բա յց***
— ք^ոյյը ի^նչ։ Չեմ ուղում մանրամասնությունների ետևից
ընկնել, րայց ենթադրում եմ, որ դա այնքան էլ հեշտ բան չէ։
Հեշտ բան լիներ ձերոնյ^ հոծ խմբերով յլէին հայտնվի բանտեմ
բում և սպանվաձ երեխաների դիակների եգիպտացորենի դաշ^
տերում։
— Ասում ես, էլի , — ասաց քՒաուլը։^^.^ Միայն կանանց գրլ^
խոլմ կարող են այդպիսի անհեթեթ մտքեր ծագել։
-— Անհեթեթություն չէ, Ռաուլիտո։ Եվ քանի որ դու սադիստ
չես և վտանգ չես ներկայացնում հասարակության համար, դու
նրա հետ վատ չես վարվի, ինչպես pГCՈSax»՜^/ կարտահայտ*,
վեր ղգոլշորեն։ Այնուհանդերձ, մեծ երևակայություն պետք չէ
պատկերացնելու քեղ, եթե թույլ կտաս այդպես արտահայտվել
չափավոր գայթակղիչի դեքքում, որն իր անհրապույր նպատակին
հասնում է գեղեցիկ ճանապարհով։ ք^այց այս անգամ ծովի օդը
բարերար ազդեցություն է գործել եռանդիդ վրա, իմ խեղճ պ ա ֊
վակ։
— Հավես էլ չունեմ քեզ նորից գրողի ծոցը քշելու հտմտր։
' — ^ա յց և այնպես , — մատը շուոթերին դնելով ասաց Պ ա ոլ֊
լան ։ — P ^ յց և այնպես դու որոշ շանսեր ունես և չեմ կարծում,
որ հուսալքվել ես դրանք չնկատելու աստիճան։ Նախ, որ ճ ա մ ֊
փորդությունը խոստանում է երկարատև լինել, իսկ նավի վրա,
ի դեպ, դՈլ ախոյան չունես։ Ուզում եմ ասել, որ չկան այնպիսի
կանայք, որոնք նրան առնականություն ներշնչեին։ Այդ տարիքի
տղաները կանանց սիրահետելու գործում նույնիսկ մի թեթև հ ա ֊
ջողոլթյուն նշմարելիս անդամ կարող են ո ւռել֊փ քվ ել, և դրա
իրավունքն ունեն։ Ըստ երևույթին, այս հարցում ես էլ իմ մեղքի
բաժինն ունեմ։ Ես նրան ինձ հետ խոսելու հույսեր կապելու հ ն ա ֊
րավորություն ^վ ե ցի , իբր թե տղամարդու տեղ դնելով։
— Օահ, ինչ մի կարևոր բան է , — ասաց Ռաոլլը։
— ՛Միգուցե կարևոր չէ, բա յց և այնպես, կրկնում եմ, որ դ ե ռ ֊
ես շանսեր ունես։ թացատոե^մ։
— Եթե չես դժէէարանէս*
341
 Ախրէ ոնք չես նկատել, դդումի մեկը։ Այնքան պարզ բան
էք այնքան պարզ։ Ուշադիր հետևիր նրան և կնկատես այն, ինչն
ինքն էլ չի նկատում, իսկ չի նկատում, որովհետև չգիտհ։
— Ըստ էության^ հրաշալի է նրան տեսնելը , — ասաք Ռաա^
լը ։ — Տգիաեմ, թե ինչ եմ գգտքւմ, երբ նրան տեսնում եմ* Եվ սար^
սափ և դատարկություն և մեղրի քաղցրություն և էլի նման բա^
ներ։
•— Այ*^է քո այդ վիճակում.** Իսկ քեզ հարկավոր էր տեսնել,
որ դեռահաս Տրեխոն լի է կասկածներով, որ նա դողում է հ
տատանվում, և խորքում, հոգու խորքում**, Մի"*թե նրա մեղ շես
նկ ատել ինչ^որ պոռթկման դրսևորումներ։ Դա հենդ այն է, ին*'
չը նրան հմայք է տալիս (ես էլ եմ գտնում է որ նա հմայիչ է,
տարբերությամբ, որ ես նրան մայրական խանդաղատանքով եմ
նայում^, և նա ուր որ է կհանձնվի, նա չի կարող շարունակ մնալ
այնպիսին, ինչպիսին մի վայրկյան առաջ էր։ Դու քեզ ապուշի
նման ես պահել, բա յց գուցե,,* Ի վերջո, երևի, այնքան էլ լավ
չէ, որ ես,,,
— Դու իսկապես հավատո^ւմ ես, Պաուլա։
— Այդ պատանի Դիոնիսոսը դատարկամիտ է։ նա լա փ ա ֊
զանց անկայուն է, հարձակվում է, որովհետև մահու չափ վ ա ֊
խենում է և միաժամանակ լի է կրքոտ տռփանքով, նա զգում է,
թե ինչպես է սերը պարուրում իրեն,^ միաժամանակ և տղամարդ
է և կին, նույնիսկ մի բան էլ ավելի։ Ոչ մի որոշակիություն ֊չ ու^
նի, գիտե, որ ժամն հասել է, բա յց դե, չգիտե, թե ինչի ժամն է
հասել, և իր այդ անտանելի վերնաշապիկները վրան քաշած գա^
լիս է մոտս ասելու, որ շատ գեղեցՓկ եմ, ոտքերիս է նայում և
միաժամանակ, սարսափելի վախենում է ինձանից,,. Իսկ դու
կ ույր֊կ ո լյր թափառում ես լուսնոտի նման, քաղցրավենիքի մ ա ֊
ւոոլցարանը ձեռքիդ բռնա ծ*,, ծխախոտ տուր, երևի մտնեմ հ ի ֊
մա լողանամ։
Ռաոէլը նայում էր նրա ծխելոլն, մերթընդմերթ ժպտում էին
իրար։ Պաուլայի ասածը նրա համար նորություն չէր, բա յց օ ր ֊
յեկտիվ մեկի կարծիքը լսելը շատ կարևոր էր։ Շղթան փակվում
էր, գործն ընկնում էր ամուր հիմքերի վրա։ ((Խեղճ մտ ա վորա ֊
կան, չես կարողանում առանց ապացույցների գնալ» —
առանց որևէ դառնության մտածեց նա։ Եվ վի**կին նույնպես
հետզհետե սկսում էր կորցնել իր դառը համըէ
%42
 — Իսկ դո^^ւ, — հարցրեց Ռաուլը։ — Հիմա անցնենք քեզ։
Պատմիր։ Արի եղբայրաբար բացվենք մինչև վերջ։ Դե, պատ^
միր, խոստովանիր, հայր Կոստան համակ ուշադրություն է։

— Մենք հիացված ենք սենյոր դոկտորի և սենյոր հաշման^

դամի առաջարկած գաղափարով , — ասաց մետ րդօթ ելը։^
Գլխարկներ վերցրեք կամ էլ, պոնե, դիմակներ։
Սենյորա Տ^>ոեխոյյ որոշեց մանուշակագույն գլխարկը վերցնել,
արժանանալով մետրդօթեչի հավանությանը։ Բերան հարմար
գտավ կարմիր ղարդանախշերով արծաթազօծ ստվարաթղթե
ապարոշը։ Սեղանից սեղան անցնելով մետրդօթելր դիմակահան^
դեսային պիտույքներ էր բաժ անում, բաքւսարելով եղանակի
շեշտակի (նաև բնականի փոփոխության պատճառները, ընդու^
նելով սուրճի և այլ ըմպելիքների պատվերներ։ Հինգերորդ սե^
ղանի շուրջ, ուր քնատ դեմքերով նստած էին Նորան և Լուսի ոն,
երեկոյի ծրագրի մեջ վերջին ճշտումներն էին մտցնում դոն Գա^
լոն և դոկտոր Ռեստելլին։ Մետրդօթելի համաձայնությամբ
որոշվեց երեկոն բարում անցկացնել, որը թեև ճաշարանից փոքր
էր, բա յց 'նման միջոցաոոլմներր միշտ էլ այնտեղ են անցկացվել
^նրանք շարունակում են հետևել նախորդ ուղևորների օրինակին,
որոնց հիացական կարծիքներն ու հյուսիսային անունները
գրանցված էին ալբոմում^։ Երբ արդեն անցան սուրճին, սենյոր
Տրեխոն լքեց իր սեղանն ու հանդիսավորությամբ միացավ ե ր ե ֊
կոյի կաղմակերպիշների եռապետությանը' իր հետ միասին։ Ս ի ֊
պտրը ձեոքին, դոն Գալսն մի անգամ ևս ալքի անցկացրեց ելույթ
ունեցողների ցուցակը, ապա այն փոխանցեց մյոլսներին։
— Ահ, տեսնում եմ, որ մեր բարեկամ Լոպեսը պատրաստ֊
վում է մեզ իր ֆոկուսներով զվարճացնել, — ասաց սենյոր Տրե^
խոն ։ — Հրաշալի է, հրաշալի։
— Լոպեսը րաղմակո ղմ անի ընդունակություններով օժտված
անձնավորություն է , — ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ — Նա ա ր ֊
տակարգ ուսուցիչ է և սքանչելի զրուցակից։
— Ուրախ եմ, ւ,ր նա այս գիշեր գերադասել է զվարճանալ
հասարակության հետ, մի կողմ թողնելով իր արտառոց ա րա րք֊
ները, որոնց ականատես եղանք վերջերս, — ցածրաձայն ասաց
սենյոր Տրեխոն, որպեսզի խոսքերը Լոպեսին չհասնեին ։ — Ա մ ե ֊
նայն հավանականությամբ այս երիտասսւբդները տարվում են
Տ48
բոնոլթյան անբանկալի հովերով, այո, սենյորներ, չափազանր
անրանկալի։
—: Մարդը պարզապես ջղայնացել էր ,— ասաց դոն Գալոն
և հասկանալի է, որ արյունը զքխք^ն էը խփեր Բայց կտեսնեք, թե
մեր էսյո երեկոյից հետո ինչպես կհանդարտվեն։ Սա հենց այն
էր, ինչ հարկավոր է նման պարագաներում' ուրախություն,
զվարճություն։ Ւնչ խոսք, առանց չափն անցկացնելու։
— Այո, այո , — ասաց դոկտոր Ռեստելլին։ — Մենք. բոլորս էլ
համամիտ ենք, րր մեր բարեկամ Լոպեսը շատ է շտապել սպ ա ռ֊
նա լիքների հարցում, մի բան, րքրը երբեք բարի հետևանքներ չի
կարող ունենալ։
Լուսիոն մերթընդմերթ նայում էր Նորային, որն իր հերթին
նայոէմ էր սփռոցին և իր ձեռքերին։ Լուսիոն անճարակ հազաց Ա
հարցրեց, թե արդյոք ժամանակը չէ բար մտնելու։ Սակայն
վստահելի աղբյո։րներից դոկտոր Ռեստելլիին հայտնի էր, որ
մատուցողն ու մետրդօթելն այնտեղ դեռևս չեն ավարտել տոնա^
կան զարդարանքների ձևավորումները, գույնզգույն ծաղկաշըղ^
թաներ են կախում' երեկոյի հոգևոր և կուլտուրական, պահանջ^
մանքներին համապատասխան իրադրություն ստհղծհլոլ հա^
մար։
— Այո, ա յո,— ասաց դոն Գալռն։ — Հոգևոր պահանջմունք*’
ներ, իմ ասածն էլ հենց դա էր։ Ասել է, թե ուրախ երեկույթ։ Ւսկ
ինչ վերաբերում է այդ աքլորներին, իսկ ինչպես ձեզ հայտնի է,
միայն Լոպեսը չէ որ խառնված է այդ գործերին, մենք շատ արագ
կարգի կհրավիրենք' հանուն խաղաղ ու հանգիստ ճամփ որդոլ֊
թյա ն։ Լավ հիշում եմ, թե ինչպես մի անգամ Պերդամինոյում,
իմ մասնաճյուղի կառավարիչի տեղակալը, երբ***
Մետրդօթելը թեթև ծափ զարկեց և հայտարարեց, որ սենյոր
ուղևորները կարող են անցնել հանդիսասրահ։
— Ոնց որ մեր դիմակահանդեսի Լուսնայգին լինի ,— ասաց
Աղվամազիկը, հրճվանքով նայելով գույնզգույն լապտերիկներին
ու փուչիկներին։
— ԱPbԺ” * սարսափում եմ քո այդ դիմակից , — նվնվաց
նելլին ։ — Եվ որտեղից գտար այդ անճոռնի գորիլլան։
— Դու ավելի լավ է, մի հարմար սեղան գտնես և ինձ էլ տեղ
պահես, իսկ ես գնամ տեսնեմ, թե երբ ենք ելույթ ունենալու։
Սհնյորիտա, եղբայրդ ո^ւր է անհայտացել։
— Թափառում է այս կ ո ղ մ ե ր ո ւմ ,ա ս ա ց Բերան։
^ 344 "
 “— ք^այց ճաշին չերևա^է
— Ասա^' գլք^ք-խը թավում է։ Իրեն ծանրացնելու համար մի
հատ է։
“ “ Ինչ գլուխ, ինչ բան , — հեղինակավոր տոնով ասաց Աղվա*.
^ազիկր ։ — Մարղումներից հետո պարզապես մկանները բռնվել
են։
— Տգիա եմ , — արհամարհանքով ասաց Բեբան։ —
նրսէն այնքան է երես տվել, որ նա սարսափելի քմահաճ է դար^
ձել և սովորել է, որ իրեն անընդհատ խնդրեն, աղաչեն։
"ձ քմէ^հէսճությոլն էր և ոչ էլ գլխացավ։
Ֆելիպեն
նավախցոէմ սպասում էր մութն ընկնելուն։ Թղթախաղի կատա^
դի մարտերում տարած հաղթանակից չափազանց գոհ, ներս
մտավ հ ^ յր ը , լողացավ և նորից դուրս գնաց, հետո մի քանի
րոպեով ներս վտզեց Բերան ինքնագոհ կերպարանքով, նոտանե­
րի տետրը փնտրեց ճամպրուկի մեջ։ Անկողնու վրա փռված,
անհավես ծխելով Ֆելիպեն տեսնում էր, թե ինչպես է մութը Հ ձ ֊
տրզհետե խտանում լուսանցույցի ապակուց այն կողմ։ նա կար^
ծես թե թաղվում էր ինչ-որ բանի մեջ իր կցկտուր մտքէէ^ով,
րերանի մեջ ավելի ու ավելի գառն ու կպչուն համ տվող ծխ ա *'
խոտով, նաւԱէ հետ միասին, որն իր ամեն մի տարուբերում ով,
կարծես թե ավելի խորն էր սուզվում ջրի մեջ։ Անվերջ կրկնվեմ
լուց, Ռաոզին հասցեագրված բոլոր վիրավորանքներն ու հայհո*
յանքները լիովին իմաստազրկվել էին^ ավելի սաստկացնելով
կոտրված տրամ սպրոլթյան տառապանքները, որն հանկարծ
ինքնասիրության կատաղի պոռթկման է վերափոխվում և նա
ոտքի էր ցատկում, նայում էր հայելուն, որոշելով կարմրա*
դեղնավուն վանդականախշ վերնաշապիկն հագնելով դուրս գալ
տախտակամած'" շեշտված անտարբերությամր, թե հակա­
ռակը^ ռազմատենչ կերպարանքով։ Բայց իսկույնևեթ էլ հիշում
Լր իր խղճուկ վարմունքը, նայոլմ էր վերմակին թույլ ըն­
կած ձեռքերին, որոնք այդպես էլ չհամարձակվեցին արյունլվիկ
անել Ռաուլի քիթումռութը։ Նա նույնիսկ չէր էլ հարցնում ինքն
իրեն, թե իսկապե**ս ուզում էր արյունլվիկ անել նրա քիթումռու­
թը^ նա գերադասում էր հայհոյանքների նոր տարափ տեղալ.
Ռաուլի հասցեին, կամ տարվել ֆանտաստիկ երազանքներով,
որոնցում խիզախ արարքներն Ո ւ հիստերիկ բացատրությունները
եզրափակվում էին ինչ-որ տարօրինակ ցանկասիրությամբ և նա
նորից ձգվելով անկոզնոլ մեջ, նոր ծխախոտ էր վառում, կամ
845
նավախեի մեջ պտույտ գալով զարմանքով մտածում էր, թե հա^
նուն ինչի է փակվել նավախրում, երր կարող էր միանալ մյուո
ուղևորներին, որոնք, երևի, արդեն ընթրում են։ ք^ոյյր, այս ամեա
նով հանդերձ, նա մ աքիր րոլորովին չէր հանում մոր կերպարը
և անհամբեր սպասում էր, որ վախերած ու տագնապահար ուր
որ է կհայտնվի նավախրոլմ, գնդարրի նման հարբեր աեղալոէէ
դլխի^ք* եվ նորիր նետվելով անկողնու վրա, նա չարախնղու^
թյամբ մտածեր, որ, այնոլհանդեոձ, հաղթանակն իր կողմն էր։
^Երևի հիմա բոլորովին հուսալքվել է » , — խորհեր նա, ի վերջո
բառերի վերածելով իր մտածմունքները։ Գրեթե անհավանական
թվալով հանդերձ, այն միտքը, որ Ռաոլլը կարող է հուսալքվել,
P ^iB ^ այնպես, կարելի էր ենթադրել, որ դա ճշմարտանման է,,
որովհետև մահու չափ վախեցած դուրս թռավ նավախրիր, թղթի
պես ճերմակած։ (յ^^*ղթի պես ճերմակածն։ — հաճույքով մ տածեր
նա։ Իսկ հիմա, երևի, կատաղությոլնիր եղունդներն է կրծոտում
մենության մեջ։ Բայր հեշտ բան չէր Ռաուլին պատկերացնելը
եղունգները կրծոտելիս* ամեն անգամ, երր Ֆելիպեն փորձում
էր նրան ամենածանր ստորարումների ենթարկել, նրա աչքերի
առաջ պատկերանուէք էր Ռաուլի անվրդով, փոքր^ինչ ծա ղրա ֊
Ժ ձ գ^մքը, հիշում էր ծխամորճն իրեն մեկնած ձեռքը, կամ թե՝
ինչպես էր մոտենում իր գլուխը շոյելու համար։ Ամենահավա--
նականն այն էր, որ Ռաոլլն հիմա անկողնում պառկած իր
համար ծխում է, այնպես, կարծես թե ոչինչ էլ չի պատահել։
((Ինչպես չէ, ոչինչ չի պատահել,— չարախնդաց Ֆելիպեն։ —
Այսպես վռնդվել երևի առաջին անգամն է տեսնում կյանքում»։
Իսկ իրեն խրատ եղավ, թե այէէուհեաև ինչպես է 'պետք վարվել
այդ անիծյալ արվամոլների հետ։ Եվ ոնց է մինչև հիմա խաբ*
ված եղել, կարծելով, թե այդ տիպն իր միակ ընկերն է, միա^
կը, որի հետ կարելի էր մտերմություն անել, այս նավում, ուր
ոչ զբաղվելու հարմար կին կա, ոչ էլ իր տարիքի տղերք,
որոնց հետ կարելի լիներ զվարճանալ տախտակամածի վրա։
Ամեն ինչ կորավ, էլ ինչ միտք ունի նավախցից դուրս գալը»,*
Հանկարծ նրա աչքերի առջև գծագրվեց Պաուլայի դեմքը, ո ր ֊
պես մի նոր անսպասելի երևույթ, եթե, իհարկե, անսպասելի
համարենք Ռաուլի հետ կապված միջադեպը։ Իայց Պաուլան
ինչ կապ կարող է ունենալ այս պատմության հետ։ նա մի
քանի հապճեպ, կոպիտ և իրեն չգոհացնող ենթադրություններ
արեց և նորից մտահոգվելով թաղվեց կասկածների մեջ ^ահա,
946
հենց այս պահերին էին ն^ա մեջ ծնվում կուրծքը ւճնշող
հպարտության վաղանցիկ պոռթկումները և նա ագահությամբ
ներծծում էր ծխախոտի և ոչ թե ծխամորճի ծուխը, որովհետև
ծխամորճն ընկած էր գռան կողքին, իսկ պատին դաջված էր
կատաղի հարվածի հ ե տ ք ը ի ն չ ո ւ ընտրությունն հենց իր վրա
ընկավ և ոչ թե մեկ արիջիք ինչու հենց այն գիշեր, երբ նավ
էին նստում, Ռաուլն առանց ուրիշների ետևից ընկնելու, անմի^
ջապես անցավ Ֆելիպեին փնտրելուն։ Եվ ամենևին կարևոր չէ,
որ ուրիշ հնարավոր թեկնածուներ չկային և ընտրությունը ճա-
կա տա դրականորեն սահմանափակ էր^ և այն մտքից, որ Ռա*
ուլն հենց իրեն է ընտրել, Ֆելիպեի մեջ միաժամանակ և Ռաոլ^
լի ծխամորճը պատով տալու և իր առանձնաշնորհության զ գ ա ց ֊
ման ի ն չ֊ո ր զարմանալի հաճույքով համակված, խ "ր հոգոց
հանելու ցանկություն էր արթնանում։ (^այց Ռաոլլը դեռ վար^
ձահատոլյց կլինի այս ամենի դիմաց, կարող եք էիովին վստահ
լինել, կոպեկ առ կոպեկ վարձահատույց կլինի, որպեսզի հե^
տագայոլմ այլևս նման սխալներ թույլ չտա^*, «Բա յց գրողը
տանի, ես նրան, ախր, ոչ մի առիթ չեմ տվել, — կտրուկ
նստելով մտածեց նա ։ — Ախր ես ոչՎիանան եմ և ոչ էլ Ֆրեյլիխը,
ես ձեր ծնողը***»։ Եվ նա անընդհատ կապացուցի, որ ինքն ի ս ֊
կական տղամարդ է և թող զուր հույսեր չկապի այդ պճնամոլ
աքլորն իր շեկլիկ քածի հետ։ Առանց այդ էլ շատ բան է թույլ
տվել նրան^ խորհոլրդներ էր տալիս, մեջ էր ընկնում իր օգնոլ-'
թյոէնով։ Շատ բան թույլ տվեց, իսկ սրա մտքով ուրիշ բաներ
անցան։ Դռան մոտ ինչ^որ աղմուկ լսելով ցնցվեց։ նյարդերը
տեղի են տալիս, ահա թե ինչ։ Սա էլ** Աչքի տակով նայեց
Բեբային, որը քիթը վեր քաշելով հոտոտում էր նավախցի Օդր։
— Անընդհատ ծխում ես, — ասաց Բերան, իր մշտական
առաքինի կերպարանքն ընդունած ։ — Կասեմ մայրիկին և նա
ծխախոտները քեզնից կթաքցնի։
-- Դե կորի, թրիքի մեկը , — գրեթե բարեհոգաբար հայհո*
յեց Ֆելիպեն։
— Դու ինչ է, չլսեցի'*ր, որ ընթրելու են կանչում։ Սրան
տեսեք, երկնքից է իջել, ինձ սեղանից հանում են և ետևիցդ
վազեցնել տալիս, կարծես թե փոքր երեխա ես։
— Իհարկե, սովորել ես, որ բոլորը քո ետն.ից վազեն։
— Հայրիկը պատվիրեց, որ անմիջապես ճաշարան բարձ^
բանաս։
* 347
 Ֆելքքպեն մի քիչ հապաղեց նախքան պատասխանելը։
— Նրան ասա, որ գլուխս ցավում է։ Գուցե կկարողանամ
հան ղհ սին մասնակցել։
— Գ լո ''լխ դ է ցավամ^ — աստց Բերան։ — Լավ կլիներ մի
արիշ բան հնարեիր։
— Ի^^նչ ես ուզում դրանով ասել,— ոտքի թռնելով ասաց
Ֆելիպեն։ Ստամոքսի մեջ նորից տհաճ կծկումներ զգաց։ Լսե^
լով, թե ինչպես դուռը շրխկոցով փակվեց, նստեց մահճակալին։
ճաշարան մտնելիս պիտի անպայման անցնի երկրորդ սեղանի
կողքով, պիտի բարևի Պաուլային, Լոպեսին և Ռաոլլին։ Սկսեց
դանդաղ վրան քաշել կապույտ վերնաշապիկն ու գորշ շալվարը։
Մի ացնելով կենտրոնական լույսը, նկատեց գետնին ընկած
ծխամորճն ու վերցրեց։ Բոլորովին անվնաս էր մնացել։ Մտա*
ծեց, որ ամենահարմարր ծխամորճը թոլթունի տուփի հետ միաա.
սին Պաուլային տալն է, որպեսզի նա*,. Այո, ճաշարան մտնելիս
պիտի անցնի նրանց սեղանի կողքով և պիտի բարևի։ Իսկ
ի^չ ' կւէՆի, եթե հենց այնպես, առանց որևէ խոսք ասելու
ծխամորճը գնի սեղանին ու անցնի։ Ապուշի պես զուր
նյարդայնանում է։ Իսկ միգուցե պահի գրպանում և մի հար*-
մար. առիթով, երբ, ասենք, տախտակամածի վրա քհաուլին
տեսնի զբոսնելիս, մոտենա և չոր ասի, (^Վերցրեք ձեր ծխա*,
մորճրյօ, կամ նմանօրինակ, մի բան։ Բայց այդ ժամանակ քհւտ*>
ուլը նորից կնայի իր սովորական հայացքով և կսկսի գանգազ
ժպտալ։ Ոչ, միգուցե չժպտա էլ, այլ կփորձի բռնել նրա ձեռքը
և այդ դեպքում,,. Հայելու մեջ նայելով, Ֆելիպեն անշտապ
սանրվում էր։ Ոչ, չի գնա ճաշարան, թող տանջվի^ սպասելով
հանդիպման։ <^Եվ թող կարմրի, երբ անցնեմ իրենց սեղանի
մոտով։ Միայն թե, հանկարծ ես չկարմրեմ » — կատաղությամբ
մտածեց նա, զգալով, որ չի կարողանում դրա դեմն առնել։
Ավելի լավ է մնալ տախտակամածի վրա, կամ նստել բարում և
գարեջուր խմել։ Եվ հենց այդ պահին նրա միտքն ընկան նավա*
սանդուղքը, մ իջանցքն ու Բորը։

Գոնյա Ռոսիտան և գոնյա Պեպան հարմար տեղավորվեցին

առաջին շարքի բազկաթոռներին, նրանց կողքին տեղ գրավեց
ոենյորա Տրեխոն^ իր դստեր արտասովոր շնորհալիության հա*
մար հպարտությունից շաոագունած։ Նրանց ետևի ’շարքերում
քիլ^քիչ սկսեցին տեղեր . գրավել ճաշարանից դուրս եկած
348
ուղևորները։ հորխեն ուռած^Փքված նստեր մոր և Պերսիոյի
տրանքոէմ, Ռաոզր չէր շտապում^ վաճառւսսեղւ:/նին հենված
սպասում էր է թե երբ են բոլորը տեղավորվեք ու։ Դոն Գալոն իր
սայլաթոռով դէրքտվորվեը նախագահությունում ք իսկ վարորդն
արագորեն նահանջեր դեպի ետին ջ^^րքերը, ուր' ծխ ա խ ոտ ֊
ծխախոտի ետևիր կպրնելով, մռայլված ն^^ել էր Մեդրանոն։
Աղվամազիկը դարձյալ հետաքրքրվեր մ արմնամ արղության
գծով իր զուգընկերոջ որպիսությամբ և, ի վերջո, դիմակն
հանձնելով դոն յա Ռոսիաային, հայտներ, որ գնում է պ ա րզե֊
թե ինչ է պատահել Ֆելիպեին։ ^"[ինեզրի կնոջ դիմակ
հագած Պաուլան սենյորա Տրեխոյի ձայնն ընդօրինակելով,
զվարճարնում էր էոպեսին։
Մետրդօթելը լույսն հանդրնելու նշան արեր մատոլրողին,
գրեթե միաժամ անակ վառվերին երկու լուսարձակները' մեկը
բարի խորքում, մյուսը' հատակին, վաճառասեղանի և պատի
արանքը մի կերպ հարմարերրած դաշնամուրի կողքին։ Մ ետ ր֊
դօթելը հանդիսավորությամբ բարձրարրեր դաշնամուրի կա փ ա ֊
րիչըք Հատուկենտ ծափահարությունների տակ ոտքի կանգներ
դոկտոր Ռեստելլին և ^ձքերը ճպճպացնելով ուղղվեր դեպի
լուսավորված ասպարեզը։ Ինչ խոսք, նրան չէ, որ պիտի պ ա տ ֊
կաներ այս հանպատրաստից, անպաճույճ ինքնագործանեու֊
թյան համերգի րարման պատիվը, այլ դահլիճում ներկա մ ե ծա ր ֊
գո կարալյերո և բարեհաճ սենյոր դոն Գալոյին, զի այդ նա
էր այս ինքնատիպ մտահղարման լիիրավ հեղինակը։
— Շարունտկերեք, շարունակերեք, — հարգալիր ծափահարու֊
թյունները խլացնելու համար բարձր ձայնով ասաց դոն Գալոն։
— Դուք շատ լավ հասկանում եք, որ ես հանդիսություն վ ա ր ո֊
ղի դերն ստանձնելու ոչ մի տվյալ չունեմ, այնպես որ, շա րու֊
նակերևք առանց այլևայլության։
Մի պահ անհարմար լռություն աիրեր և այդ միջոցին
քեթիլիոյի հայտնվելը, նրա ցանկությանն ու ջանքերին հակառակ,
շատ ցրուն ու աղմկալի Ետացվեր։ Պատերին ու առաստաղին
նետած իր վփթխարի ստվերների ետևիր ներս մտնելով դահլիճ,
նստ աթոռին ու նելլիին րածրաձա յն տեղեկացրեց, որ իր
զուգընկերը ոչ մի ^եղ չկա։ Գոնյա Ռոսիտան վերադարձրեց
նրա դիմակը, բարկացած .յ/աստելով նրան, որ դադարեցնի
աղմուկը, սակայն $Լրգովված Աղվամազիկը շարունակում
էր դժգոհել ու եփվել նստած տեղում աթոռը ճռճռա ցնե֊
ա
Լսվ։ Չնայած բառերը Ռաոզին չհասան, սակայն նա արագ
գւխի ընկավ, թե ինչն [էնլոր է։ Ըստ վաղեմի սովորության, նա
հայարքը Պաուլային քէւղղեր, որը դիմակն հանած ուշադիր զննում
էր հանդիսականներին։ Երր նրանը հայաըքները հան դիպերին,
Պաուլան տարակուսանքով հոնքերը վեր քաշեր, իսկ Ռաուլը
պատասխաներ նրան ուսերի թեթև շարժումով։ Նախքան նո*^
րիր դիմակն հագնելն ու Լոպեսի հետ զրույրը վերսկսելը, Պ ա ֊
ուլան ժպտար նրան և այդ ժպիտը Ռաուլի համար անրաթուղթ
էր, կնիք^ փաստաթղթի վրա և մ եկնարկա յին ատրճանակի
կրակոր։ ^այր նա էլի կհեռանար րարիր, եթե նույնիսկ հ ա վ ա ֊
նոլթյուն չտեսներ Պաոլլայի հայարքի մեջ։
— Այս ոնր են խոսում, աստված իմ, այս ոնր են խոսում,
ասար Պաոլլանէ— Դուք էսկապե^ ս հավատարած եք, որ
բանն էր ի սկզրանէ, Զամայկա Ջ^ն։
— Ես քեզ սիրում եմ , — ասար Ջամայկա Ջք^նը պատասխա^
նի փոխարեն։ — Եվ հրաշալի է, որ ես քեզ սիրում եմ, և, որ
այդ մասին քեզ այստեղ եմ ասում, ուր մեղ ոչ ոք չի լսում, ուր
մենք երկուսս էլ դիմակներով ենք^ ես ծովահեն եմ, իսկ դոէ
պոլինեզուհի։
— Դե լավ, թող որ պոլինեզուհի լինեմ , — ասար Պաուլան,
զննելսվ իր դիմակն ու, ապա նորիր անրկարնելով դ ե մ ք ի ն ։֊—
Իսկ դու ոչ այն է Ռոկամըոլեին ես նման, ոչ այն է' Ս անխոլ֊
անցի դեպուաատի, ինչը քեզ ամենևին չի սազում։ ճիշտ կ ա ֊
նեիր' ընէորեիր Պրեսուտտիի դիմակիր, չնայած, լավ կանես,
եթե ոչ մի դիմակ էլ չվերրնես և շարունակես մնալ որպես
Զամայկա Ջոն։
Այդ ընթարքոլմ դոկտոր Ռեստելլին արդեն անրել էր ս ե ն ֊
յորիտա Տրեխոյի երաժշտական կարկառուն օժտվածության
փառաբանությանը, հայտարարելով, որ սեն յո րիտան պ ա տ ֊
րասավում է ներկաներին երջանկացնել ականավոր կոմպ ողի֊
տորներ Ելեմենտիի և Չերնիի ստեղծագործությունների կա ֊
տարմամր։ Լոպեսը նայեր Պաուլային, որը մատն էր կ ծ ո ֊
տում։ օ:Ականավոր կոմպոզիտորներ մտածեր Պ ա ուլա ն։֊—
Ակիզըը խոստսւմնալիր Նա տեսավ Ռաուլի դուրս դալը,
Լոպեսն էլ նկատեր և կեսկատակ֊ կեսհարրական հայարքով ն ա ֊
յեր Պաոլլային, սակայն վերջինս նրա հաչարքը չնկատելու
տվեր։ օրՀաջողություն քեղ, Ռաուլիտո, — մտածեր Պաուլան։ —
Երանի թե քիթումռութդ արյունլվիկ անեն, Ռաուլիտո։ Իսկ ես
830
մինչև կյանքիս վերջը Լավալչե կմնամ^ դե, դա արյանս մեջ
էք և հոգուս խորքում երրեք չեմ ների նրան' իմ Լավագույն
բարեկամը լինելու համար։ Սենյորիտա Լավաէյեի անթերի բ ա ֊
րեկամըէ ԱյՈք հենը անթերի։ Ահա գնում է, երերուն քայլերով
գնում է դատարկ միջանըքով, դողդողալով, հաճույքի կա նխ ա ֊
վայելման մեջ դողդողացոզ լեգեոնի անդամներից ևս մեկը, որն
արդեն կանխավ դատապարտված է ձախողման*^* Օհ, ոչ, ես ե ր ֊
րեք դա չեմ ների նրան և նա դիտե այդ մասին, և այն օրը,
երբ նա կհանդիպի մեկին, որը կհետևի նրան (ր ^ 1 9 նա չի
հանդիպի, Պաուլիտան *ակընդետ հետևում է, որ նա չհանդիպի,
այնպես որ, թող զուր տեղը չչարչարվի), հենց այդ օրը նա
ընդմիշտ կլքի ինձ և այնժամ' մնաք բարով համերգներ, ա ռ ա ֊
վոտյան ժամը չորսի պաշտետով սանդվիչներ, զբոսանք Սան
^*ելմոյում և ծովեզերքով, մնաս բարով, Ռաոլլ, մնաս բարով
խեղճ Ռաով, հաջողություն եմ մաղթում, որ գոնե այս անգամ
բախտը ժպտա քեզն։
Դաշնամուրն աններդաշնակ ձայներ էր արձակում ։ Լոպեսն
իր ճերմակ թաշկինակը դրեց Պաուլայի ափի մեջ։ նրան թվաց,
թե Պաուլան արտասվում է ծիծաղից։ Պաուլան թաշկինա
աճապարանքով տարավ աչքերին և շոյեց Լոպեսի ուսը, ավելի
ճիշտ, Ոչ թե շոյեց, այլ թեթևակի հպվեց մատներով։ Թ ա շկի֊
նէսկը պահելով մոտը, ժպտաց, իսկ երբ հնչեցին ծափահարու֊
թյունները, նա բացեց թաշկինակն ու սկսեց եռանդով քիթը
մ աքրել։
— եքողի մեկը ,—' ասաց Լոպեսը։ — Դրա համար չէ, որ
տվեցի թաշկինակս։
— Դարդ մի արա, — ասաց Պաուլան։ — Այնքան կոպիտ
էր, որ քիթս լրիվ չանգռոտեց։
— Ես նր անից լավ եմ ն վ ա գ ո ւ մ ա ս ա ց Խորխեն։ — 9եք
հավատում' Պերսիոյին հարցրեք։
— Ես երաժշտությունից գլուխ չեմ հանում , — ասաց Պ ե ր ֊
սիոն ։ — Պասադոբլից զատ ինձ ոչինչ չի հուզում։
— Դու ասա, մայրիկ, մի'*թե ես այս աղջկս/նից լավ չեմ
նվագում։ Ես դեռ բոլոր մատնեքովս եմ նվագում, իսկ սրա
մատների կեսը օդի մեջ է կախված։
Ելաուդիան թեթևացած շունչ քաշեց։ 2եռքը տարավ Խ որ ֊
քսեի ճակատին։
— Դու իսկապե**ս լավ ես զգում։
351
 — ԻհէՀ/րկե, — ասաց Խորխեն, րրն անհամ թեք ութ յա մ բ իր
Լչսէյթին էր սպասում ։ — Պերսիո, տես այն ով դուրս եկավ։
Դոն Գալոյի սիրս^լիր ե. միաժամանակ հրամայական նշանով
դուրս սահեց Նելլին և կանգնեց բարի խորքում' դաշնամուրի
և պատի արանքում։ Լուսարձակի ճառադայթն ք^ւղիղ նրա դես^
քին կր խփում ( «Ինչւյհս է հուզվել խեղճ երեխան» — րոէորին
լսելի ձայնով ասաց գոնյա Ռոսիաան^ և Նելլին աչքերս
ճպճպացնելով երկու ձեռքերով երեսը ծածկեց։ Մետրդօթելը
արագորեն առաջ նետվեց և լուսարձակը թեքեց մի կողմի վրա։
Արտիստուհուն ոգեշնչելու համար բոլորն սկսեցին ծափահարել։
— Կարտասանեմ Խուան գե Դիոս Պեղայի «Ծիծաղ և ա/ւ-
ցունքր» , — կաստանիետներով պարելու գիրք րնգոլնելով, հայ^^
տարարեց նելլին ։ — «Նայելով Գարրիկին, դերասանին անգլիա^
ցի, ծափահարում էր ժողովուրդը և բա րբառում***»։
— Ես էլ գիտեմ այգ բանաստեղծությունը , — ասաց Խոր-
խ ե ն ։^ Հիշո^ւմ ես, այն գիշեր արտասանեցի սրճարանում։ Ւսկ
հիմա բժշկի մասին է ասելու։
— «Դառնամաղձոլթյան զոհերը ահա, չոր, զուսպ լերդերը,
դուրս գալով մթից տ ա ռա պ ա նքների^ա րտ ա սա նում էր Նել*. '
լին ,— տեսնելու էին էթյում արքային դերասանների, թախիծն
ու մաղձը փոխվում էր ահա զվարթ ծիծա զի »։
— Չելլին բնածին դերասանուհի է , — մտերմաբար գոն*>
յա Պեպան կիսվեց գոնյա Ռոսիտայի հետ ։ — Նա դեռ փոքրոլց
հանգերով էր խոսում* «Կոշիկը փոքր է ոտքիս, իսկ գոՎպան
տաքություն է տալիս»։
— Աթիլիոն^ չէ , — հոգոց հանելով ասաց գոնյա Ռոսիտան։
— Կամ ուտիճներ էր սատկացնում խոհանոցում, կամ էլ բ ա ֊
կում գնդակ էր տշում։ Քանի խորդենի փչացրեց, էհ, տղաների
ձեռքը վառվում ես, եթե ուզում ես տունը կարգի բերել։
Հանդիսատեսների և հլույթ ունեցողների ցանկացած քմ ա*~
հաճույքը կատարելու պատրաստ, մեաբդօթելն ու բարմենը
վաճառասեղանին հենվա՜ծ հետևում էին հքսմ երգին։ Բարմենը
ջեռուցման բռնակը երկուսից դարձրեց չորսի վրա։ Մետրգօթելր
նայեց նրան' երկոաով ժպտացին., նրանք առանձնապես լավ
չէին հասկանում Նելլիի արտասանած խոսքերի իմաստը։ Բար*,
մենը գարեջրի երկու շիշ և երկու բաժակ հանեց։ Անաղմուկ
բացեց շշերն ու գարեջուրը լցրեց բաժ ակները։ Բարի խորքում
ննջող Մեղրանոն նախանձով նրանց նայելուց զատ u^pիz գւինչ
Ձ52
անել չէր կարող հնարավոր չէր հաղթահարել աթոռների անան^
ցանելի պատնեշն ու մոտենալ նրան^։ Նկատեի, որ ծխախոտն
հանգել է և շրթունքներից զգուշորեն պոկեր կոթուկը։ Գրեթե
գոհ էր, որ նստած չէ Սլաուդիայի կողքին և հիմա կարող է
մ թությ ան միջիր գաղտագողի հետևել նրան։ ((Ւնչքան հ^եդերիկ
է » — մտածեր Լտ։ Ինչ ^որ երկչոտության զգար, մի անվճռական
րանկոլթյուն' կարծես մի շեմի առաջ ես կանգնած, որը չ գ ի ֊
տես թե ինչու չի կարելի անրնել և շեմն անրնելոլ անհնարիդ
նությունն ավելի էր սաստկացնում ցանկությունն ու երկչոտու^
թյունը^ և դա սքանչելի էր։ «Երրեք չի իմանալու, թե ինչ բարիք
է գործել ինձ համար})— մտածում էր Մեդրանոն։ Ափսոսանքով,
կառկածներով համակված, բարձիթողի արած բոլոր գործերը,
կոտրված սանրով և անկոճակ վերնաշապիկով, քշվում էր ք ա ֊
մոլ բերանն ընկած, որը պատառոտում էր ժամանակը, նրա
դեմքը և հենց կյանքը, Մեդրանոն մոտենում էր, կիպ մոտենում
էր այգ կիսարար, րտյր և անմատչելի դռանը, որից այն կողմ,
հավանաբար, ինչ^որ մի բան կկատարվի, կծնվի ինչ^որ մի
րան, որը նրա գոյության իմաստն ու ստեղծագործությունը
կդ առնա, րոյյր գրա համար նա պիտի թիկունքը դարձնի դեպի
այն ամենը, ինչը մի ժամանակ ընդունելի և նույնիսկ անհրա->
ժեշտ էր համարում։ Pшյր մինչև դրան հասնելը, դեռևս շատ
բաներ կան։

