Poradnik elektrotechnika / autorzy: Häberle Gregor, Häberle Heinz,

Heinzelmann Rudolf, Jöckel Hans-Walter, Krall Rudolf, Schiemann Bernd,

Schmitt Siegfried, Tkotz Klaus. – Warszawa, © 2014

Spis treści

Wybór tematów nauczania 9

Spis literatury 10

Część MF: 11
Symbole we wzorach używane w tej książce 12
Indeksy i oznaczenia do symboli 13
Wielkości i jednostki 14
Symbole matematyczne 16
Potęgi, przedrostki, logarytmy, proporcje 17
Kąty, funkcje trygonometryczne, procenty 18
Zależności pomiędzy funkcjami trygonometrycznymi 19
Długości i powierzchnie 20
Ciało stałe i masa 21
Masa, siła, ciśnienie, moment siły 22
Kinematyka 23
Praca mechaniczna, moc, energia 24
Przekładnie mechaniczne 25
Krążki, kliny, wciągarki 26
Ciepło 27
Ładunek, napięcie, natężenie prądu, rezystancja 28
Moc prądu elektrycznego, praca prądu elektrycznego 29
Pole elektryczne, kondensator 30
Wielkości prądu przemiennego, długość fali 31
Moc prądu sinusoidalnego, impuls 32
Pole magnetyczne, cewka indukcyjna 33
Natężenie pola elektrycznego i magnetycznego 34
Przewód z prądem w polu magnetycznym, indukcja magnetyczna 35
Łączenie rezystorów 36
Strzałki wektorów, prawa Kirchhoffa, dzielnik napięcia 37
Potencjometr 38
Zastępcze źródło napięcia, zastępcze źródło prądu, dopasowanie 39
Podstawowe połączenia cewek i kondensatorów 40
Przełączanie kondensatorów i cewek indukcyjnych 41
Szeregowe połączenie R, L, C 42
Równoległe połączenie R, L, C 43
Zastępcze połączenie szeregowe i zastępcze połączenie równoległe 44
Filtry pasywne 45
Prąd przemienny trójfazowy 46
Obciążenie niesymetryczne, transfiguracja gwiazda-trójkąt, układ
mostkowy 47
Wyższe harmoniczne 48
Rezystory i kondensatory 49
Oznaczenia barwne rezystorów i kondensatorów 50
Rodzaje i budowa rezystorów i kondensatorów 51
Rodzaje kondensatorów i ich zastosowania 52
Rezystory półprzewodnikowe 53
Prostowniki diodowe 54
Elementy półprzewodnikowe, diody 55
Tranzystory polowe, IGBT 56
Tranzystory bipolarne 57
Tyrystor 58
Rodzaje tyrystorów, diak 59
Obudowy diod, tranzystorów i elementów scalonych 60
Elementy zależne od pola magnetycznego 61
Elementy fotoelektroniczne 62
Ochrona przeciwprzepięciowa elementów półprzewodnikowych 63
Chłodzenie elementów półprzewodnikowych 64

Część DP:
Dokumentacja techniczna, pomiary 65
Graficzne przedstawianie charakterystyk 66
Rysunek techniczny - wiadomości ogólne 67
Sposoby graficznego przedstawiania kształtów 68
Strzałki wymiarowe, niestandardowe sposoby wymiarowania 69
Wymiarowanie 70
Wymiarowanie i kreskowanie 71
Schemat ideowy jako element dokumentacji 72
Inne rodzaje schematów 73
Schematy montażowe i ideowe 74
Schematy funkcjonalne układów sterowania kolejnościowego 75
Symbole i oznaczenia na schematach 76
Oznaczenia literowe obiektów (urządzeń, instalacji, aparatury)
na schematach połączeń 77
Podklasy uwzględniające zadania obiektów 78
Sposób opisu styków na schematach ideowych 79
Symbole graficzne elementów 80
Ogólne symbole graficzne 81
Dodatkowe symbole graficzne. Łączniki w obwodach
elektroenergetycznych 82
Mierniki i przyrządy pomiarowe 83
Elementy półprzewodnikowe 84
Elementy cyfrowe 85
Obróbka sygnałów analogowych, liczniki kWh, liczniki taryfowe 87
Przetworniki elektroakustyczne i urządzenia antenowe 88
Symbole elementów na planach instalacji elektrycznych 89
Plany instalacji elektrycznej 91
Symbole na schematach blokowych 92
Dławiki, transformatory, generatory maszynowe 93
Jednofazowe silniki prądu przemiennego i urządzenia rozruchowe 94
Silniki trójfazowe i układy rozruchowe 95
Napędy przekształtnikowe 96
Porównanie symboli stosowanych w UE i USA 97
Elementy hydrauliczne i pneumatyczne 99
Symbole europejskiej magistrali instalacyjnej KNX/EIB 100
Symbole stosowane w inżynierii procesowej i chemicznej 101
Sporządzanie dokumentacji przyrządów i urządzeń 102
Części składowe i treść instrukcji obsługi 103
Elektryczne przyrządy i ustroje pomiarowe 104
Piktogramy w technice pomiarowej 105
Układy do pomiaru rezystancji 106
Rozszerzanie zakresu pomiarowego 107
Pomiary instalacji elektrycznych 108
Pomiary mocy czynnej w układach niskiego napicia 110
Liczniki energii elektrycznej 111
Elektroniczne liczniki energii elektrycznej 112
Oscyloskop 113
Pomiary oscyloskopowe 114
Pomiary przesunięcia liniowego i kąta obrotu 115
Pomiary siły i ciśnienia 116
Pomiary parametrów ruchu 117
Pomiary temperatury 118

