[ELOWNIK Komu! [zemu!

I. poj.

Prosz~ to dac t ., now flU Moj .•:,' mamie brak silo Malcm( dziecku nie
studentowi. Mal , Kasi na tym zalezy. wolno dawac zapalek!
Czy mozesz pom6c t- lU Chor pani R6zy jest zimno.
mal chlopcu?
 alternacje

p b w m 9
..... .~~
:
.. , , , , .
pie bie fie wie mie dze
rzeczownik: -owi
-u p:pi Europa - Europie
przymiotnik: -emu b:bi torba - torbie
f:fi zyrafa - zyrafie
..• dystrybucja koncowek
w:wi kawa - kawie
Konc6wkq dominujqcq jest konc6wka -owi. Natomiast konc6wka -u wyst~puje
m:mi mama- mamie
w niewielu wyrazach, cz~sto Sq to stowa jednosylabowe. Najlepiej je zapami~tac.
n:ni wanna - wannie
pan - panu ojciec - ojcu
s:si trasa - trasie
brat - bratu chfopiec - chfopcu
z:zi koza - kozie
B6g - Bogu diabef - diabfu
ksiqdz - ksif}dzu
t:ci gazeta - gazecie
ksiqif} - ksif}ciu
d:dzi woda - wodzie
czart - czartu
r:rz g6ra - g6rze
chfop - chfopu
t:1 szkota - szkole
pies - psu
lew -Iwu
k:c Polska - Polsce
kot - kotu
g:dz droga - drodze
swiat - swiatu
ch:sz mucha - musze
koncowki fakultatywne
Niekt6re rzeczowniki posiadajq dwie poprawne formy.
celownik a inne przypadki
orfu - orfowi
Dla rodzaju zenskiego celownik i miejscownik liczby pojedynczej majq identyczne
osfu - osfowi
formy. Dotyczy to r6wniez rzeczownik6w m~skich 0 odmianie zenskiej (tacie,
katu - katowi
artyscie, koledze, kierowcy). Rzeczowniki zakonczone na sp6tgtoski mi~kkie,
czfeku - czfekowi
funkcjonalnie mi~kkie oraz -c,-I, -j, kt6re w celowniku majq konc6wk~ -i, -y, Sq r6wne
Cz~sto forma z konc6wkq -owi proponowana jest w uzyciach metaforycznych.
dopetniaczowi liczby pojedynczej.
Na przyktad m6wiqc 0 uczniach powiemy:
Wszyscy przyglqdali sif} naszemu klasowemu orfowi.
Powtarzam ciqgle temu osfowi, ieby zaczqf sif} uczyc, a on nie chce.
rzeczownik: -u
rzeczowniki dzien i yok przymiotnik: -emu
Cz~sto w przypadku tych rzeczownik6w spotykamy si~ z bt~dnq konc6wkq -u,gdyz Sq :
wtqczane do grupy wyraz6w jednosylabowych. Natomiast oba te rzeczowniki przyjmujq :
konc6wk~ -owi:
dzien - dniowi
r. m~ski r. nijaki
rok - rokowi
temu tej temu
tamtemu tamtej tamtemu
jakiemu jakiej jakiemu
rzeczownik: -e dla rzeczownik6w zakonczonych na sp6tgtoski twarde
-y dla rzeczownik6w zakonczonych na sp6tgtoski funkcjonalnie
mi~kkie: -sz, -cz, -dz, -di, -i, -rz oraz na -c
-i dla rzeczownik6w zakonczonych na sp6tgtoski mi~kkie: -5, -c, -i, -di, -n
oraz na -I, -j
Celownik to najrzadziej uzywany przypadek, zwykle oznacza dopetnienie dalsze
(Podaj ojcu gazetf). Poiycz koleiance zeszyt.). tqczy si~ z nielicznymi przyimkami.
Doktadniejsze zasady jego uzycia Sq podane na tablicy nr 8.
[ELOWNIK Komul [zemul
I. mn.