Հասնելով միջանցքի կեսին, նկատեց ձեռքին բռնած ծ խ ա ֊

էէորճն ու նորից կատաղեց։ Իսկ հետո մտածեց, որ լավ կլի֊>
հեր, եթե թութունն էլ վերցներ' կհյուրասիրեր Բորին և կցո։^
ցադրեր, թե ինչքան հմուտ է ծխելոլ գործում։ Ծխամորճը
գրպանը դնելով առաջ գնաց, վստահ, որ այդ ժամին միջանց­
քում ոչ մեկին չի հանդիպի։ Ինչպես նաև կենտրոնական մի--
ջանցքում և նեղ ու երկար անցուղիում, ուր սովորականից աղոտ
էր այդ պահին մանուշակագույն լույսը։ Այ, եթե այս անգամ
նրա բախտը բերեր և Բսրը նրան թույլ տար մտնել նավախել*^^
Վբեժխնդրությունը նրան առաջ էր հրում, օգնելով հաղթահարել
վախի զգացումը։ CcՀшպш տեսեք, է, ամենաջահելը ա մենա քա ֊
ջը դուրս եկավ, մ ե ն֊մ ե նա կ կարողացավ թափանցել»**})։ Իսկ
Բերան, օրինակ, և նույնիսկ ծերուկն այս գովեստները լսելիս,
23 ^Վիճակախաղ 85Տ
 երեսները կթթվեընեին^ մեղի հոտ առած առնետների նման։
Բայը ամենակարևորը Ռաուլի կարծիքն էր. «Ինչպես թե, Ռա^
ուչ, մի^թե չեք իմաըել։ Այո, Ֆելիպեն մենև՛մենակ մտել է գայ^,
չերի որջը,,,})։ Միջանըքն առաջվանիը ավելի նեղ թվաը, դըռև՛
նիը մի քանի քայլի վրա Ֆելիպեն կանգ առավ. Լա նայեը։
Միջնորմները կարծես տեղիը պոկվելով ուզում էին ճզմել նրան։
Բաըելով աջակողմ յան դուռը, թեթևացած շունչ քաշեց։ Ա ռա ս֊
տաղից կախված մերկ լապտերների կուրացնում էր
նրան։ նէսվաքսցում ոչ ոք չկար, առաջվա նման խառնափնթոր
վիճակ էր, հատակին ^^շվիք բրեզենտի պատառներ էին
թափթփված, դազգահին' ինչ^որ գործիքներ։ Անմիջապես նկա^.
տեց խորքի դուռը, որը կարծես թե ներս էր հրավիրում։ Ֆ ե լի ֊
պեն գուռը ետևից փակեց և ոտքի մատնեքի վրա առաջ գնաց։
Հասնելով դազգահին' անշարժ ացավ։ «Ինչ վայրենի շոգ է
այստեղ, ներքևումյօ— մտածեց նա։ Հռնդյունով աշխատում էին
մեքենաները, ամեն կողմից թափանցող աղմուկը գումարվում
էր շոգին, աչք կուրացնող լույսին։ Մոտենալով՛ դռանը, Ֆ ե լի ֊
պեն զգուշորեն ցնցեց բռնակը։ Ինչ^որ մեկն անցավ միջանց*
քով։ Ֆելիպեն սեղմվեց պատին' դուռը բացվելու դեպքում նրա
ետևում թաքնվելու համար։ «Չէ։ ոտնաձայներ չէին ))— տրտմած
մտածեց նա։ Պարզապես աղմուկ էր։ Եվ. նորից թեթևացած
շունչ քաշեց, երբ կիսաբաց^ անելով դուռը, զննեց չորսբոլորը։
Բայց սկզբում, հարվածից խուսափելու համար գլուխն ուսերի
մեջ քաշեց' ինչպես ոստիկանական վեպերում են նկարագրում։
Նշմարեց նեղ ու երկար անցուղին, իսկ երբ աչքերը վարժվեցին
մթությանը, հենց իր դեմ աստիճաններ նկատեց։ Ե։[ միայն
այս պահին Ֆելիպեն 'հիշեց Բորի խոսքերը։ Ուրեմն.,* Եթե
իսկույն վերադառնա բար և գտնի Լոպեսին ու Մեդրանոյին,
հնարավոր է, որ նրանք միասին կարողանան անվտանգ հաս*
նել նավախել։ Իսկ ի^նչ վտանգի մասին է խոսքը։ Բորը երևի
պարզապես վախեցնում էր նրանց։ Ի^նշ վտանգ կարող է
նրանց սպառնալ նավախելի վրա։ Տիֆից նա չէր վախենում,
երբևէ չի իմացել, թե ինչ բան է հիվանդություն ասած բանը,
նույնիսկ խոզուկը։
Ետևից դուռն հանգիստ փակեց և առաջ գնաց։ Շատ ծանր
էր այգ գտդջ օդում Հնչելը, մազութի և էլի ինչ*որ մգլահոտ
էր գալիս։ Ձախ կողմում դուռ տեսնելով, քայլերն ուղղեց նա*
վասանդուղքի կողմը։ Եվ հենց տյդ պահին նրա դեմ հստակս*
854
րեն գծագրվեց մի ստվերի անշարժ կանգնած մի մարդ, ձեռքն
այնպես վեր պարղած, կարծես թե գլուխն էր ուզում պաշտպա^
նել։ Ֆելիպեն շրջվեց և տեսավ բաց դռան միջից իրեն նայող
Բորին, Բացված դոնից կանաչ լուչս էր թափանցում նավախուց,
— Ւ 1 յ տ Ժ յ 1յ , ջա հել,

— Ողջույն, — ե տ ֊ե տ գնալով ասաց Ֆելիպեն։ Գրպանից

հանեց ծխամորճը և պարզեց լույսի կռղմը։ Չէր կարողանում
խոսել, ծխամորճը դողում էր մատների արանքում։ — Տեսնում
եք, հիշել եմ, որ դուք,*է Կզրուցենք նորից, իսկ հետո***
— Տ ջ >— ասաց Ոոբըէ— ներս մտիր, տղա, ներս մտիր։

Երբ հասավ իր հերթը, նետելով ծխախոտը, Մեդրանոն քրն^

կոտ տեսքով նստեց դաշնամուրի առաջ։ Ոավականին հաջողու֊
թյա մբ նվագակցելով, նա մի քանի բագաուլ ու սամբա երգեց,
բացահայտորեն ընդօրինակելով Աթաուլպա Յուպանքիին^ ։
Հանդիսականները երկար ծափահարեցին, խնդրելով, որ մի
քանի երգ էլ կատարի։ Հաջորդը Պերսիոն էր, որին դիմա վո֊
րեցին թերահավատ պատկառանքով, ինչպես սովորաբար ըն^
դունոէմ են գուշակներին։ Դոկտոր Ռեստելլիի կողմից ներկա^
յտցվելով որպես մեծ առեղծվածների հետազոտող և գիտակ,
Պերսիոն ձեռնամուխ եղավ գոլշակելու բոլսր ցանկացողների
ճակատագրերը, ըստ նրանց ձեռնափերի գծտգրոլթյս$ն, ասելով
նման իրադրություններին հատուկ, պարզունակ խոսքեր, բտ յց
որոնք մերթընդմերթ դողի մեջ էին գրա֊մ նրան, որին
կոնկրետ ուղղված էին այդ խոսքերն ու որին հ միայն հասկա^>
նալի էր դրանց իմաստը։ Հոգնած ու ձանձրացած, Պերսիոն
ավարտեց իր ձեռնագուշակության շրջանն ու մոտեցավ վա ճ ա ֊
ռասեղանին, սառը ըմպելիքով թարմանալու համար։ Դոկտոր
Ռեստելլին իր բառապաշարի ամենաընտիր և շռայլ հատվածը
պահել էր հասարակության սիրելի Խորխե Լեվրաումի, այդ վա^
ղահաս, խոստումնաշատ տաղան դի ելույթն ազդարարելու, որի
քնքուշ -տարիքը չի կարող խոչրնդոտել հաջողության հասնելու
ճանապարհին։ Արգենտինացի երեխաներին այնպես սքանչե^
լիորեն պանծացնող այս մանուկը հաճույքի անգեըազտնց
վայրկյաններ կպարգևի բոլորիս, կարդալով սեփական, Ւր

I Դաշնակահարուհի, կոմպ ոզիտ որ, ժողովյ։դական երգերի հանրահայա

կատարող։

35 5
 տեսակի մեջ եզակի մենախոսությունները, որ^նըի^ առաջինը
կոչվում է «Ութոտնոլկի պատմությոլնր)>։
—. Ես ինքս եմ գրեի բա յց Պերսիոն օգնել է ,— խլացուցիչ
ծափահարությունների տակ բեմահարթակ բարձրանալով, աե-
կեղծորեն խոստովանեց Խորխեն։ նա շեշտված բա րեկրթու֊
թյամբ գլուխ տվեց' ՚ տեղնուտեղը հաստատելով դոկտոր Ռ ե ս ֊
տելլիի գնահատությունների իսկությունը։
— Ութոտնուկի պատմությունը' ըստ Պերսիոյի և Խորխե
Լեվբաումի, — ասաց Խորխեն և ձեռքն երկարեց դաշնամուրին
հենվելու համար։ Աղվամազիկը կարողացավ ցատկել, և ճիշտ
ժամանակին բռնել նրան, չթողնելով, որ երեխան ընկնի։
Զրով լի բաժակներ, մաքուր օդ, խորհուրդներ, երեք աթոռ
ուշագնաց երեխային պառկեցնելու համար, կոճակներ, որոնք
ոչ մի կերպ չէին քանդվում։ նայելով որդու վրա խոնարհված
Սլաոլդիային, Մեդրանոն մոտեցավ վաճառասեղանին։
Անմիջապես զանգեք բժշկին։
Մետրդօթելը մանրազնին թրջում էր անձեռոցիկը։ սառչելով
նրա ուսից, Մեդրանոն ստիպեց նրան ուղղվել։
— ԱսածՒ' անմիջապես։
Բարմենին փոխանցելով անձեռոցիկը, մետրդօթելը մոտե­
ցավ պատից կախված հեռախոսին։ Հավաքեց երկու թվք^ց
կազմված համ արը։ Ւ նչ֊ո ր բառեր արտասանեց, հետո
բարձրաձայն կբկնեց։ Մեդրանոն աչքը չէր կտրում նրանից։
Կախելով ընկալուչը, մետրդօթելը գլխով արեց։
— Հենց հիմ ա կԳա, սենյոր։ Իմ կարծիքովդ* /*"'/ կլ1*^^Ի
երեխային պառկեցնել։
Մեդրանոն մտածեց, թե տրդյոք բժիշկն էլ է հենց ա յն տ ե ֊
դիք գալու, ՝ Որտեղից եկավ ճերմակահեր սպան։ Թիկունքից
լսվող կանանց ճղավոցը նրան համբերությունից հանեց։ ճ ե ղ ֊
քելով բազմությունը, մոտեցավ Կլաուդիային, օրը բռնել էր
Խորխեի թաթիկը։
— Հը, ոնց որ թե դեպի լավն ենք գ ն ո ւմ ,^ ասաց Մ եղրա ֊
նոն' ծնկի իջնելով Խորխեի կողքին։
Խորխեն ժպտաց նրան։ Շփոթահար տեսք ուներ, վրան խո*>
նարհված դեմքերը ամպերի նման լողում էին .աչքերի առաջ։
Հստակորեն նշմարում, էբ միայն մորը, Պերսիոյին և, թերևս^
Մեգբանոյին, որն առանց այլևայլության ձեռքերն անցկացրեց
նրա ոտքերի և թիկունքի տակով և գբկելով, բարձրացրեց։
ա
Կանայք ճամփա բացեցին, իսկ Աղվամազիկր օգնության շտա-
պեց, սակայն Մեդբանոն արդեն տանում էր Խորխեին։ Կլաու^
դիան գնում էր ետևից, Խորխեի դիմակը ձեռքին բռնած։ Բո^
լորը տտրա կուսան քով իրար էին նայում։ Անշուշտ, առանձ^
նապես լուրջ բան չկա, դահլիճի գաղջ օդից սիրտը թուլացել է,
բա յց, դե երեկոն շարունակելու տրամադրությունը կոտրվեց։
~ Այն ոլհանդերձք հարկավոր է շարունակել,-^ համառում էր
դոն Գալոն, սայլաթոռի մեջ շուռումուռ գալով ։ — Ձարմե
վհատվել այսքան չնշին բանի պատճառով։
— Կտեսնեք, որ տասը րոսլեից երեխան ոտքի կկանգնի, —
ասում էր դոկտոր Ռեստելլին։ —^ Սովորական ուշաթափություն
է, հարկավոր չէ այդքան ազդվել։
— Տես է, էոես է , — սգավոր տրտնջում էր Աղվամազիկը, —
սկզբում Ֆելիպեն չգիտես թե ուր կհրավ, երբ ելույթին էր
պետք նաի։ապատրաստվել, հիմա էլ այս պուճուրը ծեքից գնաց։
Նա^վ է, թե գողերի բույն, մարդ չի հասկանում։
— նախ և աոաջ, նստենք մի բան խմենք , — առաջարկԼց
սենյոր Տրեխոն ։ — ^**նչ իմաստ ունի անընդհատ հիվանդում
թյունների մասին մտածելը, երբ առանց այդ էլ նավի վրա,»փ
Ուզում եմ ասել, որ պետք չէ խուճապ ահ ար լինել։ Եմ տղայի
գլուխն էլ էր այսօր ցավում, բա յց, ինչպես տեսնում եք, ոչ ես
և ոչ էլ տիկինս դրանից պատմություն չենք սարքում։ Ամենա ն
պարզորոշությամբ մեզ տեղեկացրին, որ նավի վրա ձես*-
նարկված են բոլոր անհրաժեշտ միջոցները։
Հենց այդ պահին, դարանակալ Բեբայի վկայակոչությամբ,
սենյորա Տրեխոն հանկարծ ազդարարեց, որ Ֆելիպեն անհայտա­
ցել է նավախցից։ ճակատին խփելով Աղվամազիկն ասաց, որ
ինքն այդպես էլ գիտեր, բա յց ո**ւր կարող է այդ տղան կորել։
— Երևի տախտակամածի ւ[րա է , — ասաց սենյոր Տրեխոն։
— Սովորական մանկական քմահաճույք։
— ահաճույք, ինչ բան ,— ասաց Աղվամազիկը ։ —>
Ախր, ոնց շեք հասկանում, որ ակրոբատիկական ընտիր համար
էր ստացվել։
Պաոլլան հոգոց հանեց և աչքի տակով նայեց Լոպեսին, որի
կատաղությունը հետզհետե սպառնալի չափեր էր ընդունում։
— Շատ հնարավոր է , — ասաց նա , — որ նավախ^իդ դրւռն
հիմա փակ գտնես։
357
 — Չգիտեմ ինչպես վարվել ուրախանա^լ թե ոտքով կոտ^
բել դուռը, — ասաց Պաուլան։ — Ի վերջո, այն նաև իմ նավա^
խուցն է։
— Իսկ ի^նշ ես մտադիր անել, եթե դուռը փա կ լինի.
֊ Չգի աեմ,—^ ասաց Պաուլանէ— Ինչ կա որ, տախտակամա*-
ծի վրա կքնեմ։
— Գնանք ինձ մոտ , — ասաց Լոպեսր։
— Ոչ, ուզում եմ մի քիշ էլ մնալ այստեղ։
— Գնանք, խնդրում եմ։
— Ոչ։ Ամենայն հավանականոլթյամբ դուռը բաց է և Ռ ա ֊
ուլն էլ հոգնած քնած է։ Չես պատկերացնում, թե նա ոնց է
կատաղում այս կուչտուր* մասսայական և հույժ կազդուրիչ
միջոցառումներից։
— Ռաուլր, Ռաուլր,— ասաց Լոպեսր։ — Մեռնում ես նրա
կողքին երկու մետրի վրա տկլոր պառկելու ցանկությունից։
— Այնտեղ, մեր արանքում երեք մետրից ավելի է տ ա րա ֊
ծությունը, Չամայկա Չ »ն ։
— Գնանք, — կրկնեց Լոպեսր, բա յց Պաուլան սևեռուն նայե*
լով նրա աչքերի մեջ, հրաժարվեց' Պաոլլան մտածեց, որ արժեր
հանուն Ռաուլի հիմա հրաժարվել, նախ և առաջ տեղեկանալով,
թե վիճակախաղում նրա տոմսը շահե^լ է, թե ոչ։ Ի դեպ, դա
անօգուտ ու դաժան կլիներ, թե ^ամայկա Ջոնի և թե իր հա*'
մար, և հենց դա ամենաքիչն էր ցանկանում Պաուլան' հատկա֊
պես հիմա։ Պաուլան հրաժարվեց ոչ մի տեղ չգրանցված, մութ
ու անորոշ մի պարտք վճարելու համար, հրաժարվեց զիջելու
նման, այն հույսով, որ կկարողանա ետ վերադառնալ այն ժ ա ֊
մանակները, երբ նա դեռևս այս կինը չէր։ որը քիչ առաջ հ ր ա ֊
ժարվեց' ցանկությամբ և քնքշությամբ համակված։ Նա հրա*>
մարվեց հ:.'{ն*'^քն Ռաուլի, բտ յց նաև հանուն Զամայկա Զ^^նի,
որպեսզի նրան մի օր հուսախաբաթչունից զատ նաև ուրիշ զդա*^
ցում պարգևեր։ Պաուլան մտածեց, որ միգուցե իր կանացիա*^
կան հիմար արարքները կօգնեն բացելու այն .դռները, որի առջև
անզոր են անգամ ամենանուրբ ու ճարսւարամիտ ուղեղները։
Իայց, հակառակի պես, ստիպված է հիմա նորից Լոպեսից
խնդրելու նրա թաշկինակը և նա, իհարկե, մերժումից խոցված
չի տա թաշկինակը և հետո կգնա մի այնակ քնելու, անվերջ ու
• անհավես ծխելով։

358
 — էր* Ք^Ղ '^անսւչեցիէ ք ի չ էր մնում գլուխդ փշրեի։
Հիմա հիշեցի, որ ես քեզ նախազգուշացրել եմ։
Ֆելիպեն հուզված շուռում ուռ էր գալիս աթոռին, որին հենը
նոր էր ն ստել։
— Արդեն ասացի, որ ձեզ էի փնտրում։ նավախցում չ կ ա ֊
յիք, բաց դուռ .տեսա, դե, մտա, որ իմանամ**,
— Օհ, չեմ ասում, թե վատ բան ես արել։ HcfeS էօ yOU.
— P ro sit/— պատասխանեց Ֆելիպեն տղամարդավարի
քաշելով ռոմով լի բաժակը ։ —. Ընտիր սենյակ ունեք։
Ւսկ ինձ թվում էր, թե նավաստիները բոլորը միասին են քնում։
— Մ ե կ ֊մ ե կ Օրֆն է դալիս, երբ ձանձրանում է իր նսէվա֊
ՒցՒ չի^^Յի^երից։ Իսկ թոլթոլնդ, պատկերացրու, բա վ ա ֊
կանին տա նեչի է։ Մքէ քիչ թույլ է, իհարկե, բա յց այն անգամվա
ծխածդ զիբիլի հետ չես համեմատի։ Մ ի ֊մ ի հատ էլ շփսաաը֊
նե*^նք, ինչ ես ասում։
— Ծխենք, — առանձնապես ցանկություն Հզգ^բքվ հա մա ֊
ձայնվեց Ֆելիպեն։ Աչքի տակով զննում էր նավախուցը^ կ^Ղ^
էոոա պատերին քորոցներով տղամարդկա ու կանանց լա ս ա ֊
նկարներ էին փակցված, օրացույց' կտուցներով ոսկեզօծ թել
տանող երեք թռչնակների պատկերով, հ ատակին, անկյունում
իրար է[րա գցած երկու ներքնա կ, մետաղաշեն սեղան, որի
ոտքերի տակ բավականին թարմ տեսքով ներկ էր գոլ տվել։
Դռները լայն բացած պահարանի ներսում երևում էին մեխից
կախված ժամացույցը, հին սպիտակեղենը, մի կարճլիկ մտրակ,
ասեղների մանուշակագույն բարձիկը, լիքն ոլ դատարկ շշեր,
կեղտոտ բաժ ակներ էին շարված։ Ֆելիպեն նորից լցրեց ծխա­
մորճը^ ձեռքերն արդեն իրեն չէին ենթարկվում, ռոմը սարսա^
փելի թունդ էր, իսկ Բոբն էլի լիքը լցրեց բաժակը։ ձգանում էր
չնայել Բորի մազմզոտ սարդեր հիշեցնող ձեռքերին, բա յց նր։սն
դուր էր գաչիս բազկին դաջված կապույտ օձը։ Հարցրեց Բե­
րին, թե շա^տ է ցավում, երբ դաջվածք են անում մարմնի
վրա։ Ոչ, բոլորովին չի ցավում, միայն թե դիմանալ է հարկա­
վոր։ Հետո կարևոր է, թե մարմնի որ մասում են անում։ Բ ր ե ֊
մենցի մի նավաստու է ճանաչում, որը քաջություն է ունեցել
դաջվածք անել էն տեղի վրա.** Ֆելիպեն շշմած լսում էր նրան,
ինքն իրեն հարցնելով, թե օդափոխիչ չկա արդյոք նավախցում,
որոմհեաև ծուխն հետզհետե խտանում էր, իսկ ռոմի հոտը
 սաստկանում և 9ոբին կարծես թե երկտակ ծալված շղարշե վ ա ֊
րագուլրի ետևից, էր տեսնում։ Քնքշանքով նայելով նրան, Pitրր
րացատրսէմ էր, որ դաջման ամենաարղյունավետ սիստեմր'
ճապոնականն է։ ^նոջ մարմինն իր աջ ուսին դաջել է մտերիմ
րնկերնհրից մեկը^ Կիրոն, որն ամեն, ինչից ղատ, զբաղվում է
նաև հաշիշի առևտրով։ Դանդաղ և գրեթե նրբագեղ շարմո ւմնե^
րով հագից հանելով շապիկը, Ֆելիպեին ցույց տվեց աջ ուսի
վրայի կնոջ մարմնապատկեբը, երկու նետերն ու կիթառը և մի
արծիվ, որի վիթխարի թևերը տարածվել էին նավաստու լա յ*
նածավալ կրծքավանդակով մեկ։ Այդ արծիվը դաջելուց առաջ
ստիպված է եղել մի լավ խմել, որովհետև կրծքի վրա որոշ
տեղեր մաշկը շատ նուրբ է և ասեղի ծակծկոցները անտանելի
ցավ են պատճառում։ Իսկ Ֆելիպեի մաշկը ո^նց է, շա^տ է
զգայուն։ Դե, իհարկե, երևի ինչպես րոլորինը։ $է, ոչ ինչպես
բուորինը, այս հարցում մեծ նշանակություն ունեն ռասան,
մասնագիտությունը։ Իսկ այս անգլիական թութունը իսկապես
լավն է, այնպես որ կարելի է և ծխել, և խմել։ Ոչինչ, որ հաւէես
չունի, խմելիս միշտ էլ սկզբում այդպես է լինում, բա յց բավա*
կան է, որ մի քիչ հուպ տաս, չես. էլ նկատի, թե ոնց ցանկու^
թյոլնդ մեկից առաջացավ։ Իսկ ռոմն ընտիր է, սպիտակ ռոմ է,
համեղ ու բուրավետ։ Մի^մի բաժակ խմելուց հետո, ցույց
կտա ճամփորդական լուսանկարների ալբոմը,** Սովորաբար
Օրֆն է լուսանկարում, բա յց ինքն էլ շատ լուսանկարներ ունի,
որոնք կանայք են նվիրել նավահանգստային քաղաքներում,
կանայք ընդհանրապես սիրոսք են նվիրել իրենց լուսանկարները,
իսկ մի քանիսը բшվшկшնին**i Ոայց նախ հարկավոր է խմել
մէոերմության կենացը։ Շատ լավ ռոմ է, հաճելի, բուրա*
վետ, լավ էլ գնում է անգլիական թութունի հետ։ Պարզ է, որ
շոգ պիտի լինի, դե, կք^զքին մեքենայական բաժանմունքն է։
Ինչ կա որ, թող հետևի Բորի օրինակին և հանի վերնաշապիկը,
այդպես ավելի հանգիստ կզգա և իրենք հին բարեկամների պես
կշարունակեն զր^պցրէ Չէ։ չարժե դուռը բացել, մեկ է, ծուխը
դուրս չի գա, բա յց կարող է որևէ մեկն անցնել ու նկատել
նրան*** Լավ է, չէ^, այսպես պարապ նստել, զրուցել ու հետն
է1 ռոմ վայելելւ Անհանգստանալու կարիք չկա, դեռևս շատ
շուտ է, միգուցե, նրան մայրի^կն է փնտրում***. Դե չավ, լավ,
պետք չէ նեղանալ, պարզապես կատակեց, նա հո շատ չավ
գիտե, որ Ֆելիպեն ինքն իր գւխՒ տերն է և ճիշտը դա է։
360
Ծո^ւխը։ Այո, իհարկե, ծուխ շատ ք; հավաքվել, բտ յք երբ այս*-
պիոի ընտիր թոլթուն ես ծխում, այդպիսի բուրավետ ծխին
կարելի է դիմանալ։ Հը, մի*-մի բաժակ էլ չգցեինք, տես, է, այս
հրաշալի թութունն ու ռոմն իրար հետ ինչ լավ են գնում։ Ւնչ
ճիշտ է, ճիշտ է, մի քիշ շոգ է, ասաց չէ՛*, որ հարկավոր է
վերնաշապիկն հանել։ Այ, այսպես և մի թփրտա։ Եվ պետք չէ
վազել դռան կողմը, այ, այսպես հանգիստ պահիր քեղ, թե չէ,
մեկ էլ տեսար ջարդուխուրդ եղար, մանավանդ այսպիսի նուրբ
մաշկ ունես, ճիշտ շե^մ ասում, դու, ախր, շատ խելոք տղա ես,
հասկանում ես, որ պետք չէ դեսուդեն ընկնել, վազել դռան կողմը,
երբ այստեղ, սենյակում այնքան լավ է, այ, այս անկյունում
այնքան փափուկ է, ման ավանդ, եթե չես թփրտում ու չես
ուզում պոկվել ձեռքերից, որոնք փնտրում են կոճակներդ և
անտանելի դանդաղությամբ քանդում մհկ^՚մ եկոլ ետևից։

- Ոչ մի վ տանդավոր բան չկա ,— ասաց Մեդրանոն ։ —՝ Ոչ

մի վտանգավոր բան չկա, Կլաուդիա։
Կլաուդիան ծածկում էր Խոբխեին, որը մեկ դողում էր ցր^*ից*
մեկ քրտնում էր շոգեց։ Սենյորա Տրեխոն դուրս ելավ նա վա ֊
խցից» հայտարարելով բոլորին, որ երեխաների համար սրանք
սովորական բաներ են, որ Խորխեն առավոտյան արդեն իրեն
շատ լավ կզգա։ հ*րեթե անպատասխան թողնելով նրան, Ալա^
էոդիան ցնցեց ջերմաչափը, մինչ Մեդրանոն կփակեր լու^
սանցույցը, վարագուրելով լույսն այնպես, որպեսզի հիվանդին
չխանգարի։ Չհամ արձակվելով ներս մտնել, միջանցքում վ ը շ ֊
տացած ետ ու առաջ էր անում Պերսիոն։ Ոժիշկն եկա վ հինգ
րոպե հետո, Մեդրանոն ուզում էր դուրս գալ նավախցից, բա յց
Սլաուդիան հայացքով պահեց նրան։ Ոմիշկը մարմնեղ մարդ
էր, ձանձրացած ու հոգնած կերպարանքով։ Մի կերպ բ ա ց ա ֊
աըրվում էր ֆրանսերեն և Խորխեին քննելիս ոչ մի անգամ
հայացքը չբարձրացրեց' ’ ոչ թեյի գդալ խնդրելիս, ոչ զարկերա*»
կը ստուգելիս և ոչ էլ երեխայի ոտքերը ծալելիս, ամեն ինչ
անում էր մի յոեսակ բացակա, անտարբեր տեսքով։ Ծածկելով
Խորխեին, ատամների արանքից հարցրեց, թե Մեդրանոն ե ր ե ֊
խայի հա**յրն է։ Իսկ երբ Մեդրանոն շարժեց գլուխը, նա զարմա^
ցած նայեց Ելաուդիային, կարծես թե նրան առաջին անգամ էր
տեսնում։
Տ61
 —Eh bien, madame, il faudra attendre^ — ուսերը թոթվեմ
Լով ասաը բժիշկը։ — Pout էՂոտէսոէ je ո€ peux pas mt
prononcer. C'est bizarre, quan^ meme^\..
— Տի^ֆ է ,— հ^բցբեց ԿլաուդիաՆ։
— Mais non, altons, cest pas do tout gaP
— ^ոէվի վրա տիֆով հիվանդներ կան, այնպես չէ "**, —
հարցրեց Մեդրանոն։-- VoUS U V CZ €Ա d e S C U S d c typIlUS c h e Z
vous, nestce pas?
— C"est Ա d ire,.^ —սկսեց բժիշկը։ Բացարձակ վստահու^
թյա մբ ասել, թե սա 224 համ արի տիֆ է^ հնարավոր չէ, ան^
նշան բռնկում է, որը տագնապի ոչ մի առիթ չի տալիս։ Ս ե ն ֊
յորայի թույլտվությամբ նա կհեռանա և երեխայի համար դեղեր
կուղարկի մետրդօթելի միջոցով։ Նրա կարծիքով, այս պարա^
գայում ավելի շուտ թոքերի բորբոքում պիտի. ենթադրել։
Եթե ջերմությունը երեսունինն ու հիՆդ տասներկուերորդականից
վերև բարձրանա, անհրաժեշտ կլինի մետրդօթելին տեղեկացնել,
որն էլ իր հերթին***
Մեդրանոն զգում էր, թե ինչպես են եղունգները խրվում
ձհոքի ափերի մեջ։ Երբ բժիշկը մի անգամ ևս նորից Նրսու^
դիային հանգստացնելով դուրս ելավ, Մեդրանոն քիչ էր մնում
վազեր նրա ետևից, բա յց, կարծես, հասկանալով, թե ինչ է
կատարվում նրա հետ, Նլաուդիան ձեռքի շարժումով կասեցրեց
նրան։ Նատաղած ու վեհերոտ Մեդրանոն կանգնել մնացել էր
դռան առաջ։
— Մնացեք, Գաբրիել, ինձ հետ մնացեք մի քիչ։ Խնդրում
եմ ։
— Այո, իհարկե,— շփոթված մրմնջաց Մեդրանոն։ Նա
հասկանում էր, որ հիմա սկանդալ սարքելու ժամանակը չէ,
բա յց նաև հեշտ չէր դռնից հեռանալն ու խոստովանելը, որ ևս
մի պարտություն կրեց, կուլ տվեց ևս մի ծաղրուծանակ։ Նլա^
ուղիան նստել էր հորխեի անկողնու եզրին^ երեխան անրնդ^
հատ զառանցում էր, շուռումուռ էր գալիս անկողնում, ձգտելով
դեն նետել վերմակը։ Դուռը զգուշորեն թակեցին^ մետրդօթելն
1 Դե ինչ, մա դա մ, հարկավոր Հ սպասել ^ ֆ ր ա ն ս .)։
2 ԱռաչՀ^մ որոշակի ոչինչ շեմ կտսրող ասեԼ, բ ա յց ընդհանրապես ։ոարօըի^
նակ է սա (ֆ ր ա ն ս ,)։
* Չ է, ինչ եք ասում, ինչ տիֆ ^ ֆ ր ա ն ս ,)։
^ Pшնն այն է ,.* ^ ֆ ր ա ն ս *)։

862
 դեղերի երկու աուփ և մի պարկուճ ձեռքին։ Նա նաև ասէ^ւյ,
^յր իր նավախրում սառույրի պարկ ունիք բ^իջկս պատվիրել է
հաղորդել, որ անհրաժեշտության դեպքում կարող են օգտագոր^
ծել։ է^նքը մի ժամ էլ է մնալու բարում^ նրանց ւրյրամադրոլթյան
տա՜կ։ Եթե ցանկանում են, կարող է մատուցողի միջոցով սուրճ
ուղարկել։
Մեդրանոն օգնեց Կլաուդիային^ խմացնելու դեղերը Խ որխե֊
ին, ինչին տղան թույլ դիմադրում էր^ չճանաչելով նրանց։ Դառը
նորից թակեցին, այս անգամ Լոպեսն էր, մտահոգ ու տխուր
տեսքով հարցուփորձ արեց հիվանդի վի^^հՒտ^ Մեդրանոն
ցածրաձայն պատմեց բժշկի հետ ունեցած խոսակցությունը։
— Ինչ եք ասում, միջանցքում կբռնեի, թե մի քիչ շուտ
իմանայի , — ասաց էոպեսը ։ — ^**^բից եմ գալիս, հենց նոր
Պրեսուտտիից իմացա, որ քիչ առաջ բ ժ ի շկ ն այստեղ է եղել։
— Վերադառնալու է, եթե կարիքն զգ*^^տվի։ — ասաց Մ ե ղ ֊
րանոն ։ — Ալդ ժամանակ եթե դուք^է*
— Իհարկե, — ասաց Լոպեսը։ — Ինձ նախօրոք տեղեկացա
րեք, եթե կարողանաք, ամեն դեպքում ես մոտերքում կլինեմ,
կթափառեմ միջանցքում, մեկ է, այս գիշեր քնել չեմ կարողա֊
նալու։ Եթե այդ տիպը Խորխեի մոտ ինչ^որ լուրջ բան է կաս^
կածում, ուրեմն ոչ մի վայրկյան հապաղել չի կարելի ։ — Ձայնը
խլացրեց, որպեսղի Սլաուդիան չլսի ։ — Կասկածում եմ, որ այս
բժիշկը ավելի ազնիվ է հրոսակախմբի մյուս անդամներից։
Որպեսղի ափին մարդիկ չիմանան իսկությունը, սրանք կարոդ
են ջոէրքից հանել անգամ երեխային։ Գիտեք ինչ, չե, լավ
կլինի մոտավորապես մի ժամից հետո նրան կանչենք, եթե
նույնիսկ դրա անհրաժեշտությունը չզգացվի։ Մենք նրան կսսլա^
սենք միջանցքում և այդ ժամանակ արդեն նավախելի ճամփին
մեզ սչ "ք լի կարող խանգարել։
— Համաձայն եմ, բա յց հարկավոր է մի քիչ էլ Խորխեի
մասին մ տ ա ծե ւ,^ ասաց Մեդրանոն ։ — Այնպես չանենք, որ
երեխան տուժի մեր պատճառով։ Եթե հանկարծ ձախողվենք և
բժիշկը մնա այն կողմում, ապա գործերը կարող են թարսվել։
— Մենք երկու օր կորցրել ենք , — ասաց Լոպեսը։-^ Եվ սա
մեր ավելորդ նրբանկատության և այն բանի վարձն է, որ չսեցինք
այդ զառամյալ հաշտարարներին։ Իսկ դուք ինչ եք կարծում,
երեխան իսկապե^^ս***
— Ոչ, դա ընդամենը ենթադրություն է և ուրիշ ոչինչ։ Մենք,
 Սէտամնաբույժներս, սիրելիս, ^փֆիտ առանձնապես գլուխ չենք
հանում։ Ւնձ ճգնաժէսմի րնթէոքքն ու ջերմությունն են անհանգ
գըստացնում։ Միգուցե, ոչ մի սարսափելի թան չկա, պարզապես
չափից դուրս շատ կերած շոկոչադն ու արևահարությունն են
այս ամենի պատճառր։ ^ամ էլ, ինչպես նավի բժիշկն ասաց,
թոքերի բորբոքում է։ Սարճ ասած, եկեք մ ի ֊մ ի հատ ծխենք,
միաժամանակ, կզրուցենք Պրեսուտտիի և փոստայի հետ, եթե,
իհարկե, նրանց գտնենք մոտերքում։
Մեդրանոն մոտեցավ Սլաուդիային և ժսլաաց։ Լոպեսն էլ
ժպտաց։ Սլաուդիան հա յացքով շնորհակալություն հայտնեց
նրանց մտերմական աջակցության համար։
— ք {ղ հետո կվերադառնամ , — ասաց Մեդրանոն։ —
Իսկ դուք, ^լաոլդիա, պւսռկեցեք, աշխատեցեք մի փոքր հան^
գըսաանալէ
Ամեն ինչ մի տեսակ անտետլի ոլ իզուր էր թվում։ Ժպիտները,
ոտքի մատների վրա շրջելը, շուտ վերադառնալու խոստումը,
հավատն այն բանի նկատմամբ, որ բարեկամներդ կողքիդ են,
մոտերքում։ ԿլաՈւգիան նայեց Խորխեին, որն արդեն հանդարտ֊
վել էր։ Աչքին նավախուցը մի տեսակ մեծ թվաց, թունդ ծ խ ա ֊
հոտը դեռևս նստած էր, և կարծես թե ^աբրիելր չէր հեռացել
սենյակից։ Սլաուդիտն ձեռքն հենեց այտին ու փակեց աչքերը^
և նււրից, արդեն որերորդ անգամ, պիտի հսկի Խորխեի քունը։
Խորհրդավոր կատ։էի նման Պերսիոն թափառելու է մոտերքում,
իսկ անվերջանալի գիշերը պիտի մոտենա այգաբացին։ Նավյը,
Խուան Իաթիստա Աչբերդիի փողոցը, աշխարհը^ իսկ այստեղ
հիվանդ Խորխեն է, իր նման միլիոնավոր հիվանդ երեխաների
նման, բա յց ամբողջ աշխարհը նրա համար հիմա կեն։որոնացել
էր իր հիվանդ Խորխեի մեջ։ Այ, եթե նրա կողքին լիներ ինք*
նավսւոահ ու հաստատակամ Լեոնր^ արագորեն կախտորոշեր
հիվանդությունն հենց առաջացման պահին և տեղնուտեղը
կկանխեր։ Իսկ Խորխեի վրա կռացած խեղճ Գաբրիելի տեսքից
պարզ երևում էր, որ ոչինչ չի հասկանում, բա յց Կլաուդիան
իրեն մխիթարված էր զգում, որ Գաբրիելն այստեղ է, ծխում է
միջանցքում և հույսով սպասում է Կլաուդիայի հետ միասին։
Դուռը բա ցվեց։ Կոշիկները ձեռքին բռնած, դռան արանքոսէ ա ն ֊
շարժ սպասման մեջ կանգնած էր. Պաուլան։ ^լաոլգիան նրան
մոտենալու նշան արեց, բա յց Պաուլան մնաց բազկաթոռի
մոտ։
ա
 — Միևնույն է, բան չի լ ս ո ւ մ ,ա ս ա ց Կլաոլդիան։ — Մհաե^
Օևք, նստեք այստեղ։
^ Ես հիմ ա կգնամ, առանց սյյղ֊ է[ այստեղ շատերն ' են
եղել։ Ախր, ձեր փոքրիկը բ^քլորի սիրելին է։
— Եմ փոքրիկը երեսունինն աստիճան ջերմություն ունի։
— Մեղրանոն ինձ պատմեց բ^շկի մասին, այնտեղ արդեն
հսկողություն են կուրգեչ նրա վրա։ Կարելի*^ է մնամ ձեզ մոտլ
Ենչո^ւ չեք պառկում մի քիչ։ 9ոլորովփն քունս չի տանում,
այնպես որ, եթե Խորխեն արթնանա, խոստանում եմ իսկույն
ձեզ ձայն տալ։
— Մնացեք իհարկե, բո/յց իմ քունն էլ չի տանում, կարող
ենք զրուցել։
— Այն մասին, թե ինչ արտառոց բաներ են կատարվում
նավի վրա**։ Զեզ կարող եմ ամենավերջին լուրերն հաղորղԼլ։
Հ!(Քած, գարշելի ք ա ծ ,^ մտածում էր Կլաուդիան,— պիտի
հաճույք վա յելես ասածիդ համար, պիտի բավականություն
ստանաս այն հարցից, որ ակնկալում ես ինձանից.,,})։ Ելաու*'
ղիան նայեց նրա ձեռքերին, որոնք Պաուլան հապճեպ թաքցրեց^
խուլ ծիծաղեց և նորից դրեց բազկաթոռի արմնկակալներին։
Այ, եթե Կլաոլդիայի նման մայր ունենար, բա յց, դե, միևնույն
է, նրան էլ կատեր, ինչպես իր հարազատ մորն էր ։։ձաում։ Մոր,
նույնիսկ ընկերուհու մասին մտածելու համար շատ էր ուշ։
— Պատմեցեք ,— ասաց Կլաուդիան։ — Այդպես ժամանակը
շուտ կանցնի։
—^ Օհ, առանձնապես ոչ մի լուրջ բան չկա։ Ւրենց զավակի
անհայտանալու կապակցությամբ Տրեխոներն ընկել են հիս՝֊
տերիկայի մեջ։ Նրանք, իհարկե, անտարբեր են ձևանում,
բ ա յց ...
— Հիշեցի, նա բարում չէր^ Կարծեմ Պրեսուտտին գնաց
նրան որոնելու։
— Նախ Պրեսուտտին, հետո Ռաուլը։
«'9 ածն։
— Կարծում եմ, որ հեռու գնացած չի չինի ,— անտարբեր
ասաց Կլաուդիան։’֊^ Երեխա է էլի, մեկ էլ տեսար այնպիսի
բաներ կանեն... Երևի որոշել է գիշերն անցկացնել տա խտա ֊
կամածի վրա։
— Ե ր և ի ,֊^ ասաց Պաոզան ։ — Եվ լավ է, որ ես նրանց
366
նման հիստերիկ չեմ և կարող եմ հաչտնել, որ Ռասւլն էլ է
^ ջ վ ե լ քարտեզի վր^յի^^
Կլաուդիան նայեք նրան։ Պաուլան սպասում էր նրա հա^
յաքքին և ընդունեք անկիրք, անհաղորդ դեմքով։ Ւնչ^որ մեկը
ետուառաջ էր անում միջանքքով, լռության մեջ արձագանքվում
էին լինոլեումի խլաքրած ոտնաձայները, որ մերթ մոտենում
էին, մերթ^ հեռանում։ Մեդրանոն էր, Պերսիոն կամ Լոպեսը,
միգուքե Պրեսոլտտին, որին անկեղծորեն վ շ ^ ^ Լ ^'^^^էոեի
տկարությունը։
Հանկարծակի հոգնածությամբ համսէկված, Սլաոլղիան իջեց­
րեք հայաքքը։ Պաուչային տեսնելուց առաջացած ուրախու^
թյան զգացումն անսպասելիորեն վերացավ, փոխարինվելով^ ոչ
մի նոր բան չիմանալու, ոչ մի նոր պատմության մեջ չմտնելու
ցանկությամբ, պատմություն, որի մասին կտեղեկացնեն, եթե
ինքդ հարց տաս, կամ էլ այնպես լռես, որ ամեն ինչ հասկա*-
նալի ղառնա միանդամից։ Պաուլան փակել էր աչքերը Ա
տարբեր կերպարանք էր ընդունել, բա յց նրան մատնում էին
դողդողացող մատները, որոնք թմբկահարում էին բազկաթոռի
արմնկակալներին։
— Աստծո սիրուն, չկարծեք, թե դա խանդ է , — ասաց Պա^
ուլան, կարծես թե ինքն իր հետ խոսելով ։ — Ես նրանց շատ
եմ խղճում։
— Հեռացեք, ՊաՈլլա։
— Օհ, իհարկե։ Հենց հիմա , — շեշտակի ոտքի ելնելով
ասաց Պաոլլան։ — ներեցեք խնդրում եմ։ Բոլորովին ուրիշ
մտքով էի եկել, ուզում էի ձեզ հետ մնալ։ եսասիրական
մղումով, որովհետև ինձ համար հաճելի է ձեր ներկայությունը։
Դրա փոխարեն^**.
— Փոխարենը ոչինչ, — ասաց Կլաուդիան։ — Մի ուրիշ ան*
գամ կխոսենք։ Իսկ հիմա գնացեք քնելու։ Կոշիկներդ չմ ո ռ ա ֊
նաք։
Եա չնայելով, Պաուլան խոնարհ գնաց դեպի դուռը։

