Professional Documents
Culture Documents
فصل پنجم
پاسخ به بارگذاری ضربه ای
Impulsive Loads بارهای ضربه ای
2
بارهای ضربه ای عموماً زمان تداوم نسبتاً کوتاهی داشته و از یک ضربه اصلی تشکیل می شوند.
مثال های عملی :انفجار ،برخوردهای ناگهانی ،ترمز آنی جرثقیل ها و ...
3
ویژگی مهم بارهای ضربه ای :عموماً دارای زمان تداوم کوتاه هستند.
: t1 << Tعموماً
عدم وجود فرصت کافی برای جذب انرژی به واسطه عامل میرای
4
τ
u (t )
p0 1
sin t sin t 0 t t1 ) (i
k 1 2
و u t1 را تعیین کرد. u t1 با استفاده از رابطه فوق در t=t1می توان
Half-Cycle sine pulse بارهای ضربه ای نیم سینوسی
u (t1 )
mu ku 0 t t1 شرایط اولیه:
u (t1 )
u 0 u t1
شرایط اولیه:
u 0 u t1
u 0
u sin u 0 cos
u t1
u t sin u t1 cos ; t t1 0 ii
Half-Cycle sine pulse بارهای ضربه ای نیم سینوسی
6
معموالً در بررسی واکنش تحت اثر بارهای ضربهای ،واکنش آن در لحظات مختلف (تاریخچه زمانی
واکنش) مورد نظر نمیباشد ،بلکه مقدار پاسخ حداکثر از نظر مهندسی سازه دارای اهمیت و کاربرد
است ،لذا باید بررسی شود که پاسخ حداکثر در کدام فاز رخ می دهد.
اگر فرض شود پاسخ حداکثر در فاز Iپدید می آید ،زمان وقوع پاسخ حداکثر به صورت زیر قابل
تعیین خواهد بود:
du t i
0
p0 1
cos t cos t 0
dt k 1 2
cos t cos t
t 2n t ; n 0,1,2,3,... iii
این جواب در صورتی معتبر است که:
2
t t1 t t1 . t1 t iv
2t1
Half-Cycle sine pulse بارهای ضربه ای نیم سینوسی
7
با توجه به رابطه ) (iiiکمترین مقدار nکه به ازای آن پاسخ حداکثر بدست می آید n=1بوده و
برای اینکه شرط t برقرار باشد ،در رابطه ) (iiiباید عالمت منفی مورد استفاده قرار گیرد پس:
iii t 2 1 t
t t 2 t 1 2
2
t
1
v
1
این رابطه برای محاسبه زمان پاسخ حداکثر در صورتی معتبر است که طبق رابطه ): (v
1
2 (شرط وقوع پاسخ حداکثر در فاز ) I
t or
1 t
1 1
or 1
T 2
بنابراین:
if 1 پاسخ حداکثر در فاز I
if 1 پاسخ حداکثر در فاز II
Half-Cycle sine pulse بارهای ضربه ای نیم سینوسی
8
بررسی پاسخ به بارهای ضربه ای نیم سینوسی با زمان های تداوم مختلف
Half-Cycle sine pulse بارهای ضربه ای نیم سینوسی
9
با بررسی نمودارهای پاسخ سیستم به بارهای ضربه ای نیم سینوسی با زمانهای تداوم
مختلف به نتایج مهم زیر می رسیم:
طبیعت پاسخ سیستم به زمان تداوم ضربه t1بستگی بسیار شدیدی دارد.
اختالف بین منحنی پاسخ دینامیکی و حل استاتیکی (منحنی خط چین) اثرات دینامیکی بار
را نشان می دهد .به ازای t1=3Tاین اختالف جزئی است .چون تغییرات نیرو به آرامی (نسبت
به زمان تناوب طبیعی Tسیستم) صورت می گیرد.
پس از پایان اعمال ضربه ،سیستم حول وضعیت تغییر شکل نیافته اولیه نوسان آزاد با دامنه
ثابت (به علت عدم وجود میرایی) انجام میدهد.
