Pangalan: Bhea B.

La-as
Kurso at Taon: BEED 1st year Seksyon: Filipino 1J Iskedyul: TThS 8:00am-9:00am

Kabanata 2
Mga Gawaing Pamgkomunikasyon ng
mga Pilipino

TopicMgaGawaing Pangkomunikasyon, Mga Salik,

Title
Komunikasyong Pilipino at mga
Ekspresyong Lokal

Activating Prior Knowledge

Panuto: Bigyan ng mga kaugnay na salita o kahulugan sa sariling pananaw ang
salitang KOMUNIKASYON. Ilagay ang mga sagot sa kahong inilaan ng guro.
(dalawang puntos bawat kahon)

Ang komunikasyon ay ginagamit upang magkaintindihan.

Komunikasyon
Ginagamit upang maipahayag ang saloobin.

Ginagamit upang mapaunlad ang ating bansa.

Ginagamit upang tayo ay magkaisa

Ginagamit ng bawat isa upang mag hatid ng balita at

impormasyon.

Learning Competencies
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

1. Nailalarawan ang mga gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas
at larangan.
2. Nagagamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon
sa lipunang Pilipino.
3. Nakagagawa ng mga maalikhaing sitwasyong pangwika na aakma pag-aanalisa ng mga
ekspresyong local na gamit sa karaniwang usapang Pilipino.
4. Nakapagpapalalim ng pagpapahalaga sa sariling paraan ng mga Pilipino sa iba’t ibang
antas at larangan.

1
 5. Naisasaalang-alang ang kontekstong kultural at iba pang aspektong panlipunan sa
pakikipagpalitang-ideya.

Pre-Assessment
Panuto: Gumawa ng isang kombersasyon na kakikitaan ng mga element ng
komunikasyon ayon sa modelo ni Halliday. Punan ang mga sumusunod na
elemento ayon sa ginawang halimbawa ng diskurso.

Paraan ng Pagpupuntos:

Pamantayan: Puntos

● Wastong pagbibigay ng mga ● 2/elemento

halimbawa sa bawat elemento

● Maayos na naipaliwanag ang ● 8

kabuuang diskurso ng
komunikasyon.

Kabuuang Puntos: 20

Tagahatid: *Pinagmulan ng mensahe

*Nagpapasya ng layunin

Tagatanggap: *Tumatangap ng mensahe o balita

Mensahe: *Ito ang ipinapadala na impormasyon ng tagahatid sa tagatangap.

Tsanel: *Daluyan ng mensahe.

Hadlang: *Tagahatid *Mensahe *Tsanel *Katayuan *Lugar *Edad

Balik-tugon: *Tinitiyak na ang mensahe ay natanggap at naunawaan.

*Proseso sa babalikan ng mensahe.

Paliwanag: Ito ay ang mga elemento na ginagamit upang mabuo ang komunikasyon.
Halimbawa: Ako ay gumawa ng mensahe at ihahatid ko sa aking kaibigan at ang
aking kaibigan ang makakatangap ng menahe.

Concept Map
Sa bahaging ito ng aralin nabibigyan ng oportunidad ang mga mag-aaral na
makita ang daloy o proseso ng paksang pag-aaralan.

2
 Gawaing
Pangkomunikasyon

Mga Salik na
Komunikasyon
Nakaaapekto

Berbal Di-Berbal Ekspresyong Lokal Mga Halimbawa

Learning Activity Sequence or Examples and Discussions

Bawat isa ay may karapatang magpahayag ng kanyang kaisipan at damdamin. Bagamat sa

iba-ibang kontekstong kultural, iba-iba ang pamamaraan, gawi at ugali ng pagpapahayag nito.
Upang maging mabisa at malinaw ang pakikipagkomunikasyon ng iba-ibang pangkat.

Paano ba tayo naghahayag ng ating mga kaisipan at nararamdaman? Angkop ba ang paraan
ng pagpapahayag sa mga sitwasyong kinasasangkutan?