թարման աչի միտք ծագեց գլխում, որ եթե մեկը գաղափար

ունի մեթոդի մասին, ապա նա որոշակի գործելակերպով կարող
է առաջնորդվել նույնիսկ այն դեպքում, երբ կանխավ հայտնի է,
որ զուր տեղը ժամանակ է կորցնում։ Անշուշտ, այնտեղ չի լինի
Ֆելիպեն, րայց և այնպես, Ռաուլը մանրակրկիտ խուզարկեց
366
տախտսքկամ/սձը' նախ ձախ նավակողը' հեաո աջը, աչքերը
մթությանը վարժեցնելու համար կանգներ բրեզենտե ծածկի
աակք հետախուղեց օդափոխիշների, թ"կի կոճերի և նավասարդ
քերի կասկածելի դատարկությունը։ Երբ նորից վերև բարձրա-»
նալիս նրան հասան բարից լսվող ծափահարությունները,
մար հինգերորդ նավախցի գուռը ծեծելու ցանկություն առա­
ջացավ նրա մեջ։ Ոչ մի տեղ չաճապարող մարդու գրեթե
կասկածելի անհոգությունը խառնվել էր հանդիպումն արագաց^
նելոլ և մի աժամանակք ձգձգելու անորոշ ցանկությանը։ Նա
հրաժարվում էր հավատալ, (չնա յա ծ հետզհետե առավել ուժգը-
նությամբ էր դա զգումյ, որ Ֆելիպեի բացակայությունը հաշ­
տության կամ պատերազմի սկիզբ կարող էր նշանա կեչ։ Վ ը ս ֊
աահ էր, որ Յյելիպեն նավախցում չէ, բս*յՅ ե այնպես, դուռը
երկու անգամ թակեց և հետո, նույնիսկ, կիսաբաց արեց։ Լույսը
վառ էր, թեև ներսոևմ ոչ ոք չկար։ Լոգասենյակի դուռը կրնկի
վրա բաց էր։ Նա աճապարանքով դուրս եկավ, որովհետև վա^
խենում էր, որ քույրն ու հայրը Ֆելիպեին փնտրելս վ կվ^՚ր ա ֊
դառնան նավախուց և մի գարշելի իրարանցում կսկսվի, թե
այս-ինչ-եք-անում-ուրիշի-նավա խցում և այս իրադրությանն
հատուկ այլևայլ ուրիշ հարցեր։ Հանկարծ սրանեղոլթյոլն զգաց
(ինչ-որ տեղ, հոգու խորքում, դիմակի տակ, մինչ հարվածը
ձգձգելով վըդ^վված թափառում էր տախտակամածի վրա խ
որովհետև Ֆելիպեն ևս մի անգամ ծաղրուծանակի ենթարկեց
նրան, ինքնագլուխ հետա խուզելով նավի խորխորատները և
դրանով իսկ պաշտպանելով իր ոտնահարված իրավունքները։
Նահանջի, զինադադարի ոչ մի նշան։ Պատերաղմ է հայտարար­
ված, կամ> մի աէԼելի վատ բան' արհամարհա^^նք։ «Այս
անգամ ես նրան պարզապես կթակեմ ,— մտածեց Ռաուլը։ —
Եվ թող ամեն ինչ գրողի ծոցը գնա, գոնե կապտուկները հիշա­
տակ կմնան))։ Գրեթե վազքով նա հասավ կենտրոնական նավա­
սանդուղքին և սուրաց ներքև' ղ ռ ւյգ ֊զ ո ւյգ ցատկելով աստիճան֊
ների վրայով։ Իսկական երեխա է, հիմարի մեկը, Ա ինչ իմա­
նաս, ստորաքարշ հաշտություն չի^ հաջորդելու նրա այս արարք­
ներին, հավանական է, մոտավորապես այսպիսի պայմանով^
մտերիմներ լինենք, բա յց ոչ ավելին, դուք ինձ ճիշտ չեք հաս­
կացել և այլն^^* ^ հիմարություն է մտածել, որ ամեն ինչ
կորսված է, ի վերջո, Պաոլլան իր^ովացի էր։ Նրանց չի կարելի
մոտենալ ճշմարտությունն առած Լեզվիդ ու ձեռքերիդ վրսւք
387
նրան^ հարկավոր է շողոմությամբ ապականեչ (րԱէյբ ոլ այս
բառի սովորական իմաստով) ու թերևս այդ դեպբում, մի օր^
ճամփորդության ավարաիէք շասր առաջ) թերևս) այդ դեպքումս
Պաոլչան իրավաբի էր, հենբ առաջին պահիդ Ռաուլն ինքն էլ
դիտեր դա, բայդ և այնպես, սխալ տակտիկա ընւորեը։ Ենչպես
կարելի էր չօդտվել Ֆելիպեի ճակատագրական առանձնահատ^
կությունիդ^ ինքն իր նկատմամբ թշնամանքիդ, արագ որոշում
ներ է ընդունում, կարծելով, թե դիմադրում է։ նա ամբողջովին
դանկություն է ու հարց, բավական է վրայից մի թեթև սրբել
ընտանեկան դաստիարակությունը, խախտել հավատը լո զո ւնգ֊
ների ու արմատացած համոզմո\նքների նկատմամբ' որ իբր
ինչ֊Ո ր բան լավ է, ի ն չ֊ո ր բահ' վատ, բաց թողնել և նորից
ձգել սանձերը, րնդունել նրա արդս/րացիությունն Ու վերստին
թողնել կասկածների մեջ, ներարկել իրերի և երևույթների
նկ ատմամբ նոր, առավել /այն ու կրքոտ տեսանկյուն։ Խորտա֊
կել հինն ու այս սքանչելի, փափուկ կավին նոր ձև տալ, առաջ
չընկնել ժամանակից, տառապել ժամանակի, հույսի վայելքով
և որոշված օրն ու ժամին թռչնակը կհայտնվի վանդակի մեջ։
նավախցում ոշ ոդ չկար։ Ռաուլը նայեց խսրքի դոանն ու
ե ւկմաեց։ Ֆելիպեն չէր կարող դիմել այդպիսի քայլի*** ք^այց
Ոչ, կարող, էր։ «Մտել է նավախել, — շվարած մտածեց Ռաոլլը,
— տես է, րոլքքբից շ^ուա հասավ նավախելին))։ թռնված չղջիկի
նման սիրտը թպրտաց։ Օրն հոտոտելով, զգաց ծանոթ ծ խ ա ֊
հոտը։ Ձա1սակոքրմյան դռան արանքից աղոտ լույս էր երևում։
Սամացուկ բացեց դուռն ու ներս նա յեց։ Չղջիկը պ ա տ ա ռ֊պ ա ֊
տառ եղավ շլացուցիչ պայթյունից, որը քիչ էր մնում կուրացներ
Ռաուլին։ Բորի խռմփոցը արձագանք էր տալիս լռության մեջ։
Նավաստու կրծքին դաջված կապույտ արծիվն իր տիրոջ շ ն չա ֊
ռության հետ, խռմփոցով բարձրացնում իջեցնում էր թևերը։
Նրա մաղմղոէո ոտքի մեկր խաչվել էր անհեթեթ դիրքով տ ա ֊
րածված Ֆելիպեի վրա։ Փսխուքի, թութունի և քրտինքի գ ա ր ֊
շահոտ էր նստած օդի մեջ։ Չէէված ու չտեսնող աչքերով Ֆ ե լի ֊
պեն նայում էր շեմին քարացած Ռաուլին։ Հետզհետե ուժդնա ֊
ցող խռմփոց հանելով Բորը ցնցվեց, կարծես թե փորձելով
արթնանալ։ Ռաուլն երկու քայլ առաջ գնաց և մի ձեռքով հենվեց
սեղանին։ Եվ միայն այդ պահին Ֆելիպեն ճանա չեց նրան։
Ձեռքերով փորը ծա ծկելու անհեթեթ շարժում արեց և ապա
փորձեց հեռացնել մեջքի վրայից դանդաղ ներքև սահող ոտքը,
368
մինչ ինչպես մղձավանջի մեջ* անկապ մրթմրթում էրֆ
ճարպոտ մարմինը դողացնելով։ նստելով ներքնակի եզրին, իր
փսխուքով լղոզվաձ հատակի վրա ձեռքը ափլփելով, Ֆելիպեն
սկսեր փնտրել շորերը։ Սեղանիր առաջ անրնելով, քհաուլը ո տ ֊
քով նրա կողմը շպրտեց ցիրուցան եղած շորերը։ է^աչց ուժգին
սրտխառնոց զգալով, նետվեց միջանցք։ Հենվելով պատին^
սպասեց։ նրանից ընղամենը երեք քայլի վրա նավախել տանող
նեղլիկ նավասանդուղքն էր, բա յց Ռաուլր ոչ մի անգամ չնայեց
այդ ուդղոլթյամր։ Սպասում էր։ Արտասվելու համար անգամ
ուժ չէր մնացել մեջը։
Թողնելով, որ Ֆելիպեն առաջ անցնի, քայլեց ետևից։ Ա ն ֊
ցան առաջին նավախցի կողքով, մանուշակագույն լույսով
ողողված միջանցքով։ Երբ մոտեցան նավասանդուղքին, Ֆ ե լի ֊
պեն կառչեց բազրիքից և կտրուկ շրջվելով նստեց առաջին
աստիճանին։
ճամփա տուր, — անշարժ կանգնելով նբա դեմ, ասաց
Ռաուլը։
Ֆելիպեն ձեռքերով դեմքը ծածկեց ու սկսեց հեկեկալ։ Կար֊
ծես թե փոքրիկ երեխա էր, խոցված մի մանկիկ, որը չի կա րո֊
ղանում սքողել իր վիրավորանքը։ Ռաոլլը բռնեց բազրիքից և
լարվելով թռավ վերին աստիճանի վրա։ Աղոտ մտաբերեց
կապույտ արծիվը, կարծես թե ջանալով դրա օգնությամբ հէսղ֊
թահարել սրտխառնոցը և նախքան իր նավախուցն հաճնելը
ետ չտալ միջանցքում։ Կապույտ արծիվն, այո, խորհրդանշան
է։ Անշուշտ, արծիվը խորհրդանշան է։ Նա ամենևին չէր մ տ ա ֊
ծում նավախել տանող սանդուղքի մասին։ Կապույտ արծիվն,
այո, մաքուր դիցաբանություն է, բոլոր ժամանակներին պ րժա ֊
նի d ig e st‘-/r մեջ պարփակված, արծիվ և ^ևս, դե իհարկե,
ինչ խոսք, խորհրդանշան է կապույտ արծիվը։

Եվս մի, թերևս վերջին անգամ, pшյգ թե ինշ իմանաս, այս

ամենն այնքան անորոշ է, Պերսիոն կանխազգամ էր, որ միագ-.
ման մամը փակել է արդարացի տունն ա տիկնիկներին £ագցթ^
րել արդարացի նանգերձներ; Մեն-մենակ իր նաւլաիւցում
կամ կամրշակի ւ[րա, ծանր շնշելով,^աշքերբ փակ նա տեսնամ
էր գիշերվա սև պաստաււին գծագրվող խամանիկներին, որոնք
$ 4 —ՎքէՏակախազ ցցց
կեդծա ւքներբ ոււ]դելու] շա րունա կում էին րնւ]Տ;.ատ՚ . լսւծ երեկոն:
Ե զ Ր ա ւ|ւ ա կ ո ս ք , ա ւ լ ա ր տ . ս ւ Ր ց ո ւ ն ք ն ե ր |ւ նէ1սւն \ (^ ս յ յ լ ւ ս < | ո ւ յ ն p u ш . ե r | l
կ ա թ ո ււք է ի ն ն ր ա ա չ ք ե ր ի ց և մ ի ա կ ն թ ա ր թ դ ո զ ո ւ մ շր թ ո ւ ճ ^ ք ն ե ր ի
վրա: Մ տ ա ծում էր^ Հ:հորիւե)> և վիթխա րի, կա նա չ ա րցոէնքբ
մ ի լի մ ե տ ր աււ մ ի լի մ ե տ ր ներքև էր ս ողում' կա ո չե լով մորուքի
մա զերից, ի վերջո, վերա ծվում դաոնտնամ ա զի, որր ն ն ա ր ա *֊
վււր չ է դ ո ւ ր ս թքել մի ш մpnղջ հ ւս վ ե ր մ ո ւթ յո ւն : Նրա Տա մա ր
ա յլև ս կ ա ր և ո ր ո ւթ յո ւն չունի, թե ինչ է կ ա տ ա ր վ ե լո ւ նա վա խեփ
վր ա , ի ն չ կ բ ա ց ա ն ա յա վ ի մ յո ւս զ ի չե ր վ ա ն ա մ ա ր , մ յո ւս դեպ ք եր ի
Տամա ր և թե կողպվա ծ դոան ի նչպ ես կ p u lgվ ի * Վաղա նցիկ
փ ա ո ա ս ի ր ո ւթ յա ն մի պաճի նա իրեն ա մենակարող կա րծեց,
գուշա կ, որբ կոչվա ծ է ւլո լծ ե լո ւ բ ո լ ո ր ա ոեղծվա ծներբ և հան­
կա րծ դ ա ո ն ո ւթ յա մ բ ե կ ա վ ա յն ճ ա մ ո զ մ ա ն , որ գ ո յո ւ թ յո ւ ն ունի
մի կենտ րոնա կա ն կետ, որից ձգվոդ ա մեն մի ա ններդա շնա կ
տ ա րրը ա նվ ա ճ ա ղ ի ն մ ա ն կա ր ելի է տ ե ո ն ե լ..»
Բ ա րձունքում զ ա ր մ ա նա լի ո ր ե ն Լււեց վիթխա րի կիթաոը,
< (Մ ա լք £ ո լմ բ :^ ճոճվում էր ոետինե ծովի վրա, կա վճե քա մու
տ ա կ : Ե վ ք ա ն ի ո ր ն ա ա յ լ և ս ո չ ի ն չ չի կ ա ն խ ա գ ո ւ շ ա կ ո ւ մ ն ա վ ա -
խ ե լի ա ոումով, և Խորխեի ծա նր շ ն չա ո ո ւթ յո ւն ն ու նրա մոր
դեմքն աղա վա ղած ճ ո ա ա ճ ա տ ո ւթ յո ւն ը Պ ե ր ս ի ււյի
կա մքը, նա ա եղի է տ ա լի ս գրեթե ա ննշմա ր ն ե ր կ ա յի ա ոա շ,
ուր բ ն դ ա մ ե ն բ մի քա նի մետր է բա ժա նում կա մրշա կբ նավա -
կողից, իսկ ճեովում ա նա ստ ղ ծովն է և, մ ի գո ւցե , ճենց ա յդ
պ ատճաոով է Պերսիոն գա լիս ա յն ճւսմոզմա ն, որ ն ա վ ա խ ելն
բնդա մենբ (թ ե և ուրիշ ոչ ոք ա յդ պ ե ս չի մտ ա ծում) իր մ ո ա յլ
ե ր և ա կ ա յո ւթ յա ն պ տ ուղն է, դւ^զի մեջ ա նշա րժա ցա ծ իր
պ ոո թ կո ւմ բ, իր ա մ ե ն ա ա ն ճ ե տ ա ձ գ ե լի ու ա մ ե ն ա խ ղ ճ ո ւկ ա ո ա շ ա դ -
րա նքբ: Կա պ իկներով վա նդա կներ, տ ա խ տ ա կա մա ծի վրա թրև
եկող ա ո յո ւծ ն ե ր , բե ր ա ն ք ս ի վ ա յր նետ վա ծ դա շտ բ, կոճիճուենե-
րի գ լխ ա պ տ ո ւյտ ա ճը , ա յդ ա մ ե ն ն ճ ի մ ա պ ա յթ ո ւ մ ու ճ ա մ ր ա ն ո ւմ
են ի դ ե մ ս խ ա մ ա ճ ի կ ն ե ր ի , ո ր ոն ք դ ի մ ա կ ն ե ր ո վ ու կ ե ղ ծ ա մ ն ե ր ո վ
զա րդա րվա ծ պար են բ ո ն ե |, որն ա շխ ա ր ճ ի բո լո ր նավերի վրա
կրկնվում է Պ ի կ ա ս ո յի կիթա ոա ճա րի (Ա պ ոլի ն եր ի կերպ ա ­
րա նքով նկա րվա ծ) գ ծ ե ր ն ու շր ջա գ ծ ե ր ը , ինչպ ես նա և պ որտ ու­
գ ա լա կ ա ն կ ա յա ր ա ն ն ե ր ո ւմ ե լո ւմ ուտ ա նոդ գնա ցքները, միա­
ժա մա նա կ կա տա րվող մ ի լի ո ն ա վ ո ր ա յլ «-ի րա դ ա րձ ո ւթ յուն ն եր ի
միջև, մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ա յն ո ւթ յո ւն ն ե ր ի և զ ո ււգ ա դ ի պ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի
և խ ա չա ձ ևո ւմ ն եր ի և խ զ ո ւմ ն ե ր ի ս ա ր ս ա փ ելի ա ն ս ա ճ մ ա ն ո է թ յա ն

87 0
միշԼ և բ ա ն ա կ ւս ն ո ւթ յո ւէ ի ց ա նկա խ ա յս ա մենը փ շրվում է
տ իեզերա կա ն ա ն զ ո յա թ յա ն մեշ և p ш Г lш կ ш ն n lթ յn lն ի g ա նկա խ
ա յս ա մենը կոչվում է կ ո ն ց ե պ ց ի ա յի տ ն ճ ե թ ե թ ո ւթ յո ւն , կոչվում
է պ ա տ րա նք, ձասից ա յն կողմ ա նտ ա ո չտ եսնել է կոչվա մ ,
ինչպ ես ն ա և ' կ ա թ ի լ ծււվի մ ե շ , կին'^ թ ա ց ա ր ձ ա կ ի մեշ ներսուզ­
վ ելո ւ փ ո խ ա ր ե ն : Օսւյց խ մըվա ծ խ ա մա նիկներն արդեն պ ա րում
են Պ ե ր ս ի ո յի դեմ, զ ո ւ գ վ ա ծ - ՚^ զ ա ր դ ա ր վ ա ծ խ ա մ ա ն ի կ ն ե ր ր , ո մ ա ն ք
նա խ կինում կա րևոր գործեր վնա ւղ ա սա ինա նա վորներ են ե ղ ե լ,
մ յո ւս ն ե ր ն ' ա յս նավով նա մփ որդոդ մա րդկա նց ա նուններն են
կրում, և Պերսիոն մտ նում է նրանց թվի մեշ, թ ոլո ր ով ի ն նա -
դատ ա յդ շումերը, զիկկուրա ա ի սպ ա սա վորը, Կրաֆտի
սրբա գրիչն ու հ ի վ ա ն դ ե ր ե խ ա յի բա րեկա մը) Ինչպ ե^ս կ ա ր ո դ է
նա շ1)իշել ա յ ս մա մին, երբ ա մեն ինչ դեպ ի լո ւծումն է գնում
բոնի ումով, երբ ձեոքերն ա րդեն ոևո լվ եր են փ նտ րում ա րկղի
ներ ս ո ւմ , երբ ի ն չ-ո ր մ ե կ ն 'ա ր տ ա ս վ ո ւ մ կ ն ա վ ա խ ցի մեշ բե րա ն ք-
ս ի վ ա յր պ աոկա ծ, ինչպ ե"*ս կա րոդ է չհիշել Պերսիոն' նախնա­
կա ն խամա հիկների ցեղի փ ա յտ ա շ ե ն մա րդկա նց ա յդ հմ ո ւտ
գիտա կը: ^էափա զա նց ա նշնորհք էին պ ա րում տ ա խ տ ա կա մա ծի
վրա, կա րծես թե պ արողները բա նշւսրեդեն էին կ ա մ մ ե ք ե ն ա յի
մա սեր' փ ա յտ ե ր ի ց մի կերպ կցմցվա ծ, նրանք ն ոնոում ու
իրարով էին գա լիս ա մեն ք ա յլա վ ա խ ի ն , ա յս տ ե ղ ա մեն ինչ
փ ա յտ ի ց էր' դեմքերը, դիմա կները, ոտ քերը, սեոա կա ն օրգա ն­
ները, ծա նրա ցա ծ սրտերը, որոնց մեշ ոչ մի բա ն նստ վա ծք
շի տ ա լ ի ս ա ոա նց մ ա կ ա ր դ վ ե լո ւ ու լե րդա նա լու, փ որոտ իքը, որ
խ տ ա ցա ծ սուբստ ա նցիա է ա գա հորեն կուտ ա կում, ծա նրա ցա ծ
մա րմնի պ տ ո ւյտ ն ա վ ա ր տ ի ն հա ս ցնե լու հա մա ր ուրիշի ձեոքերն
ա մուր բոնա ծ ձեոքերը: Ա մ ե ր ի կ յա ն հա կա տ ա գրի ա ոա ջին
գ ո ր ծ ո ղ ո ւթ յա ն մեջ ը ն թ ա ց ո ղ փ ա յտ ե խ ա մ ա նիկ ների ա յս պ ա րին
ներկա է Պերսիոն' հուս ա հ ա տ վ ա ծ ւււ հ ո գ ն ա ծ , հա գեցա ծ կան­
խ ա գ ո ւշ ա կ ո ւթ յա մ բ , որը նրա ն ոչինչ չտ վ ե ց ' ևս մի վ եր ա դ ա ր ձ ի ց ,
մի ա նկումից բա ցի: Հիմա նրա նց կ լքեն ղմգ ււհ ա ստ վա ծները,
հ ի մ ա շ ն ե ր ը , ա մ ա ն ե ղ ե ն ն ու ն ո ւ յ ն ի ս կ ջ ր ա ղ ա ց ք ա ր ե ր ը կ ը ն դ վ զ ե ն
խ եղհուկրա կ, դատ ա պ ա րտ վա ծ խ ա մա նիկների դեմ և կթափվեն
նրանց վրա, որպեսզի պ ա տ ա ո -ւզա տ ա ո ա նեն, և պարը մա հով
կեզրա փ ա կվի և պ ա ր ա յի ն շա րժումները կպ ա տ վեն ա տա մնե­
րով, ճա նկերով ու մա զերով, և հենց ա յս ն ո ւյն ա նտ ա րբեր
երկնքի տակ կթափվեն ա նհուսորեն կորած կերպ ա րները, ա յս ­
տ եղ , ա յս ն ե ր կ ա յի մ ե ջ , ուր վ ե ր է խ ո յա ն ո ւմ հ ի վ ա ն դ ե ր ե խ ա յի

371
և ա ղոտ ա ոա ւ{ոա վա 'մ ա ս ի ն մ տ ա ծ ո ղ Պ ե ր ս ի ո ն , սյա ր ը կշա րու­
նակի իր ոնա վորված շա րժումներբ, նանկերբ կ լա ք ա պ ա տ վ ե ն ,
ուոքերբ կնա նդերձա վորվեն շա լվ ա ր ն եր ո վ , ստա մոքսները կնւս-
ղենան սադի |յա ր գ ի ս լա շա ե տ ո վ և քա ղցրա նա մ գինիներով,
ա ն ա շ ա բ ո ւյր ու ճկուն մա րմինները կշա րունա կեն պ ա ր ե լ,
չի մ ա ն ա լո վ , որ փ ա յտ ե պար են պ ա րում և որ ա յս ա մենն,
ընդա մենը, սպ ա ռմա ն մեշ գ տ ն վ ո ղ ի ա ո վ ս ւթ յո ւն է, որ նա րպ իկ
խ ա բ ե ո ւթ յո ւն է ա յս ա մ ե ր ի կ յա ն ա շխ ա ր ն ը , բ ա յց թ ա քուն կգործեն
մ ր ջ յո ւն ն ե ր ն ու գրա ճա կիրներթ, խ ոնա վ ծծա կներով կլի մ ա ն ու
ա նգղները' ճոտ ա ծ մսի պ ա տ ա ռները ճա նկերի մեջ, քա սիկները,
ո ր ո ն ց ս ի ր ո ւ մ ու պ ա տ վ ո ւ մ է ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , ի ր ե ն ց խ ր ճ ի թ ն ե ր ի մ ե ջ
նսւվերժորեն բա նող կ ա ն ա յք , բ ա ն կ ա յի ն ծ ա ռ ա յո ղ ն ե ր ը , ֆ ո ւտ ^
բո լի ս տ ն եր ը , մեծա միտ ինժեներներն և իրենց եր և ելի ու ող­
բերգա կա ն եր և ա կ ա յո ղ բա նա ստ եղծները, տ խ ուր վեպ եր նորի-
նող ախար գրողներն ու ա ն տ ա ր բե ր ո ւթ յա ն մեջ ա պա կա նված
ք ա ղա քները: Փ ա կ ելո վ ա շքերը, ո ր ոն ց մեջ դ ա շ ո ւյն ի պ ե ս խ ըր-
վ ո ւմ է ն ա ւ|ա խ ե լը , Պ ե ր ս ի ո ն գ գ ո ւ մ է ր, թե ինշպ ես է գ ա ր տ եղ ը
գուգվա ծ ու ճա կա սա կա ն ա ն ց յա լը գր կա խ ա ռն վ ո ւմ ն ե ր կ ա յի
ճեէո, ո ր ը փ ա յ տ ե մ ա ր դ կ ա ն ց ծ ա ղ ր ո ղ կ ա պ ի կ ն ե ր ի ն մ ա ն ծ ա ղ ր ո ւ մ
է Պ ե ր ս ի ո յի ն , և ինչպ ես' կա պ իկներին ծա ղրում են միս ու
ա ր յո ւն ի ց կ ա (|մ վ ա ծ մա րդիկ: Եվ ա յն ա մենն, ի ն չ կ ա տ ա ր վ ե յո ւ
է , ն ո ւյն ք ա ն ա ն ի ր ա կ ա ն է լի ն ե լո ւ և շ ղ թ ա ն ե ր ի ց ճ ա կ ա տ ա գ ր ա կ ա ն
ա գա տ ա գրոէմը ա վ ա ր տ վ ե |ո ւ է բա րենպ ա ստ եղա նա կով կա մ
նակասակա ն գ գ ա ց մ ո ւն ք ների և քա ւվա սա րա չա փ կ ա սկ ա ծ ելի
պ ա ր տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի և նա ղթա նա կների բուռն ծա ղկումով: 11ն-
նատակ ե ր կ ի մ ա ս տ ո ւթ յո ւն , ա նբ ու<)ե |ի վ ե ճ ե ր ո տ ո ւթ յո լն լո ւծ մ ա ն
ա մ ե նա կ ե ն տ ր ո ն ո ւ մ ' ինչ-որ մի փոքրիկ ա շխ ա րնում, մ յո ւս
ա շխ ա րններին, մ յո ւս գնա ցքներին, կիթա ոա ճա րներին, մ յո ւս
նա վ ա խ ելներ ին Ու ցռուկներին ճա ր Լ նման, ա ստ վա ծներից և
մա րդկա նցից լք վ ա ծ մի փ ոքրիկ ա շխ ա րհում պ ա րում են խա­
մա ճիկները լո ւս ա բ ա ց ի ն : Ե նչո՚ ^ ւ ես լա լի ս , Պերսիո, ինչու ես
լա |ի ս ' չէ'* հր երբեմն ա յս պ ի ս ի ն յո ւթ ի ց կրակ է բռնկվում և
ե ր գ է ծ ն վ ո ւմ ա յս պ ի ս ի չք ա վ ո ր ա թ յա ն ի ց և երբ խ ա մա ճիկները
կխ ժռեն իրենց մոխրի վերջին փ շուրը' մա րգը կծնվի, միգուցե:
*ե ո ւ ց ե , նա ա ր դ ե ն ծ ն վ ե լ է, բ ա յց դու նրա ն չես տ ե ս ն ո ւմ :

Տ7Տ
9^^УյOQOOOOOOOO<У>УУ>: '^X>0000900C9Օ9ՕՕՕՕՕՕՕՕՕ<^>^^'ՕՉՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕծ<>>ՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕՕ<>Օ1)ՕՕՕ(>ՕՕ<>^ՕՕՕ0»

Ե Ր Ր Ո Ր Դ ՕՐ

40

--- Երեքն անք է հ/էեգ րոպե , — ասաց Լոպեսրյ

Կեսգիշերին բարմենր գնաց քնելու։ Վաճառասեղանի ետե^
վոլմ նստած մետրդօթեչը մերթընդմերթ հորանջում էր» իր
խոսքին հավատարիմ էր մնում։ Անքնությունից Ու ծխախոտից
դառնացած բերանով Մեգրանոն, Կլաոլդիային տեսնելու
համար մի անգամ էլ բարձրացավ վերև։
Բարի խորքում միայնակ նստած Լոպեսը մտածում էր, թե
արղյո**ք Ռաուլը գնացել է քնելոլ։ Ծի^թե նա կարոդ է այսպիսի
մի գիշեր դասալքել։ Խորխեին նավախուց տանելուց հետո շատ
չէր անցել, երբ Լոպեսը տեսավ նրան^. աջ նավակողի միջանց*’
քի պատին հենված, մի քիչ գունատ ու հոգնած տեսքով Ռաուլը
ծխում էր, այսինքն, բմշկի երևալուն պես նա վերստին ա շխ ու֊
ժացավ ու հուզված խառնվեց խոսակցությանը, բա յց դա տևեց
մինչև Կլաուդիայի մոտից Պաոլլայի դէէւրս Ղ^ԼԸ* այնուհետև,
մի քանի նախադասություն փոխանակելով նրանք միասին
հեռացան։ Մեկընդմեջ սուրճ ու կոնյակ խմելով, Լոպեսը
խառնիխուռն վերհիշում էր այս իրադարձությունները։ Ռաուլը
պատին հենված ծխում էր, նավախցից մտահոգ տեսքով դուրս
ելած Պաուլան քբայց ինչպես կարելի է տարբերել Պաուլայի
դեմքի արտահայտությունը նրա իսկական դեմքից^, հանդիպում
մից կարծես թե զարմացած նրանց ^տարօրինակ հայացքները*
Պաոզան զարմացած էր, իսկ Ռաուլը*' կատաղած, իսկ հետո
նրանք քայլեցին կենտրոնական միջանցքի ուղղությամբ։ Հետո
Լոպեսն իջավ տախտակամած և մի մամից ավելի մնաց մեկ­
նության մեջ, նայում էր նավապետի առաջվա պես դատարկ
կամրջակին ու ծխում էր, տրվեչով աղոտ, գրեթե հաճելի, չա*-
րախինդ ու ստորացուցիչ մի ցնորական տեսիլի, որի մեջ, ինչ**
պես կարուսելում, նրա կ-^գքիգ սուրում էր Պաուլան, խ կ ինքը
բարձրացնում էր ձեռքը նրան հարվածելՈւ համար, հետո դո**
ղալով իջե՜ցնում, գթալով Պաուլային, գթալով ու իմանալով, ոբ
այս գիշեր^ չի կարողանալու Վերադառնալ իր նավախուցը, որ
873
գինով ու դրույքով թմրեքնելով ուղեղը պիտի արթուն մնա^
սրպեսղի մոռանա Պաոլլայի մերժումը, որպեսզի մոռանա, որ
Պա ուլան հիմա քնպծ է էհաուլի կողքին կամ լսում է նրա
պատմությունը, թե ինչպես է երեկոն անքկաքրել, իսկ կա--
րուսելը շարունակում է պտտվել, բոլորովին մոտիկիք, կհաս--
նես, թե ձեռքդ պարզես, Ա սուրում է Պաուլան^ մերթ մերկ,
մերթ կարմիր վերնաշապիկով, փոխվելով ամեն պտույտից հե­
տո, ահա նա հիմա բիկինիով է, իսկ հիմա արդեն դիշերանո-
քով, որի մեջ Լոպեսը նրան երբեք չի տեսել, և ահա նորից նա
մերկ է, բերանքսիվայր պառկած Պաոլլան, ՍՈ ]ՕԱք էՍ
է երգում, քնքշորեն մերժոդ Պաոլլան, թեթև օրորում է գլուխն ու
ասում^ ոչ, ոչ։ Եվ հետո, խմելու համար Լոպեսը նորից վերա­
դարձավ բէսր և ահա արդեն երկու ժամ է, ինչ նստած են Մ ե գ ֊
րանոյի հետ։
~ Մ ի կ ոնյակ ևս, խնդրում եմ։
Մետրդօթելը դարակից հանեց Եոլրվռւազյեի շիշը։
<— Զեր բաժակն էլ չքրեք , — ասաց Լոպեսը։ Մետրդօթելն
ավելի շատ դաուչոյի էր նման, քան թե նավախելհ դլիցիդնե-
րին ։ — Խնդրում եմ, մի բաժակ էլ տվեք, մի քիչ հետո ընկերս
էլ կգա։
Դռների մեջ երևաց Մեդրանոն և ձեռքի շարժումով հրա­
ժարվելու նշան արեց։
— Հարկավոր է բժշկին նորից կանչել,— ասաց նա ։ — Նրե^
խայի ջերմությունը համարյա թե քաոասունին է մոտեցել։
Մետրդօթելը մոտեցավ հեռախոսին և հավաքեց համարը։
— Համենայն դեպս մի բաժակ խմեք , —՚ ասաց Լոպեսը,—
Ոնց որ թե մի քիչ ցրսքեց։
— ^1։ բսսրեկամ, շնորհակալություն։
Մետրդօթելը մտահոգված շրշվհք նրանց կողմը։
— Հարցնում է' փսխուք ու ջղաձգություն չի^ ունեցել։
— Ոչ։ Ասացեք, որ անմիջապես գա։
Մետրդօթելն ինչ-որ բան ասաց հեռախոսով, Լսեց պատաս­
խանն ու նորից ինչ-որ բան ասաց։ Հետո վջտահար տեսքով
կախեց հեռախոսափողը։
— Հիմա չի կարող, մի քիչ ուշ կգա։ Ասում է, թող պար-

1 Մի 0/1 ղու կաեսնես (ֆրա նսէյ։

874
կուճի դեղից ավելի շատ խմացնեն և մեկ ժամից հետո նորից
չափեն ջերմությունը։
Մեդրանոն նետվեց հեռախոսի կողմը։ Համարը միտքն էր
պահել 5 — 6։ Մինչ նա հավաքում էր համարը, Լոպեսր վաճա^
ռասեղանին հենված սևեռուն հայացքը չէր հեռացնում մ ե տ ր ֊
դօթելից։ Մեւլրանռն նորից հավաքեց համարը։
— Խորապես ցավակցոլմ եմ, սենյոր ,— ասաց մետրդօթելը։
— Գրեթե միշտ նույն պատմությունն է կրկնվում^ դրանք չեն
սիրում, երբ ուշ ժամերի ես անհանգստացնում։ Զբաղված է,
այնպես չէ՛"է
Չպատասխանելով, Մեդրանոն ու Լոպեսր նայեցին իրար։
Միասին դուրս եկան և ուղղվեցին ամեն մեկն իր նավախցի
կողմը։ Լիցքավորելով ռևոլվերն ու փամփուշտները Լցնելով
գրպանները, Լոպեսր պատահաբար նայեց հայելուն և գտավ,
որ տեսքը բավականին ծիծաղաշարժ է։ Էհ, այսպես քնելու մա^
սին մտածելուց հո լավ է։ Համենալն դեպս, հագավ գորշ
բաճկոնն ու գրպանը ևս մի տուփ ծխախոտ խցկեց։ Մեդրանոն
մ իջանցքում սպասում էր նրան, կաշվե բաճկոն հագած, որը
նրան մարզիկի կերպարանք էր տվել։ նրա կողքին, աչքերը
ճպճպացնելով կանգնած էր ք ն ա ա , գզգզված մազերով Աթիլիո
Պրեսուտտին։
— Ես մեր բարեկամին էլ եմ բերել, ինչքան շատ լինենք,
այնքան հեշտ կհասնենք ռադիս խցիկին ասաց Մեդրանոն։ —
Գնացեք Ռաուլին գտեք և ասացեք, որ Եոլտր վերցնի։
— Ափսոս, զենքս տանն եմ թողել, — ախուվախ արեց
Աղվամազիկը։ — Թե իմ անալի, անպայմ ան կվերցնեի։
— Մն ացեք այստեղ և սպասեցեք մյուսներին ,— ասաց
Մեդրանոն։ — Ես հիմա կգամ։
Մյռավ Կլաուդիայի նավախուցը։ Խորխեն ծանր էր շնչում,
շրթունքները մի թեթև կապտել էին։ Առանց խոսքի իրար հ ա ս ֊
կանալով, նրանք արագորեն չափեցին դեղի անհրաժեշտ ք ա ֊
նակությոլնն ու ստիպեցին երեխային խմել։ ^*֊ջ քի
Խորխեն ճանաչեց մորն ու գրկելով նրան, սկսեց արտասվել ու
հազալ։ Երեխայի կուրծքն էր ցավում, ոտքերը, իսկ բերանի
մեջ դառնություն էր զգում։
— Լ^ի ք ՒԼ ^ետո բոլոր ցավերդ կանցնեն, առյուծի ճուտ, —
ծունկի գալով մահճակալի առաջ ասաց Մեդրանոն և շոյեց
375
Խորխհի գլքէէխը, ու երեխան բաց թողնելով մորը, տնքաց ցավից
և նորից մեջքի վրա ետ ընկավ անկողնու մեջ։
— Շատ է ցավում, չե , — ասաց Խորխեն Մեդրանոյին։ —
Ինչո^^ւ ինձ մի այնպիսի դեղ չես տաչիս, որ ցավերս անցնեն։
— Սիրելիս, դու հենց նոր այդպիսի դեղ խմեցիր։ Մի քիշ
հետո կքնես, երազիդ մեջ ութոտնուկին կտեսնես, կամ էլ ինչ
որ սիրտդ է ուզում, իսկ երբ առավոտյան կազդուրված արթ-
նանաս, ես կգամ և քեզ համար հեքիաթ կպատմեմ։
Գոհացած ու հանգստացած Խորխեն աչքերը փակեց։ Եվ մի*-
այն այդ պահին Մեդրանոն զգաց, թե ինչպես է ամուր սեղմել
Կլաուդիայի ձեռքը։ Նայում էր իր ներկայությունից հանգստա^
ցած Խորխեին և շարունակում էր ձեռքի մեջ պահել Կլաուդիայի
ձեռքը։ Երբ Խորխեի շնչառությունը բոլորովին հանդարտվեց,
Մեդրանոն դանդաղ ուղղվեց և Կլաոլդիային տարավ է^ավլբխցի
դռան մոտ։
— Ինձ կարճ մաման ակով բացակայել է հարկավոր։ Շուտով
կվերադառնամ և հարկավորին չափ կմնամ ձեզ հետ։
— Մնացեք հիմա ,— ասաց Կլաոլդիան։
— Չեմ կարող։ Անհեթեթ բան է, բա յց Լոպեսն ինձ է սպ ա ֊
սում։ Մի անհանգստացեք, շուտով կվերադառնամ։
Կլաոլդիան հոգոց հանեց, ամուր սեղմվեց Մեդրանոյին ու
գլուխը քնքշությամբ դրեց նրա ուսին։
— Հիմարություններ չանեք, Գաբրիել։ Պետք չէ հիմ ա րու֊
թյուններ անել։
— Չեմ անի, սիրելիս,— ցածրաձա յն ասաց Մեդրանոն։ —
Խոստանում եմ։
Նա համբուրեց Կլաուդիային, շրթունքները թեթև կպցնելով
մազերին։ Մատնեքով նրբորեն շոյեց նրա խոնավ այտերը։
— Շուտով կվերադառնամ, — կրկնեց Մեդրանոն, մի փոքր
ետ քաշվելով նրանից։ Բացեց դուռն ու դուրս ելավ։ Ինչպես
մշուշի մեջ, նրա ոյշքերը սկզբում ոչինչ չէին տեսնում, հետո
չոկեցին Աթիլիոյին, որը կանգնել էր, ինչպես զինվորը պ ա հա ֊
կակետում։ Մեդրանոն մեքենայաբար նայեց մամացոլյցին։
ճամփորդության երրորդ օրվա առավոտյան մամը երեքն անց
էր քսան րոպե։