Część IE:
Instalacje elektryczne 119
Prace przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych 120
Wyposażenie warsztatu 121
Obróbka i układanie przewodów 122
Łączniki instalacyjne, schematy połączeń 123
Obwody z łącznikami instalacyjnymi 124
Obwody z automatem schodowym, z łącznikami dzwonkowymi
i otwieraniem drzwi 125
Układy łączników z przekaźnikami 126
Układy napędowe żaluzji 127
Urządzenia przywołujące 129
Dwuprzewodowe układy domofonów 130
Układy oświetleniowe ze ściemniaczami 131
Ściemniacz dotykowy 132
Detektor ruchu z czujnikiem ciepła 133
Detektor ruchu z czujnikiem ultradźwiękowym 134
Instalacja niskiego napięcia z żarówkami halogenowymi 135
Instalacja o zredukowanym natężeniu pola 136
Zarządzanie w inteligentnym budynku i systemy sterowania 137
Europejska Magistrala Instalacyjna KNX/EIB 138
Elementy magistrali KNX/EIB 139
Specjalne człony wykonawcze i elementy systemowe magistrali KNX/EIB 140
Czujniki magistrali KNX/EIB 141
Elementy wykonawcze magistrali KNX/EIB 142
Projektowanie i uruchomienie magistrali KNX/EIB 143
Magistrala LON 144
Elementy magistrali LON 145
Instalacja ze sterowaniem bezprzewodowym 146
Magistrala ze sterowaniem częstotliwościowym 148
Magistrala LCN 149
Złącza i rozdzielnice główne w budynkach oraz połączenia wyrównawcze
główne 150
Przewody główne w budynkach mieszkalnych 151
Instalacja skrzynki licznikowej 152
Minimalne wyposażenie elektryczne, szafki licznikowe 153
Prowadzenie przewodów w budynkach mieszkalnych 154
Obliczanie przekrojów przewodów linii bez rozgałęzień 155
Obliczanie przekrojów przewodów linii z rozgałęzieniami 157
Zabezpieczanie przewodów elektroenergetycznych 158
Sposoby układania przewodów na stałe 159
Obciążalność kabli i przewodów elektroenergetycznych 161
Obciążalność przewodów giętkich i odpornych na temperaturę 162
Obciążalność - współczynniki korekcyjne 163
Minimalne przekroje i obciążalność kabli elektroenergetycznych 164
Zabezpieczenia nadprądowe (bezpieczniki niskiego napięcia) 165
Zabezpieczenia nadprądowe 166
Pomieszczenia z wanną lub prysznicem 167
Pomieszczenia i urządzenia specjalne, praca pod napięciem 168
Sauny i baseny pływackie 169
Instalacje elektryczne w przemysłowych pomieszczeniach zagrożonych
pożarem 170
Instalacje elektryczne w gospodarstwach rolnych 171
Instalacje elektryczne w miejscach używanych do celów medycznych 172
Instalacje elektryczne w pomieszczeniach wykładowych z częścią
eksperymentalną i laboratoryjną 174
Instalacje elektryczne w strefach zagrożonych wybuchem 175
Zasilanie w energię elektryczną warsztatów i hal produkcyjnych 176
Technika świetlna 177
Projektowanie oświetlenia powierzchni roboczych 178
Współczynniki kontrolne oświetlenia miejsca pracy 179
Obliczanie oświetlenia 180
Oświetlenie i oślepianie 181
Żarówki, źródła światła z parami metali 182
Oszczędnościowe źródła światła, oddawanie barw 183
Lampy indukcyjne i światłowody 184
Świetlówki na napięcie 230 V 185
Stateczniki elektroniczne do świetlówek 186
Układy połączeń z lampami wyładowczymi 187
Oświetlenie z diodami LED 188
Parametry świetlne źródeł światła 189
Systemy neonowe 190

Część BZ
Bezpieczeństwo pracy, rodzaje układów zasilania 191
Pierwsza pomoc na stanowisku pracy 192
Osobiste środki ochrony 193
Znaki ostrzegające przed nieszczęśliwymi wypadkami 194
Znaki i kolory umożliwiające zapobieganiu nieszczęśliwym wypadkom 195
Sposoby dotyku części przewodzących, zagrożenie porażeniem prądem,
rodzaje uszkodzeń w instalacji 196
Rodzaje ochrony przeciwporażeniowej, klasy ochronności 197
Systemy zasilania, typy sieci elektroenergetycznych 198
Ochrona przeciwporażeniowa 199
Ochrona dodatkowa 201
Ochrona dodatkowa urządzeń obsługiwanych i nadzorowanych przez
wykwalifikowany personel 202
Sprawdzanie stanu ochrony przeciwporażeniowej 203
Kontrola okresowa 204
Naprawa, modyfikacje i testowanie urządzeń i sprzętu elektrycznego 205
Transformatory i dławiki indukcyjne, badania izolacji 207
Obliczanie transformatorów 208
Transformatory małej mocy (mocy ułamkowej) 209
Rodzaje elektrowni 210
Generatory wirujące 211
Klasyfikacja materiałów izolacyjnych, tabliczki znamionowe
transformatorów 212
Transformatory trójfazowe 213
Praca równoległa transformatorów 214
Elektroenergetyczne sieci przesyłowe 215
Elektroenergetyczne linie napowietrzne 216
Zwis linii napowietrznych 218
Układanie kabli ziemnych 219
Małe elektrownie domowe 220
Dopłaty do energii odnawialnej w EU, elektrownie wiatrowe 221
Pozyskiwanie energii słonecznej 222
Urządzenia fotowoltaiczne 223
Oznaczenia maszyn i urządzeń elektrycznych 224
Ogniwa paliwowe 225
Stopnie ochrony urządzeń elektrycznych 226
Elektrochemia 227
Ogniwa pierwotne 228
Akumulatory 229
Ładowanie akumulatorów 230
Zasilanie awaryjne i oświetlenie awaryjne 231
Urządzenia zasilania rezerwowego 232
Systemy zasilania gwarantowanego 233
Kompatybilność elektromagnetyczna EMV 234
Zakłócenia elektromagnetyczne EMI 235
Pomiary i eliminacja zakłóceń EMI 236
Elementy ochrony przepięciowej 237
Wewnętrzna ochrona przed skutkami wyładowań atmosferycznych 238
Zewnętrzna ochrona od skutków wyładowań atmosferycznych 239
Piorunochrony i zwody 241
Jakość energii elektrycznej 242
Kompensacja 243
Kompensacja mocy biernej 244
Nadzór i kontrola gniazd wtykowych 246
Urządzenia ostrzegawcze i nadzorcze 247
Bezpieczeństwo w budynkach 248
Antywłamaniowe urządzenia alarmowe 249
Wideofoniczne urządzenia nadzorcze 250
Obliczanie zapotrzebowania na ciepło, rozkład temperatur 251
Zapotrzebowanie na ciepło i przewodzenie ciepła w budynkach 252
Określanie zapotrzebowania na ciepło budynków 1- i 2-rodzinnych 253
Ogrzewanie w budynkach 254
Ogrzewanie podłogowe i sufitowe 255
Klimatyzacja 256
Płyty grzewcze kuchni elektrycznych 257
Klasy sprawności energetycznej 258
Urządzenia do podgrzewania wody 259
Urządzenia gospodarstwa domowego AGD 260
Pompy ciepła 261
Taryfy opłat za energię elektryczną 262

Część IK:
Systemy Informatyczne i komunikacyjne 263
Liczby dwójkowe i kody binarne 264
System szesnastkowy (hexadecymalny) i ósemkowy 265
Kod ASCII i Unikod 266
Funkcje logiczne 267
Algebra Boole'a 268
Projektowanie układów kombinacyjnych 269
Dekodery 270
Przerzutniki (bistabilne) 271
Liczniki cyfrowe i rejestry przesuwne 272
Przetworniki CA i AC 273
Mikrokomputer 274
Komputer osobisty PC 275
Monitory i wyświetlacze 276
Złącza wtykowe PC 277
Układy połączeń w złączach 278
Systemy operacyjne Windows 279
Elementy linijki użytkownika w systemie Windows 280
Topologie sieci informatycznych 281
Wymiana danych w sieciach informatycznych 282
Komunikacja w sieci Ethernet 284
Budowa sieci Ethernet 285
Przemysłowe sieci Ethernet 286
Transmisja sygnałów 287
Transmisja bezprzewodowa 288
Bezprzewodowa sieć LAN 289
Systemy identyfikacyjne 290
Magistrala przemysłowa ASI 291
Magistrala Interbus 292
Magistrala PROFIBUS 293
Systemy zdalnego sterowania 294
Przetworniki pomiarowe i przetworniki sygnałów w układach zdalnego
sterowania 295
Programowalny przetwornik pomiarowy do układów zdalnego sterowania 296
Przyłączenie do sieci telefonicznej 297
Komunikacja z wykorzystaniem sieci ISDN 298
Konfiguracja urządzenia ISDN 299
Dostęp do Internetu 300
Wyszukiwanie informacji w Internecie 301
Zapisywanie i ochrona danych 302
Anteny, wyposażenie elektryczne do instalacji antenowych 303
Odbiór satelitarny 304
Urządzenia do odbioru satelitarnego 305
Anteny satelitarne 306
Anteny zbiorcze 307
Urządzenia antenowe 308
Urządzenia do komunikacji szerokopasmowej 309
Okablowanie do urządzeń multimedialnych w pomieszczeniach
mieszkalnych 310

Część AS:
Systemy automatyki i napędu, sterowanie i regulacja 311
Podstawowe układy wzmacniaczy 312
Wzmacniacz operacyjny 313
Układy ze wzmacniaczami operacyjnymi 314
Układy energoelektroniczne 316
Nazewnictwo w układach energoelektronicznych 317
Układy prostowników i powielaczy napięcia 318
Łączniki dwukierunkowe, charakterystyka sterowania 319
Kwadranty robocze w układach napędowych, silniki liniowe 320
Układy prostowników półsterowanych 321
Układy prostowników sterowanych 322
Falowniki 323
Impulsowy przekształtnik napięcia stałego, zasada działania falownika
napięcia 324
Falownik napięcia 325
Sterowniki półprzewodnikowych przyrządów mocy 326
Stabilizacja napięcia 327
Podstawy działania zasilaczy impulsowych 328
Zasilacze impulsowe 329
Łączniki tranzystorowe, przerzutniki 330
Przekaźniki półprzewodnikowe i kontaktronowe do urządzeń alarmowych 331
Sterownik programowalny „easy" 332
Sterownik programowalny „Logo!" 333
Strukturogramy i schematy działań 334
Sterowniki programowalne PLC 335
Układy separacji sygnałów wyjściowych z PLC i mikrokomputerów 336
Instrukcje sterownika PLC 337
Przykłady programów dla PLC 339
Liczniki i człony czasowe w PLC 340
Struktura języka programowania ST, programowanie sekwencyjne AS 341
Struktura programu sterownika PLC typu S7 342
Sterowanie kolejnościowe z użyciem GRAFCET 343
Alfanumeryczne oznaczanie zacisków maszyn i urządzeń 345
Technika sterowania 346
Elektroniczne sterowanie odbiorników prądu 347
Graniczne wartości mocy odbiorników przyłączanych do sieci publicznej 348
Obwody pomocnicze 349
Elementy układów sterujących odpowiedzialne za bezpieczeństwo 350
Architektura układów sterujących 351
Elektryczne niskonapięciowe wyposażenie maszyn 352
Styczniki 353
Specjalne rodzaje styczników 354
Oznaczenia i wzbudzanie styczników 355
Kategorie zastosowania i warunki wykonywania prób styczników 356
Schematy połączeń układów stycznikowych 357
Zabezpieczenia silników 359
Elektroniczne układy zabezpieczeń silników 360
Stykowe układy sterowania silników 361
Optoelektroniczne czujniki bezdotykowe 362
Czujniki zbliżeniowe 363
Czujniki ultradźwiękowe 364
Układy automatycznej regulacji 365
Regulatory o działaniu nieciągłym 366
Regulatory o działaniu ciągłym 367
Sterowanie cyfrowe 368
Nastawy regulatorów 369
Rodzaje pracy i dopuszczalne przyrosty temperatur 371
Klasyfikacja materiałów izolacyjnych, moce znamionowe 372
Dane robocze silników klatkowych 373
Silniki klatkowe chłodzone naturalnie (standardowe) 374
Typy budowy elektrycznych maszyn wirujących 375
Wzory obliczeniowe dla elektrycznych maszyn wirujących 376
Tabliczki znamionowe elektrycznych maszyn wirujących 377
Silniki trójfazowe 378
Usuwanie usterek w układach z asynchronicznymi silnikami trójfazowymi 379
Jednofazowe silniki prądu przemiennego 380
Silniki prądu stałego 381
Serwomotory 382
Silniki krokowe 383
Badania maszyn elektrycznych 384
Uzwojenia trójfazowe 385
Układy napędowe 386
Dobór silnika napędowego 387
Rozruch silników klatkowych, zwartych 388