TSISMISAN, UMPUKAN, TALAKAYAN, PAGBABAHAY-BAHAYAN

AT PULONG-BAYAN

Ang komunikasyon ay nauugnay at nararapat na umayon sa kontekstong kultural. Iba-iba ang

mga pamamaraan, gawi at ugali ng pakikipagkomunikasyon sa bawat kultura. Katulad ng mga
mamamayan sa iba-ibang bansa, ang mga Filipino ay mayroon ding natatanging kultural na
pamamaraan ng pakikipagkomunikasyon. Iba-iba ito sa bawat pangkat etniko na naninirahan
sa libo-libong kapuluan ng bansa.

MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON

TSISMISAN

Noong ikalabindalawang siglo, ang salitang gossip o tsismis ay hango sa sinaunang Ingles na
kung saan nagmula ito sa “god-sibbs” na tumutukoy sa mga ninong o ninang na pinag-
uusapan ang mga nangyari sa binyag o kahit na anong okasyon ng kamag-anak (Berkos,
2003). Pagkalipas ng apat na siglo, ang terminong ito ay nagkaroon ng panibagong kahulugan
na idle chat o pagkukuwento dahil walang magawa. Ito ay karaniwang nauugnay sa mga
kababaihan na mahilig magsabi ng mga pahayag na hindi naman dapat ikalat.

Ang salitang tsismis ay mula sa salitang kastila na “chismes.” Karaniwan, kapag sinabing
tsismis ay mga kwento o pangyayari na maaaring totoo at may basehan ngunit ang mga bahagi
ng kwento o pangyayari ay maaaring sadyang binawasan o dinagdagan upang ito ay maging
usap-usapan hanggang tuluyan nang magkaroon ng iba’t ibang bersyon. Nangyayari ito
sapagkat mabilis ang pagsasalin-salin mula sa isang tao tungo sa isa pang indibidwal.

UMPUKAN

Ang umpukan ay gawing pangkomunikasyon na nakabubuo ng maliit na grupo. Tumutukoy

sa pagpapangkat-pangkat ng isang pamilya o magkakapatid, magkakaibigan, magkakaklase,
magbabarkada, magkakatrabaho o magkakakilala na may magkakatulad na gawi, kilos,
Gawain at hangarin.

Ayon kay De Vera (1989), ang pakikipagkwentuhan ay waring mahusay na paraan sa pagkuha
ng datos tungkol sa mga bagay na mahirap aminin ng tao, sapagkat sa pakikipagkwentuhan,
Malaya ang isa na magpahayag ng anumang opinion o karanasan.

PAGBABAHAY-BAHAY

3
Isang gawaing panlipunan. Tuon nito ang pakikipag-usap sa mga mamamayan sa kanilang
mga bahay. Karaniwan, may mga isyu sa barangay na nais ipahatid kaya ang ilang piling
opisyal ay nagtutungo sa mga kabahayan ng isang barangay upang ipagbigay-alam ang isyu o
mga isyu. Sa pamamagitan ng pagbabahay-bahay, ang mga mamamayan ay nagkakaroon ng
impormasyon hinggil sa mga gawain at layuning nais isakatuparan sa lugar.

PULONG-BAYAN

Isyung politikal ang karaniwang paksa ng pulong-bayan. Ito ay nauukol sa mga gawain at
layuning pambarangay at pambayan. Kinabibilangan ito ng pangkat ng mga namumuno sa
isang barangay o bayan kasama ang mga mamamayan upang pag-usapan ang mga layunin,
proyekto at/o mga batas na isasakatuparan sa lugar.

MGA SALIK NA NAKAAAPEKTO SA GAWAING

PANGKOMUNIKASYON
Iba-iba ang mga gawaing pangkomunikasyon nating mga Pilipino. Nag-iiba-iba ito ayon sa
kultural na katangian ng isang pangkat at naaapektuhan ito ng ilang mga salik tulad ng lugar,
mga taong naninirahan sa lugar, sosyo-ekonomiko, edukasyon at kasarian.

Lugar- tumutukoy sa lokasyon kung saan isinasagawa ang komunikasyon. Malaki ang epekto
nito sa gawaing pangkomunikasyon sapagkat ito ang nagtatakda sa uri, paraan at gawi ng
pananalita.