Ռաոլլի ետևից գնում էր կարմիր, խալաթի մեջ փ^թաթվտծ^,

Պաոլլան։ Ռաուլն ու էոպևսը արագ էին քայլէքլմ, կարծես թե
876
ցանկանալով Պաուլայիրյ ազատվել, /'^2^ այնքան էլ հեշտ քան
ւէր՝
— Ի վերջո, ասելւ^ւ եք, թե ինչ նոր բան եք մտահղացել,
— Մեզրանոյքէն նայելով հարքրեք Պաուլան։
— Ուզում ենք րմշկի ականջից բռնած այստեղ բերել ե
հեռագիր տալ Բուենոս Այրես , — բորբոքված պատասխանեց
Մեդրանռն։ — Ինչու չեք գնում քնելու, Պաուլա։
— ՛քնել, քնել, այս երկուսն արդեն հոգիս հանել են
նույն բանը կրկնելով։ Չեմ ուզում քնել, ուզում եմ ինչ^որ բ ա ֊
նով օգտակար լինել ձեզ։
— Այլ դեպքում գնացեք ^լաուդիայի - մոտ։
Ոայց դա հենց այն էր, ինչը չէր ուզում Պաոլլան։ նա շրջվեց
Ռաուլի կողմն ու սևեռուն նայեց նրա' աչքերին։ *^արծես թե
չուզենալով խաոնվել, էոպեսը մի կողմ էր քաշվել։ Այնքանն էլ
էր բավական, որ հասնելով նրանց նավախցին, թակելով
դուռը լսել էր Ռաուլի «մտեքն}) ու ներս մտնելով զգացել, որ
ընդհատել է գինոլ և ծխախոտի շնորհիվ բավականին աշխոլժտ ֊
ցած մի վեճ։ Ռաոլլն անմիջապես համաձայնեց մասնակցել
արշավանքին, իսկ Պաուլան սրտնեղությունից կատաղեց,
որովհետև նրանք երկուսով հեռանում էին, իրեն միայնակ թող*
ն/.րւվ կանանց ու ձեր։:։նիների հեսր։ Գաոզան գրգոիչ տոնով
հարցրեց, թե այդ ինչ նոր ապուշություն են մտահղացել, Լոպեսն
ի պատասխան լռելյա յն ո ւ՚ե ր ր թոթվեց, սպասելով Ռաո զին,
որը պուլովերն էր ք։սշում գլխին և գթպանն էր խոթում
ատրճանակը։ Ռասւլն այդ ամենը մեքենայաբար էր անոււէ,
կարծես թե դա ոչ թե ինքն էր» աղ հաչելու արտացոլանքը։
Բայց նրա դեմքը նորից վերստացել էր իր ծաղրական վճռա կա ֊
նությունր, որն հատուկ է անհետաքրքիր խաղի մեջ իրենց
վտանգի ենթարկելու պատրաստ մարդկանց։
Ուժգնությամբ բացվեց նավախցերից մեկի դուռն ու նրանց
առաջ Յտվեց սենյոր Տրեխոն, ուսին գցած գորշ թիկնոցը, որի
էոակից երևացող կապույտ պիժաման անհեթեթ տպավորու^
թյուն էր թողնում։
— քնած էի, բա յց ի ն չ֊ք ր ձայներ լսեցի և մտածեցի, երևի
երեխան է վ ա տ ա ցե լ,֊^ ասաց սենյոր Տրեխոն։
— Ջերմությունը բարձրացել է ժւ մենք գնում ենք բժշկի
ետ {ւից.յ- ասաց էոպեսը։
.3 7 7
 — Գնում եք բժշկի ետևի՞ց, իսկ ինչ է, ինքը գալ չի՞ կարող,
տարօրինակ է։
_ ինձ էլ է տարօրինակ թվում, այնուհանդերձ, ստիպված
ենք գնալ նրա եաևիք։
— Հուսով եմ , — հայաքքը խոնարհելով ասաք սենյոր Տրե^
խ ոն,-- որ երեխայի մոտ ոչ մի նոր ախտանշան չի հայտնվել,
որը...
— 4}չ, բայը և այնպես, չի կարելի ժամանակ կորընելէ
ԳնաըիԴք։
^ Գնարինք, — ասաը Աղվամագիկը, որի վրա չափազանց
չարագուշակ տպավորություն էր թողել բժշկի մերժումր։
Սենյոր Տրեխոն ուզում էր էլի ինչ-որ բան ասել, բա յց նրանք
շտապեցին հեռանալ։ Սակայն Լեսանը դեմը կտրեց իններորդ
համարի նավախցի բացված դոնից վարորդի ուղեկցությամբ
դուրս ելած դոն Գալոն'' թիկնոըանման ինչ-որ մի շորի մեջ
փաթաթված։ Անմիջապես գնահատելով իրադրությունը, դոն
Գալոն ձեռքը սպառնագին նախազգուշացումով բարձրացրեց,
խորհուրդ տալով թանկագին բարեկամներին առավոտվա այս--
քան վուզ ժամին չկորցնել ինքնատիրապետման զգացումը։
հոսակցություններիը տեղեկանալով բժշկի հետ կայացած հե*'
ռախոսաղրույցի մասին, դոն Գալոն, այնուհանդերձ, շարունա֊
կեց պնդել, որ միգուցե բժշկի հանձնարարությունները լիովին
բավարար են առայժմ, հակառակ դեպքում, նա դժվար թե
ինքնահոսի մատներ հիվանդի վիճակը...
— Ժամանակ ենք կ ո ր ց ն ո ւ մ ,ա ս ա ց Մեդրանոն։ — Գ նա ֊
յ ՒԿ'
Նա շարժվեց դեպի կենտրոնական միջանցքը, Ռաուլն
կույն հետևեց նրան։ Նրանց թիկունքից լսվում էր սենյոր
Տրեխոյի և դոն Գալոյի բուռն բանավեճը։
— Դուք մտադիր եք իջնել բարմենի նավախցո^վ։
_ Այ ո, թերևս այս անդամ բախտներս բերի։
— Ես ավելի կարճառոտ ու հուսալի ճանապարհ գիտեմ ,—
ասաց Ռաուլր։ — Լոպես, հիշո"*ւմ եք։ Կայցելենք Օրֆին և նրա
դաջազարդ ընկերոջը։
— իհարկե, — ասաց էոպեսը։ — Դա ամենաոլղիղ ճանա­
պարհն է, թեև, չգիտեմ, հնարավո**ր է այնտեղից նավախել
մտնել թե ոչ։ Համենալն դեպս, եկեք փորձենք։
Նրանք արդեն կենտրոնական միջանցքում էին, երբ տեսան
378
դոկտոր Ռեստելլիին և Լուսիոյին, որոնք աջակողմյան միջա նց^
քից գալիս էին նրանք ձայների վրա։ ^իչ բան էր պետք դոկտոր
Ռեստելլիին հասկանալու, թե ինչն ինչոք է։ կարևորագույն իրա^
դարձությունների համար նախատեսված շարժումով, նա վեր
տնկեք ցոլքամատը, կասեցնելով նրանց ընթացքը նավամբար
տանող դռան առջև։ Սենյոր Տրեխոն և դոն Գալոն բորբոքված
վճռականությամբ արագորեն համալրեցին նրա բանակը։ Ենչ
խոսք, եթե հավատալու լինեն Պրեսոլտտիի խոսքերինք որ բժիշկն
իսկապես հրաժարվել է հիվանդին այցելելուց' իը^ք* "Ր ահաճ
իրավիճակ է ստեղծվել, բա յց և այնպես, գերադասելին Աքյն է,
որ Մեդրանոն, Կոստան և Լոպեսը հասկանան, որ չի կարելի
ուղևորներին գցել անելանելի դրության մեջ, ինչը անխու սա փ ե֊
լիորեն կարող է առաջանալ նրանց հանդուգն ու ագրեսիվ գոր­
ծողությունների հետևանքով։ Նավի մարդատար բաժանմոլնքոլմ
ի հայտ եկած որոշ նշաններ ցույց են տալիս, որ, սր^իք
առկա է 224 համարի տիֆի համաճարակը և այս պարագայում
ւքիակ ճիշտ քս^չԼԸ սպաների օգնությանը դիմելն է (կամ մետր^
ղօթելի միջոցով, կամ հեռախոսով, որի շնորհիվ համակրելի
մանչուկին անմիջապես կառանձնացնեն նավախելի հատուկ
մեկոլսասրահում, ուր ր^^՚^դեն տեղավորված են նավապետ Սմի*
թըն ու մյուս հիվանդները։ Այնպես որ, չի կարելի, հնարավոր չէ
սպառնալիքների օգնությամ բ ինշ^որ բանի հասնել, սպառնա-^
լիքներ, որոնք արդեն հնչել են այս առավոտ և**^
— Ավելի լավ է լռեք, դոկտոր,— ասաց Լոպ եսը։^ Շատ եմ
ափսոսում, բա յց արդեն կշտացել եմ զիջումներից։
— Իմ սիրելի բարեկամ։
— բռնություն , — սենյոր Տրեխոյի դժգոհ ճիչերով
ոգեշնչված ոռնաց դոն Գալոն։ Չաթանի պես գունատված Լու^
սիոն լուռ քաշվել էր մի կողմ։
Մեդրանոն բացեց դուռն ու սկսեց իջնել։ Ռաուլն ու Լոպեսը
հետևեցին նրան։
— Դե, կտրեք կրթկրթռցԸ։ թըջվ^^ հավեր, — մեծագույն
արհամարհանքով նայելով հաշտ աքարների խմբին, ասաց Աղ-^
վամազիկը։ Երկու աստիճան իջնելով ներքև, դուռը շրխկացրեց
նրանց երեսներին,.— Ես ձեր ախմախ հերն եմ անիծել։ Երե»
խան ծանր հիվանդ է, իսկ այս ճիճուները խաղաղության կ ո ֊
չեր են անում։ Ոնց կջարդեի դրանց քիթումռութը ու ախ չէի
քաշի։
ա
 — Կարծում եմ, որ այդպիսի հնարավորության կունենաք,
— ասաց Լոպեսը»— Դե չավ, Պրեսուտտի, այստեղ արդեն պի­
տի ականջներդ սրեքւ Եթե այստեղ երկաթի կտոր գտնեք,
դագանակի տեղ ^կծառայի։
նա զննեը ձախակողմյան սրահը^ դատարկ էր ու մութ։
Հենվելով պատին ք հրեցին աջակողմյան դուռը։ Լոպեսը ճա-
նաչեց աթոռին նստած Օրֆին։ Տռոլկի վրա աշխատող ֆիններից
երկուսը զբաղված էին ձայնարկիչով' փորձում էին ձայնասկա­
վառակ հարմարեցնել, Լոպեսի հետ ներս մտած Ռաոլլը
ենթադրեց, որ ճակատագրի հեգնանքով գա կարող է Ւվոր
Նովելլոյի ձ այնասկավառակը լինել։ Ֆիններից մեկը զարման-
քով ուղղվեց և ձեռքերը տարածեցի բացատրություն պահանջե­
լու շարժումով։ Կեսզարմացած-կեսղայրացած հայացքով Օրֆը
նայում էր նրանց, բա յց առանց աեղից շարժվելու։
Չափից դուրս երկար ձգված լռության մեջ լսվեց, թե ինչ­
պես բացվեց նավախցի խորքի դուռը։ Կարծես ինշ-որ մեկին
գրկնւու համար ձեռքերը պարղած ֆիննին մոտենալիս, Լոսյեսն
հանկարծ նկատեց դոների արանքում հայտնված և զարմանքով
իրենց նայող ^էիբիդին, ֆիննին մի կողմ քաշվելու նշան անե­
լով, առաջ շարժվեց։ Ֆիննր ետ քաշվեց' և մի ակնթարթում հ ա ր ֊
վածեց Լոպեսի ծնոտին և փորին։ Եսկ, երբ Լոպեսը փալասի նման
ընկավ հատակին,, ֆիննր հասցրեց մի անգամ էլ հարվածել
նրա դեմքին։ Ռաուլր կարողացավ Մեդրանո յից մի վտյրկյան
շուտ դուրս քաշել ատրճանակը, բա յց կրակել։։լ անհրաժեշտու­
թյուն չղգացվեց։ Արագորեն գնահատելով իրադրությունը,
Աղվամազիկն երկու ցատկով հայտնվեց գլիցիդի կողքին, մի
հարվածով նրան շպրտեց մութ սրահի ներսն ու քացով դուռը
շրխկացրեց վրան։ Օրֆն ու զույգ ֆիններր ձեռքերը վեր տ ն կ ե ֊
ցին, կարծես թե պատրաստվում էին առաստաղից կախմել։
Աղվ ամազիկը կռացավ Լոպեսի վրա, բարձրացրեց գլուխն ու
սկսեց եռանդով շփել վիհԸ^ Հետո, արձակելով կաշեգոտին,
ձեռնամուխ եղավ արհեստական շնչառության վա րժություն֊
ներին։
— Շան ծնունդը ուղիղ ստամոքսին է խփել։ Այ թե կջարդեի
մռութդ, թրիքի ճիճու։ Սպասիր, դեմս կելնես, անասոմ/ք կնախ^
շեմ սֆաթդ։ Խեղճ տղան լրիվ ձեռքից գնացել է, վախ, մայրիկ
ջանէ
Տ80
 Մեդրանռն յ.չռա)՝ալով հրւնև^ Լոպեզի֊ գրպանից^
որն արդեն քէլ^քք^լ "Ղ ք Ւ գաչիս։
~ Առայժմ ձեզ մոտ պահեք,— առաք Մեդրանոն Աթիլիո*>
ապա դիմեք Լոպեսինէ— Հը, ո*նք է հալդ։
Լոպեսն ի պատասխան ինչ^որ անհոդաբաշխ ձայներ Հ ա ֊
նեք, հետո սկսեց թաշկինակը փնտրել գրպաններում։
—• Սրանք անհրաժեշտ է վերքնել հետներս,— ձեռքերը Վեր
պահելոլք հոգնած նավաստիների տեսքիք ինշ^որ կասկածելի
հաճույք զգա լով ասաք Ռաուլը, որն արդեն հասցրել էր
նստել։ Ւսկ երբ Լոպեսն ոտքի ելավ և Ռաուուլր տեսավ նրա
ջարդված քիթն ու արյունլվիկ եղած երեսը, մտածեք^ ա հ ա և
գործ բացվեց նաև Պաուլայի համար։ ^Գթւոթյան ք^^Տր խաղալու
համար խելքն իրենը չէյi>— մտածեց նա զվարճացտծ։
— Այո, լավ շսաացվեց, հիմա սրանց ոչմի կերպ չի կարելի
թողնել մեր թիկունքում , — ասաց Մ եդրա նոն։^ Իսկ ինչ եք
կարծում, Աթիլիո, չտանե^^նք սրանց ցռուկի կսզմն ու փակենք
մի որևէ նավախցոլմ։
— Աչո բա նը թ ողԼք ինձ վրա , — ռևէղվերր խաղացնելով
ասաց Ադվամազիկր։ — Հս:պա ձեզ տեսնեմ, դատարկապորտ*^
հեր, առաջ ընկեք։ 9այց իմացած չիներ, որ եթե որևէ մեկդ
գժության փորձ անի, գնդակը կմեխեմ ճակատին։ Ւսկ դուք
ինձ կսպասեք, չէ"*, մենակ չգնաք։
Մեդրանոն տագնապով նայում էր ոտքի վրա մի կերպ
ւ^անգնած, գունատ Լոէրեսին։ Հարցրեց նրան, թե, չի^ ուզում
Աթիչիոյի հետ գնալ ու մի քիչ հանգստանալ, թտյց Լոպեսր՝-^
կատաղի հայացք նետեց նրա վրա։
' — Դատարկ բան է ,— ձեռքը շրթանքներին տանելով
մրթմրթաց Լոպեսր։ Զեղ :հետ կմնամ, չե։ Արդեն շունչս տեղն
է գալիս։ Ւնչ գարշելի բան ստացվեց։
Հանկարծ սփրթնեց ու ճոճվելով հենվեց Աթիլիոյի վրա, որն
հասցրեց բռնել նրան։ Ուրիշ հնար չկար, և Մեդրանոն հարկա*^
դրված էր որոշում ընդունել։ Գլիցիդներին և լիպիդներին Հ ա ֊
նեցին միջանցք, առաջ թողեցին Աղվամ ազիկին, որը զոռով
քարշ էր տալիս դիմադրող ու հայհոյող Լոպեսին, ապա իրենք
էլ նրա նց ե տևից նետվեցին միջանցք։ Ուրիշ ելք չկար, թեև
դժվար չէր ենթադրել, որ վերադառնալիս հնարավոր է, որ
օգնության հասած, թերևս, նաև զինված նոր խմբավորման
հանդիպեն։
381
 Արնաշաղախ Լոպեսի և գերեվարվածդ ձեռքերը վեր տնկած
սպայի ու երեք նավաստիների հայտնությունն առանձնապես
շխսւնդավառեը ներքև տանող դռան մոտ իրենք
նակող Լուսիոյին և սենյոր Տրեխոյին։ Սենյոր Տրեխոյի արձա­
կած լալագին վայնասունի վրա մոտ վազեցին դոկտոր Ռես^
տելլին և Պաուլան, նրանց ետևից սուրում էր դոն Գալոյի
սայլսՀթոոր, որի հեծյալը մի այնպիսի եռանդով էր մազերը
պոկոտում, ինչպիսին Ռաուլը միայն թատրոններում էր տեսել։
Հետզհետե առավել ուժգնացող զվարճությամբ Ռաուլը գերի­
ներին հրամայեց կանգնել պատի մոտ, իսկ Աղվամաղիկին*
էոպեսին ներս տանել նավախուց։ Մեդրանոն մի կերպ խուսա­
նավում էր ճիչերի, հարցերի և նախազգուշացումների արան­
քում։
— Գնացինք բար , — հրամայեց Ռաուլը գերիներին։ նրանց
ստիպեց դուրս գալ աջակողմյան միջանցք, իսկ ինքը մի կերպ
խցկվեց դոն Գալոյի սայլաթոռի և պատի արանքը։ Շտապեց*
նելով նրանց, ետևից գնում էր Մեդրանոն, իսկ երբ համթերու­
թյունից ֊դ ուրս գալով դոն Գալոն կառշեց նրա թևից, ''ահաբե-
կելով, էէր-ինքը- թույլ-շի-տա,*^ Մեդրանոն ստիպված եղավ
դիմել միակ հնարավոր քայլին։
— Բոլորդ դեպի վեր ,՝— հրամայեց նա ։ — Եվ համբերեք,
^ինչքան էլ որ տհաճ լինի։
Ուրախացած Աղվամազիկր բռնելով դոն Գալոյի աոյլսէթոոր,
նրա հետ միասին առաջ սուրաց, թեև դոն Գալոն կառչում էր
անվաճաղերից և ամբողջ ուժով սեղմում էր արգելակի բռնակը։
— Բաց թողեք սենյորին ,— կտրելով նրանց ճէսնէս ւգարհը,
ասաց Լոլսիոն։ — Ի'*նչ է, խելքներդ թռցրե^լ եք։
Բաց թողնելով սայլաթոռը, Աղվամազիկը էոլսիոյին մի ձեռ­
քով դեմ տվեց պատին, մյուս ձեռքի մեջ անփութորեն խաղաց­
նելով ոեյքլվերը։
—* Չքվիր* փալաս, — ասաց Աղվամազիկը ։ —; Երկու ապտակ
կհասցնեմ և անմիջասլես խելքի կգաս։
Համրացած Լուսիոն բացոլխոլփ էր անում բերանը։ Դոկ­
տոր Ռեստելլին և սենյոր Տրեխոն քար էին կտրել, և Աղվամա-
ղիկը քիչ ջանք չթափեց նրանց տեղից շարժելու համար։ Բար
տանող նավասանդուղքի մոտ Ռաողն ու Մեդրանոն սպասում
էին նր ան։
Բոլորին շարելով վաճառասեղանի առաջ, նրանք բանալիով
882
քվքէղպհցին գրադարան տանող դուոըյ իսկ Ռաոլլը պսկեց հե*^
ոախոսալարր։ Թատերական լավագույն ավանդույթների ոգով
կոտրաաելով մատները, գունատված մետրդօթելը աոանր ^րեէ
դիմադրության հանձներ բանալիները^ Նրանք Վազքով կտրե^
ցին անցուղին ու նետվեցին սանդուղքի կողմը։
— Դրսում մնացին Ֆելիպեն, աստղագուշակն ու վարորդը, —
հանկարծակի կանգ առնելով ասաց Աղվամազիկը։ — Դրանց
էլ չփակեինք։
— Չարժեք— ասաց Մեդրանոն։ — Դրանք չեն ոռնա։
Առանց որևէ զգուշավորության, նրանք բացեցին նա վա ս֊
տիական սրահի դուռը։ Դատարկ էր և առաջվանից զա րմա նա ֊
լիորեն ավելի ընդարձակ էր թվում։ Մեդրանոն նայեց խորքի
դռանը։
— Միջանցքի վրա է բացվումք — անհաղորդ ձայնով ասաց
Ռաուլը։ — Միջանցքի վերջում^ նավախել տանող սանզսւղքն
է։ Հարկավոր է զգուշանալ ձախակողմյան նավախցից։
Իսկ ինչ էք դուք արդեն եղե'*լ եք այստեղ , — Հ^^^Ր^ց
Աղվամազիկը։
— Այո։
— Եղել եք ու շե^ք մտել նավախել։
— ^ո։ել—‘ասաց Ռաուլը։
Աղվամաղիկր կասկածանքով նայեց նրան, բա յց քանի որ
Ռաուլը նրան դուր էր գալիս, ենթադրեց, որ այս ամենը հետևա նք
է վերջին իրադարձությունների առաջ բերած հողնածոլթյան։
Առանց մեկնաբանաթյունների Մեդրանոն հանգցրեց լույսը, և
վախվխելով բացեցին դուռն ու ռևոլվերները դեսուդեն ո լղ ղ ե ֊
Լով, դուրս ելան միջանցք։ Գրեթե հենց ' նայն պահին նրանց
դեմ փայլփլեցին նավասանդուղքի պղնձադուռ բազրիքները։

— Իմ խեղճ, խեղճուկրակ ծովահեն , — ասաց Պաոլլան։ —

Մոտ եկ, մայրիկն հիմա բամբակ կդնի քո քթիկին։
Անկողնու վրա փռված Լոպեսն զգում էր, թե օդն ինչպես է
հետզհետե ազատորեն լցվում թոքերի մեջ։ Պաուլան, որ ս ա ր ֊
սափով հայացքն հառել էր Աղվամազիկի ձախ ձեռքում ցցված
ռևոլվերին, նրա հեռանալուն պես թեթևացած շունչ քաշեց։
Հետո դարձավ մեռելի պես սփրթնած էոպեսին և պատվիրեց
պառկել մահճակալին։ Արբիչը թրջելով, սկսեց զգուշորեն լվ ա ֊
նալ դեմքի արյունը։ Լոպեսը ցածրաձայն հայհոյում էր, ս ա ֊
88 8
 կայն Պաուլան շարունակում էր սրբել երեսը, մեկումեջ հա^ >՛
մոդելով ու հորդորելով։
— Ւսկ հիմա բաճկոնդ հանիր և լր ի վ մտիր անկողնու մեջ։'^
քեզ մի փոքր հանգստանալ է հարկավոր։
— Ոչ մի բան պետք չէ, արդեն լավ եմ զղում ,— ասաք Լ ո ֊
պեսր։ — Ւնշ է, քո կարծիքով ես պիտի տղերքին մենա^կ թող­
նեմ, այն պահին, երբ**.
Երբ փորձեք ոտքի կանգնել, սիրտը նվաղեց, գլուխը նորիք
'պտտվեք։ Պաուլան բռնեք նրան, օգնեք դառնալ մեջքի վրա։
Պահարանիք վերմակ հանեք . և խնամքով ծածկեք մարմինը։
Վերմակի տակ Պաուլան գտավ Լոպեսի կոշիկներն ու թելերն
արձակեք։ ^Լքերր լ^ յն բաքած, կարծես շատ հեռվիք, Լոպե-
սր նայում էր նրան։ ^իթն ամենևին չէր ուռել, բայք աչքի
մեկն ա։քբողջովին մանուշակագույն էր, իսկ ծնոտի վրա մի
վիթխռ*րի ուռուցք էր բուսնել։
— Արտակարգ գունագեղ տեսք ես ստաքել,— ասաք Պա-
ուլան, Լոպեսի կոշիկներն հանելու համար ծունկի գալով մահ­
ճակալի առաջ։ — Այ, հիմա դու իսկապես իմ Ջամայկա Ջոնն
ես, իմ, համւյրյա թե անհաղթ, հերոսը։
— Մի բան գիր այ այստեղ , —^ ստամոքսը քույք Արալով,
ասաք Լոպեսը։ — Չեմ կարողանում շնչել, ոնք եմ թուչաքել,
իսկական փալաս,,,
— ք^այք դու էլ ես նրանք լավ նախշել, — ասաց Պաուլան
մի ուրիշ որբիԼ վերքնելով ու թ*ոքելով տաք ջուրը։ — Մոտդ
ալկոհոլ չունե^սէ Ահ, այստեղ ոնց- ^ր թե մի սրվակ կա։
Արձակիր շք'*քվ^*^Ր1 * կարող ես,,, Ապասիր օգնեմ, նախ
բաճկոնդ հանենք, լրիվ փայտացել է։ Կարոտդ ես մի քիչ վեր
ելնել։ Թե չես կարող, շրջվիր» երկուսոէէ կամաք-կամաք կհանենք։
Մաովի ընկերների հետ, Լոպեսը լիովին ենթարկվել էր ՊէԱ-
ոէլայի կամքին։ Հավատալը չէր գալիս, որ մի լի պ ի դ կարողա­
ցավ իրեն հաշվից հանել։ Աչքերը փակած, նա ուսերի վրա
զգում էր Պաոլլայի ձեռքերը, որոնք հանեցին բաճկոնը, թու-
լացրեքին շալվարի գոտին, արձակեցին վերնաշապիկի կո-
ճակներր և ինչ-որ տաք բան քոեքին մաշկին։ Մի երկու անգամ
նույնիսկ մպտաց, որովհետև* Պաուլայի մագերր խտուտ տվե--
ցին դեմքը։ Պաուլան զգուշորեն փոխեք քթի բամբակը։ Լոպեսն
ակամա ձգեք շրթունքները։ Զ^աց Պաուլայի շրթունքների աա-
քությունր' գթության քրոջ հպանցիկ համբույր էր։ Լոպեսը
384
նրան առաւէ թևերի մեջ և ծանր շ^չելէսէ այնպես պինդ համ^
բուրեիք որ Պաուլան ցավից տնքար։
— Ախ դու դավաճանք— ի վերջո, կարոդանաչով պոկվել^
ասաց Պաուլան։ — Ստահակի մեկը։ Այ թե ինչ հիվանդ ես ղու։
— Պաալաէ
— Ձայնդ կտրիր։ Եվ էլ չփորձես ստորաքարշաբար նվնվալ,
ինչ է թե մի երկու ապտակ , ես կերել։ (Ընդամենը կես ժամ
առաջ վերջին նմուշի սառնարանի էիր նման։
— Իսկ դու,— փորձելով նորից գրկել Պաուլային, մրմնջաց
Լոպեսը, — իսկ դու անպետքի մեկն ես։ Լեզուդ ոնց դարձավ^
ասել, թե***.
—* Շորերս ես արյունոտում , — չոր կարեց Պաոլլան։-^ Ւող
կամակորությունդ, իմ սև ծովա հեն։ /1շ հանված ես, Ոչ^ հագ-ա
նրված, ոչ անկողնում ես, ոչ ոտքի վրա*** Իսկ ես, իմացած
լինես, չեմ սիրում այսպիսի երկիմաստ վիճակներ։ Ի վերջո,
դու իմ հիվա'*նդն ես թե ոչ։ Սպասիր, փոխեմ ստամոքսիդ
թրջոցը։ Եարո^ղ եմ արդյոք նայել, առանց խոցելու իմ բնածին
ամոթխածությունը։ Այո, կարող եմ։ Ուր է քո հիասքանչ ն ա ֊
վախցի բանալին։
Սավանը քաշելով մինչև Լոպեսի վիզը, կրթիչը եորից պ ա ֊
հեց ջրի տակ։ Գրպանները քրքրելով, Լոպեսն ի վերջո գտավ
բանալին ու մեկնեց նրան։ Աչքերի դեմ ամեն ինչ մշուշվել էր,
բա յց և այնպես, նկատեց, որ Պաոէլան ծիծաղում է։
— Եթե միայն կարողանայիր ինքդ քեզ տեսնել, Ջամայկէս
Ջոն*** Աչքիդ մեկը լրիվ փակվել է, իսկ մյուսն էլ հո չի ն ա ֊
յում*** Ոայց հիմա ամեն ինչ լավ կլինի, սպասիր***.
Նա բանալիով կողպեց դուռն ու սրբիչը քամելով մոտեցավ
անկողնուն։ Այ, այսպես։ Ամեն ինչ լավ կլինի։ Ոամբակը զ գ ո ւ֊
շոբեն սեղմեց քթին։ Շուրջբոլորն ամեն ինչ արյունոտվել էր^
բարձը, վերմակը, ճերմակ վերնաշապիկը, որը Լոպեսը ք ա շ ֊
քըշելով հանեց հագից։ 0[Այո, ստիպված եմ լվ ա նա լ»֊ի ր բախտի
հետ հաշտված, մտածեց Պաուլան։ Ոայց լավ գթության ք ո ւ յ֊
րը*** ^ վ ^ 9 Լէ^պեսին, որ հըկի իրեն, խոնարհաբար
ենթարկվելով նրա փաղաքշանքին, աչքերը Լ^յե բացած նա
զգում էր, թե ինչպես է իր մեջ բորբոքվում նախկին կիրքը»
հենց այն նախկին կիրքը» որը բորբոքում ու հանգստացնում
էին . ն ախկին շրթունքները, մեկընգմիջելով ու տևելով ժամեր,
որոնք հիմա սկսում էին ձգվել նախկին ժամերի նման, ն ա խ ֊
շ Տ֊ ֊ - Վ ի ճ ա կ է ս խ ա զ 385
կին աստվածների հովանու տակ, միացնեչոէ համար նախկին
անցյալի հետ$ Եվ այդ ամենն այնքան գեղեցիկ էր և այնքան
իզքԱր։

41

— Թողեք աոջևից գնամ, այս կողմերին ես Լավ ծանոթ եմ$

Կուզեկուզ, սեղմված ձախ սյատին, իծաշարուկ գնում էին,
մինչև որ Ռաուլը հասավ նավաստիների սրահի դռանը։ «Երևի
մինչև հիմա շնթռած է փսխուքի ու փոլինքի մեջ ,— մտածեց
Ռաուլը։—^ Եթե այստեղ է և եթե հարձակվի, արդյոք կկրակե'*մ
նրա վրա։ Ւսկ եթե կրակեմ, ապա պատճառը մեզ վրա հ ա ր ֊
ձակվե"*լը կլինի արդյոք^}։ Կամացուկ բացեց դուռն ու շոշա փ ե֊
յով գտավ լույսի միացման կոհակը։ Միացրեց լույսն ու ա ն մ ի ֊
ջապես հանգցրեց^ և միայն ինքը կարող էր հասկանալ այն
չարախինդ թեթևության պատճառը, որն համակեց իրեն, երբ
տեսավ, որ սենյակում ոչ ոք չկա։
Ե վ կարծես թ ե հենց այս կետ Ւտ ավարտվեց նրա իշխ ա նու֊
թյէյւնն, ու Ռաուլը թ^ւյ[ ^ վ ե ց Մեդրանոյին առաջինը բ ա ր ձ ֊
րանալ նավասանդուղքով։ Կռացած, նրանք գրեթե սողոսկում
էին աստիճաններով վերև, մինչև Որ երևաց խավար տա խտա ֊
կամածը։ Մի մետրից այն կողմ բան չէր երևում, մութ երկինքն
ու նավախելի ստվերները գրեթե միահյուսված էին իրար։
Մեդրանոն մի պահ հապաղեց։
— Ոչինչ չի երևում, շե։ Հարկավոր է մի անկյուն գտնել ու ^
թաքնվել, մինչև լ"*յ*^Ը Բ^Տքվի։ թե չէ մեզ բոլորիս այստեղ
կրոնեն։
— Այստեղ մի դուռ էլ կա,— ասաց Աղվամազիկը ։ — Տեր
աստված, համա թե խավար է։
Դուրս սողոսկելով անցքից, նրանք երկու ցատկով հասան
դռանը։ Փակ էր^ Մեդրանոյի ուսը ցնցելով, Ռաուլը ցույց տ ը ֊
վեց երեք մետրի վրա երևացող մի Ուրիշ դուռ։ Առաջինը վրա
վազեց Աղվամազիկը, հրեց ու ոլպզեց։ Մյուսները սպասման
մեջ անշարմացան^ անաղմուկ ու դանդաղ գուռը բացվեց։
Շունչները պահած սրել էին ականջները։ Ցռուկի նավախցերի
նման լաքապատ փայտի հոտ էր դալիս։ "^այշ առ քայլ Մ ե գ ֊
րանոն մոտեցավ լուսսճէցույցին և վարագույրը բա ցեց։ Լուցկի
վառեք և առլա հանղցրեք մատներով^ քենյակք դատարկ էր%
#88 .
 Բանալին ներսի էո կախված։ Նրանք կոէքպե֊լքն
դուռն ու սոլասմսւն մեջ ^ւէստեքին հատակին ծքսելու։ Միենու (Ն
էէ մինչև լոէսաբաք ոչ մի բան հնարավոր չէր ձեո)էէ!։րկնր
Աթիլիոն տագնապում էր, ուզում էր տեղհկանալ, թե Մեդէոսնոն
ու Ռաուլը գործողութչան ծրագիր ունեին, թե ոչ։ Պարզվեգ, որ
չունեն, պիտի սպասեն մինչև լուսաբաց, այն ժամանակ հնա^
րավոր կլինի տեսնել նավախելն ու ինչ^որ կերպ հասնել
ռադիո խցիկ։
— Արտ ակարդ է , — ասաց Աղվամադիկը։
Մթ ան մեջ Մեղրանոն /յլ՝ Ռաուլբ ժպտացին։ Հատակին
նստած լռելյա յն ծխում էին, մինչև որ Աթիչիք^յի շնչառությունը
հանդարտվեց։ Ուս^ուսի հենված, Մեղրանոն ու Ռաուլը նոր
ծխա խո տներ վառեցին։
— Ենձ անհանդսաա ցնող միակ բանն այն է, թե չլինի
հանկարծ դլիցիդներից որևէ մեկը գլխի ընկնի, որ իրենց պաշ­
տոնակիցներից մեկին գերի ենք վերցրել մի քանի լիպիդներով
հանդերձ։
-— Դժվար թ ե , — ասաց Մեդրանոն։ — Եթե մինչև հիմա մեր
դժգոհոլթյան աղմուկ-աղաղակը անպատասխան են թողել, հա-
զիվ թե այս պահին միոէնդամից փոխեն իրենց սովորությունը։
Ւնձ ավելի ^շատ վախեցնողը Լոպեսի վիճակն է, պարտքի զգա­
ցումից մղված, խեղճ տղան կարող է միանալ ւէեղ, րայց ախր
նա անզեն է։
— Այո, իսկապես, ցավալի կէիներ, —• ասաց Ռաուլը^-^
Բայց շեմ կարծում, որ նա հգ ա։
_ Ահ,
— Աիրելիդ իմ Մեդրանո, ինձ հիացմունք է պատճառում ձեր
համ եստութ յունը։ Դուք նրբանկատորեն «Ահ» արեցիք, այն
դեպքում, երր կարող էիք հիմնավորում պահանջել իմ ենթադ՝'
րության համար***
— ճիշտն ասած, մոտավորապես պատկերացնում եմ։
— Հնարավոր է ,— ասաց Ռաուլը։ — Այնուհանդերձ^ գերա-
դասելին այն կէիներ, որ դուք հարցուփորձ անեիք։ Թերևս այն
պատճառով, որ նստած ենք մ թութ յան մեջ, հացենու հոտ է
գալիս, կամ էլ այն պատճառով, որ շուտով հնարավոր էք որ
մեր գանգերը փշրեն*** Ես առանձնապես սենտիմենտալ չեմ ե
խոստովանության հակումներ չունեմ, Ը^Տց կուզենայի բա ­
ցատրել, թե ինչ է նշանակում դա ինձ համար։
Տ87
 — Բաըատրեք, չե։ Միայն թե ցածրաձայն։
Ռա»լլքք մի պահ լռեց։
քսա երևույթինք սովորականի նման ես վկա եմ փնարում։
Պսքտճառն ք ինչ խոսք^ իմ անվճռականությունն է, ամենայն
հավանականությամբ, ինձ հետ մի տհաճ բան կպատահի։ Եվ
ինշ^որ մձկը, սուրհանդակը, այսպես ասած լուր կտանի Պա^
ուլային... Իսկ կարևորն այսահղ այն է, թե ինչ լուր կտանի
Պաուլայինք Իսկ դուք հավանո^^լմ եք Պաոէլային։
^ Շատ, — պատասխանեց Մեդրանոն։ — Ափսոս, որ ղ ը ժ ֊
բախտ է աղջիկը։
— Ղե, ուրեմն, կարող եք ուրախանալ,— ասաց Ռաուլը։ —
Թեև, կարծում եմ, որ կարող է ձեզ տարօրինակ թվալ, բա յց
ես համոզված եմ, որ ա յս ֊ պահին Պաուլան երջանիկ է, առավել
երջանիկ, քան երբևէ եղել է կյանքում։ Եվ ինձ հետ բան պա^
տահելու դեպքում իհարկե, հենց այս մասին է, որ իմ սոլր-*^
հանդակը կհազորգի ՊաոԼլային։ Իմ բ*^րի ^մաղթանքների
նման կհաղորդի նրան։ To Althca^ going էօ the wars>S—
ավելացրեց նա, կարծես խոսելով ինքն իր հետ։
Մեդրանոն չպատասխանեց և որոշ ժամանակ նրանք լուդ
ունկնդրում էին մեքենաների աղմուկը, ինչ.-որ քստքստոց, որը
լսվում էր հեռվից։ Ռաոլլն հոդնած հոգոց հանեց։
— Ուրախ եմ ձեզ հետ ծանոթանալուս համար , — ասաց
նա ։ — Թեև, շեմ կարծում, որ ընդհանուր շատ բան ունենք,
բացառությամբ, որ երկուսիս էլ դուր է դալիս նավի կոնյակը։
Այնուհանդերձ, միասին հայտնվեցինք այստեղ, թեև չենք էլ
իմանում, թե ինչու։
— Իմ կարծիքով, Խորխեի համար ,— ասաց Մեդրանոն։
— Օհ, Խորխեի.., Խորխեից զատ ուրիշ պատճառներ էլ կան։
— ձամաձայն եմ։ Հավանաբար միայն Աթիլիոն է, որ այս-
տեղ է եկել զուտ Խորխեի համար։
֊ ֊ Right you are^*
Զեռքը մեկնելով, Մեդրանոն փոքր^ինշ ետ քաշեց, վ ա րա ֊
դույրը։ Երկինքն սկսում էր պարզվել։ Մեդրանոն մտածում էր,
թե արդյոք այս բոլոր իրադարձություններն ինչ իմաստ ունեն
Ռաուլի համար։ Հատակի վրա զգուշորեն հանգցնելով ծխա^