Część MP:
Materiały, Połączenia 389
Układ okresowy pierwiastków, wiązania chemiczne 390
Parametry charakterystyczne materiałów 391
Standaryzacja stall 392
Elektrotechniczne materiały przewodzące (metale nieżelazne) 393
Charakterystyki magnesowania 394
Materiały magnetyczne 395
Stopy lutownicze, bimetale, szczotki węglowe 396
Materiały na zestyki, przewody napowietrzne 397
Materiały izolacyjne 398
Syntetyczne materiały izolacyjne 400
Inne materiały izolacyjne 401
Materiały pomocnicze 402
Przewody i kable 403
Izolowane przewody elektroenergetyczne 404
Przewody elektroenergetyczne 405
Inne przewody do układania na stałe 406
Przewody do odbiorników ruchomych 407
Przewody i kable do urządzeń alarmowych i sygnalizacyjnych 408
Przewody do sieci informatycznych 409
Przewody do oświetlenia niskiego napięcia 410
Kod oznaczeń barwnych, kable elektroenergetyczne 411
Kable elektroenergetyczne 412
Elektryczne złącza wtykowe 413
Inne złącza wtykowe 414
Złącza RJ45 i RJ11 415
Złacza wtykowe do sprzętu audio 416
Rurki instalacyjne 417
Przykłady oznaczeń śrub i nakrętek 418
Gwinty metryczne (ISO) 419
Tolerancje i pasowania 420

Część ZŚ:
Przedsiębiorstwo i jego otoczenie. Ochrona środowiska. Dodatki 421
Formy organizacyjne przedsiębiorstwa 422
Praca w zespole 423
Przygotowanie prezentacji 424
Realizacja projektów 425
Planowanie pracy. Technika planowania sieciowego 426
Części składowe umowy (taryfowej) 427
Kwalifikacje elektrotechnika 428
Zagadnienia prawne w przedsiębiorstwie 429
Koszty i wskaźniki 430
Kalkulacja kosztów 431
Przygotowanie oferty 432
Lista zadań, lista zobowiązań 433
Projektowanie instalacji elektrycznej wspomagane komputerowo 434
Certyfikacja, audyt 435
Oznaczenie CE 436
Materiały niebezpieczne 437
Oznaczanie ryzyka (symbole R) dla materiałów niebezpiecznych 438
Reguły bezpieczeństwa (symbole S) dla materiałów niebezpiecznych 439
Postępowanie z odpadami elektrotechnicznymi 440
Organizacje w dziedzinie standaryzacji 441
Międzynarodowa Klasyfikacja Norm 442
Wybrane normy PN 444
Glosariusz 447
Międzynarodowe symbole we wzorach 452
Skróty wyrażeń fachowych 453
Słownik techniczny angielsko-polski 457
Słownik techniczny niemiecko-polski 463
Skorowidz 471
Adresy internetowe firm i przedstawicielstw 491
Firmy i instytucje wspomagające 494

oprac. BPK