اگر t1/T=1.5,2.5,..باشد سیستم پس از پایان اعمال ضربه ( در فاز ) IIبدون تغییرمکان
باقی میماند؛ چون در پایان اعمال نیرو ( لحظه ) t=t1سرعت و تغییر مکان اولیه صفر است.
محاسبه ضریب بزرگنمایی دینامیكی پاسخ حداكثر سازه
10
11
: ( محاسبه می شودi) از معادله،t1 تغییر مکان و سرعت اولیه برای این فاز با بکار گیری زمان
2
1 2t .t1
t
1
t t1
1
p0 1 p0
u t1 sin sin sin
k 1 2 k 1 2
p0
u t1
p0 1
cos t cos t 1 cos
k 1 2 k 1 2
1 1
12
لذا می توان منحنی ضریب بزرگنمایی دینامیکی Dرا به ازای مقادیر مختلف t1/Tرسم کرد .
منحنی بدست آمده را طیف شوك ) (shock spectraیا طیف ضربه یا طیف پاسخ تغییرمکان
مینامند.
محاسبه ضریب بزرگنمایی دینامیكی پاسخ حداكثر سازه
13
Shock spectra طیف شوك یا طیف ضربه
14
با توجه به مثالهای قبل ،مالحظه می شود که واکنش ماکزیمم یک سازه یک درجه آزادی (بدون میرایی)
تحت بارهای ضربهای مشخص ،فقط بستگی به نسبت t1/Tیعنی نسبت زمان تداوم ضربه به زمان تناوب
طبیعی سازه دارد.
بنابراین به سادگی می توان منحنی تغییرات ضریب بزرگنمایی دینامیکی را بازای مقادیر مختلف t1/Tبرای
انواع گوناگون بارگذاری ضربهای رسم کرد.
این منحنیها را طیف شوك یا طیف ضربه یا طیف پاسخ تغییرمکان مینامند.
Shock spectra طیف شوك یا طیف ضربه
15
بنابراین با شناخت نوع بارگذاری ضربهای و زمان تداوم آن )(t1و محاسبه پریود طبیعی سازه )(T
نسبت t1/Tتعیین میشود و از روی طیف مربوطه ضریب بزرگنمایی دینامیکی ) (Dبدست میآید
که با ضرب کردن آن در مقدار po/kحداکثر واکنش دینامیکی سیستم تحت اثر بارگذاری مورد بحث
D
u max تعیین میشود و احتیاجی به تجزیه و تحلیل مفصل دینامیکی دستگاه نخواهد بود.
p0
k
از طیف ضربه همچنین میتوان برای تعیین واکنش حداکثر سازه در برابر ضربه شتاب که به پایه آن
اعمال میشود استفاده کرد ،اگر شتاب اعمال شده به پایه) ug (tباشد نیروی موثر ضربهای ناشی از آن
بر روی سازه برابر ) peff mug (tخواهد بود ،اگر حداکثر شتاب پایه g o
uباشد حداکثر نیروی
موثر ضربهای p0,eff mug 0خواهد بود .بنابراین ضریب بزرگنمایی دینامیکی به صورت زیر نوشته
u
میشود:
D max
mu g 0
k
Shock spectra طیف شوك یا طیف ضربه
16
t
max
uماکزیمم شتاب کل جرم میباشد ،نتیجه اخیر با توجه به این حقیقت به دست که در آن
t
mumaxمساوی نیروی االستیک فنر k umaxاست . میآید که
بنابراین واضح است که منحنیهای طیف ضربه شکل صفحه قبل را می توان عالوه بر استفاده
جهت تعیین واکنش تغییرمکان حداکثر در برابر بار ضربهای ،جهت پیشبینی شتاب حداکثر
جرم mدر برابر شتاب ضربهای نیز بکار برد .درصورت چنین کاربردی معموالً به این نمودارها
طیف شوك گفته میشود.
Response to rectangular pulse force پاسخ به بارهای ضربه ای مستطیلی
17
Response to triangular pulse force پاسخ به بارهای ضربه ای مثلثی
18
پاسخ به بار پله ای با زمان افزایش محدود
Response to step force with finite rise time
19
مثال :ساختمان یک طبقه ای تحت اثر بار انفجار مطابق شکل زیر قرار می گیرد .با استفاده از طیف
20 ضربه ،نیروی عکس العمل حداکثر را در پایه ساختمان محاسبه کنید.