1 Պա տերա զմ ղնա ցող Ա լթէ/ին քա Կ ւ Ի

1
։ Ղուք իրավացի եք ^անգ »յ>

888
խոտի կոթուկը, Մեդրանոն շարունակում էր մտախոհ նայևյ
հետզհետե բացվող երկնքի մոխրագույն շերտին։ Հարկավոր
Էր արթնացնել Աթիլիոյինք պատրաստվել հետագա գործողոլ^
թյուններին։ Հ(Խորխեից զատ ուրիշ պատճառներ էլ կ ա ն »^
ասաց Ռաուլը։ Կան, իհարկե, բո^յց չափազանց անորոշ ոլ
խճողված են։ Մի'*թե այս ամենը բոլորի համար Նույնպես,
ինչպես իր համար, վերածվելու են խառնիխոէռն հիշողություն^
ների կույտի, անիմաստ վազվռտուքի՛' նավի մի ծայրից մ յռլ^
սը։ Կլաուդիայի ձեռքի նրբագեղ ձևը, նրա ձայնը, ստեղծվա^ծ
Ւր ադրությունից ելք գտնելու որոնումները^** Քհ1^^քՂ
Լուսավորվում էր և նրա մեջ ցանկություն առաջացավ դուրս
գալ նոր բացվող օրվա դեմ հանդիման, սակայն ամեն ինչ դեռևս
այնքան անհուսալի էր, այնքան անհեռանկար։ Ցանկացավ նաև
վերադառնալ Կլաուդիայի մոտ, երկար նայել նրա աչքերին և
պատասխան գտնել նրա **^Լք^րի մեջ։ Մեդրանոն դա գիաեր,
գոնե դրանում նա համոզված էր, որ պատասխանն, ստանալու ■
է Կլաուդիայիք, թեև վերջինս հրաժարվում էր դրանից, ենթ ա դ ֊
րելով, թե ինքն էլ է դատապարտված հարցեր տալու ճակա^
տագրին։ Այդպես ուրիշ մեկին մի օր կարող է երջանկություն
պարդևել, ճշմարիտ ուզի նշել նա, ում կյանքը խարանված է
ձախորդութ յան կնիքով։ 1^ս*յց Կլաուդիան չկս*Ը հիմա նրա
կողքին և նավախցի խավարն ու թոլթունի ծուխն ավելի էին
սաստկացնում նրա հոգու խռովքր։ Ինչպես կարգավորել այն,
ինչը, քանի դեռ նավ չէր նստել, նրա կարծիքով կարգավորված
էր լիովին, ինչպես անել, որ ,վե րան ա Լտցից աղավաղված / * 4 ֊
թինայի դեմքը, ինչպես հասնել այն կենտրոնական կետին, քք/ր֊
‘^^ՂՒձ յօ։րս^ք^^^չյք^^ր աններդաշնակ տարրը ջոկվում է
ինչպես ճաղը անիվի վրա։ Տեսնել ինքդ քեզ առջևից ընթանա՝^
լիս և իմանալ, որ դա որոշակի իմաստ ունի, սիրել և իմանալ,
որ սերդ նույնպես իմաստ ունի, փախչել և իմանալ, որ ես
մի դավաճանութ յուն չի նշանակում փախուստդ։ Սիրո^ւմ է
^լ^ուդիա յին, չգիտեր, պարզապես ուզում էր նրա ու '
Խորխեի կողքին լինել, փրկել Խորխեին, որպեսզի Կլաադիան
կարողանար ներել Լեոնին։. Այո, որպեսզի Կլաուդիան կարողա­
նար ներել Լեոնին, կամ այլևս չսիրեր նրան, կամ սիրեր առավել
ուժգին։ Անհեթեթություն էր, բա յց և այդպես էր'^ որպեսզի
Կլաուդիան կարողանար ներել Լեոնին մինչ Մեդրանոյին ներելր
մինչ Մեդրանո յին կներեր Տեթինան մինչ Մեդրանոն կկարոզա^*
389
նար մոտենալ Կլաուդիա յին և Խորխեին^ օգնության ձեռք
մեկնելու և երջանկություն պլսրգեելա համար։
Ռաոլլր ձեռքը դրեց նրա ուսին։ Ցնցելով արթնացրեցին
Աթիլիոյին ե արագորեն ոտքի ելան։ Տախտակամածից ոտնա-^
ձայներ լսեցին։ Մեդրանոն պտտացրեց բանալին կողպեքի
մեջ և կիսաբաց արեց դուռը։ Գլխարկը ձեռքին բռնած մի
մարմնեղ գքիցիդ էը անցնում տախտակամածով։ 'փայլքի հետ
համընթաց քսէձում էր գյխարկը, հետո գլխարկն անշարժացավ,
հետո սկսեց վերև բարձրանալ, անցնել դ(խի կողքով, վերև,
ավելի վերև։
~ Շուտ ներս անցիր, — հրամ այեց Աղվամ՝ազիկը, որին և
հանձնարարված էր դէիըիդին նավախցիկում փակելու գործը։
Համա թե ցմփոր ես, հա։ Տակառից ի^չով ես տարբերվում։
Ռաոլլն անգլերեն իրար ետևից նրան մի քանի հարց տվեց,
ինչին դլիբիդը պատասխանեց անգլո^իսպաներենի ինչ->-որ մի
խառնուրդով։ Գլիցիդի շրթունքները դողում էին^ հավանաբար,
աոաջին անգամ էին երեք ատրճանակի փող միանգամից դեմ
տալիս նրա փորին։ Նա անմիջապես գլխ ի ընկավ, թե իրենից
ինչ է պահանջվում և չդի^^դըեց։ Նախօրոք խուզարկելով,
թույլ տվեցին ձեռքերն իջեցնել։
•—■ քէւրեմն, տեսեք, թե ինչ ենք անում,— բացատրեց Ո՝ա֊
ուլը։ — Հարկավոր է գնալ այս տիպի գնացած ուղղությամբ,
բարձրանալ ևս մի սանդուղքով և մոտերքում կգտնենք ռադիո*'
խցիկը։ Այնտեղ ինչ^որ, մի ուրիշ տիպ է նստում ամբողջ գ ի ֊
չեր, որն, իէք կարծիքով, զենք չպիտի ունեն։ս։ -
— Գուք ինչ^որ խա^ղ ^եք հնարել, թե դր։*։դ եք եկել, —
հարցրեց գլիրիդր։
— Աէէկվիր, թե չէ կհասցնեմ գ ա գ ա թ ի ղ ս պ ա ռ ն ւս ց Աղվա^
մազիկը, ռևոլվերով բոթելով գլիցիդին։
— Ես կգնամ գլիցիդի հետ , — ասաց Մեդրանոն։ — Եթե արագ
անցնենք, կարող ենք աննկատ մնալ։ Լավ կլինի, եթե դուք
այստեղ սպասեք։ Հենց կրակոցներ լսեք, կբարձրանաք վերև։
— Եկեք բոլորս միասին գնանք ,— ասաց Ռաուլը։ — հնշ
իմաստ ունի մեր այստեղ մնալը։
— Որոէէհեաև չորսով շատ կլինենք, չե, մեզ անմիջապես
կնկատեն։ Ետևից ինձ կպաշւոպանեք, ի վերջո, չեմ կարծում,
որ այս տիպերը^.,— խոսքը կիսատ թողնելով նայեց գլիցիդին։
— հելքներդ թռցրել եք, — ասաց գլիցիդը*
390
 Վշտացած, բա յց և հնաղտնդ Աղվտմաղիկր ղ,,,,,;, կի„ս,,.,.. ,
անելով հավաստիացավ, որ նավախելի վրա ոչ որ չկոո //../■
րագոլյն լույսի տակ նավախելր խոնավ էր թվւահ Ս ե ւլր։ււ)։ւ:)է
ռևոլվերը խոթեց շալվարի գրպանը, փուլն ուղղելով պւիցիղի
ոտքերին։ Ռաուլն ի ն չ֊ո ր բան էր ոպում ասել, բա յց լսեց,
Նր անք սկսեցին սանդուղքով բարձրանալ։ Դժգոհած Աթիքիոհ
խոնարհ շան հայացքով նա յեց Ռաոլլին, որի սիրտը շարժվեց
նրա տյգ հայացքից։
— Մեդրանոն իրավացի է ,— ասաց ՌտուԼը։^ Այստեղ
կսպասենք, միգուցե շուտով ողջ և աոողջ կվերադառնա։
— ճիշտն այն կէիներ, որ ես գ ն ա յի ,ա ս ա ց Աղվամազիկը։
— Սպասենք,— ասաց Ռաուլը ։ — Սի քիշ է[ սսյասենք։
Ի ն չ֊ո ր մի էժանագին վեպի մեջ կարծես թե այս ամենն
արդեն կատարվել էր։ Քրտնաթոր դեմքով, դողդողացող շրր^
թունքներով գէիցիդը նստած էր հաղորդիչի առաջ։ Դռան կո^
զափայաին հենված Մեդրանոն մի ձեռքով ռևոլվերն էր բռնել,
մյուսով^ ծխախոտը, թիկք^^նքը Մեդրանոյին դարձրած ռադիստը
կռացած գործի էր գցում ռադիոսարքը։ Դա մի նիհարակազմ,
պեպենոտ տղա էր, որն այնպես էր վախեցել, որ ոչ մի կերպ
չէր կարողանում հանգստանալ։ ^Միայն թե չխաբի ինձ» —•
մտածում էր Մեդրանոն։ է^այց հուսով էր, որ իր գործածած
արտահայտություններն ու ռադիստի մեջքին դեմ տված ^Սմիթ
և Վեսթոնի» փ^զը բավական են գործն առաջ ։ոանելու համար։
Մեդրանոն հաճույքով ծուխը ներս քաշեց, շարանակԼլով քքէշա֊
դիր հետևել ռադիստին, թեև մտքերը բոլորովին ^*֊ըիէ
էին և դեմքի սպս/ռնալի արաահայտությՈւնը պահում էր զուտ
դլիցիդին վախեցնելու նպատակով։ Զախ թևի լուսանցքից ներս
էր թափանցում ցերեկա յին աղոտացնելով ռադիոխցի^
կի աղքատիկ լուսավորվածությունը։ Հեռվից սուլիչի ձայն
լսվեց, խոսակցություն՛' Մեդրանո յին անհասկանալի լեզվով*
Ռադիոսարքը միացավ և ռադիստը կակազելով սկսեց հաղոր^
դել։ Մեդրանոն վերհիշեց սանդուղքը, որով վերև էին վազում
(ինքը ետևիցս ռևոլվերը զլիցիդի ճարպակալած թիկունքին
բռնա ծ) և դատարկ նավախելը, որն հանկարծակի բացվեց
նրա առաջ, ոադիոխցիկը, ուր ներս խուժելով սարսափի մեջ
գցեց գիրքը ձեռքին նստած ռադիստին։ Այո, նա հիմա ամեն
ինչ իր աշքերռվ տեսավ) նավախելը դատարկ էր։ Մոխրագույն
հորիզռնը^ կապարագույն ոյլի քները, նավակողի շեշտակի թե^
59ք
քոլթյանը, և այս ամենը տևեց մի ակնթարթ։ Ռադիստը կապի
մեջ էր մտնում Բուենոս Այրեսի հետ։ Մեդրանոն բառ առ բառ
յսում էր հեռագրի տեքստը։ Հիմա գլիցիդը գրպանից թաշկինակն
հէոնելոլ թույլտվություն էր հայցում հայացքով, իսկ ռադիստը
կրկնում էր հեռագրի տեքստը։ Բայց, մարգ աստծԱյ նավախելն
իսկապես դատարկ էր, այսինքն, մի^թե դա էր կարևորը։ Պե­
պենոտ ռադիստի բառերը խառնվում էին գլուխն եկած այն
հանկարծակի մտքի շեշտակի, հստակ, գրեթե հիվանդագին
զգացմանը$ ոբ նավախելը դատարկ է և դա ոչ մի նշանակու­
թյուն չունի և որ կարևորը մի բոլորովին ուրիշ, աղոտ, անորոշ
ու դեռևս ծնունդ չառած կանխազգացում է, որն հետզհես։ե
առավել ուժգնությամբ էր համակում Մեդրանոյին։ Մեջքով
դռանն հենված նա ծխում էր և ծխի ամեն մի քուլայի հե տ
կարծես հանգստանում էր ու խաղաղվում, մաքրվում էր երկ­
օրյա տագնապի հետքերից։ Այս ամենը նման չէր երջանկու­
թյան, այս ամենը դուրս էր սովորական զգացմունքների սահ­
մաններից։ Նուրբ երաժշտության կամ էլ ծխելոլց ստացած
հաճույքի էր նման։ Ւսկ մնացյալը^ հիմա ինչ նշանա­
կություն կարող է ունենալ մնացյալ ամեն ինչը, երբ արդեն
սկսում է հաշտվել ինքն իր հետ, գիտակցելով, որ այդ մնաց­
յալն արդեն այլևս չի իշխում եսասիրական նախկին կարգու­
կանոնի վրա։ քրԵրևի թե երջանկություն կա, բա յց ուրիշ մի բան
է բոլորովին » — մտածեց նա։ Թե ինչու չգիտեր, բա յց և այն
հանդամանքր, որ գտնվում է այստեղ, նայում է ահա նա։էա- ^
խելին (որը դատարկ է լի^վի^)* ^13 հանգամանքը նրան
վստահություն էր ներշնչում, ծառայելով որպես ելակետ։ Հի­
մա, երբ հեռու էր Կլաոպիայից, իրեն ավելի մոտ էր զգում
Ալտուդիային, կարծես թե արդեն վաստակել էր նբա կողքին
գտնվելու իրավոյնքը։ նախորդ իրադարձություններն արդեն
բոլորովին արժեզրկվել էին, բուցի մթության մեջ անցկացրած
ժամից, երբ Աթիչիոյի և Ռաուլի հետ միասին նստած սպասում
էին, արդյունքներն ի մի բերելու ժամից, որից հետո, աոաջին
անգամ^ կարևոր չէ, անարժան թե արժանի, հանգստություն
իջավ վրան, հաշտվելով ինքն իր հետ, քրջոտ խամաճիկի նման
նավից դուրս շպրտելով իր հին, նախկին ես-ր, ընկալելով
Բեթինայի իսկական դեմքը, թեև գիտեր, որ Բուենոս Այբեսում
կուչ եկած խեղճ Բեթինան երբեք այդպիսի դեմք չի ունենա^
չուք խեղճ Բեթինա, երբևէ կիրականանա^ հչուըանոքՈւմ առան^
392
ձին համար ձեռք բերելու նրա երազանքը կամ կտեսնի'* ա ր դ ֊
յոք իր նախկին սիրեկանին այնպես^ ինչպես Մհդրանոն էր
տեսել նրանք ինչպես ոչ մի մամի մեջ չնշված մտերմքքկ
հերին են տեսնում միայն։ Այսաիսին էր արդյանքր, որը
րոէմ էր ու ցավ էր պաաճաոում։
Երբ լա սանցսէյցից ինչ^որ մեկի ստվերն երևոէզք
ս՝չքերը վախեցած ճպճպացին, ի^կ Մեդրանոն ղմկամորեն բսղէձ.^
ր-՝։ցրե^ ռևորյհրր ք դեռևս հայս ուԱենալովք որ կրակի հետ խա^էից
հր դեհ չի աոաջ անալու։ Ակ անջի ն շ տ տ մոտիկ սուլեց գն դա Լն ր ւ
լսելով ռադիստի ճղավոցը, Մեդրանոն երկու ոստյանռքէ հասավ
նրան, մի կողմ հրեց և թաքնվելով սեղանի ետևում, հրամայէց
հքիցիդին'^ տեղից չշտրժվել։ Ւնչ^^որ մի դեմք ոլ նիկելի Փայլ
տեսնելով լուսանցույցում, ներքև նշան բռնելովդ կրակեց^ դեմքն
անհայտացավ, ճիչեր Լ^^է^Ձի^ք հարայ^հրոց բարձրացավ։
«Եթե մնամ այստեղ, /հաուլն ու Աթիլիոն դուրս կգան ինձ
փնտրելու և կընկնեն սրանց կրակի ա ա կ ,^ անցավ նրա
մտքով։ նա ոտքի հանեց զլիցիղին և ատրճանակի փողր ։լեմ
անելով մեջքին, ստիպեց քայլել դեպի դուռը։ Ռադիոսարքի
վրա ընկած ռադիստը ամբողջ մարմնով դողացնելով ու մրրթ-~
մրթալով ներքևի դարակն էր քրքրում։ Մեդրանոն բարձրաձայն
հրամայեց քԱիՏքիդի^^ Բ^ց^Լ ^Պարզվեց, որ նավաիտելն
այնքան էլ դատարկ չէ»-^ զվարճացած մ աածե ց Մեդրանոն,
ղողդոէլացող ճարպագնդին առաջ հրելով։ Ու չնայած ձեռքը
դոդում էր, ռադիստը հեշտությամբ նշան բռնեց ք^^ղիղ նրա
թիկունքին, երեք անգամ կրակեց և իսկույն նետելով աս/րճա-'
)ւակըք սկսեց արտասվել, իր տարիքին վայել լակոտի հքէկե^
կոցով։
Առաջին կր^կ^ցիտ հնտո Ռաուլն ու Աղվա մազիկը դուրս
թռան տախտակամած։ Սկզբում Աթիւիոն հասավ նա վա սան֊
է^ուղքին։ Վերջին աստիճաններին հասնելով, նա պարղեց ձեռքն
ու սկսեց կրակել։ Ռադիոխցի պատին սեղմված երեք լիոքիզ^
ներն սկսեցին հտ^֊ետ սՈղալ գնդակը կպել էր մեկի ական^ինւ
ՁԼռքԼրը վեր տնկած, դռների արանքում կանգնել էր մարմնեղ
գչիցիդն ու անհասկանալի լեզվով ինչ^որ բան էր ոռնում։
Ատրճանակը պահելով նրանց վրա, Ռաուլը զինաթ ափե ց լի^
պիդներին և հրամայեց ոտքի կանգնել։ թավականին տարօրինակ
էր, թե Աղվամազիկն ինչպես կարողացավ այդքան /հեշտությամբ
վախեցնել նրանցի ^ " I ^եկը դիմադրության փորձ
չարԼ^։ Նա Ռաուլին ձայն տվե^ք սրպԼսզի բոլորին պահի պատի
մոտ, իսկ ի^քը ցատկելով, պառկած Մեդրանոյի վրայով. ներ-*
խուժեց ռտոիոխէոց։ Ռևոլվերը վերցնելու փորձ անելով, ռա*
դիսաը ձգվեց, սակայն ոտքով ռևոլվերը հեռու շպրաելով, Ռա^
ուլրն սկսեց ապտակներ աեղալ ռադիստի դեմքին, անընդհատ
կրկնելով միևնույն հարցը։ Հաստասւական պատասխան լսելուց
հետո, նա մի անգամ էլ ապտակեց ռադիստին,
ոևոլվերն ու վազեց տախտակամած։ Անխոս հաս կանալով ամեն
ինչ, Աղվամաղիկը բարձրացրեց Մեդրանոյի մարմինն ոլ աա«
րավ դեպի նավս։սանդուղք։ Ամեն վայրկյան կրակոց ակնկալե*-
չով, Ռսքուլը գնամ էր ետևիցս ^իկ^^^Քիտ պաջտպանելով Ա ղ ֊
վամաղիկին։ ներքին տախտակամածին նրանք ոչ մեկին չհան^
դիպեցին, բա յց մյուս կողմերից աղմուկ֊ա ղաղակի ձայներ էին
գալիս։ Եվս երկու սանդուղք իջնելով, նրանք, ի վերջո, հասան
ծովային քարտեզներով նավախցին։' Ռաոլլը սեղանը դեմ տվեց
դռանը^ ձայները կտրվեցին, առանց Լրացուցիշ օգնության,
լիպիդներն, հավանաբար, ռիսկ չսիրեցին հարձակվել նրանց
վրա։
Մեդրանոյին պառկեցնելով բրեզենտին, Աթիլիոն վ^խիտ
չռված աչքերով նայեց Ռաուլին, որը ծնկի եկավ արնաթաթախ
հատակին։ Նա արեց այն ամենն, ինչն անհրաժեշտ էր նման
պարագայում, թեև, նախօրոք, գիտեր, որ իզուր է չարչարվում։
— Միգուցե դեռևս հնարավո'*ր է նրան փրկել, — ասաց շվա*>
րած Աթիլիոն։— ՜Աստված իմ, այս ինչքան արյուն է գնացել։
Հարկավոր է րմջկին կանչել։
— ^*-2 է »— Մեդրանոյի հանգած դեմքին նայելով մրթմրթաց
Ռաուլը, զննելով նրա մեջքին բացված երեք անցքերը) գ ը ն ֊
դտկներից մեկը դուրս էր եկել կոկորդից և գրեթե ամբողջ ար*
յունը դուրս էր եկել այդ վերքից։ Ս եդրանոյի շրթունքներին մի
թեթև փրփուր էր նստել։
~ Դե լավ, բարձրացրու և տար նավախուց։ Հարկավոր է
իր նավախուցը տանել։
—' Ուրեմն, իսկապե^^ս մեռել է , — ^^PSՐ^9 Աղվտմազիկը։
— Այո, բարեկամ ս, իսկապես մեռել է։ 1}պասիր, քեզ օգնեմ։
— Պետք չէ, նա բոլորովին քաշ չունի։ ^Ինչ իմանաս, մեկ
էլ տեսար, նորից կենդանացավ, միգուցե ամեն ինչ կորած չ է ։
— Գնացինք, — կրկնեց Ռաուլը։
Հիմա ա րդեն Ա զվ ա մ ա զի կ Ս ա ռ ա վ ե լ զ գ ո լշ ո ւ թ յա մ ր էր

394
չում անցուղիով, ջանալով Մեդրանոյի մարմինը չդիպ^նել
պատերին։ Սանդոպքով բարձրանալիս Ռաուլն օգնեց նրան։
Ձախ թևի միջանցքը դատարկ էր' Մեղրանոյի նավախցի գուռը
բաց էր։ Մարմինը դրեցին անկողնուն, և Աղվամազիկը ծանր
շնչելով փլվեց բազկաթոռին։ Ապա Աղվամագիկն սկսեց խուլ
արտասվել, հետո դեմքն առնելով ձեռքերի մեջ ումպին հե^
կեկաց, ամբողջ մարմնով ցնցվելով, մերթընդմերթ թաշկինակն
հանելով ու աղմկաձայն մաքրելով քիթը։ Ռաուլր նայում էր
Մեդրանո յի անշարժացած դեմքին, կարծես թե վարակվելով
Աթիլիոյին արդեն լքած հույսով, ինչ^որ բան էր ակն կալամ։
Արնահոսությունը դադարեց։ Լոգասենյակից թտց սրբիչ բերե^
լով, Ռաուլր սրբեց Մեդրանոյի շրթունքները և բարձրացնեւով
նրա բաճկոնի օձիքը' վերքերը ծա ծկեց։ Հիշեց, որ այսպիսի
դեպքերում հանգուցյալի ձեռքերն անմիջապես խաչում են
կրծքին, սակայն, չգիտես ինչու, դրեց մարմնի երկա յնքով։
— Շուն շան որդիներ, ստոր անասուններ , — քիթը վեր
քաշելով ասաց Աղէէամազիկը։ — թ*սյց, ախր մտածեք, սենյոր։
հ'^նչ վատ բան արեց նրանց, աստծո սիրուն։ Ախր, մենք
գնացել էինք ճստոյին օգնելու, ի վերջո, միայն հեռագիր տալ
էինք ուզում։ Ւսկ հիմա***
— Հեռագիրն արդեն ուղարկվեց, գոնե այւյւ մի բանին
խանգարել չեն կարողանա։ Կարծեմ, բարի բանալին մոտդ է։
Գնա, բոլորին ազատ արձակիր, և պատմիր, թե ինչ է պատա^
հել։ Զգուշացիր այդ սողուններից, իսկ ես միջանցքում կհսկեմ։
Աղվամազիք^ը կախեց գլուխը և քիթը նորից վեր քաշելով,
դուրս եկավ։ Տ^արմանալիորեն, նա գրեթե չէր արյունոտվեր
Ծխախոտ վառելով, Ռաուլր նստեց մահճակալի գլխավերևում։
*ևսյյեց նավախցերն անջրպետող միջնորմին։ Ոտքի ելավ, մ ո ֊
տեցավ միջնորմին ու սկսեց թեթև հարվածել, ապա հարված-^
նԼրն հետզհետե ուժեղացան։ Հետո նորից նստեց։ Հանկարծ
հիշեց, որ իրենք արդեն եղել են նավախելում, այդ անիծյալ
նավախելում։ Ոայց, ի վերջո, ի^նչ տեսան նրանք այնտեղ։
«Ոայց, դե, մեկ չէ'* ինձ համար))—► ուսերը քաշելով մտածեց
նա։ Ականջին հասավ Լոպեսի դռան բացվելու ձայնը։

42
Ինչպես և սպասելի էր, աջ նավակողի մ իջանցքում Աղվա^
մազիկը դեմ առավ չափազանց բորբոքված սենյորաներին։ Կես
Ժամ անընդհատ նրանք ջանք ու եռանդ չեն խնայել բարի
395
դոլոը րա^ելու և ազատ արձպկելոլ հտրայ^հրոք բարձրացրած
զերյաւներին, որոնք ձեռք ու ոտքերը չխնայելով անվերջ թակռւմ
էին իրենզ զնդանի պէստերր։ Տախտակամած տանող նավա^
ստնդուդքին հենված ՖելիսլԼն ու դոն Գալոյի վարորդն անտար^
բեր հետևում էին ալս իրադարձություններին։
Տեսնելով Աթիլիոյինք գղդզված մազերով գոնյա Պեպան ու
գոնյա էհոսիտան նետվեցին նրա վրա, սակայն Աթիլիոն ան­
խոս հեռու վանելով անցավ նրանց կք^ղքէտ* Խոցված բարեգործի
հուշարձանի նման ձեռքերը կրծքին խաշած սենյորս։ Տրեխոն
խոյացավ նրա դեմ ու մեխեց նրա աչքերի մեջ չարությամբ և
ատելությամբ վառվող իր այն հայացքը, որպիսին մինչ այդ լոկ
bp ամուռնուն էր պարգևել։
— Գազւմններ, մարդասպաններ։ Այս ինչ Ը^րնցիք մեր
գլխին։ Դե, շպրտեք ռևոլվերը, ո^ւմ եմ ասում։
— Հլա մի ճանապարհ տվեք, դոն յա , — ասաց Աղվամազի-^
կ ը . - Համ ինքներդ ասում եք, որ դուրս թողնենք նրանց, համ
էլ փակում եք ճանապարհը։ Դե, ասացեք տեսնեմ, ո**նց անենք։
Մftp դողդողացող ձեռքերից պոկվելով, նելլին նետվեց դե^
պի Աղվամազիկր։
— ^եզ կսպանեն, կսպանեն։ Այս ինչ արեցիք։ Հիմա սպա*-
ներր կգան և բոլորիս կձերբտկալեն։
— Վերջ տուր հիմարությանը , — ասաց Աղվամազիկը։ —
Ա յդ ամենը հեչ, այ, եթե իմանաս, թե ինչ է եղել»,^ Ավելի լավ
է լոեմ։
— Վերնաշապիկիդ վրա արյուն կա, — վայնասուն դրեց
Նելլին։ — Մայրիկ։ Մայրիկ։
— ճամփա տալո^լ ես թե չէ ,— ասաց Աղվամազիկը ։ — Սա
սենյոր Լոպեսի արյունն է, աոաջինը նրան արյունլվիկ արեցին։
Դե, վերջ տուր ճղճղոցիդ։
Ազատ ձեռքով մի կողմ հրելով նրան, բարձրացավ սանդուղ^
քով։ Տեսնելով, ինչպես է նախքան կողպեքի անցքի մեջ բանա*-
լին մէոցնելը Աթիլիոն հ։։։նում ռևոլվերը, կանայք ներքևում
ձայները գլուխները գցեցին ու սկսեցին ավելի րարձրաձայն
ճղճղալ։ Pшյg հանկարծ Ը^["ՐԸ միանգամից լռեցին և դուռը
կրնկի վրա բացվեց։
— Չաղմկեք , — ասաց Աթիլիոն։ — Դու առաջինը դարս արի։
չե, և առանց ավելորդ շարժումների, թե չէ ճակատդ կծակեմ։
շվարած նայեց Աղվամազիկին և արագ ներքև իէպ.
նելով, ուղղվեք դեպի կողպված դուռը, բա յք այդ պահին ր ո ֊
լորն հայաքքներն ուղղեքին բարի դռան մեջ հայտնված սենյոր
Տրեխոյին, դոկտոր Ռեստելլիին և դոն Գալոյին'^ ողբ ու կակա^
նով դիմավորելով նրանք։ Չար-չար նայելով Աթիլիոյին' վերջինը
ղրսրս եկավ Լուսիոն:
— Այդպես մի նա յիր,’— աս աք նրան Աթիլիոն ։ — Հիմա քե^
ղանով զբաղվելու ժամանակ չունեմ, իսկ հետո, թե կուզենաս,
ատրճանակը մի կոոմ կգքեմ ո։ այնպես կջարդեմ ըիթամոաթդ,
որ տատիդ հարսանիքը միտքդ կընկնխ
— Դու կջարդես,— իջնելով աս աք Լալսիոն։
Նորան անձայն հետևում էր նրանք։ Լուսիոն բռնեք նրա թե’-
վիք և զոռով քարշ տվեք նավաիէուք։
Աղվամազիկը պտտաքնելով հայաքքր բարի ներսում, ար
վաճառասեղանի ետևում անշարժ կանգնած էր մետրդօթելը,
ոևոլվերը խոթեք շալվարի գրպանը։
— Դե, ձեններդ կտրեք , — էսսնդուղքի գլխ իք ձայնեց նա։ —
քա չգիտեիք, որ երեխան հիվանդ էր և պարզ էր, որ պիտի ս ո ս ֊
քրոթյունր բարձրանար։
—- Գ ա ո ա ն Բ Ղ ^ վ ե ք ՝ սենյորա Տրեխոն^ ամուսնու և Ֆ ե լի ֊
պեի ուղեկքությամբ հեոանալով ։ — Այսպես չեմ թողնի։ Բ ո լո ֊
րիդ բանտ կմտօնեմ։ Որպես չարագործների։ Ոանդիտներ, թ ա ֊
լանչինԼր։
— Աթիլիո, Աթիլիո,^^ հ։։ւսահատ ջղաձգվելով կանչում էր
Նելլին։ — էր պատահել։ Ւնչու էիր վ։ակի տակ դրել ա յ։։ ս ե ն ֊
յրբներին։
Այն է, Աղվամազիկն ուղում էր բերանը բա քել ու դուրս
լեզվին Լկած խոսքը, որն, անշուշտ, պիտի հայհոյանք լիներ,
րտյո լռեց, ռևոլվերի փոգն ամոԼր սեղմելով հատակին։ Կ ա նգ֊
նած էր երկրորդ աստիճանի ւԼրա և, հավանաբար, այդ պատ^
ճառով իրեն շատ բարձր ու անմատչեշի զգաք այդ ճիչերի, հ ա ր ֊
ըերի» ցասումնալի նախատինքների ու անեծքների տարափից։
<րԱվելի լավ է գնամ տեսնեմ, թե երեխան ոնց է , — մս։ածեք
նա ։ — Համենայն դեպս, մորն հս։բկաւէոր է ասել, որ մենք, ի
վերջո, կարողացանք հեռագիրն ուղարկել»։ Նա առանք ձայն
հանելու անցավ իրեն պարզված ձեոբերի ու բաք բերանների
կք^ղք^^թ հեռվից նայելիս կարելի էր կարծել, թե կանայք հ ի ա ֊
քական ողջույններ են հղում տարած հաղթանակի առթիվ։
^յլաուդիայի մահճակալին կռթնած քնել էր Պեըսիոն։ Առա-^
807
 վոտվա Կլաոսքիան վերմակով ծածկեց նրա ոաքևրր,
երախաապարա հայարր նեէոելով նրա թուլակազմթ վտիտ մարմ^
նի, նրա նորք բա յց և արդեն ճմոթված ու աղտոտված շորերի
վրա։ Հետո մոտեցավ Խորխեի մահճակալին^ ականջ դնելով
երեխայի շնչառությանը։ Երրորդ անգամ դեղ խմելուց հետո
Խոյէխեն հանգիստ քնել էր։ Ձեռք տալով նրա ճակատ ին, Կլա ո ւ֊
՚ դՒան մի փոքր հանդարտվեց։ Հանկարծ մի այնպիսի հոգնհւ^
թյուն իջավ վրան, կարծես անքուն էր մնացել մի քանի երկար
ու ձիգ գիշեր, բայց և այնպես, որդու կողքին պառկել շցան-*
կացավ, որովհետև գիտեր, որ քիլ հետո մեկնումեկը ներս կմըտ^
նի լուր բերելով, կամ էլ պատմելով նույն պատմությունները
անհեթեթ լաբիրինթոսից, ուր արդեն քառասունութ ժամ է ինչ
պտտվում են իր մտերիմները, իրենք էլ չիմանալով թե ինչու։
Կիսաբաց դռան մեջ հայտնվեց կապտուկների մեջ կորած
Լոպեսի դեմքը։ Կլաուդիան չզարմացավ, որ Լոպեսը դուռը չթա^
կեց, նրան չէր զարմացնում նաև միջանցքից լսվող կանանց
^աղմուկ֊ա ղաղակը։ Ձեռքով Լոպեսին ներս գալու հրավեր 'արեց$
— Խորխեն արդեն լավ է, համարյա թե երկու ժամ շարունակ
քնած է։ ք^այց, այս ի^նչ է ձեզ պատահել.,փ
— Դատարկ բան ձեռքը ծնոտին տանելով, '՝ա.սաց էո^
սլեսը։ — Խոսելիս մի քիչ ցավում է, դրա համար կարճ կկապեմ։
Մեր բարեկամներն, ի վերջո, հաջողացրել են հեռագիր ռւղար^,
կԼլ Բուենէէս Այրես։
• Ինչ անհեթեթություն , — ասաց Կլաուդիան։
— Այո, հիմա արդեն անհեթեթ է թվում։
^ւաուդիան դլոէխը կախեց։
^ ասած էոպեսը։ — Վատն
Մի խոսքովդ գործն արված է ,—
այն է, որ կրակել են իրար վրա, նավախելի տիպերը նրանց
լեն ցանկացել ներս թողնել։ Մարդ չի ոպում նույնիսկ հավա-
տալ, մենք նորանոր ծանոթանում էինք, ընգամենը, երկու օր*
վա մտերմություն էր, եթե, իհարկե, կ^բ^էի ip դ^^ մտերմու*
թյուն համարել, բա յց և այնպես***
— Գաբրիելին բա^ն է պատահել։
Հարցն հնչեց հավաստիացման նման։ Լոպեսը Լուո նայեց
նրան։ Բերանը բացուխոլփ անելով Կլաուդիան ոտքի ելավ*.
Ծիծաղելիության աստիճան շվարպծ։ նա մի քանի երերուն քայջ
և սաիպված կառչեց բազկաթոռի թիկնա k to j
* " ■ ՚ «9 8
 — Նրան տարել են նավախուց , — ասաց Լոպեսը։ — Ես
կմնամ Խորխեի մոտ։
Միջանցքում հերթապահող Լոպեսը ներս թողեց Կլաոլդիա*
(ին և փակեց դուռը։ Գրպանում ռեոլվերն արդեն խանգարում
Էր ' ապուշություն կլիներ մտածել, թե գէիցիդները կարող են
պյւոոասխան քայլեր ձեռնարկել։ Ուղում էր դեպի աջակողմյան
միջանցքը գնալ, որտեղից լսվում էին տիկն անց ողբով ընդ­
հատված դոն Գալոյի ճիչերն ու դոկտոր Ռեստելլիի մենա խոսու֊
թյունները։ «Խեղճեր , — մտածեց Ռաուլը,— մարդ^
կանգ ոէղևորությունը^.*))։ Տեսնելով Կյաոլդիայի նավախուցը
վախվխելով ներս մտնող ԱթիՓոյին, Ռաուլր հետևեց նրան։
Ինչպես լուսարացին, բերանի մեջ տհաճ դառնահամ զգաց։ Հհ Ի ա *-
կապելս ղա Իվոր Նովելլոյի ձայնապնակն է ր »— մտածեց նա,
^^եռու վանելով իրեն նորից հետապնդող Պաուլայի կերպարը։
Հանդարտվելով, նա փա կեց աչքերն ու Պաուլային տեսավ այն-
պես, ինչպես որ նա Լոպեսի ետևից մտել էր Մեդրանոյի նա-
վախուցը' կարմիր խալաթով, մազերն սքանչելիորեն արձակած,
է^յյնպես, ինչպես Ռաուլը հիանում էր նայելով առավոտները։
— Վերջապես, վերջապես, — ասաց Ռաուլը։
Դուռը բացելով ներս ^ մտա վ. Աթիլի^ն ու Լոպեսը ցածրա-
է*այն զրուցում էին, Պերսիոն մի այնպիսի շվշվոցով էր շնչում,
«րը շատ էր բռնում նրա ամբողջ կերպ արանքին։ Աթիլիոն մ ո ֊
ւրեցավ Ռաուլին' մատը շրթունքն երին դրած։
— Երեխան արդեն լավ է ,— շշնջաց նա ։ — Մ այրն ասում է,
որ տաքությունն իջել է։ Շատ լավ քնել է ամբողջ գիշեր։
— Հ ր ա շ ա լ ի ա ս ա ց Լոպեսը։
— Իսկ հիմա գնամ մերոնց մոտ, մի քիչ զրուցեմ հարսնա֊
ցոլիս ու պառավներիս հետ, — ասաց Աով ամազիկը ։ — Ոնց են
իրար խաոնվել, մայրիկ ջան։ Տ^ուր տեղը արյուն են պղտորումւ
Ռաույը հետևելով, թե ինչպես է Ադվամազիկն հեռանում,
նստեց Լոպեսի կողքին, որը նրան ծխախոտ առաջարկեց։ Լուռ
համաձայնության ղ^էով, նրանք բազկաթոռները հեռու տարան
Խորխեի մահճակալից և որոշ ժամանակ անխոս ծխեցիհւ Ռաու-
1 ը ենթադրում էբ, որ Լոպեսն երախտապարտ է այս պահին նրա
ն երկա յության և այն բանի համար, որ հաշիվները մաքրելու
առիթ է ներկայացել։
— Երկու բ ա ն ,^ կցկտուր սկսեց Լոպեսը։ — նախ, որ ես
ինձ մեղավոր եմ զ գ ո ւմ կատարվածի համար։ Գիտեմ, որ ան-
ա
 հեթեթոէթյուն է ասածսք որովհետև ղոյ կարող էր մեզանից ամեն
մեկի հետ կատարվել, այնուհանդերձ, վատ վարվեցի, մենակ
թողնելով ձեզ այն պահին, երր դ ո ւ ք *,*^ Լոպեսի ձայնը իէզվե^ֆ
լարվհչով կուլ տվեր թուքը ։ — Եվ երկրորդ, ես պառկեքի Պաու-* ^
լայի հետ, — ի վերջո ասաց նա, նայելով ծխախոտը մատների
մեջ խաղացնող Ռաուլին,
— Առաջինն անկարևոր է ,— ասաց Ռ ա ուլը։^ Դուք ի վիճակի
ւէիք արշավը շարունակելու համար, մանավանդ, որ այն վտան­
գավոր չինելու ոշ մի տվյալ չէր տալիս։ ինչ վերաբերում է երկ-
րորդին, ապա, կարծում եմ, որ Պաուլան պիտի տեղեկացրած
լիներ, որ դուք այդ առումով պարտավորված չեք որևէ բացատս
րություն տալու ինձ։
— Իհարկե, ինչ բացատրություն , — չփոթված ասաց Լոպե**
սը ։ — Այնուհանդերձ,»,
— Այնուհանդերձ, շնորհակալ եմ։ Խորապես ազդված եմ
ձեր նրբանկատությունից։
— ^ ^ լր ի ^ ք — *սստց Խորխենէ— Ո՚^լր ես, մայրիկ։
սթ ափվելով, Պերսիոն ոտքի թռավ և մոտ վազեց Խորխեինէ
Ռաուչն ու Լոպեսը անշարժ սպասում էին։
— Պերսիո, — անկողնու մեջ նստելով ասաց Խորխեն։ —
Դիտելս, թե ինչ երազ եմ տեսել։ Աստղի վրա ձյուն էր գալիս։
ճիշտ եմ ասում, Պերսիո, մի այնպիսի ձյուն էբ գալիս, այ, այս^
քան փաթիլներով, ոնց որ, ոնց
— Դու շա'*վ ես զգում , — ասաց Պերսիոն, նայելով նրան ձ
կարծես թե երկյուղելով, որ եթե մոտենա, կախարդանքց
կանցնի։
— Ես շատ լավ եմ , — ասաց հորխեն ։ — Սոված եմ$ չե, գնա
և մայրիկին ասա, որ ինձ կաթով սուրճ բերի։ Ւոկ այս "^վֆեբ
են։ Ահ, ինչպե^ս եք։ Իսկ ի**նչ եք անում այոաեզ$
֊ Ո չի ն չ,- ասաց Լոպեսըֆ— Քեզ տեսնելու ենք եկել։
— Իսկ ի"*նչ է եղել քթիդ, չե։ Ընկե^լ ես։
— Ոչ,— ասաց Լոպեսը ոտքի ե լն ե լո վ ։^ |աա ուժեղ ,
մաքրեցին դրանից եղավ։ Շատ է պատահում, սովորական բա ն'
է։ Տտեսություն, հետո էլի կգանք։
Ռաուլն հետևեց նրան։ Արդեն ժամանակն էր թաքցնելու^,
ոևոլվերը, որն հետզհետե ավելի էր ծանրացած կախ ընկնում ,
գրպանի մեջ, բա յց Ռաուլը գերադասեց նախ և առաջ աչք գցելօ
ցռուկի տախտակամածին, որն արդեն ողողվել էր արևի ճա* *
400
ռագայթներովէ Ցռուկն ամայի էր, և նստելով սանդուղքի աոա^
ջին աստիճանին, Ռաուլը նայեք ծովին աւ
երկնքինւ Անքնությունիք, չսքփից դուրս շատ խմելուց ու ծխե^
ԼՈէք, կայծկլտացող ծովից ու դեմքին իւփող քամուց աչքերը
ցավեցին^ լույսին վարժվելու Համար մի քիչ սպասելով, նա
մտածում կք, որ իր ականությանը վերադառնալու ժամանակն է,
եթե իէէկտպեա դա վերադարձ կլինի, դեպի իրականություն։ քրՍի--
րելիս, ոչ մի վերլուծություն , — ինքն իրեն հրամայեց Ռաուլը։ —
Մի լավ լողանալ է պետք, պառկել վաննայում^ նավախցի մեջ,
որն արդեն միայն քեզ է պատկանելու, քանի դեռ կձգվի ճամ-
փորդությունց և աստված դիաե, թե ինչքան կձգվի, եթե, իհար^
կե, չեմ ախալվում»։ Եվ լավ կլիներ, եթե նա չսխալվեր, ա յ/ա ֊
պես, կսաացվեր այնպես, որ Մեդրանոն զուր տեգն իր կյանքը
զոհեցւ նրան այլևո չէր հետաքրքրում^ կշարունակվի^ ճամփոր^
դությունց, թե կավարտվի էլի մի ինչ^որ պատմությամբ, չափից
դուրս շատ փառակալած լեզուն չէր թողնում նրան հանգել ճիշտ
եզբակացությանէ Այ, երբ արթնանա, լոգանք ընդունի, մի լիքը
բաժակ վիսկի ի*մի և քնով անցկացնի ամբողջ օրը, այն ժամա^
նակ արդեն կկարողանա ինչ^որ բան ընդունել և մերժել ինչ^
սր բան, իսկ հիմա նրա համար ամեն ինչ մեկ էր^ հատակին
տարածված փսխոլքը, Խորխեի ասլաքինվելը և նույնիսկ փ ա մ ֊
փուշտնեբի բացած երեք անցքերը բաճկոնի վրա։ Հիմա նա
նման էր պոկեր խաղացողի, որն անվճռականությամբ ձեռքին է
բռնել խաղաթղթի ամբողջի կապուկը, սակայն, երբ որոշի, եթե,
իհարկե, կարողանա որոջում ընդունել ընդհանրապես, մեկը
մյուսի ետևից սեղանին կնեաի հաղթական խաղաթղթերը' մեկ--
նոցը, աղջիկն ու թագավսրր*** հոր հոգոց հանեց, ծովն աոաս^
պելական կապույտ գույն ոմւեր, որը միայն երազի մեջ էր տե^
սել, երր թոլում էր ինչ^որ արտառոց թափանցիկ մեքենաներով։
Դեմքն առավ ձեռքերի մեջ ձ Հարց տվեց ինքն իրեն' կենդանի'^
{ արդյոք$ Ամենայն հավանականությամբ, կենդանի է, ո ր ո վ ֊
հետև նկատեց, որ լռեցին ^Ծալքհսլմի» շարժիչները։
Նախքան դուրս դալը ՊաուլաՆ ու Լոպեսը վարագույրով փա­
կեցին լուսանցույցի ա չքը և նավախուցն համակվեց դեղնավուն
լույսով, որը րոլորովին անհաղորդ դարձրեց Մեդրանոյի դեմքի
արտահայտությունը։ Մահճակալի ոտքերի մոտ անշարժացած,
ձեռքը պարղած դռան կողմը, կարծես դեռևս շարունակում էր
դուռը ծածկել^ Կլաուդիան նայում էր Գաբրիեկ^ն։ Խլացած քքէր
էծ-֊Վ իճակախազ 101
’փըչււց ու ոտնաձայներ էին լսվում միջանցքից, բա յց թվում էր,
թե այլևս չէ կարող խախտել այն համրացած լռությու^
նբ, որի մեջ ոտք էր դրել Կլաուդիան, խոցել այս բամբակե օդըց
որը պարարել էր անկողնուն տարածված մարմինը, ցիրուցան
եղած իրերը, անկյուն նետված սրբիչը*
կլաուդիան դանդաղ մոտեցավ և նստեց Ռաուէի մոտ բերած
բազկաթոռին ու մոտիկից նայեց Մեղրանոյի դեմքին։ Կարող
էր առանց լարվելու խոսել, պատասխանել ուզածդ հարցին,
կոկորդն ամենևին չէր սեղմվում և արցունք չուներ Գաբրիելի
վրա արտասվելու համար։ Ներսն էլ էր ամբողջովին բամբա^
կից' ապակյա գնդակի կամ ակվարիումի փոքրիկ ներաշխարհ
հի նման սառն ու խիտ$ Հիրավի, այդպես է, քիչ առաջ ս պ ա ֊
նեցին Գաբրիելին։ Մահացած Գաբոիելն ահա պառկած է, այդ
անծանոթը, որի հետ ընդամենր մի քանի անգամ զրուցել է
այս կարճլիկ ծովային ուղևորության ընթացքում։ Նրանք ոչ
մտերիմ էին, ոչ էլ օտար, կշռելոլ և հաշվելու ոչինչ չկար, այս
անճարակ տեսարանի մեջ մահը մտավ կյանքից առաջ, տակ*’
նու վր ա անելով ամբողջ խաղն ու Ղրկելով նրան այն ի մ ա ս ֊
տից, սրր կարոդ էր ունենալ բաց ծովում հենց այս մամերին։
Այս մարդր գիշերը մի քանի մամ էր անցկացրել հիվանդ Խ ո ր ֊
խեի էսնկողնու մոտ, բայց հետո ի ն չ֊ո ր րան շուռ եկավ, ի ն չ ֊
որ փոէիոիաէթյուն կատարվեց, (բա յց նավախցերն այնքան ն ը ֊
ման Լն իրար' դեկորսւցիաները փոխելու ոչ մի հնարավորու֊
թյո^ն չաներ րեմաղրոդրյ և ահա Կլաուդիան նստած է մեռած
Գաբրիելի մահճակալի կողքին։ Ամբողջ գիշեր նրա միտքն ու.
առողջ բանականությունը չէին կարողանում հաղթահարել Խ ո ր ֊
իէեին կո րցնելու վախը և երբ մահն արդեն անխուսափելի էր
թվա մ, միէսկ բանը, որը մի քիչ հանգստացնում էր նրան, այն
միտքն էր, որ Գաբոիելն ի ն չ֊ո ր տեղ մոտերքում է, մեկ սուրճ
էր խմում բարում, մեկ հերթապահում էր միջանցքում կամ ո ր ո ֊
նում էր նավախելում թաքնված բժշկին։ եվ դարձյալ կտրուկ շրր^
ջապտոլյտ' Խորխեն նորից ապաքինվում է, դառնում է նախկին
Խորխ են, կարծես թե ոչինչ էլ չի պատահել, բնգամ ենր մ ան^
կական հիվանդություն է եղել, խուլ գիշերվա մռայլ խոհեր ու
հոգնություն, կարծես թե ոչինչ չի պատահել, կարծես ա նքնու֊
թյունից հոգնած Գարրիելը պառկել է հանգստանալու և քիչ անց
եորից ^ ^յցե լի Կլաուդիային և կխաղա Խորխեի հետ։
Կլաուդիան տեսավ Մեդրանոյի վփզը ծածկած բաճկոնի
402
օձքքքը, հետո շորերի վրա սկսեցին երևալ մութ բծերն ու չո ր ա ֊
քած արյունը բերանի անկյուններում։ Հանուն ԽորխԼի, ուրեմն^
հանուն Սլաոլդիայի արեց այս ամենը, սսլանվեց ^լաուդիայի
Ա Խորխեի համար, հանուն նրանց էր այս արյունն ու ծակ*-
ծըկված բաճկոնը, օձիքը, որն ինչ՝որ մեկը բարձրացրեց ոլ ուղ^*
ղեց, մարմնի երկայնքով տարածված ձեռքերը, վերմակով ծա ծ*
կըված այս ոտքերը, գզգզված մազերը, փոքր*-ինչ սրված ^նոտն
ու ներս ընկած ճակատը, որը կարծես թե խրվել էր բարձի մեջ։
Նա չէր կտրող արտասւէել Մեդրանոյի վյրտ, որովհետև չի կա-*
բելի լաց էինել մեկի վրա, որին հազիվ ես ճանաչում, այդ հա*-
մակրելի, բարեկիրթ ու, երևի թ ե, մի թեթև սիրահարված
տղամարդուն, որն, հավանաբար, բավականին քաջություն ուներ
այս ճամ փորդության պարտագրած ստորությունը չհանդուրմե*
չու համար, րայց և այնպես, ո'^վ էր նա Սլտուդիայի համար։
Հաճելի զրույցի ընդամենը մի քա նի մ ամեր, հոգեկան մ տ ե ր ֊
մ ութ յա ն , առավել մտերմանալու հնարավորություն, ուժեղ ու
փաղաքուշ ձեռքը նրա ձեռքի մեջ, համբույր Խորխեի ճակատին,
փոխադարձ վսւոահություն, մի բամակ սուրճ։ Նյանքը շատ
դանդաղ ոլ սքողված է գործում և թույլ չի տալիս, որ խորքդ
ամբողջովին հայտնաբերես միանգամիցի պիտի ղեռես շատ ու
շատ բաներ կատարվեին, կամ, ինչպես որ արդեն եղավ, չկա*^
տարվեին բոլորովին, որպեսզի նրևտնք քիչ^քիչ մտերմանային^
բաժանումներով ու նահանջներով, գժտություններով ու հաշ**
տություններով, մինչև որ հս» ղթ պհԱյրեին իրենց putժանող բո *
լոր խոչընդոտներն ու անփոխարինելի ղաոնա լին մ իմ յա նց հա*
մար։ թ*եթև կշտամբանքով ո ւ ֊ դառնությամբ նայելով նրան,
ևլաոլդիան մտածում էր, որ Մեդրանոն զգում էր իր կ^բիքը» ^
որ վախկոտություն ու դավաճանություն է' հրաժարվելով հան*
դիպումից, այսպես հեռանալը։ Առանց երկյուղի ու կարեկցան*
քի կռանալով նրա վրա, ^լաուդիան հանդիմանում էր նրան,
մերժելով նրա մեռնելու իրՈէվունքը, նախքան իր Նլառւդիայի,
մեջ ապրելը, քանի դեռ նրա մեջ չէր ապրել իսկականից։ Նր*
բանից ընդամենը հաճելի հուշ կմնա, ամառային տրձակուր*
դից, հյուրանոցից մնացած հիշողության նման, տարտամ գծեր
ու այն մի քանի րոպեները, երբ նա պատրաստվում էր խոսել
ճշմարտության մասին, թողեց իրեն պաականած^ անունը,
մի քանի նախադասություն, որոնք սիրում էր կրկնել, մանկս։*
կան էոարիների պատմությունները, ուժեղ ու մկանուտ ձեռքի
403
ջերմությունը, զուսպ ժպտալու և ավելորդ հարցուփորձից խ ո ւ֊
ծափելու սովորությունը^ Կարծես թե ի ն չ֊ո ր բանից վախեցած
նա հեռացավ, ընտրելով փախուսաի ամենաանհեթեթ եղանա^
կը^ մեռյալ անշարժությունն ու կեղծավոր լռությունը։ Չուզեց
սպասել ու տիրել Կլաուդիային, ժամ առ ժամ հաղթահարել
մինչ հանւլիսլումն ընկած մամանակը։ Էլ ինչու է հիմա համ բ ո ւ ֊
բում այս սառը ճակատը, գողացող մատներով հարդարում այդ
գզգզվսէծ, թնջկված մազերը, էլ ինչու է *^չքերից ի ն չ֊ո ր տաք բան
ծորում նրա համրացած դեմքին^ հավերժորեն հանգած ու հիմա
առավել հեռավոր, քան թե անցյալի կերպարներից որևէ մեկը։
նա երբեք չի կարողանալու ներել Մեդրանոչին և ամեն անգամ
նրան հիշելիս, պիտի կշտամբի .նրան, որ ղրկեց իրեն մ ա մ ա ֊
նակը նորովի զգալու հնարավորությունից, որի հենց ը ն թ ա ց ֊
քըն ու կյանքը կյանքի միջուկի կենտրոնում,- կձ^^քի կկոչեին
Կլաուդիային, կազատագրեին ու կայրեին, կպահանջեին նրանից
ի^1Ը երրեք չէր պահանջԽ նախկին գոյությունը։
Կարծես թե ի ն չ֊ո ր ատամնանիվներ էին խուլ պտտվում նրա
քունքերում և նա, զգում էո, որ առանց Գաբրիելի ժամտնա Խ
ձգվելու է անվերջ, ինչպես նախկին ժամանակը, ինչպես ա ֊
ռանց Լեռնի ժամանակը, ինչպես Խուան Բաուտիստա Ալբերդի
փողոցի ժամանակն ու Խորխեի ծնվելու Ժամանակը, Խորխեն,
որն ընդամենը պատրվակ էր, մայրական խաբկանք' իր ա ն ֊
տարբերությունը, թեթև վեպերի ընթերցանությունը, իրիկնա ֊ ^
ւին ռադիոոլնկնդրումներր, գիշերային կինոայցելությէՈններր,
անծայր հեռախոսազրույցներն ու դեպի Միրամար փետրվար֊
յան ուղևորություններն արդարացնելու ալիբի։ Այգ ամենին
կարելի էր վերջ դնել, եթե Մեդրանոն հիմա պառկած չլիներ
այստեղ, որպես անհերքելի ապացույցն այն բանի, որ Կլաու֊
դիան թալանված է ու լքված, եթե հիմարի նման Մեդրանոն
F^^iL ւ^ւ^ր։ ftp սպանեին իրեն, որպեսզի շարունակեր ապրել
Կլաոլդիայի մեջ և իր կյէոնքով հարությռւն տար նրան։
Ոչ նա, ոչ էլ Կլաուդիան այլևս երբեք չեն իմանալու, թե ի ր ե ն ֊
ցից որն է առավել զգում մյուսի կարիքը, ինչպես որ թվանշանները
չեն իմ անում, թե ինչ թիվ են կազմում իրենք, նրանց ե բկ ո լս ֊
տեք անփճոականությունր կարող էր մի այնպիսի ուժի վ ե ր ա ծ ֊
վել, որն ի վիճակի կլիներ վերափոխել ամեն ինչ ծովերով, ճ ա ֊
նապարհներով, անհավանական արկածներով, մեղրի պես ք ա ղ ֊
ցըր հանգստութլամբ, հիմարություններով և ձախորդութՀՈւն^
404
նե(Ա1 վ կլիներ նրան^ կյ^^^Ը» է եպրափակվելով ոչ այս-
քան խղճուկք այլ առավել արժանավայել ավարտով։ Մեդրանոն
լքե^ նրան նախքան հանդիպումը, և դա շյստ ավելի անտանելի
էր նախորդ սիլտւհիներիր րամանումների համեմ աաոլթյամբ։
Եվ ինչ արժեք ունեին ք^եթինայի նվնվոցները Կլաուդիայի բո ­
ղոքների կողքին, ինչ նախատինք կարող էր պոկվել նրա Հըր~
թունքներից այսպիսի անչափելի կորուստին դեմ աո դեմ հան­
դիպելիս, կորուստ, որը ոչնչով կախված չէր նրա կամքից ու
արարքներից։ Շան նման սպանեցին Մեդրաէք^յին, չթողնելով,
որ ինքն իր կյանքին տիրություն աներ, նույնիսկ իր մահն ըն­
դունելու կամ մերժեքու հնարավորություն չտալով նրան։ Եվ
մեղքերից ամենածանրն էլ ճենց այն էր, որ Մեդրանոն ինքը
մեղք չուներ իր մահվան մեջ և հիմա սպանված ու անշարժ պառ­
կած էր Կլաոլդիայի առաջ։ քք^րիշ մեկի կամքով օտարացած,
մի անհեթեթ թիրախ, որին ով ուզենա կարող է նշան բռնել,
և դժոխքի էր նման Մեդրանոյի դավաճանությունը, հավերժո­
րեն ներկա մի բացակայություն, նրա միտքն ու հոգին լցնող
ունայնություն, մի անհատակ վիհ։ ռւր նա գահավիժելու է
անվերջ' իր կյանքի բեռով ծանրացած։ Այո, հիմա նա արդեն
կարող է լաց լինել, բա յց ոչ Մեդրանո յի վրա։ Նա կսգա Մեդրա-
նոյի զուր զոհաբերությունը, կործանման հասցրած նրա անխը-
ռով ու կույր րարոէթյունը, կողբա այն ամենը, ինչը Մեդ­
րանոն պատրաստվում էր անել, և, հավանաբար, արեց Խոր- .
խեի փրկության համար, բտ յց, երբ աշխարհի բոլոր արցունք*^
ների նման այս արցունքներն էլ ցամաքեն
Ելաոլդիան նորից մերժում կտեսնի, կտեսնի փախուստն * ու
կերպարն իր մտերիմի, որի հետ ընդամենը երկու օրվա ծանոթ
էր և, որը չկ^րք^զ^ց^վ ընդմիշտ մնալ նրա հիշողության մեջ։
«Ներիր այս խոսքերիս համար ,— մտածում էր Կլաուդիան հու­
սահատ դառնությամբ , — ր*^յՑ համար արդեն հարա­
զատ ^իր դառնում, այնքան, որ ոտնաձայներդ ճանաչում էի
դռան մոտ։ Հիմա արդեն իմ փախչելու հերթն է, քո դեմքից^
ձայնից, վստահությունից մնացած հիշողության պատառիկնե-
րը կորցնելու հերթը։ Դու ինձ դավաճանեցիր միանգամից ու
հավերժորեն, իսկ ես, ավաղ, պիտի քեզ առավել կատարելու­
թյա մբ դավաճանեմ, օրեցօր, հետզհետե կորցնելով քեզ, մինչև
որ հիշողությ անս մեջ կմնաս մի գունաթափ լուսանկարի նը*
մանչ մինչև որ Խորխեն կդադարի ա\ւունդ հիշատակելոլ^ և
ա
Լեոնը ^շոր տերևների հորձանվի նման նորից կներխուժի հոգուս
մեջ և ամեն ինչին անտարբեր նորից պար կբռնեմ նրա ուրվա^
կանի հետյւ>է