Mga Taong Naninirahan sa Lugar- napakalaki ang epekto sa gawing pangkomunikasyon ang
mga taong naninirahan sa lugar. Ito ay sapagkat sila ang humuhubog ng kultura sa lugar.

Sosyo-ekonomiko- ang antas ng pamumuhay ng isang tao o ang kanyang estadong sosyo-
ekonomiko ay nauugnay sa gawaing pangkomunikasyon.

Edukasyon- ang gawaing pangkomunikasyon, pamamaraan at nilalaman ng pahayag ay

naiimpluwensiyahan ng edukasyon ng isang tao. Ang paggamit ng antas ng mga salita ay may
kaugnayan sa edukasyon.

Kasarian- may mga salitang ginagamit ang mga babae na kapag ginamit ng lalaki ay hindi
ayon sa kanyang kasarian. Gayundin, may mga salitang ginagamit ang mga lalaki na hindi
akma kapag ginamit ng isang babae.

Komunikasyong Filipino at Sitwasyong Pangwika

Ayon kay Covar (1988; sa Mangahis, 2011), upang lalong maunawaan ang Filipinolohiya –
sistematikong pag-aaral ng Filipinong kaisipan (psyche) at Filipinong kultura at Filipinong
lipunan –iminumungkahi na masusing pag-aralan ang teorya sa Filipinolohiya. Sa ganitong
punto, sinipat ang aralin sa pag-aaral ng komunikasyon na ginagawa ng mga Pilipino at sa
kung saan nagkakaiba-iba ang gawing ito sa kahulugan ng Pilipino.

Ayon kay Meriam-Webster, ang salitang komunikasyon ay hango sa salitang Latin na

“communicare,” na nangangahulugang “magbahagi” o “magbigay.” Ang komunikasyon ay
pagpapalitan ng ideya o opinion, paghatid at pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng
telepono, telegram, kompyuter, radio, telebisyon at iba pa.

Ayon kay Dale (1969), ito ay pagbabahagi ng ideya at damdamin sa estado ng

pagkakaunawaan.

Sitwasyong Pangwika
Sapagkat patuloy na umuunlad at nagbabago ang mundo, nagbabago rin ang paggamit
ng wika sa iba’t ibang sitwasyon. Sa komunikasyon, maraming pamamaraan upang ibahagi
ang kaalaman, ideya, damdamin at iba pa gamit ang wika. Sa ibaba, makikita ang iba’t ibang
sitwasyong pangwika na kasalukuyan nating ginagamit.

Sitwasyong Pangwika sa Telebisyon

Filipino ang karaniwang ginagamit na wika bilang midyum sa telebisyon sa bansa.

Ayon kay Dayag at Del Rosario (2018), ang telebisyon ang pinakamaimpluwensiyang media sa
kasalukuyan dahil sa dami ng mamamayang nakaabot nito.

4
Sitwasyong Pangwika sa Social Media at Internet

Ingles ang nangungunang wika na ginamit sa social media at internet. Sa kasalukuyan,

halos lahat ay gumagamit ng social media sa pinakaespisyenteng paraan sa pagpapadala ng
mensahe sa mga malalayong lugar at mahal sa buhay.

Code Switching

Paggamit ng magkaibang wika sa loob ng isang pahayag. Madalas na nagaganap ito sa salitang
pagpapahayag (Carpio at Castillo, et al., 2012).

Sitwasyong Pangwika sa Text

Ang text message o text ay pagpapadala ng mensahe o Short Messaging System (SMS)
gamit ang mobile/cellular phones na madalas gamitin sa pakikipagtalastasan sa kasalukuyan.
Isa ang Pilipinas sa mga bansa na nangunguna sa paggamit ng cellphone o pagpapadala ng
mensahe kaya kapansin-pansin din ang dami ng tao na naiimpluwensiyahan ng wika sa text
kapag sila ay nakikipagpalitan ng mensahe.

Dahil ang gamit ng teknolohiya ay upang mapadali ang Gawain ng tao, ang pagpapaikli
ng salita ay isang paraan para makatipid ng oras at dami ng tina-type na letra na limitado
lamang sa text.