MN/m
t1 0.05
0.63
T 0.079
با توجه به طیف ضربه ،ضریب بزرگنمایی دینامیکی D=1.33است ،لذا:
21
p0 4450 103
umax D 1.33 0.0034 m 3.4 mm
k 1750 10 6
حداکثر نیرو در پای سازه برابر خواهد بود با:
22
اگر مدت زمانی که نیرو اعمال میشود بحد کافی طوالنی بوده بطوری که سازه فرصت نشان دادن
عکسالعمل را داشته باشد ( ،(t1/T >1در این صورت تغییرمکان حداکثر در فاز نخست اتفاق میافتد.
ولی اگر t1آنقدر کوچک باشد که جواب حداکثر در فاز دوم (ارتعاش آزاد) بوجود آید( ، (t1/T <1/4در
این صورت معموالً تغییرمکان سازه در فاز اول قابل مالحظه نبوده و بنابراین میتوان از آن بطور کلی
صرفنظر نمود که این نکته ،اساس روش تقریبی مورد بحث در این بخش میباشد.
τ
روش تقریبی تحلیل واكنش تحت اثر نیروهای ضربهای كوتاه مدت
23
در این روش صرفا به معادله حرکت در مرحله ارتعاش آزاد با شرایط اولیه (فقط سرعت ،چون از
t1 تغییرمکان صرفنظر شده است) در لحظه t1اکتفا میشود .به منظور تعیین سرعت در لحظه
میتوان از روشهایی نظیر تساوی ضربه -اندازه حرکت و یا قانون دوم نیوتن استفاده نمود.
از تساوی ضربه – اندازه حرکت در فاصله زمانی فاز Iخواهیم داشت:
mu pt dt
t1
0
با توجه به شرایط اولیه در لحظه صفر (سکون) رابطه فوق بصورت زیر ساده میشود:
0
u t
0
1
m
روش تقریبی تحلیل واكنش تحت اثر نیروهای ضربهای كوتاه مدت
24
اگر سیستم بدون میرایی فرض شود پاسخ ارتعاش آزاد فاز IIبه صورت زیر خواهد بود:
که در آن t t t1است ،باتوجه به ناچیز بودن تغییرمکان در فاز اول ) (u(t1)=0و با توجه به
میتوان از رابطه تقریبی زیر برای تعیین واکنش سازه تحت اثر نیروهای مقدار سرعت از رابطه
ضریهای کوتاه مدت استفاده کرد:
u t
1
m 0
t1
p t dt sin t )(i
روش تقریبی تحلیل واكنش تحت اثر نیروهای ضربهای كوتاه مدت
25
اگر سیستم با میرایی فرض شود پاسخ ارتعاش آزاد فاز IIبصورت زیر خواهد بود:
u t
e t
mD 0
t1
p t dt sin D t )(ii
مثال :برج آبی با مشخصات نشان داده شده ،تحت موج انفجار با بارگذاری مطابق شکل قرار
26 میگیرد .رفتار برج را تجزیه و تحلیل نمایید(E=2.1*106 kgf/cm2) .
m
حل:
3EI
k
l3
I
4
( Re4 Ri4 )
4
50.0 4
48.84 454544 cm 4
3 2.1106 454544
k 3
452 kgf / cm
27 )(1850
w 45300
T 2 2 2 sec
k .g 452 981
با توجه به اینکه t1/T=0.3/2=0.15<1/4بنابراین با دقت کافی می توان از روش تقریبی جهت حل
استفاده کرد ،رابطه تغییرمکان در این حالت به استفاده از رابطه زیر عبارت است از:
1 t1
u t 0 p t dt sin ω t
1
(0.228 1000) sin ω t 1.57 sin ω t
mω
(
45300 2π
) ()
981 2
umax 1.57 cm بنابراین حداکثر جابجایی به ازای sin t 1بدست می آید: