SCHEMA RECOGNITIONIS

LIBRI VI
CODICIS IURIS CANONICI

TEXTUS VIGENS TEXTUS SCHEMA TIS

LIBER VI LIBER VI
DE SANCTIONIBUS IN ECCLESIA DE SANCTIONIBUS IN ECCLESIA
PARS I PARS I
DE DELICTIS ET POENIS IN GENERE DE DELICTIS ET POENIS IN GENERE
TITULUS I TITULUS I
DE DELICTORUM PUNITIONE DE DELICTORUM PUNITIONE
GENERATIM GENERATIM

Can. 1311 - Nativum et proprium Ecclesiae
ius est christifideles delinquentes poenalibus
sanctionibus coercere.
Can. 1311 - § 1. Nativum et proprium Ec-
clesiae ius est christifideles delinquentes poena-
libus sanctionibus coercere.
§ 2. Qui in Ecclesia praeest bonum ipsius
communitatis singulorumque in ea christifidelium
tueri ac promovere debet caritate pastorali, exem-
pIo vitae, consilio et adhortatione et, si opus si t,
etiam poenarum canonicarum irrogatione, iuxta
legis praescripta et semper animo pastorali, prae
oculis habendo iustitiae restitutionem, rei emen-
dationem et scandali reparationem.

Can. 1312 - § 1. Sanctiones poenales in Ec-
clesia sunt:
lO poenae medicinales seu censurae, quae in
cann. 1331-1333 recensentur;
20 poenae expiatoriae, de quibus in can.
1336.
§ 2. Lex alias poenas expiatorias constituere
potest, quae christifidelem aliquo bono spiritua-
li vel temporali privent et supernaturali Eccle-
siae fini sint consentaneae.
§ 3. Praeterea remedia poenalia et paeniten-
tiae adhibentur, illa quidem praesertim ad delic-
ta praecavenda, hae potius ad poenam substi-
tuendam vel augendam.
Can. 1312 - § 1. Sanctiones poenales in Ec-
clesia sunt:
lO poenae medicinales seu censurae, quae in
cann. 1331-1333 recensentur;
20 poenae expiatoriae, de quibus in can.
1336.
§ 2. Lex alias poenas expiatorias constituere
potest, quae christifidelem aliquo bono spiritua-
li vel temporali privent et supernaturali EccJe-
siae fini sint consentaneae.
§ 3. Praeterea remedia poenalia et paenitentiae
de quibus in cann. 1339 et 1340 adhibentur, illa
quidem praesertim ad delicta praecavenda, hae po-
tius ad poenam substituendam vel augendam.

TITULUS II TITULUS II
DE LEGE POENALI DE LEGE POENALI
AC DE PRAECEPTO POENALI AC DE PRAECEPTO POENALI

Can. 1313 - § 1. Si post delictum commissum Can. 1313 - § 1. Si post delictum commissum
lex mutetur, applicanda est lex reo favorabilior. lex mutetur, applicanda est lex reo favorabilior.

17
 § 2. Quod si lex posterior tollat legem vel
saltem poenam, haec statim cessat.
Can. 1314 - Poena plerumque est ferendae
sententiae, ita ut reum non teneat, nisi post-
quam irrogata sit; est autem latae sententiae,
ita ut in eam incurratur ipso facto commissi
delicti, si lex vel praeceptum id expresse statuat.
Can. 1315 - § 1. Qui legislativam habet po-
testatem, potest etiam poenales leges ferre; po-
test autem suis legibus etiam legem divinam vel
legem ecclesiasticam, a superiore auctoritate la-
tam, congrua poena munire, servatis suae com-
petentiae limitibus ratione territorii vel persona-
rum.
§ 2. Lex ipsa potest poenam determinare vel
prudenti iudicis aestimatione determinandam
relinquere.
§ 3. Lex particularis potest etiam poenis
universali lege constitutis in aliquod delictum
alias addere; id autem ne faciat, nisi ex gravissi-
ma necessitate. Quod si lex universalis indeter-
minatam vel facultativam poenam comminetur,
lex particularis potest etiam in illius locum poe-
nam determinatam vel obligatoriam constituere.
Can. 1316 - Curent Episcopi di oece sani ut,
quatenus fieri potest, in eadem civitate vel regio-
ne uniformes ferantur, si quae ferendae sint,
poenales leges.
Can. 1317 - Poenae eatenus constituantur,
quatenus vere necessariae sint ad aptius provi-
dendum ecclesiasticae disciplinae. Dimissio au-
tem e statu clericali lege particulari constitui ne-
quit.
Can. 1318 - Latae sententiae poenas ne
comminetur legislator, nisi forte in singularia
quaedam delicta dolosa, quae vel graviori esse
possint scandalo vel efficaciter puniri poenis fe-
rendae sententiae non possint; censuras autem,
praesertim excommunicationem, ne constituat,
nisi maxima cum moderatione et in sola delicta
gravlOra.
Can. 1319 - § 1. Quatenus quis potest vi
potestatis regiminis in foro externo praecepta
imponere, eatenus potest etiam poenas determi-
natas, exceptis expiatoriis perpetuis, per prae-
ceptum comminari.
§ 2. Praeceptum poenale ne feratur, nisi re
mature perpensa, et iis servatis, quae in cann.
1317 et 1318 de legibus particularibus statuuntur.
18
§ 2. Quod si lex posterior tollat legem vel
saltem poenam, haec statim cessat.
Can. 1314 - Poena ordinarie est ferendae
sententiae, ita ut reum non teneat, nisi post-
quam irrogata sit; est autem, si lex vel praecep-
tum id expresse statuat, latae sententiae, ita ut
reum teneat ipso facto commissi delicti.
Can. 1315 - § l. Qui legislativam habet po-
testatem, potest etiam poenales leges ferre; po-
test quoque ipsam legem divinam congrua poena
mumre.
§ 2. Lex ipsa potest poenam determinare vel
prudenti iudicis aestimatione determinandam
relinquere.
§ 3. Lex particularis insuper potest:
l° legem a superiore auctoritate latam con-
grua poena munire, servatis I... ] competentiae
limitibus ratione territorii vel personarum;
2° poenis lege universali in aliquod delictum
constitutis alias poenas addere, quod autem ne
faciat nisi ex gravissima necessitate;
3° poenam lege universali ut indeterminatam
vel facultativam constitutam determinare aut
obligatoriam reddere.
Can. 1316 - Curent Episcopi dioecesani ut,
quatenus fieri potest, in eadem civitate vel regio-
ne uniformes ferantur [... ] poenales leges.
Can. 1317 - Poenae eatenus constituantur,
quatenus vere necessariae sint ad aptius provi-
dendum ecclesiasticae disciplinae. Dimissio au-
tem e statu clericali lege particulari constitui ne-
quit.
Can. 1318 - Latae sententiae poenas ne
comminetur legislator, nisi forte in singularia
quaedam delicta dolosa, quae vel gravi ori esse
possint scandalo vel efficaciter puniri poenis fe-
rendae sententiae non possint; censuras autem,
praesertim excommunicationem, ne constituat,
nisi maxima cum moderatione et in sola delicta
gravlOra.
Can. 1319 - § 1. Quatenus quis potest vi
potestatis regiminis in foro externo praecepta
imponere iuxta praescripta cann. 48-58, eatenus
potest etiam poenas determinatas, exceptis ex-
piatoriis perpetuis, per praeceptum comminari.
§ 2. Si praeceptum poenale, re mature per-
pensa, imponendum sit, serventur quae statuuntur
in cann. 1317 et 1318 I... ].

CaDo 1320 - In omnibus in qui bus religiosi
subsunt Ordinario loci, possunt ab eodem poe-
nis coerceri.
TITULUS III
DE SUBIECTO POENALIBUS
SANCTIONIBUS OBNOXIO
CaDo 1321 - § 1. Nemo punitur, nisi externa
legis vel praecepti violatio, ab eo commissa, sit
graviter imputabilis ex dolo vel ex culpa.
§ 2. Poena lege vel praecepto sta tuta is te-
netur, qui legem vel praeceptum deliberate vio-
lavit; qui vero id egit ex omissione debitae dili-
gentiae, non punitur, nisi lex vel praeceptum
aliter caveat.
§ 3. Posita externa violatione, imputabilitas
praesumitur, nisi aliud appareat.
CaDo 1322 - Qui habitualiter rationis usu
carent, etsi legem vel praeceptum violaverint
dum sani videbantur, delicti incapaces habentur.
CaDo 1323 - Nulli poenae est obnoxius qui,
cum legem vel praeceptum violavit:
1° sextum decimum aetatis annum nondum
explevit;
2° sine culpa ignoravit se legem vel praecep-
tum violare; ignorantiae autem inadvertentia et
error aequiparantur;
3° egit ex vi physica vel ex casu fortuito,
quem praevidere vel cui praeviso occurrere
non potuit;
4° metu gravi, quamvis relative tantum,
coactus egit, aut ex necessitate vel gravi incom-
modo, nisi tamen actus sit intrinsece malus aut
vergat in animarum damnum;
5° legitimae tutelae causa contra iniustum
sui vel alterius aggressorem egit, debitum ser-
vans moderamen;
6° rationis usu carebat, firmis praescriptis
cann. 1324, § 1, n. 2 et 1325;
7° sine culpa putavit aliquam adesse ex cir-
cumstantiis, de quibus in nn. 4 vel 5.
CaDo 1324 - § 1. Violationis auctor non exi-
mitur a poena, sed poena lege vel praecepto sta-
tuta temperari debet vel in eius locum paeniten-
tia adhiberi, si delictum patratum sit:
1° ab eo, qui rationis usum imperfectum
tantum habuerit;
2° ab eo qui rationis usu carebat propter
19
§ 3. Solummodo RomaDUS PODtifex persoDis
iD caDo 1405, § l receDsitis poeDas irrogare vel
declarare aut praecepta poeDalia impoDere potest.
CaDo 1320 - In omnibus in quibus religiosi
subsunt Ordinario loci, possunt ab eodem poe-
. .
ms coercen.
TITULUS III
DE SUBIECTO POENALIBUS
SANCTIONIBUS OBNOXIO
CaDo 1321 - § 1. Nemo punitur, nisi externa
legis vel praecepti violatio, ab eo commissa, sit
graviter imputabilis ex dolo vel ex culpa.
§ 2. Poena lege vel praecepto statuta is te-
netur, qui legem vel praeceptum deliberate vio-
lavit; qui vero id egit ex omissione debitae dili-
gentiae poeDa miDore quam statuta puniatur.
§ 3. Posita externa violatione, imputabilitas
praesumitur, nisi aliud appareat.
CaDo 1322 - Qui habitualiter rationis usu
carent, etsi legem vel praeceptum violaverint
dum sani videbantur, delicti incapaces habentur.
CaDo 1323 - Nulli poenae est obnoxius qui,
cum legem vel praeceptum violavit:
l° sextum decimum aetatis annum nondum
explevit;
2° sine culpa ignoravit se legem vel praecep-
tum violare; ignorantiae autem inadvertentia et
error aequiparantur;
3° egit ex vi physica vel ex ca su fortuito,
quem praevidere vel cui praeviso occurrere
non potuit;
4° metu gravi, quamvis relative tantum,
coactus egit, aut ex necessitate vel gravi incom-
modo, nisi tamen actus sit intrinsece malus aut
verga t in animarum damnum;
5° legitimae tutelae causa contra iniustum
sui vel alterius aggressorem egit, debitum ser-
vans moderamen;
6° rationis usu carebat, firmis praescriptis
cann. 1324, § 1, n. 2 et 1325;
7° sine culpa putavit aliquam adesse ex cir-
cumstantiis, de quibus in nn. 4 vel 5.
CaDo 1324 - § 1. Violationis auctor non exi-
mitur a poena, sed poena lege vel praecepto sta-
tuta temperari debet vel in eius locum paeniten-
tia adhiberi, si delictum patratum sit:
1° ab eo, qui rationis usum imperfectum
tantum habuerit;
2° ab eo qui rationis usu carebat propter
ebrietatem aliamve similem mentis perturbatio-
nem, quae culpabilis fuerit;
3° ex gravi passionis aestu, qui non omnem
tamen mentis deliberationem et voluntatis con-
sensum praecesserit et impedierit, et dummodo
passi o ipsa ne fuerit voluntarie excitata vel nu-
trita;
4° a minore, qui aetatem sedecim annorum
explevit;
SO ab eo, qui metu gravi, quamvis relative
tantum, coactus est, aut ex necessitate vel gravi
incommodo, si delictum sit intrinsece malum vel
in animarum damnum vergat;
6° ab eo, qui legitimae tutelae causa contra
iniustum sui vel alterius aggressorem egit, nec
tamen debitum servavit moderamen;
7° adversus aliquem graviter et iniuste pro-
vocantem;
8° ab eo, qui per errorem, ex sua tamen
culpa, putavit aliquam adesse ex circumstantiis,
de qui bus in can. 1323, nn. 4 vel 5;
9° ab eo, qui sine culpa ignoravit poenam
legi vel praecepto esse adnexam;
10° ab eo, qui egit sine pIena imputabilitate,
dummodo haec gravis permanserit.
§ 2. Idem potest iudex facere, si qua alia
adsit circumstantia, quae delicti gravitatem de-
minuat.
§ 3. In circumstantiis, de qui bus in § l, reus
poena latae sententiae non tenetur.
CaD. 1325 - Ignorantia crassa vel supina
vel affectata numquam considerari potest in ap-
plicandis praescriptis cann. 1323 et 1324; item
ebrietas aliaeve mentis perturbationes, si sint de
industria ad delictum patrandum vel excusan-
dum quaesitae, et passio, quae voluntarie exci-
tata vel nutrita sit.
CaD. 1326 - § 1. Iudex gravius punire po-
test qua m lex vel praeceptum statuit:
1° eum, qui post condemnationem vel poe-
nae declarationem ita delinquere pergit, ut ex
adiunctis prudenter eius pertinacia in mala vo-
luntate conici possit;
2° eum, qui in dignitate aliqua constitutus
est, vel qui auctoritate aut officio abusus est ad
delictum patrandum;
3° reum, qui, cum poena in delictum culpo-
sum consti tuta sit, eventum praevidit et nihilo-
minus cautiones ad eum vitandum omisit, quas
diligens quilibet adhibuisset.
§ 2. In casibus, de quibus in § 1, si poena
constituta sit latae sententiae, alia poena addi
potest vel paenitentia.
20
ebrietatem aliamve similem mentis perturbati 0-
nem, quae culpabilis fuerit, firmo praescripto
caD. 1326, § l, D. 4;
3° ex gravi passionis aestu, qui non omnem
tamen mentis deliberationem et voluntatis con-
sensum praecesserit et impedierit, et dummodo
passio ipsa ne fuerit voluntarie excitata vel nu-
trita;
4° a minore, qui aetatem sedecim annorum
explevit;
5° ab eo, qui metu gravi, quamvis relative
tantum, coactus est, aut ex necessitate vel gravi.
incommodo egit, si delictum sit intrinsece ma-
lum vel in animarum damnum vergat;
6° ab eo, qui legitimae tutelae causa contra
iniustum sui vel alterius aggressorem egit, nec
tamen debitum servavit moderamen;
7° adversus aliquem graviter et iniuste pro-
vocantem;
8° ab eo, qui per errorem, ex sua tamen
culpa, putavit aliquam adesse ex circumstantiis,
de qui bus in can. 1323, nn. 4 vel 5;
9° ab eo, qui sine culpa ignoravit poenam
legi vel praecepto esse adnexam;
10° ab eo, qui egit sine pIena imputabilitate,
dummodo haec gravis permanserit.
§ 2. Idem potest iudex facere, si qua alia adsit
circumstantia, quae delicti gravitatem deminuat.
§ 3. In circumstantiis, de qui bus in § l, reus
poena latae sententiae non tenetur.
CaD. 1325 - Ignorantia crassa vel supina
vel affectata numquam considerari potest in ap-
plicandis praescriptis cann. 1323 et 1324 (... ).
CaD. 1326 - § l. Iudex gravius punire debet
quam lex vel praeceptum statuit:
l° eum, qui post condemnationem vel poe-
nae declarationem ita delinquere pergit, ut ex
adiunctis prudenter eius pertinacia in mala vo-
luntate conici possit;
2° eum, qui in dignitate aliqua constitutus
est, vel qui auctoritate aut officio abusus est ad
delictum patrandum;
3° reum, qui, cum poena in delictum culpo-
sum consti tuta sit, eventum praevidit et nihilo-
minus cautiones ad eum vitandum omisit, quas
diligens quilibet adhibuisset;

Can. 1327 - Lex particularis potest alias
circumstantias eximentes, attenuantes vel aggra-
vantes, praeter casus in cann. 1323-1326, statue-
re, sive generali norma, si ve pro singulis delictis.
Item in praecepto possunt circumstantiae statui,
quae a poena praecepto constituta eximant, vel
eam attenuent vel aggravent.
Can. 1328 - § 1. Qui aliquid ad delictum
patrandum egit vel omisit, nec tamen, praeter
suam voluntatem, delictum consummavit, non
tenetur poena in delictum consummatum sta tu-
ta, nisi lex vel praeceptum aliter cavea t.
§ 2. Quod si actus vel omissiones natura
sua ad delicti exsecutionem conducant, auctor
potest paenitentiae vel remedio poenali subici,
nisi sponte ab incepta de lieti exsecutione desti-
terit. Si autem scandalum aliudve grave dam-
num vel periculum evenerit, auctor, etsi sponte
destiterit, iusta potest poena puniri, leviore ta-
men quam quae in delictum consummatum
consti tuta est.
Can. 1329 - § l. Qui communi delinquendi
consilio in delictum concurrunt, neque in lege
vel praecepto expresse nominantur, si poenae
ferendae sententiae in auctorem principalem
constitutae sint, iisdem poenis subiciuntur vel
aliis eiusdem vel minoris gravitatis.
.. § 2. In poenam latae sententiae delicto ad-
nexam incurrunt complices, qui in lege vel prae-
cepto non nominantur, si sine eorum opera de-
lictum patratum non esset, et poena sit talis
naturae, ut ipsos afficere possit; secus poenis
ferendae sententiae puniri possunt.
Can. 1330 - Delictum quod in declaratione
consistat vel in alia voluntatis vel doctrinae vel
scientiae manifestatione, tamquam non consum-
matum censendum est, si nemo eam declaratio-
nem vel manifestationem percipiat.
21
4° reum qui deliquerit ob ebrietatem aliasve
mentis perturbationes, quae sint de industria ad
delictum patrandum vel excusandum quaesitae,
aut ob passionem voluntarie excitatam vel nutri-
tam.
§ 2. In casibus, de quibus in § 1, si poena
consti tuta sit latae sententiae, alia poena addi
potest vel paenitentia.
§ 3. In iisdem casi bus, si poena constituta sit
ut facultativa, fit obligatoria.
Can. 1327 - Lex particularis potest alias
circumstantias eximentes, attenuantes vel aggra-
vantes, praeter casus de quibus in cann. 1323-
1326, statuere, sive generali norma, sive pro sin-
gulis delictis. Item in praecepto possunt circum-
stantiae statui, quae a poena praecepto consti-
tuta eximant, vel eam attenuent vel aggravent.
Can. 1328 - § 1. Qui aliquid ad delictum
patrandum egit vel omisit, nec tamen, praeter
suam voluntatem, delictum consummavit, non
tenetur poena in delictum consummatum statu-
ta, nisi lex vel praeceptum aliter caveat.
§ 2. Quod si actus vel omissiones natura
sua ad delicti exsecutionem conducant, auctor
potest paenitentiae vel remedio poenali subici,
nisi sponte ab incepta de lieti exsecutione desti-
terit. Si autem scandalum aliudve grave dam-
num vel periculum evenerit, auctor, etsi sponte
destiterit, iusta potest poena puniri, leviore ta-
men quam quae in delictum consummatum
constituta est.
Can. 1329 - § l. Qui communi delinquendi
consilio in delictum concurrunt, neque in lege
vel praecepto expresse nominantur, si poenae
ferendae sententiae in auctorem principalem
constitutae sint, iisdem poenis subiciuntur vel
aliis eiusdem vel minoris gravitatis .
§ 2. In poenam latae sententiae delicto ad-
nexam incurrunt complices, qui in lege vel prae-
cepto non nominantur, si sine eorum opera de-
lictum patratum non esset, et poena sit talis
naturae, ut ipsos afficere possit; secus poems
ferendae sententiae puniri possunt.
Can. 1330 - Delictum quod in declaratione
consistat vel in alia voluntatis vel doctrinae vel
scientiae manifestatione, tamquam non consum-
matum censendum est, si nemo eam declaratio-
nem vel manifestationem percipiat.
 TITULUS IV
DE POENIS ALIISQUE PUNITIONIBUS
CAPUT I CAPUT
DE CENSURIS
Can. 1331 - § 1. Excommunicatus vetatur:
1° ullam habere participationem ministeria-
lem in celebrandis Eucharistiae Sacrificio vel
quibuslibet aliis cultus caerimoniis;
2° sacramenta vel sacramentalia celebrare et
sacramenta recipere;
3° ecclesiasticis officiis vel ministeriis vel
muneribus quibuslibet fungi vel actus regiminis
ponere.
§ 2. Quod si excommunicatio irrogata vel
declarata sit, reus:
1° si agere velit contra praescriptum § l,
n. 1, est arcendus aut a liturgica actione est ces-
sandum, nisi gravis obstet causa;
2° invalide poni t actus regiminis, qui ad
normam § 1, n. 3, sunt illiciti;
3° vetatur frui privilegiis antea concessis;
4° nequit valide consequi dignitatem, offi-
cium aliudve munus in Ecclesia;
5° fructus dignitatis, officii, muneris cuiusli-
bet, pensionis, quam quidem habeat in Ecclesia,
non facit suos.
Can. 1332 - Interdictus tenetur vetitis, de
qui bus in can. 1331, § 1 nn. 1 et 2; quod si in-
terdictum irrogatum vel declaratum sit, prae-
scriptum can. 1331, § 2, n. 1 servandum est.
Can. 1333 - § 1. Suspensio, quae clericos
tantum afficere potest, vetat:
1° vel omnes vel aliquos actus potestatis or-
dinis;
2° vel omnes vel aliquos actus potestatis re-
giminis;
3° exercitium vel omnium vel aliquorum iu-
rium vel munerum officio inhaerentium.
22
TITULUS IV
DE POENIS ALIISQUE PUNITIONIBUS
I
DE CENSURIS
Can. 1331 - § 1. Excommunicatus prohibe-
tur:
l° Eucharistiae Sacrificium et reliqua sacra-
menta celebrare;
2° sacramenta recipere;
3° sacramentalia vel reliquas cultus caeremo-
nias celebrare;
4° in celebrationibus antea recensitis ullam
partem activam habere;
5° officia, munera, ministeria, functiones
exercere;
6° actus potestatis regiminis ponere.
§ 2. Quod si excommunicatio irrogata vel
declarata sit, reus:
1° si agere velit contra praescriptum § 1,
nn. 1-4, nec monitus recedat, a liturgica actione
est cessandum, nisi gravis obstet causa;
2° invalide ponit actus potestatis regiminis,
qui ad normam § 1, n. 6, sunt illiciti;
3° prohibetur exercere iura vel privilegia an-
tea concessa;
4° retributiones, quae ob titulum mere eccle-
siasticum habeat, non acquirit;
5° inhabilis est ad consequenda officia, mune-
ra, ministeria, functiones, iura, privilegia, titulos
honorificos.
Can. 1332 - § 1. Interdictus tenetur prohi-
bitionibus, de qui bus in can. 13 31, § 1 nn. 1-4
...
( ).
§ 2. Lex tamen vel praeceptum interdictum
definire eo modo potest, ut scilicet tantum quae-
dam singulares actiones, de quibus in can. 1331,
§ l, nn. 1-4, vel alia quaedam singularia iura reo
prohibeantur.
§ 3. Etiam in casu interdicti praescriptum
can. 1331, § 2, n. 1, servandum est.
§ 4. Interdictum irrogari quoque potest per-
sonis ratione earum adscriptionis cuidam coetui
vel consociationi.
Can. 1333 - § 1. Suspensio, quae clericos
tantum afficere potest, prohibet:
1° (... ) omnes vel aliquos actus potestatis
ordinis;
2° (...) omnes vel aliquos actus potestatis
regiminis;
3° exercitium (... ) omnium vel aliquorum iu-
rium vel munerum officio inhaerentium.
 § 2. In lege vel praecepto statui potest, ut
post sententiam condemnatoriam vel declarato-
riam actus regiminis suspensus valide ponere
nequeat.
§ 3. Vetitum numquam afficit:
1° officia vel regiminis potestatem, quae non
sint sub potestate Superioris poenam consti-
tuentis;
2° ius habitandi, si quod reus ratione officii
habeat;
3° ius administrandi bona, quae ad ipsius
su spensi officium forte pertineant, si poena sit
latae sententiae.
] § 4. Su spensi o vetans fructus, stipendium,
pensiones aliave eiusmodi percipere, obligatio-
nem secumfert restituendi quidquid illegitime,
quamvis bona fide, perceptum sit.
Can. 1334 - § l. Suspensionis ambitus, in-
tra limites canone praecedenti statutos, aut ipsa
lege vel praecepto definitur, aut sententia vel
decreto quo poena irrogatur.
§ 2. Lex, non autem praeceptum, potest la-
tae sententiae suspensionem, nulla addita deter-
minatione vel limitatione, constituere; eiusmodi
autem poena omnes effectus habet, qui in can.
1333, § l recensentur.
Can. 1335 - Si censura vetet celebrare sa-
cramenta vel sacramentalia vel ponere actum
regiminis, vetitum suspenditur, quoties id neces-
sarium sit· ad consulendum fidelibus in mortis
periculo constitutis; quod si censura latae sen-
tentiae non sit declarata, vetitum praeterea su-
spenditur, quoties fidelis petit sacramentum vel
sacramentale vel actum regiminis; id autem pe-
tere ex qualibet iusta causa licet.
CAPUT II
DE POENIS EXPIATORIIS
Can. 1336 - § l. Poenae expiatoriae, quae
delinquentem afficere possunt aut in perpetuum
aut in tempus praefinitum aut in tempus inde-
terminatum, praeter alias, quas forte lex consti-
tuerit, hae sunt:
l° prohibitio vel praescriptio commorandi
in certo loco vel territorio;
2° privati o potestatis, officii, muneris, iuris,
privilegii, facultatis, gratiae, tituli, insignis,
etiam mere honorifici;
3° prohibitio ea exercendi, quae sub n. 2
recensentur, vel prohibitio ea in certo loco vel
extra certum locum exercendi; quae prohibitio-
nes numquam sunt sub poena nullitatis;
23
§ 2. In lege vel praecepto statui potest, ut
post sententiam vel decretum, quae poenam ir-
rogant vel declarant, actus regiminis suspensus
valide ponere nequeat.
§ 3. Prohibitio numquam afficit:
l° officia vel regiminis potestatem, quae non
sint sub potestate Superioris poenam consti-
tuentis;
2° ius habitandi, si quod reus ratione officii
habeat;
3° ius administrandi bona, quae ad ipsius
suspensi officium forte pertineant, si poena sit
latae sententiae.
§ 4. Suspensio prohibens fructus, stipen-
dium, pensiones aliave eiusmodi percipere, obli-
gationem secumfert restituendi quidquid illegiti-
me, quamvis bona fide, perceptum sit.
Can. 1334 - § l. Suspensionis ambitus, in-
tra limites canone praecedenti statutos, aut ipsa
lege vel praecepto definitur, aut sententia vel
decreto quo poena irrogatur.
§ 2. Lex, non autem praeceptum, potest la-
tae sententiae suspensionem, nulla addita deter-
minatione vel limitatione, constituere; eiusmodi
autem poena omnes effectus habet, qui in can.
1333, § l recensentur.
Can. 1335 - Si censura prohibeat celebrare
sacramenta vel sacramentalia vel ponere actum
potestatis regiminis, prohibitio suspenditur, quo-
ties id necessarium sit ad consulendum fidelibus
in mortis periculo constitutis; quod si censura
latae sententiae non sit declarata, prohibitio
praeterea suspenditur, quoties fidelis peti t sacra-
mentum vel sacramentale vel actum potestatis
regiminis; id autem petere ex qualibet iusta cau-
sa licet.
CAPUT II
DE POENIS EXPIATORIIS
Can. 1336 - § l. Poenae expiatoriae, quae
delinquentem afficere possunt aut in perpetuum
aut in tempus praefinitum aut in tempus inde-
terminatum, praeter alias, quas forte lex vel
praeceptum constituerit, sunt praescriptiones,
prohibitiones, privationes, inhabilitationes, dimis-
siones, quae praesertim in §§ sequentibus recen-
sentur.
§ 2. Praescriptiones:
lO commorandi in certo loco vel territorio;
20 solvendi mulctam pecuniariam seu sum-
mam pecuniae in fines Ecclesiae, iuxta rationes
ab Episcoporum conferentia definitas et Status
legibus consentaneas.
 4° translatio poenalis ad aliud officium;
5° dimissio e statu clericali.
§ 2. Latae sententiae eae tantum poenae ex-
piatoriae esse possunt, quae in § 1, n. 3 recen-
sentur.
24
§ 3. Prohibitiones:
1° commorandi in certo loco vel territorio;
2° exercendi omnia vel aliqua officia aut mu-
nera vel aliquas tantum functiones officiis aut mu-
neribus inhaerentes;
3° ponendi omnes vel aliquos actus potestatis
ordinis;
4° ponendi omnes vel aliquos actus potestatis
regiminis;
5° exercendi ministeri a lectoris vel acolythi;
6° peragendi functiones in sacra liturgia vel in
aliis cultus caeremoniis;
7° explendi alias functiones, ut sunt praeser-
tim: praedicare verbum Dei, impertiri catecheti-
cam instructionem, docere scientias sacras, admi-
nistrare bona ecclesiastica;
8° exercendi officia, munera, ministeria,
functiones vel ponendi actus potestatis in certo
loco vel territorio aut extra iIla;
9° exercendi aliquod ius vel privilegium aut
utendi insignibus vel titulis;
10° exercendi functionem patrini in baptismo
aut in confirmatione;
Il° adstandi ut testis in celebratione canonica
matrimonii;
12° partem habendi in consiliis ecclesialibus;
13° utendi voce activa vel passiva in electio-
nibus ecclesiali bus.
§ 4. Privationes:
1° omnium vel aliquorum officiorum aut mu-
nerum vel aliquarum tantum functionum officiis
aut muneribus inhaerentium;
2° facultatis absolvendi;
3° potestatis regiminis delegatae;
4° ministerii lectoris vel acolythi;
5° alicuius iuris vel privilegii aut insignium vel
tituli;
6° totius vel partis remunerationis ecclesiasti-
cae, iuxta rationes ab Episcoporum conferentia
statutas et Status legibus consentaneas.
§ 5. Inhabilitationes:
1° consequendi omnia vel aliqua officia aut
munera;
2° recipiendi ordines sacros;
3° recipiendi facultatem absolvendi;
4° recipiendi potestatem regiminis delegatam;
5° consequendi functiones in sacra liturgia vel
in cultus celebrationibus vel in aliis vitae ecclesia-
lis ambitibus;
6° recipiendi institutionem ad lectoratum vel
acolythatum;
7° consequendi aliquod ius, privilegium, titu-
lum honorificum.
§ 6. Dimissio e statu clericali.
 Can. 1337 - § 1. Prohibitio commorandi in
certo loco vel territorio sive clericos sive religio-
sos afficere potest; praescriptio autem commo-
randi, clericos saeculares et, intra limites consti-
tutionum, religiosos.
§ 2. Ut praescriptio commorandi in certo
loco vel territorio irrogetur, accedat oportet
consensus Ordinarii illius loci, nisi agatur de
domo extradioecesanis quoque clericis paeniten-
\ ti bus vel emendandis destinata.
\ § 3. Prohibitio adstandi ut testis in celebra-
Can. 1338 - § 1. Privationes et prohibitio-
nes, quae in can. 1336, § l, nn. 2 et 3 recensen-
tur, numquam afficiunt potestates, officia, mu-
nera, iura, privilegia, facultates, gratias, titulos,
insignia, quae non sint sub potestate Superioris
poenam constituentis.
§ 2. Potestatis ordinis privatio dari nequit,
sed tantum prohibitio eam vel aliquos eius actus
exercendi; item dari nequit privatio graduum
academicorum.
§ 3. De prohibitionibus, quae in can. 1336,
§ 1, n. 3 indicantur, norma servanda est, quae
de censuris datur in can. 1335.
CAPUT III
DE REMEDIIS POENALIBUS
ET PAENITENTIIS
Can. 1339 - § 1. Eum, qui versatur in pro-
xima delinquendi occasione, vel in quem, ex in-
vestigatione peracta, gravis cadit suspicio delicti
commissi, Ordinarius per se vel per alium mo-
nere potest.
§ 2. Eum vero, ex cuius conversatione scan-
dalum vel gravis ordinis perturbati o oriatur,
etiam corripere potest, modo peculiari bus per-
sonae et facti condicionibus accommodato.
§ 3. De monitione et correptione constare
semper debet saltem ex aliquo documento, quod
in secreto curiae archivo servetur.
25
Can. 1337 - § 1. Prohibitio commorandi in
certo loco vel territorio sive clericos sive religio-
sos afficere potest; praescriptio autem commo-
randi, clericos saeculares et, intra limites consti-
tutionum, religiosos.
§ 2. Ut praescriptio commorandi in certo
loco vel territorio irrogetur, accedat oportet
consensus Ordinarii illius loci, nisi agatur de
domo extradioecesanis quoque clericis paeniten-
ti bus vel emendandis destinata.
tione canonica matrimonii suspenditur cum prop-
ter circumstantias, nisi ut testis adsit, qui prohi-
bitionem habet, matrimonium valide celebrari
nequeat.
§ 4. Auctoritas ecclesiastica cum applicat
poenam privationis totius vel partis remuneratio-
nis ecclesiasticae curet, attenta aequitate, ne reus
careat iis quae ad honestam sustentationem sunt
necessaria.
Can. 1338 - § 1. Sanctiones, quae in can.
1336 (... ) recensentur, numquam afficiunt iura,
quae non sint sub potestate Superioris poenam
constituentis.
§ 2. Potestatis ordinis privatio dari nequit,
sed tantum prohibitio eam vel aliquos eius actus
exercendi; item dari nequit privati o graduum
academicorum.
§ 3. De prohibitionibus, quae in can. 1336,
§ 3 indicantur, norma servanda est, quae de cen-
suris datur in can. 1335.
§ 4. Latae sententiae eae tantum poenae ex-
piatoriae esse possunt quae ut prohibitiones in
can. 1336, § 3 recensentur vel aliae quae forte
lege aut praecepto constitutae sint.
§ 5. Prohibitiones de quibus in can. 1336, § 3
numquam sunt sub poena nullitatis.
CAPUT III
DE REMEDIIS POENALIBUS
ET PAENITENTIIS
Can. 1339 - § 1. Eum, qui versatur in pro-
xima delinquendi occasione, vel in quem, ex in-
vestigatione peracta, gravis cadi t suspicio delicti
commissi, Ordinarius per se vel per alium mo-
nere potest.
§ 2. Eum vero, ex cuius conversatione scan-
dalum vel gravis ordinis perturbati o oriatur,
etiam corripere potest, modo peculiaribus per-
sonae et facti condicionibus accommodato.
§ 3. De monitione et correptione constare
semper debet saltem ex aliquo documento, quod
in secreto curiae archivo servetur.

