Praca Magisterska

WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA W POZNANIU
Wydział Finansów i Bankowości

(Times New Roman 14 punktów)
Angelika Katarzyna Baranowska
Tytuł pracy dyplomowej
Praca magisterska
Promotor
dr Piotr Bober
Poznań 2015
SPIS TREŚCI
WSTĘP……………………………………………………………………………………………...4
Rozdział I. ANALIZA FINANSOWA W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM.……5
1.1. Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej…………. ……………………………..……..5
1.2. Rodzaje analizy finansowej……………………………………………………………………11
1.3. Metody analizy finansowej………………………………………………………….................15
1.4. Źródło informacji w analizie finansowej…………………………………………………........20
Rozdział II. RÓZNICE MIĘDZY PRAWEM BILANSOWYM A PODATKOWYM
W UJĘCIU WYNIKÓW FINANSOWM….………………………..…………….34
2.1.Różnice wyceny instrumentów finansowych ……………………………………………….…34
2.2.Różnice w ujęciu przychodów i kosztów…………………………………………..…………..35
2.3.Przychody księgowe trwale i przejściowo niezaliczane do przychodów podatkowych…. …..37
2.4.Rozliczenie kosztów według prawa bilansowego i podatkowego…………………………......41
Rozdział III. ANALIZA FINANSOWA NA PRZYKŁADZIE BH KROKOWICZ …….....46
3.1. Analiza Bilansu………………………………………………………………………………..46
3.2. Analiza Rachunku Zysków i Strat ……………………………………………………….........58
3.3.Rachunku Przepływów Pieniężnych…………………………………………………….……..62
3.1. Analiza SWOT ……………………………………………………………………………….66
Rozdział IV. ANALIZA WSKAŻNIKOWA ……………………………………………..……70
4.1. Analiza płynności finansowej…………………………………………………………………70
4.2. Wskaźnikowa ocena rentowności……………………………………………………………..86
4.3. Ocena sprawności działania……………………………………………………………………91
4.4. Analiza wspomagania finansowego…………………………………………………………..98
ZAKOŃCZENIE……………………………………………………………………......101
BIBLIOGRAFIA……………………………………………………………………….102
SPIS TABEL……...……………………………………………………………………..106
SPIS RYSUNKÓW….………………………………………………………………......108
SPIS WYKRESÓW……………………………………………………………………..109
SPIS RÓWNAŃ…………………………………………………………………………111
2
WSTĘP
Celem pracy jest analiza finansowa BH KROKOWICZ, czyli poznańskiej

spółki z o.o., która działa w branży poligraficznej. Wybór tej spółki wynika z oceny stanu
finansowego przedsiębiorstwa publikującego sprawozdania finansowe, które nie jest
notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych. Stawia się przy tym tezę, że Spółka w
swoich sprawozdaniach publikuje wszystkie elementy niezbędne dla określenie jej
rentowności oraz przepływów finansowych, a ich poziom wskazuje na jej dobrą sytuację
finansową.
Strukturę pracy podzielono na cztery rozdziały. W rozdziale pierwszym będą
opisane zagadnienia ogólne dotyczące analizy finansowej. Zdefiniowane będzie pojęcie
„analizy finansowej”, określone jej metody oraz scharakteryzowane jej kluczowe
elementy.
W rozdziale drugim wskazane będą różnice między prawem bilansowym a
podatkowym w ujmowaniu wyników finansowych. Wskazane będzie na różnice między
tymi procesami ze szczególnym podkreśleniem wyceny instrumentów finansowych
według prawa bilansowego i podatkowego, różnice w ujęciu przychodów i kosztów.
W rozdziale trzecim zawarta zostanie podstawowa analiza Bilansu, RZiS oraz RPP.
Zawarta także zostanie stabelaryzowana analiza SWOT spółki BH KROKOWICZ i
określenie jej mocnych i słabych stron
W rozdziale czwartym przeprowadzona zostanie analizę wskaźników sprawozdań
finansowych z uwzględnieniem analizy rentowności, płynności finansowej, sprawności
działania oraz wspomagania finansowego poprzez obliczenia i wykresy.
3
ROZDZIAŁ 1
ANALIZA FINANSOWA W ZARZĄDZANIU
PRZEDSIĘBIORSTWEM
1.1. Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej

Analiza finansowa to wynik sprawozdawczości finansowej firmy, która ją
przeprowadza. Dane finansowe obliczane w systemie analitycznym przedstawiane są, jako
pierwszy sygnał odbierany przez rynek1. Analizę finansową można zdefiniować, jako
uniwersalną, elastyczną, podmiotową, zdeterminowaną metodą bilansową, zorientowaną
na potrzeby racjonalnego zarządzania i rozrachunku odpowiedzialności. To pewien system
informacyjny, którego przedmiotem jest identyfikacja, pomiar, analiza zjawisk
gospodarczych i komunikowanie o tych zjawiskach oraz występujących między nimi
relacjach
w zakresie całokształtu wartościowo wymiernej działalności gospodarczej podmiotu, tj.
realizowanych przez podmiot w powiązaniu z otoczeniem procesów obejmujących
powstawanie, przepływ oraz podział wartości materialnych.
Jednym z głównych źródeł informacji niezbędnej dla potrzeb zarządzania
przedsiębiorstwem jest analiza ekonomiczna, a w ramach niej analiza finansowa. Analiza
ekonomiczna jest narzędziem wzbogacania ważnych informacji dotyczących zjawisk i
procesów, ich złożoności także przyczyn i wzajemnego uwarunkowania. Zasięg i
skuteczność analizy ekonomicznej zależy przede wszystkim od rodzaju zadań, metody
badań jakimi przedsiębiorstwo się posługuje.
We współczesnych organizacjach stosuje się analizę wykorzystującą: systemy
pomiaru, zintegrowane systemy planowania i budżetowania, systemy informacji i
sprawozdawczości2. Rozliczanie jest warunkowane przez: nadzór, pomiar, systemy
zarządzania
1Por. A. Zielińska-Głębocka, Współczesna gospodarka światowa, Wolters Kluwer

busniess, Warszawa 2012, s. 15.
2Por. T.T. Kaczmarek, Finanse przedsiębiorstw: teoria i praktyka, Wolters Kluwer 2014, s.
52.
4
i sprawozdawczość3. Rola wstępnej analizy ekonomicznej jako funkcji i instrumentu
zarządzania nabiera szczególnego znaczenia w tworzeniu kompromisów między interesami
grup biorących udział w życiu gospodarczym przedsiębiorstw. Bez względu na formę
prawną jednostki gospodarczej zadaniem wstępnej analizy ekonomicznej jest pomoc
w planowaniu i realizacji działań oraz podejmowaniu optymalnych decyzji przez
kierownictwo firmy. Wykorzystuje się przy tym różne metody obliczeń.
Zakres analizy ekonomicznej oraz charakter przedmiotu jest niejednolity i zależy od:4
 podmiotu, który sporządza analizę,
 celu przeprowadzonych badań,
 stanu prawnego badanej jednostki,
 obowiązujących zasad rachunkowości.
Podstawowy skład przedmiotu analizy ekonomicznej to:5
 stan ekonomiczny,
 wynik ekonomiczny,
 organizacja i metody gospodarowania.
Stan ekonomiczny ujmuje przedmiot analizy ekonomicznej określając go na dany dzień
bilansowy. Charakteryzuje także wyposażenie przedsiębiorstwa w majątek (aktywa) trwały
i obrotowy oraz źródła pokrycia tego majątku w kapitale własnym i obcym. Najczęściej
związane z sytuacją finansową firmy, jego zdolności kredytowych i płatniczych, także
efektywnym lokowaniem wolnych środków pieniężnych.
Wyniki ekonomiczne stanowią dynamiczny przedmiot analizy ekonomicznej,
określają efekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Analizie podlega wynik
finansowy netto całokształtu działalności, wyniki cząstkowe uzyskane w poszczególnych
jej rodzajach oraz czynniki kształtujące wynik finansowy firmy.
Organizacja i metody gospodarowania obejmują sposób powiązania komórek
organizacyjnych i zakres ich zadań, organizację pracy ludzi i wyposażenia majątkowego,
3 Tamże, s. 53.
4 Por, E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

Warszawa 2008, s.32-33.
5Por, M.Jerzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2006, s. 14-15.
5
organizację poszczególnych sfer działania podmiotu gospodarczego (zbyt, logistyka),
ocenę efektywności wdrażanych przedsięwzięć inwestycyjnych, motywację pracowników
i kadry menadżerskiej, nadzór korporacyjny.6
Analiza finansowa jest jedynie częścią składową analizy ekonomicznej, która rozpatruje
zjawiska gospodarcze występujące globalnie w gospodarce a także zjawiska gospodarcze
dotyczące pojedynczych jednostek gospodarczych. W analizie ekonomicznej wyodrębnia
się:7
 analizę mikroekonomiczną i makroekonomiczną,
 analizę finansową,
 analizę techniczno-ekonomiczną.
Podział analizy ekonomicznej przedstawia Rysunek 1.1.1.
Rysunek 1.1.1. Podział analizy ekonomicznej
Źródło: opracowanie własne
Analiza mikroekonomiczna dotyczy badania i oceny działalności przedmiotów

gospodarujących ( przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe, pojedyncze osoby).
Analiza makroekonomiczna obejmuję badanie i ocenę wielkości ekonomicznych
głównie dla całej gospodarki narodowej.8
6Tamże, s.14-15.
7 Por, L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2002, s.7.
8 Por., Tamże, s.7.
6
Analiza finansowa na początku opierała się tylko na analizie bilansu oraz rachunku
wyników. Obecnie z uwagi na warunki funkcjonowania przedsiębiorstw jej istota ma
szerszy zakres. Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziem badawczym oceny
działalności, której istotą jest rozpatrywanie określonych zjawisk i procesów finansowych,
które odzwierciedlają efektywność działania całego przedsiębiorstwa.9
Istotę analizy finansowej przedstawia rysunek 1.1.2.
Rysunek 1.1.2. Istota Analizy finansowej
Źródło: Opracowanie własne.

Biorąc pod uwagę stan wiedzy z nauki o przedsiębiorstwie, jego warunki
funkcjonowania wskazuje się następujące atrybuty współczesnej analizy finansowej.
Najważniejszymi są:10
 formułowanie wniosków na podstawie danych liczbowych zawartych w
sprawozdaniu finansowym, a także na podstawie opisów jakościowych
dotyczących np. analizy rynku,
 analizowanie występujących zjawisk i procesów nie tylko w przeszłości, ale
również objęte analizą bieżącą działalność gospodarczą w celu stawiania prognoz,
 rozpatrywanie osiągnięć przedsiębiorstwa na tle osiągnięć otoczenia.
 Ujęcie ogólne współczesnej analizy finansowej obejmuję:11

Warszawa 2008, s.33.
10Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2002, s. 19- 20
11 M. Walczak, Prospektywna analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie

Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998r., s.50.
7
 analizę efektywności ekonomicznej działalności przedsiębiorstwa,
 analizę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziem badawczym oceny działalności
jednostki gospodarczej. W literaturze przedmiot analizy finansowej jest traktowany dość
obszernie, co znajduje wszelakie znaczenia w wielu definicjach. Potwierdzenie braku
równości poglądów w tej kwestii przedstawiono w tabeli 1.1.1.12Poglądy przytoczonych
w tabeli 1.1.1. na temat przedmiotu analizy finansowej są zróżnicowane jednak dobrze
charakteryzują, czym się zajmuję. Podkreśla się to, że przedmiotem analizy finansowej są
takie wielkości ekonomiczne charakteryzujące działalność jednostki gospodarczej, które są
wyrażone w jednostkach pieniężnych.
Podstawowy zakres analizy finansowej to:13
 zasoby majątkowe,
 stan finansowy,
 wyniki działalności jednostki gospodarczej,
Zasoby majątkowe są to inaczej aktywa, są to ,, kontrolowane przez jednostkę zasoby
majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń,
które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych”14.
Stan finansowy jest ujęciem statycznym przedmiotu analizy, ustalanym na określony
moment (dzień). Obejmuje on stan wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątku
trwałego i obrotowego, środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz
finansowe pokrycie tych składników z kapitałów własnych lub obcych (zobowiązań).
Wiąże się to z kształtowaniem się sytuacji (pozycji) finansowej przedsiębiorstwa, jego
zdolnością płatniczą i kredytową, efektywnym lokowaniu wolnych środków pieniężnych,
w tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek finansowych.15
12 Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2002r., s.21-22.

Warszawa 2008, s.31-33.
14 Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku, art. 3 ust. 1 pkt. 12.
15 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

8
Natomiast wyniki finansowe są ujęciem dynamicznym przedmiotu analizy. Ustala się je za
pewien okres jako sumę wyników narastających w ciągu miesiąca, kwartału lub roku.
Omawiane wyniki to zyski lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Oddziałują na
nie takie czynniki, jak przychody ze sprzedaży, koszty własne, rozliczenia w formie
podatków, dotacji, dywidendy itp.; określają je wskaźniki rentowności jako relację wyniku
finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub
kapitałowych.16
W analizie sytuacji w przedsiębiorstwie oprócz przedmiotowego, również ważny jest jej
zakres czasowy, przestrzenny i podmiotowy. Bardziej szczegółowy jej zakres i przedmiot
przedstawiono na rysunku 1.1.3.17
Rysunek 1.1.3. Zakres i przedmiot analizy finansowej

Ekonomiczne, Warszawa 2002, s.11-12.
17 Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2002r., s.23.
9
Tabela 1.1.1. Przedmiot analizy finansowej w ujęciu różnych autorów

efektywność gospodarowania, płynność finansowa, zadłużenie
T. Waśniewski ryzyko firm, aktywność ekonomiczna, rynek kapitałowy
przychody, koszty własne, wynik finansowy, rentowność,
E. Kurtys efektywność przedsięwzięć, stan finansowy
płynność finansowa, zadłużenie, zarządzanie aktywami,
B. Wersty rentowność, wartość rynkowa
efektywność gospodarowania, siła dochodowa, rentowność,
J. Szczepaniak sytuacja majątkowa, sytuacja finansowa
majątek przedsiębiorstwa, źródła pokrycia majątku, zdolność
L. Bednarski płatnicza, przychody, koszty i wynik finansowy, organizacja i
metody gospodarowania
dynamika działalności przedsiębiorstwa, opłacalność, płynność
W. Jeleń finansowa, zwrotność kapitału, efektywność majątku
J. Skowroński efektywność działalności, płynność finansowa, rentowność
(koncepcje UE) kapitałów, rentowność lokat kapitałowych
Należy pamiętać, że bada głównie zdarzenia z przeszłości po to, aby wyciągnąć wnioski na
przyszłość. Zatem współczesna analiza finansowa wykazuje coraz wyraźniejszy charakter
decyzyjny.
W dużym stopniu przedmiot analizy finansowej zależy od tego:18
 kto przeprowadza analizę finansową,
 w jakim celu ją przeprowadza,
 jakimi dysponuje danymi liczbowymi.
Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej nie ma jednolitego
charakteru, gdyż zależy od:
 szczegółowości danych,
 możliwości pozyskania informacji podmiotu oceniającego.
Podstawowym celem analizy finansowej jest dostarczenie określonym
użytkownikom odpowiednio przetworzonych In formacji analitycznych. Informacje te
18 Tamże, s. 26.
10
wykorzystywane są przy ocenie sytuacji jednostki gospodarczej oraz podejmowaniu
racjonalnych decyzji.
Istotą zasady racjonalnego gospodarowania jest zapewnienie takiego
gospodarowania, aby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień
realizacji celu, albo przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu
środków.19
1.2. Rodzaje analizy finansowej

Duża i rosnąca w gospodarce rynkowej rola analizy finansowej powoduje, że
w teorii i praktyce wyróżnia się różne jej rodzaje ze względu na kryteria. Podstawowe
kryteria podziału i rodzaje analizy finansowej przedstawia tabela 1.2.1.20
Tabela1.2.1. Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria
KRYTERIUM PODZIAŁU RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ
Analiza funkcyjna
PRZYJĘTA METODA BADAŃ Analiza kompleksowa
Analiza decyzyjna
Analiza całościowa
ZAKRES PRZEDMIOTOWY BADAŃ
Analiza odcinkowa
Analiza ogólna
SZCZEGÓŁOWOŚĆ BADAŃ
Analiza szczegółowa
Analiza wskaźnikowa
FORMA BADAŃ
Analiza rozliczeniowa

20 Tamże., s. 27.
11
Analiza retrospektywna
CZAS OBIĘTY ANALIZĄ Analiza bieżąca
Analiza prospektywna
Analiza pojedynczego przedsiębiorstwa

ZAKRES PRZESTRZENNY BADAŃ
Analiza międzyzakładowa
Analiza zewnętrzna
PRZEZNACZENIE ANALIZY
Analiza wewnętrzna
Źródło: opracowanie własne
Jak wynika z wyżej zaprezentowanej tabeli przyjmując za kryterium metodę badań
wyróżnia się trzy rodzaje analiz:
 analiza funkcyjna,
 analiza kompleksowa,
 analiza decyzyjna.
Analiza funkcjonalna polega na badaniu oddzielnych zjawisk, występujących
w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, przez osoby lub komórki organizacyjne
funkcjonalnie odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój tych zjawisk. Taki podział
pozwala na skrócenie czasu przeprowadzania analizy, ale nie dostrzega ona wzajemnych
związków i oddziaływań pomiędzy poszczególnymi zjawiskami.
Analiza kompleksowa polega na przeprowadzeniu oceny działalności gospodarczej
i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności występujących między
zjawiskami gospodarczymi.21 Ta ocena prowadzonej działalności i stanu ekonomicznego
dostarcza uporządkowany obraz zjawisk, wyrażony we wskaźnikach i zależnościach
przyczynowo-skutkowych. Zatem, jest czasochłonna i trudniejsza do przeprowadzenia, ale
w porównaniu z analizą funkcjonalną jest doskonalszym narzędziem poznania i oceny
zjawisk gospodarczych występujących w przedsiębiorstwie.22
Analiza decyzyjna sprowadza się do badań wycinkowych, grupujących zjawiska
gospodarcze wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji.23 Szybkie i kompleksowe
opracowanie tej analizy, w pewnym stopniu zmniejsza możliwość dostrzeżenia
niedoskonałości. Analizę funkcjonalną przeprowadza jednocześnie wiele osób, co
21M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych,
Warszawa 1997, s. 18.
22 Por, Tamże, s. 30.
23Por, Tamże, s. 18.
12
umożliwia skrócenie czasu jej wykonywania. Przy tej analizie bardzo ważna jest
znajomość nowoczesnych technik obliczeniowych.
Inne kryterium podziału, jakim jest zakres zagadnień objętych analizą wyróżniamy:
 analiza całościowa
 analiza odcinkowa (problemowa, częściowa)
Analiza całościowa dotyczy wszystkich zjawisk występujących w
przedsiębiorstwie. W zależności od jej celów mogą być zastosowane badania o charakterze
ogólnym lub szczegółowym. Badania ogólne obejmują całościowe wyniki
przedsiębiorstwa, natomiast szczegółowe zajmują się konkretnymi problemami,
uwidaczniają przyczyny niepowodzeń i źródła sukcesów.
Analiza odcinkowa polega na odrębnym badaniu rożnych dziedzin działalności np.:
produkcji, zatrudnienia, kosztów. Przy badaniach odcinkowych zawęża się wpływ
czynników kształtujących badane zjawisko do bliskich zależności, bez stwierdzania
następstw
w innych dziedzinach działalności. Różni się od analizy całościowej innym przedziałem
czasu.
Stopień szczegółowości jest badań jest podstawą podziału na:
 analiza ogólna.
 analiza szczegółowa.
Analiza ogólna obejmuje całokształt działalności, której prace badawcze opierają
się na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych. Brak w niej
badań wzajemnych zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi. Stanowi
ona podstawę do podejmowania bieżących oraz rozwojowych decyzji dotyczących całego
przedsiębiorstwa.
Analiza szczegółowa polega na badaniu określonego odcinka działalności,
względnie określonego problemu, w sposób szczegółowy, oparty na szerokim zakresie
informacji i wskaźników umożliwiających uchwycenie zależności przyczynowo-
skutkowych między badanymi zjawiskami. Jest ona również czasochłonna, lecz wszystkie
niezbędne czynności są niezbędne do zaproponowania sposobów i możliwości uprawnień
działalności przedsiębiorstwa.
Forma prowadzenia badań jest kolejnym kryterium dzielące analizę finansową na:
 analizę wskaźnikową,
 analizę rozliczeniową.
13
Analiza wskaźnikowa dostarcza informacji o sytuacji finansowej i wynikach
działalności gospodarczej badanej firmy na podstawie zbioru wskaźników logicznie ze
sobą powiązanych. Aby przy pomocy analizy wskaźnikowej móc dokonać prawidłowej
oceny analizowanych zjawisk ważne jest przestrzeganie określonej procedury
postępowania, która wyodrębnia następujące etapy:24
 wybór zjawisk gospodarczych przedsiębiorstwa objętych badaniem i oceną.
 staranny dobór adekwatnych wskaźników do analizowanych zjawisk,
 weryfikacja poprawności przyjętych wskaźników,
 skorygowanie sposobu mierzenia wskaźnika i współczynnika lub ustalenie
dodatkowych wskaźników i współczynników, pozwalających uzyskać dokładny
i obiektywny obraz analizowanych zjawisk,
 obliczenie wskaźnika i/lub współczynnika na podstawie zweryfikowanych
mierników oraz postawienie diagnozy i sformułowanie decyzji.
Większą wartość poznawczą charakteryzuje analiza rozliczeniowa, która polega na badaniu
i ocenie związków i współzależności występującymi między poszczególnymi zjawiskami.
Dzięki czemu możliwa jest identyfikacja czynników kształtujących badane procesy i
zjawiska oraz pełniejsza ocena ich oddziaływania na wyniki działalności jednostki
gospodarczej. Wartość poznawcza analizy rozliczeniowej sprawia, że jest ona szczególnie
przydatna w procesie zarządzania25.
Ze względu na czas objęty analizą można podzielić ją na:
 analizę retrospektywną (ex post),
 analizę bieżącą (operatywna),
 analizę prospektywną (ex ante).
Podstawowym celem analizy retrospektywnej jest przeprowadzenie badań
strukturalnych i przyczynowych w odniesieniu do minionych zadań gospodarczych
w przyjętym przedziale czasu (kwartał, rok). Dzięki wynikom analizy ex post można nie
tylko wyjaśnić zmiany, jakie zaszły w przedsiębiorstwie jako całości, lecz również
w poszczególnych wycinkach jego działalności. Można także, wykorzystując uzyskane


14
wyniki, zapobiegać w przyszłości zmianom niepożądanym, a także utrwalać tendencje
w zarządzanych obiektach gospodarczych. Może być przeprowadzona na wszystkich
szczeblach zarządzania w przedsiębiorstwie.26
Analiza bieżąca ma na celu przygotowanie informacji analitycznych o zjawiskach
i procesach gospodarczych i ich wynikach w relatywnie krótkich odcinkach czasu –
zmiana, dzień, dekada. Analizę tę wykorzystuje się przede wszystkim w tych ogniwach
przedsiębiorstwa, gdzie prawidłowy przebieg procesów ma ważne znaczenie z punktu
widzenia ostatecznych wyników pracy przedsiębiorstwa.
Analiza prospektywna może być prowadzona na wszystkich poziomach
zarządzania przedsiębiorstwem. Pozwala ona ustalić wyniki przewidywanych procesów
gospodarczych we wszystkich dziedzinach działalności oraz w przedsiębiorstwie jako
całości. Uwzględnia się w niej czynniki zarówno te, które działały wcześniej, jak i te, które
mogą pojawić się w przyszłości. Analizę ex ante stosuje się we wszystkich procesach
decyzyjnych, szczególnie w procesie planowania. Pozwala ustalić skutki rozpatrywanych
wariantów planistycznych oraz ewentualnych zmian kierunku i siły działań założonych w
planie czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Wyróżnia się tu analizę taktyczną
(obejmuje okresy nie dłuższe niż jeden rok) oraz analizę strategiczną (dotyczy okresów
dłuższych niż jeden rok)27.
1.3. Metody analizy finansowej

W ujęciu ogólnym przez metodę należy rozumieć świadomy i uporządkowany sposób
badania rzeczy i zjawisk, prowadzący do zamierzonego celu28. Kierując się ogólnie
przyjętym sformułowaniem można uznać, że metoda w analizie finansowej oznacza
przyjęte sposoby zbierania, porządkowania, oceny i interpretacji danych empirycznych
dotyczących wyników i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa turystycznego, prowadzące
do wyjaśnienia przyczyn ich zmian.
26L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waśniewski, B. Wersty, Analiza

ekonomiczna przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara
Langego we Wrocławiu,
Wrocław 2003, s. 14.
27
M. Jerzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2006, s. 16-17.
28
S. Nowak, Metodologia badań Społecznych, PWN, Warszawa 2008, s. 19.
15
Metoda stanowi w każdej nauce podstawę poznania obiektywnej rzeczywistości
i narzędzie rozwiązywania złożonych problemów badawczych. Jednak metody analizy
finansowej przyjmują szczególne znaczenie. Wiąże się to z większym charakterem
metodycznym niż teoretycznym, czyli z przyporządkowaniem odpowiednich wielkości
liczbowych, a następnie z ich pomiarem i oceną.
Analiza finansowa posługuje się metodami ogólnymi i szczególnymi. Do
podstawowych metod ogólnych zalicza się metody: indukcji, dedukcji, redukcji. Natomiast
do najważniejszych metod szczegółowych należą metody analizy jakościowej i ilościowej.
Istotą metody indukcyjnej jest formułowanie uogólnień na podstawie wnikliwego
rozpoznania zjawisk cząstkowych. Analizę rozpoczyna się od zjawisk szczegółowych,
elementarnych, przyczynowych i stopniowo przechodzi się do uogólnień i wniosków, jako
syntezy procesu analitycznego. Ze względu na charakterystyczny kierunek badań metoda
jest często nazywana metodą scalania. Kierunek tych badań zapisać można w takiej
postaci:
Analiza finansowa przeprowadzona za pomocą tej metody rozpoczyna się od

badania wszystkich obszarów działalności przedsiębiorstwa, wykorzystania
zaangażowanych w tej działalności czynników, a dopiero później ustala się wpływ
gospodarowania tymi czynnikami na wyniki finansowe firmy. Zaleta tej metody jest dość
duża obiektywność wyników, gdyż jest wnikliwa, wszechstronna i dokładna. Jednak jest
bardzo pracochłonna.
Metoda dedukcji reprezentuje odwrotny kierunek badań w stosunku do metody
indukcyjnej. A mianowicie przechodzi od zjawisk ogólnych do zjawisk szczegółowych, od
skutków do przyczyn, od wyników do czynników. Zgodnie z tym procedura postępowania
charakteryzuje się w następujący sposób:
Analiza finansowa z zastosowaniem tej metody rozpoczyna się od analizy wyników

finansowych, natomiast badanie czynników, które miały istotny wpływ na wielkość
i zmianę wyniku finansowego dokonuje się w dalszej kolejności. Jest ona metodą trudną,
gdyż analityk musi potrafić dokładnie ocenić badane zjawisko, umieć sformułować
16
problemy oraz wiedzieć, które problemy poddać badaniu. Jako zaletę tej metody uważa się
jej mniejszą w stosunku do poprzedniej pracochłonności. Badaniu poddawane są
wyłącznie te elementy, z których to zjawisko się składa, które w największym stopniu
wpływają na badane zjawisko.
Najtrudniejszą w zastosowaniu w praktyce jest metoda redukcji nazywana również
metodą weryfikacji. Składa się z trzech elementów postępowania badawczego:
 sformułowania tez i wniosków syntezy wstępnej,
 zweryfikowania prawdziwości tez i wniosków wstępnych w postępowaniu
analitycznym,
 podsumowania ustaleń dokonanych w trakcie weryfikacji i sformułowania syntezy
końcowej.
Metoda wymaga sformułowania problemu, przeprowadzenia badań analitycznych
potwierdzających lub odrzucających wstępne ustalenia oraz konieczna jest synteza
końcowa. Analityk przeprowadzający analizę metodą redukcji musi posiadać dobrą
znajomość zagadnień funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz dobrego opanowania
warsztatu badawczego.
Zaliczane do metod szczegółowych, metody analizy jakościowej (zwane również
metodami opisowymi), przedstawiają badane związki i zależności w formie opisowej,
werbalnej, bez prób nadawania im ilościowego niezależnego wyrazu. Polegają głównie na
opisie wielkości, dynamiki i struktury rozpatrywanych zjawisk. Niewątpliwą zaletą
omawianych metod jest ich prostota i związana z tym duża łatwość w praktycznym ich
stosowaniu. Wadą natomiast to, że nie pozwalają na dokładną kwalifikację zależności
istniejących pomiędzy badanymi zjawiskami. Ma to istotne znaczenie w zakresie
dokładnego rozpoznania charakteru analizowanych zależności, uściślenia zbioru
czynników i uporządkowania ich według siły i kierunku oddziaływania na badaną zmienną
ekonomiczną. Utrudnia to w konsekwencji precyzyjne prognozowanie kształtowania się tej
zmiennej w przyszłych okresach. Pomimo tych wad metody jakościowe powinny być w
dalszym ciągu stosowane w analizie, lecz głównie we wstępnej jej fazie stwarzając niejako
grunt do zastosowania ilościowych metod analizy przyczynowo-skutkowej.29
Istotną przewagę nad metodami jakościowymi mają metody ilościowe. Wyraża się to m.
in. w tym, że wyniki uzyskane przy ich zastosowaniu mają bardziej jednoznaczny
charakter. Natomiast wyniki osiągnięte na podstawie zastosowania metod jakościowych
29
Tamże, s. 36-40.
17
wynikają z doświadczenia badacza oraz jego wiedzy. W analizie finansowej zastosowanie
znajduje wiele metod ilościowych. Dokonując podziału ze względu na stopień wnikliwości
można wyróżnić metody: porównań, determistyczne , stochastyczne.
Metoda porównań określana też mianem metody odchyleń, polega na porównaniu
badanych zjawisk z innymi wielkościami oraz ustaleniu różnic między cechami
porównywanych zjawisk. W metodzie tej ocenia się zawsze przynajmniej dwie kategorie
liczb. Jedna wyraża stan faktyczny, a druga stanowi podstawę porównań. W rezultacie
otrzymuje się różnice dodatnie lub ujemne – zachodzące pomiędzy porównywanymi
wielkościami. Przedmiotem porównań mogą być liczby względne i bezwzględne. Proste
porównania polegają na obliczeniu różnic w porównywalnych zjawiskach, lecz uzyskane
odchylenia nie stanowią podstawy do oceny zaistniałych przyczyn, przez co nie mają
wartości poznawczej. Należy pamiętać, że ocena opisowa oparta na przypuszczeniach
wpływu i rangi czynników nie pozwala na właściwą ocenę zarówno przyczyn pierwotnych
występowania odchyleń, jak i wtórnych dotyczących stopnia oddziaływania.
Zachodzi, zatem konieczność przeprowadzenia analizy przyczynowej, w której
zakłada się szczegółowe i wymierne określenie wpływu poszczególnych czynników na
powstałe odchylenia30. W zależności od wielkości przyjętej za bazę odniesienia wyróżnia
się następujące kierunki porównań31:
porównania w czasie, gdy bazę odniesienia stanowią wielkości rzeczywiste lat
ubiegłych,
porównanie z planem, wówczas gdy wzorcem porównań są założenia planu
przedsiębiorstwa,
porównania w przestrzeni najczęściej przeprowadzane przy przyjęciu za podstawę
odniesienia wielkości rzeczywistych innych przedsiębiorstw (analizy
międzyzakładowe) czy średnich wielkości branżowych.
Podstawowym celem metod deterministycznych jest ustalenie, jaka część
odchylenia badanej wielkości ekonomicznej wynika z działania poszczególnych
czynników. Z góry są oznaczone zarówno postać zależności, jak też rodzaj i liczba
czynników określających tę wielkość. Do podstawowych metod deterministycznych,
wykorzystywanych powszechnie w analizie finansowej, należą: metoda podstawień
30
L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waśniewski, B. Wersty, op. cit., s. 32.
31
Tamże, s. 34.
18
łańcuchowych, metoda różnicowania, metoda różnic cząstkowych, metoda funkcyjna,
metoda logarytmiczna32.
Najczęściej stosowaną metodą w praktyce, mimo wielu wad jest metoda kolejnych
podstawień. W ujęciu rozwiniętym występuje pod nazwą podstawień łańcuchowych,
a w ujęciu uproszczonym – różnicowania.
Metoda kolejnych podstawień wymaga wykonania następujących działań:
 obliczenia odchylenia bezwzględnego analizowanego zjawiska,
 ustalenia czynników, jakie wpłynęły na badane zjawisko,
 ustalenia, jak zmienił się każdy z czynników w stosunku do okresu bazowego,
 określenia formuły matematycznej wyrażającej badane zjawisko,
 obliczenia, jak zmiana każdego z czynników wpłynęła na ogólne odchylenie
badanego zjawiska,
Metoda podstawień łańcuchowych polega na kolejnym zastępowaniu czynników
bazowych czynnikami rzeczywistymi. Jej wadą jest to, że zmiana kolejności podstawień
powoduje zmianę odchyleń cząstkowych. Ogólne odchylenie pozostaje bez zmian, jedynie
wpływ poszczególnych czynników się zmienia. W celu uzyskaniu poprawnych wyników
należy wziąć najpierw pod uwagę wpływ czynników ilościowych ( w pierwszej kolejności
pierwotne, potem wtórne), następnie wpływ czynników wartościowych (według
kolejności: ceny, potem koszty).
W metodzie różnicowania powtarzający czynnik wyłącza się poza nawias. Wpływ
badanego czynnika występuje jako różnica pomiędzy czynnikiem z okresu badanego
i bazowego, pozostałe czynniki występują według wartości z okresu bazowego, jeżeli były
już podstawiane to z okresu badanego.
Zaletą metody kolejnych podstawień jest duża prostota i mała pracochłonność,
jednak wadą jest mała poprawność matematyczna.
Również kolejna metoda – różnic cząstkowych może występować w ujęciu
rozwiniętym, jak i w ujęciu uproszczonym. Pozwala na ustalenie odchyleń indywidualnych
i łącznych. Różnice cząstkowe, które wyrażają wpływ jednego czynnika oblicza się przy
założeniu niezmienności pozostałych czynników w stosunku do okresu bazowego.
Wyodrębnia się różnice cząstkowe wyrażające łączny wpływ czynników i traktuje się je
jako oddzielne elementy badania przyczynowego. W wyniku wyodrębnienia łącznego
32
Sprawozdania finansowe i ich analiza. Analiza finansowa, red. B. Micherda 2005,
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2005, s. 28.
19
wpływu czynników możliwe jest wszechstronne poznanie przyczyn ustalonej w drodze
porównania różnicy między badanymi wielkościami. W metodzie tej zawsze otrzymuje się
jednakowe wyniki, bez względu na kolejność podstawień czynników33.
Metoda funkcyjna wskazuje jednoznaczne i poprawne pod względem matematycznym
odchylenia cząstkowe, jest jednak pracochłonna i skomplikowana obliczeniowo. Polega
głównie na ustaleniu wskaźników zmienności poszczególnych czynników, a następnie
wykorzystaniu ich do właściwego przeliczenia bazowej wielkości badanego wskaźnika34.
Metoda logarytmowania pozwala na osiągnięcie dokładnych wyników, które są najbardziej
zbliżone do wielkości odchyleń obliczonych za pomocą metody funkcyjnej lub podstawień
krzyżowych. Przy wykorzystaniu komputera stopień trudności jest mały, również
pracochłonna35.
1.4. Źródła informacji w analizie finansowej

Sprawozdania finansowe jednostki stanowią finalny produkt systemu
rachunkowości finansowej, są efektem pomiaru działalności prowadzonej przez jednostkę.
Ich celem jest dostarczenie informacji dla decyzji ekonomicznych. Sprawozdania
finansowe powinny dotyczyć rzeczywistości gospodarczej przedsiębiorstwa, które
zawierają posegregowane, przetworzone dane o zdarzeniach gospodarczych i transakcjach.
Wyniki analizy finansowej są zależne w dużym stopniu od rodzaju, zawartości
i jakości materiałów źródłowych. Jeżeli podstawą do podjęcia decyzji będą materiały
niekompletne, niewiarygodne czy niestarannie zweryfikowane uniemożliwią
wyprowadzenie poprawnych wniosków.
Materiały źródłowe analizy finansowej można podzielić na:36
 materiały wewnętrzne, które zawierają informacje pochodzące z wewnątrz
przedsiębiorstwa,
 materiały zewnętrzne, które informują o otoczeniu, czyli zewnętrznych warunkach
33
M. Walczak, Analiza finansowa w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem, DIFIN,
Warszawa 2007, s. 174-178.
34
L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo
35
Tamże, s. 52.
36
Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo
20
funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Głównym źródłem danych o przedsiębiorstwie są materiały wewnętrzne, które mogą mieć
charakter ewidencyjny i pozaewidencyjny. Zasadnicze znaczenie mają materiały
ewidencyjne, gdyż są wynikiem przyjętych zasad ewidencji ekonomicznej, tj. statystyki
ekonomicznej i rachunkowości. Zasady ewidencyjne funkcjonujące w przedsiębiorstwie są
uregulowane obligatoryjnym przepisami prawa, mogą również wynikać z wewnętrznych
zasad ewidencyjnych służących wewnętrznemu zarządzaniu. Wśród materiałów
ewidencyjnych można wyróżnić: pierwotną i wtórną dokumentację operacji
gospodarczych, analityczne i syntetyczne urządzenia ewidencyjne, sprawozdawczość
opartą na treściach wynikających z zapisów dokonanych w urządzeniach ewidencyjnych.
Materiały źródłowe pozaewidencyjne mają natomiast charakter pomocniczy,
uzupełniający, to jednak ich brak lub niekompletność może utrudnić lub nawet
uniemożliwić przeprowadzenie analizy w wybranym zakresie. Dane pozaewidencyjne
wykorzystywane w analizie obejmują37:
 wyniki poprzednich analiz,
 opracowane dane postulowane (plan finansowy (biznesplan)), a także pozostałe
dane postulowane (kalkulacje wstępne, kosztorysy, normy kosztów),
 protokoły z przeprowadzonych kontroli i rewizji zarówno przez organy zewnętrzne
jak i zewnętrzne, a także wnioski po kontrolne,
 protokoły z posiedzeń zarządu i rad nadzorczych,
 informacje pochodzące od kompetentnych pracowników.
Oprócz zaprezentowanych wewnętrznych materiałów źródłowych do oceny
kondycji finansowej firmy wykorzystuje się także materiały zewnętrzne dotyczące jej
otoczenia. Dostarczają one informacji wyjaśniających uwarunkowania danej działalności
oraz umożliwiają porównania z wynikami innych podmiotów funkcjonujących w
otoczeniu rynkowym, co pozwala ocenić skale sukcesu lub porażki finansowej firmy.
Typowym ewidencyjnym materiałem źródłowym wykorzystywanym w analizie jest
sprawozdawczość przedsiębiorstwa.
Klasyfikowana może być według różnych kryteriów38:
 częstotliwości sporządzania sprawozdań,
37
M. Walczak, Analiza finansowa w zarządzaniu, wyd. Difin, Warszawa 2007, s. 72.
38
Por, E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy, Warszawa 2003, s. 41.
21
 odbiorców sprawozdań,
 obowiązku sporządzania sprawozdań,
 zakresu przedmiotowego.
Częstotliwość sporządzania sprawozdawczości wynika z potrzeb zarządzania
gospodarką, a także z wymagań zewnętrznych i wewnętrznych odbiorców sprawozdań.
Zazwyczaj są to sprawozdania miesięczne, kwartalne i roczne.
W zależności od charakteru odbiorców rozróżnia się dokumentację wewnętrzną
przeznaczoną dla kadry zarządzającej (głównie dla celów decyzyjnych i kontrolnych) oraz
dla zewnętrznego kręgu odbiorców.
Z obowiązku jednostki wynika konieczność przygotowania w przedsiębiorstwie
dokumentów sprawozdawczych. Jest to też uwarunkowane wewnętrznymi potrzebami
informacyjnymi, których cel określa zakres przygotowywanych danych. Są to
sprawozdania obligatoryjne wymagane regulacjami prawnymi dotyczącymi między innymi
ustawy o rachunkowości, statystyki finansowej, obrotu giełdowego.
W zależności od zakresu przedmiotowego danych źródłowych sprawozdawczość
dzieli się na rzeczową i finansową. Sprawozdawczość rzeczowa stanowi materiały
źródłowe do analizy techniczno – ekonomicznej, natomiast sprawozdawczość finansowa
służy przede wszystkim potrzebom analizy finansowej. Zakres przedmiotowy
sprawozdawczości wyniki z charakteru prowadzonej działalności, jego struktury
organizacyjnej i powiązań kapitałowych. Sporządzany jest z różną częstotliwością i
szczegółowością.
Podstawowe znaczenie dla oceny działalności każdego przedsiębiorstwa ma roczne
sprawozdanie finansowe. W świetle wymogów art. 45 ustawy o rachunkowości powinno
obejmować39:
 bilans,
 rachunek zysków i strat,
 informacje dodatkowe, obejmujące wprowadzenie do sprawozdania finansowego
oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.
Do pozostałych sprawozdań finansowych potrzebnych do oceny finansowej
przedsiębiorstwa należy:
 pozostała sprawozdawczość sporządzana głównie na rzecz GUS (np. o stanie i
39
Ustawa z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości, art. 45, ust. 2.
22
ruchu środków trwałych),
 księgi rachunkowe przedsiębiorstwa, szczególnie zestawienia obrotów i sald na
kontach syntetycznych,
 dokumenty dotyczące różnych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa,
 oświadczenia podatkowe, sprawozdania i wnioski pokontrolne, wyniki
inwentaryzacji,
 plany gospodarcze przedsiębiorstw, ich programy rozwojowe, wykonywane
wcześniej bieżące analizy odcinkowe i okresowe,
 rozmowy i dyskusje z przedstawicielami kadry kierowniczej, informacje
zewnętrzne dotyczące otoczenia przedsiębiorstwa pochodzące ze źródeł: GUS i
WUS, publikacje w prasie fachowej, wyniki prowadzonej analizy rynku, itp.
Dla zachowania przejrzystości, rzetelności, wiarygodności i porównywalności
informacji, sprawozdawczość podlega regulacji prawnej. Podstawę tej regulacji, stanowi
kodeks handlowy, prawo podatkowe, ustawa o rachunkowości oraz przepisy i ustalenia
określane przez Ministerstwo Finansów czy Główny Urząd Statystyczny40.
Podstawowe zasady sporządzania sprawozdań finansowych41:
 zasada memoriału – w księgach rachunkowych jednostki należy ująć koszty i
przychody dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty,
 zasada współmierności – do aktywów lub pasywów należy zaliczać przychody lub
koszty dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres
sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione,
 zasada kontynuacji działania - domniemanie, że jednostka będzie kontynuowała
działalność w dającej się przewidzieć przyszłości,
 zasada ostrożnej wyceny – zgodnie z tą zasadą: elementy zysku mogą być zaliczone
po ich zrealizowaniu, koszty należy wykazać nawet takie, które zostaną
uprawdopodobnione, składniki majątku wycenia się po cenach historycznych nie w
wyższych od cen rynkowych,
 zasada ciągłości (porównywalności) - zakłada stałe stosowanie z okresu na okres,
40
Z. Leszczyński, A. Skowronek-Mielczarek op. cit., s. 20.
41
Rachunkowość finansowa przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego oraz
Dyrektyw UE i MSR/MSSF część 1, praca zbiorowa pod redakcją K. Sawickiego,
EKSPERT Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław 2009, s. 21-22.
23
raz przyjętych zasad w celu zapewnienia porównywalności danych,
 zasada istotności - sprawozdaniu muszą być wykazane wszystkie pozycje, które
mają istotne znaczenie dla oceny jednostki i zdarzeń gospodarczych oraz dla
podejmowania decyzji,
 zasada indywidualnej wyceny (niekompensowania) - wymaga oddzielnej wyceny
każdego poszczególnego składnika aktywów i pasywów, przychodów i związanych
z nimi kosztów,
Bardzo ważny jest dobór i weryfikacja materiałów źródłowych, ponieważ są jednymi z
podstawowych elementów mówiących o jakości przeprowadzonej analizy. Zły
i niekompletny dobór materiałów może stać się przyczyną błędnych ustaleń, co może
spowodować podjęcie nieskutecznego działania. Informacje do sporządzania analizy
powinny dotyczyć kilku okresów, ponieważ wtedy będzie zachowany warunek
porównawczy badanych zjawisk oraz będzie istniała możliwość określenia tendencji
rozwoju poszczególnych zjawisk.
Głównym sprawozdaniem, a zarazem najważniejszym źródłem informacji do
analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest bilans. Obejmuje wartościowe zestawienie
aktywów i pasywów badanej jednostki gospodarczej na określony dzień, zwany
momentem bilansowym. Od czasów uznania bilansu za podstawowe sprawozdanie
finansowe przedsiębiorstwa, stanowi on nieprzerwanie przedmiot badań naukowych
dotyczących prawidłowości, odzwierciedlania majątku, układu poszczególnych pozycji,
problematyki ustalania zasad wyceny aktywów i pasywów, wyrażania realnej wielkości
wyniku finansowego itp.42
Bilans przedstawia wszystkie składniki majątkowe firmy po jednej stronie oraz
źródła ich finansowania po drugiej. Suma wszystkich będących w dyspozycji
przedsiębiorstwa składników majątkowych, czyli aktywów, jest równa sumie źródeł ich
finansowania. Strony aktywów i pasywów są uporządkowane w następujący sposób:
aktywa - uszeregowane według stopnia płynności, tj. od najmniej do najbardziej płynnych,
natomiast pasywa według terminu wymagalności tj. od kapitałów własnych do zobowiązań
krótkoterminowych43.Jest to syntetyczne zestawienie obrazujące sytuację finansową firmy
w danym momencie czasu, czyli w dniu, na który został sporządzony. Dane z bilansów
sporządzanych dla kilku kolejnych okresów (lat) mogą stać się przedmiotem interesującej
42
Tamże., s. 86.
43
A. Rutkowski, Zarządzanie finansami, PWE, Warszawa 2002, s. 30.
24
analizy także w ujęciu dynamicznym. Wielkości prezentowane w bilansie są danymi
zagregowanymi, odzwierciedlającymi rezultaty podjętych w firmie decyzji
inwestycyjnych, operacyjnych czy finansowych, oraz zdarzeń gospodarczych, jakie
wystąpiły w okresie sprawozdawczym. Wszystkie pozycje bilansu podlegają zatwierdzeniu
i uzgodnieniu ze stanem faktycznym w drodze inwentaryzacji, co stwarza podstawę do
uznania bilansu za rzetelny, prawidłowy i wiarygodny dokument. Jedną z wielu
charakterystycznych cech bilansu można uznać fakt, iż przedstawiany w nim stan na
koniec okresu obrachunkowego (na ogół jest to koniec roku) jest zarazem stanem otwarcia
w następnym okresie obrachunkowym. Kolejną cechą charakterystyczną bilansu, a
zarazem pierwszym weryfikatorem prawidłowości sporządzania jest globalna równowaga
aktywów i pasywów (majątku i kapitałów). Podstawowe pozycje majątku i źródeł ich
finansowania w przedsiębiorstwie przedstawia Tabela 1.4.1.
Tabela 1.4.1. Uproszczony bilans dla jednostek innych niż banki i zakłady
ubezpieczeniowe
Aktywa Pasywa
A. Aktywa trwałe A. Kapitał (fundusz) własny
I. Wartości niematerialne i prawne I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Rzeczowe aktywa trwałe II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy
III. Należności długoterminowe (wielkość ujemna)
IV. Inwestycje długoterminowe III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)
V. Długoterminowe rozliczenia IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
międzyokresowe V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość
ujemna)
B. Aktywa obrotowe
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Zapasy
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Należności krótkoterminowe
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia
IV. Rozliczenia międzyokresowe
międzyokresowe
Aktywa razem Pasywa razem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Ustawy o rachunkowości.
Do aktywów trwałych zalicza się wartości niematerialne i prawne (bez kosztów
organizacji poniesionych przy założeniu lub późniejszym rozszerzeniu spółki), rzeczowe
aktywa trwałe, należności i inwestycje długoterminowe czy długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe.
Aktywa obrotowe obejmują:
 aktywa rzeczowe – zapasy materiałów, towarów, produktów gotowych i nie
25
zakończonych, przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia
bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej
jednostki,
 należności krótkoterminowe - oznaczają kwoty pieniężne należne danemu
podmiotowi gospodarczemu od innych podmiotów lub osób fizycznych, z
terminem zapłaty nie przekraczającym jednego roku z różnych tytułów (np. dostaw
i usług, podatków, składek ubezpieczeń społecznych, zaciągniętych pożyczek) oraz
należności dochodzono przez przedsiębiorstwo w sądzie (roszczenia sporne),
 aktywa finansowe – m.in. udziały i akcje, inne papiery wartościowe, udzielone
pożyczki i inne inwestycje krótkoterminowe, aktywa pieniężne (środki pieniężne
oraz odsetki naliczone od aktywów finansowych),
 krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów – rozliczenia wcześniej
poniesionych wydatków w miesiącach następnych zgodnie z zasadą
współmierności ponoszonych kosztów i uzyskiwanych przychodów np.
prenumerata czasopism, dzierżawa mieszkania z góry.
Wszystkie składniki majątku muszą mieć odpowiednie źródła finansowania.
Określają one, kto i na jakich warunkach wyposażył przedsiębiorstwo w środki
gospodarcze. Źródła finansowania majątku - dzieli się na kapitał własny oraz zobowiązania
i rezerwy na zobowiązania.
Kapitał własny składa się z kapitału (funduszu) podstawowego (zakładowego),
kapitału (funduszu) zapasowego, kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny, pozostałe
kapitały (fundusze) rezerwowe. Kapitał podstawowy korygowany jest o należne wpłaty na
ten kapitał oraz o udziały (akcje) własne. Kapitał z aktualizacji wyceny zawiera skutki
ewentualnej aktualizacji wyceny środków trwałych a także skutki wyrażenia w cenach
rynkowych inwestycji zaliczanych do aktywów trwałych, czyli nieruchomości, praw,
papierów wartościowych i różnice kursowe. Do kapitału własnego zalicza się również zysk
(stratę)
z lat ubiegłych, zysk (stratę) netto, odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
(wielkość ujemna).
Drugim - obok kapitałów własnych - najważniejszym źródłem finansowania są
zobowiązania. Do kategorii tej zalicza się:
 rezerwy na zobowiązania z uwzględnieniem nowej pozycji rezerwy na świadczenia
emerytalne i podobne z dalszym podziałem na długo- i krótkookresowe,
26
 zobowiązania długoterminowe (o okresie spłaty dłuższym niż rok, czyli: kredyty,
pożyczki, wyemitowane obligacje itp.),
 zobowiązania krótkoterminowe: kredyty kupieckie, krótkoterminowe kredyty

bankowe, krótkoterminowe papiery dłużne wyemitowane przez spółkę,
zobowiązania z tytułu wynagrodzeń, wobec ZUS itp.,
 Rozliczenia międzyokresowe bierne przychodów i kosztów, które obejmują ujemną
wartość firmy44.
Bilans więc dostarcza informacji o wielkości i strukturze majątku, płynności tego majątku,
jego rentowności a także o wielkości i charakterze zadłużenia oraz o dostosowaniu
struktury majątku. Informacje o strukturze finansowej są pomocne przy przewidywaniu
przyszłych potrzeb kredytowych i prognozowaniu sposobu, w jaki przyszłe zyski i
przepływy środków pieniężnych rozdzielone zostaną pomiędzy osoby zaangażowane
finansowo w jednostkę. Pomocne są również przy przewidywaniu zdolności firmy do
dalszego pozyskania źródeł finansowania.
Bilans przedstawia obraz sytuacji majątkowej, finansowej i dochodowej jednostki
gospodarczej, zatem posiada dużą wartość poznawczą.
Rachunek zysków i strat nazywany także rachunkiem wyników (ang. profit and
loss account) to kolejne z podstawowych i obligatoryjnych sprawozdań finansowych,
sporządzane przez każde przedsiębiorstwo, przedstawiające jego sposób wypracowania
wyniku finansowego.
Rachunek wyników ukazuje zdolność firmy do generowania zysków
i samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne. Sprawozdanie to polega na
zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w firmie ze sprzedaży wyrobów i usług
bądź towarów w ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów
uzyskanych
z przeprowadzenia operacji finansowych i kosztów tej działalności. W strukturze
klasycznego rachunku wyników po jednej stronie są przychody, powiększające wynik
finansowy, po drugiej natomiast rozchody (koszty), wpływające ujemnie na generowane
zyski45.
44
T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie,
Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2002, s. 86.
45
Tamże., s. 93-94.
27
Rachunek zysków i strat może być sporządzony w wariancie porównawczym lub
w wariancie kalkulacyjnym.
Warianty rachunku zysków i strat różnią się między sobą sposobem ujmowania
kosztów. W wariancie porównawczym koszty ujmuje się według rodzajów z
uwzględnieniem zmiany stanu produktów. W tym wariancie ujmuje się wszystkie koszty,
jakie zostały poniesione przez przedsiębiorstwo w danym okresie sprawozdawczy.
Natomiast w wariancie kalkulacyjnym ustala się koszty wytworzenia sprzedanych
produktów, a oddzielnie wykazuje się koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu
Strukturę rachunku zysków i strat według załącznika do ustawy o rachunkowości
przedstawia tabela 1.4.2.
Pozostałe przychody operacyjne stanowią przychody operacyjne, które nie dotyczą
zwykłej działalności jednostki. Zalicza się tu, oprócz wymienionych w tabeli 1.4. m.in.:
przychody związane z działalnością socjalną, otrzymane odszkodowania, kary, grzywny,
darowizny.
Przychody finansowe obejmują: dywidendy i udziały w zyskach, odsetki, zysk ze
zbycia inwestycji, aktualizacja wartości inwestycji, nadwyżkę dodatnich różnic kursowych
nad ujemnymi, rozwiązanie rezerw.
Do kosztów według rodzaju zalicza się: wartość sprzedanych towarów i
materiałów, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia,
ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, amortyzacja, pozostałe koszty rodzajowe.
Usługi obce obejmują usługi takie jak: remonty, konserwacje, usługi transportowe,
pocztowo-telekomunikacyjne, koszty wynajmu urządzeń, leasing operacyjny, itp. W skład
kosztów pozostałych zalicza się: koszty podróży służbowych, reprezentacji i reklamy.
W rachunku zysków i strat ustala się pięć rodzajów wyniku finansowego (zysku lub
straty):
 wynik ze sprzedaży – różnica pomiędzy przychodami ze sprzedaży i
zrównanymi z nimi a kosztami działalności operacyjnej,
 wynik z działalności operacyjnej – wynik na sprzedaży skorygowany o różnicę
pomiędzy pozostałymi kosztami operacyjnymi, (lub pomniejszony) o różnicę
pomiędzy przychodami finansowymi a kosztami finansowymi,
 wynik brutto – wynik na działalności gospodarczej skorygowany o saldo
zysków i strat nadzwyczajnych,
 wynik netto – wynik brutto pomniejszony o obowiązkowe obciążenia wyniku
28
finansowego (podatek dochodowy i pozostałe obowiązkowe obciążenia
wyniku)46.
Tabela 1.4.2. Rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym

WARIANT KALKULACYJNY WARIANT PORÓWNAWCZY
46
Tamże ., s. 98-101.
29
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi,
materiałów, w tym: w tym:
- od jednostek powiązanych - od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia,
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i zmniejszenie - wartość ujemna)
materiałów, w tym: III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby
- jednostkom powiązanym jednostki
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) B. Koszty działalności operacyjnej
D. Koszty sprzedaży I. Amortyzacja
E. Koszty ogólnego zarządu II. Zużycie materiałów i energii
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) III. Usługi obce
G. Pozostałe przychody operacyjne IV. Podatki i opłaty, w tym:
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych - podatek akcyzowy
II. Dotacje V. Wynagrodzenia
III. Inne przychody operacyjne VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
H. Pozostałe koszty operacyjne VII. Pozostałe koszty rodzajowe
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
III. Inne koszty operacyjne D. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H) I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
J. Przychody finansowe II. Dotacje
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym: III. Inne przychody operacyjne
- od jednostek powiązanych E. Pozostałe koszty operacyjne
II. Odsetki, w tym: I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
- od jednostek powiązanych II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Zysk ze zbycia inwestycji III. Inne koszty operacyjne
IV. Aktualizacja wartości inwestycji F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
V. Inne G. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
I. Odsetki, w tym: - od jednostek powiązanych
- dla jednostek powiązanych II. Odsetki, w tym:
II. Strata ze zbycia inwestycji - od jednostek powiązanych
III. Aktualizacja wartości inwestycji III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Inne IV. Aktualizacja wartości inwestycji
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K) V. Inne
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I.-M.II.) H. Koszty finansowe
I. Zyski nadzwyczajne I. Odsetki, w tym:
II. Straty nadzwyczajne dla jednostek powiązanych
N. Zysk (strata) brutto (L±M) II. Strata ze zbycia inwestycji
O. Podatek dochodowy III. Aktualizacja wartości inwestycji
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku IV. Inne
(zwiększenia straty) I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)
R. Zysk (strata) netto (N-O-P) J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I.-J.II.)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
K. Zysk (strata) brutto (I±J)
L. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia
straty)
N. Zysk (strata) netto (K-L-M)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ustawy o rachunkowości.
Szczególne znaczenie informacyjne w ocenie płynności finansowej

przedsiębiorstwa ma sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych. Jest ono narzędziem
30
służącym do oceny płynności finansowej, które obrazuje wpływy i wydatki środków
pieniężnych w toku działalności gospodarczej firmy.
Przepływy środków pieniężnych w przedsiębiorstwie są wynikiem procesów
zamiany tych środków w majątek trwały i obrotowy. Procesy te wpływają natomiast na
strukturę aktywów i pasywów przedsiębiorstwa w roku obrotowym oraz na poszczególne
pozycje rachunku wyników.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych przedstawia rzeczywisty stan
sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa. Na jego podstawie można ocenić :
 zdolność firmy do spłacania zobowiązań
 przyszłe zapotrzebowanie na kredyty bankowe
 dalsze możliwości kreacji gotówki
 źródła powstałej różnicy między zyskiem a przyrostem gotówki z działalności
operacyjnej
 rezultaty gotówkowe z działalności inwestycyjnej i finansowej.
Dzięki temu sprawozdaniu można uzyskać odpowiedzi na pytania związane
z zarządzaniem finansowym firmy np. w jakich sferach działalności przedsiębiorstwa
powstaje najwięcej środków pieniężnych, a jakie je najbardziej pochłaniają.
Duże znaczenie informacyjne w zarządzaniu finansowym mają noty uzupełniające,
które dotyczą kształtowania się ważniejszych pozycji bilansu i rachunku wyników.
Informacje dodatkowe zawierają dane nie występujące w sprawozdaniach finansowych, a
służące do rzetelnego i jasnego przedstawienie sytuacji finansowej i majątkowej, wyniku
finansowego oraz rentowności przedsiębiorstwa. Ich zakres jest zróżnicowany w
zależności od charakteru działalności i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jak również
od potrzeb odbiorców informacji. Tabela 1.4.3. przedstawia Rachunek Przepływów
Pieniężnych w wersji uproszczonej metodą pośrednią oraz bezpośrednią.
31
Tabela 1.4.3. Rachunek Przepływów Pieniężnych metoda pośrednia i bezpośrednia
Metoda Pośrednia
Metoda Bezpośrednia
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Zysk (strata) netto A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Wpływ
II. Korekty razem
1. Sprzedaż
1. Amortyzacja
2. Inne wpływy z działalności operacyjnej
2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych
II.Wydatki
3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
1. Dostawy i usługi
4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej 2. Wynagrodzenia netto
5. Zmiana stanu rezerw 3. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia
6. Zmiana stanu zapasów 4. Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym
7. Zmiana stanu należności 5. Inne wydatki operacyjne
8. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, z wyjątkiem pożyczek III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II)
i kredytów
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
I. Wpływy
10. Inne korekty
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II) Trwałych
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej 2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i
I. Wpływy Prawne
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów 3. Z aktywów finansowych, w tym:
trwałych -w jednostkach powiązanych
2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wnp -w pozostałych jednostkach
3. Z aktywów finansowych, w tym: 4. Inne wpływy inwestycyjne
-w jednostkach powiązanych II. Wydatki
-w pozostałych jednostkach 1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów
4. Inne wpływy inwestycyjne Trwałych
II. Wydatki 2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów 3. Na aktywa finansowe, w tym:
Trwałych -w jednostkach powiązanych
2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne -w pozostałych jednostkach
3. Na aktywa finansowe, w tym: 4. Inne wydatki inwestycyjne
-w jednostkach powiązanych III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)
-w pozostałych jednostkach C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
4. Inne wydatki inwestycyjne I. Wpływy
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) 1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów
C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej kapitałowych oraz dopłat do kapitału.
I. Wpływy 2. Kredyty i pożyczki
1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów 3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
kapitałowych oraz dopłat do kapitału. -Inne wpływy finansowe
2. Kredyty i pożyczki II. Wydatki
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych 1. Nabycie udziałów (akcji) własnych
II. Wydatki 2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
1. Nabycie udziałów (akcji) własnych 3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku
2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli 4. Spłaty kredytów i pożyczek
3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku 5. Wykup dłużnych papierów wartościowych.
4. Spłaty kredytów i pożyczek 6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych. 7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych 8. Odsetki
7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego 9. Inne wydatki finansowe
8. Odsetki III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)
9. Inne wydatki finansowe D. Przepływy pieniężne netto, razem (A.III+/-B.III+/-C.III)
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II) E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym:
D. Przepływy pieniężne netto, razem (A.III+/-B.III+/-C.III)
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych. F. Środki pieniężne na początek okresu
F. Środki pieniężne na początek okresu G. Środki pieniężne na koniec okresu (F+/-D), w tym:
G. Środki pieniężne na koniec okresu (F+/-D), w tym:
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ustawy o rachunkowości.
Metoda bezpośrednia polega na zaprezentowaniu poszczególnych grup rzeczywistych

wpływów i wydatków pieniężnych. W przypadku tej metody w przepływach z działalności
operacyjnej wykazuje się przede wszystkim:
 Wpływy ze sprzedaży
 Wypływy z tytułu dostaw i usług
 Wypływy z tytułu wynagrodzeń
32
 Wypływy z tytułu podatków i opłat
Metoda ta uważana jest za przedstawiającą więcej informacji na temat zdarzeń,
które zaszły w przedsiębiorstwie w ciągu danego okresu sprawozdawczego. Dzięki
pogrupowaniu przepływów ze względu na ich źródło pozyskania i cel wydatkowania
pozwala ona znacznie skuteczniej prognozować przyszłe przepływy pieniężne
przedsiębiorstwa.
Metoda pośrednia polega na wyjściu z zysku netto (lub według niektórych
standardów od zysku z działalności operacyjnej) i dokonaniu odpowiednich korekt tak, aby
wyeliminować wszystkie elementy, które wpłynęły na wynik finansowy a nie miały
charakteru pieniężnego.
Podstawowe zasady dokonywania korekt są następujące:47
 Zmniejszenie niepieniężnych aktywów bieżących jest dodawane do wyniku
finansowego.
 Zwiększenie niepieniężnych aktywów bieżących jest odejmowane od wyniku
finansowego.
 Zmniejszenie zobowiązań jest odejmowane od wyniku finansowego.
 Zwiększenie zobowiązań jest dodawane do wyniku finansowego.
 Koszty nie mające odzwierciedlenia w odpływie środków pieniężnych są dodawane
z powrotem do wyniku finansowego (np. amortyzacja za dany okres).
 Przychody nie mające odzwierciedlenia w przepływach finansowych są
odejmowane od wyniku finansowego.
Zależnie od zdarzeń, które miały miejsce w przedsiębiorstwie, konieczne mogą być różne
szczególne korekty.
Metoda pośrednia jest znacznie mniej informacyjna z punktu widzenia
przedstawienia procesów, jakie zaszły w przedsiębiorstwie. Lepiej natomiast pokazuje
związek pomiędzy rachunkiem wyników a przepływami pieniężnymi, rozkładając wynik
na elementy i pokazując, które z transakcji na niego wpływających nie mają charakteru
pieniężnego.
W informacjach uzupełniających do bilansu podaje się przede wszystkim dane

dotyczące:
 Stanu i zmian grup rodzajowych majątku trwałego z uwzględnieniem ich
umorzenia
 Struktury i wykorzystania kapitałów własnych
 Wielkości należności
47
Tamże ., s. 66-70.
33
 Stanu i zmiany rezerw
 Struktury zadłużenia ze względu na źródła, okres spłaty oraz wielkość
oprocentowania
 Czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych
W notach uzupełniających do rachunku zysków i strat przedstawia się informacje
dotyczące między innymi:
 Struktury przychodów
 Struktury kosztów
 Wyników nadzwyczajnych
 Zysku i jego struktury
Innym źródłem informacji wykorzystywanych w analizie finansowej są raporty
audytorów. Są to orzeczenia dyplomowanych biegłych rewidentów, które zawierają
informacje o podstawach formalno - prawnych i dokumentacji objętej badaniem.
ROZDZIAŁ II
RÓZNICE MIĘDZY PRAWEM BILANSOWYM A PODATKOWYM W
UJĘCIU WYNIKÓW FINANSOWYCH
2.1. Różnice wyceny instrumentów finansowych

Zasady wyceny instrumentów finansowych zawarte w prawie bilansowym, czyli w
ustawie o rachunkowości i rozporządzeniu Ministra Finansów, należy uznać za
odpowiednie. Rozporządzenie, jako akt wykonawczy, jest w tym względzie znacznie
34
bardziej szczegółowe i zawiera definicje poszczególnych kategorii instrumentów
finansowych. Dlatego w pracy uważa się za nieuzasadnione stosowania innej kwalifikacji
instrumentów finansowych dla potrzeb bilansu. Wskazane wydaje się być przyjęcie zasad
wynikających z rozporządzenia również dla potrzeb kwalifikacji bilansowej48.
Normy prawa podatkowego poza definicjami pochodnych instrumentów
finansowych nie zawiera żadnej innej wskazówki, co do zasad kwalifikacji aktywów czy
pasywów do instrumentów finansowych49. Dlatego wskazane byłoby zawarcie w prawie
podatkowym odniesienia do prawa bilansowego. Prawo podatkowe powinno zmieniać się
równie dynamicznie, jak rynki kapitałowe i wprowadzać na bieżąco regulacje dotyczące
najnowszych instrumentów finansowych. Bądź odsyłać do uregulowań z zakresu
rachunkowości. Dlatego w pracy aktualne uregulowania zawarte wprawie podatkowym
uznaje się za zdecydowania niewystarczające.
Porównując zasad wyceny zawartych w prawie bilansowym i podatkowym można
wskazać, że prawo bilansowe podąża za zmianami dotyczącymi instrumentów
finansowych wprowadzanymi na rynkach kapitałowych, na co wskazuje nowelizacji
ustawy o rachunkowości, która na nowo zdefiniowała aktywa i pasywa jednostki
gospodarczej. Uwagę zwraca także niejednolitość rozwiązań zawartych w ustawie i
rozporządzaniu. Prawo podatkowe nadal stosuje zasadę kasową do zdecydowanej
większości transakcji związanych z instrumentami finansowymi. Dodając do tego różnice
w prawie bilansowym i podatkowym dotyczące zasad ustalaniu różnic kursowych przez
jednostki niepodlegające obowiązkowi badaniu sprawozdania finansowego, to prawidłowe
sporządzenie sprawozdania finansowego i rozliczenia podatkowego staje się prawdziwą
sztuką.
Godzenie wymogów zawartych w prawie bilansowym i podatkowym jest rzeczą
niezbędną w rachunkowości, gdyż nie ma rzetelnego sprawozdania finansowego bez
prawidłowego rozliczenia podatkowego oraz trudno wyobrazić sobie sporządzenia
prawidłowego rozliczenia podatkowego bez posiadania rzetelnych danych pochodzących z
48
Por, J. Sekita, Opodatkowanie dochodów osób fizycznych z inwestowania i lokacji
majątku, Wolters kluwer business, Warszawa 2011, s. 352.
49
Por, D. Dębski, Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Część 2, WSiP, Warszawa 2006,
s. 11.
35
systemu rachunkowości. W pracy postuluje się przy tym o odejście od zasady kasowej na
rzecz memoriału.
2.2.Różnice w ujęciu przychodów i kosztów.

Odmienność zadań przedstawianych obu aktów prawnych spowodowały różnice
nie tylko przejściowe, ale także trwałe. Dzięki czemu wynik bilansowy różni się od
uzyskanego wyniku podatkowego rozliczanego deklaracją CIT na koniec okresu
sprawozdawczego. Bierze się to między innymi z różnych funkcji, jakie spełniają obie
ustawy. Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości ma za zadanie
przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego danego
przedsiębiorstwa adresatom zewnętrznym sprawozdań finansowych. Natomiast ustawa z
dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych ma na celu
prawidłowe ustalenie zobowiązania wobec budżetu z uwzględnieniem preferencji
podatkowych państwa w zakresie polityki fiskalnej i społeczno-gospodarczej. Różnice w
ten sposób uzyskane dzielimy odpowiednio na:
 Trwałe – nieodwracalne zmiany w uzyskaniu wyniku finansowego poprzez
odmienne traktowanie niektórych przychodów według ustaw,
 Przejściowe – wynikają z odmiennego momentu uznawania przychodów za
osiągnięte – różnice przejściowe w następnych okresach rozliczeniowych
wyrównają się.
W prawie bilansowym przychody są – obok kosztów podstawową kategorią
kształtującą wynik finansowy przedsiębiorstwa danego okresu. Dlatego celem prawa
bilansowego jest wykazanie niezawyżonego wyniku finansowego przedsiębiorstwa, dzięki
czemu stan faktyczny nie byłby źle odebrany przez zewnętrznych odbiorców. 50 Natomiast
prawo podatkowe służy do prawidłowego ustalenia podstawy opodatkowania i obliczenia
należnego podatku dochodowego. Celem regulacji prawno-podatkowych jest, więc
niedopuszczenie do zaniżania podstawy opodatkowania, co doprowadziłoby do
uszczuplenia podatku dochodowego.51
Relacje tych różnic zostały przedstawione na rysunku 9.
Rysunek 2.2.1. Przychody księgowe i podatkowe oraz ich relacje
50
Por, K. Czubakowska, W. Gabrusewicz i inni, Przychody, koszty, wynik finansowy
przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2009, s. 29.
51
Por, H. Litwińczuk, Prawo bilansowe, KiK, Warszawa 1995, s. 164-165.
36
Przychody księgowe
minus niewliczane trwale do
Przychody w podstawy opodatkowania

Przychody księgowe
ujęciu
minus niewliczane przejściowo
księgowym
do podstawy
wpływające na
opodatkowania
wynik brutto Przychody księgowe
danego okresu będące jednocześnie Przychody w
przychodami ujęciu
podatkowymi podatkowym, z
Przychody podatkowe
których dochód
niezaliczane trwale do plus
podlega
księgowych
Przychody podatkowe, opodatkowaniu
które kształtowały wynik plus w drugim
finansowy w poprzednich okresie.
okresach
Źródło: B. Gierusz, Przychody, koszty, podatek dochodowy i rezerwa na podatek, ODDK, Gdańsk 1997, s.
32.
Przyjęte przez ustawodawcę definicje w zakresie kosztów miały zbliżyć prawo bilansowe
do prawa podatkowego, jednak nie zostało to zrobione precyzyjnie. Dowodzi tego, np.
sformułowanie dotyczące ujmowania kosztów pośrednich, które jest dość zawiłe i może
stwarzać trudności w interpretacji. Zakładając niemożliwość określenia tego, jaka część
dotyczy, danego roku podatkowego, należy zadać sobie pytanie o sposób rozłożenia tych
kosztów proporcjonalnie. Zasadne jest by dla niektórych rodzajów kosztów było to
wykonalne, np. w stosunku do zapłaty za koncesję czy zezwolenie na kilka lat. Jednak w
celu zabezpieczenia się przed ewentualnymi problemami z aparatem skarbowym należy
precyzyjnie określić w polityce rachunkowości tytuły kosztów, które będą podlegały
czynnym rozliczeniom, w tym międzyokresowym, oraz poziom istotności, poniżej którego
tego typu koszty będą podlegać jednorazowym odpisom.
37
2.3. Przychody księgowe trwale i przejściowo niezaliczane do przychodów
podatkowych
Zgodnie z definicją przychodów zawartą w art.4 ust. 30 ustawy o rachunkowości,
przychody to inaczej „uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym
korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia
aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do zwiększenia
kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków
przez udziałowców lub właścicieli”. Można wywnioskować, że do przychodów zaliczymy
przede wszystkim:
 sprzedaż towarów i usług,
 sprzedaż materiałów i wyrobów gotowych,
 sprzedaż produktów i półproduktów,
 użytkowanie aktywów jednostki przez inne przedsiębiorstwa za wynagrodzeniem,
 sprzedaż środków trwałych, a także papierów wartościowych, tj. akcji i obligacji
innych jednostek gospodarczych, które w danym okresie gospodarczym wzrosły na
wartości rynkowej.
Prawo podatkowe uznaje przychody za osiągnięte według zasady kasowej, nie
później niż dzień wystawienie faktury lub uregulowania należności, oraz takie, które są
należne, choćby nie zostały otrzymane z wyłączeniem wartości zwróconych towarów,
udzielonych bonifikat i skont. (podstawa prawna – art. 12 ust. 3 – ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych).
Jedną z podstawowych różnic trwałych są przychody nieobjęte ustawą o podatku
dochodowym od osób prawnych, czyli zgodnie z art. 2 ust. 1 są to:
 przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych
produkcji rolnej, chyba że ustalenie przychodów jest wymagane dla celów
określenia dochodów wolnych od podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1
pkt. 4e;
 przychody z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach;
 przychody wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie
skutecznej umowy;
 przychody (dochody) przedsiębiorcy żeglugowego opodatkowanych na zasadach
wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym,
z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1a.
Kolejną różnicą będą przychody wolne od podatku są to m. in. odszkodowania,
dotacje, subwencje do inwestycji danego przedsiębiorstwa oraz prac rozwojowych. Jeżeli
38
chodzi o odszkodowania to tyczy się tylko takich, które dotyczą zwróconych wydatków
niezaliczonych wcześniej do kosztów uzyskania przychodów. Dzieje się tak w momencie
kolizji samochodowej, kiedy dany pojazd nie jest ubezpieczony dobrowolnym
ubezpieczeniem AC. Otrzymane pieniądze zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt. 6 ustawy o pdop nie
stanowią przychodów w rozumieniu ww. przepisów. Natomiast dotacje – tylko takie, które
są finansowane lub współfinansowane ze środków budżetu państwa, jednostek samorządu
terytorialnego, agencji wykonawczych lub ze środków pochodzących od rządów państw
obcych, organizacji międzynarodowych, instytucji finansowych, w ramach rządowych
programów52.
Kolejnym przykładem przychodu bilansowego, który nie jest przychodem
podatkowym są przychody uzyskane przez podatników mających siedzibę za granicą
opodatkowane w sposób zryczałtowany. Jak również zwrócone podatki, opłaty i wydatki
niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów oraz odsetki otrzymane w związku ze
zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych, a
także oprocentowanie zwrotu różnicy podatku od towarów i usług w rozumieniu
odrębnych przepisów.53
Do przychodów bilansowych niebędących przychodami podatkowymi zaliczamy
również: kwoty stanowiące równowartość umorzonych zobowiązań, jeżeli umorzenie jest
związane z bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów o finansowej
restrukturyzacji przedsiębiorstw i banków bądź z postępowaniem upadłościowym z
możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i
naprawczego lub też związane jest z realizacją programu restrukturyzacji na podstawie
odrębnych ustaw. Istotną różnicą jest podejście przepisów prawa podatkowe i bilansowego
do odpisów. Ustawa o rachunkowości nakazuje dokonywania ich w kwocie brutto,
natomiast prawo podatkowe nie uznaje za koszty uzyskania przychodów ani za przychody
podatkowe kwoty podatku od wartości dodanej – podatku od towarów i usług54.
52
Ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych Dz. U. z 2013,
poz. 1387, art. 12 ust. 4 pkt. 14; Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 10(346), Jak
rozliczyć dotację w księgach rachunkowych?, dwutygodnik, 20 maj 2013, s. 4.
53
Ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych Dz. U. z 2013,
poz. 1387, art. 12 ust. 4 pkt. 7.
54
Por, Seredyński R. Szaruga K., Komentarz do ustawy o rachunkowości, ODDKsp. z o.o.
sp. k., Gdańsk 2013, s. 415.
39
Należy zwrócić uwagę przy ustalaniu wartości podatkowej – gdzie nie należy
uwzględniać podatku należnego VAT. Nie jest on przychodem należnym w rozumieniu
ustawy o podatku dochodowym. Z punktu widzenia odroczonego podatku dochodowego
stanowi on trwałą różnicę pomiędzy prawem podatkowym a bilansowym.
Następnym przykładem różnic w osiąganiu przychodów bilansowych i
podatkowych są różnice przejściowe. Występują, gdy w danym okresie rozliczeniowym
dana kategoria jest przychodem bilansowym natomiast w przyszłym okresie będzie
przychodem podatkowym. Inaczej mówiąc przychody bilansowe wykazywane są
wcześniej niż podatkowe. Dlatego wynik finansowy jest wyższy niż podatkowy. Do tej
grupy przychodów zaliczamy m. in.:
 naliczone, lecz nieotrzymane odsetki od należności, w tym również od udzielonych
pożyczek ,
 różnice kursowe dodatnie ustalone na dzień bilansowy (niezrealizowane).
Zgodnie z przedstawionym schematem odsetki naliczone, lecz nieotrzymane nie
stanowią przychodów osiągniętych według ustawy o podatku dochodowym od osób
prawnych. Zatem nie wlicza się ich do podstawy opodatkowania. Jednocześnie, według
ustawy o rachunkowości są przychodem finansowym ujmowanym w rachunku zysków i
strat w pozycji G. Przychody z operacji finansowych II Odsetki uzyskane. Wyceny
dokonuje się według zasady ostrożności lub skorygowanej ceny nabycia55.
Rysunek 2.3.1. Różnice między ustawą o rachunkowości a prawem podatkowym – odsetki
55
Tamże, s. 208.
40
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Gazeta Prawna nr 131/2007, Jak rozliczyć odsetki od zobowiązań
w rachunkowości?, dziennik, 9 lipca 2007r. s. 20.
Różnice kursowe wycenia się dla danej waluty na dzień bilansowy po ogłoszonym
przez Narodowy Bank Polski na ten dzień średnim kursie. Powstają przez to różnice
kursowe – niezrealizowane. Środki pieniężne wycenia się ze względu na ujednolicenie
oraz zwiększenie przejrzystości danych dla adresatów sprawozdań finansowych, aby w
sposób wiarygodny i rzeczywisty porównać sytuację majątkowo-finansową innych
przedsiębiorstw. Są dwie metody ustalanie bilansowych różnic kursowych. Pierwsza
polega na wystornowaniu ustalonych na koniec roku obrotowego ustalonych różnic
kursowych pod datą 1 stycznia następnego roku lub druga metoda polegająca na
wystornowaniu ustalonych różnic kursowych z chwilą faktycznej regulacji rozrachunków.
Różnice kursowe odpowiednio są przychodami lub kosztami finansowymi zależnie od tego
czy są ujemne lub dodatnie. W związku z tym, iż nie powodują one osiągnięcia przychodu
i jednocześnie nie są kosztem podatkowym nie wpływają na podstawę opodatkowania
podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Przychody podatkowe trwale i przejściowo niezaliczane do przychodów
księgowych nie są ujmowane w księgach rachunkowych i nie podwyższają one wyniku
finansowego.
41
2.4. Rozliczenie kosztów według prawa bilansowego i podatkowego
Rozliczenie kosztów według prawa bilansowego dotyczy wydatków zaliczanych do
kosztów lub zużycia składników majątkowych przedsiębiorstwa dotyczącego okresów
sprawozdawczych, w których wytworzono produkty lub inne efekty56. Wynika to z
fundamentalnej koncepcji, na której opiera się rachunkowość, tzn. koncepcji „wiernego i
rzetelnego obrazu”57. Określając ujęcie w księgach rachunkowych tylko tych zdarzeń
gospodarczych, które rzeczywiście miały miejsce, wpłynęły na sytuację majątkową i
finansową podmiotu, jego wynik finansowy i rentowność. Z koncepcji tej wynikają,
nadrzędne zasady rachunkowości, a mianowicie zasada memoriałowa oraz dopełniająca ją
zasada współmierności.
W art. 6 UoR zawarto normy z zakresu zastosowania zasady memoriałowej
określając, iż w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte,
przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami
dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu zapłaty. W ust. 2 art. 6
określono zasadę współmierności nakazuje dla zapewnienia współmierności przychodów i
związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego
zaliczyć koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.
Na poziomie prawa rachunkowego nożna wyodrębnić czynne rozliczenia kosztów
(aktywne)58, gdzie poniesione koszty wyprzedzają powstanie produktów, oraz bierne
rozliczenia kosztów (pasywne)59, gdzie koszty są poniesione zależni od powstaniu
produktów. Rachunkowość z „zatrzymaniem” kosztów, które muszą „poczekać" na
powstanie produktów, nazywa się aktywowaniem kasztów. Koszty te powstają ze
składnika aktywów bilansu i są rozliczane na okresy przyszłe, w ślad za powstającymi
produktami, efektami. Zaliczenie do kosztów produktów, efektów części kosztów jeszcze
nieponiesionych, ale przewidywanych, nazywa się tworzeniem rezerw. Utworzenie
rezerwy powoduje podwyższenie kosztów, a tym samym obniżenie zysku, wyodrębnienie
jego części. Rezerwa, tak jak zysk jest składnikiem pasywów.
56
Por, C. Kosikowski, E. Ruśkowski, Finanse publiczne i prawo finansowe, Wolters kluwer
business, Warszawa 2008, s. 566.
57
Por, O. Włodkowski, Przepisy karne ustawy o rachunkowości, Wolters kluwer business,
58
Dz. cyt I. Frymark, Rachunkowość przedsiębiorcy…., s. 253.
59
Tamże, s. 253.
42
Założenia koncepcyjne Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości
Finansowych ujmują, iż składnik aktywów określa się w bilansie, jeżeli prawdopodobne
jest, że jednostka osiągnie z jego tytułu korzyści ekonomiczne, zaś dany składnik posiada
cenę nabycia lub koszt wytworzenia lub też wartość, którą można wiarygodnie ustalić.
Składnika aktywów nie ujmuje się w bilansie, jeżeli poniesiono wydatki, w odniesieniu do
których, nie jest prawdopodobne, aby jednostka gospodarcza osiągnęła korzyści
ekonomiczne po upływie bieżącego okresu obrotowego. Z tytułu takiej transakcji należy
natomiast ująć koszty w rachunku zysków i strat. Takie podejście nie oznacza, że
kierownictwo jednostki ponosząc określone wydatki, kierowało się innymi zamiarami,
aniżeli osiągnięciem przyszłych korzyści ekonomicznych lub że kierownictwo się myliło 60.
Stopień pewności do osiągnięcia korzyści ekonomicznych przez jednostkę po
upływie bieżącego okresu obrotowego jest niewystarczający, aby można było ująć składnik
aktywów. Ujmowanie czynników rozliczenia muszą spełniać warunki o wynikaniu ich z
przeszłych zdarzeń, o możliwości określenia ich wiarygodnej wysokości, co spowodują w
przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych.
Rozliczenia międzyokresowe kosztów podlega normom określonym w art. 39 UoR,
gdzie między innymi uregulowano sposób odpisów rozliczeń międzyokresowych w koszty.
Rozliczenie to powinno następować stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń.
Czas i sposób rozliczenia powinien być uzasadniony charakterem rozliczanych kosztów, z
zachowaniem zasady ostrożności61.
Przedsiębiorstwo w ramach przyjętych zasad rachunkowości może stosować pewne
uproszczenia, jeśli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na sytuację majątkową,
finansową i wynik finansowy jednostki. Na tej podstawie można kwoty o niewielkim
znaczeniu bezpośrednio odnieść w koszty prowadzonej działalności w dacie ich
poniesienia62. Zasada ta nie powinna obowiązywać w przypadku wydatków dotyczących
więcej niż jednego roku obrotowego63.
60
Por, Ł. Brzózka, Czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów (w:) Prawo bilansowe a
prawo podatkowe, B, Micherdy (red.), Difin, Warszawa 2007, s. 263.
61
Dz. Cyt, Ł. Brzózka, Czynne rozliczenie międzyokresowe…., s. 264.
62
Dz. Cyt , M. Mazurkiewicz, P. Malecki, CIT. Komentarz…., s. 427.
63
Por, R. Wolański, System podatkowy w Polsce, Wolter kluwer business, Warszawa 2009,
s. 106.
43
Analizując rozliczenie kosztów według przepisów podatkowych wskazuje się, iż
czynne rozliczeniu kosztów musi uwzględniać definicji kosztów uzyskania przychodów w
ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, co określono w art. 15 ust. 1. Zgodnie
z ta definicja „kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia
przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów
wymienionych w art. 16 ust. I, czyli nieuważanych za koszty uzyskania przychodów.
Określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, powinien
zachodzić związek przyczynowo skutkowy między wydatkami i przychodem tego typu,
żeby poniesienie wydatku mogło mieć wpływ na zwiększenie przychodów, lub wydatek
jest poniesiony w celu zachowania, lub zabezpieczenia źródła przychodów.
Modyfikacja definicji kosztów uzyskania przychodów od 1 stycznia 2007 r. w
usuwach o podatku dochodowym jest słuszna, ale mocno spóźniona, gdyż już w 1998 r.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że kosztami uzyskania przychodu są wszelkie
racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła
przychodów64.
Na mocy art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w
brzmieniu obowiązującym do końca roku 2006, koszty uzyskania przychodów są
potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, tj. są potrącane także koszty
uzyskania poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, lecz dotyczące
przychodów roku podatkowego oraz określone, co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania,
które zostały zarachowane, chociaż iż jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do
przychodów danego roku podatkowego chyba, że ich zarachowanie nie było możliwe.
Wówczas są one potrącane w roku, w którym zostały poniesione.
Zgodnie ze zmienionym art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób
prawnych „Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami,
poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są
potrącane w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im
przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b, 4c. Zgodnie z ustępem 4b wskazuje się, że „Koszty
uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami odnoszące się do
64
Dz. Cyt, D. Wędzki, Analiza wskaźnikowa…., s. 398.
44
przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku
podatkowego do dnia65:
 sporządzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie
później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia zeznania, jeżeli
podatnicy są obowiązani do sporządzenia takiego sprawozdania,
 złożenia zeznania, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do
złożenia tego zeznania, jeżeli podatnicy, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie są
obowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego - są potrącane w roku
podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.
Jeżeli do dnia sporządzenia sprawozdania finansowego lub złożenia zeznania
podatkowego podatnik otrzyma np. fakturę z prowizją od pośrednika (poniesienie kosztu)
za doprowadzenie do sprzedaży, a tym samym osiągnięcia przychodów należnych za
poprzedzający rok podatkowy, to zalicza ten koszt do kosztów roku osiągnięcia
przychodów (roku poprzedzającego). Ustęp 4c stanowi, iż „Koszty uzyskania przychodów
bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku
podatkowego, a poniesione po dniu, którym mowa w ust. 4b pkt 1 albo pkt 2, są potrącane
w roku podatkowym następującym po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie
finansowe lub składane zeznanie. Wątpliwości może budzić stwierdzenie, że koszty te są
potrącane w roku następującym po roku, w którym sporządzane jest sprawozdanie
finansowe lub składane zeznanie, co może rodzić wątpliwości, czy koszt poniesiony dwa
lata po zamknięciu roku może zostać w ogóle rozliczony. Nowelizacja ustawy definiuje
również koszty poślednie.
Na mocy ust 4d „Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio
związane z przychodami, są potrącane w dacie ich poniesienia. W przypadku kosztów
tych, które dotyczą okresu przekraczającego rok handlowego, a niemożliwe jest określenie,
jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty
uzyskania przychodów proporcjonalnie do okresu, którego dotyczą. W przypadku
wątpliwości, w którym okresie należy zaliczyć poniesione wydatki w koszty uzyskania
przychodów, należy przyjąć zasadę, że wydatki, które nie mogą być ściśle przypisane
konkretnemu przychodowi, powinny być potrącone w okresie, w którym zostały
poniesione, gdy żadne zdarzenia gospodarcze nie stanowią przesłanki do potrącenia ich w
innym okresie.
65
Dz. Cyt, Ł. Brzózka, Czynne rozliczenie międzyokresowe…., s. 270.
45
Na mocy art. 15 ustawodawca zdefiniował dzień poniesienia kosztu, normując, iż
za ten dzień uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie
otrzymanej faktury, albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w
przypadku braku faktury z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych, jako koszty
rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. W przepisie tym zawiera się
kolejny problem, ponieważ ustawodawca nie określa precyzyjnie definicji zastosowanych
pojęć. Dlatego zachodzi pytanie, czy jeśli wiadomym jest o poniesieniu kosztu i ujęciu go
na podstawie dowodu polecenie księgowania w pozycji, np. zobowiązania z tytułu dostaw
niefakturowanych będzie to uznane za koszt uzyskania przychodu roku, którego koszt
dotyczy. Można przyjąć, iż tylko na czas ewentualnej kontroli skarbowej należy już
posiadać faktury dokumentujące koszty.
W ten sposób można wyróżnić sytuacje, w których66:
 Koszty bezpośrednie poniesione wdanym roku i wiążące się z przychodami danego roku
nic podlegają rozliczeniu w czasie;
 Koszty bezpośrednie poniesione w latach poprzednich dotyczące przychodów roku
podatkowego podlegają rozliczeniu w czasie np. koszt dużego remontu poniesiony w
poprzednim roku rozliczany w roku bieżącym, którego odpisanie w całości w roku
podatkowym, w którym faktycznie go poniesiono, zniekształciłoby dochód podatkowy
oraz sytuację ekonomiczną i finansową firmy za ten rok.
 Określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich
jeszcze nic poniesiono, jeśli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego nie
podlegają rozliczeniu w czasie, lecz zgodnie z zasadą memoriału są kosztami w roku
osiągnięcia przychodów.
 Koszty pośrednie, które można powiązać z określonym ich wpływem na przychody lat
kolejnych, należałoby zgodnie z zasadami memoriału i współmierności rozliczać w czasie.
 Niezarachowany koszt dotyczący przychodu danego roku podatkowego potrącany jest w
roku jego zarachowania.
66
Dz. Cyt., Brzózka, Czynne rozliczenie międzyokresowe., s. 273.
46
ROZDZIAŁ III
ANALIZA FINANSOWA NA PRZYKŁADZIE
BH KROKOWICZ
3.1.Analiza Bilansu
Zasoby majątkowe, to kontrolowane przez jednostkę aktywa o wiarygodnie
określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w
przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Aktywa, to te zasoby
majątkowe, nad którymi jednostka sprawuje kontrolę, i które służą jej do osiągania
korzyści w formie dopływu gotówki lub jej ekwiwalentów oraz zabezpieczenia pretensji
wierzycieli.67
W strukturze aktywów wyróżnia się jej dwie grupy: aktywa trwałe i aktywa obrotowe. Ich
rola w procesie osiągania gotówki nie jest jednakowa. Aktywa trwałe zaangażowane są w
przedsiębiorstwie na okres powyżej 1 roku, zatem są mało elastyczne. Aktywa trwałe
obciążone są dużym ryzykiem, gdyż nakłady na inwestycje ponoszone są przed
rozpoczęciem lub w momencie ich rozpoczęcia i nigdy nie ma pewności czy zwrot
z bieżących wpływów działalności gospodarczej pokryje poniesione wydatki na tę
inwestycje.
67
Por, A. Kusak, Analiza Ekonomiczna Przedsiębiorstwa, wyd. Naukowe Wydziału
Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, s. 49.
47
W przeciwieństwie do aktywów trwałych, które spełniają pośrednią rolę w procesie
osiągania gotówki, aktywa obrotowe uczestniczą w nim w sposób bezpośredni. Wchodzą
one do procesu gospodarczego i tam też podlegają stałym przemianom oraz wymianom,
przynosząc nadwyżkę środków pieniężnych. Czas przebywania poszczególnych zasobów
aktywów obrotowych jest uzależniony od charakteru procesu produkcyjnego,
terminowości regulowania rozrachunków itd. Z reguły czas ten jest względnie krótki.
Rozchód zasobów majątkowych musi być uzupełniony odpowiednim przychodem, co
stwarza możliwość ciągłego dostosowywania wielkości tych składników do stopnia
wykorzystywanych zdolności produkcyjnych. Ryzyko inwestycyjne występujące przy
angażowaniu aktywów obrotowych jest o wiele mniejsze niż w przypadku zastosowania
aktywów trwałych, a ponadto w zależności od jego struktury znacznie zróżnicowane.68
Zarządzanie aktywami - z punktu widzenia osiągania wyznaczonych celów gospodarczych
- wymaga ustalenia i utrzymywania optymalnej ich struktury, tj. pożądanej proporcji
różnego typu aktywów, a głównie stosunku aktywów trwałych i aktywów obrotowych.
Wzajemna relacja między aktywami trwałymi a aktywami obrotowymi, stanowi wielkość
zróżnicowaną, która zależy od rodzaju przedsiębiorstwa. Wymieniona relacja ilustruje
płynność majątkową – bilansową. Im więcej środków ulokowanych jest
w aktywach obrotowych (płynnych), tym są one łatwiejsze do zaangażowania
w działalności gospodarczej i w ten sposób przedsiębiorstwo posiada większą płynność
majątkowo – bilansową.69
Istota i funkcje aktywów trwałych i obrotowych powodują, że podstawowym celem
wstępnej oceny aktywów bilansu jest ogólne zbadanie zmian zachodzących w aktywach
ogółem oraz wzajemnych relacji pomiędzy aktywami trwałymi a aktywami obrotowymi
oraz w strukturze poszczególnych składników w obu wymienionych grupach zasobów.
W ramach wstępnej oceny przedmiotem badania jest również prowadzona przez jednostkę
polityka inwestycyjna oraz powiązane z nią ryzyko operacyjne.
W analizie sytuacji majątkowej znaczną użyteczność ma sporządzony bilans
analityczny, który zawiera indeksy dynamiki i wskaźniki struktury. Dużą wartość
poznawcza mają indeksy dynamiki, ich wielkość dodatnia oznacza rozwój
przedsiębiorstwa oraz powiększenie zdolności produkcyjnych, natomiast ujemna świadczy
68
Por., Tamże, s.51.
69
Por., W. Gabrusewicz, W. Kołaczyk, BILANS Wartość Poznawcza i analityczna, wyd.
Difin , Warszawa 2005, s. 259.
48
o zawężeniu działalności oraz ograniczeniu posiadanych zdolności produkcyjnych.
Wskaźniki struktury z kolei wyrażają stosunek procentowy poszczególnych grup zasobów
aktywów do ich łącznej wartości. Pozwala to na zbadanie relacji zachodzących w
wewnętrznej strukturze zasobów. Wyróżnia się dwa znaczące wskaźniki struktury70:
 wskaźnik struktury aktywów trwałych:
aktywa trwałe *100
Ws AT =
aktywa ogółem (3.1.1.)
aktywa obrotowe *100
Ws AO 
 aktywa ogółem wskaźnik struktury aktywów obrotowych:
(3.1.2.)
Kiedy udział majątku trwałego w majątku całkowitym jest wysoki, to:71

 majątek przedsiębiorstwa jest mało elastyczny, ponieważ jego zdolność
dostosowawcza do zmian otoczenia jest niska,
 majątek przedsiębiorstwa jest ryzykowny w przypadku zmian sytuacji rynkowych,
 taki majątek kreuje wysokie koszty stałe w postaci kosztów amortyzacji,
 relatywnie niska jest zdolność majątku.
Struktura majątku zdominowana przez majątek obrotowy jest na ogół dla przedsiębiorstwa
korzystniejsza, ponieważ majątek ten:
 w większym stopniu wpływa na wzrost przychodów za sprzedaży i poprawę
obrotowości majątku,
 przyczynia się do wzrostu zysku ze sprzedaży,
 poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa, stwarza lepsze możliwości
dostosowania majątku do potrzeb rynku, czyli jest to majątek o większej
elastyczności i mniejszym ryzyku72.
W badaniach sytuacji majątkowej wykorzystuje się także wskaźniki będące relacjami
jednych pozycji aktywów do innych pozycji aktywów. Wyróżnia się tu wskaźnik struktury
70
T. Waśniewski, W. Skoczylas, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa
2002, s. 121-124.
71
Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2002r., s.55-59.
72
Tamże ., s.70.
49
aktywów:
aktywa trwałe * 100
A=
aktywa obrotowe (3.1.3.)
Powyższy współczynnik stanowi syntetyczną miarę stopnia elastyczności
przedsiębiorstwa. Wielkość tego wskaźnika o przekraczającym poziomie 100% informuje
o znacznym stopniu unieruchomienia aktywów wysokich kosztach stałych i małej
elastyczności firmy, która w wypadku wystąpienia obniżenia zapotrzebowania odbiorców
na wytwarzane produkty lub narastającej konkurencji ze strony dotychczasowych
producentów, również pojawienie się na rynku substytutów może powodować obniżenie
rentowności, a nawet powstanie straty73.
Analizę zmian majątku w ujęciu relatywnym najpierw dokonuję się w czasie. Punktem
wyjścia jest obliczenie wskaźnika dynamiki majątku całkowitego przedsiębiorstwa za
pomocą wzoru:
mają tek całkowity rozpatrywanego okresu *100
Wdmc =
mają tek całkowity poprzednie go okresu ( 3.1.4.)
Wartość tego wskaźnika wyższa od 100% świadczy o powiększeniu zasobów majątku
przedsiębiorstwa w rozpatrywanych okresach, natomiast jeżeli jego wartość jest niższa niż
100%, mamy wówczas do czynienia ze zmniejszeniem się tych zasobów.
Uzupełnieniem wskaźnika dynamiki majątku całkowitego są wskaźniki dynamiki
majątku trwałego oraz wskaźniki dynamiki majątku obrotowego:
mają tek trwały rozpatrywanego okresu *100
Wdmt =
mają tek trwały poprzednie go okresu (3.1.5.)
mają tek obrotowy rozpatrywanego okresu *100
Wdmo =
mają tek obrotowy poprzednie go okresu (3.1.6.)
Cząstkowe wskaźniki dynamiki informują o sile i kierunkach zmian w
poszczególnych grupach majątku i o ich wpływie na wskaźnik dynamiki całego majątku
przedsiębiorstwa74.
Przedstawiona tabela 3.1.1. oraz tabela 3.1.2. zawierająca wielkość aktywów dla BH
Krokowicz będzie podstawa do badania struktury oraz dynamiki zmian, a także
wyciągania wniosków z danych dostarczonych przez sprawozdania finansowe.
73
Tamże ., s. 124.
74
W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002, s. 65-66.
50
Tabela 3.1.1. Wielkość aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
620437
AKTYWA 3896707 4037586 9 6717172 6808329
I. Aktywa trwałe 10833 4607 5879 5083 48725
1. Wartości niematerialne i prawne 0 0 0 0 0
2. Rzeczowe aktywa trwałe 8218 4237 5814 2 37762
3. Należności długoterminowe 0 0 0 0 0
4. Inwestycje długoterminowe 0 0 0 0 0
5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 2615 370 65 5081 10963
619849
II. Aktywa obrotowe 3885874 4032979 9 6712089 6759604
142246
1. Zapasy 455596 559035 6 656863 270387
476877
2. Należności krótkoterminowe 3220352 3137338 9 5951568 6469616
3. Inwestycje krótkoterminowe 202164 326846 5180 98764 10323
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 7762 9760 2075 4893 9278
Źródło: Obliczenia własne na podstawie bilansu.
Wykres 3.1.1. Wielkość aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowe

100%
80%
60%
40%
20%
0%
2009 2010 2011 2012 2013
Aktywa trwałe Aktywa obrotowe
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Tabeli 3.1.1.
Tabela 3.1.2. Struktura aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym
51
2009 2010 2011 2012 2013

100,0 100,0 100,0 100,0
AKTYWA % % % % 100,0%
I. Aktywa trwałe 0,3% 0,1% 0,1% 0,1% 0,7%
1. Wartości niematerialne i prawne 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
104,2
2. Rzeczowe aktywa trwałe 75,9% % 98,9% 0,0% 77,5%
3. Należności długoterminowe 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
4. Inwestycje długoterminowe 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
5. Długoterminowe rozliczenia 100,0
międzyokresowe 24,1% 9,1% 1,1% % 29,0%
II. Aktywa obrotowe 99,7% 99,9% 99,9% 99,9% 99,3%
1. Zapasy 11,7% 13,9% 22,9% 9,8% 4,0%
2. Należności krótkoterminowe 82,9% 77,8% 76,9% 88,7% 95,7%
3. Inwestycje krótkoterminowe 5,2% 8,1% 0,1% 1,5% 0,2%
4. Krótkoterminowe rozliczenia
międzyokresowe 0,2% 1,7% 0,0% 0,1% 3,6%
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Tabeli 3.1.1.
Po przedstawionej wyżej strukturze można stwierdzić że struktura jednoznacznie

oddaje działalność handlową wybranej spółki – jest to uzasadnione kolosalną przewagą
aktywów obrotowych nad trwałymi. W aktywach trwałych największy swój udział mają
Rzeczowe Aktywa trwałe chociaż możemy zauważyć że w roku 2012 spółka wyprzedała
swój majątek by najprawdopodobniej pokryć zobowiązania krótkoterminowe przez słabą
ściągalność należności. . Swój udział w aktywach trwałych mają długoterminowe
rozliczenia międzyokresowe, co jest wskazaniem, że spółka ta poniosła już wydatek na
poczet przyszłych kosztów. Jedną z ważniejszych kwestii w aktywach obrotowych jest
wzrost w należnościach krótkoterminowych, które stanowią duży odsetek aktywów
obrotowych ponad 80% a w 2013 roku nawet ponad 90%. Może to być spowodowane złą
polityką odzyskiwania własnych pieniędzy, lub dużym zaufaniem dla swoich klientów.
Sytuacja ta wpływa na płynność przedsiębiorstwa i jest bardzo istotna. Zapasy, czyli to
czym przedsiębiorstwo na przestrzeni ostatnich lat posiada na magazynach spada OD
22,9% DO 4% co wskazuje na lepszy zbyt z teorii wiadomo, że jest to korzystny sposób
gospodarowania. Swój udział ale bardzo mały mają także inwestycje krótkoterminowe
które na przestrzeni kolejno lat wynoszą 5,2%, 8.1%, 0,1%, 1,5%, 0,2%, oraz
krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe one stanowią nikły udział w aktywach
obrotowych chociaż wskazują na wzrost.
Tabela 3.1.3. Dynamika aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym
52
2010 2011 2012 2013 2013
rok poprz.=100% 2009=100%
AKTYWA 104% 154% 108% 101% 175%
I. Aktywa trwałe 43% 128% 86% 959% 450%
1. Wartości niematerialne i prawne - - - - -
3. Rzeczowe aktywa trwałe 52% 137% 0% 1888100% 460%
4. Należności długoterminowe - - - - -
5. Inwestycje długoterminowe - - - - -
6. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 14% 18% 7817% 216% 419%
II. Aktywa obrotowe 104% 154% 108% 101% 174%
1. Zapasy 123% 254% 46% 41% 59%
2. Należności krótkoterminowe 97% 152% 125% 109% 201%
3. Inwestycje krótkoterminowe 162% 2% 1907% 10% 5%
4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 126% 21% 236% 190% 120%
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Tabeli 3.1.1.
Analiza dynamiki we wszystkich okresach pokazuje stały wzrost aktywów trwałych
widoczny na pierwszy rzut oka, ukazuje stabilność firmy. Aktywa obrotowe na przestrzeni
pierwszego okresu sugerował złą politykę sprzedaży i jak duże koszty magazynowania.
Spadek w kolejnym roku, ukazuje słabszą sprzedaż lub zmianę polityki zaopatrzenia.
Wzrost należności krótkoterminowych wskazuje na słabszy okres ściągalności należnych
kwot za usługi i towary w 2013 roku miał swój największy udział. Jednocześnie sugeruje
wzrost sprzedaży bezgotówkowej. Stały spadek inwestycji krótkoterminowych umacnia
wyżej wymienioną tezę na temat wzrost sprzedaży bezgotówkowej.
Struktura pasywów bilansu odzwierciedla pochodzenie aktywów, czyli źródła ich

finansowania. Kapitał zakładowy w spółkach kapitałowych jest kapitałem własnym, który
uzupełnia się o tworzone rezerwy i dodatkowe kapitały gromadzone w formie dalszych
emisji akcji oraz pozyskane kapitały obce (kredyty, obligacje). Zbyt wysokie zwiększenie
kapitałów (kapitału własnego i kapitału obcego) może prowadzić do tzw. rozwodnienia
kapitałów, co powoduje obniżenie stopnia ich rentowności.
Struktura źródeł finansowania zależy między innymi od koniunktury a także od
polityki finansowej przedsiębiorstwa (konserwatywna, agresywna). W polityce
konserwatywnej dominującym źródłem finansowania zasobów przedsiębiorstwa jest
kapitał własny, natomiast w przypadku polityki agresywnej głównym elementem w
strukturze finansowej są obce źródła finansowania. W przedsiębiorstwie w którym
dominuje kapitał własny obarczone jest małym ryzykiem, ale korzyści właściciele również
53
mogą mieć mniejsze. Jednak jeżeli dominuje kapitał obcy wówczas ryzyko finansowe
firmy wzrasta, ale i rentowność może być wyższa75.
Ze względu na brak zgodności co do istoty kapitału wyróżnia się trzy grupy
definicji, jako sumę76:
 kapitału własnego i kapitału obcego długoterminowego
 kapitału własnego, kapitału obcego długoterminowego i krótkoterminowego
oprocentowanego
 pasywów, co powoduje, że kapitały utożsamiane są ze źródłami finansowania
Struktura finansowa wynikająca z pasywów bilansu daje obraz podstawy
finansowej, na której oparta jest działalność przedsiębiorstwa. Dlatego też punktem
wyjściowym analizy kapitałów jest rozpatrzenie ich wielkości i zmian w czasie. Ocena
wielkości przede wszystkim odnosi się do poszczególnych grup kapitałów, których
wielkość powinna być skorelowana z wielkością odpowiednich grup majątku. Czyli dużym
zasobom majątku trwałego powinny odpowiadać stosownej wielkości kapitały własne.
Jeżeli natomiast w strukturze majątku dominuje majątek obrotowy, to w strukturze majątku
kapitałów większy udział mogą mieć kapitały obce.
Oprócz wielkości istotna jest też znajomość zmiany kapitałów w czasie. Do oceny
ogólnych zmian kapitałów wykorzystuje się wskaźnik dynamiki kapitałów całkowitych.
Oblicza się go następująco:
kapita ły całkowite w rozpatrywanym okresie *100

Wdkc =
kapita ły całkowite w poprzednim okresie (3.1.7.)
Tak obliczony wskaźnik dynamiki wskazuje na kierunek i rozmiary zmian
w kapitałach przedsiębiorstwa. Jeżeli jest on wyższy od 100% informuje o wzroście
wielkości kapitałów w czasie. Jeżeli natomiast jest niższy niż 100%, wówczas świadczy
o zmniejszeniu kapitałów rozpatrywanego okresu w porównaniu z okresem poprzednim.
Szczegółowa ocena zmian w kapitale zawiera wskaźniki dynamiki kapitałów
własnych i kapitałów obcych. Wskaźniki te oblicza się następująco:
kapita ły w łasne w rozpatrywanym okresie *100
Wdkw =
kapita ły w łasne w poprzednim okresie (3.1.8)
75
Tamże .,s. 128-129.
76
A. Duliniec, Struktura i koszt kapitału w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2001, s. 12-14.
54
kapita ły obce w rozpatrywanym okresie *100
Wdko =
kapita ły obce w poprzednim okresie (3.1.9)
Obliczone wskaźniki dynamiki poszczególnych grup kapitałów należy porównać ze
sobą i ze wskaźnikami dynamiki kapitałów całkowitych. Gdy dynamika kapitałów
własnych jest silniejsza od dynamiki kapitałów obcych, świadczy to o pozytywnych
zmianach kapitałowych, gdyż prowadzi to do wzrostu ich udziału w strukturze kapitałów
i do wzmocnienia pozycji kapitałowej przedsiębiorstwa. Jeżeli oba wskaźniki wzrastają
w jednakowym stopniu, to struktura kapitałów nie ulega zmianie. Natomiast jeżeli
wykazują zróżnicowaną dynamikę, to struktura kapitałów wzrasta na korzyść kapitałów
o wyższym wskaźniku dynamiki.
W analizie kapitałów przedsiębiorstwa niezbędna jest również analiza ich struktury.
Struktura ukazuje udział procentowy poszczególnych źródeł w finansowaniu majątku
przedsiębiorstwa.
Celem analizy struktury kapitałów jest:
 ustalenie zakresu finansowania majątku własnymi źródłami
 określenie stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa
 ocena prawidłowości sfinansowania majątku
 wskazanie skali ryzyka finansowego z tytułu zaangażowania kapitałów obcych oraz
na zdolność przedsiębiorstwa do kontynuowania działalności w przyszłości.
Do podstawowych wskaźników struktury pasywów zalicza się wskaźniki udziału
kapitałów własnych i kapitałów obcych w kapitale całkowitym.00
kapita ły w łasne *100
Wukw =
kapita ły całkowite (3.1.10)
kapita ły obce *100
Wuko =
kapita ły całkowite (3.1.11)
Wskaźnik udziału kapitałów własnych w kapitałach całkowitych wyraża stopień
samofinansowania przedsiębiorstwa. Wskaźnik udziału kapitałów obcych informuje
natomiast o rozmiarach zadłużenia przedsiębiorstwa i sygnalizuje jednocześnie o ryzyku
związanym z zaciągnięciem długów. Wysoki udział kapitałów własnych w ogólnej sumie
pasywów świadczy o mocnych podstawach finansowych firmy oraz o jego niezależności
od kapitałów obcych. Im większy jest udział kapitału własnego, tym lepiej chronieni są
wierzyciele przed poniesieniem strat, które w pierwszej kolejności pokrywane są
z kapitałów własnych.
55
Wskaźnik udziałów kapitałów obcych informuje poziomie ogólnego zadłużenia
przedsiębiorstwa oraz o wynikającym z tego tytułu ryzyku finansowym. Występowanie
kapitału obcego jest zjawiskiem koniecznym, gdyż prowadzi to do wzrostu rentowności
kapitału własnego.
W bardziej szczegółowej analizie struktury kapitałów uwzględnia się poszczególne
składniki kapitałów własnych i kapitałów obcych w kapitałach całkowitych. Podstawowe
znaczenie w analizie struktury kapitałów własnych ma udział kapitału podstawowego.
W ocenie struktury źródeł finansowania należy wyodrębnić udział zobowiązań
długoterminowych i zobowiązań bieżących w kapitale obcym. Wskaźniki te oblicza się
następująco:
zobowiązania długotermin owe * 100
Wuzd =
kapita ły obce (3.1.12.)
zobowiązanie bie żące *100
Wsuzb =
Pozytywnym zjawiskiem w strukturze kapitałów obcych jest relatywnie wysoki
udział kapitału (zobowiązań) długoterminowego. Ze względu na okres zobowiązania
długoterminowe są symptomem bezpieczeństwa finansowego firmy. Kapitał ten
przeznaczony może być na finansowanie potrzeb o charakterze stałym (aktywa trwałe), a
jego nadwyżki na finansowanie potrzeb bieżących (aktywa obrotowe). Należy pamiętać, że
kapitał obcy długoterminowy wraz z kapitałem własnym tworzą kapitał stały77.
Wskaźniki relacji są uzupełnieniem wskaźników struktury, które wyrażają się
następującymi formułami:
kapita ły obce
Wskaźnik relacji kapita łów obcych do własnych =
kapita ły w łasne (3.1.14.)
kapita ły w łasne
Wskaźnik relacji kapita łów obcych do własnych =
kapita ły długotermin owe
Wskaźnik relacji kapita łów długotermon owych do krótkoterm inowych =
kapitała krótkoterm inowe
(3.1.16.)
Pierwszy wskaźnik relacji określany jest wskaźnikiem przekładni kapitałowej.
Informuje o skali zaangażowania obcych źródeł finansowania w stosunku do kapitałów
77
W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002 , s. 112-119.
56
własnych. Drugi wskaźnik relacji jest miarą samofinansowania przedsiębiorstwa. Większy
udział kapitałów długoterminowych w strukturze kapitałów jest dla przedsiębiorstwa
korzystny. Kapitał ten jest przez długi czas związany z przedsiębiorstwem i dlatego może
być przeznaczony na finansowanie majątku trwałego. Im wyższy udział kapitału
długoterminowego, tym mniejsze jest ryzyko odpływu kapitału. Jeżeli w kapitałach
przedsiębiorstwa wzrastają kapitały długoterminowe, to po stronie aktywów powinien
wzrastać majątek trwały i odwrotnie78.
Tabela 3.1.4 przedstawia wielkość kapitałów własnych oraz obcych.
Tabela 3.1.4. Wielkość kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowym
2009 2010 2011 2012 2013
PASYWA 3896707 4037586 6204379 6717172 6808329

I. Kapitał własny 1911582 2234466 2885053 3480717 4153918
1. Kapitał zakładowy 50000 50000 50000 50000 50000
2. Kapitał zapasowy 1362093 1661582 2034466 2535053 3060717
3. Pozostałe kapitały rezerwowe 0 0 0 0 0
4. Zysk (strata) z lat ubiegłych 0 0 0 0 0
5. Zysk (strata) netto 564489 722883 1000587 925665 1043200
II. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 1985125 1803160 3319326 3236455 2654412
1. Rezerwy na zobowiązania 635 1024 648 111 0
2. Zobowiązania długoterminowe 0 0 0 0 0
3. Zobowiązania krótkoterminowe 1982929 1800315 3316937 3233551 2654412
4. Rozliczenia międzyokresowe 1561 1821 1741 2793 0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bilansu.
Wykres 3.1.2. Wielkość kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowe

78
Tamże .,s . 116.
57
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2009 2010 2011 2012 2013
Kapitał własny
#REF!
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Tabela 3.1.5. Struktura kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowym
2009 2010 2011 2012 2013
100,0 100,0 100,0 100,0
PASYWA % % % % 100,0%
I. Kapitał własny 49,1% 55,3% 46,5% 51,8% 61,0%
1. Kapitał zakładowy 2,6% 2,2% 1,7% 1,4% 1,2%
2. Kapitał zapasowy 71,3% 74,4% 70,5% 72,8% 73,7%
3. Pozostałe kapitały rezerwowe 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
4. Zysk (strata) z lat ubiegłych 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
5. Zysk (strata) netto 29,5% 32,4% 34,7% 26,6% 25,1%
IV. Zobowiązania i rezerwy na
zobowiązania 50,9% 44,7% 53,5% 48,2% 39,0%
1. Rezerwy na zobowiązania 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0%
2. Zobowiązania długoterminowe 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
3. Zobowiązania krótkoterminowe 99,9% 99,8% 99,9% 99,9% 100,0%
4. Rozliczenia międzyokresowe 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0%
Na pierwszy rzut oka w pierwszym okresie daje się zauważyć przewagę kapitałów
obcych nad kapitałami własnymi. Wskazuje to na duże ryzyko ,gdyż w ten sposób idealnie
wykorzystują dźwignię finansową. Kapitał własny zachowuje się podobnie do aktywów
trwałych – na przestrzeni ostatnich lat stale wzrastał o niewielki procent, natomiast kapitał
obcy wahał się podobnie do aktywów obrotowych. Największy udział w kapitale własnym
mają kapitały zapasowe, natomiast najmniejszy kapitał zakładowy który nie zmieniał się
58
na przestrzeni pięciu lat. Zysk netto w latach 2010 i 2011 proporcjonalnie do innych lat
był najwyższy póżniej zauważamy spadek o około 10% co może być spowodowane
zobowiązaniami krótkoterminowymi. Największy udział w kapitale obcym mają
zobowiązania krótkoterminowe trzymające się na tym samym poziomie około 99%. Także
pojawiły się rozliczenia międzyokresowe bierne, które ukazują koszt dla danego okresu
bez poniesionych wydatków spodziewanych dopiero w przyszłości, chociaż one miały
bardzo nikły udział.
Tabela 3.1.6. Dynamika kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowym
2010 2011 2012 2013 2013
rok poprz.=100% 2009=100%
PASYWA 104% 154% 108% 101% 175%
I. Kapitał własny 117% 129% 121% 119% 217%
1. Kapitał zakładowy 100% 100% 100% 100% 100%
4. Kapitał zapasowy 122% 122% 125% 121% 225%
6. Pozostałe kapitały rezerwowe - - - - -
8. Zysk (strata) z lat ubiegłych - - - - -
9. Zysk (strata) netto 128% 138% 93% 113% -
IV. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 91% 184% 98% 82% 134%
1. Rezerwy na zobowiązania 161% 63% 17% - -
2. Zobowiązania długoterminowe - - - - -
3. Zobowiązania krótkoterminowe 91% 184% 97% 82% 134%
4. Rozliczenia międzyokresowe 117% 96% 160% - -
. Zysk na przestrzeni ostatnich 3 lat zmieniał się dosyć mocno. Zauważamy spadek
na przestrzeni 2011-2012 oraz wzrost rok później.
W odniesieniu do roku bazowego zauważamy wzrost kapitału obcego, tak jak w

kolejnych latach. Rezerwy na zobowiązania spadają zachowując się podobnie do aktywów
trwałych. Przyczyną może być manipulacja wynikiem finansowym, lub w pewien sposób
przewidywalne wydatki w przyszłości. Po 2012 widzimy znaczną spłatę kredytów
największy swój udział zobowiązania krótkoterminowe miały w 2011 roku póżniej jednak
zauważamy spadek .Błędem spółki jest to że nie inwestują np. przez zaciągniecie kredytów
długoterminowych w rozwój jeszcze lepszy firmy, ale i tak mają dobrą płynność
finansową. Łącznie suma bilansowa po roku 2011 wzrosła w porównaniu do roku
bazowego o 70% jest to dobra prognoza na przyszłość, gdyż ukazuje rozwój firmy na
wielu płaszczyznach. Bilans wybranej spółki jest bardzo uproszczony bez wielu pozycji,
przez co tabele, które tworzą nie wchodzą na niższe podgrupy.
59
3.2. Analiza Rachunku Zysków i Strat
Analiza finansowa przychodów przedsiębiorstwa powinny obejmować

kształtowanie się wielkości, dynamiki oraz struktury przychodów według składników
zwanych rodzajami działalności gospodarczej. Analiza dynamiki to ocena wielkości
rozpatrywanego zjawiska w badanym okresie w stosunku do jego wielkości okresach
poprzednich.79Porównanie kształtowania się przychodów w czasie wskazuje kierunki
rozwoju przedsiębiorstwa, a w celu uzyskania bardziej obiektywnych wyników, tj.
uniknięcie odchyleń typu przypadkowego, porównania takie powinny obejmować
przynajmniej trzy odcinki czasowe.80Wskaźniki dynamiki przychodów ogółem oblicza się
w następujący sposób:
(3.2.1.)
Do pomiaru dynamiki przychodów wykorzystuje się także średniowieczne tępo ich
wzrostu, które określa następująca formułą:
(3.2.2.)
gdzie:
przychody ze sprzedaży w ostatnim badanym roku.
przychody ze sprzedaży w poprzednim badanym roku.
liczba lat w badanym okresie.
Wskaźnik ten wykorzystuje się m. in. w planowaniu przychodów.81 Badanie
dynamiki przychodów nie może być przeprowadzane jedynie na podstawie danych
pochodzących z rozpatrywanego przedsiębiorstwa. Istotne jest badanie otoczenia
przedsiębiorstwa z analogicznymi dla całej branży, do której należy przedsiębiorstwo.
Dzięki temu możemy określić, czy dynamika jego przychodów ogółem zasługuje na
pozytywną ocenę.82
79
W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej , wyd.2, PWE. Warszawa 2005, s.44.
80
L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, E. Kurtys , T. Waśniewski, B. Wersty, Analiza
ekonomiczna przedsiębiorstwa, wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Lanego we
Wrocławiu, Wrocław 2003, s.33-38.
81
T. Waśniewski, W. Skoczyłaś, Teoria i praktyka……, s.195.
82
Tamże, s.195.
60
Niezbędnym elementem analizy przychodów jest badanie ich struktury. Określenie
struktury przychodów pozwala trafniej ocenić ryzyko rynkowe przedsiębiorstwa oraz
przewidywać przyszłe wyniki produkcyjne i finansowe.83Analiza struktury polega na
ustaleniu i ocenie udziału poszczególnych rodzajów przychodów w ich ogólnej
wielkości.84Obliczone wskaźniki określają strukturę rodzajową przychodów ogółem i jej
zmiany w kolejnych okresach.
Zasadniczym elementem przychodów , od którego zależy wynik finansowy są przychody
ze sprzedaży. W gospodarce rynkowej nie produkcja , lecz sprzedaż określa tożsamość
przedsiębiorstwa, a wysokość przychodów ze sprzedaży decyduje o sukcesie handlowym i
finansowym firmy.85Przez pryzmat przychodów ze sprzedaży można określić także pozycję
rynkową przedsiębiorstwa, jej zmiany oraz sytuacje marketingową
przedsiębiorstwa.86Typowe przypadki zmiany przychodów ze sprzedaży w danym
przedsiębiorstwie i branży można opisać za pomocą macierzy przedstawiającej cztery
sytuacje. Obrazuje to tabela 3.1.1.
Tabela 3.2.1. Typowe sytuacje w zakresie zmian przychodów ze sprzedaży w
przedsiębiorstwie i branży
I .Wzrost przychodów netto ze sprzedaży II . Wzrost przychodów netto ze sprzedaży
w przedsiębiorstwie jest szybszy niż w w przedsiębiorstwie jest wolniejszy niż w
branży. branży.
III . Obniżenie przychodów netto ze IV . Obniżenie przychodów netto ze
sprzedaży w przedsiębiorstwie jest sprzedaży w przedsiębiorstwie jest szybsze
wolniejsze niż w branży. niż w branży.
Źródło: S. Kasierewicz, Analiza ekonomiczno- finansowa przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza Szkoły
Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa 1995, s.113.
Pierwsza sytuacja, gdy przychody ze sprzedaży badanego przedsiębiorstwa rosną
szybciej niż w branży, jest najbardziej optymistyczna. Oznacza to poprawę pozycji
83
Tamże, s.195.
84
M. Jarzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Wyd. 1, PWE, Warszawa
2004, s.89.
85
Cz. Skowronka, Analiza ekonomiczno- finansowa przedsiębiorstwa . Zbiór przykładów i
zadań, Wyd. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 2007, s.37.
86
Z. Leszczyński, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Instytutu Technologii
Eksploatacji, Radom 2002, s.71
61
konkurencyjnej przedsiębiorstwa i jego standingu finansowego.87Drugiej sytuacji nie
można ocenić jednoznacznie. Jeśli przychody ze sprzedaży analizowanego
przedsiębiorstwa rosną wolniej niż w branży, przedsiębiorstwo traci pozycję rynkową w
stosunku do konkurentów. Podobnie sytuacja trzecia nie jest oczywista. Z jednej strony
spadek przychodów ze sprzedaży jest niekorzystny dla przedsiębiorstwa, z drugiej zaś
spadek ten jest wolniejszy niż w branży. Świadczy to o przewadze nad konkurencją i
lepszej odporności przedsiębiorstwa na skutki recesji. Czwarta sytuacja jest zdecydowanie
negatywna. Przychody ze sprzedaży obniżają się szybciej w przedsiębiorstwie niż w
branży. Przedsiębiorstwo ma coraz mniejsze przychody ze sprzedaży i traci pozycję
rynkową.
Tabela 3.2.2. Wielkości Rachunku Zysków i Strat w Biurze Handlowym Krokowicz
w latach 2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów,
towarów i materiałów 12516312 16393141 19983413 21850549 23664471
II. Koszty sprzedanych produktów, towarów i
materiałów 11693170 15385728 18692027 20468838 22341868
III. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 823142 1007513 1291385 1381711 1322604
IV. Pozostałe przychody operacyjne 31215 145943 25803 96704 156965
V. Pozostałe koszty operacyjne 31462 30917 53755 18358 37884
VI. Zysk (strata) z działalności operacyjnej 822896 1122539 1263433 1460057 1441685
VII. Przychody finansowe 6334 8 137573 3137 24311

VII. Koszty finansowe 131495 229453 161435 316021 174709
IX. Zysk (strata) z działalności gospodarczej 893094 697734 1239571 1147173 1291287
X. Zysk (strata) brutto 893094 697734 1239571 1147173 1291287
XI. Podatek dochodowy 133245 170210 238984 221508 248087
XII. Zysk (strata) netto 564489 722884 1000587 925665 1043200
Źródło: Opracowanie własne na podstawie RZiS.
Tabela 3.2.3. Struktura przychodów w Rachunku Zysków i Strat w Biurze
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013
Przychody netto ze sprzedaży
produktów, towarów i materiałów 99,7% 99,1% 99,2% 99,5% 99,2%
Pozostałe przychody operacyjne 0,2% 0,9% 0,1% 0,4% 0,7%

Przychody finansowe 0,1% 0,0% 0,7% 0,0% 0,1%
Suma 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Wykres 3.2.1. Struktura przychodów w Rachunku Zysków i Strat w Biurze
87
Tamże ,. s.193.
62
0%
10
%
75
%
50
%
25
0%
2009 2010 2011 2012 2013

Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
Pozostałe przychody operacyjne
Przychody finansowe

Na podstawie tabeli 3.2.3. zauważyć można, że we wszystkich badanych latach
przychody ze sprzedaży obejmują ponad 99,0 % przychodów przedsiębiorstwa. Pozostałe
przychody operacyjne wraz z przychodami finansowymi stanowią niecałe 2% przychodów
do przychodów ogółem. Ich łączna dynamika wykazana jest w tabeli 3.2.5.
Tabela 3.2.4. Struktura kosztów w Rachunku Zysków i Strat w Biurze

2009 2010 2011 2012 2013
Koszty sprzedanych
produktów, towarów i
materiałów 98,6% 98,3% 98,9% 98,4% 99,1%
Pozostałe koszty operacyjne 0,3% 0,2% 0,3% 0,1% 0,2%
Koszty finansowe 1,1% 1,5% 0,9% 1,5% 0,8%
Suma 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
We wszystkich badanych latach największa wartość kosztów ponoszonych przez
przedsiębiorstwo to koszty własne sprzedaży. Zawierają około 98,0 % całkowitych
kosztów jednostki.. Natomiast koszty, takie jak pozostałe koszty operacyjne oraz koszty
finansowe, to zaledwie około 2% całkowitych kosztów działalności. . Ich łączna dynamika
wykazana jest razem z przychodami w tabeli 3.2.5.
63
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2009 2010 2011 2012 2013
Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów

#REF!
#REF!
Pozostałe koszty operacyjne
Koszty finansowe
Tabela 3.2.5. Dynamika przychodów i kosztów w Rachunku Zysków i Strat w Biurze

2010 2011 2012 2013 2013
rok poprz.=100% 2009=100%
Przychody 131,7% 121,8% 109,0% 108,6% 189,9%

Koszty 132,0% 120,8% 110,0% 108,4% 190,2%
Zysk
brutto 128,0% 138,8% 92,5% 112,6% 185,1%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Tabeli 3.2.3. oraz Tabeli 3.2.4
Na podstawie danych obliczonych w tabeli 3.2.5 zauważyć można, iż przychody
przedsiębiorstwa w ciągu trzech lat tak jak 2009,2010 oraz 2011 spadały o 10%.
Należy dobrze ocenić wzrost, jaki osiągają przychody ze sprzedaży. W roku 2013
przychody ze sprzedaży są większe, niż te osiągnięte w roku 2009. Wskazuje to na rozwój
przedsiębiorstwa. Natomiast dynamika pozostałych przychodów operacyjnych ma nikły
procę udziałów i nie ma wpływu. Koszty ogółem pokazują spadek tak jak przychody o
około 10%. Widać że spółka ponosi porównywalne przychody sprzedanych produktów do
kosztów poniesionych na wyprodukowanie jest niewielka różnica. W Roku 2012 nawet o
1% koszty przewyższyły przychody. Tak jak w 2013 roku. Najważniejsze jest to że nie ma
64
wielkiej różnicy ze przychody porównywalnie pokrywają koszty a spółka stara się
pomniejszać koszty wyprodukowania produktów.
3.3. Analiza Rachunku Przepływów Pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych ma to do siebie że opisuje wpływające do
jednostki i wydatkowane przez nią strumienie pieniężne. Tym samym opiera się na
zasadzie kasowej odmiennie jak Rachunek Zysków i Strat , który opiera się na zasadzie
memoriałowej. Opieranie analizy finansowej na sprawozdaniu z przepływów pieniężnych
staję się popularną, ale też jak najbardziej, niezbędną, metodą analizy. Jest tak ponieważ, ta
część sprawozdania finansowego przedstawia tylko i wyłącznie efekt działalności
przedsiębiorstwa z punktu widzenia generowania gotówki tzw. czystego pieniądza.
Ustawa o rachunkowości (art. 48b, ust.3) zdefiniowała co składa się na te przepływy:88

 działalność operacyjna- to podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne
rodzaje działalności nie zaliczane do działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub
finansowej.
 działalność inwestycyjna (lokacyjna) to nabywanie lub zbywanie składników
aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z
nim związane pieniężne koszty i korzyści.
 działalność finansowa to pozyskiwanie lub utrata źródeł finansowania (zmiany w
rozmiarach i relacjach kapitału własnego i obcego w jednostce) oraz wszystkie z
nim związane pieniężne koszty i korzyści.
Rysunek 3.3.1. Przepływ środków pieniężnych w przedsiębiorstwie

Żródło : Opracowanie własne na podstawie Rachunku Przepływów Pieniężnych
88
Por., R. Rybicki , dz. cyt., s. 122.
65
Tabela 3.3.1. Rachunek przepływów pieniężnych Biura Handlowego Krokowicz za
lata 2009-2013 (w zł)
2009 2010 2011 2012 2013
A. Przepływy środków pieniężnych z
działalności operacyjnej -3032376 612741 -1115151 719345 362356
I. Zysk (strata) netto 564489 722884 1000587 925665 1043200
II. Korekty razem -3596865 -110142 -2115738 -206320 -680844
3. Amortyzacja 7339 3981 6513 201 4305
4. (Zyski) straty z tytułu różnic kursowych
5. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
6. (Zysk) strata z tytułu działalności
inwestycyjnej
7. Zmiana stanu rezerw -6671 389 -376 -537 -111
8. Zmiana stanu zapasów -23544 -103439 -863431 765603 386475
9. Zmiana stanu należności -3758738 82974 -1631401 -1182790 -518048
10. Zmiana stanu zobowiązań
krótkoterminowych, z wyjątkiem pożyczek i
kredytów 189657 -94555 365047 217986 -540406
11. Zmiana stanu rozliczeń
międzyokresowych -4908 508 7910 -6783 -13059
12. Inne korekty
B. Przepływy środków pieniężnych z
działalności inwestycyjnej 0 0 0 0 0
C. Przepływy środków pieniężnych z
działalności finansowej 0 0 0 0 0
D. Przepływy pieniężne netto -3032376 612741 -1115151 719345 362356
E. Bilansowa zmiana stanu środków
pieniężnych -3032376 612741 -1115151 719345 362356
- w tym: zmiana stanu środków pieniężnych z
tytułu różnic kursowych
F. Środki pieniężne na początek okresu 6729 202164 326846 5180 98764
G. Środki pieniężne na koniec okresu -3025648 814906 -788305 724525 461121
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych BH Krokowicz za lata 2009-2013.
66
Wykres 3.4.1. Relacja między zyskiem netto a gotówką
1500000
1000000
500000
0
2009 2010 2011 2012 2013
-500000
-1000000
-1500000
-2000000
-2500000
-3000000
-3500000
Zysk netto Gotówka
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: danych zawartych w tabeli 3.3.1.
Spółka BH Krokowicz. osiągnęła dodatnie przepływy z działalności operacyjnej

w latach 2010 oraz 2012-2013. Ujemne przypływy z działalności operacyjnej wystąpiły
zatem w roku 2009 oraz 2011, w którym spółka poniosła największą stratę na działalności.
W latach 2011-2013 pomimo memoriałowej straty, do spółki wpłynęło więcej środków
pieniężnych z tytułu działalności operacyjnej, aniżeli spółka wydatkowała. Wśród korekt
duży wpływ na korektę zysku netto o koszty niewywołujące przepływu gotówki miały
zmiany stanu należności i zobowiązań krótkoterminowych ( tutaj tylko w 2010 roku).
Przepływy z działalności inwestycyjnej oraz przepływy działalności finansowej
kreowały się na poziomie zerowym. Spółka nie kupowała np. środków trwałych ani nie
inwestowała w wartości nie materialne i prawne.
W roku 2009 ujemne przepływy pieniężne netto były na wysokim poziomie i
wynosiły -3 032 376,00 zł oraz nieco niższy ujemny poziom przepływów pieniężnych
netto był w 2011 roku i wynosił – 1 115 151,00 zł. W latach 2010, 2013 .2013 widać
dodatni przepływ pieniężny netto który wynosi kolejno 612 741,00 zł, 719 345,00 zł oraz
362 356,00 zł co wskazuje na coraz lepszą sytuacje gotówki spółki.
67
Dla podsumowania analizy rachunku przepływów pieniężnych spółki BH Krokowicz. w
tabeli 3.3.2. przedstawiono kierunki przepływów z poszczególnych rodzajach działalności.
Tabela 3.3.2. Kierunki przepływów pieniężnych w spółce BH Krokowicz w latach

2009-2013
Ź
ródło: Opracowanie własne na podstawie: danych zawartych w tabeli 3.3.1.
Na podstawie tabeli 3.3.2. widoczna jest dobra płynność finansowa . Mimo tego że
spółka nie inwestuje i miała kryzys w latach 2009 oraz 2011 potrafiła się z tego wybronić i
zarobić w kolejnych latach. Zysk z roku na rok rośnie tak jak gotówka którą firma może
obracać. Atutem firmy jest to że zawsze spłaca zobowiązania na bieżąco a swoim klientom
pozwala na dłuższy okres spłaty należności. Spółka BH Krokowicz na rynku ma dobrą
pozycję i starając się coraz bardziej mają szanse na dostanie się do czołówek.
3.4. Analiza SWOT spółki BH KROKOWICZ

Biuro Handlowe Krokowicz sp. z o.o. (dalej BHK) zlokalizowane jest w Poznaniu
przy ulicy Zbąszyńskiej 3. Firma działa na rynku od początku 2000 roku, kiedy rozpoczęła
dystrybucję papierów dla poligrafii, a w szczególności papierów etykietowych (głównie
etykiety piw, wódek i wód mineralnych). Od początku rozpoczęcia działalności BHK
realizuje współpracę z amerykańską firmą GLATFELTER do którego należą fabryki
papierów metalizowanych w Niemczech i Wielkiej Brytanii. Jednocześnie BHK jest
wyłącznym przedstawicielem firmy Glatfelter na rynku polskim.
Sama Analiza SWOT ma postać tabeli z dwoma wierszami i dwiema kolumnami.
Przy czym górny wiersz pokazuje czynniki zależne od przedsiębiorstw, natomiast dolny
niezależne od nich, lewa kolumna zawiera czynniki pozytywne, prawa zaś negatywne.
Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:
 S (z ang. Strengths) – mocne strony
 W (z ang. Weaknesses) – słabe strony
 O (z ang. Opportunities) – szanse
 T (z ang. Threats) – zagrożenia
68
Analiza SWOT to techniką pozwalającą na przeprowadzenie podstawowej analizy
działalności transferu technologii w oparciu o czynniki mające największy wpływ na tę
działalność. Analiza SWOT polega na zidentyfikowaniu silnych i słabych stron danej firmy
(jej wewnętrznych zasobów i możliwości), poprzez analizę wszystkich tych czynników, na
które firma ma wpływ, oraz na rozpoznaniu szans i zagrożeń, jakie stają przed firmą, czyli
zanalizowaniu czynników niezależnych od przedsiębiorstwa. Jest to technika stosowana
zarówno w analizie firm, które już działają na rynku, jak i tych, które dopiero planuje się
otworzyć.
Silne i słabe strony są czynnikami wewnętrznymi firmy (mikroekonomiczne), np.
jakość produktu, kwalifikacje kadry zarządzającej (oba te czynniki mogą być także
słabościami, jeżeli jakość produktu jest niska czy zarządzanie jest złe). Szanse i zagrożenia
są zewnętrznymi czynnikami, np. rozwój całego nowego rynku (szansa), czy pojawienie
się na rynku nowych konkurentów (zagrożenie) - makroekonomiczne.
Tabela 3.4.1. Założenia analizy SWOT
Czynniki wewnętrzne (mikroekonomiczne)
Strenghts (mocne strony) Weaknesses (słabe strony)
 Znana marka o dużej tradycji - wydatki związane z uzyskaniem
 Wysokie wskaźniki rentowności (ROS, certyfikatów jakości i przeprowadzeniem
ROA i ROE) audytów
 Wysoka płynność finansowa
 Brak zadłużenia długoterminowego
 Wysoki udział eksportu w sprzedaży
całkowitej
 Duże doświadczenie na rynku
 Udane proces restrukturyzacyjny
 Zarządzanie Spółką w zakresie
stosowania norm jakości i audytów
 Stałe podnoszenie kwalifikacji
pracowniczych, przez organizowanie
szkoleń wewnętrznych
 Dbanie o środowisko
Czynniki zewnętrzne (makroekonomiczne)
Opportunities (szanse) Threats (zagrożenia)
 Planowanie dalszej restrukturyzacji  Kryzys finansowy
 Koniec kryzysu gospodarczego w UE i  Niestabilność kursu PLN/EUR i
na świecie PLN/USD w związku z prowadzeniem
 Podpisywanie nowych umów sprzedaży zagranice
handlowych z zagranicznymi  Niekorzystne przewalutowanie PLN przy
importerami wprowadzeniu EUR w Polsce
 Nawiązanie szerszej współpracy  Rosnące koszty pracy w Polsce
handlowej z krajami Europy Środkowo- (podnoszenie płacy minimalnej)
69
Wschodniej  Konkurencja spółek zagranicznych
 Pozyskiwanie dotacji z UE Lekceważenie małych przedsiębiorstw na
rynku krajowym i zagranicznym
Źródło: Opracowanie własne
Powyższa analiza SWOT wykazuje wysokie możliwości rozwojowych Spółki w
branży poligraficznej. W skali makroekonomicznej warto podkreślić dużą niestabilność
związaną z polityką naszego kraju, zagrożenia związane z kryzysem gospodarczym i
rosnącym fiskalizmem państwa. W analizie SWOT podkreślono mocne strony Spółki
związane z posiadaniem dużej rentowności. Jednocześnie Firma działa realizując wysokie
standardy jakości, cały czas rozrzedzając eksport produktów własnych.
70
71
ROZDZIAŁ 4
ANALIZA WSKAŻNIKOWA JAKO METODA OCENY
DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
4.1. Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa

Pojęcie płynności finansowej nie jest jednoznaczne i może być różnie rozumiane.
Definicje podawane w literaturze różnią się od siebie, co nie znaczy, że któraś z nich jest
błędna, gdyż przedstawiają one jedynie inny punkt widzenia, akcentują inny aspekt
płynności89. Płynność finansowa firmy definiowana jest jako zdolność do zamiany
aktywów na środki finansowe bez utraty ich wartości, badane pojęcie postrzegane jest
również, jako zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się z zobowiązań 90. Przez
płynność finansową należy rozumieć analizę dynamiczną biorącą pod uwagę aspekt
przepływów pieniężnych. Analiza płynności finansowej jest głównym założeniem
rachunkowości, dlatego informacje należy przedstawić, jako wiadomość, będąca
przedmiotem przetwarzania metodami tradycyjnymi lub automatycznymi. Należy zwrócić
uwagę, że informacje z przepływu finansowego, by odegrać swoją rolę w rachunkowości
muszą cechować się: dokładnością, rzetelnością, kompletnością, aktualnością,
terminowością oraz odpowiedzialności.
W szerokiej definicji płynności finansowej w ujęciu przepływów pieniężnych
wskazuje się, że jednostka gospodarcza, taka jak przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe
czy jednostka budżetowa, posiada płynność finansową, jeśli może sobie pozwolić na
zakupy usług i towarów, gdy tylko są one jej potrzebne do pokrycia potrzeb
konsumpcyjnych czy produkcyjnych oraz na pokrycie zobowiązań. W definicji tej
pojawiają się dwie cechy płynności, tzn. zdolność do dokonywania zakupów oraz zdolność
do zaspokajania wszystkich zobowiązań (rys. 4.1.1.).
89
J. Kosińska, T. Cicirko, Płynność finansowa – zagadnienia wstępne (w:) Podstawy
zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa, pod red. T. Cicirko, Wyd. SGH,
90
E. Śnieżek, M. Wiatr, Interpretacja i analiza przepływów pieniężnych, Wolters Kluwer
2011, s. 319.
72
Rysunek 4.1.1. Interpretacja płynności finansowej
Źródło: J. Kosińska, T. Cicirko, Płynność finansowa – zagadnienia wstępne (w:) Podstawy zarządzania
płynnością finansową przedsiębiorstwa, pod red. T. Cicirko, Wyd. SGH, Warszawa 2010, s. 15.
Wynika to z faktu, iż większość przedsiębiorstw nabywa towar z odroczonym

terminem zapłaty, przez co pojawiają się zobowiązania wobec sprzedawcy, regulowane
dopiero w terminie ich wymagalności. Gdyby wszystkie jednostki gospodarcze
dokonywały zakupów wyłącznie na warunkach kredytowych, wtedy zobowiązania nie
miałyby znaczenia. W praktyce pod uwagę brane są nie tyk wydatki wynikające z
bieżących zobowiązań, ale wszelkie niezbędne wydatki. Kolejne określenie zastosowane w
definicji i warte wyjaśnienia dotyczy pełnej wysokości zobowiązań. Oznacza ono, że nie
zostały dokonane żadne jednostronne odliczenia od kwoty zobowiązania przez jednostkę
spłacającą dług. Przedsiębiorstwo próbują utrzymać tak właśnie zdefiniowaną płynność
finansową nie chcą doprowadzić do sytuacji, w której nie stać ich na zakup potrzebnych
towarów czy spłatę zobowiązań w terminie, tzw. niedobór płynności. Wiązać się to może z
dodatkowymi kosztami, jak odsetki czy kary umowne a nawet utratą reputacji91.
91
G. Michalski, W. Pluta, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem: jak zachować płynność
73
Analizując płynność finansową podkreśla się, że częsta zmiana postaci środków
tworzących kapitał przedsiębiorstwa, przechodzenie jednych aktywów w drugie powoduje,
że zależność ta ma postać cyklicznego procesu, u podstaw którego tkwią strumienie
pieniężne generowane w toku jego działalności (rys. 4.1.2.).
Rysunek 4.1.2. Cykl przepływu finansowego
Źródło: M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa

1997, s. 80
W skład cyklu wchodzą procesy zaopatrzenia, produkcji i zbytu. W procesie

szeroko pojętego zaopatrzenia przedsiębiorstwo nabywa się surowce i materiały, zatrudnia
pracowników, korzysta z transportu obce usług remontowych i innych usług
świadczonych na rzecz produkcji. Część tych elementów nabywa za gotówkę, cześć
pozyskuje na kredyt, zaciągając zobowiązania wobec dostawców. W procesie produkcji
przedsiębiorstwo przekształca surowce i materiały w produkty gotowe (usługi), aby
następnie sprzedać je odbiorcom. Część wyrobów gotowych może pozostawać w
magazynie. Wytworzone produkty sprzedawane są odbiorcom za gotówkę bądź kredyt.
Sprzedaż za gotówkę przyspiesza cykl konwersji gotówki, a sprzedaż na kredyt powoduje
zmianę produktów gotowych w należności, które przekształcą się po pewnym czasie w
gotówkę, a okres ten zależy od polityki kredytowej przedsiębiorstwa.
Zbyt wysoki poziom płynności również nie wpływa korzystnie na sytuację
przedsiębiorstwa, gdyż „zamrożone” środki finansowe mogłyby zostać efektywniej
wykorzystane i tym samym przyczynić się do wzrostu rentowności przedsiębiorstwa.
Zarówno niedobór jak i nadwyżka nie są szkodliwe, jeżeli są to zjawiska krótkotrwale.
Pomiar płynności finansowej na podstawie wielkości zasobowych zawartych w
bilansie w praktyce okazuje się niewystarczający. Obrazuje on bowiem poziom płynności
w danym momencie, na który sporządzono sprawozdanie finansowe. Ponadto przyjęte
finansową?, C.H. Beck, Warszawa 2005, s. 7.

74
zasady księgowania i określania wartości bilansowej zasobów zniekształcają rzeczywisty
stan płynności finansowej. Dlatego też potrzebna jest korekta wskaźników płynności,
sprowadzająca się do ustalenia rynkowej wartości majątku obrotowego oraz poziomu
zobowiązań bieżących dotyczących takiego samego przedziału czasowego jak
zabezpieczający je majątek obrotowy. Bez względu na dokonaną korektę wskaźnika
bieżącej płynności finansowej, w praktyce niezbędny jest odpowiedni dobór narzędzi
pomiaru płynności finansowej, stosownie do specyfiki przedsiębiorstw.
Analiza płynności krótkoterminowej przedsiębiorstwa stawia sobie za cel
maksymalizację bogactwa jego właścicieli, która wynika z maksymalizacji wartości
przedsiębiorstwa. Owartości przedsiębiorstwa decyduje wycena sumy zaktualizowanych
po koszcie kapitału, oczekiwanych strumieni pieniężnych generowanych przez
przedsiębiorstwo92. Definicję tą można przedstawić poprzez wzór93:
n
CFt
V p= ∑
t =1 (1+ k )t
Gdzie:
Wp – wartość przedsiębiorstwa
CFt – wartość oczekiwanych przepływów pieniężnych generowany przez przedsiębiorstwo
w okresie t
k – stopa dyskonata wynikająca z kosztu kapitału przedsiebiorstwa
W planowaniu krótkoterminowym maksymalizuje się wartości przedsiębiorstwa
osiągane poprzez:
 dążenie do maksymalizacji oczekiwanych przepływów pieniężnych,
 minimalizację kosztu kapitału finansującego działalność przedsiębiorstwa,
 maksymalizację okresu życia przedsiębiorstwa, przy założeniu, że będzie ono przez
cały czas generować dodatnie przepływy pieniężne.
Analiza licznika ukazuje przepływy pieniężny generowany przez przedsiębiorstwo,
które są szacowane na podstawie wzoru94:
CF t =( CR t −KS BD −KZ t −D ) ∙ (1−T ) + D−∆ NWCt
92
G. Michalski, Definicja i znaczenie krótkoterminowej płynności finansowej (w:)
Zarządzanie finansami firm – Teoria i praktyka, Wiesław Pluta (red.), PN 1042, AE,
Wrocław 2004, 2 tom, (s. 65-72) s. 69; Patrz też: J. Ostaszewski, T. Cicirko, Finanse spółki
akcyjnej, Difin, Warszawa 2005, s. 318.
93
G. Michalski, dz. cyt., s. 69.
94
Tamże, s. 69.
75
KZ, - koszty zmienne w okresie /,
D - amortyzacja,
T—efektywna stopa podatkowa,
ANWC - przyrost kapitału pracującego netto.
Mianownik w pierwszym wzorze zawiera stopę procentową reprezentującą koszt
kapitału finansującego przedsiębiorstwo, co oznaczono literą k, oraz liczba okresów, w
których występować będą przepływy pieniężne generowane przez przedsiębiorstwo,
oznaczone przez t. W zakresie poszczególnych obszarów funkcjonowania
przedsiębiorstwa, które dotyczą decyzje krótkoterminowe, dokonano interpretacji na rys. 5.
Rysunek 4.1.3. Wpływ polityki krótkoterminowej na płynność finansową przedsiębiorstwa
Źródło: G. Michalski, Definicja i znaczenie krótkoterminowej płynności finansowej (w:) Zarządzanie

finansami firm – Teoria i praktyka, Wiesław Pluta (red.), PN 1042, AE, Wrocław 2004, 2 tom, s. 70.
Z rys. 1.3 wynika, że w sposób pośredni na wartość przedsiębiorstwa wpływa

wszystkie obszary związane z krótkoterminowym zarządzaniem płynnością. W zakresie
przepływów pieniężnych, przewidywana wielkość powinna kształtować wartość
przedsiębiorstwa, poprzez zarządzanie należnościami. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo
stosuje restrykcyjną politykę kredytu kupieckiego, to zachodzi najczęściej negatywny
wpływ na poziom przychodów ze sprzedaży (CR), jednocześnie ograniczając koszty
związane z zarządzaniem należnościami (KZ i KS) oraz koszty wynikające z istnienia
straty związanej z nieściągalnymi wierzytelnościami. Obniżenie poziomu należności
pociąga za sobą znacznie niższy poziom kapitału obrotowego netto, co przekłada się
korzystnie na przepływ pieniężny. Inna polityka związana z wykorzystaniem kredytu ma
odwrotne oddziaływanie na wartość przedsiębiorstwa.
76
Z krótkoterminowych obszarów w zakresie kreowania decyzji finansowych
zależnie od wielkości oczekiwanych przepływów pieniężnych jest efektem zarządzania
zapasami, środkami pieniężnymi i bieżącymi zobowiązaniami przedsiębiorstwa. Utrata
płynności krótkoterminowej ma, zatem podstawy wpływ na przewidywaną długość
funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Zarządzanie płynnością długoterminową dotyczy dopasowania terminów płatności
oraz możliwości pozyskania w przyszłości zadowalających źródeł finansowania i kosztu
pozyskania środków w zakresie wpływu na rentowność przedsiębiorstwa. Nadzorcze miary
płynności w zakresie płynności długoterminowej przedsiębiorstwa przedstawiono na rys.
6.
Rysunek 4.1.4. Nadzorcze miary płynności w zakresie płynności długoterminowej
przedsiębiorstwa
Poziom pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi, który oblicza się

jako iloraz funduszy własnych pomniejszonych o łączną wartość kapitałów z tytułu ryzyka
rynkowego oraz z tytułu ryzyka rozliczenia dostawy, czy ryzyka kontrahenta do aktywów
niepłynnych, w skrócie (WPANFW). WPANFW oblicza się według wzoru:
FW −ŁWK
WPANFW =
An
Gdzie:
ŁWK - łączną wartość kapitałów z tytułu ryzyka rynkowego oraz z tytułu ryzyka
rozliczenia dostawy
An – aktywa niepłynne
Poziom współczynnika pokrycia aktywów niepłynnych oraz aktywów o płynności

ograniczonej funduszami własnymi i kapitałem obcym oblicza się jako iloraz sumy
funduszy własnych minus łączną wartość zobowiązań kapitałowych m.in. tytułu ryzyka
rozliczenia dostawy i ryzyka kontrahenta oraz środków obcych stabilnych do poziomu
77
sumy aktywów niepłynnych wraz aktywami o ograniczonej płynności, czyli
WPANiAOPFWiŚOS. Współczynnik ten określa się wzorem:
( FW −ŁWK )+ Stabilne Środki Obce
WPANiAOPFWiŚOS= ≥1
An+ A o ograniczonej płynności
Przeprowadzenie analizy rachunków przepływów pieniężnych w efekcie w wielu

przypadkach jest niewystarczające i nie daje całego obrazu przepływów pieniężnych w
przedsiębiorstwie. W szczegółowości dotyczą:
 wydajności gotówkowej,
 wystarczalności gotówkowej.
Poziom wskaźnika wydajności gotówkowej obrazuje relację gotówki operacyjnej
do obrotu oraz zysku generowanego poprzez ten obrót i do majątku przedsiębiorstwa,
gdzie dobrym wskaźnik przedstawia wzrost jego poziomu w czasie. Wskaźnik ten liczy się
następująco:
 Wskaźnik wydajności gotówkowej95:
gotówka netto z działalności operacyjnej
sprzedaż netoo
 Wskaźnik wydajności gotówkowej ogółem zapisuje się następująco:
średnia wartość majątku ogółem
 Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego przedstawia zdolność tego
majątku do pomnażania środków pieniężnych:
got ó wka netto z dzia ł alno ś ci operacyjnej
ś rednia warto ść maj ątku obrotowego
 Wskaźnik wystarczalności gotówkowej umożliwia oceną, czy pozyskiwane z
podstawowej działalności środków pieniężnych netto jest odpowiednio duża wobec
do wydatków oraz zobowiązań przedsiębiorstwa96. Wskaźnik wystarczalności
gotówkowej operacyjnej na spłatę długu wylicza się wzorem:
zobowiązania ogółem
 Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę zobowiązań
95
M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarzadzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, PWN,
Warszawa 2002, s. 52-53.
96
Tamże, s. 54.
78
krótkoterminowych:
zobowiązania krótkoterminowe
 Wskaźnik ogólny wystarczalności gotówkowej umożliwia ocenę zdolności
przedsiębiorstwa względem spłaty zadłużenia długoterminowego, wypłaty
dywidend i pokrycia wydatków inwestycyjnych:
spłata zobowiązań długoterminowych+ wypłatadywidendy + zakup majątku trwałego
Wskaźnik ten przedstawia bieżącą politykę finansową firmy. Wskaźnik na
poziomie 1 oznacza, że przedsiębiorstwo nie ma potrzeby sięgania po dodatkowe środki
pieniężne.
Wskaźnik bieżącej płynności finansowej dostarcza informacji o zdolności
przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań dzięki aktywom obrotowym. Wskaźnik ten
oblicza się wzorem:
aktywa obrotowe
wskaźnik bieżącej płynności=
zobowiązania bieżące
Powyższy wskaźnik jest podstawową dla obliczeń płynności finansowej firmy, przy
czym jego wadą jest fakt, iż w aktywach obrotowych znajdują się zapasy i rozliczenia
międzyokresowe, które są stosunkowo mało płynne i słabo zabezpieczają płynność
finansową firmy. Dlatego analizę płynności należy uzupełnić się o wskaźnik szybkiej
płynności.
We wskaźniku szybkiej płynności, z aktywów obrotowych eliminuje się mało
płynne zapasy oraz rozliczenia międzyokresowe.
aktywa obrotowe−zapasy−rozliczenia mi ę dzyokresowe kr ó tkoterm
wska ź nik szybkiej p ł ynn o ś ci=
zobowi ą zania bie żą ce
W ten sposób ukazuje się pokrycie zobowiązań krótkoterminowych firmy