II II
-ym

Mo kolezankom nie UNICEF pomaga biedn 1

wystarcza na nic czasu. dzieciom.

 b) wyrazenia bezpodmiotowe typu: zimno mi, gorqCO mi, smutno mi, przykro mi,
ial mi, dobrze mi, wesofo mi - gdzie zaimek osobowy w celowniku oznacza nosiciela
danego stanu

W liczbie mnogiej celownik we wszystkich rodzajach ma identyczne konc6wki.

rzeczownik: -om
przymiotnik: -ym d) wyrazenia przyimkowe: na przek6r, na zfosc
-im po sp6tgtoskach mi~kkich oraz -k, -g (tanim, wysokim, drogim) Wszyscy byli przeciw / przeciwko nowym reformom.
Andrzej czuf, ie cafa rodzina jest przeciw / przeciwko niemu.
Skorkzyf studia dzir;!ki rodzicom.
On cZr;!stopostr;!puje wbrew logice i zasadom prawdopodobienstwa.
Wyszedf naprzeciw dzieciom, ieby nie zabfqdzify we mgle.
Sfonce chylifo sir;!ku zachodowi.
Zrobif to na przek6r wszystkim.
Na zfosc siostrze opowiedziafa rodzicom 0 cafej awanturze.
dzi~kowac Dzir;!kuj!;!panstwu za przybycie.
pomagac Zawsze pomagam mfodszemu bratu.
celownik a dopefniacz
dawac Babcia cZr;!sto daje nam prezenty.
Po niekt6rych czasownikach zamiast
oddawac Czy m6gfbys oddac tr;!ksiqikr;! Agnieszce?
uzywac przyimka dla z dopetniaczem.
podawac Proszr;! to podac panu Andrzejowi.
rozdawac Rozdawali ulotki przechodzqcym ludziom. Kupifem to mamie. Kupifem to dla mamy.
przynosic Czy moiesz przyniesc mi okulary? Przyniosfem to dzieciom. Przyniosfem to dla dzieci.
pozyczac Czasem poiyczamy pieniqdze sqsiadowi.
darowac Podarowaf nam przepir;!kny album.
kupowac Kup ojcu gazetr;!!
sprzedawac Sprzedaf mi pan zepsute pomidory!
krasc Ktos ukradf mojemu bratu samoch6d.
przedstawiac Chciafbym przedstawic panu mojq ionr;!.
przypominac Przypomnijcie kolegom, ie jutro piszecie test.
ufac Zawsze mogr;! ufac mojemu rodzenstwu.
wierzyc Nie wierz temu podejrzanemu mr;!iczyinie!
wybaczac Nie chciaf wybaczyc swojej dziewczynie.
odmawiac Jak moina odm6wic pomocy komus, kto jej potrzebuje?!
przyglqdac si~ Przyglqdaf sir;! z uwagq kaidemu eksponatowi.
opowiadac Co wiecz6r opowiadaf dzieciom bajki.
m6wic M6wifam ci, iebys tego nie robif!
Humaczyc Dfugo tfumaczyf uczniom nowy problem gramatyczny.
kibicowac Kibicowaf tej druiynie od lat.
szkodzic Alkohol szkodzi zdrowiu.
zazdroscic Zazdroszczr;! mojej koleiance pir;!knych wfos6w.
podobac si~ Studentom podobafa sir;!lekcja.
smakowac Zaproszonym gosciom bardzo smakowaf poczr;!stunek.
zyczyc Zyczr;!pani wszystkiego najlepszego!
dziwic si~ Dziwir;! sir;! twojemu szefowi, ie toleruje takie zachowanie.
dokuczac Dokuczaf wszystkim dziewczynkom w klasie.

Powyzsze czasowniki Sq podane w aspekcie niedokonanym, natomiast celownik

wyst~puje r6wniez po ich formie dokonanej, jak widClc w niekt6rych przyktadach.