İş yerlerinde işin yürütülmesi sırasında çeşitli

nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar

verebilecek koşullardan korunmak amacıyla
yapılan SİSTEMLİ VE BİLİMSEL ÇALIŞMALARA
‘’ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ‘’denilmektedir.
 Çalışanları Korumak

 Üretim Güvenliğini Sağlamak

 İşletme Güvenliğini Sağlamak

 İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve
olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin
işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden
bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine
bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku,
yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri
ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyon.
İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel
kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.

Çalışan-İşçi: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın

kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişi.( 6331
sayılı İSG kanunu ile “işçi” yerine “çalışan” olarak
tanımlanmıştır.)
İşveren Vekili: İşveren adına hareket eden ve işin,
işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan
kimselere işveren vekili denir.
Bu kanunda işveren için öngörülen her çeşit sorumluluk
ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır.
Üçüncü Şahıs: İşveren tarafından yardımcı işler için sözleşme ile
çalıştırılan gerçek veya tüzel kişi. Ör: Taşeron, servis sağlayıcı
vb.
Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara
katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme,
tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil
etmeye yetkili çalışan.
 Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği
ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk
yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş
uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi olarak tanımlanır.

 Genç çalışan: Onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını

doldurmamış çalışanı temsil eder.
 İş Güvenliği Uzmanı: Usul ve esasları
yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği
alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça
yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı
belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili
kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen
müfettişler ile mühendislik veya mimarlık
eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik
elemanı
 İşyeri hekimi: İş sağlığı ve güvenliği alanında
görev yapmak üzere Bakanlıkça
yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine
sahip hekimi
 Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB)
Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi
bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet
gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli
donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça
yetkilendirilen birimi
 İşyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB): İşyerinde iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli
donanım ve personele sahip olan birimi, en az bir işyeri
hekimi ile işyerinin tehlike sınıfına uygun sınıfta iş güvenliği
belgesine sahip en az bir iş güvenliği uzmanının
görevlendirilmesi ile oluşturulur. Bu birimde işveren diğer
sağlık personeli de görevlendirebilir. Buradan da anlaşılacağı
gibi İSGB’ler işletme bünyesinde kurulan dışarıdan hizmet
almak sureti ile sağlanamayan bir yükümlülüktür.
İşverenin genel yükümlülüğü

(1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla

yükümlü olup bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin
alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve
güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun
iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler,
denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu
göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike
bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
İşverenin genel yükümlülüğü

(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin

sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin
sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA DEVLET, İŞÇİ VE
İŞVEREN KESİMİNİN BİRBİRİNDEN FARKLI ANCAK BİRBİRİNİ
TAMAMLAYAN GÖREVLERİ VARDIR.

• DEVLET, MEVZUAT YAPMA, TEŞKİLATLANMA,

DENETİM,YAPTIRIM UYGULAMA

• İŞVEREN, ÖNLEM ALMA

• İŞÇİ, ALINAN ÖNLEMLERE UYMA İLE YÜKÜMLÜDÜR.

 İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili doğrudan ve
dolaylı çok fazla kanun ve yönetmelik
bulunmaktadır.
Anayasa

Tüzük

Tebliğ
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATIMIZ

ANAYASA, ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER , YASALAR,

TÜZÜKLER, YÖNETMELİKLER, TEBLİĞLER VE

STANDARTLARDAN OLUŞMUŞTUR.
 Hukuk; Kamu Hukuku ve Özel Hukuk şeklinde
sınıflandırılabilir.

 İş Hukuku da kamu hukukunun bir dalıdır.

1982 TARİHLİ ANAYASADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN KONULAR AŞAĞIDAKİ
MADDELERDE HÜKME BAĞLANMIŞTIR;

 MADDE 2: SOSYAL HUKUK DEVLETİ,

 MADDE 5: KİŞİNİN TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİ,
 MADDE 17: YAŞAMA, MADDİ VE MANAVİ VARLIĞINI
KORUMA VE GELİŞTİRME HAKKI,
 MADDE 50: YAŞ, CİNSİYET VE GÜCE GÖRE ÖZEL KORUNMA
 MADDE 56: HERKESİN SAĞLIKLI VE DENGELİ BİR ÇEVREDE
YAŞAMA HAKKI,
 MADDE 60: SOSYAL GÜVENLİK
 Ferdi İş Hukuku: Bir işçiyle bir işveren arasındaki hukuki ilişkiyi
ele alır ve düzenler. Aralarındaki sözleşme, iş sözleşmesidir. İş
sözleşmesinden kaynaklanan hak ve borçların yerine
getirilmesi, çalışma şartları, dinlenme süreleri, iş sağlığı ve
güvenliği, iş sözleşmesinin sona ermesi ve sonuçları gibi
kavramlar bireysel iş hukukunun kapsamına dahildir.