43

Ժամը յոթն անց կեսին զանգի կոչնակով ուղևորների մի

մասը բարձրացավ բար։ Առանձնապես զարմացած չէին «Մ ա չբ ֊
հո լմի» կանգառոէք^ ’^իշնր^յին անխոհեմ արարքներն, ա ն֊
շուշտ, հատուցում էին ակնկալում։ Եր ճռճռան ձայնով ազդա->~
րարելով այղ մասին, դոն Գալոն ցասումով սկսեց կարագը
քոել հացին, իսկ չորսբոլորն հավաքված կանայք վշտահար Հա-
յացքներով, մռայլ ու մարգարեական կերպարանքներով ւ//1րա֊
ցան նրան։ ժամանակ առ ժամանակ նախատինքի խոսքեր ու
դատապարտոդ հայացքներ էին նետվում անիծյալ խռովարար-^
ների սեղանի ուղղությամբ' դեմ առնելով կապտուկներով պատ^
ված Լոպեսի դեմքին, Պաուլայի խճճված մազերին կամ քնկոտ
ժպտացող Ռաուլին։ Մեդրանոյի մահվան լուրն առնելուն պես
դոնյա Պեսլան ուշագնաց եղավ, իսկ սենյորա Տրեխոն հիստե-^
րիկ լաց դրեց, իսկ հիմա, վրա ընկնելով կաթով սուրճին, նրանք
ուշքի գալու ճիգեր էին թափում։ Բարում մի քանի ժամ ձերրա^
կալված մնալու հիշողության առաջ բերած չարությունից ղո-^
ղալով, Լուսիոն ատամները սեղմած համառորեն^ լռել էր, իսկ
Նորան խոնարհաբար անցել էր հաշտարարների կուսակցության
թիկ ունքը, հաճոյարար միանալով դոնյա Ռոսիտայի հ նելլիի
կարծիքներին, միաժամանակ, այնպիսի հայացքներ էր նետում
էոպեսի և Ռաուլի վրա, որ իրր, այս իրադարձությունները այն^
քան էլ հասկանալի չեն իր համար։ Խոցված արժանապատվու^
թյան կերպարանքով^ մետրդօթելն անցնում էր սեղանից սեղանք
լուռ գլուխ էր տալիս և ծանր հոգոց հանելով, մերթընդմերթ
նայում էր լարերը պոկված հեռախոսին։
Գրեթե ոչ ոք չէր հետաքրքրվում Խորխեով' դաժանությունը
կարեկցանքից ավելի զորեղ էր գտնւէել։ Վաղ առավոտյան դոն^
յա Պեպան, Նելլին և գոնյա (հոսիտան, սենյորա Տրեխոյի գլխա^
վորությամր փորձել էին մտնել սպանվածի նավախուցը, Հ ա ե ֊
գոլցյալին վերջին հրաժեշտի ծեսերով հագուրդ տալու կանանց
այնքան բնորոշ մեռելապաշտությունըէ Յուրայինների հետ ա ղ ֊
մը կալի գզվռտոցը քիչ առաջ ավարտի հասցրած Սրղվամազիկըէ
406
զգալով նրւսնյ մտադրությունը, Կերբերոսի սքես կանգնեց ն ա ֊
վախցի դռան առաջ։ Ներս թողնելու և իրենց քրիստոնեական
պարսէքը կատարելու սենյորա Տրեխոյի վճռական պահանշին ի
պատասխան, ոչ մի առարկություն չլյն։ւունող տոնով, Աթիլիոն
ասաց, «Ավելի լավ կանեք գնաք չվացվեքու»։ Իսկ, երբ սենյորա
Տրեխոն ապտակելու համար ձեռքը բարձրացրեց, Ադվամազիկը
մի այնպիսի արտահայտիչ կեցվածք ընդունեց, որ մինչև հէէգու
խորքը խոցված պատկառազդու սենյորան կարմրատակած ը ն ֊
կըրկեց և աղիողորմ վայնասուն գցեց, օգնության կանչելով
ամուսնուն։ Սակայն կասկածելիորեն անհայտացած սենյոր Տ ր ե ֊
խոյին զինավառելոլ կոչերն իզուր անցան, և սենյորաները
ստիպված եզան նահանջել Նելլին ամրողջովին արցունքների
մեջ կորած, դոն յա Պեպան և գոնյա Ռոսիտան իրենց որ։լու և
ապագա փեսայի արարքից ցնցված, իսկ սենյորա Տրեխոն ո ւշս ։֊
դնացության եզրին։ նախաճաշը լարված հաշտության նման մի
բան էր, բոլորն աչքի աակով իրտր էին նայում, դաոնությամբ
գիտակցելով, որ օվկիանոսի կենտրոնում <(Մալքհոլմիճ կանդ
առնելը ուզեորության ավարտ էր նշանավորում և ոչ ոք չգի^
տեր, թե հետո ինչ էր հաջորդելու։ *
թար մտնելուն պես, Ռաուլի հրավերով խռովարարների ս ե ֊
ղանին մոտեցավ Ազվամազիկը։ Եվ երր երջանկության ժպիտով
ողողված դեմքով նա նստեց իր նոր ընկերների արանքում, Ն ե լ֊
լին ամոթից գլուխն այնպես խոնարհեց, որ քիչ էր մնում քսեր
հացին, իսկ նրա մայրը մեկ կարմրում էր, մեկ կապտում։ Մ ե ջ֊
քով շրջվելով նրանց կողմը, Ադվամազիկը տեղավորվեց Պ ա ու֊
լայի և Ռաուլի արանքում, որոնք վայրենի հաճույք էին սաա-
նոլմ այդ ամենից։ Դժվարությամբ ծամելով րիսկվիթի պ ա տ ա ֊
ռր, Լոպեսն աչքով արեց Աղվամազիկին' անվնաս մնացած մի
աչթովւ
— Իմ կարծիքով, ձեր հարազատներն առանձնապես խ ա ն ֊
դավառված չեն, որ դուք սեղան եք նստել բորոտների հետ , —
ասաց Պ աուլան։
— Որտեղ ուզում եմ, այնտեղ էլ խմում եմ կաթս, — ասաց
Աթիլիոն։ —- Ռադ արա գնան, գլուխս տարել են։
— Հասկ անալի է , ^ ^տց ու կարագ առաջարկելով նրան,
ասաց Պա ո ւլա ն ։^ Իսկ հիմա մենք ներկա ենք սենյոր Տրեխոյի
և դոկտոր Ռեստելլիի հանդիսավոր ժամանմանը։
Շամ^ա^նի շէՒց դուրէտ նետված , խցանի ճայթյոէՖով դոն
407
Գէսլո^քւ ձայնը տրաքեէյ չոության մեջ։ Նա այդպես հրճվանքն
էր արտահայտում, տեսնելով իր բարեկամներին^ որոնք գերու^
թւ ան է1եջ էււնրկարրած սարսափելի գիջերվանիք հետո կարո-’
ղարել էին մի փոքր ննջել։ Ւսկ ինչ իրեն՛' դոն Գալոյին է վերա­
բերում, ապա չնայած քնաբեր դեղի կրկնակի դողային, ոչ մի
կերպ չի կարողացել աչք փակել։ Բայց դե, այն բանից հետո,
կկ^*ր^ղանան ջրի երես հանել մեղավորներին և օրինակն-
յիորեն կպաայԼն այս անխոհեմ ու վայրադ արարքի սադրիչ­
ներին, նա հնարւսզորություն կունենա ինչոլես հարկն է քունն
աոնհլ։
— Հիմա, երկու րոպեից հետո կսկսվի ճակատամարտը, —
շշնջաց Պաուլան։ — Կարլոս, Ռաուլ, սուսուփուս կնստեք։
— Վախ, մայրիկ ջան,— կաթով սուրճը' դլխին քաշելով
մրթմրթում էր Աղվամազիկը։ — ախմախ բանի համար
արմե^ այսքան հարայհրոց դնել։
Լոպեսը տարակուսանքով նայում էր դոկտոր Ռեստելլիին,
որն համառորեն փախցնում էր հայացքը։ ((Օսվալդո))— կանանց
սեղանից լսվեց տիրական կանչը և ազատ սեղանին մոտեցող
սենյոր > Տրեխոն, կարծես թե հանկարծա կՒ մտաբերելով իր
պարտէսկանությոլնները, ուղղությունը փոխելով մոտեցավ խռո­
վարարների սեղանին և կանգնեց հաց ու պաստեղի վիթխա ր Ւ
պատառը ՜ մի կերպ ծամող ԱթիլիքԱի դեմ հանդիման։
— Պատանյակ, թույլ տվեք տեղեկանալ, թե ինչ իրավունքով
եք արգելել իմ տիկնոջը մոտենալու*** այսպես ասած^ մահվան
մահճին։
Աթիլիոն մեծաղույն դմվարութչամր կուլ տվեց պատառը^ ՝
Ք1ղ էր մնում ադամախնձորը տեղից ւյուրս թռչեր։
— Ինչ ասեմ, դրանք նյարդեր սղոցելուց զատ ուրիշ բան
ւէին անելու,— ասաց Աղւխմադիկը։
՝— Ինչ ասացինք։ Կրկնեցեք։
Եվ չնայած Ռաուլր նրան տեղից չշարժվելու նշաններ էր
‘^նոլ,ք ձ.եռքո։[-ոաքոէ[, Աղվաւքազիկն աթոռը ետ հրեց ու կանգ-
Նեդ,
՝— Ղե, կեր, էիորձիր հ ա մ ը բ ռ ո ւ ն ց ք արած մատների
երանքից բթամատը $քելով ու դեմ տալով սենյոր Տրեխոյի
Քթին, ասաց Աղվամազիկը։-^ հ*լուխս չտա նեք, թե չէ' իսկա-^
կս^նից կկատաղեմ։ թե** պատիժներից չկշտացաք։ Ոչ ձեր վրա
ճ ոչ էլ այս քնձռոտների վրա չազդե**ց։
408
 — ԱթքէչիՈք— իբր խիատէ սաստհբ Պաուլանք
իսկ Ռաոցր խեղդվում էր ծիծաղիր։
— քկինչք շատ էին դեմ ընկնում, դե թող մի լավ ականշ
անեն, — Աղվամազիկն այնպես որոտար, որ ափսեները զ ը ն գ ֊
զընդացինէ— Իսկական անբանների նախիր է, տո, մենակ լե^
դաներին տալ գիտեն, թողնես հա բլբլա ն, իսկ երեխան ձեռ^^
բիր դնում էր, ախր, իսկականիր մեռնում էր։ Իսկ դուր, մի
հարրնող լինի, թե ի^^նչ էիք անում։ Տեղիր շար<1վեցի'*ք։ Գնա^
րի'*ք բծշկի ետևից։ Իսկ մենք, իմացած լինեք, գնացինք։ Մենք,
այ, այս սենյորն ու այն մյուսը, որին արյունլվիկ արերին։ Եվ
մի ո։^րիշ սենյոր նույնպես^*^ հա, մի ուրիշ սենյոր,** իսկ դուք
ուզում եք, որ Ոմյդքանիր հետո ամեն մի պատահական մարդու
ներս թողնեի նավախ ո'*ւր ***
Սաստիկ հուզմունքից Ադվամազիկը կարկամեր ու այլևս
չկարողացավ շարունակել։ Ւևից բռնելով, Լոպեսը նրան ն ը ս ֊
տերնելոլ զուր փորձեր էր անում։ Հետո ինքն էլ ոտքի կանդ՝^
նեց և սևեռուն նայեր սենյոր Տրեխոյի աչքերին։
— Vox populi) vox — ասաց նա ։ — Գնացեք, ձեր հա**
ցը կերեք, սենյոր։ Իսկ դուք, սենյոր Պորրինյո, ձեզ պահեք
ձեր դիտողությունները։ Սենյորներ և սեն յորիտաներ, ղս։ք
նույնպես։
— Աներևակայելի է ,— ծղրտում էր դոն Գալոն^ կանանց
ճիչերով ու վայնասունով ոգեշնչված ։ — Նրանք չարաշահում են
իրենց ոլմը։
Դրանց բոլորին սպա նել էր հարկավոր,— ճղղար ս ե ն ֊
յորա Տրեխոն, ետ ընկնելով աթոռի թիկնակին։
Այսքան բաց ու պարզասրտորեն արտահ այտ։Լած րանկոլ**
թյունը սառը ջուր լցրեց հաշտարարների տաքացած դլախ ն ե ֊
րին, և նրանք անմիջապես լռեցին, զգալով, որ լափն ա նցկա ց֊
րել են։ Խուլ մրթմրթոցների, ցասումնալի հայացքների ուղեկ֊
ցությամբ նախաճաշը շարունակվում էր։ Ամենտվերջոլմ հ ա յտ ֊
նըված Պերսիոն ուրվականի նման սահեց սեղանների արսէնքով
և աթոռը դրեց էոպեսի կողքին։

•— Զարմանահրաշ է ,— ասաց նա, սուրճ լցնելով իր բ ա ֊

^ .Ժողովր։վլ ըե^էսնով էլոսում է ասաված էլատ*^։

409
մակրէ— Գառներր ղ^է*Ա^րի են վերածվել, իսկ հաշտարարները
դարձել են պատերազմի կատաղի հրձիգ։
— ւհշաէ^ել են մի քի1է— ասար Լոպեսը։ — Լ^վ կանեն մ ը տ ֊
նեն իրենց նավախցերն ու սպասեն*^* չգիտեմք թե ինչի։
— Անօգուտ է ։ — հորանջելով ասաց Ռաուլը։ — Ինչքան
փորձեցի քնել, չստացվեց։ Ավելի լավ է' դուրս գանք արևի
աակէ Գնացէ^նք։
— Գնացինքէ’^ համաձայներ Պաոլլան և ոտքի կանգնելով
անշարժացավ, — 7|6ՈՏւ տեսեք, թե ով է գալիս։
Դռների արանքից նրանց էր նայում կարճ կտրած ճերմակ
մ աղերով, նիհարակազմ, զգուշավոր գլիցիդըէ ^ ե յի գդալները
զնգալով ընկան ափսեների մեջ, աթոռները Հրջվ^^ին դռան
կողմը։
— Իարի օր, սինյորաներ, րտր օր, սենյորներ։
«Բարի օր, սենյոր)1>— հազիվհազ Լսվեց Նհլլիի միայնակ
պատասխանը։
ուղղեց մազերը։
— Ուզում եմ նախ և առաջ ձեզ տեղեկացնել, որ թմիշկը քիչ
առաջ է այցելել հիվանդ երեխային և եկել է այն եզրակացոլ^
թյան, որ երեխան լիովին ապաքինվել է։
— Արտակարգ է,-^ ասաց Աղվամազիկը։
Նավապետի անունից լիազորված եմ հայտնելու, որ ձեզ
հայտ նի նախազգուշական միջոցները կեսօրից հետո կվերաց*^
վենէ
Ո*^լորը լուռ մնացին, սակայն Ռաուչի ժեստը շատ էր պեր^
ճախոս գւիցիդի ^ւքից աննկատ մնալու համար։
— Նավապետն իր ափսոսանքն է հայտնում այն կապակ^
ցությամբ, որ թյուրիմացությունը ցավալի պատահարի պատ^
ճառ է դարձել, րա յց ինչպես հասկանում եք, «Մաջենթա սթարն»
ամենևին պատասխանատու չէ այդ դեպքի համար, քանի որ
բոլորն էլ տեղյակ էին, որ խոսքը գնում է ԱՈլր վարակիչ հի^
վանդոլթյան մասին։
— Մարդասպաններ,— հստակ արտասանեց Լոպ եսը։^
ճիշտ այդպես, մարդասպաններ։
Դլիցիդը մազերը սղալեց։
— նման անհեթեթ մեղադրանքը բացատրվում է առկա
հանգամանքներով, ավելորդ էմոցիաներով ու նյարդայնու^
4 (0
թյա մր , — ուսերը թոթվելով ասաը նա, կարծես թե հարըն հա^
մարելով սպառված ։ — Սակայն նախրան հեռանալս ուզում եմ
ձեզ նախազգուշացնել, որ մտածեիք ձեր ճամպրուկները ղա^
սավորելոլ մասին։
Տիկնանզ ճիչերի ու տեղատարափ հար^երի ֆոնին, հ^էիտիդի
կերպարանքն առավեչ ծերաքած ու հոգնած թվա ց։ Նա ինշ^ որ
բան ասաց մետրդօթելին և ջղային շարժումներով սղալելով
մաղերը, հեռացավ։
Պաուլան նայեց Ռաուլին, որը կենտրոնացած ծխամ որճն
էր ձխոլմ։
— Ւնշ հիմարություն, շհ ,— ասաց Պաուլա ն ։ — Իսկ ես եր*>
կոլ ամսով բնակարանս վարձով եմ ավել։
— Էհ, գուցե, լավն էլ դա է , — ասաց Ռաոլլը ։ — Փորձիր
ձեքլք գցել Մեդրէսնոյի բնակարանը, եթե, իհարկե, քեզ հաջալ^
վի առաջ ընկնել 1ք^ւ*^իոյից ա Նորայից, որոնք այրվոէմ են
տունուտեղ դնելու ցանկությամբ։
— թոլորովին պատկառանք չունես մահվան նկատմամբ, չել
— Նգա ժամանակը մահն էլ նույն կերպ ինձ հետ կվարվի։
— Գնացինք , — կտրուկ Պաուլային ասաց Լոպեսր։ — Դուրս
գանք արևի տակ, շան պես հոգնեցի այս ամենից։
— Գնանք, Ջամայկա Ջոն , — աչքի տակով նայելով նրան ,
ասաց Պաուլան, որին դուր էր գալիս, երբ Լոպեսը ջդայնանոէմ
էր։ «Ոչ, սիրելիս, դու այդպես չես հաղթանակի ,— մտածեց Պ ա ոլ֊
լան ։ — Կտեսնես, հպարտ արու, թե ինչ անհնազանդ են շըր-^
թունքներս։ Ավելի լավ կլինի ինձ հասկանաս և ոշ թե հնապանծ
դեցնես**,})։ Եվ նախ և առաջ պետք է հասկանալ, որ խզված
չեն հին կապերը և Ռաոլլը նրա համար միշտ նո,յն Ռաոլլը
կմնա։ Պաուլա յին գնհլոլ իրավունք ոչ մեկը լքունի, և քանի դեռ
ինքը չի ցանկացել, ոչ մեկը չի կարողանա հնազանդեցնել
նրան։
Պերսիոն անցել էր սուրճի երկրորդ բաժակին, մտածելով
տունդարձի մասին։ Հխշողոլթյա ն մեջ արթնանան Չ ակ արիտոյի
փողոցները։ Հարկավոր է Կլաոլդիայից իմանալ, թե արժե
գնալ գործի' Ոուենոս Այրես վերադառնալուց հետո։ «Ի րա վա ֊
բանական մանրամասներ ե ն ,^ մտածեց Պ երսիոնէ- Իսկ եթե
հանկարծ տնօրենը տեսնիր փողոցում, ես, ախր, նրան ասել
էի, թե ծովային ճամփորդության եմ մեկնում»**^։
411
 Եթէ ճա&կարձ փ ո ղ ոցո ւմ նրան տ եսնի տ ն օ ր ե ն |ւ, որին ա ս ե լ
էր, թե մեկնում է ծ ո վ ա յի ն ն ա մ փ ո ր դ ւս թ յա ^ ^ ն : Էհ, ջհա նղա մբ
թե չի տ եսնի: Ջհա նղա մբ: Իր բ ա մ ա կ ի տակ նստա ծ սուրճի
մոսրր զննելով> ա յս պ ե ս կրկնամ էր Պերսիոն, վերա ցա ծ ա
ա նպատված, ճ ո ն վ ե լո վ , ինչպ ես մի փ ոքրիկ խ ցա ն' հ ա ր ա վ ա յի ն
ծւէկ ե րի ա մ ա յի տ ա ր ա ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր բ խ ցա նա ծ մի ա յլ, վիթխա ­
րի խ ց ա ն ի մ ե ջ խ ր վ ա ծ : Ն ա ա մ բ ո ղ ջ գ ի ջ ե ր չ կ ա ր ո ղ ա ց ա վ ա ր թ ո ւ ն
մ ն ա լ' վա ւա ղի հոտ բ, վա ղվոտ ուքր, տ ա լկ ցա նա ծ ա փերի ղուր
ձ ե ո ն ա ղ ո ւշ ա կ ո ւթ յո ւն բ , ա վտ ոմեքենա ների ղեկերն ա հա մպ-
րուկն երի ր ո ն ա կ ն ե ր ը շե ղ ո ւմ էին* նրա ո ւ շ ա ղ ր ո ւթ յո ւն բ : Նա տ ե ­
սա վ, թե ինչպ ես Խորխեի մ ա հ հա կ ա լի ց մի քա նի մետ րի վոս
կանղ ա ո ն ե լո վ , մահը փոխեց իր մ տ ա դ ր ո ւթ յո ւն ը , ս ա կ ա յն ,
Պե րսիոն հա սկա նում էր, որ գա ընդա մենը մետ ա ֆորա է: Նա
գիտ եր, որ իր բ ա ր ե կ ա մ տ ղ ա մ ա ր դ ի կ հեղքել են շր ջա պ ա տ մա ն
•ղ ա կ ն ու մտ ել են ն ա վ ա խ ե լ, բ ա յց չեն գտել ա յն նեղքը, որի
ա րա նքից հնարավոր էր նորից ե ր կ խ ո ս ո ւթ յա ն մեջ մտ նել գի­
շերվա հեա , միա նա լ ա յգ մարդկանց թա փ ա նցիկ հ ա յտ ն ո ւթ յա ­
նը: Միակ մա րգը, որն ինչ-որ բա ն գիտ եր ն ա վ ա խ ե |ի մասին^
հ ա վ ի տ յա ն ս լս ե լ է: Ա ր դ յո ք նա բ ա ր ձ ր ա ց Լ '*լ է ը ն ծ ա յմ ա ն ա ս-
տ ի հ ա ն ն ե ր ո վ : Ա ր դ յ ո ք տեսե^*լ է վ ա ն դ ա կ ն ե ր ի մ ե ջ թ ա կ վ ա ծ վ ա ^ -
րի գա գա ններին, պ ա րա ններից նոնվող կա պ իկներին, լս ե ^ լ է
նախ նիների ձ ա յն ը , գտե^լ է գոհա ցմա ն Ա|ւււտնաոը: 0, նախա -
հ ա յր ե ր ի սարսափ, օ, ցեղի գիշեր, խորա խոր ու ե ո ե կ ո ղ ջ ը ր -
հոր, հ յո ւս ի ս ա յի ն վի շա պ ն ե ր ն ի նչ մ ո ա յլ ղա նձ էին պ ա հ պ ա ն ե լ,

ի ն չ ա ս տ ա ո էր ս պ ա ս վ ո ւ մ ն ր ա ն ' մ ե ո յա ||ւ ն իր ի սկա կա ն դ ե մ ք ը

ցո ւյց տ ա լո ւ հա մա ր; Մ ն ա ց յա լ ա մեն ինչը խ ա բ ե ո ւթ յո ւն է, և
նրանք, ովքեր վերա դա րձա ն, և նրա նք, ււվ քԼ ր ա մենևին չգնա ­
ց ի ն , հ ա վ ա ս ա ր ա պ ե ս տ ե ղ յա կ ե ն , ոմանք ոչ մ ի բ ա ն չ տ ե ս ն ե լ ո ւ
կ ա մ տ ե ս ն ե լ չց ա ն կ ա ն ա լո ւ պ ա տ հ ա ո ո վ , մ յո ւս ն ե ր ն ' ի րենց պ ա ր ­
զ ա մ տ ո ւ թ յ ա ն կ ա մ է լ ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ի ու ս ո վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի քւսղ-
ցըր ս տ ո ր ո ւթ յա ն երեսիցլ Կեղծ է հ ա յտ ն ա գ ո ր ծ ո ղ ն ե ր ի նշմա ր-
տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , կ ե ղ ծ է վ ա խ կ ո տ ն ե ր ի ո ւ խ ե լ 1Ամ ի տ ն ե ր ի կ ե ղ ծ ի ք ը , կ ե ղ ծ
են բո լո ր մ ե կ ն ա բ ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , կեղծ են հերքումները բո լո ր :
Ա րդա րա ցի և իզուր է մ ի ա յն կ ո պ ի տ , պ ե պ ե ն ո տ ձ ե ռ ք ե ր ո վ հրեշ­
տ ա կ ի ' Ա թ ի լ ի ո յ ի ց ա ս ո ւ մ ն ա լ ի փ ա ո ք բ , Ա թ ի լ ի ո ն , ո ր ը չի հ ա ս կ ա ­
ն ում կ ա տ ա ր վ ա ծ ի է ո ւթ յո ւն ը , բ ա յց որը կ ը ն դ վ ղ ի , կր ելո վ նշա նն

412
ճ ա վ ե Ր ժ ո ւթ յա ս , իր մ ե ծ ա գ ո ւյն ժամա նա կի մե^ հստ ա կ» և կմնա
ա յդ պ ի ս ի ն » քա նի գ ն ո հսլա Մ ա ս իե լի ա ն խ ո ւս ա փ ե լի գ ա վ ա ւ]ր ւս -
թ յ ո ւ ն ը շ^ի վ ե ր ա դ ա ր ձ ն ի ն ր ա ն ի ր ի ն ք ն ա գ ո հ ա ն գ ի տ ո ւ թ յ ա ն գ իր1լյո
Ա յն ո ւհ ա ն դ ե ր ձ » ա յն տ ե ղ էին գ տ ն վ ո ւմ նաԱ Ա ա յր ե Ր ը » և ի ն չ-ո ր
կե րս յ ա նո ւն տ ա լո ւ և ն րա ն ո դ ա տ ա ր կ ե ր և ա կ ա յո ւթ յո ւն ն ե ր ի ն հ ա ­
վ ա տ ա լո ւ հ ա մ ա ր , ո ր ո ն ք ւա ւր ա լով դա շտ ե ր ի մ ի չի ց» սա վա ռնում
են հոդի վեր և ո ւմ , որն ա ղ ա վ ա ղ ո ւմ է իր վ ր ա բ ա ն ո ղ , ա ս յր ո ղ
'մ ա ր դ կ ա ն ց դեմքերը, նրա նց թիկունքների ու վ զ ե ր ի ձ և ե ր ը , ա չ­
քերի գ ո ւ յն ն ու ձ ա յն ը , ո ր ն ա գ ա հ ո ր ե ն տ ա ս |ա կ ա ծ մ ի ս ու մ ո դ ա յի կ
տ ա նգււ է պ ա հ ա ն ջ ո ւ մ , ա յն տ ե ղ է ի ն ն ա և ն ա խ ն ի ն ե ր ը ^ ա յ դ ս ք ո ղ ­
ված ոտ քերը ս |ա տ մ ո ւթ յա ն , սրը խ ե լա գ ա ր վ ե լո վ վ ա զ ո ւմ է ըստ
պ ա շտ ոնա կ ա ն մ ե կ ն ա կ ե ր պ ե ր ի , ըստ մ ա յի ս ի -ք ս ա ն -հ ի ն գ ի -գ ո ւր տ
-ա էձր ևո տ -օր վա , ըստ էինեիերի^, որը երեսուներորդ էշի հե­
րոսից, ինշ-որ խորհրդավոր եղա նակով դավա հա նի է վերա ծ­
վում երեա սնշորսերորդ էշում, խ որ թաղված ոտ քերը պատ­
մ ո ւթ յա ն , որն ս պ ա ս ո ւմ է ա ոա շին ա րգենտ ինա ցուն և որը հա ­
տ ուցմա ն է ծա րա վի, փ ո խ ա կերպ ումների և լո ւյս ա շխ ա րհ գա _
լու: P ш յg Պերսիոն գ ի տ ե , որ ա ր դ ե ն իրա կա նա ցվա ծ է կեղտ ոա
ա ր ա ր ո ղ ո ւթ յո ւն ը , և որ շ ա ր ա գ ո ւյժ նախնիները խ գկ4^1 են
Մ ա յր ե ր ի և նրա նց հեռավոր գա վա կների ա րա նքը և, որ նրա նց
սա րսա փն աղհա տ ել է ա րա րիշ-ա ստ ծո պ ա տ կերն ու ա յն փո­
խարինել ուրվա կա նների ա շ խ ո ւյժ ա ռևարով, քա ղա քի ա հեղ
շր շա փ ա կումով, ն վ ի ր ա բ ե ր ո ւթ յա ն ու հ ա շ տ ո ւթ յա ն ա նհա գ պա-
հա նշմունքով: Վ անւ՛ կների մեշ փա կվա ծ կա պ իկներ, վ ա յր ի
գա զա ններ, հ ա մ ա գ ղ յս տ հա գա ծ գլիգիգ» հ ա յր ե ն ա ս ի ր ա կ ա ն
տ ո ն ա խ մ բ ո ւթ յո ւն ն ե ր , կ ա մ , պ ա ր զ ա պ ե ս , մա քուր լվ ա ց վ ա ծ տ ա խ ­
տա կա մա ծ ու գորշ ա ո ա վ ո ա ' ո րևէ մի բ ա ն ' թ ա ք ցն ե լո ւ ա յն
ա մենն, ինչը սրտի դողով ա կ ն կ ա լո ւմ էին մ յո ւս կողմում
կա նգնա ծներից: Մ եռա ծ թե կենդա նի, տ մ ո ւյն ա չքե ր ով վերա ­
դա ռնում էին նրա նք ներքևից Լ Պ ե ր ս ի ո յի ա չքեր ի առա շ նորից
կենդա նա նա մ ՝ է կիթա ռա հա րի կերպ ա րա նքը, որը նկա րվա ծ էր
ըստ Ա պ ո լի ների պ ա տ կերի, և Պերսիոն նորից ու նորից տ Լււ-
ն ա մ էր, որ ե ր ա ժ ի շ տ ը դ ե մ ք չա ն ի և դեմքի փ ոխ ա րեն դա տ ա ր^
կ ո ւթ յո ւն է, ս և ո ւղ ղ ա ն կ յո ւն , ե ր ա ժ շ տ ո ւթ յո ւն է ա ռա նց տ իրոշ,
կ ո ւյր , ա ն ա ռ ի թ պատահար և մի ն ա վ , որ սո ւր ում է ընթա ցքով
տ ա ր վ ա ծ և մ ի վ ե պ , ու\ մոտ ենՍ ւմ է ա վ ա ր տ ի ն :

1 Լինիերէ Սանայագո Անտոնիո (17Տ6 —1810) — Լտ Պլատաքֆ փոխ*>

նահանգապէա, ե/էք է մղեչ անպլֆա^ինհրի հաքձակէռմը։
,418
 ՎԵՐՋԱԲԱՆ

44

Տասնմեկն անց կեսին շոգը սաստկացավ, և Լուսիոն որո^

է^Յ բարձրանալ նավախուց ու լոգանք րնդունել, հոգնած^ արևէ
տակ մնալուց և նորային բացատրելուց բաներ, որոնք վերջինս
սչ մի կերպ չէր ուզում ըմբռնել։ Նա զզվեց արևի տակ պ ա ռ ֊
կած խոսելուց, ճամփորդութլունը փչացնողներին անիծելուց Ա
ինքն իրեն հարցնելուց, թե ինչ է լինելու հիմա և թե ինչու
սլատվիրեցին դասավորել ճամպրուկները։ Աջ նավակողի սան­
դուղքով վեր ելնելիս նա տեսավ այդ հարցերի պատասխանը^
հազիվ լսեջի բզզոց ընկավ ականջն ու .պարզ երկնքում մի սև
կեա նկատեց, ապա երկրորդը։ Աաթալինա տեսակի երկու
հիդրոինքնաթիռներ ((Մալքհոլմի» վերևում մի քանի պտույտ
գործելուց հետո վս^յըէջք կատարեցին նավից հարյուր մետրի
վրա։ Ցռուկի տախտակամածին միայնակ պառկած Ֆելիպեն
հետևում էր նրանց թմրած ու անտարբեր, ինչն, ըստ նեխած
Բեր այի^ ենթադրվում էր որպես ալկոհոլի չարաշահման հետե-
վանք։
Երեք անգամ հնչեց ((Մալքհոլմի» շչտկր և հիդրոինքնաթիռ­
ներից մեկը պատասխանեց հելիոգրաֆի փայլատակումներով։
ճոճաթոռների մեջ նստած Լոպեսն ու Պաուլան նայում 'էին ք/ա“
^ԼիՏ Դ^^ի ինքնաթիռները ընթացող մակույկին, որի մեջ մարմ­
նեղ գլիցիդն էր նստած։ Անտանելիորեն երկար էր ձգվում մա­
ման ակն այս պահին^ մինչև որ մակույկն, ի վերջո, հասավ
ինքնաթիռներից մեկին և տեսան, թե ինչպես թևի վրսքյք>վ
մագլցելով, գլիցիդը մտավ ինքնաթիռ։
— Օգնիր, դասավորեմ ճամպրուկներս, — խնդրեց Պաու-
լա ն է ^ Ունեցած-չունեցածս ամեն ինչը թափթփված է հատա-
կին։ .
— Էավ, բա յց բոլորովին չեմ ուզում զըկվել այս բարիքդ.
հերիցդ
— Դե լավ, եկ ուրեմն մի քիլ էլ մ ն ա ն ք ,^
ասաց Պաուէան։
ա
 Երբ նորից անդրադարձան գործողությունների ընթացքին,
տեսան, որ մակույկն արդեն հեռանաչով ինքնաթիռից մոաե^
նում է նավին, և մակույկի մեջ այս անգամ մի քանի մարդ էին
նստած։ ճմչկոտվեչով, Լոպեսը վեր կացավ, ենթադրելով, որ
հասել է իրերն հավաքելու ժամանակը, բա յց մինչ հեռանալը
նրանք մի փոքր էլ կանգնեցին նավակողի մոտ, Ֆելիպեից քիչ
հեռու* մարմնեղ գլիցիդի հետ աշխուժորեն զրուցելով, նրանց
էր մոտենում գորշ^երկնագույն կոստյումով մի մարդ' Կ ա զմա ֊
կերպչական գերատեսչության տեսուչներից էր։

Եես ժամ հետո մետրդշթելն ու մատուցողն անցան Բ^Վոր

նավախցերն ու տախտակամածները' բոլոր ուղևորներին հրա^
վիրելով բար, ուր սպիտակահեր գլի$իդի հետ միասին նրանց
էր սպասում տեսուչը։ Առաջինն երևաց դոկտոր Ռեստելլին' շին^
ծու ժպիտով և լավատեսություն ներշնչող կերպարանքով։
Ւրադարձությունները լավագույնս լուսաբանելու համար ^հեաա*-
քննություն սկսվելու կամ էլ ուղևորությունն ընդհատելու առա^
ջարկի դեպքում' ^ուղևորություն, որը շարունակելու իրավունք
ունեին բ։ղ^րը$ խռովարարներից բացի^ դոկտոր Ռեստելլին
հասցրել էր խորհրդռէկցել սենյոր Տրեխոյի, Լոլսիոյի և դոն Գա^
լոյի հետ։ Աիրռ։յիր ողջդւյններով և շողշողուն ժպիտներով մո^
տեցան տիկնայք' բացականչելով* ((Ինշպես, դուք այստե'*ղ,
ինչպիսի անակնկալ))— ^ Ւ^Ժն տեսուչը պատասխանեց թեթևա
ծռելով շրթունքներն ու աջ ձեռքը վեր պարզելով։
— Կարծում եմ, արդեն բոլորն պյստեղ են, — ց^^^֊ցռւկն սաու՝^
գող մետրդօթելիհ նայելով, ասաց տեսուչը։ Լարված լոոէթյան
մեջ խլացուցիչ պայթյունի պես թնդաց Ռաուլի վառած լուցկին։
— Սենյորաներ և սենյորներ, բարի օր,— ասաց տեսուչը։ —
Ավելորդ չեմ համարում հիշեցնել, թե գերատեսչությունն ինչքան
է ափսոսում տեղի ունեցած թյուրիմացության կապակցությամբ։
հ(Մաչքհոլմի)) նավապետի հղած հեռագիրն այնքան թախանձագին
էր, որ, ինչպես ինքներդ եք տեսնում, դերատԼսչությունն ան­
հրաժեշտ համարեց դիմել ամենաարդյունավետ միջոցների։
— Հեռագիրը մենք ենք ուղարկել, — ասաց Ռաուլը։ — Իսկ
ավելի ճշգրիտ լինելու դեպքում պիտի ասենք, որ հեռագիրն
ուղարկել է մի մարդ, որին այ սրանք սպանեցին։
Տեոուչը նայում էր Ռաուլի մատի ծայրին, որը գւիցիգին էր
ուղղված։ ^ւփքիդք ձեռքը տարավ մաղերին։ Հանելով սուլիչըթ
415
ահսսւ^ երկու անդամ սուլեց։ ներս մտան մայրաքաղաքային
ոստիկանության համազգեստով երեք ջահելներ, որոնք չգիտես,
թե ինչպես էին հայտնվել այս լայնությունում և այս րարում։
— Անչափ հրափչտապարտ կլինեմ, եվքե թ ^ւյլ տաք ավարտԿմ
խոսքս, — ասաց տԼսՈլչը, մինչ ոստիկանները ուղևորների թի^
կունքը կանցնեին։ — Շատ եմ ցա վում, որ pnլkնnu Այրեսի
րըսխճսկայանից դուրս գալուց հետո նավի վրա համաճարակ է
բռնկվել։. Մեզ հայտնի է, որ «Մ ա լքհոլմի» հրամանատարությունը
ձեռնարկել է բոլոր անհրաժեշտ միջոցները և ձեր առողջության
մասին հոգ տանելով, դիմել մի շարք շատ խիստ, բա յց և ծայր^ա
աստիճան անհրաժեշտ սահմանափակումների։
— Շատ ճիշտ ասաց դոն Գալոն։ — Մյդ ամենը սքան-
լելի էֆ Հենց սկզբից էլ ես դա ասել եմ 1 Իսկ հիմա, հարգարժան
սենյոր, ինձ թա յլ տվեք,*^
-— Ոչ, այդ դոլք պիտի ինձ թույլ տաք,— ընդհատեց {//րա2ր
տեսուչը։ — Սակայն, չնայաձ ձեռք առնված միջոցներին,
տեղի են ունեցել տագնապահարույց երկոլ դեպք, որոնցից վեր^
ջինն էլ ստիպել է նավապետին' հեռագրել թոլնենոս Այրես։
րերախտարար, Աոաջինը բարեհաջող է ավարտվել,
նավի բժիշկը հիվանդ երեխային արդեն թույլաարել է ելնել ա ն ֊
կողնուց, իսկ ինչ վերաբերում է երկրորդին, որն հրահրված էր,
հենց իր^ զոհի անխոհեմ արարքով, որը կամայականորեն խ ա խ ֊
տել էր սանիտարական արղելքն ու ներխուժել էր նավի վարակ*-
ված գոտին, ապա այդ դեպքը չարաբաստիկ վերջաբան է ունեցել*
Ս ե ն յ ո ր ^ ^ * ձ այ ն ե ր ի հետզհետե ուժգնացող բվվոցի տակ աե^
սուշը նայեց ծոցատետրին ։ — Այո, սենյոր Մեդրանոն։ Ինչ խոսք,
շատ Տ*ովալի է$ Սենյորներ, թոլյլ տվեք։ Լռություն։ ^*ոլյլ տվեք։
նավապետի և բմշկի հետ խորհրդակցելուց հետո մենք եկանք
այն եզրակացության, որ այս պարագայում դուք, եթե շարունա֊
կեք մնալ ^Մալքհոլմի}> վրա, մեծ վտանգի ենթարկած կւ(քեեք
ձեր առողջությունր։ Չնայած այն հանգամանքին, որ համաճա^.
րակի նշաններն հետզհետե վերանում են, սակայն, այնոլամե^
նայնիվ, բճսցաոված չէ, որ ամեն վայրկյան այն կարող է բռնկվել
նավի այս հատվածում, մանավանդ, որ հիվանդը ցռուկի նավա-
Ւ*9^ՐՒՑ Էր * Այոպիսով, նկատի ունենալով այս ամենը, խնդրում
եմ ձեէէ քառորդ ժամից պատրաստ լթնել ինքնաթիռ նստելու
համար։ Շնորհակալություն։
— Իսկ ինչո^^լ պիտի ինքնաթիռ նստենք, — իր սայլաթոռց
416
քշելով տեսուչի վրա հարցրեք դոն Գալոն,— Ուրեմն իսկապե՞ս
համաճարակ է եղել։
— Գալո, իհարկե, եղել է , ~ աշխուժորեն
առաջ մղվելով ասաց դոկտոր Ռ եստ ելլին։— Սիրելի բարեկամ,
պարզապես զարմացնում եք ինձ։ Ոչ մեկս վայրկյան անգամ շենք
կասկածել, որ նավի հրամանատարությունը պայքար էր մղում
համար 224 տիֆի դեմ, ինքներդ հլ հրաշալի գիտեք։ Սենյոր տ ե ֊
սուլ, այս պահին խոսքը դրա մասին չէ, որովհետև բոլորս էլ <ա-
մաձայն ենք ձեզ հետ՛" նկատի ունեմ ձեր մտադրած, իմ կարծի­
քով փոքր-ինչ կտրական միջոցառումների նպատակահարմար
րոլթյունը։ Ես հեռոլ եմ երջանիկ շահումի շնորհիվ ինձ տրամա-
դ ը ր վ ^ ծ իրավունքը բա նեցնելու մտ քից, այնուհանդերձ, համա^
ռոբեն խնդրում եմ ձեզ, նախքան որևէ հապճեպ որոշում կա^
յ^ ց ն ե լը ' մտածել**^
— քէեստելլի, բարբաջանքիդ վերջ տուր, — ասաց Լոպեսը,
հեռացնելով Պաուլայի ձեռքը, որը կսմթում էր սաստելոլ հա^
մար ։ — Դուք բոլորդ էլ շատ լավ գիտեք, որ Մեդրանոյին սպա^
նել է նավաստիներից մեկը, թե չէ, ինչ տիֆ, ինչ բա ն։ Լավ կա^
նեք, լսեք ինձ։ Այսքան բանից հետո էլ ինձ բոլորովին չի
հետ աքրքրում^ կվերադառնայինք Բուենոս Այրես, թե կմնանք
այստեղ, բ ա յց ես թ^ւյլ չեմ տա, որ այսպիսի անամոթոլթյա մբ
խաբեն մեզ։
— Լռեցեք, սենյոր , — ասաց ոստիկաններից մեկը։
— Իսկ ես չեմ ուզում լռ ել։ Ես իմ ասածն հաստատող վկա^
ներ էլ ունեմ, ապացույցներ էլ։ Եվ ես շատ եմ ափսոսում, որ
չեմ եղել Մեդրանոյի հետ, այլապես դրռւնց կեսին շարքից կհա^
նեի։
Տեսուչը ձեռքը բա րձրա ցրեց։
— Շատ բա րի, սենյորներ, չէի ուզենա հարկադրյալ տեղե^
կացնել ձեզ այն միջոցների մա սին, որոնց կդիմենք, եթե ձե­
զանից որևէ մեկը կորցնելով իրականության զգա ցումը, կամ
էլ մտերմության ու ա յլևա յլ մոտիվներով առաջնորդվելով,
փորձի փաստերն աղավաղել։ Հավատացեք, որ ինձ համար շատ
ցավալի կլինի, եթե անհրաժեշտություն զգտցվի ձեզանից որե-
վէ մեկին իջեցնել ու մի»*, անապատային գոտի և պահելու ա յն­
քան ժամանակ, մինչև որ կրքերը կհանդարտվեն և ^^ը ելի
կշինի օբյեկտ իվ տեղեկություններ հա յտ նել։
— Ինձ կարող եք իջեցնել որտեղ ուզում եք , — ասաց Լո-
27—Վիճակախաղ
պեսըէ— Մեդրանոյին այ սրանք են սպանել։ նա յեցեք իմ դեմքին։
Զեր կարծիքով սա է՞շ է տիֆի հետևանք։
— Դե, ինքներդ որոշեցեք,— ասաց տեսուչը, աոաջին հ ե ր ֊
թին դիմելով սենյոր Տրեխ ոյին և դոն Գալոյին ։ — Ամենևին չէի
ուզենա ձեզ ներկալել, սակայն, ստիպված կլինեմ, եթե շ ա ր ո ւ֊
նակեք աղավաղել անբասիր հեղինակություն ունեցող մարդկանց
կողմից ստուգված փաստերը։
— Վերջ տվեք հիմարությանը , — ասաց Ռաուլը ։ — Ինչո՞ւ
մի աբին չիջնենք ներքև և չնա յենք սպանվածին։
— Օհ, սպանվածի դիակն արդեն հեռացված է նա վից, _
ասաց տեսուչը։ — Ինչպես հասկանում եք'^ ելնելով տարրական
հիգիենայի պահանջներից։ Սենյորներ, խորհուրդ եմ տալիս, որ
մտա ծեք։ Մենք բոլորս միասին կարող ենք չորս ժամից վ ե ր ա ֊
դառնալ pnլենпu Այրես։ Իսկ այնտեղ, մեր համատեղ կա զմ ած
հայտարարությունը ստորադրելուց հետո, կարող եք համոզված
լինել, որ գերատեսչությունը կհոգա համապատասխան փ ո խ ֊
հատուցման մասին, որովհետև ոչ ոք չի մոռա նում, որ այս
ուղևորությունը դուք շահել եք վիճակախաղում և նրա ը ն դ հ ա տ ֊
վելու փաստը չի կարող խոչընդոտ ծառայել այս պարագայում։
— Նախադասության չքնաղ ավարտ , — ասաց Պաուլան։
Սենյոր Տրեխոն նա յեց իր տիկնոջը, հազաց և վ ճ ռա կա նո ֊
րեն սկսեց։
— Մի հարց, սենյոր տեսուչ**^ Հաշվի առնելով այն հանդա^
մանքը, որ, ինչպես դուք ասացիք^ դիակն հեռացված է նավից
և դրանով իսկֆ վերացված է տիֆի բռնկմա ն վտանգը, ^^րդչէէք
շի^ կարելի հուսալ, որ հնարավոր է***
— Ղե, իհարկե, մարդ աստծո ,՝— ասաց դոն հ*ալոն։ — Ի ն ֊
չու բքքլսր նրանք, ովքեր համաձայն ընդգծում եմ^ ովքեր
համաձայն են**է ինչու նրանք չշարոլնակեն ճամփորդությունը։
քոլսրը միաժամանակ սկսեցին խոսել, և չնայա ծ լռություն
հաստատելու ոստիկանների թույլ փորձերին, տիկնանց ձայներն
հետզհետե ուժեղանում էին։ Ռաուլը նկատեց, թե ինչպես տ ե ֊
սուչը գոհունակությամբ ժպտաց և^ չմիջամտելու նշան արեց
ոստիկաններին։ «Pш ժш նիր, որ տիրես , — մտածեց նա, մ ի ջ ֊
նորմին հենված անտրամադիր ծխելով ։ — Իսկ ինչու ոչ։ Էհ, մեկ
չէ**ք գնալ թե մնալ, շարունակելու ճսրմփորդոլթյունը թե վ ե ր ա ֊
դառնալ Բուենոս Այրես։ Խեղճ Լոպեսն ուզում է ամեն գնով ճ ը շ ֊
մ արտությունն ապացուցել։ Իսկ Մեդրանոն գոհ կմնար, եթե
418
 կարողանար տեսնել, թե ինչ իրարանցում է սա րքել,**^։ նա
ժպտաց այս իրադարձություններին ցրվա ծ հայացրով հետևող
Կչաուդիային, մինչ դոկտոր Ռեստելլին ապացուցում էր, որ
ռանձին ցավալի անկարգությունները չեն կարող ուղևորների
մեծա մասնությանը վաստակած հանգստից պատճառ
^ հանդիսանալ և այդ պատճառով, նա հուսով է, որ սենյոր տ ե ֊
սուչը^** ^ա յց սենյոր տեսուչը նորից բարձրացրեց ձեռքը^ բո*'
լորին լռելու կոչ անելով։
«— Այս սենյորների տեսանկյունն ինձ համար շատ հասկա*'
նալի է , — ասաց նա ։ — Սակայն առկա իրա դրությանը, տիֆի
բռնկումն ու ա յլևա յլ պատճառներ նկատի ունենալով, ն ա վ ա ֊
պետն ու սպաները*^* Մի խոսքով, սենյորներ, մենք բոլորս վ ե .
րադառնում ենք Բոլենոս Այրես, կամ էլ, սրտի ցա վով, պիտի
ստիպված լինեմ բոլորիդ ներկալելու հրաման արձակել, մինչև
որ թյուրիմացությունը պարզվի։ Եվ չպետք է մոռա նալ, որ ա/ր֊
ֆի համաճարակը նման ծայրահեղ միջոցի դիմելու բավարար
հիմք է տալիս։
— Տե սա^ք, — կտտադությամբ շրջվելով Լոպեսի և (Ւաուլի
կողմը, բղա վեց դոն Գալոն ։ — Տեսա^^ք անարխիայի և ամբար*'
տավանության արդյունքը։ նավ նստելու առաջին սլտհից սկսած
ես դա ասում էի, հա ասում։ Եվ հիմա, այս վնասարարների
պաաէՀտռով, տուժելու են անմեղ մարդիկ, ես ձեր ինչն եմ ասել։
Իսկ ձեր այս հիդրոինքնաթիռներն հուսալի ե"^ն, գոնե։
— Ոչ մի հիդր ոպլան , — ճչաց սենյորա Տրեխ ոն' ոգևո Րվ ած
հիմնականում կանանց հավանության 'կանչերով ։ — Մի ասող
լինի, թե այդ ինշո''ւ շենք կարող ճանապարհորդությունը շարու*-
նակել։
— ճանապարհորդոլթյոլնն ավարտված է, սենյորս /, — ասաց
տեսուչը։
— Օսվալդո, դու պիտի տանելս այս անարգանքը։
— ^իՐ^լի ^ ։— խոր հոգոց հանելով ասաց սենյոր Տրե^'
խոն։
Համաձայն ենք, համաձայն ենք , — ասաց դոն հ՚ա լոն։ —
Նստում ենք ինքնաթիռ և հարցը հ ամ աբում փ ա կվ ած, միա յն
թե ա յգ ներկալումների ու նման այլ անհեթեթ բաների մասին
այլևս չխոսեք։
Ստեղծված իրադրության մեջ , — աակով Լոպեսին
419
նա յելով ասաց դոկտոր Ռեստելլին , — / ‘" Հ հասնեինք
միասն ությանք էնշին և կոչ է անում սենյոր տեսուչը**^
Լոպեսի համար դոկտոր Ռեստելլին և զզվելի էր և) մ ի ա ժ ա ֊
մանակ, խղճալի։ այնքան էր հոգնածդ որ գթալու համար
ուժ չգտավ իր մեջ։
— Ինձ համար մի անհանգստացեք, չե , — ասաց նա Ռես^
տելլիին ։ — Բուենոս Այրես վերադառնալու դեմ ես ոչինչ չունեմ,
իսկ այնտեղ արդեն կբացատրվենք։
— Շատ ճիշտ է , — ասաց տեսուչը ։ — Գերատեսչությունը
պիտի վսէոահ լինի այն հարցում, որ ձեզանից որևէ մեկը սուտ
լուրեր, հերյուրանքներ չի տարածի վերադառնալուց հետո։
— Իհարկե , —■ ասաց Լոպհսը։ — Գերատեսչությունը լավ է
դաս ավորել։
— Հարգեչի սենյոր, ձեր համառությունը ***— ասաց ա ձ ֊
սոլչը ։ — Հավատացած եղեք, մինչև ես նախօրոք չիմա նամ, որ
դուք չեք խեղաթյուրելու, այո, այո, խեղաթյուրելու փաստերը,
ես ստիպված կլինեմ դիմել այն միջոցներին, որոնց մասին ար^
դեն նախազգուշացրել եմ։
— Միայն այդ էր մնացել պակաս , — ասաց դոն Գալոն։ —
նախ, երեք օր սլահեցիք ասԼղների վրա, հիմա էլ պատրաստ-
վոէմ եք խցկել եսիմ որ գրողի ծոցը։ Ոչ, շատ շնորհակալ ենք*
Բուենոս Այրես և միայն Բուենոս Այրես։
— Դե, իհարկե , — աստց սենյոր Տրեխ ոն ։ — Դա արդեն ան­
թույլատրելի է։
— ք^կեք առանց իրար խառնվելու վերլուծենք իրադրությու­
ն ը ,— առաջարկեց դոկտոր Ռեստ ելլին։
— Իրադրությունը շ։ստ ^պարդ է , — տսաց սենյոր Տրեխ ոն։ —
Եթե էէենյոր տեսուչի կարծիքով ճանապարհորդությունը շարու­
նակելն անհնարին է, ուրեմն ***— նա յեց չարությունից կանտ-
չած կողակցին, ապա հուսահատ թափ տվեց ձեռքը , — ուրեմն,
տրամաբանականն ու ճիշտն այն կլինի, որ անհապազ վերա­
դառնանք Բուենոս Այրես և նորից կպչենք մեր գործերին։
— Կպնենք, — ս^֊ՂՂ^Օ ՌսքԱՎԸ^— Գործերին կպնում են։
— Դրա դեմ ոչինչ չունեմ , — ասաց տ ե ս ո ւ չ ը ն ա խ
պիտի ստորագրեք մեր կազմած հայտարարությունը։
— Իմ հայտարարությունը ես կգրեմ^ առաջինից մինչև վեր­
ջին բա ռը , — ասաց Լոպեսը*
420
 — Եվ ոչ միայն էքու, — իր վեհանձնությունից փոքր^ինչ շը^
փոթված էՌսա^ Պաուլանէ
— Իհարկե, — ասաց Ռաուլը։ — Ամենաքիչը հինգ հոգի կէի^
հենք։ Իսկ դա արդեն ուղևորների քառորդ մասից ավելին
այնպես որ, դեմոկրատիան չի 'կարող հաշվի չնստել մեզ հեսո^
— Շատ եմ խնդրում, ինձ քտդաքտկանության մեջ չխառ^
ն ե ք ,^ ասաց տեսուչը։
^լիցիդր ձեռքը տարավ մազերին և սկսեց ցածրաձայն ինչ^որ
բան շշնջալ տեսուչի ականջին, և տեսուչն աշադիր լոու մ էր
նրան։
Ռաուլը շրջվեց Պաուլայի կօղմը։
.— Հեռազգացողությունս գործի, ընկավ, սիրելիս։ նա ասում
է, որ «Մաջենթա սթարը» չի կարող ընդունել մասնակի ներկտ^
լումըէ որովհետև այն կարող է մեծ իրարանցման պատճառ հան--
դիսանալւ Այ, կտեսնես, որ մեզ նույնիսկ Ոլրսուայա չեն տա­
նի։ Եվ ես շատ գոհ եմ դրանից, որովհետև ձմեռային վերա րկոէ
չեմ վերցրել։ Կտեսնես, որ ես ճիշտ եմ դուրս գալու։
Եվ իսկ ապես, նա ճիշտ դուրս եկավ^ իրեն բնորոշ շարյումով
տեսուչը նորից ձեոքը վեր տնկեցի նմանվելով պինգվինի, և
վճռականորեն հայտարարեց, որ միասնական համաձտյնաթյան
չգալու դեպքում, նա ստիպված կլինի առանց բացէսոության ներ-
կալել բոլոր աղևորներին։ Իըր, ինքնաթիռներն առանձին^ առան--
ձին չեն կարող թոչել և մի շարք այլևայլ էոեխնիկական հիմնա^
վոր պատճառաբանություններ։ Հետո նա Լոեց, սպասելով, թե
ինչ տպավորություն կթողնեն իր խոսքերն ու հին նշանաբանը,
որը քիչ առաջ հիշել էր Ռաուլը* սպասումը երկար չտևեց։ Դոկ~
տոր (հեստելլին նայեց դոն Գալոյին, նա^ սենյոր երեխոյին և
սա, Ւր տիկնոջը։ Հռետորը դոն Գալո Պորրինյոն էր։
— Ա^եզ լսեք, հարգարժան սենյոր ,— իր սայլաթոռն առաջ
շարժելով ասաց դոն Գտլոն։ — Չի կարելի թույլ տալ, որպեսզի
այս անտանելի ջահել-ջուհուլի համառության ու պնդերեսության
պատճառով մեղ նման հավասարակշռված ու խոհեմ մա րդ֊,
կանց խցկեն ռտտանան գիաե թե ուլ։ և հետո Լլ վտ Րկ աբեկեն,
կոխելով բամբասանքի ցեխի մ.եջ, ես հո Լա՞վ պիաեմ, թե ինչ
աշխարհում ենր ապրում։ Եվ եթե դուք հայտարարում որ
այդ միջադեպը»*, ^ յդ միջադեպը անիծյալ համաճարակի հետև-
վանքն էր, ապա մենք ոչմի հիմք չունենք կասկածելու ձեր պաշ­
տ ոնա կա ն հայտարարության հավաստիության էԼրսո Ես ամենևին

421
շեմ զարմանաք եթե իմանամ, ftp ^ ւդ գիւ^*Ր^ձիե տուրոպմփոքը
փոթսրիկ է եղել մի բաժակ ջրում, ինչպես ասում են։ ճիշտն այն"
է, որ մեզանից և ոչ մեկը , — նա հատուկ շեշտեր (քմեղանիրը» , —►
չի կարողարել տեսնել*** այդ դժբախտ սենյորին, որը, չնայած
այս վերջին ժամերի իր անխոհեմ արարքներին, շրջապատված
էր մեր համընդհանուր համակրանքով, — իր սայլաթոռով կի^
սաշրջան գործելով, նա հաղթական հայաքք գրեր Լոպեսի (հ
Ռաոլլի վրա։ — Կրկնում եմ, մեզանիր և ոչ մեկը չի տեսել ն ը ֊
րան, որովհետև այս սենյորները, ահա այս անպատկառի օգ­
նությամբ, որն հանդգնություն ուներավ ամբողջ գիշեր փակել
մեզ բարում ^ուշադրություն դարձրեք այս չտեսնված լպիրշու­
թյան վրա, այն ամենի Լույսի տակ, ինշիր խոսում ենք^, ահա
այս սենյորները, որոնք իմ կարծիքով արժանի չեն այդ պատ­
վավոր կոչմանը, կրկնում եմ, շթողերին հանգուրյալի մահճին
մոտենալու քրիստոնեական գթ առատ ությա մ ր առաջնորդվող
ահա այս տիկնանր, գթառատությոէն, որը ես հարգում եմ,
րայր չեմ ընդունում։ Ի^^նչ եք կարծում, սենյոր տեսուչ, ինչ եղ-
բակ արություններ կարելի է անել այդ ամենիր։
քհաուլր կառչել էր թրծված աղյուսի գույն ստարած Աղվա­
մազի կի թեիբ, րայր չկարողարավ նրա բզավորի դեմն առնեչ։
— Ե^^նշ եզրակարոԼթյուննհր, տո ծուռտիկ անտաշ։ Այո, ես
եմ նրան Լա բերել, ահա այս սենյորների հետ միասին։ Հլա
դեռ արյունը չէր կտրվել։
— 1օմիչքր գլխին է տվել^ ամրախ-զամբախ դուրս է տա­
լիս ,— մրթմրթար սենյոր Տրեխոն։
— Ւսկ որ Փամփուշտս ծակել է ղր^նրիր մեկի ակսմնջը,
դրան ինչ կասեք։ Մորթված խոզի նման արյունը չռռում էր
ականջիր։ Վախ, աստված իմ, ախր ինշո^ւ ես դրա փորը չթա-
փերի,'տեսնեմ այն ժամանակ է'*լ պիտի տիֆի վրա գրեիք ամեն
ինչ,
— Մի տաքանա, Աթիլիո, — ասար Ռաուլը։ — Պատմոլթյունն
արդեն գրված է։
— Այ մարդ, ի՜^նչ պատմություն, — ասար Աղվամազիկը։
Ռաուլն ուսերը թոթվեր։
Տեսուչը լուռ սպասում էխ նա գիտեր, որ կգտնվեն առավել
պերճախոս հռետորներ։ Առաջինը ելույթ ուներավ դոկտոր Ռես-
աելլին^ իսկը ողջամտության և շրջահայացության րոլրանմոլշ,
ապա հանդես եկավ արդարության և կարգուկանոնի կատաղի
422
պաշտպան սենյոր Տրեխոն, սրամիտ ռեպլիկներով և տեղին դի
տողություններով դոն Գալոն միայն աջակցում նրանց։ Աթի^
լիոյի ցասումնալի ճիչերովդ ինլպես նաև Ռաուլի կծու և անվրեպ
ռեպլիկներով խթանված Լոպեսն սկզբում փորձում էր ընդդի“
մանալ հռետորներին^ բռնելով նրա նց վ ախկոտության մեջ։ Հ ե ֊
աո նողկանքի զգացում ի ջ^ վ վրան, խոսելու ցանկությունը մա^
րեց և նա մեջքը դարձնելով բոլորին, քաշվեց մի հեռու անկյուն։
Ոստիկանները անխռով հետևում էին^ լռելյա յն իրար գլխ ի
վաքված խռովարարների թիկունքում։ Հաշտարարների կուսակ^
ցոլթյունն ավարտեց ելույթը, արժանանալով տիկնանց և մե^
լանխոլիկ ժպտացող տեսուչի հավանությա նըւ

45

Վերևից «Մալքհոլմը» տաշտի մեջ լող տվող լուցկու տոււիի

էր նմ ան։ Արագորեն տեղ գրավելով լուսամուտի մոտ, Ֆելիպեն
անտարբեր նայում էր նավին* իր չափսերն ու ռելիեֆը կորց-^
նելով, ծովը ճնշվել ու տափակել էր հարթ թիթեղի նման։ Ծխա--
խոտ վառելով նա հայացքը պտտեցրեց չորսբոլորը^ բազկաթոռ­
ների թիկնակները զարմանալիորեն ցո^ծլիկ էին։ Ջախից թըռ-
շող մյուս ինքնաթիռը օդում անշարժ կախվելու արտառոց
տպավորություն էր թողնում։ Այնտեղ էին ուղևորների ճամպրուկ­
ներն ու հավանաբար նաև*** Մտնելով ինքնաթիռ, Ֆելիպեն սկսեց
հայացքով տենդագին որոնել սավանով կամ բրեզենտով, ավե­
լի շուտ^ բրեզենտով փաթաթված հակը։ Այդպես էլ ոչինչ չտես­
նելով, նա ենթադրեց, որ հակն հավանաբար մյուս ինքնա­
թիռն է տանում։
— Ւ վերջո , — մոր և Ֆելիպեի արանքում տեղավորվելով
ասաց Ոեբան,— դժվար չէր գաշակել, որ ամեն ինչ հենց այս­
պես է ավարտվելու։ Այս ուղևորությունն հենց սկզբից էլ սրտո-
վըս չէր,
— Էհ> ասում ես, էլի» կարող էր և շատ լավ լինել , — ասաց
սենյորա Տրեխոն , — եթե տիֆն ու*** տիֆը չլիներ։
— Ամեն դեպքում, ձեռաոնոցի ստացվեց , — ասաց Բեր ան։ —
Հիմա չգիտեմ, թե ընկերուհիներիս ոնց եմ բացատրելու։
— գստրիկս, կբացատրես, շատ էլ լա վ գիտես, թե
ինչ ե ս ասեԼու։
423
 — Ւզուր ես կարծում, թե Մարիա Լուիղանք Մեչեն կհավա^
աան այդ հեթիաթին»,*
1/Լնյորա Տրեխոն , մի ^Լայրկյան նայեց աղջկէսն, ապա
հայացքը դարձրեց ամուսնուն^ ինքնաթիռի մյուս ծայրը^ րոր
միայն երկու ։սթոո կար։ Սենյոր Տրեխոն, որ ամեն ինչ լսել
էր, չտագնապելու նշան արեց։ 9ուենոս Այրեսում նրանք կա^
մ ա ց ֊ կամաց կհամոզեն երեխաներին^ որ զգս^յՀ լինեն իրենց
բացաարությէոններում' հավանաբար, նրանց մի ամսով կու^
զարկեն Կորդովա, մորաքայր Ֆլորիտայի մոտ։ Երեխաները մո­
ռացկոտ արարածներ են, բացի այդ, որպես անչափ ահ սէսներխ
նրանց խոսքը, կարոզ է, իրավաբանական հետևանքներ չու^
նենալ։ ՉաբրքԼ (Iամտնակից շուտ արյուն պղտորել։
Ֆելիպեն շարունակում էր հեսէևել «Մսզքհոլմին», մինչև որ
նավը կորավ տեսադաշտից, ներքևում, ինչ-որ տեղ անհայ^
տանալով, և մնաց ձանձրույթ պարուրող ջրի անսահման հա­
յելին, որի վր^սյսվ պիտի շորս <^ամ թռչեն^ Սուենոս Այրես հաս-
նելոէ համար։ ք^ռչելն այնքան էլ վատ չէր, ամեն դեպքում, էլի
մի բան է, որի մասին կս^րելի է պատմել տղերքին։ Եսկ թռիչ­
քից աոաջ մայրը ոնց էր դեմքը ծռմռում, Բեբան ոնց էր աշ­
խատում Ւր վաիէը թաքցնել^». Անտանելի բնավորություն ունեն
կանայք, ամեն հասարակ բանից իրար են խառնվում* Այք>*
մի այնպիսի սարսափելի պատմության մեջ ընկանք, որ թ "-
լորիս խցկեցին ինքնաթիռ ու տուն քշնցին։ Այնտեղ մեկին
սպանեցին /ճ>>« բտ յց երևի Ֆելիպեին չհավատան։ Օրդոնյեսը
սովորականի նման արհամարհանքով կնայի նրան ու կասի*
^էհ, մանչս, վաղուց գիտենք այդ պատմությունը։ Քո կարծի­
քով ինչի՛* համար են թերթերըյՕ։ Չէ, ավելի լավ է լռել սպա^
նության մասին։ Տա յց Օրդոնյեսն ու, կարող է, նաև Ալֆիերին
հետաքրքրվեն, թե ճամփորդությունն ինչպես է ւսնցԼւ> ‘"Ր-
դեն հեշտ է' լողավազան, բիկինի հագած մի շեկքիկ աղջիկր
որին ջրի տակ ճանկը գցեց, իսկ սա սկսեց չեմուչում անել, թև
բա, որ հան կարծ ի մանան, դե, իբր շատ ամաչկոա է* Եսկ ես
նրան, թե^ ոչ ոք չի իմանա, արի մոտս, մի քիչ զվարճա­
նանք։ Դե, սկզբում, գիտես ոնց է լինում^ վախենում էր*
հենց տակովս արեցի, աչքերը փակեց ու թուլացավ, շորերի հ ա ֊
նեցխու մտանք անկողին։ Ենչ խաղեր, պատմելու բա^ Ժ ***
Աչքերը փակելով, Ֆելիպեն փռվեց բա զկաթոռի մեջ։ Դե, դու
շարունակությունը էսիր> տես, թե հետո ինչ եղափ^^ Ամբռղջ
424
շե, չէր ուզում ինձանից պոկ գալ^ իսկական ազրոլկ, չգիտեի,
թե ոնց գլուխս աղագէեմ^*, ^ յո , շիկահեթ էր, րայց մի քիչ
կարմրին էր տալիս։ Պարզ է, որ ինձ էլ էր հեաաքրքրում, այո,
մի քիչ կարմրին էր էՈէսլիս։
Բացելով օդաչուի խցիկի դուռը, երևաց գոհունակ և նույնիսկ
ջահելացած տեսքով տեսուչը։
" ■— Հրաշսղի եղանակ է, սենյորներ։ Երեք մամ ու կեսից
կհասնենք Պուերտո նուեո։ հ*երատեսչությունն ենթադրում է,
որ գործի ձևական կողմն ավարտելուց հետո, որի մասին յո ո ֊
սել ենք արդեն, գուք շուտափույթ տուն հասնելու ցանկու՝^
թյուն կունենաք։ Որպեսզի գուր տեղը մամանակ չկորցնեք,
բոլորիդ տաքսիներ կտրամադրվեն։ Վտյրէջքից անմիջւսպես
հետո կստանաք ձեր ճամպրուկները։
Նստեց առաջին շարքի բազկաթոռներից մեկին, դոն Գալո^
յի վարորդի կողքին, որը «Ռոխո ի նեգրո» հանդեսն էր թ ե ր ֊
թումէ Հուսամ ուտի կողքին նստած նորան հոգոց հանեց։
— Ոչ մի կերպ չեմ կարողանում ինքս ինձ համ ո գ ե լ,^
ասաց նորան ։— Երեկ այնքան լավ էինք զգում, իսկ հիմա..*
— Այդ ո^^ւմ ես ասում, — փեչաց Հուսիոն։
֊ ֊ Չեմ հասկանում, ախր դու էլ էիր սկզբում հետաքրքըր֊
վում նավախելով... Բնչից էին այդպես անհանգստացած, կ ա ֊
րո ղ ես բացատրել։ Չդիտեմ, առաջին հայացքից շատ րտրի։
համակրելի սենյորներ էին։
— Խումանների հավաքածո ասաց Լուսիոն։ — Մյո ւո ն ե ֊
րին չէի ճանաչում, իսկ, այ, Մեդոանոն, ինձ պարզապես շրշ^ ^
մեցրեց, ազնիվ խոսք։ Բուենռս Այրեսում գործերի վիճա կին
նայելով, ինձ թվում է, որ այս պատմությունը դեռ շատ է վ ն ա ֊
սելու բոլորիս։ Իսկ եթե մեկնումեկը ղեկավարության ականջը
ԴՑՒ ինձ ոչ թե առաջ կտանեն, այլ ընդհակառակը... Ախր, բ ո ֊
լորն էլ մոռացել էին, որ սա, վերջիվերջո, պետական վիճակա^
խաղ է. Մի այն տուրուդմփոց սարքելու ու ձևեր թափելու մասին
էին մտածում։
— Չգիտեմ ,— ասաց նորան և հայացքը փախցրեց Հուսիո*.'
յի ց ք - Դու, իհարկե, իրավացի ես, բա յց երբ այն սենյորայի
երեխան հիվանդացավ...
— Հետո ինչ։ Նայիր, հիմա ոնց է հանգիստ նստած իր համար
շոկոլադ խժռում։ Ինչ հիվանդություն, ինչ, բան, աստծո սիրոլնլ
Իսկ ա յգ խուժանները առիթ էին ման գալիս^ որ իրարանցում
425
սարքհին, թե տեսեք^տեսեք 1ւնչ կտրի՛ճներ ենք$ Սարող ես հավա-»
տա^ած լի^ել, որ ես հհն^ սկզբիդ էլ գլխի էիք թե բանն ինչով է
վերջանալու և դրանք դեմն առնելու փորձեր էի անում։ Pwjff դե,
դրանք սկսեցին ռևոլվեր խաղացնել, ձևեր թափել*^* Այ, կհիշես
խոսքս, Բուենոս Այրեսում թե իմանան, քթներիցս կբերեն,^.
— Կարծում եմ, որ ոչ ոք էլ չի իմանա ,— վեհերոտ ասաց
Նորանէ
.— Աստված տա։ Բարեբախտաբար, մեծամասնությունն ինձ
պես է մտածում։
— Հարկավոր է ստորագրել հայտարարությունը։
— Ւհարկե, կստորագրենք։ Տեսուչն ամեն ինչ կկարգավորի։
Երևի թե իզուր եմ անհանգստանում, ով ^ դրանց փչոցները բանի
տեղ դնողը։
— Աչո, ր ^ լց սենյոր Լոպեսն #ր1. Պրեսուտտին այնպես են
ջղայնացել*,,
^ Այստեղ նրանք իրենց բռնած գործը մինչև վերջ կհասցը^
նենք— ասաց Լուսիոն, — P^jjg ես հավատացած եմ, որ Բուենոս
Այրեսում նրանց մասին մի բառ անգ ամ չես Լսիւ Բնչու^ ես ինձ
այդպես նայում։
^ Ե'*ս։
ԱլՈք դու։
— Ւ^նչ ես ասում, Լուսիո, ես քեզ շատ սովորական հայացքով
նայեցի։
— Բհ դու ինձ այնպես նայեցիր, կարծես թե ես խաբել եմ
կամ նման մի բան։
— Ոչ, Լուսիո։
— Բայց դու ինձ ի ն չ֊ո ր տարօրինակ հայացքով նայեցիր։
Մի**թե չես հասկանում, որ ես իրավա ցի եմ է
— Եհարկե, հասկանում եմ , — հայացքը փախցնելով ասաց
Նորան։ — Անշուշտ, Լուսիոն իրավացի էր։ Այլապես այդքան խիստ
չէր բարկանա։ Ախր, միշտ այնքան ուրախ էր Լուսիոն, և Նորան
պիտի ամեն ինչ անի, որպեսզի Լուսիոն մոռանա այս օրերն ու
վերստին դառնա նախկին ուրախ տղան։ Սարսափելի կլիներ, որ
Բուենոս Այրեսում էլ Լուսիոն շարունակեր մնալ իր այս մռայլ
տրամադրության մեջ և հանկարծ որոշում ընդուներ, Նորա1Բինքն
էլ չդիտեր, թե ինչ որոշում կարող էր ընդունել Լուսիոն^ կդադարեիր
սիրելուց, կլքեիր, ր ^ յց պահին, երբ նորան նրան տվել է
արդեն իր սիրո ամենամեծ ապարուչրր, հիմա, երր նա մեղսա^
426
գործել է հանուն Լուսիոյի։ Դժվաքէ էր հավաաալք որ ընդամենը
երեք մամ հետո նրանք կհայտնվեն քաղաքի կենտրոնում, բայը
Նորան պիտի հիմա իմանաք թե ինչ է մտածում տղան իրենը
հետագա անելիքների մասին^ եթե նա իրենց տուն վերադառնա,
ապա Մոչան^ բ^^ձրԸ* կհասկանա ու կների նրան, իսկ, այ,
մայրիկը*** Նորան պատկերացրեց, թե ինչպես է ինքը մտնում
ճաշասենյակ, ինչպես է մայրը հետզհետե գունատվելով նայում
աղջկան* ((Այս երեք օր է ու*ր էիր կորել։ Փչացած ,— կգոռա
մայրը ։ —^ Միանձնուհինե^րն են քեզ այդպես դաստիարակել։
Փչացած, պոռնիկ, դուրս ընկա ծ»։ Մոչան կաշխատի պաշտպանել
նրան, բա յց ինչպե^ս է արդարացնելու իր այս երեք օրվա բացա^
կայությունը։ Անհնարին է տուն վերադառնալը, կզանգի Մոլային,
որպեսզի իրեն ու Լուսիոյին դիմավորի մի որևէ տեղ։ Իսկ եթե
Լոլսիոն, որն այսպես կատաղել է.*. Իսկ եթե նա հանկարծ չուզենա
հենց հիմա ամուսնանալ, եթե սկսի ձգձգել հարսանիքն ու նորից
սկսի պտտվել իրենց գրասենյակի կանանց ու հատկապես Բեթթիի
չորսբոլորը ու եթե նորից սկսի թրև գալ իր թեթևսոլիկ ընկեր-
ների հետ**.
Սորայի ուսի վրայից Լոլսիոն նայում էր օվկիանոսին։ Կարծես
թե սպասում էր, որ աոաջինը Նորան խոսի։ Նորան շրջվեց նրա
կողմը, համ բուրեց տղայի այտը, ք ի թ ը , շրթունքները։ Լուսիոն
չպատասխանեց նրա համբույրներին, բա յց Նորան նկատեց նրա
մպիտը, երբ նորից համբուրեց տղայի այտը։
Աիրւ^^նս, իր էսմբոդջ քնքշոլթյոլնը ի մի բերելով, ասաց
Նորան։ — Ինշոան եմ քեզ սիրում։ Այնքան երջանիկ եմ քեզ հետ,
քխտահ ու հանգիստ եմ զգում քո հովանու տակ։
Համբո:քելով նրան, աղջիկը փորձում էր որսալ նրա դեմքի
արտահայտությունը և ի վերջո նկսսոեց, որ Լուսիոն մպտում է։
նորան լարեց իր բոլոր ուժերը' Բուհնոս Այրեսի մասին խոսակ-
ցությունն սկսելու համար։

^չ մի կոնֆետ։ Երեկ դիշեր քիչ էր մնում

մեռնեիր, իսկ հիմա էլ ուզում ես, որ սաամո^քսդ խանդ արվի։
Ընդամենը երկու հատ եմ կերել,— նեղացած տեսք րնդու^
նելով փնթվ/նթաց Խորխեն, թույլ տալով, րր իրեն փաթաթեն տաք
վերմակի մ ե ջ ։^ Ինչ սահուն է թռչում ինքնաթիռը, չե ։ ԻԴշ ես
կարծում, Պհրսիո, այս ինքնաթիռով հնարավո'^ր է մինչև մեր
աստղը թռչել։
127
 — Անհնար է , — ասաց Պերսիոն։ — ^փոշիանանք ստրատոս^'
ֆերայում։
Աչքերը փակելով) Սլաոլդիան գլուխն հենեց բազկաթոռի
անհարմար թիկնակին։ Ւնքն իր վրա շարացավ Խորխեին սաստեր
չու համար։ Երեկ գիշեր քիչ էր մնա մ մեռնեիր*** Երեխային չէր
կարելի այդպիսի բան ասել, բա յց նա ներքուստ զգում 'էր, որ իր
խոսքերը Խորխեին չէին վերաբերվում և, որ ինքը չափազան^
ցնում է երեխայի մեղքը։ Խեղճ երեխա, հիմարություն կլիներ
նրան մեղադրելը մի բանի մեջ, որի մասին նա ոչ մի պա տկեոա ֊
ցում չուներ։ նա նորից փաթաթեց Խորխեին, ձեռք *^վեց ճակա^
տին և սկսեց ծխաիատը փնտրել։ Սրահի մյուս թևի բազկաթոռնե*-
բում նստած, էոպեսն ու Պաուլան ուժերն էին չափում^ մատներն
իրար ագուցած։ Լուսամուտին հենված ննջում էր Ռաուլը' սլարուր^
ված ծխախոտի ծխի մեջ։ Երազում արդեն ինչ^որ պաակերներ էին
ցատկոտում պչքի առաջ, բա յց հանկարծ արթնացավ։ հրենից
քսան սանտիմետրի վրա տեսավ դոկտոր Ռեստելլիի ծոծրակն ու
սենյոր Տրեխոյի հզոր վզակոթը։ Ու թեև ինքնաթիռում տիրւքղ
աղմուկը մի րաո անգամ լսելու հնարավորություն չէր տալիս
նրան, այնուհանդերձ, Ռաուլն ի վիճակի էր գրեթե բառացիորեն
վերարտադրելու նրանց խոսակցությունը։ Նրանք, ըստ երևույթին,
այցետոմսեր էին փոխանակում և պայմանավորվում էին հանդիդ
պելու' համոզվելու համար, որ ամեն ինչ լավ է գնում և խռովա**
րարներից ոչ մեկը քբարեբախտաբար, իրենց իսկ ապուշությամբ
և տեսուչի ջանքերով խապադված) չի համարձակվել ելույթ ունե^
նալ ձախ մամալրոմ, որը միշտ պատրաստ է կեղտաջուր ջազ
տալու բք^չռրի վբ^^^ Դոկտոր Ռեստելլիի բորբոքված շարժուձևից
դատելով, նա հավանաբար պնդում էր, որ կարգու­
կանոն խախտողների և ոչ մի խոսքը չի հաստատվել։ ^Լավ փաս^
տա բանն, ամեն դեպքում, դա հիմնավորապես կապացուցեր
խնդմնդալով մտածեց Ռաուլը։ — Ո'*վ կընդունի, ո^վ կհա։Լատա,
որ այսպիսի նավի վրա զենք է եղել և լիպիդները հինգ րոպեում
•^արքից չեն հանել բոլորիս անմիջապես այն բանից հետո, երբ
կրակ բացեցինք նա։էախելի վրա։ Ո։^ր է մեր խոսքերի ապացույցը։
Մեդրանոն, իհարկե։ Ոայց նրանք բերաններս կփակեն հմտորեն
մողոնած երեք տողանոց մահախոսակէսնով»։
— Չե, Նարլո ս*ա*
— Մի վ ա յ ր կ յ ա ն ա ս ա ց Լոպեսը։ — Տես, թե Պաուլան ոնց
է ձեռքս ծալում։
42Տ
 — Կսմթիր և անմիջապես ձեոքդ բաց կթողնի' ամենա արղյու֊
նավեա միջոցն է։ Գիտե՛լս, թե նոր ինչ անցավ մտքովս, միգուցե
ծերուկներն իրավա էքէն։ ո ոևոլվերը մո տդ է։
— Ոչ, պիտի որ Աթիլիոյի մոտ լինի , — զարմանքով ասա^
Լոպեսը։
— Կասկածում եմ։ ճամպրուկներս զասավորելիս, հանկարծ
նկատերի, որ Կոլտն ու փամփուշտներն անհայտացել են։ 4^անի
որ ուրիշինն էին, դրա համար էլ առանձնապես չանհանդստարա։
Ուզում ես f^Pիլիff յին էլ հարցնենք, թայր համոզված եմ, որ նրա
մոտից էլ են ատրճանակը թռցրեր Հետո, մի ուրիշ բան էլ միտքս
ընկավ, դուք Մեդրանոյի հետ վարսավիրանոց մտաք, այնպես չէ ։
— Վարսավիրանոցից։ Սպասիր մի րոպե, դա երեկ էր։ Մի^թե
այդ ամենը երեկ էր։ Ւնձ թվում է, թե դա շատ վաղուց է եղել։
Իհարկե, մտել ենք միասին։
— Ինքս ինձ անընդհատ հարց եմ տալիս, — ասաց Ռաուլր,—
թե ինչու մենք վարսավիրին հարցուփորձ չարեցինք' նավախելի
մաս ին։ շ ամոզված եմ, որ դուք այդ մասին չեք էլ մտածել
— Իսկապեսք— ասաց շվորրած Լոպեսը։ —> Մենք շատ մ տ ե ր ֊
մորեն շաղակրատում էինք։ Մեդրանոն այնպես էր սրամտում,
այնպեսւ** Եվ պատկերացնա^մ եք, որ այսօր ցինիկները- դործն
այնպես են շուռ տվել, իրը թե ամեն ինչ բոլորովին այլ կերպ է
եղել,**
— Սակայն, վերադառնանք վարսավիրանոցին , — ասաց Ռա^
ուլը ։ — 4ձեզ չի^ զարմացնում այն պարագան, որ մինչ մենք ելք
էինք որոնում նավախել մտնելու համւսր^, ^
Մերթ մեկին նայելով, մերթ մյուսին ու գրեթե չլսելով նրանց,
Պաուլան զարմանքով մտածում էր, թե սրանք էլի ինչքան պիտի
շարունակեն այդ թեման քննարկել։ Տղամարդիկ հակված են
հայտնություններ կատարելու անցյալի մեջ, իսկ Պաոլլա յին, եթե
իսկապես ինչ ֊ որ րան էր '։ետէսքրքրր,,յ^ ապա ղւս ապադաչի
իւնդիրն էր։ Ւնշպես կ։;ր։յհի իրեն ^ամ։ձյյկա Ջոնը p|։։ենпu Աչրե-
սոէմէ Իհարկե, ոչ ւպնպհս, ինշպԼ,, նա ,լ„,մ և ոչ էչ հիմիկվա նման,
սր,շյնք րո/որը րաղաքսւմ փոխակերպվում են, նորից վերստանում
են այն ամենն, ինչ նավ նստեյիս քաղաքում էին թողԼյ ւիոդկապ.
ների և ծոցատետրերի հետ։ Ի վերջո, Լոպեսը սււվսրէսկան ուսու^
ցիչ է, մի հասարակ վարմապետ, որն ամեն օր պարտավոր է
յոթն անց կեսին վեր կենալ ինն անց քառասունհինգին կամ
տասնմեկն անց տասնհինգին դերբայների կամ բայերի էությունը
ւո
րւսցատրելու համար։ ^Այ քեզ ապուշություն, — մտածեց Պա^
լ/լլան։ — ք^այց շատ ավելի սարսափելի կլինիկ եթե Լոպեսն իրեն
տեսնի քաղաքում, ավելի վատ բան դժվար է պատկերացնելը»։
Այսինքն, ինչ է պատահել։ Կարևորն այն է, որ հիմա լավ են
զգում նստած, ձեռք֊ձ եռքի տված իրար հիմ արա բար
նայելիս, իրար լեզու հանելիս կամ Ռաուլին հարցնելիս, թե մի^թե
իրենք իդեալական զո։յգ չեն։

Խողովակները, աշտարակներն ու երկնաքերներն առաջինը

տեսնելով, Աթիլիոն ուրախությունից փայլելով իրարով խառնեց
ամբողջ ինքնաթիռը։ Իբր քիչ էր, որ ամբողջ թէւիշքի ընթացքում
սարսափելիորեն ձանձրանում էր '^ելլիի ու. գոնյա Ռոսիտայի
արանքում նստած, Աթիլիոն դեռ մի բան էլ հարկադրված իր
խնամքի տակ էր առել օդում վատացած Նելլիի մորը, որի վրա
սրտխառնոցը արտառոց ներգործություն էր ունեցել ընտանեկան
կցկւոուր հիշողությունների մեջ սուզված, խեղճ կինը դառնորեն
հեկեկում էր։
— Տեսեք, տեսեք, արդեն գետի վրա ենք, թե ուշադիր նայեք,
հրեն, Ավելյ անեդոյի կամուրջը կերևա։ Ցնդելու բան է, այ մարդ,
հրեք օր անընդհատ դնում, հա դնում էինք, իսկ հիմա աչքերս
խփեցինք^բացեցինք^ արդեն ետ ենք դարձել։
— Սա էլ ձեր առաջադիմությունը,— երկյուղով ու թերահ
վատությամբ որդուն զննելով ասաց գոնյա Ռոսիտան։ — Տեղ հաս^
նելուն պես կզանգենք հորդ' Ւր բեռնատարով գա մեր ետևից։
— Պետք չէ, սենյորա, տեսուչն, ախր, ասաց, որ բոլորիս
տաքսիներ են տրամադրելու, — հակաճառեց Նելլին։ — Աստված
կսիրես, Աթիլիո, տեղդ հանգիստ նստիր, նյարդերիս վրա ես
ազդում։ Վայ, ոնց որ թե ինքնաթիռը շուռ է գալիս։
— Ինչպես այն կինոյում, որի մեջ բոլորը մեռան , — ասաց
գոնյա Ռոսիտան։
Արհամարհանքով փնչացնելով, Աղվամազիկն, այնուամենայ^
նիվ, վերադարձավ իր տեղը։ Չէր կարողանում տեղն հանգիստ
մնալ նոր սխրանքներ գործելու ավյունը ամբողջովին տիրել էր
նրան։ նա ինքն էլ չգիտեր, թե ինչ մպում էր դա, այնուամե^
նայնիվֆ սպասում էր Լոպեսի և Ռաուլի ազդանշանին։ Սակայն
Լոպեսն ու Ռաուլը հոդնէսծ ծխում էին և Աղվամազեկի վրա հու*
սախաբություն իջավ։ Ասել է, թե բիձուկներն ու փարավոններն
430
հաղթո^ղ դուրս եկա ն, ինչ խայտառակություն ք իհարկե , եթե
Մեդրանոն կենդանի լինեխ գործն այսպես չէր ավարտվի։
— էտ տեղդ դադար չես մնում— ասաց դոնյա Ռոսիտան։
Մթգուցե լե**ս կշտացել երեկվա վայրենություններից։ Դու Նեչլիին
նայիր, Նեչլիին։ Դու պիտի ամոթից գետինը մտնեիր, եթե տես^
նեիր, թե խեղճ աղջիկը ոնց էր տառապում։ Նրան այդպես Լաց
լինելիս դեռ տեսած չկայի։ Այ, դոնյա Պեպա, քրիստոսի պես
տանջվում ենք սրանց ձեռքին։ Եվ ինչ լավ էր մեր նավախցում,
ինչ գեղեցիկ, հարմարավետ սենյակներ էին, և ինչ զվարճայյի
մարդ է այս սենյոր Պորրինյոն, այս կատաղած շները ոնց տակ^
նուվրա արեցին ամեն ինչ։
— մայրիկ , — եղունգները կրծոտելով խնդրեց
Աղվամ ազիկը։
— ի Ր ^ ^ ^ $ ի էտ— երկչոտ միջամտեց Նելլին ։ — Չե^*ս
տեսնում, թե քո այս ընկերները քեզ ոնց են խաբել, տեսուչը ճիշտ
Էր ասում։ Աչքիդ թոդ էին փչել, դու էլ, պարզ բան է***
Աղվամ ազիկը խայթվածի պես վեր թռավ տեղից։
— Դու ինչ է, հիմա դբւ իսկապե"*ս ո։զում ես, թե չես ուզում,
որ քեզ հետ պսակվեմ։ ^եզ քանի անգամ պիտի բացա։ոբեմ, նր
հասկանաս, թե այնտեղ ինչ է կատարվել, աո մունդոիկ,.^
Նելլին աղեկտուր լաց դրեց, բա յց ոչ ոք ուշադրություն չդ ։ս ր ձ ֊
րեց նրա վրա' շարժիչներն աղմկում էին և հոգնած էին բոլոր
ուղևորները։ Զղայնացած ու խղճահարված, Աղվամ ազիկը սևե^
ռուն նայում էր Բուենոս Այրեսին։ Արդեն հասել էին քաղաքին և
ինքնաթիռը վայրէջքի էր դնում, երևում էին էլեկտրական րնկե^
րության խողովակները, կառամատույցը, ամեն ինչ կայծկլտելով
սահում֊ա նցնում էր նրանց կողքից' կեսօրվա շոգի և ծխամած
մշուշի մեջ պարուրված։ ((Ումբերտոյի և Ռուսիտոյի հետ մի լավ
խորոված եգիպտացորենի կողրեր կուտենք, — մտածում էր Աղ-
վամազիկը ։ — Այ թե ինչն էր պակասում նավի վրա»։

Խնդրեմ, սենյորա , — անթերի հարգալիրությամբ ասաց

ոստիկանության սպան։
Սիրալիր ժպտալով, սենյորա Տրեխոն վերցրեց գրիչն ու իր
ստորագրությունը դրեց թղթի վրա, ուր արդեն տասը֊տ ասնմեկ
ստորադրություններ կային։
— Դուք, սենյոր , — ասաց սպան։
<— Ես չեմ ստորադրի,,— ասաց Լոպեսը։
431
 — Ես նույնպես,— ասաց /Ւաողըւ
— Շատ բարի, սենյորներ, Իսկ դոլ'ք, սհնյորա։
— Ոչ, շեմ ստորագրի,— ասաց Կլպ„լդիան։
— Ոչ էլ ես,— ասաց Պա,սլան' մի չքնաղ ժպիտ էգարգևելով
սպային։
Սպան դարձավ տեսուչին և ինչ ֊ որ րս,ն ասաց. Տեսուչը նրան
ցույց տվեց այն ցուցակը, որի մեջ նշված էին բոլոր ուղևորների
անոլն֊ա զգանունները, մասնսպիտոէթյուններն ու հասցեները.
Սպան կարմիր մատիտո,լ գիծ քաշեց ազգանուններից մի քանիսի
տակ։
— Սենյորներ, երբ ուզենաք, կարող եք հեռանալ օդանավա^
կայանից,— կրունկներն իրար խփելով ասաց ս պ ա ն ։- Տաքսիդ
ներն ու ճամպրա կներր բակում հն։
Սլաուդիւսն և Պերսիոն Խորխեի ^եռքիբ բռնած դուրս ելան։
հ*ետիբ բարձրաբո ղ գաղջ տաքութ յունն Ոշ օդանավակայանի
հոտհրը խփվեցին Կլէսուդիայի երեսին և նա ակամա ձեռքը ճա^
կա Արին տարավ։ Այո, Խուան Բաուտիստա Ալրերդի, թիվ յոթ հար^
^ուր։ Տաքսու մոտ կանգնած, նա հրաժեշտ տվեց Պաուլային և
Լոպեսին, ձեռքով արեց Ռաուլին։ Այո, հեռախոսի համարը կարող
'են տեղեկատուի մեջ գտնել, Լեվրաու մի տակ։ Լոպեսը հորխեին
..^խոստացավ, որ մի օր կայցելի նրան և կնվիրի նրա երազած դ ե ֊
ղադիտակը։ Տաքսին հեռացավ, տանելով նաև քնաթաթախ Պեր֊
սիոյին։
~ Դե ինչ, տեսանք, որ մեղ ազատ ա ր ձ ա կ ե ց ի ն , ա ս ա ց
Ռաուլը։ — Մի երկու օր կհետևեն, իսկ հետո»** Գիտեն, թե ինչ
են անում։ Հույսերը մեզ վրա է, անշուշտ։ Ես ինքս ինձ, օրինակ,
հիմա էլ հարց եմ տալիս, թե ինչ եմ անելու և ե ր ր ե մ անելու։ Եվ
այնքան կհարցնեմ, մինչև որ*** Սիրող զույգն ի^նչ է մտածում, մի
տաքսիով գնա^նք։
—■ Ւհարկե,— ասաց Պաուլան։ — Ասա, թող ճամպրուկներդ
այստեղ բերեն։
'Բրտնաթոր դեմքով մոտ վազեց Աթիլիոն։ Ցավեցնելու
աստիճան սեղմեց Պաուլայի ձեռքը, թփթփացրեց Լոպեսի ուսին,
ափի մեջ առավ Ռաուլի հինգ մատները։ Աղյուսագույն պիջակը
Աթիլիոյին նորից վերադարձրեց այն ամենի գիրկը։ ինչը և,
՚ վերջիվերջո սպասվում էր նրան։
— Մենք պիտի հա նդիպ ենք,^ ոգևորությամբ ասաց Ազվա*^
մազիկը ։ — Մատիտ տվեք հասցես - գրեմ։ Մի կք^րակի այսպես
432
կհավաքվենք մեր տանը, ու մի այնպիսի սեղան դքեմ, այնպիսի,
9իձեն շատ կսէրախանա ձեզ հետ ծանոթանալու համար։
— Դե, իհարկե,— ասար Ռաոււը, խորապես վստահ, որ
նրանք այլևս չեն հանդիպելու։
Շրրղշողացող դեմքով, հուզված Աղվամաղիկը նայեր նրան։
Pփpփ^*ЗV^B Լոպեսի ուսին, դրի առավ բոլորի հեռախոս^
ներն ու հասրեները։ նԼլլին բարձրաձայն կանչեր նրան, և Աղվա^
մազիկը տխրությամբ հեռարավ, հավանաբար, հասկանտրյվ այն,
ինչը մինչև հիմա չԼր հասկարել։
Տաքսու պաաոէ հանիր նրանք հետևում էին, թե ինչպես էր
հեռանում . հաշսրարարների կո։ սակրությունը, թե ինչպես էր
վարորդը դոն Գալոյին մտրնում կա պույտ, վիթխք^Յի մեքենայի
մեջ։ Մի քանի պարասյ^սարապ մարդ հետևում էին այդ աեսա^
բանին, սակայն անրորդներիր շատ ոստիկաններն էին։
Լոպեսի և Ռաուլի արանքում սեղմված, Պաուլան հարրրեր,
թե ուր են գնալու։ Լոպեսը լուռ սպասում էր, Ռաուլն էլ էր հապա*-
ղում^ զվարթ քմծիծաղով նայում էր նրանր։
— Մի^մի բաժակ խմելը սկզբի համար վատ չի լինի , — ի
վերջո առաջարկեր Լոպեսը։
Հրաշալի գաղափար համաձայներ սաստիկ ծարաված
Պաուլան։
Զահել,.Ժպտադեմ վարորդը նրանր կողմը շրջված, կարգադրու*-
թյան էր սպասում։
— Դե ինչ ^— ասար Լոպեսը։ — Գնարինք «Լոնդոն», չե։ Պերուի
և Ավենիղաչի խաչմերուկը։

—Վիճակախաղ
 ՀԵՏԳՐՈԻ^-ՅՈԻՆ

Ա յս վ ե պ ի ն ձ ե ռ ն ա մ ո ւխ ե ղ ա , Տ ո ա ա լ ո վ , որ ա յն ա նշրպ եա ի
ղ ե ր կ խ ա ղ ա ի մ և « Կ լ ո դ P ե r ն ш r ի > ( մ ե կ ն ե լ ի ս ) ո ւ « Կ ո ն թ ե Դ ր ա ն--
դեի:^ ( վ ե ր ա ղ ա ռ ն ա լ ի ս ) ե ր ր ո ր դ կ ա ր գ ի ն ա վ ա ս ր ա հ ն ե ր ը գ թ ա դ ե գ ր ա ծ
ւսղևորների ա րտ ա կ ա ր գ ս ի ր ա լի ր վերա ըերմունքի միշև: Շատ
հ ա վ ա ն ա կ ա ն էէ որ ը ն թ ե ր ց ո ղ ը ն ո ւ յ ն պ ե ս կ ա ռ ա չ և ո ր դ վ ի հ ե ն ց ա յ ս
մ տ ա դ ր ո ւթ յա մ բ , որովնետև մեր տ ներում գիրքն ա ռա ջվա պ ես
շա րունա կում է մ ն ա լ որպ ես մ ի ա կ ա պ ա ս տ ա ր ա նը , ա ր մա րդը
կ ա ր ո ղ է ի րեն ն ա ն գ ի ս տ ու ա պ ա հ ո վ դ գ ա լ, և ն ե տ և ա բ ա ր մ ե կ ո ւ *
ս ա ն ա լա ա ր վ ե ս տ ո ւմ մ եր ա ր ն ա կ ց ա կ ա ն ն ա ր ա գ ա տ ո ւթ յո ւն ը շ ե շ -
տ ելը ե ս շա տ տ ե ղ ի հ ե մ ն ա մ ա ր ո ւմ :
Ը նթ երցււղին կ ո ւգ ե ն ա յի ն ա և տ ե ղ ե կ ա ց ն ե լ, թ ե ր և ս , ի ն ք ս ինձ
ա ր դ ա ր ա ց ն ե լ ո ւ մ ղ ո ւ մ ո վ , որ ա յ ս վ ե պ ն ս տ ե ղ ծ ե լ ի ս ե ս ոշ ա յ լ ա բ ա ­
նա կա ն և ոչ էլ, ա ռ ա վ ե լ և ս , բ ա ր ո յա գ ի տ ա կ ա ն դ ր դ ա պ ա տ ն ա ո ն ե ր ո վ
չե մ ա ռա շնորդվել: Եվ եթ ե վեպ ի վերշում կերպ ա րներից մեկն
սկ սո ւմ է ա ղո տ պ ա տ կերա ցում կա զմե լ ինքն իր մ ա ս ի ն , իսկ
մ յո ւս ն ս կ ս ո ւմ է կ ա ս կ ա ծ ե լ, որ ի վ ե ր ո ւստ ա նսա ռա նորեն սա ն-
մ ա ն վ ա ծ կա րգուկա նոնը նրա ն գ ո յո ւթ յա ն է պ ա ր տ ա դ ր ո ւմ , ա պ ա
դւս ը ն դ ա մ ե ն ը կ ե ն ց ա ղ ա յի ն դ ի ա լե կ տ ի կ ա յի խ ա ղ է, որը յո ւր ա ­
ք ա ն չյո ւր ո ք կ ա ր ո ղ է ն կ ա տ ե լ իր շ ր շ ա պ ա տ ո ւմ , կ ա մ լ ո գ ա ս ե ն յա կ ի
ն ա յե լո ւ մեշ, ա մ ե ն և ի ն չտ ա լո վ դրա ն տ ր ա ն ս ց ե ն դ ե ն ա ն շա նա կ ո ւ­
թ յո ւն :
Պ ե ր ս ի ո յի մ ե ն ա խ ո ս ո ւթ յո ւն ն ե ր ը շ փ ո թ մ ո ւն ք ի մեշ են գ ց ե լ ա ն -
պ ա ն ո ւյն գվ ա ր ն ո է թ յո ւն ն ե ր ի ս ո վ ո ր մ տ երիմներիցս մի քա նիսին:
Նրանց տ ա րա կուսա նքին ի պ ա տ ա ս խ ա ն ես ը նդա մ ենը կա րող եմ
ա ս ե լ , որ դ ր ա ն ք ի ն ձ պ ա ր տ ա դ ր վ ե լ ե ն ա մ բ ո ղ շ վ ե պ ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ,
ո ո ղ ե ս ա յն ա մ ե ն ի կ ա ն խ ա տ ե ս մ ա ն նման մ|ւ բ ա ն , ի ն չ ը հ ղ ա ն ո ւ մ
էր կ ա մ պ ի տ ի կ ա տ ա ր վ ե ր « Մ ա լ ք հ ո լ մ ի » վ ր ա : Պ ե ր ս ի ո յ ի լեգա ն
ա յլ չա փ ո ւմ ներ ի և տ ա ր ա ծ ո ւթ յա ն գ ո յա թ յո ւն ն է հուշում, կամ
ա ռ ա վ ե լ ա ն կ ա շկ ա ն դ ա ր տ ա հ ա յտ վ ա ծ ^ խ ո ցո ւմ է բո լորովին ա յլ
թիրա խներ: P ի լյш rդ ш խ ш ղ ի հմուտ վա րպ ետ ը կա րոդ է չո րս

434
ճ շ գ ր ի տ հ ա ր ւյա ծ ն ե ր ի ց ճ ե տ ո 4 *'Խ 4 ^ ւ» *1'^^ ճՒ ն շ ա ն ա կ ո ւ մ ,
թ ե . . . Ա յ ո , դ ա ո շ մ ի թ ա ն շի ն շ ա ն ա կ ո ւ մ : Ե վ մ ի գ ո ւ ց ե հ ե ն ց ա յգ
հինգերորդ վրիպ ա ծ հ ա րվա ծն էլ ա վ ա ր տ ո ւմ է պարտիան մեկ
ուրիշ ա ն ի մ ա ն ա յի իւա դի մ ե ջ , և Պ ե ր ս ի ո ն ի ր ա վ ա ս ո ւ է մ ր թ մ ր թ ա ­
լով իսպ ա նա ցի ինշ-որ մի ա ն հ ա յա թա նա ստ եդծի ոտանավորի
տ ոդլւ« «Ո չ ոք չկա րոդա ցա վ հիշա ի ւփ ել, մ ի ա յն ես կա ա դա ցա
հիշտ ի ւփ ե լ...
Ի վ ե ր շո , ի ն ձ թ վ ո ւ մ է , որ ա յս գ ր ք ի ց կդւէգոհեն ա յն ը ն թ ե ր ց ո ղ ­
ները, որոնք ա շա կցում են իրենց ը ն տ ր յա լ վի պ ա ս ա ն ն եր ին և
ա յ գ ա շ ա կ ց ւ ս թ յա ն ը դ ր ս և ո ր վ ո ւմ է ո ր պ ե ս ց ա ն կ ո ւ թ յո ւ ն , ն ո ւյն ի ս կ ,
գ ր ե թ ե ո ր պ ե ս հ ր ա մ ա ն , ո ւ ղ ղ վ ա ծ վ ի պ ա ս ա ն ի ն , ո ր պ ե ս գի վ ե ր շ ի ն ս
ա ն ե ր կ թ ա յո ր ե ն ը ն թ ա ն ա ծ ե ծ վ ա ծ հ ա ն ա պ ա ր հ ո վ և ոչ մի ք ա յլ' ա յս
ու ա յ ն կ ո ղ մ : 0 * ժ գ ո հ ն ե ր ի ց ա ս ա շ ի ն ը , պ ա ր զ վ ե ց , ո ր ե ս ի ն ք ս ե մ ,
որովհետև հենց ււկգթից 2^>ւվեցի հիմնա կա ն գ ո ր ծ ո ղ ո ւթ յո ւն ի ց ,
որն ինձ ը ո լո ր ո վ ի ն ա յլ ը ա ն էր թ ե լա դ ր ո ւմ ' հետ ո մ ե ծ ա գ ո ւյն
ւս ր ա խ ո ւթ յա մ ը և զարմա նքով նկա տ եցի, որ ա մ ե ն ի ն չ իրա ր է
խ ա ո ն վ ե լ և հ ա ր կ ա դ ր յա լ տ ա ր վ ե լո վ պ ա տ ո ւմ ի հ ո ր ձ ա ն ք ո փ ա ոա -
շին ա կ ա ն ա տ ե ս ը դարձա «Մ ա շենթա ս թ ա ր :^ ը ն կ ե ր ո ւ թ յ ա ն նավի
վրա ծա վ ա լվ ա ծ ի ր ա դ ա ր ձ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ն , որոնք ա նս պ ա ս ելի էին
ն ա և ի ն ձ հ ա մ ա ր : Օ ր ին ա կ , ո^վ կ ա ր ո ղ էր ե ն թ ա դ ր ե լ^ որ Ա ղ վ ա մ ա ^
զ ի կ ը , որի ն կ ա տ մ ա մ բ ա ո ա ն ձ ն ա պ ե ս հ ա մ ա կ ր ա ն ք չո ւն ե ի ս կ զ բ ո ւ մ ,
կ ա ր ո դ էր ա յ դ պ ե ս բ ա ր ե փ ո խ վ ե լ ո ւ վ ե հ ա ն ա լ վ ե պ ի ա վ ա ր տ ի ն : Էլ
շեմ խ ո ս ո ւմ ա յն մ ա ս ի ն, թե ի ն չ զ ա ր մ ա ն ա լի փ ո փ ո խ ո ւթ յո ւն ն ե ր
կ ր ե ց Լ ո ւս ի ո ն, ո ր ի ն ս կ զ բ ո ւ մ ե ս ո ւ զ ո ւ մ է ի . . . Դ ե , լ“ ։վ » հ ա ն գ ի ս տ
թ ո ղ ն են ք բո լո ր ի ն , Սերվա նտ եսի հետ արդեն կա տ ա րվել է նման
մ ի բ ա ն և շա րունա կվում է կ ա տ ա ր վ ե լ բո լո ր նրա նց հ ետ , ովքեր
ս տ ե ղ ծա գ ո ր ծ ո ւմ են ա ո ա ն ց որոշա կի ն ա խ ա գ ծ ի , կրնկի վրա բ ա ց
թ ո ղ ն ե լ ո վ դ ո ւ ս ը թ ա ր մ օ ղ ի և , ի ն չ պ ե ս դ ո կ տ ո ր Ռ ե ս տ ե ] լ ի ն չէ ր հ ա ­
պաղի ն կ ա տ ել' ն ո ւյն ի ս կ տիեզերա կա ն մ ա ք ո ւ ր Լ ո ւ յս ի ա սա շ:
 ւ^ԱՐԳՄԱՆՋԻ ԿՈՂՄԻՑ

1«ւս^|ւո Կ ոՐ (ո ա ս ա ր |ւ ւ ւ տ եւքծս ւգ ոՐ Հ^ություն& երբ, լւ ն շ ս |ե ս և

Գ ա բ Ր ի ե լ Գ ա Ր ս ի ա Մ ա ր կ ե ս | 1, Մ ս ւ ր |ա Վ ա ր գ ա ս Լ յ ո ս ա յ յ ւ , Միգել
ԱԱյսե^ Ա ս տ ո ւ ր ի ա ւ փ , Կ ա ր լ ո ս 3>ւււԼէւտես|ւ, Ա լե ի ւ ո Կ ա ր պ ե ն տ յ ե ր ] ւ
վ ե ս |ե ր ն ու l | | l պ ш կ ն ե г p « ս |ա տ մ վ ա ծ ք 'ն ե ր բ վա դուց ա ր դ ե & լա տ ի *
քւսոսէքեՐիկյան <|Гш կu]l^Ո lթ յn lГlp qՈlՐU ե1ւ p b Ր b լ մ ի ա յ ն ս յ ի ս ի ա ւ լ ե .
ծ]ւր, ա ո ա ն ց ո ր || ա յ ս օ ր (ւն ւս ր ա վ ո ր պ ա տ կերա ցնեի քսա ներորդ
դ ա ր ի ն ա մ ա շ խ ա ր Տ ա յ ի ն գ րա կա ք ւութ|Ո կն |ւ :

Ըստ Կորտասարի սլա տ մ վ ա ծ քների նկա րա հա նվում են

pшդմшթիվ կինոնկա րներ ^ մ ս ւ ս ն ա ւ |ո ր ա ւ ւ |ե ս , ա յն պ ի ս ի հա նրա ^
։։« չա կ ոեմիսորի կոդմից, ին^պ իսին Մ |ււ*ե |ա ն ^ ե յՈ Ա նտ ոնիոնին
է), նրա ո տ ե դ ծ ա դ ո ր ծ ո ւթ յւս ն ն ե ր ք թ ա րդմւսնվում են ա շխ ա րհի
քա զԱ ա թիվ յե զո ւն ե ր ո վ , կրկին ու կ ր կ ի ն վերա հրա տ ա րա կվում'
ա շխ ո ւյմ ^սս նա վ ե հ ե ր ^ p l f l n ն հ ե տ ա ք ր ք ր ո ւթ յո ւն աոաշ բե ր ե լո վ
թե դր ա կ ա ն ա ցե ա ն եր ի և թե բա զ մ ա մ ի |ի ո ն ^ բա դ մ ա լե զ ա բնթեր-
ցււէ|ների շ ր ^ տ ք ս ս մ :

1սուլիո Կ ո ր տ ա ս ա ր բ ծնվել է 1914 թվա կա նին, Ո ր յա ս ե լւս մ :

1 9 1 8 թ վ ա կ ա ն ի ն ծնւսլնԼրի հ ե տ վ ե ր ա ւ |ա ո ն ո !մ է հ ա յր ե ն ի ք ' Ա ր դ ե ն ֊
տ ինա , բն ս ւկ ա թ յո էն հ ա ո ա ս ւտ ե |!ս | (Կււենոււ Ա յր ե ս ի ա րվա րնա ֊
ն ա մ : Ղ պ ր ո ց ն ա վ ա ր տ ե լ ո ւ ց հեւոո ընդունվում է մ ա յո ս ք ա ղ ա ք ի
հ ա մ ա լ ս ա ր ա ն ի գ ր ա կ ա ն ֊ւ ի ի լ ի ս ո փ ա յ ա կ ս ւ ն ֆ ա կ ո ւ լ տ Լ ա լ ւ , ս ր ը մ ե կ

տ ա ր ի ա ն ց ս տ ի պ վ ա ծ է լի ն ո ւմ թ ա լն ե լ և դըա ւլվԼլ ո ւ ս ւ ս ց շ ա թ յա մ ր '

չ ք ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն ե զ ր ի ն քւսւսած ը ն տ ա ն ի ք ի վ ի հ ա կ ի ց պ ա ր տ ա դ ր վ ա ծ :

երկա ր տա րիներ գա վա ա սմ ա ն ց կ ա ղ ն ե լր ո ց հետ ււ, ի վերշո,

4 0 -ա կա ն թվա կա նների սկզքից սկ սո ւմ է դա ս ա խ ոսել Մ ենդոսա

ք ա ղ ա ք ի հ ա մ ա լ ս ա ր ա ն ո ւ մ : Ս ղս տ եւլ նա ա կ տ ի վ ո ր ե ն ն ե ր դ ր ա վ վ օ ւ մ
է ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ղ ո ր ծ ա ն ե ո ւթ յա Ա մ ե շ և հ ա կ ա կ ա ւա ւվ ա ր ա կ ա ն շ ա ր ժ ­

մ ա ն ձ ա խ ո ղ ո ւ մ ի ց հ ե տ ո թ ո ղ ն ո ւ մ է ա շ խ ա տ ա վ ա յ ր ն ւո վ ե ր ա դ ա ո . -
ն ւ ս մ Ո հ ւե ն ո ս Ա յ ր ե ս : 5 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ս կ զ ը ի ն Կ ո ր տ ա ս ա ր բ
տ եղա փ ոխ վում Փ ա րիզ ե վ եր շնա կ ա նո ր են հ ա ս տ ա տ վ ո ւմ ա յն տ ե ղ ,

438
 կնո^ հ ե տ միա սին, որպես թ ա ր գ մ ա ն ի չ ա չխ ա ա ե լո վ ՅՈԻՆԵՍԿՈ-
յա ր.
Գրա կա ն փ որձեր ա րել է դեոևս դպ րոցա կա ն տ ա րիներից,
ս ա կ ա յն տ պ ագրվել է բա վա կա ն ուշ^ 4 :Գ ր ա վ վ ա ծ տ ո ւ ն ը պ ա ա -
մ ը վ ա ծ ք բ լո ւյս է տ ե ս ն ո ւմ 1 9 4 6 թ վ ա կ ա ն ի ն : Ս կ դ բն ա կ ա ն շրդա նում
Խ. Կորտ ա սա րը, իր իսկ խ ո ս տ ո վ ա ն ո ւթ յա մ բ գտ նվել է ա յդ
տ ա ր ի ն ե ր ի ա ր գ ե ն տ ի ն ա կ ա ն գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ մ ե ծ հ ո չ ա կ վ ա յե «-
լո ղ երկու գ ր ո ղ ն ե ր ի ' iin rш u ի n Կ ի ր ո գ ա յի և հա տկա պ ես Խորխե
Լոփ ս 6 ո ր |ս ե ս ի ա զ դ ե ց ո ւ թ յա ն տ ա կ : 1 )ա կ ա յն , կ ա ր ն Ժ ա մ ա ն ա կ ա ­
մ ի ջո ցո ւմ հ ա ղ թ ա հ ա ր ե լո վ ա յդ ա զ դ ե ց ո ւթ յա ն ո լո ր տ ն ե ր ը , Կ որտ ա ­
սարը կա րողա նում է ս տ ե ղ ծ ե լ իր իսկ ո ւր ո ւյն ո հ ը , որն ա յս օ ր
ա րդեն հ ա նա չվ ա ծ է հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն գրա կա ն հ ա ս ա ր ա կ ա յն ո ւ-
թ յա ն շրջա նում, որպ ես Կ որտ ա սա րի ֆ ա ն տ ա ս տ ի կ մ տ ա ծե լա կ ե ր ­
պ ի ա ր գ ա ս ի ք : Ե վ , ի ր ո ք , ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց գ ր ա կ ա ն ո ւթ յա ն մ եջ Կ որ­
տ ա սա րը շե շտ ա կ ի ո ր ե ն ա ււա նձնա նում է իր մ տ ա ծ ո ղ ո ւթ յա ն ան­
ս պ ա ս ե լի շր ջա դ ա ր ձ ո լմ ն ե ր ո վ , ե ր և ա կ ա յո ւթ յա ն սրընթա ց ե լև է­
ջո ւմ ն ե ր ո վ , ա ո ա ջի ն պ ա ր բ ե ր ո ւթ յո ւն ի ց մ ի ն չև վերջինը մա գնիսա ­
կա ն դա շտ ի նմա ն պ ա տ ումն հ ա մ ա կ ա ծ ա նզուգա կա ն խ որհրդա վո­
ր ո ւթ յա մ բ , որն իր մոգա կա ն հ մ ա յք ի ն ե ր գ ո ր ծ ո ւթ յա ն տակ է
պ ա հոււք ը ն թ ե ր ց ո ղ ի ն , ս տ ի պ ե լո վ նրա ն նորից ու նորից կա րդա լ
ա րդեն կա րդա ցա ծը և, հա տ կա պես, պ ւս տ մ վ ա ծ ք ն հ ր ը , որոնք շա տ
հ ա հ ա խ դ ուրս չե ն գ ա լի ս երեք-չո րս էջի սա հմա ններից: 1^ր ս տ ե ղ ­
ծա գործա կա ն լա բ ո ր ա ա ո ր ի ա յի գ ա ղ տ ն ի ք ն ե ր ի ն շա տ սպ ա ոիչ բա ­
ց ա տ ր ո ւթ յո ւն է տ ա լի ս հ ե ն ց ի ն ք ը ' Խ ո ղ ի ո Կ ո ր տ ա ս ա ր ը , «Ա սում են,
թե ե ս ա շխ ւս րհը կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ ե մ տ ե ս ն ե լ ե ր ե խ ա յի ւ ս չ ք ե ր ո վ ,— հ ա ր ­
ց ա զ ր ո ւյց ն ե ր ի ց մեկում ա ս ե լ է Կ ո ր տ ա ս ա ր ը :— Ս ա կ ա յն , ի մ կա ր­
ծ ի ք ո վ , կ ա ր ո ղ ա ն ա լո ւ հ մ տ ո ւթ յո ւն ն ա յս ա Լ ղ լի ո վ ի ն ա վ ե լո ր դ է: Ա յն
պ ա րզա պ ես ա նօգո ւտ Լ: ^^Ա ւրկա վոր է ա մբողջ կ յա ն ք ո ւմ երեխա
մ ն ա լ: Գ ուցե դա ա ն ն ո ր մ ա լ ե ր և ո ւյթ է, բ ա յց ա նհրա ժեշտ է
ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յա ն համար: Ընդհա նրա պ ես ի**հչ է նշա նա կում
մ ե ծ ա ն ա լը : Գա ուղեղի ընտ րողա կա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ յո ւն ն է, որը
դեն է նետ ում ա նկ ա ր և որ ը մ ե ծ ա հ ա ս ա կ ի տ ե ս ա ն կ յո ւն ի ց , բնա կա ­
ն ա բ ա ր ; Խ ա ղ ա լն ա ն կ ա ր և ո ր է, իսկ դ ր ա մ ա ր կղ ում դ ր ա մ մ ո ւծե լը '
կ ա ր և ո ր : Իսկ ե ր ե խ ա ն հ ա մ ո զ վ ա ծ է, որ խ ա ղ ի ց կ ա ր և ո ր բ ա ն չկա
ն չի կւսր ո ղ լ ի ն ե լ ա շ խ ա ր հ ո ւ մ ... Ե վ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն է լ ի ն ձ հ ա մ ա ր
մեծ խաղ է, որն ա նհնա ր է պ ա տ կերա ցնել ա ոա նց ա նմիջա կա ­
ն ո ւթ յա ն , կ յա ն ք ի ը ն կ ա լմ ա ն ն ա խ ն ա կ ա ն , թ ա ր մ հ ա յա ց ք ի , հ ա մ ո զ ­
վ ա ծ ո ւթ յա ն , ա զ ն վ ո ւ թ յա ն , ի ն ք ն ա մ ո ո ա ց ո ւ թ յա ն ... Որն հ ն ա ր ա վ ո ր

437
 չէ պ ա տ կերա ցնել բո լո ր խ աղերին բնորոշ ա նա րա մա բա նու-
թ յա ն ...»:
Ե վ ի ս կ ա պ ես , գ ր ա կ ա ն ա գե տ ն ե ր ի ց շա տ երն են նշել ա յն մ ա ն ­
կա կա ն ա ն մ ի շա կ ա ն ո է թ յա ն ը ու մ ա նկ ա կ ա ն ի ն ք ն ա մ ո ո ա ց խ ա ւլի ն
բնորոշ նա ա կա նիշներբ, ո ր ոն ք ա րւա նձնա նա տ ուկ կ ա ր և ո ր ո ւթ յա ն
ա ն ե ն Կ ո ր տ ա սա ր ի ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ի ի ն ք ն ա տ ի պ կ ա ո ա յ ց -
ների վնոա կա ն ն ա ն գ ա յց ն ե ր ո ւմ : Ա նա թե ինչու մ ե ն ք ո ր ո շե ց ի ն ք
փ ոքր-ինչ ն ե ո ա ն ա լո վ բնա գրի «1օտ ?ր€Ու1օՏ» («Շ ա հ ո ւմ ն ե ր »)
վ եր նա գ րի բ ա ո ա ց ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յո ւն ի ց , վ ե պ բ վ ե ր ն ա գ ր ե լ « Վ ի ն ա -
կ ա ի ւա ղ »— հ ա յե ր ե ն ա ո ա ւ|ե լ խ ո ր ի մ ա ս տ ա հա մա պ ա րփ ա կ մի
բ ա ո ո վ , որբ բն ա գ ր ի «Շ ա հ ո ւմ ն ե ր ի » ի մ ա ս տ ն իր մ ե շ կ ր ե լո վ հ ա ն^
ղ ե ր ձ , ա ո ա վ ե լ հ ա ր ա զ ա տ է թե ա յս վ ե պ ի , ի ն չպ ե ս ն ա և հ ե ղ ի ն ա կ ի
ա մ բ ո ղ շ ս տ ե ղ ձ ա գ ո ր ծ ա կ ա ն ս կ զ բ ո ւն ք ն ե ր ի է ո ւթ յա ն ը :
Կ ա րևոր է ն ա և մ ի հ ա ն գ ա մ ա ն ք ' Կ ո ր տ ա ս ա ր ն իր ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ­
ծ ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե ո ւթ յա ն մ եշ մ ե ծ տ ե ղ է տ ա լի ս գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն
թ ա ր գ մ ա ն ո ւթ յա ն ն ու պ ո ե զ ի ա յի ն , ահա թե ինչու նրա ա րձա կի
լե զ ո ւն ա ր տ ա կ ա ր գ նկուն է, խ ն ա յո ղ ա կ ա ն և պ ա տ կ ե ր ա վ ո ր , հ ա տ ­
կ ա ն ի շ ն ե ր , ՛ո ր ո ն ք ն ա մ շ ա կ ե լ ու հ ղ կ ե լ է ե ր կ ա ր տ ա ր ի ն ե ր ի ը ն թ ա ց ­
քում : Եվ պաա ա հա կան չէ, որ իսպ ա նա խ ոս երկրների գրա ոեր
ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւթ յա ն հ ա ն դ ի ս ո ւթ յո ւն ն ե ր ո ւմ շա տ հ ա ն ա խ հ ն չո ւմ ե ն
նա և Կորտա սա րի վեպ երի և պ ա տ մվա ծքների ա ոա նձին հ ա տ վա ծ­
ների ա ր տ ա ս ա ն ո ւթ յո ւն ն ե ր բ ' հա զվա ղեպ ե ր և ո ւյթ ա րձա կա գրի
հա կա տ ա գրում :
Պ ո ե զ ի ա յի հ ետ է ա ո ն չվ ո ւմ Կ ո ր տ ա սա րի ա ր ձ ա կ ի ն ա և մ յո ւս
կա րևոր հա տ կա նիշը^ նրա նցում բ ա ց ա կ ա յո ւմ է ս յո ւժ ե ն , ա յգ
տ երմինի դասա կա ն ըմբոնումով: Եվ ա յս տ եսա կետ ից դժվա ր է
ա ս ե լ, թե ինչի մա սին են նրա ս ա ե ղ ծ ա զ ո ր ծ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը , դրանք
հնա րա վոր չէ վ ե ր ա պ ա տ մ ե լ, ի նչպ ես որ հնա րա վոր չէ պատմել
բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ յո ւ ն ը , ս ա կ ա յն ա մ ե ն ո ւ ր ե ք ' վ ե պ ե ր ո ւմ և պ ա տ մ ը -
վ ա ծք ն ե ր ո ւմ ա ր տ ա կ ա ր գ որոշա կի է հ ե ղ ի ն ա կ ի ա ս ե լի ք ը ' շո շա փ ե լի
տ եսք ստ ա ցա ծ փակ դ ո ա ն , ե ր կ ա թ յա վ ա ր ա գ ո ւյր ի չա ր ա գո ւշա կ
մ ե տ ա ֆ ո ր ո վ , որի ա ոշն ա ն խ ո ւս ա փ ե լի ո ր ե ն կ ա ն գ ն ո ւմ է Կ ո ր տ ա ս ա ^
րի հերոսը' քսա ներորդ դարի կ ա պ ի տ ա լի ս տ ա կ ա ն ա շխ ա րհում
ա զ ա տ ո ւթ յա ն , ե ր շ ա ն կ ո ւթ յա ն իր ա ն հ ո ւյս ոա նում ներում : Ա յդ
փ ա կ ղոա նն են բ ա խ կ ո ւմ նա և ա յս ' «Վ ի հ ա կ ա խ ա ղ » վ եպ ի հ եր ո ս ­
ները, վեպ , որը ա ր գ ե ն տ ի ն ա ց ի նշա նա վոր գրողի ս ա ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ա -
թ յո ւն ն ե ր ի ց ա ոա ջինն է ն ե ր կ ա յա ց վ ո ւմ հայ ընթերցողների
ո ւշ ա դ ր ո ւթ յա ն ը :

438
 ԽՈԻԱ՚ս ԿՈՐՏԱՍԱՐ

Վէւ£ա1|ա}սաո
Վեպ

ХУЛИО КОРТАСАР
Выигрыши
Роман
(На армянском языке)
Издательство «Советакан грох>
Ереван, 1983

Խ մր ա գ իր 'Ա. Ս, Հովսեփյան
Նկա րիչ П, Ա. Սեադա
Գեղ* խ մ բ ա գ ի ր ' Վ. Ա. ՀաՐությունյան
Տեխ » խ մ բ ա գ ի ր ' Ս. Մ, 1)]սքոնյան
Վեր ստ ուգ ող սբ բ *^ գ ր ի չ Պոաոյան
 ИБ 3134
Հանձնված է շարվածքի Տ* 02» 1983 թ »։ Ստորագրված է տպագրսւթչան
յՏ » ՕՏ* 1983 թ *։ Ֆորմատ 8 4 ^ 1 0 8 ^ 1 ^ ։ ք^ուգթ^ տպագր» М 2* Տա ռա ա ծ*
սակ «Գրքի սովորական»։ Տպագրություն րա րձր, 2 3 ,1 պ ա յմ, ապ* մա մ»,
2 1 ,9 հրատ» մա մ»։ Տպաքանակ 3 0 ,0 0 0 ։ Պատվեր 3 8 8 ։ Գինը^ 2 ռ, 30 կոպ»։
աթովհտտկան հրա տարա կչությոմ։, Երևան^Յ, Տերյա ն 91։
Издательство «Советакан грохэ, Ереван-9, ул. Теряна, 91.
ՀՍՍՀ հրաաարակչությոլնների, պոչիգրաֆիայի և գրքի առևտրի գործերի
^պեաական կոմիտեի Л? 1 տպարան, հրնան, Ալավերդյան $Տ։
Типография № 1 Госкомитета по делам издательств,
полиграфии н книжной торговли Арм. ССР.
Ереван, ул.-Алавердяна, 65.