Mga layunin:

● Mina-maximize ng tao ang gamit ng teknolohiya na makikita sa paraan ng kanilang

pagsusulat. Ito ang wika ng text. Ang Filipino ng Text Messaging. Halimbawa: “k” mula
sa pinaikling “okay” o kaya naman ay “nand2” o “d2” sa halip na nandito o dito.

Komunikasyon
Ayon sa aklat nina Sanchez, et al. (2014), ang komunikasyon ay proseso ng paghahatid ng
isang mensahe o pakikipagpalitan ng ideya, impormasyon, karanasan, damdamin at
karanasan ng kapwa.

Tatalakayin sa leksyong ito ang lahat ng kaalaman tungkol sa komunikasyon.

Komunikasyon- proseso ng paghahatid ng isang mensahe o pakikipagpalitan ng ideya,

impormasyon, karanasan, damdamin at karanasan sa kapwa.

Sa aklat na, Komunikasyon sa Akademikong Filipino nina Castillo et al, (2008), ang
komunikasyon ay isang proseso ng paghahatid ng impormasyon na binabalangkas ng tatlong
antas ng semiotikong tuntunin gaya ng:

● Sintaksis- tumutukoy sa mga tuntunin ng isang wika na nagpapabatid kung paano

nabubuo upang maging isang pangungusap.
● Semantika- pag-aaral ng kahulugan.

● Pragmatiks- pag-aaral sa kakayahan ng isang nagsasalita ng likas niyang wika na

makipagtalastasan sa higit na malinaw na paraan.

Antas ng komunikasyon

1. Komunikasyong Intrapersonal- proseso ng komunikasyon na ang indibidwal mismo

ang naghahatid, tagatanggap ng mensahe at feedback o tugon sa kanyang sarili.
2. Komunikasyong Interpersonal- proseso ng komunikasyon na kung saan
kinabbibilangan ito ng dalawang tao.
3. Komunikasyong pampubliko o pangmadla- ito’y isang paghahatid sa mas na
awdyens sa pamamaraang ginagamitan ng telebisyon, radio, magasin, limbagan,
recording, pelikula, adbertasyon at iba pang teknolohiya.
4. Multikultural na Komunikasyon- nakapokus ito sa pag-aaral ng iba’t ibang kultura
na nakakaimpluwensiya sa komunikasyon na may relasyon sa iba’t ibang kultura,
etniciti, lahi, kasarian, relihiyon, edad, antas ng lipunan na kinabibilangan at
disability.

5
Elemento ng Komunikasyon (Halliday)

Hadlang

Tagahatid Mensahe Tagatanggap

Tsanel

Balik-Tugon

Uri ng Komunikasyon

1. Berbal- Komunikasyong ginagamitan ng wika. Maaaring pasulat o pasalita.

2. Di-Berbal- komunikasyong hindi gumagamit ng wika.

Komunikasyong Berbal

Ito ay uri ng komunikasyon na ginagamitan ng wika. Maaaring nasa anyong pasalita o pasulat.

Komunikasyong Di-Berbal

Ito ay komunikasyong hindi gumagamit ng wika. Kabilang sa komunikasyong ito ang kilos,
amoy, kulay at iba pa na nagbibigay ng kahulugan.

Uri ng Di-berbal na Komunikasyon (Zapico, et al., 2018)

1. Kinesics- (body language) ginagamit ang katawan bilang mensahe. Tinatawag din itong
body language.
2. Proxemics- ito ay ang paggamit ng distansya o espasyo sa sarili sa ibang tao.
3. Haptics- paggamit ng pandama, ang paghawak ay may mga mensahe.
4. Iconics- paggamit ng simbolo bilang mensahe sa pagpapahayag ng komunikasyon.
5. Colorics- komunikasyong ginagamitan ng kulay sa pagpapahayag ng mensahe.
6. Oculesics- tumutukoy sa paggamit ng mata sa pagpapahayag ng mensahe.
7. Chronemics- ito ay ang paggamit ng oras bilang mensahe sa komunikasyon.
8. Paralanguage- komunikasyong batay sa paraan ng pagbigkas ng paghayag.
9. Olfactorics- komunikasyong gumagamit ng pang-amoy sa pagpaparating ng mensahe.
10. Pictics- ito ay ekspresyon ng mukha sa pagpapahayag ng mensahe.