Can. 1340 - § 1. Paenitentia, quae imponi
potest in foro externo, est aliquod religionis vel
pietatis vel caritatis opus peragendum.
§ 2. Ob transgressionem occultam num-
quam publica imponatur paenitentia.
§ 3. Paenitentias Ordinarius pro sua pru-
denti a addere potest poenali remedio monitionis
vel correptionis.
TITULUS V TITULUS
DE POENIS APPLICANDIS
Can. 1341 - Ordinarius proceduram iudi-
cialem vel administrativam ad poenas irrogan-
das vel declarandas tunc tantum promovendam
curet, cum perspexerit neque fraterna correctio-
ne neque correptione neque aliis pastoralis sol-
licitudinis viis satis posse scandalum reparan,
iustitiam restitui, reum emendari.
Can. 1342 - § 1. Quoties iustae obstent cau-
sae ne iudicialis processus fiat, poena irrogari
vel declarari potest per decretum extra iudicium;
remedia poenalia autem et paenitentiae applica-
ri possunt per decretum in quolibet casu.
§ 2. Per decretum irrogari vel declarari non
possunt poenae perpetuae, neque poenae quas
lex vel praeceptum eas constituens vetet per de-
cretum applicare.
§ 3. Quae in lege vel praecepto dicuntur de
iudice, quod attinet ad poenam irrogandam vel
declarandam in iudicio, applicanda sunt ad Su-
periorem, qui per decretum extra iudicium poe-
nam irroget vel declaret, nisi aliter constet neque
agatur de praescriptis quae ad procedendi tan-
tum rationem attineant.
Can. 1343 - Si lex vel praeceptum iudici det
potestatem applicandi vel non applicandi poe-
nam, iudex potest etiam, pro sua conscientia et
26
§ 4. Si, semel vel pluries pro prudentia, mo-
nitiones vel correptiones inutiliter alicui factae
sint, vel si ex iis effectum expectari non liceat,
Ordinarius det praeceptum poenale, in quo accu-
rate praescribat quid agendum vel vitandum sit.
§ 5. Si casus gravitas ferat, ac praesertim si
quis versetur in periculo relabendi in delictum,
eum Ordinarius, etiam praeter poenas ad normam
iuris irrogatas vel declaratas per sententiam vel
decretum, submittat vigilantiae modo per decre-
tum singolare determinato.
Can. 1340 - § 1. Paenitentia, quae imponi
potest in foro externo, est aliquod religionis vel
pietatis vel caritatis opus peragendum.
§ 2. Ob transgressionem occultam num-
quam publica imponatur paenitentia.
§ 3. Paenitentias Ordinarius pro sua pru-
denti a addere potest poenali remedio monitionis
vel correptionis.
V
DE POENARUM APPLICATIONE
Can. 1341 - Ordinarius proceduram iudi-
cialem vel administrativam ad poenas irrogan-
das vel declarandas promovere debet, attento
etiam can. 1376, cum perspexerit neque monitio-
ne neque correptione neque aliis pastoralis sol-
licitudinis viis satis posse iustitiam restitui, reum
emendari, scandalum reparari.
Can. 1342 - § 1. Quoties iustae obstent cau-
sae ne iudicialis processus fiat, poena irrogari
vel declarari potest per decretum extra iudicium,
adamussim servata procedura statuta in can.
1720, praesertim quod attinet ad ius defensionis
atque ad moralem certitudinem in animo eius qui
decretum fert ad normam can. 1608. Remedia
poenalia et paenitentiae applicari possunt per
decretum in quolibet casu.
§ 2. Decretum quo irrogatur vel declaratur
poena perpetua inhabilitationis vel dimissionis,
ut efficax fiat, confirmandum est per decretum
ab Apostolica Sede.
§ 3. Quae in lege vel praecepto dicuntur de
iudice, quod attinet ad poenam irrogandam vel
declarandam in iudicio, applicanda sunt ad Su-
periorem, qui per decretum extra iudicium poe-
nam irroget vel declaret, nisi aliter constet neque
agatur de praescriptis quae ad procedendi tan-
tum rationem attineant.
Can. 1343 - § l. Si lex aut praeceptum iu-
dici facultatem concedat applicandi vel non ap-
piicandi poenam, iste, salvo praescripto can.
 prudentia, poenam temperare vel in eius locum
paenitentiam imponere.
\ poenam temperare vel in eius locum paeniten-
\ § 2. Quoties lex vel praeceptum iudici facul-
Can. 1344 - Etiamsi lex utatur verbis prae-
ceptivis, iudex pro sua conscientia et prudenti a
potest:
1° poenae irrogationem in tempus magis op-
portunum differre, si ex praepropera rei punitio-
ne mai ora mala eventura praevideantur;
2° a poena irroganda abstinere vel poenam
mitiorem irrogare aut paenitentiam adhibere, si
reus emendatussit et scandalum reparaverit, aut
si ipse satis a civili auctoritate punitus sit vel
punitum iri praevideatur;
3° si reus primum post vitam laudabiliter
peractam deliquerit neque necessitas urgeat re-
parandi scandalum, obligationem servandi poe-
nam expiatoriam suspendere, ita tamen ut, si
reus intra tempus ab ipso iudice determinatum
rursus deliquerit, poenam utrique delicto debi-
tam luat, nisi interim tempus decurrerit ad ac-
tionis poenalis pro priore delicto praescriptio-
nem.
\ Can. 1345 - Quoties delinquens vel usum
rationis imperfectum tantum habuerit, vel delic-
tum ex metu vel necessitate vel passionis aestu
vel in ebrietate aliave simili mentis perturbati 0-
ne patraverit, iudex potest etiam a qualibet pu-
nitione irroganda abstinere, si censeat aliter pos-
se melius consuli eius emendationi.
Can. 1346 - Quoties reus plura delicta pa-
traverit, si nimius videatur poenarum ferendae
27
1326, § 3, rem definiat, pro sua conscientia et
prudentia, iuxta id quod expostulant iustitiae re-
stitutio, rei emendatio et scandali reparatio; iudex
autem bis in casibus potest etiam, si res ferat,
tiam imponere.
tatem concedat poenam definiendi, iste, inspectis
necessitatibus in § l recensitis, decernat poenam
magis aptam ad delictum commissum puniendum,
et sese remittat praesertim ad unam ex iIlis in can.
1336 statutis, haud exclusis etiam aliis poenis vel
aliis remediis poenalibus vel paenitentiis, definien-
do etiam gradum atque diuturnitatem poenae,
necnon aestimando circumstantias quae in casu
minuunt vel augent imputabilitatem.
Can. 1344 - § 1. Etiamsi lex utatur verbis
praeceptivis, iudex pro sua conscientia et pru-
dentia potest:
1° poenae irrogationem in tempus magis op-
portunum differre, si ex praepropera rei punitio-
ne maiora mala eventura praevideantur;
2° a poena irroganda abstinere vel poenam
mitiorem irrogare aut paenitentiam adhibere, si
reus emendatus sit et scandalum reparaverit, aut
si ipse satis a civili auctoritate punitus sit vel
punitum iri praevideatur;
3° si reus primum post vitam laudabiliter
peractam deliquerit neque necessitas urgeat re-
parandi scandalum, obligationem servandi poe-
nam expiatoriam suspendere, ita tamen ut, si
reus intra tempus ab ipso iudice determinatum
rursus deliquerit, poenam utrique delicto de bi-
tam luat, nisi interim tempus decurrerit ad ac-
tionis poenalis pro priore delicto praescriptio-
nem.
§ 2. Non licet autem poenae irrogationem
differre, si agitur de delicto ex quo ortum est
publicum scandalum aut a parte laesa iIIud denun-
tiatum est.
Can. 1345 - Quoties delinquens vel usum
rationis imperfectum tantum habuerit, vel delic-
tum ex metu vel necessitate vel passionis aestu
vel, salvo praescripto can. 1326, § l, n. 4, in
ebrietate aliave simili mentis perturbatione pa-
traverit, iudex potest etiam a qualibet punitione
irroganda abstinere, si censeat aliter posse me-
lius consuli eius emendationi; reus tamen puniri
debet si aliter ad iustitiam restituendam et scan-
dalum reparandum provideri non possit.
Can. 1346 - § 1. Ordinarie valet principium
tot poenae quot delicta.
sententiae cumulus, prudenti iudicis arbitrio re-
linquitur poenas intra aequos terminos mode-
ran.
Can. 1347 - § 1. Censura irrogari valide ne-
quit, nisi antea reus semel saltem monitus sit ut
a contumacia recedat, dato congruo ad resipi-
scentiam tempore.
§ 2. A contumacia recessisse dicendus est
reus, quem delicti vere paenituerit, quique prae-
terea congruam damnorum et scandali repara-
tionem dederit vel saltem serio promiserit.
Can. 1348 - Cum reus ab accusatione ab-
solvitur vel nulla poena ei irrogatur, Ordinarius
potest opportunis monitis aliisque pastoralis
sollicitudinis viis, vel etiam, si res ferat, poena-
libus remediis eius utilitati et publico bono con-
sulere.
Can. 1349 - Si poena sit indeterminata ne-
que aliud lex caveat, iudex poenas graviores,
praesertim censuras, ne irroget, nisi casus gravi-
tas id omnino postulet; perpetuas autem poenas
irrogare non potest.
Can. 1350 - § 1. In poenis clerico irrogan-
dis semper cavendum est, ne iis quae ad hone-
stam sustentationem sunt necessaria ipse careat,
nisi agatur de dimissione e statu clericali.
§ 2. Dimisso autem e statu clericali, qui
propter poenam vere indigeat, Ordinarius me-
liore quo fieri potest modo providere curet.
Can. 1351 - Poena reum ubique tenet,
etiam resoluto iure eius qui poenam constituit
vel irrogavit, nisi aliud expresse caveatur.
Can. 1352 - § 1. Si poena vetet recipere sa-
cramenta vel sacramentali a, vetitum su spendi-
tur, quamdiu reus in mortis periculo versatur.
§ 2. Obligatio servandi poenam latae sen-
tentiae, quae neque declarata sit neque sit noto-
ria in loco ubi delinquens versatur, eatenus ex
toto vel ex parte suspenditur, quatenus reus eam
28
§ 2. Quoties reus plura delicta patraverit, si
nimius videatur poenarum ferendae sententiae
cumulus, prudenti iudicis arbitrio relinquitur
poenas intra aequos terminos moderari.
§ 3. Si prudenti iudicis arbitrio res id ferat,
qui plura delicta commisit subici etiam debet vi-
gilantiae vel alii remedio poenali ad normam can.
1339.
Can. 1347 - § 1. Censura irrogari valide ne-
quit, nisi antea reus semel saltem monitus sit ut
a contumacia recedat, dato congruo ad resipi- .
scentiam tempore.
§ 2. A contumacia recessisse dicendus est
reus, quem delicti vere paenituerit, quique prae-
terea congruam damnorum et scandali repara-
tionem dederit vel saltem serio promiserit.
Can. 1348 - In casibus a iure praevisis in
quibus ob peculiaria adiuncta nulla poena reo
irrogatur, Ordinarius potest opportunis monitis
aliisque pastoralis sollicitudinis viis, vel etiam, si
res ferat, poenalibus remediis aut poenitentiis
eius utilitati et publico bono consulere.
Can. 1349 - Si poena sit indeterminata ne-
que aliud lex caveat, iudex in poenis determinan-
dis eligat quae gravitati damni et scandalo induc-
to proportionatae sint, praesertim poenas
expiatorias de quibus in can. 1336; censuras vero
ne irroget nisi gravi de causa; si casus id suadeat
poenae expiatoriae censuris addi possunt;dimis-
sionis e statu clericali autem poenam irrogare non
potest.
Can. 1350 - § 1. In poenis clerico irrogan-
dis semper cavendum est, ne iis quae ad hone-
stam sustentationem sunt necessaria ipse careat,
nisi agatur de dimissione e statu clericali.
§ 2. Dimisso autem e statu clericali, qui
propter poenam vere indigeat, Ordinarius me-
liore quo fieri potest modo providere curet, ex-
c1usa vero collatione officii, ministerii et muneris
praesertim docendi, cuiusvis generis.
Can. 1351 - Poena reum ubique tenet,
etiam resoluto iure eius qui poenam constituit
vel irrogavit, nisi aliud expresse caveatur.
Can. 1352 - § 1. Si poena prohibeat recipere
sacramenta vel sacramentalia, prohibitio suspen-
ditur, quamdiu reus in mortis periculo versatur.
§ 2. Obligatio servandi poenam latae sen-
tentiae, quae neque declarata sit neque sit noto-
ria in loco ubi delinquens versatur, eatenus ex
toto vel ex parte suspenditur, quatenus reus eam
 servare nequeat sine periculo gravis scandali ve!
I infamiae.
Can. 1353 - Appellatio vel recursus a sen-
tentiis iudicialibus vel a decretis, quae poenam
quamlibet irrogent vel dec1arent, habent effec-
tum suspensivum.
TITULUS VI
DE POENARUM CESSATIONE
Can. 1354 - § l. Praeter eos, qui in cann.
1355-1356 recensentur, omnes, qui a lege, quae
poena munita est, dispensare possunt ve! a prae-
cepto poenam comminanti eximere, possunt
etiam eam poenam remittere.
§ 2. Potest praeterea lex vel praeceptum,
poenam constituens, aliis quoque potestatem fa-
cere remittendi.
§ 3. Si Apostolica Sedes poenae remissio-
nem si bi vel aliis reservaverit, reservatio stricte
est interpretanda.
Can. 1355 - § l. Poenam 1ege constitutam,
si sit irrogata vel dec1arata, remittere possunt,
dummodo non sit Apostolicae Sedi reservata:
lO Ordinarius, qui iudicium ad poenam ir-
rogandam vel dec1arandam promovit vel decre-
to eam per se vel per alium irrogavit vel dec1a-
ravit;
20 Ordinarius loci in quo delinquens versa-
tur, consulto tamen, nisi propter extraordinarias
circumstantias impossibile sit, Ordinario, de
quo sub n. 1.
§ 2. Poenam latae sententiae nondum dec1a-
ratam lege constitutam, si Sedi Apostolicae non
sit reservata, potest Ordinarius remittere suis
subditis et iis qui in ipsius territorio versantur
vel ibi deliquerint, et etiam quilibet Episcopus in
actu tamen sacramentalis confessionis.
Can. 1356 - § l. Poenam ferendae vel latae
sententiae constitutam praecepto quod non sit
ab Apostolica Sede latum, remittere possunt:
lO Ordinarius loci, in quo de!inquens versa-
tur;
20 si poena sit irrogata vel dec1arata, etiam
Ordinarius qui iudicium ad poenam irrogandam
vel dec1arandam promovit vel decreto eam per
se vel per alium irrogavit vel dec1aravit.
§ 2. Antequam remissio fiat, consulendus
est, nisi propter extraordinarias circumstantias
impossibile sit, praecepti auctor.
29
servare nequeat sine peri culo gravis scandali vel
infamiae.
Can. 1353 - Appellatio ve! recursus a sen-
tentiis iudicialibus vel a decretis, quae poenam
quamlibet irrogent vel dec1arent, habent effec-
tum suspensivum.
TITULUS VI
DE POENARUM CESSATIONE
Can. 1354 - § l. Praeter eos, qui in cann.
1355-1356 recensentur, omnes, qui a lege, quae
poena munita est, dispensare possunt vel a prae-
cepto poenam comminanti eximere, possunt
etiam eam poenam remittere.
§ 2. Potest praeterea lex vel praeceptum,
poenam constituens, aliis quoque potestatem fa-
cere remittendi.
§ 3. Si Apostolica Sedes poenae remissio-
nem sibi vel aliis reservaverit, reservatio stricte
est interpretanda.
Can. 1355 - § l. Poenam lege constitutam,
quae sit ferendae sententiae vel latae sententiae
declarata et dummodo non sit Apostolicae Sedi
reservata, remittere possunt:
lO Ordinarius, qui iudicium ad poenam irro-
gandam ve! declarandam promovit vel decreto
eam per se vel per alium irrogavit vel dec1aravit;
20 Ordinarius loci in quo delinquens versa-
tur, consulto tamen, nisi propter extraordinarias
circumstantias impossibile sit, Ordinario, de
quo sub n. l.
§ 2. Poenam lege constitutam, quae sit latae
sententiae nondum declarata et dummodo non sit
Apostolicae Sedi reservata, remittere possunt:
l° Ordinarius suis subditis;
2° Ordinarius loci etiam iis qui in ipsius ter-
ritorio versantur vel ibi deliquerint;
3° quilibet Episcopus in actu tamen sacra-
mentalis confessionis.
Can. 1356 - § l. Poenam ferendae vellatae
sententiae praecepto constitutam, quod non sit
ab Apostolica Sede latum, remittere possunt:
lO praecepti auctor;
20 ( ••• ] Ordinarius qui iudicium ad poenam
irrogandam ve! dec1arandam promovit vel de-
creto eam per se vel per alium irrogavit vel de-
c1aravit;
3° Ordinarius Ioci, in quo delinquens versatur.
§ 2. Antequam remissio fiat, consulendus
est, nisi propter extraordinarias circumstantias
impossibile sit, praecepti auctor, vel qui poenam
irrogavit vel declaravit.
 CaDo 1357 - § lo Firmis praescriptis canno
508 et 976, censuram latae sententiae excommu-
nicationis vel interdicti non dec1aratam confes-
sarius remittere potest in foro interno sacramen-
tali, si paenitenti durum sit in statu gravis
peccati permanere per tempus necessarium ut
Superior competens provideato
§ 20 In remissione concedenda confessarius
paenitenti onus iniungat recurrendi intra mensem
sub poena reincidentiae ad Superiorem competen-
tem vel ad sacerdotem facultate praeditum, et
standi huius mandatis; interim imponat congruam
paenitentiam et, quatenus urgeat, scandali et dam-
ni reparationem; recursus autem fieri potest etiam
per confessarium, sine nominis mentioneo
§ 30 Eodem onere recurrendi tenentur, post-
quam convaluerint, ii qui bus ad normam cano
976 remissa est censura irrogata vel dec1arata
vel Sedi Apostolicae reservatao
CaDo 1358 - § lo Remissio censurae dari
non potest nisi delinquenti qui a contumacia,
ad normam cano 1347, § 2, recesserit; recedenti
autem denegari nequito
§ 20 Qui censuram remittit, potest ad nor-
mam cano 1348 providere vel etiam paeniten-
tiam imponereo
CaDo 1359 - Si quis pluribus poenis detinea-
tur, remissio valet tantummodo pro poenis in
ipsa expressis; generalis autem remissio omnes
aufert poenas, iis exceptis quas in petitione reus
mala fide reticuerit.
CaDo 1360 - Poenae remissio metu gravi ex-
torta irrita est.
CaDo 1361 - § lo Remissio dari potest etiam
absenti vel sub condicioneo
§ 20 Remissio in foro externo detur scripto,
nisi gravis causa aliud suadeat.
§ 30 Caveatur ne remissionis petitio vel ipsa
remissio divulgetur, nisi quatenus id vel utile sit
ad rei famam tuendam vel necessarium ad scan-
dalum reparandumo
CaDo 1362 - § lo Actio criminalis praescrip-
tione extinguitur triennio, nisi agatur:
1° de delictis Congregationi pro Doctrina
Fidei reservatis;
2° de actione ob delicta de quibus in canno
1394, 1395, 1397, 1398, quae quinquennio prae-
scribitur;
3° de delictis quae non sunt iure communi
punita, si lex particularis alium praescriptionis
terminum statuerit.
30
CaDo 1357 - § lo Firmis praescriptis canno
508 et 976, censuram latae sententiae excommu-
nicationis vel interdicti non dec1aratam confes-
sarius remittere potest in foro interno sacramen-
tali, si paenitenti durum sit in statu gravis
peccati permanere per tempus necessarium ut
Superior competens provideat.
§ 20 In remissione concedenda confessarius
paenitenti onus iniungat recurrendi intra mensem
sub poena reincidentiae ad Superiorem competen-
tem vel ad sacerdotem facultate praeditum, et
standi huius mandatis; interim imponat congruam •
paenitentiam et, quatenus urgeat, scandali et dam-
ni reparationem; recursus autem fieri potest etiam
per confessarium, sine nominis mentioneo
§ 30 Eodem onere recurrendi tenentur, post-
quam convaluerint, ii qui bus ad normam cano
976 remissa est censura irrogata vel dec1arata
vel Sedi Apostolicae reservatao
CaDo 1358 - § lo Remissio censurae dari
non potest nisi delinquenti qui a contumacia,
ad normam cano 1347, § 2, recesserit; recedenti
autem denegari nequit.
§ 20 Qui censuram remittit, potest ad nor-
mam cano 1348 providere vel etiam paeniten-
tiam imponereo
CaDo 1359 - Si quis pluribus poenis detinea-
tur, remissio valet tantummodo pro poenis in
ipsa expressis; generalis autem remissio omnes
aufert poenas, iis exceptis quas in petitione reus
mal a fide reticuerit.
CaDo 1360 - Poenae remissio metu gravi ex-
torta irrita est.
CaDo 1361 - § lo Remissio dari potest etiam
absenti vel sub condicioneo
§ 20 Remissio in foro externo detur scripto,
nisi gravis causa aliud suadeat.
§ 30 Caveatur ne remissionis petitio vel ipsa
remissio divulgetur, nisi quatenus id vel utile sit
ad rei famam tuendam vel necessarium ad scan-
dalum reparandumo
CaDo 1362 - § lo Actio criminalis praescrip-
tione extinguitur triennio, nisi agatur:
1° de delictis Congregationi pro Doctrina
Fidei reservatis;
2° firmo praescripto D. 1, de actione ob de-
lieta de quibus in canno 1394, 1395, 1397, 1398,
quae quinquennio praescribitur;
3° de delictis quae non sunt iure communi
punita, si lex particularis alium praescriptionis
terminum statuerit.
 § 2. Praescriptio decurrit ex die quo delic-
tum patratum est, vel, si delictum sit permanens
vel habituale, ex die quo cessavi t.
Can. 1363 - § l. Si intra terminos de qui bus
in can. 1362, ex die quo sententi a condemnato-
ria in rem iudicatam transierit computandos,
non sit reo notificatum exsecutorium iudicis de-
cretum de quo in can. 1651, actio ad poenam
exsequendam praescriptione extinguitur.
§ 2. Idem valet, servatis servandis, si poena
per decretum extra iudicium irrogata sito
PARS II
DE POENIS
IN SINGULA DELICTA
TITULUS I
DE DELICTIS CONTRA RELIGIONEM
ET ECCLESIAE UNITATEM
Can. 1364 - § 1. Apostata a fide, haereticus
vel schismaticus in excommunicationem latae
sententiae incurrit, firmo praescripto can. 194,
§ 1, n. 2; clericus praeterea potest poenis, de
quibus in can. 1336, § 1, nn. 1, 2 et 3, puniri.
§ 2. Si diuturna contumacia vel scandali
gravitas postulet, aliae poenae addi possunt,
non excepta dimissione e statu clericali.
Can. 1365 - Reus vetitae communicationis
in sacris iusta poena puniatur.
Can. 1366 - Parentes vel parentum locum
tenentes, qui liberos in religione acatholica bap-
tizandos vel educandos tradunt, censura aliave
iusta poena puniantur.
Can. 1367 - Qui species consecratas abicit aut
in sacrilegum finem abducit vel retinet, in excom-
I municationem latae sententiae Sedi Apostolicae re-
~
servatam incurrit; clericus praeterea alia poena, non
exclusa dimissione e statu clericali, puniri potest.
Can. 1368 - Si quis, asserens vel promittens
aliquid coram ecclesiastica auctoritate, penu-
rium committit, iusta poena puniatur.
31
§ 2. Praescriptio decurrit ex die quo delic-
tum patratum est, vel, si delictum sit permanens
vel habituale, ex die quo cessavit.
Can. 1363 - § l. Si intra terminos de qui bus
in can. 1362, ex die quo sententia condemnato-
ria in rem iudicatam transierit computandos,
non sit reo notificatum exsecutorium iudicis de-
cretum de quo in can. 1651, actio ad poenam
exsequendàm praescriptione extinguitur.
§ 2. Idem valet, servatis servandis, si poena
per decretum extra iudicium irrogata sit.
PARS II
DE SINGULIS DELICTIS DEQUE POENIS
IN EADEM CONSTITUTIS
TITULUS I
DE DELICTIS CONTRA FIDEM
ET ECCLESIAE UNITATEM
Can. 1364 - § 1. Apostata a fide, haereticus
vel schismaticus in excommunicationem latae
sententiae incurrit, firmo praescripto can. 194,
§ 1, n. 2; [... ) praeterea [... ) poenis, de quibus in
can. 1336, [... ) puniri potest.
§ 2. Si diuturna contumacia vel scandali
gravitas postulet, aliae poenae addi possunt,
non excepta dimissione e statu clericali.
Can. 1365 - [Ex can. 1371, n. 11 Qui, prae-
ter casum de quo in can. 1364, § 1, doctrinam a
Romano Pontifice vel a Concilio Oecumenico
damnatam docet vel doctrinam, de qua in can.
750 § 2 vel in can. 752, pertinaciter respuit, et ab
Apostolica Sede vel ab Ordinario admonitus
non retractat, censura puniatur et privatione of-
fieli, si quod habeat; bis sanctionibus aliae addi
possunt de quibus in can. 1336.
Can. 1366 - [Ex can. 1372) Qui contra Ro-
mani Pontificis actum ad Concilium Oecumeni-
cum vel ad Episcoporum collegium recurrit cen-
sura puniatur.
Can. 1367 - [Ex can. 1366) Parentes vel pa-
rentum locum tenentes, qui liberos in religione
acatholica baptizandos vel educandos tradunt,
censura aliave iusta poena puniantur.
Can. 1368 - [Ex can. 13691 Qui in publico
spectaculo vel concione, vel in scripto publice
evulgato, vel aliter instrumentis communicatio-
nis socialis utens, blasphemiam profert, aut bo-
nos mores graviter laedit, aut in religionem vel
Ecclesiam iniurias exprimit vel odium contemp-
tumve excitat, iusta poena puniatur.
 Can. 1369 - Qui in publico spectaculo vel
concione, vel in scripto publice evulgato, vel ali-
ter instrumentis communicationis socialis utens,
blasphemiam profert, aut bonos mores graviter
laedit, aut in religionem vel Ecclesiam iniurias
exprimit vel odium contemptumve excitat, iusta
poena puniatur.
TITULUS II
DE DELICTIS CONTRA
ECCLESIASTICAM A UCTORITA TEM
ET ECCLESIAE LIBERTATEM
Can. 1370 - § lo Qui vim physicam in Ro-
manum Pontificem adhibet, in excommunicatio-
nem latae sententiae Sedi Apostolicae reserva-
tam incurrit, cui, si clericus sit, alia poena, non
exclusa dimissione e statu clericali, pro delicti
gravitate addi potest.
§ 20 Qui id agit in eum qui episcopali cha-
ractere pollet, in interdictum latae sententiae et,
si sit clericus, etiam in suspensionem latae se n-
tentiae incurrit.
§ 30 Qui vim physicam in clericum vel reli-
giosum adhibet in fidei vel Ecclesiae vel ecclesia-
sticae potestatis vel ministerii contemptum, iu-
sta poena puniatur.
Can. 1371 - Iusta poena puniatur:
lO qui, praeter casum de quo in cano 1364,
§ l, doctrinam a Romano Pontifice vel a Conci-
lio Oecumenico damnatam docet vel doctrinam,
de qua in cano 750 § 2 vel in cano 752, pertina-
citer respuit, et ab Apostolica Sede vel ab Ordi-
nario admonitus non retractat;
20 qui aliter Sedi Apostolicae, Ordinario, vel
Superiori legitime praecipienti vel prohibenti
non obtemperat, et post monitum in inoboe-
dientia persistit.
Can. 1372 - Qui contra Romani Pontificis
actum ad Concilium Oecumenicum vel ad Epi-
scoporum collegium recurrit censura puniaturo
Can. 1373 - Qui publice aut subditorum
simultates vel odia adversus Sedem Apostolicam
32
Can. 1369 -(Ex can. 1376) Qui rem sacram,
mobilem vel immobilem, profanat iusta poena
puniatur.
TITULUS II
DE DELICTIS CONTRA ECCLESIASTICAM
AUCTORITA TEM
ET MUNERUM EXERCITIUM
Can. 1370 - § lo Qui vim physicam in Ro-
manum Pontificem adhibet, in excommunicatio-
nem latae sententiae Sedi Apostolicae re serva-
tam incurrit, cui, si clericus sit, alia poena, non
exclusa dimissione e statu clericali, pro delicti
gravitate addi potest.
§ 20 Qui id agit in eum qui episcopali cha-
ractere pollet, in interdictum latae sententiae et,
si sit clericus, (... ) in suspensionem latae senten-
tiae incurrit.
§ 30 Qui vim physicam in clericum vel reli-
giosum adhibet in fidei vel Ecclesiae vel ecclesia-
sticae potestatis vel ministerii contemptum, iu-
sta poena puniaturo
Can. 1371 - § 1. (Ex can. 1371, n. 2] Qui
l...) Sedi Apostolicae, Ordinario vel Superiori
legitime praecipienti vel prohibenti non obtem-
pera t, et post monitionem in inoboedientia per-
sistit, puniatur censura vel privatione officii vel
aliis poenis de quibus in can. 13360
§ 2. (Ex can. 1368] Si quis, asserens vel pro-
mittens aliquid coram ecclesiastica auctoritate,
periurium committit, iusta poena puniatur.
§ 3. Qui non servaverit officium exsequendi
sententiam exsecutoriam iusta poena puniatur,
non exclusa censura, et salva semper damnorum
et iustitiae reparatione.
§ 4. Qui obligationem secreti pontificii servan-
di violat poenis de quibus in can. 1336 puniatur.
Can. 1372 - (Ex can. 1375) Puniantur ad
normam can. 1336:
IO qui impediunt libertatem ministerii vel
exercitium potestatis ecclesiasticae aut legiti-
mum bonorum sacro rum aliorumve ecclesiasti-
corum bonorum usum, aut perterrent qui pote-
statem vel ministerium ecclesiasticum exercuit;
20 qui impediunt libertatem electionis aut
perterrent electorem vel electumo
Can. 1373 - Qui publice aut subditorum
simultates vel odia adversus Sedem Apostolicam
vel Ordinarium excitat propter aliquem potesta-
tis ve! ministerii ecclesiastici actum, aut subditos
ad inoboedientiam in eos provocat, interdicto
vel aliis iustis poenis puniatur.
Can. 1374 - Qui nomen dat consociationi,
quae contra Ecclesiam machinatur, iusta poena
puniatur; qui autem eiusmodi consociationem
promovet vel moderatur, interdicto puniatur.
Can. 1375 - Qui impediunt libertatem mi-
nisterii vel electionis vel potestatis ecclesiasticae
aut legitimum bonorum sacro rum aliorumve ec-
clesiasticorum bonorum usum, aut perterrent
e!ectorem vel e!ectum vel eum qui potestatem
vel ministerium ecclesiasticum exercuit, iusta
poena puniri possunt.
Can. 1376 - Qui rem sacram, mobilem vel
immobilem, profanat iusta poena puniatur.
Can. 1377 - Qui sine praescripta licentia
bona ecclesiastica alienat, iusta poena puniatur.
33
vel Ordinarium excitat propter aliquem potesta-
tis ve! ministerii ecclesiastici actum, aut subditos
ad inoboedientiam in eos provocat, interdicto
vel aliis iustis poenis puniatur.
Can. 1374 - Qui nomen dat consociationi,
quae contra Ecclesiam machinatur, iusta poena
puniatur; qui autem eiusmodi consociationem
promovet vel moderatur, interdicto puniatur.
Can. 1375 - (Ex can. 1381) § l. Quicumque
officium ecclesiasticum usurpat, iusta poena pu-
niatur.
§ 2. Usurpationi aequiparatur illegitima,
post privationem vel cessationem a munere, eiu-
sdem retentio.
Can. 1376 - (Ex can. 1389) § 1. Ecclesiastica
potestate vel munere abutens pro actus vel omis-
sionis gravitate puniatur, non exclusa officii pri-
vatione, nisi in eum abusum iam poena sit lege
ve! praecepto consti tuta.
§ 2. Qui vero, ex culpabili neglegentia, ec-
clesiasticae potestatis vel ministerii vel muneris
actum illegitime cum damno alieno aut scandalo
ponit ve! omittit, iusta poena puniatur ad nor-
mam can. 1336.
Can. 1377 - § 1. (Ex can. 1386) Qui quidvis
donat ve! pollicetur ut quis, munus in Ecclesia
exercens, illegitime quid agat vel omittat, iusta
poena puniatur ad normam can. 1336; item qui
ea dona ve! pollicitationes acceptat pro delicti
gravitate puniatur, non exclusa officii privatione.
§ 2. Congruenter cum delicti gravitate punia-
tur qui, in officio aut munere exercendis, accipit
dona cuiusque generis, quae reapse in muneribus
adimplendis possint pondus habere vel sub aliqua
ratione condiciones adicere.
§ 3. Qui ad ministerium exercendum aliquid
illegitime petit vel qui in ministerio exercendo sti-
pem ultra definitam aut summas adiunctivas re-
quirit, congruenti mulcta pecuniaria vel aliis poe-
nis puniatur.
§ 4. In casibus de quibus in §§ l et 2, pro
poenae remissione concedenda, necesse est ut re-
stitutio vel iusta reparatio fiato
Can. 1378 - § 1. (Ex can. 1377) Qui sine
praescripta licentia bona ecclesiastica alienat
vel actus administrationis ponit vel aliter graviter
neglegens in bonis ecclesiasti cis administrandis
repertus fuerit, puniatur ad normam can. 1336.
Ad normam eiusdem canonis puniatur qui bona
ecclesiastica subtrahit.

TITULUS III
DE MUNERUM ECCLESIASTICORUM
USURPATIONE DEQUE DELICTIS IN IIS
EXERCENDIS
Can. 1378 - § 1. Sacerdos qui contra prae-
scriptum can. 977 agit, in excommunicationem
latae sententiae Sedi Apostolicae reservatam in-
currit.
§ 2. In poenam latae sententiae interdicti
vel, si sit c1ericus, suspensionis incurrit:
lO qui ad ordinem sacerdotalem non promo-
tus liturgicam eucharistici Sacrificii actionem at-
tentat;
20 qui, praeter casum de quo in § 1, cum
sacramentalem absolutionem dare valide ne-
queat, eam impertire attentat, vel sacramenta-
lem confessionem audit.
§ 3. In casibus de quibus in § 2, pro delicti
gravitate, aliae poenae, non exc1usa excommu-
nicatione, addi possunt.
Can. 1379 - Qui, praeter casus de qui bus in
can. 1378, sacramentum se administrare simu-
lat, iusta poena puniatur.
34
§ 2. Reus de delictis, quae restitutionem exi-
gunt, etiam poena interdicti iuxta can. 1332, § 2,
ad restitutionem vel ad iustam reparationem pe-
cuniariam compelli potest.
TITULUS III
DE DELICTIS CONTRA SACRAMENTA
Can. 1379 - § 1. (Ex can. 1378, § 2) In poe-
nam latae sententiae interdicti vel, si sit c1ericus,
suspensionis incurrit:
lO qui ad ordinem sacerdotalem non promo-
tus liturgicam eucharistici Sacrifici i actionem at-
tentat;
20 qui, praeter casum de quo in can. 1384,
cum sacramentalem absolutionem dare valide
nequeat, eam impertire attentat, vel sacramen-
talem confessionem audit.
§ 2. (Ex can. 1378, § 3) In casibus de qui bus
in § 1, pro delicti gravitate, aliae poenae, non
exclusa excommunicatione, addi possunt.
§ 3. Tum qui sacrum ordinem mulieri confer-
re attentaverit, tum mulier quae sacrum ordinem
recipere attentaverit, in excommunicationem la-
tae sententiae Sedi Apostolicae reservatam incur-
rit; si vero reus sit clericus dimissione e statu cle-
ricali puniri potest.
§ 4. Firmo praescripto can. 1357, absolvere
praesumentes sine debita facultate ab excommu-
nicatione latae sententiae, incurrunt in excommu-
nicationem latae sententiae Apostolicae Sedi re-
servatam.
§ 5. Qui sacramentum administrat illis qui
recipere prohibentur, puniatur suspensione, cui
aliae poenae ex can. 1336 addi possunt.

CaDo 1380 - Qui per simoniam sacramen-
tum celebrat vel recipit, interdicto vel suspensio-
ne puniatur.
. CaDo 1381 - § l. Quicumque officium eccle-
siasticum usurpat, iusta poena puniatur.
§ 2. Usurpationi aequiparatur illegitima,
post privationem vel cessationem a munere, eiu-
sdem retentio.
CaDo 1382 - Episcopus qui sine pontificio
mandato aliquem consecrat in Episcopum, item-
que qui ab eo consecrationem recipit, in excom-
municationem latae sententiae Sedi Apostolicae
reservatam incurrunt.
CaDo 1383 - Episcopus qui, contra prae-
scriptum can. 1015, alienum subditum sine legi-
timis litteris dimissoriis ordinavi t, prohibetur
per annum ordinem conferre. Qui vero ordina-
tionem recepit, est ipso facto a recepto ordine
suspensus.
CaDo 1384 - Qui, praeter casus, de qui bus
in cann. 1378-1383, sacerdotale munus vel aliud
sacrum ministerium illegitime exsequitur, iusta
poena puniri potest.
CaDo 1385 - Qui quaestum illegitime facit
l ex Missae stipe, censura vel alia iusta poena
i puniatur.
CaDo 1386 - Qui quidvis donat ve} pollice-
tur ut quis, munus in Ecclesia exercens, illegiti-
me quid agat vel omittat, iusta poena puniatur;
item qui ea dona ve} pollicitationes acceptat.
35
§ 6. [Ex caDo 1379) Qui, praeter casus de
quibus in §§ 1-5 et iD caDo 1384, sacrartlentum
se administrare simulat, iusta poena puniatur.
CaDo 1380 - § 1. Qui per simoniam sacra-
mentum celebrat vel recipit, interdicto vel su-
spensione vel poeDis de quibus iD caDo 1336 pu-
niatur.
§ 2. ID casibus de quibus iD § 1, pro poeDae
remissioDe cODcedeDda, Decesse est ut restitutio
vel iusta reparatio fiato
CaDo 1381 - [Ex caDo 1365) Reus vetitae
communicationis in sacris iusta poena puniatur.
CaDo 1382 - § 1. [Ex caDo 1367) Qui species
consecratas abicit aut in sacrilegum finem abdu-
cit vel retinet, in excommunicationem latae sen-
tentiae Sedi Apostolicae reservatam incurrit;
clericus praeterea ali a poena, non exclusa dimis-
sione e statu clericali, puniri potest.
§ 2. Qui delictum patrat quod cODsistit iD
consecratioDe iD sacrilegum fiDem uDius materiae
vel utriusque iD eucharistica celebratioDe aut ex-
tra eam pro gravitate criminis puniatur DOD ex-
clusa dimissioDe e statu clericali.
CaDo 1383 - [Ex caDo 1385) Qui quaestum
illegitime facit ex Missae stipe, ad Dormam caDo
1336 puniatur.
CaDo 1384 - [Ex caDo 1378, § l) Sacerdos
qui contra praescriptum can. 977 agit, in excom-
municationem latae sententiae Sedi Apostolicae
reservatam incurrit.
CaDo 1385 - [Ex caDo 1387) Sacerdos, qui in
actu vel occasione vel praetextu confessionis
paenitentem ad peccatum contra sextum Deca-
logi praeceptum sollicitat, pro delicti gravitate,
suspensione vel poenis iD caDo 1336 statutis pu-
niatur, et in casi bus gravioribus dimittatur e sta-
tu clericali.
CaDo 1386 - (Ex caDo 1388) § }. Confes-
sarius, qui sacramentale sigillum directe vio-
lat, in excommunicationem latae sententiae
Sedi Apostolicae reservatam incurrit; qui ve-
ro indirecte tantum, pro delicti gravitate pu-
niatur.

Can. 1387 - Sacerdos, qui in actu vel occa-
sione vel praetextu confessionis paenitentem ad
peccatum contra sextum Decalogi praeceptum
sollicitat, pro delicti gravitate, suspensione, pro-
hibitionibus, privationibus puniatur, et in casi-
bus gravioribus dimittatur e sta tu clericali.
Can. 1388 - § 1. Confessarius, qui sacra-
mentale sigillum directe violat, in excommuni-
cationem latae sententiae Sedi Apostolicae re-
servatam incurrit; qui vero indirecte tantum,
pro delicti gravitate puniatur.
§ 2. Interpres aliique, de qui bus in can. 983,
§ 2, qui secretum violant, iusta poena puniantur,
non exclusa excommunicatione.
Can. 1389 - § 1. Ecclesiastica potestate vel
munere abutens pro actus vel omissionis gravi-
tate puniatur, non exclusa officii privatione, nisi
in eum abusum iam poena sit lege vel praecepto
constituta.
§ 2. Qui vero, ex culpabili neglegentia, ec-
clesiasticae potestatis vel ministerii vel muneris
actum illegitime cum damno alieno ponit vel
omittit, iusta poena puniatur.
IV
TITULUS
DE CRIMINE FALSI
Can. 1390 - § 1. Qui confessarium de delic-
to, de quo in can. 1387, apud ecclesiasticum
Superiorem falso denuntiat, in interdictum latae
36
§ 2. Interpres aliique, de quibus in can. 983,
§ 2, qui secretum violant, iusta poena puniantur,
non exclusa excommunicatione.
§ 3. Firmis praescriptis §§ l et 2, quicumque
quovis technico instrumento ea quae in sacramen-
tali confessione, vera vel ficta, a se vel ab alio
peracta, a confessario vel a poenitente dicuntur,
captat, aut communicationis socialis instrumentis
evulgat, in excommunicationem latae sententiae
incurrit; aliae poenae pro delicti gravitate addi
possunt, non excepta, si de clerico agatur, dimis-
sione e statu clericali.
Can. 1387 - (Ex can. 1382) Episcopus qui
sine pontificio mandato aliquem consecrat in
Episcopum, itemque qui ab eo consecrationem
recipit, in excommunicationem latae sententiae
Sedi Apostolicae reservatam incurrunt. Qui vero
ordinationem recepit, est ipso facto a recepto or-
dine suspensus.
Can. 1388 - § 1. (Ex can. 1383) Episcopus
qui, contra praescriptum can. 1015, alienum
subditum sine legitimis litteris dimissoriis ordi-
navit, prohibetur per annum ordinem conferre.
Qui vero ordinationem recepit, est ipso facto a
recepto ordine suspensus.
§ 2. In eandem prohibitionem in § l statu-
tam, incurrit Ordinarius qui ordillem sacrum con-
fert vel concedit litteras dimissorias suipsius sub-
dito, qui alterius Seminarii alumnus erat, quin
audiverit istius Moderatores, vel si agat, nulla
praemissa investigatione pro veritate discernenda,
contra istorum graves oppositiones.
§ 3. Qui ad sacros ordines accedit innodatus
quadam censura vel irregularitate, voluntarie re-
ticita, est ipso facto a recepto ordine suspensus et
insuper puniri debet pro delicti gravitate.
Can. 1389 -(Ex can. 1384) Qui, praeter ca-
sus, de qui bus in cann. 1379-1388, sacerdotale
munus vel aliud sacrum ministerium illegitime
exsequitur, iusta poena puniatur, non exclusa
censura.
IV
TITULUS
DE DELICTIS CONTRA VERIDICITATEM
Can. 1390 - § 1. Qui confessarium de delic-
to, de quo in can. 1385, apud ecclesiasticum
Superiorem falso denuntiat, in interdictum latae
sententiae incurrit et, si sit clericus, etiam in su-
spenslOnem.
§ 2. Qui aliam ecclesiastico Superiori calum-
niosam praebet de lieti denuntiationem, vel aliter
alterius bonam famam laedit, iusta poena, non
exclusa censura, puniri potest.
§ 3. Calumniator potest cogi etiam ad con-
gruam satisfactionem praestandam.
Can. 1391 - Iusta poena pro de lieti gravi-
tate puniri potest:
l ° qui ecclesiasticum documentum publi-
cum falsum conficit, vel verum mutat, destruit,
occultat, vel falso ve! mutato utitur;
2° qui alio falso vel mutato documento uti-
tur in re ecclesiastica;
3° qui in publico ecclesiastico documento
falsum asserit.
TITULUS V
DE DELICTIS CONTRA SPECIALES
OBLIGA TIONES
Can. 1392 - Clerici vel religiosi mercaturam
ve! negotiationem contra canonum praescripta
exercentes pro delicti gravitate puniantur.
Can. 1393 - Qui obligationes sibi ex poena
impositas violat, iusta poena puniri potest.
Can. 1394 - § l. Firmo praescripto can.
194, § l, n. 3, clericus matrimonium, etiam civi-
liter tantum, attentans, in suspensionem latae
sententiae incurrit; quod si monitus non resipue-
rit et scandalum dare perrexerit, gradati m pri-
vationibus ac vel etiam dimissione e statu cleri-
cali puniri potest.
§ 2. Religiosus a votis perpetuis, qui non sit
clericus, matrimonium etiam civiliter tantum at-
tentans, in interdictum latae sententiae incurrit,
firmo praescripto can. 694.
37
sententiae incurrit et, si sit clericus, (... ] in su-
spenSlOnem.
§ 2. Qui a!iam ecclesiastico Superiori calum-
niosam praebet de!icti denuntiationem, vel aliter
alterius bonam famam laedit, iusta poena punia-
tur ad normam can. 1336, cui praeterea censura
addi potest.
§ 3. Calumniator cogi debet etiam ad con-
gruam satisfactionem praestandam.
Can. 1391 - Poenis de quibus in can. 1336
pro delicti gravitate puniatur:
l ° qui ecclesiasticum documentum publi-
cum falsum conficit, vel verum mutat, destruit,
occultat, vel falso vel mutato utitur;
2° qui ali o falso vel mutato documento uti-
tur in re ecclesiastica;
3° qui in publico ecclesiastico documento
falsum asserit.
TITULUS V
DE DELICTIS CONTRA SPECIALES
OBLIGA TIONES
Can. 1392 - § 1. C1ericus vel religiosus qui,
nulla dispensatione obtenta vel nullo detentus im-
pedimento, officia sui status non adimpleat, mo-
nendus est ad normam can. 1339; tribusque men-
sibus elapsis, si officia non adimplere pergat,
praeceptum poenale contra ipsum feratur, gravi-
tati violationum aequatum.
§ 2. Clerici vel religiosi mercaturam ve! ne-
gotiationem contra canonum praescripta exer-
centes pro delicti gravitate puniantur sanctioni-
bus de quibus in can. 1336.
§ 3. Clericus qui e sacro ministerio iIIegitime
abest, per sex menses continuos, cum animo sese
subducendi a competenti Ecclesiae auctoritate,
pro delicti gravitate, suspensione vel etiam poenis
in can. 1336 statutis puniatur, et in casibus gra-
vioribus dimittatur e statu clericali.
Can. 1393 - Qui obligationes si bi ex poena
impositas violat, sanctionibus de quibus in can.
1336 puniatur.
Can. 1394 - § l. Firmo praescripto can.
194, § l, n. 3, clericus matrimonium, etiam civi-
!iter tantum, attentans, in suspensionem latae
sententiae incurrit; quod si monitus non resipue-
rit et scandalum dare perrexerit, gradatim pri-
vationibus ac vel etiam dimissione e statu cleri-
cali puniri debet.
§ 2. Religiosus a votis perpetuis, qui non sit
clericus, matrimonium etiam civiliter tantum at-
tentans, in interdictum latae sententiae incurrit,
firmo praescripto can. 694.

Can. 1395 - § 1. Clericus concubinarius,
praeter casum de quo in can. 1394, et clericus
in alio peccato externo contra sextum Decalogi
praeceptum cum scandalo permanens, suspen-
sione puniantur, cui persistente post monitio-
nem delicto, aliae poenae gradatim addi possunt
usque ad dimissionem e statu clericali.
§ 2. Clericus qui aliter contra sextum Deca-
logi praeceptum deliquerit, si quidem delictum
vi ve1 minis ve1 publice ve1 cum minore in fra
aetatem sedecim annorum patratum sit, iustis
poenis puniatur, non exclusa, si casus ferat, di-
missione e statu clericali.
Can. 1396 - Qui graviter violat residentiae
obligationem cui ratione ecclesiastici officii te-
netur, iusta poena puniatur, non exclusa, post
monitionem, officii privatione.
TITULUS VI
DE DELICTIS CONTRA HOMINIS
VITAM ET LIBERTATEM
Can. 1397 - Qui homicidium patrat, vel ho-
minem vi aut fraude rapit vel detinet vel mutilat
vel graviter vulnerat, privationibus et prohibitio-
nibus, de quibus in can. 1336, pro delicti gravi-
tate puniatur; homicidium autem in personas de
quibus in can. 1370, poenis ibi statutis punitur.
Can. 1398 - Qui abortum procurat, effectu
secuto, in excommunicationem Iatae sententiae
incurrit.
38
§ 3. Correus delicti de quo in §§ l vel 2 in-
currit in interdictum latae sententiae.
Can. 1395 - § 1. Clericus concubinarius,
praeter casum de quo in can. 1394, et clericus
in alio peccato externo contra sextum Decalogi
praeceptum cum scandalo permanens, suspen-
sione puniantur, cui persistente post moniti 0-
nem de1icto, aliae poenae gradatim addi possunt
usque ad dimissionem e statu clericali.
§ 2. Clericus qui aliter contra sèxtum Deca-
logi praeceptum de1iquerit, si quidem delictum
vi ve1 minis vel publice vel cum minore infra
aetatem duodeviginti annorum patratum sit, iu-
stis poenis puniatur, non exclusa, si casus ferat,
dimissione e statu clericali. In hac paragrapho
minori aequiparatur persona quae imperfecto ra-
tionis usu habitu pollet.
§ 3. Iisdem poenis de quibus in § 2 puniatur
c1ericus qui comparat vel tenet vel divulgat ima-
gines pornographicas minorum infra aetatem
quattuordecim annorum quovis modo et quolibet
instrumento turpe patrata.
§ 4. Alia quaelibet persona, dignitatem, offi-
cium vel munus habens in Ecclesia, quae a1iqua de-
licta de quibus in §§ 1-3 patrat, puniri debet ad
normam can. 1336; si vero delictum ab ea patratum
sit cum minore infra aetatem duodeviginti annorum
vel persona ei aequiparata, qualibet dignitate vel
officio aIiove munere privetur. In iis omnibus casi-
bus pro delicti gravitate aliae poenae addi possunt.
Can. 1396 - § 1. Qui graviter violat residen-
tiae obligationem cui ratione ecclesiastici officii
tenetur, iusta poena puniatur, non exclusa, post
monitionem, officii privatione.
§ 2. Qui, praeter casum de quo in § l, in mu-
oeribus sui officii propriis obeundis graviter negle-
gens sit, iusta poena pro delicti gravitate puniatur;
quod si post monitionem in delicto persistat aliae
poenae addi possunt usque ad officii privationem.
TITULUS VI
DE DELICTIS CONTRA HOMINIS
VITAM ET LIBERTATEM
Can. 1397 - Qui homicidium patrat, vel ho-
minem vi aut fraude rapit vel detinet vel mutilat
vel graviter vulnerat, sanctionibus, de quibus in
can. 1336, pro de1icti gravitate puniatur; homi-
cidium autem in personas de quibus in can.
1370, poenis ibi statutis punitur.
Can. 1398 - Qui abortum procurat, effectu
secuto, in excommunicationem latae sententiae
incurrit.
 TITULUS VII
NORMA GENERALIS
Can. 1399 - Praeter casus hac vel aliis legi-
bus statutos, divinae vel canonicae legis externa
violati o tunc tantum potest iusta quidem poena
puniri, cum specialis violationis gravitas puni-
tionem postulat, et necessitas urget scandala
praeveniendi vel reparandi.
CANONES QUI
INVENIUNTUR IN ALIIS
LOCIS CODICIS
_ Can. 695 - § l. Sodalis dimitti debet ob de-
licta de quibus in cann. 1397, 1398 et 1395, nisi
in delictis, de qui bus in can. 1395, § 2, Superior
censeat dimissionem non esse omnino necessa-
riam et emendationi sodalis atque restitutioni
iustitiae et reparationi scandali satis alio modo
consuli posse.
§ 2. Hisce in casibus, Superior mai or, col-
lectis probationibus circa facta et imputabili-
tatem, sodali dimittendo accusationem atque
probationes significet, data eidem facultate se-
se defendendi. Acta omnia a Superiore maiore
et a notario subscripta, una cum responsioni-
bus sodalis scripto redactis et ab ipso sodale
subscriptis, supremo Moderatori transmittan-
tur.
* * *
Can. 1717 - § l. Quoties Ordinarius noti-
tiam, saltem veri similem, habet de delicto, caute
inquirat, per se vel per aliam idoneam perso-
nam, circa facta et circumstantias et circa impu-
tabilitatem, nisi haec inquisitio omnino super-
flua videatur.
§ 2. Cavendum est ne ex hac investigatione
bonum cuiusquam nomen in discrimen voce-
tur.
§ 3. Qui investigationem agit, easdem ha-
bet, quas auditor in processu, potestates et
obligationes; idemque nequit, si postea iudi-
cialis processus promoveatur, in eo iudicem
agere.
* * *
Can. 1718 - § l. Cum satis collecta videan-
tur elementa, decernat Ordinarius:
39
TITULUS VII
NORMA GENERALIS
Can. 1399 - Praeter casus hac vel aliis legi-
bus statutos, divinae vel ecclesiasticae legis ex-
terna violati o tunc tantum potest iusta poena
puniri cum violatio eiusque gravitas ex ipsa Ec-
clesiae doctrina clare et certe innotescat proinde-
que quaedam sanctio rationabiliter praevideri
possit et dummodo necessitas urgeat damnum et
scandalum reparandi.
Can. 695 - § l. Sodalis dimitti debet ob de-
licta de qui bus in cann. 1397, 1398 et 1395, nisi
in delictis, de quibus in can. 1395, §§ 2 et 3,
Superi or censeat dimissionem non esse omnino
necessariam et emendationi sodalis atque resti-
tutioni iustitiae et reparationi scandali satis alio
modo consuli posse.
§ 2. Hisce in casibus, Superior maior, col-
lectis probationibus circa facta et imputabili-
tatem, sodali dimittendo accusationem atque
probationes significet, data eidem facultate se-
se defendendi. Acta omnia a Superiore maiore
et a notario subscripta, una cum responsioni-
bus sodalis scripto redactis et ab ipso sodale
subscriptis, supremo Moderatori transmittan-
tur.
* * *
Can. 1717 - § l. Quoties Ordinarius noti-
tiam habet de delicto, prudenter decernat utrum
notitia veri similis videatur an non. Quod si noti-
tia veri similis appareat, investigationem prae-
viam promoveat, per se vel per aliam idoneam
personam, circa facta et circumstantias et circa
imputabilitatem, nisi haec inquisitio omnino su-
perflua videatur.
§ 2. Cavendum est ne ex hac investigatione
bonum cuiusquam nomen in discrimen vocetur.
§ 3. Qui investigationem agit, easdem habet,
quas auditor in processu, potestates et obliga-
tiones; idemque nequit, si postea iudicialis pro-
cessus promoveatur, in eo iudicem agere.
***
Can. 1718 - § l. Cum satis collecta videan-
tur elementa, decernat Ordinarius:
 l° num processus ad poenam irrogandam
vel declarandam promoveri possit;
2° num id, attento can. 1341, expediat;
3° utrum processus iudicialis sit adhibendus
an, nisi lex vetet, sit procedendum per decretum
extra iudicium.
§ 2. Ordinarius decretum, de quo in § l, re-
vocet vel mutet, quoties ex novis elementis aliud
si bi decernendum videtur.
§ 3. In ferendis decretis, de qui bus in §§ l et
2, audiat Ordinarius, si prudenter censeat, duos
iudices aliosve iuris peritos.
§ 4. Antequam ad normam § l decernat,
consideret Ordinarius num, ad vitanda inutilia
iudicia, expediat ut, parti bus consentientibus,
vel ipse vel investigator quaestionem de damnis
ex bono et aequo dirimat.
***
Can. 1720 - Si Ordinarius censuerit per de-
cretum extra iudicium esse procedendum:
lO reo accusationem atque probationes,
data facultate se se defendendi, significet, ni-
si reus, rite vocatus, comparere neglexerit;
20 probationes et argumenta omnia cum
duobus assessoribus accurate perpendat;
3° si de delicto certo constet neque actio
criminalis sit extincta, decretum ferat ad
normam cann. 1342-1350, expo si ti s, brevi-
ter saltem, rationibus in iure et in facto.
40
l° num processus ad poenam irrogandam
vel declarandam promoveri possit;
2° num id, attento can. 1341, expediat;
3° utrum processus iudicialis sit adhibendus
an, nisi lex vetet, sit procedendum per decretum
extra iudicium, quam viam tamen inire non debet
nisi, consultatione habita de qua in § 3, certitudi-
nem saltem praeliminarem adipiscatur circa vim
coUectorum elementorum ad accusationem susti-
nendam, attentis praescriptis can. 1526.
§ 2. Ordinarius decretum, de quo in § l, re-
vocet vel mutet, quoties ex novis elementis aliud
sibi decernendum videatur.
§ 3. In ferendis decretis, de quibus in §§ 1 et
2, audiat Ordinarius, si prudenter censeat, duos
iudices aliosve iuris peritos.
§ 4. Antequam ad normam § 1 decernat,
consideret Ordinarius num, ad vitanda inutilia
iudicia, expediat ut, partibus consentientibus,
vel ipse vel investigator quaestionem de damnis
ex bono et aequo dirimat, cauto tamen ut, quan-
tum fieri potest, consensus partium ininstrumento
civili efficacia praedito constet.
***
Can. 1720 - § 1. Si Ordinarius censuerit per
viam extra iudicium seu administrativam esse
procedendum:
l ° accusato imputationes atque probationes
notas faciat;
2° det accusato facultatem sese defendendi,
statuto etiam tempore utili decem dierum ad pro-
bationes exhibendas;
3° probationes et argumenta omnia cum
duobus assessoribus accurate perpendat.
§ 2. Peracta quae in § l recensentur, si de
delicto certo constet neque actio criminalis sit
extincta, Ordinarius decretum ferat ad normam
cann. 1342-1350, expositis, breviter saltem, ra-
tionibus in iure et in facto. Si tamen censeat
poenam perpetuam infligendam esse, ad validita-
tem decreti requiritur ut obtineat consensum prae-
vium Metropolitae aut, si agatur de Metropolita,
antiquioris suffraganei, aut, in ceteris casibus,
Ordinarii a Sancta Sede ad hoc deputati; ii omnes
causam cognoscere debent cum auxilio duorum
consulto rum.