 Toplu İş Hukuku: Burada taraflar bireysel iş hukukundaki gibi

bireyler değildir. İş ilişkileri bireysel düzeyden kollektif düzeye
gelmiştir. Taraflardan en az birisi sendika türü bir mesleki
kuruluştur.
 a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
 b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı
işyerlerinde veya işletmelerinde,
 c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
 d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil)
hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el
sanatlarının yapıldığı işlerde,
 e) Ev hizmetlerinde,
 f) (…) çıraklar hakkında,
 g) Sporcular hakkında,
 h) Rehabilite edilenler hakkında,
 ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine
uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.
 a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve
karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
 b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
 c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının
yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,
 d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
 e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi
durumunda olan park ve bahçe işleri,
 f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden
sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili
işler,
 ORGANİZASYON

 İDARİ GÖREVLER

 ÖNLEM ALMA

 EĞİTİM – BİLGİLENDİRME

 DENETİM
İŞVERENİN İŞÇİYİ GÖZETME BORCUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELER

1- TEKNİK ÖNLEMLERE İLİŞKİN

2- İŞYERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ORGANİZASYONUNA

İLİŞKİN

3- İŞİN DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN

a) Kadın Ve Çocukların Korunmasına İlişkin Düzenlemeler

b) İş Sürelerine İlişkin Düzenlemeler

 4857 SAYILI İŞ KANUNU MADDE 78’ GÖRE;

 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

 KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK

ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK.

 İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK

ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK

 YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNETMELİĞİ

 SONDAJLA MADEN ÇIKARILAN İŞLETMELERDE SAĞLIK VE GÜVENLİK

ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA
YÖNETMELİK

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

HAKKINDA YÖNETMELİK

ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ

GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ

İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI

YÖNETMELİĞİ

GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİ

İŞYERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ORGANİZASYONUNA İLİŞKİN
DÜZENLEMELER

4857 SAYILI İŞ KANUNU

UMUMİ HIFZISIHHA KANUNU,

SOSYAL SİGORTALAR KANUNU

İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

İŞYERİ SAĞLIK BİRİMLERİ VE İŞYERİ HEKİMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK

İŞ GÜVENLİĞİ İLE GÖREVLİ MÜHENDİS VEYA TEKNİK ELEMANLARIN HAKKINDA

YÖNETMELİK.

ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI

HAKKINDA YÖNETMELİK
a) Kadın Ve Çocukların Korunmasına İlişkin Düzenlemeler

 4857 SAYILI İŞ KANUNU

 UMUMİ HIFZISIHHA KANUNU

 AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLER YÖNETMELİĞİ

 KADIN İŞÇİLERİN GECE POSTALARINDA ÇALIŞTIRILMALARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

 GEBE VE EMZİKLİ KADINLAR İLE EMZİRME ODALARI VE KREŞLER HAKKINDA YÖNETMELİK

 ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

b) İş Sürelerine İlişkin Düzenlemeler

 İŞ KANUNUNA İLİŞKİN FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA

YÖNETMELİĞİ

 İŞ KANUNUNA İLİŞKİN ÇALIŞMA SÜRELERİ YÖNETMELİĞİ

 SAĞLIK KURALLARI BAKIMINDAN GÜNDE ANCAK 7.5 SAAT VEYA DAHA

AZ ÇALIŞILMASI GEREKEN İŞLER HAKKINDA YÖNETMELİK

 POSTALAR HALİNDE İŞÇİ ÇALIŞTIRILARAK YÜRÜTÜLEN İŞLERDE

ÇALIŞMALARA İLİŞKİN ÖZEL USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
İŞVERENLER İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI İÇİN,

 Gerekli her türlü önlemi almak,

 Araç ve gereçleri noksansız bulundurmak,
 İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek,
 İşçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve
sorumlulukları konusunda bilgilendirmek,
 Gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek,
 İşyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş
günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar.

İşçiler de, İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Alınan Her Türlü Önleme Uymakla
Yükümlüdürler.
1. Altın, M., & Taşdemir, Ş. (2017). İş Sağlığı ve
Güvenliği. Eğitim Yayınevi.
2. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
(https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/20
12/06/20120630-1.htm)
3. Özkiliç, Ö. (2005). İş Sağlığı ve Güvenliği,
Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme
Metodolojileri. TİSK Yayınları, Ankara.
4. Selek, H. S. (2016). İş sağlığı ve güvenliği
(İSG): temel konular-teori-uygulama-
yönetmenlik. Seçkin Yayıncılık.