Ekspresyong Lokal sa Komunikasyong Pilipino

Layon ng Ekspresyong Lokal

Binanggit ni Maggay (2002) na ang pagkakaroon ng mga Pilipino ng isang komundad

na ang lahat ay nakikihalubilo sa isa’t isa at namumuhay madalas nang sama-sama ay
nagsisilbing pagkakataon upang ang linyang humahati sa mga pribadong bagay at
impormasyong publiko ay lumabo at minsan ay tuluyan nang maglaho.

Sa konteksto n gating kultura ipinapahayag ang ugnayan sa komunikasyon sa

pamamagitan ng mga sumusunod na nakagawiang pagpapahayag ng mga Pilipino. Narito ang
tala ng mga salita o ekspresyong local na inihanda ni Maggay (2002):

Layunin Halimbawa

Pagbubunyag ng tinatagong kalooban Ipagtapat, isiwalat, isambulat

pagtitipon Kumustahin, beso-beso, tsikahan

Pagpapahayag sa panitikan Bugtungan, pagtalunan, balagtasan

6
 Pagtatampok ng sarili Bidahan, pabonggahan, pabida

Pagpapahiwatig ng Ekspresyong Lokal

Pinatunayan din ng mga pahayag nina Fortunato at Valdez (2003) na marami ang
nagsasabi na hindi isang direktang wika ang Filipino, dahil ang mga Pilipino ay isang lahi na
hindi diretsong magsalita, ibig sabihin, hindi prangka. Kaya dahil hindi maprangka ang
kinakausap, mas nakabatay ang validity o katotohanan ng mensahe sa mga extra-verbal na
mga pananda.

Berbal Parinig, pahaging, padaplis, paramdam, papansin

di-berbal Pananahimik at paggamit ng iba pang bahagi ng katawan

kombinasyon Ligoy, tampo, biro, lambing, dabog, paglalangis

Sa pagpapalawak pa ng karanasang Pilipino sa berbal at di-berbal na komunikasyon, narito

ang tala ng paggamit ng mga bahagi ng katawan na tiyak na nagpapalutang ng katangiang
Pilipino (Mula sa piling tala ng saliksik ni Maggay (2002) sa mga batis na mula kina Covar,
Peralta at Racelis, Hernandez at Agcaoili at Medina).

Bahagi ng Katawan at Paggalaw nito Pahayag na Kargado ng Pahiwatig

mata Tumitirik na mata, pinandidilatan, kinindatan,

tinititigan

noo Malapad na noo, taas-noo, kunot na noo

labi Kagat-labi, naglalaway, inginunguso

ngiti Ngiting aso, ngiting pilit, ngiting abot tainga

balikat Pagkibit-balikat, pagtapik sa balikat, pagdantay sa

balikat

Mga Piling Ekpresyon

Samantala, kung susuyurin naman ang mga tiyak na ekspresyong local sa iba’t ibang panig ng
Pilipinas, maitatampok ang pagkakahawig o pagkakaugnay ng mga ito. Dagdag pa, ang
angking paraan ng komunikasyon ng mga Pilipino.

Piling Ekspresyong Lokal

Tagalog Kapampangan Waray Ilocano Ibanag Bicolano Surigaonon Ilonggo Cebuano

Bakit bakit Kay-ano apay Ngatta Kay nano, Kay uno ngaa nganoman
nyata man

saan nukarim diin idiay sitaw Diin, saen haman diin Asa dapit

ano naano Nano/anya inya anni nano uno ano Unsa na

Learning Exercises
I. Panuto: Magsaliksik ng isang sitwasyong pangwika sa Lipunang Pilipino.
Magtala ng mga salitang madalas gamitin sa napiling sitwasyon at
bigyang-pansin ang mga ekspresyong local na makikita rito. Pagkatapos,

7
 bigyang kahulugan ang mga salitang ginamit ayon sa konteksto nito. Ipakita sa
pamamagitan ng table presentation ang pagsagot. Sampung (10) salita lamang
ang gamitin sa presentasyon. (Halimbawa ng sitwasyon: FX, Jeep, Bus, tricycle
driver sa kanyang pasahero; simbahan; health worker sa kanyang pasyente; pag-
uusap sa bahay; pag-uusap sa paaralan, atbp.

Paaralan Ito ay pagtuturaan ng mga estudyante.

Pasyalan Libangan ng bawat tao na pwede kang

kumuha ng magagandang larawan.
Simbahan Pagsamba at pagpapasalamat o
pagahingi ng patawad.
Ospital Pag aalaga ng my sakit at binibigyan ng
gamut.
Pulis Estasyon Tagabantay at tagapagligtas.

Gym Pinag memetingan ng mga tao at

nilalaroan ng mga manlalaro.
Munisipyo Taga pag palno at taga pag bigay tulong.

Plaza Stage Ito ay ginagamit kadalasan sapag

tatalumpati at pagbibigay ng mensahe
ng namumuno sa bawat tao.
Palengke Ito ay binibilhan ng pang araw-araw na
pangangaylangan ng bawat tao.
Barangay Ito ay tumutulong sa mga tao at
nagbibigay pasya.
II.

Pagpupuntos sa Gawain:

Pamantayan: Puntos

● Nilalaman: Ang pagpapakahulugan ● 2/ekspresyong lokal

ay wasto at nakabatay sa sampung
ekspresyong lokal na isinuri sa bawat
sitwasyong komunikasyon.

● Presentasyon: Maayos na sinunod ● 5

ang panuto.

Kabuuang Puntos: 25

II. Panuto: Gumawa ng isang maikling kwento gamit ang sampung ekspresyong lokal na
nailista sa panuto 1. Isaalang-alang ang kahulugang inilagay sa table presentation na ginawa
sa panuto 1 upang hindi malihis ang wastong gamit ng mga salita sa konteksto nito.

Pagpupuntos sa Gawain:

Pamantayan: Puntos

● Kasiningan ● 10

● Balarila ● 5

8
 ● Wastong paggamit ng mga bahagi ● 10
ng maikling kwento

Kabuuang Puntos: 25

Sagot: Ang mga paaralan ng Mlang ay magaganda at meron ding pasyalan na makukulay at
kaakit akit sa mata. Simbahan na parang kaharian ang ganda na dinadayo ng mga nagsisimba
tuwing may mesa. Ang Ospital ng Mlang ay mapag-alaga at malinis, dahil sa pinapatupad na
kalinisan ng ating Munisipyo. Pulis estasyon ay palaging alerto sa mga nangyayari sa paligid at
gym na malapit dito malinis at malaki. Ang palengke ay naka ayus at malinis bilihin ay mura.
Plaza stage ay maganda kinawiwilihan ng mga tao tuwing pista mayroong mangaawit na
maganda ang boses. Hali na sa bayan ng Mlang marami kang madidiskubrehan at matutunan.

Biblical Integration
Exodo 4:15 At ikaw ay magsasalita sa kanya, at iyong isasabibig niya ang mga salita;
at ako’y sasaiyong bibig at sasakaniyang bibig, at aking ituturo sa inyo, kung ano ang inyong
gagawin.

References

Mga Aklat:
Mortera, Melvin O. (2019). Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino. Books Atbp.
Publishing Corp.: Mandaluyong City.
Peña, Jessica Marie I. at Nucasa, William P. (2018). Kontekstwalisadong komunikasyon sa
Filipino. St. Andrew Publishing House: Bulacan.
Zapico, Marvin M. et. al. (2018). Kontekstwalisadong komunikasyon sa Filipino. Jimczyville
Publications: Malabon City.
Sanchez, Remedios A., et. Al. (2014). Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Unlimited
Books Library Services and Publishing Inc.: Intramuros Manila.
Tumangan, Alcomtiser P. (2011). Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Grandwater
Publishing: Pateros-Metro Manila.
Dinglasan, Resurreccion D. (2007). Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Rex Bookstore,
Inc.: Quezon City.
Alcaraz, Cid V., et. Al. Quezon City. (2005). Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Lorimar
Publishing Co., Inc.: Quezon City.

9
Prepared By:

SWEETZEL ANNE R. BENDOL, LPT

Guro ng Filipino

Approved By:

DERBIE P. PADOJINOG, EDD

Dean –College of Education

10