aktywami o wysokiej płynności.
Wskaźnikiem dynamicznym kluczowym dla pracy jest wskaźnik ogólnego
zadłużenia (DR). Wskaźnik ten liczony jest jako kapitał obcy, czyli zobowiązania ogółem
plus rezerwy na zobowiązania, do aktywów ogółem, co przedstawiono w poniższym
wzorze:97
Kapitał obcy
DR=
Aktywa ogółem
97
E. A. Helfert, Techniki analizy finansowej, PWE, Warszawa 2004, s. 180
79
Wskaźnik ten to najbardziej ogólnym obrazem struktury finansowania aktywów. Im
wyższa wartość tego wskaźnika tym wyższe ryzyko kredytowe przedsiębiorstwa. Dlatego
nie powinien on przekraczać 0,67 pkt98.
Ponadto w pracy zostaną obliczone takie wskaźniki, jak99:
 Wskaźnik zadłużenia długoterminowego (wskaźnik długu):
zobowiązania długoterminowe
Zadłużenie długoterminowe=
kapitał własny
Dzięki temu wskaźnikowi określa się poziom pokrycia zobowiązań
długoterminowych kapitałami własnymi. Przekroczenie poziomu 1,0 oznacza silne
zadłużenie.
 Wskaźnik zadłużenia kapitałów własnych:
zobowiązanie ogółem
Wskaźnik zadłuzenia kapitałów własnych=
kapitał własny
Wskaźnik ten określa poziom zadłużenia kapitału własnego oraz relację kapitałów
obcych do kapitałów własnych. Wielkość tego wskaźnika również nie powinna
przekraczać 1,0, w przypadku przedsiębiorstw dużych oraz średnich i 3,0 wobec
przedsiębiorstw małych.
 Wskaźnik pokrycia obsługi długu z wyniku finansowego netto
wynik finansowy netto
Wskaźnik pokrycia obsługi długu z wyniku finansowego netto=
raty kapitałowe+ odsetki
Dzięki temu wskaźnikowi określa się wynik finansowy netto pokrywa obsługę rat
kapitałowych oraz odsetek. Wskaźnik ten powinien być wyższy niż 1,0.
 Wskaźnik pokrycia obsługi długu z EBIT-u
wyniki finansowe brutto+ odsetki
Wskaźnik pokrycia obsługi długu z EBIT =
raty kapitałowe+ odsetki
Wskaźnik ten określa ile razy zysk przed odliczeniem zobowiązań podatkowych i
odsetek pokrywa spłacane raty kapitałowe i odsetki, czyli określa stopień obsługi długu
przez zysk. Szacuje się, że wartość tego wskaźnika przekraczała 1,2/1,3 pkt.
98
G. Gołębiowski, A. Tłaczała, Analiza finansowa w teorii i w praktyce, Difin, Warszawa
2009, s. 203.
99
R. Patterson, Kompendium terminów z zakresu rachunkowości i finansów po polsku i po
angielsku, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce Warszawa 2002, s. 495-507.
80
 Wskaźnik pokrycia obsługi długu
wynik finansowy netto+ amortyzacja
Wskaźnik pokrycia obsługi długu z cash flow =
raty kapitałowe +odsetki
Dzięki temu wskaźnikowi możliwe jest określenie pokrycia obsługi długu z

nadwyżki finansowej netto. Poziomem optymalnym dla tego wskaźnika jest poziom 1,5
pkt. Zgodnie z tym optimum suma zysku przed opodatkowaniem z amortyzacją powinna
być o 50% wyższa od poziomu rocznej raty kredytu z odsetkami.
 Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych
wynik finansowy brutto +odsetki
Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych=
odsetki
Dzięki temu wskaźnikowi można określić zdolność przedsiębiorstwa do terminowej

spłaty odsetek. W przypadku jednoczesnej spłaty odsetek, i rat kapitałowych nie ma
potrzeby stosowania tego wskaźnika.
2009 2010 2011 2012 2013
0,22 0,33 1,86 2,02 2,54
Bieżąca płynność w Spółce w latach 2009-2013 uległa wzrostowi o ponad 2

punkty. Jednocześnie za optymalny uznaje się jego poziom 2 punktów, która to wielkość w
BHK oscyluje, w ciągu dwóch ostatnich lat, w okolicach tego optimum.
Wykres 4.1.1. Wskaźnik bieżącej płynności w latach 2009-2013
81
Wyższemu wzrostowi uległ wskaźnik szybkiej płynności, którego poziom w latach
2011-2013 wzrósł o niemal 0,9 punktów .Wartość tego wskaźnika powinna się mieścić w
granicy od 1,2 do 2,0 punktów, co w latach 2011-2012 miało miejsce. Wskaźnik na
poziomie 2,3 punktów wynika z wzrostu kapitału własnego, przy czym nie świadczy to o
kłopotach finansowych firmy, na co wskazywałby poziom wyższy niż 3 punkty.
Jednocześnie wartość ta w latach 2009-2010 była ujemna.
2009 2010 2011 2012 2013

-0,007 -0,001 1,44 1,59 2,30
Wykres 4.1.2. Wskaźnik szybkiej płynności w latach 2009-2013

Wskaźnik płynności gotówkowej również wykazał stałą tendencję zwyżkową w
latach 2009-2013 rosnąć o 2,32 punktów. Przyjmuje się jednak, że wskaźnik ten powinien
się kształtować na poziomie ok. 0,3. W efekcie możemy wskazać, że BHK posiada, w
latach 2011-2013, nadmierne środki finansowe, które generują nadpłynność i powinny
zostać wykorzystane do wypracowania większego zysku np. poprzez ich zainwestowanie
na rynku bankowym lub papierów wartościowych.
2009 2010 2011 2012 2013
0,22 0,31 1,92 2,02 2,54
Wykres 4.1.3. Wskaźnik płynności gotówkowej w latach 2011-2012
82
W efekcie wydajność gotówkowa w roku 2011 i 2013 jest na niskim poziomie.
Zatem majątek obrotowy firmy nie generował dostatecznej gotówki w latach 2011-2012 .
2009 2010 2011 2012 2013
0,01615 0,01993 0,00044 0,00463 0,04428
Wykres 4.1.4. Wskaźnik wydajności gotówkowej ze sprzedaży w latach 2011-2012

Analogiczne wahania dotyczą wskaźnika wydajności gotówkowej ogółem, który w
roku 2013 był stukrotnie .Stawia się zatem wniosek, że od roku 2013 firma zaczyna
zwiększać swoją wydajność gotówkową do poziomu wyższego nawet niż w roku 2010, co
wynika z procesu optymalizacji przepływów finansowych w BHK.
2009 2010 2011 2012 2013
0,3581 0,4521 0,0099 0,1067 0,9895
83
Wykres 4.1.5. Wskaźnik wydajności gotówkowej ogółem w latach 2009-2013

Potwierdza to także zmiana w zakresie wskaźnika wydajnosci gotówkowej z
majątku ogółem i z majątku obrotowego.
2009 2010 2011 2012 2013
0,4334 0,5799 0,0015 0,0147 0,1516
Wykres 4.1.6. Wskaźnik wydajności gotówkowej z majątku ogółem w latach
2009-2013
2009 2010 2011 2012 2013

0,4437 0,5847 0,0015 0,0147 0,1527
Wykres 4.1.7. Wskaźnik wydajności gotówkowej z majątku obrotowego w latach

2009-2013
84
W efekcie Spółka aktualnie nie ma trudności ze spłatą zobowiązań, co potwierdza
poziom wskaźniku wystarczalności gotówkowej na spłatę zobowiązań ogółem .
2009 2010 2011 2012 2013
0,1019 0,1815 0,0039 0,0297 0,3889
Wykres 4.1.8. Wskaźnik wystarczalności gotówkowej na spłatę zobowiązań ogółem w

latach 2009-2013
Jednocześnie wszystkie zobowiązania BHK mają charakter krótkoterminowy.

Zatem BHK pokrywa wszystkie zobowiązania długoterminowe ze środków własnych. W
efekcie Spółka generuje coraz wyższy wskaźnik wypłacalność z posiadanej gotówki, co
85
należy uznać za bardzo dobry wynik i brak jakichkolwiek problemów ze spłatą
ewentualnie zaciągniętych zobowiązań.
2009 2010 2011 2012 2013

0,22 0,31 1,87 2,02 2,55
Wykres 4.1.9. Wskaźnik wypłacalności gotówki w latach 2009-2013
Na umiejętne wykorzystanie kapitału własnego wskazuje stały wzrost poziomu

kapitału pracującego, który w roku 2011 wyniósł 2,8 mln PLN, a w roku 2013 już 4,1 mln
PLN.
2009 2010 2011 2012 2013

-1527332,88 -1241279,62 2881562,34 3395151,79 4105192,41
Wykres 4.1.10. Wskaźnik kapitału pracującego w latach 2009-2013 [PLN]
86
Pozytywnym zjawiskiem w BHK jest jego wzrost obrotowości kapitału

pracującego z 0,46 punktów w roku 2011 do 0,61 punktów w roku 2013.
2009 2010 2011 2012 2013
-3,35 -2,22 0,46 0,51 0,61
Tabela 4.1.10. Wskaźnik produktywności kapitału pracującego w latach 2009-2013
Wnioskując wskazuje się, że spółka posiada optymalna płynność finansową.

Nadwyżki finansowe mogły przełożyć się na nadpłynność jednak powyższe wskaźniki
87
świadczą, że kapitał Spółki jest dobrze lokowany. Dlatego obniżenie zysku netto w roku
2012 zostało zahamowane i zysk w roku 2013 wrócił do poziomu z roku 2011.
4.2. Wskaźnikowa ocena rentowności
Podstawowym miernikiem efektywności jest zysk. Ponieważ suma kwot zysku nie
charakteryzuje precyzyjnie skali efektywności gospodarowania, należy pogłębić analizę
zysku. W tym celu stosuje się wielkości względne obrasowujące relację zysku do
odpowiedniej podstawy porównania. Wskaźniki względne powszechnie nazywa się
wskaźnikami rentowności lub wskaźnikami zyskowności.
Analiza rentowności może być rozpatrywana z różnych punktów widzenia i może
obejmować różne kryteria zysku i różne podstawy, do których zysk ten jest odnoszony.
Najczęściej wyróżnia się:
 rentowność sprzedaży, nazywaną rentownością handlową,
 rentowność majątku, określaną jako rentowność ekonomiczną,
 rentowność zaangażowanych kapitałów, nazywaną rentownością finansową.
Analiza rentowności stanowi jeden z najbardziej istotnych zakresów analizy
finansowej. Wynika to z dużego znaczenia rentowności w ocenie efektywności działalności
przedsiębiorstwa. Rentowność spełnia rolę syntetycznego miernika, który pozwala na
ocenę różnych obszarów działalności przedsiębiorstwa za pomocą jednego lub kilku
wskaźników. Mają różne właściwości, a ich wartość poznawcza zależy w dużym stopniu
od charakteru przedsiębiorstwa i warunków w jakich funkcjonuje100.
Analiza rentowności sprzedaży jest ważnym obszarem analizy rentowności działalności
przedsiębiorstwa. Analiza ta umożliwia syntetyczną ocenę opłacalności produktów
wytworzonych przez przedsiębiorstwo i towarów przez niezakupionych. Przedmiotem
analizy rentowności sprzedaży jest relacja zysku finansowego ze sprzedaży do przychodu
ze sprzedaży. Wyraża to następująca relacja:
Zysk netto
Wskaźnik rentownoci sprzedaży =
Pr zychody ze sprzedaży
Wskaźnik rentowności sprzedaży informuje, jaka kwota wyniku finansowego jest

zawarta w jednej złotówce przychodów. Im większa wartość przyjmuje ten wskaźnik, tym
jest bardziej opłacalna sprzedaż101.
100
, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2002 ., s. 231-232.
101
Tamże, s. 174.
88
Wskaźnik rentowności sprzedaży ukazuje pełniejszy obraz efektywności działalności
przedsiębiorstwa, gdy rozpatrywany jest w czasie. Jednak należy podkreślić, że jego
poziom zależy od rodzaju działalności przedsiębiorstwa a także od długości cyklu
produkcyjnego102.
Wskaźniki rentowności aktywów są narzędziami oceny efektywności wykorzystania
zasobów zaangażowanych w działalność jednostki gospodarczej. Ukazują relację
osiągniętego przez jednostkę wyniku finansowego do kwoty aktywów zaangażowanych w
działalność jednostki. Ogólna postać wskaźnika rentowności aktywów jest następująca:
Zysk netto
Wskaźnik rentownosci aktywów =
Aktywa
Wskaźnik rentowności aktywów informuje, jaką kwotę wyniku finansowego

generuje jedna złotówka zaangażowanych aktywów. Im większa wartość tego wskaźnika,
tym lepsza efektywność zaangażowanych aktywów w działalność.
Pogłębiona analiza rentowności majątku umożliwia ocenę racjonalności
gospodarowania określonymi grupami aktywów przedsiębiorstwa, szczególnie:
 aktywów trwałych,
 aktywów obrotowych,
 odpowiednich rodzajów zysku.
Wskaźniki te przedstawia się następująco:
Zysk netto
Wskaźnik rentownosci aktywów trwałych =
Aktywa trwałe
Zysk netto
Wskaźnik rentownosci aktywów obrotowych =
Aktywa obrotowe
Zysk netto
Wskaźnik rentownosci majątku netto = *100
Majatek ogółem
Zysk brutto
Wskaźnik rentownosci majątku brutto = *100
Majatek ogółem
Powyższe wskaźniki informują, jaka kwota wyniku finansowego netto przypada na

jednostkę wartości zaangażowanych w działalność aktywów trwałych oraz obrotowych103.
102
, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2002. , s. 234.
103
E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, PWE, Warszawa, 2005, s. 168-171.
89
Źródła finansowania działalności jednostki gospodarczej stanowią kapitały. Z tego
powodu bardzo ważna jest analizy rentowności zaangażowanych kapitałów w działalność.
Umożliwia ocenę efektywności kapitałów wniesionych do danej jedności.
Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego jest stosunkiem wyniku netto do
całości zaangażowanych w działalność jednostki kapitałów, wyraża to relacja:
Wynik netto
Wskaźnik rentownosci kapita łu całkowitego =
Kapitał całkowity
Powyższy wskaźnik informuje, jaką kwotę wyniku netto generuje jedna złotówka
kapitałów zaangażowanych w działalność jednostki gospodarczej. Im większa wartość,
tym efektywność większa wykorzystania kapitałów jednostki
Ważną rolę w analizie rentowności kapitału odgrywa analiza rentowności kapitału
własnego. Tą analizą zainteresowani są szczególnie akcjonariusze oraz udziałowcy.
Wskaźnik rentowności kapitału własnego oparty na zysku netto definiowany jest jako
relacja wyniku netto do kapitału własnego:
Wynik netto
Wskaźnik rentownosci netto kapita łu w łasnego =
Kapitał własny
Wskaźnik ten informuje, jaka kwota wyniku netto przypada na jedną złotówkę
zaangażowanego kapitału własnego. Jednak wskaźnik ten ulega zmianom w zależności od
zmian obciążeń podatkowych w firmie. W takiej sytuacji zamiast zysku netto uwzględnia
się zysk brutto. Formuła obliczeniowa jest analogiczna do Wskaźnika rentowności netto
kapitału własnego, czyli w miejsce zysku netto bierze się pod uwagę zysk brutto104.
Wskaźnik rentowności sprzedaży
ROS = (4.2.1.)
Tabela 4.2.1. Relacje wskaźników rentowności w latach 2009-2013

2009 2010 2011 2012 2013
rentowność sprzedaży ROS 4,51 4,4 5,15 4,34 4,47
rentowność aktywów ROA 121 128 16,12 13,78 15,32
rentowność kapitału
własnego ROE 28,55 29,69 34,68 26,57 25,11
Żródło: Opracowanie własne
104
Tamże ., s. 179-181.
90
Wskaźnik rentowności sprzedaży w latach 2009-2013 uległ wzrostowi niewiele bo
o 0.04 punktów. Jednocześnie w roku 2012 znajdował się on na najniższym poziomie
4,34%, przy czym rok wcześniej poziom ROS był najwyższy.
Wykres 4.2.1. Wskaźnik ROS w latach 2009-2013 [%]
Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 4.2.1.
Analogiczne wachanie wykazał wskaźnik rentowności z aktywów w latach 2011-

2013, który w roku 2011 był najwyższy i wynosił 16,12%. W roku 2012 spadł on do
najniższego poziomu 13,78%, a w roku 2013 wyniósł on 15,32%. Zatem w skali dwóch
lat miał miejsce spadek o niecały 1%. Jednoczęsnie w latach 2009-2010 poziom
rentowności aktywów był najwyższy co wynikało z nisiej sumy aktywów w tych latach.
Wykres 4.2.2. Wskaźnik ROA w latach 2009-2013 [%]
91
W wyniku podwyższenia kapitału własnego w roku 2013 można zaobserwoać
spadek rentowności na tym poziomie o ok. 9,5%. Jednoczęśnie największy spadek
zaobserowano w roku 2012, a więc na rok przed podwyższeniem kapitał własnego.
Wykres 4.2.3.Wskaźnik ROE w latach 2009-2013 [%]
W efekcie w latach 2009-2013 obserwuje się stały spadek poziomu rentowności,

przy czym w roku 2013 spadek ten bądź został wychamowany (ROS i ROA), bądź
dynamika obniżenia wskaźnika została wychamowana (ROE). Jednocześnie poziom
wskaźników przedstawiony na rys. należy uznać za dobry.
Wykres 4.2.4. Relacje wskaźników rentowności w latach 2009-2013 [%]
92
Źródło: na podstawie tabeli 4.2.1.
Wnioskując wskazuje się, że w dobrze funkcjonującej firmie zachowana jest

następująca relacja: ROE>ROA>ROS. Zasada ta w analizowanej spółce została zachowana
w latach 2011-2013.
4.3. Ocena sprawności działania
Do pomiaru aktywności przedsiębiorstwa w zakresie wykorzystania zasobów
majątkowych firmy służą wskaźniki sprawności działania, nazywane też wskaźnikami
obrotowości. Ich istotą jest rozpatrywanie relacji między odpowiednim wskaźnikiem
dynamicznym - wyrażającym przychód ze sprzedaży w cenach brutto, netto lub kosztach
własnych - a wskaźnikiem statycznym, wyrażającym przeciętny stan zaangażowanych
w działalności składników majątkowych. Wskaźniki szybkości obrotu charakteryzują
stopień wykorzystania majątku jednostki. Informują o szybkości, z jaką obracane są
aktywa ogółem, zapasy, należności oraz jak szybko jednostka spłaca swoje zobowiązania.
W celu pomiaru aktywności przedsiębiorstwa - w zakresie wykorzystania zasobów
majątkowych - wykorzystuje się następujące wskaźniki sprawności działania:
 wskaźniki obrotowości majątku,
 wskaźniki rotacji zapasów,
 wskaźnik rotacji należności,
 wskaźnik okresu spłaty zobowiązań
Podstawową grupą wskaźników, a zarazem najogólniej charakteryzującą sprawność
działania, stanowią wskaźniki obrotowości majątku, do których zalicza się:
93
Przychody ogółem
Wskaźnik obrotowosc i majątku =
Majątek ogółem
Przychody ogółem
Wskaźnik obrotowosc i majątku trwałego =
Majątek trwały
Przychody ogółem
Wskaźnik obrotowosc i majątku obrotowego =
Majątek obrotowy
Wskaźnik obrotowości majątku informuje, jaka wartość przychodów ze sprzedaży

przypada na jedną złotówkę zaangażowanego majątku. Określa zdolność aktywów
jednostki do generowania przychodów ze sprzedaży. Jego zwiększenie jest istotnym
czynnikiem poprawy rentowności przedsiębiorstwa. Niższa od 1 wartość tego wskaźnika
sugeruje, że przychody uzyskiwane ze sprzedaży wymagają więcej niż proporcjonalnego
zaangażowania majątku105.
Kolejnym wskaźnikiem, jest wskaźnik obrotowości majątku trwałego, który wyraża
zdolność majątku trwałego do generowania przychodów. Podobnie jak w przypadku
poprzedniego wskaźnika, wyższy jego poziom świadczy o lepszym wykorzystaniu tej
części majątku. Poprawa wartości wskaźnika może wynikać między innymi z lepszej
organizacji pracy, przeprowadzania systematycznych remontów i konserwacji. Przy
obliczaniu tego wskaźnika przyjmuje się majątek trwały netto, dlatego przedsiębiorstwo
starsze, które dysponuje majątkiem w znacznym stopniu zamortyzowanym, będzie
wykazywało rotację wyższą, niż firma w stosunku do niej konkurencyjna, posiadająca
nowszy, mniej zamortyzowany majątek. Wykorzystanie wskaźnika rotacji środków
trwałych w systemie oceny jest szczególnie istotne dla firm, w których środki trwałe
stanowią ważny element majątku. Ma natomiast małe znaczenie w firmach, w których
sprzedaż w mniejszym stopniu zależy od środków trwałych zaangażowanych w ich
działalności.
Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego ukazuje ile razy w ciągu roku
następuje odtworzenie tego majątku poprzez sprzedaż wyrobów i usług. Im wyższa jest
wartość wskaźnika, tym lepsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Należy jednak
pamiętać, że wskaźnik zbyt wysoki może być niekorzystny, ponieważ świadczy o
zamrożeniu kapitału obrotowego. Wskaźnik zbyt niski może prowadzić do zachwiania
105
Tamże ,. s. 180.
94
rytmiczności produkcji i sprzedaży oraz pogorszenia stopnia wykorzystania środków
trwałych106.
Wskaźnik rotacji zapasów jest miarą efektywności wykorzystania kapitału
zaangażowanego w zapasach danego przedsiębiorstwa. Wielkość tego wskaźnika
informuje o czasie pozostawania kapitału w zapasach. Im krótszy jest ten okres, tym
większa płynność kapitału zaangażowanego w zapasach i odwrotnie. Niska wielkość tego
wskaźnika może tez oznaczać brak środków na odtworzenie zapasów. Wydłużenie okresu
pozostawania kapitału w zapasach może być spowodowana szeregiem czynników. Ich
identyfikacja wymaga uprzedniego określenia rodzaju zapasów, w stosunku, do których
miało miejsce spowolnienie rotacji. Dlatego obok ogólnego wskaźnika rotacji zapasów
wyróżniamy także wskaźniki rotacji poszczególnych rodzajów zapasów107. Wskaźniki
rotacji zapasów oraz wskaźnik cyklu zapasów w dniach ujmują następująco:
Przychody ze sprzedaży
Wskaźnik rotacji zapasów =
Zapasy ogółem
Zapasy * 365
Wskaźnik rotacji zapasów =
Przychody ze sprzedaży
Wskaźniki rotacji określają, ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi „odnowienie” stanu
zapasów. Korzystna sytuacja jest wtedy, gdy liczba obrotów wzrasta, ponieważ skraca się
czas przebywania zapasów w przedsiębiorstwie. Wówczas sprzedaż realizowana jest przy
niższym poziomie zaangażowanych zapasów, co oznacza mniejsze koszty. Natomiast
wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach informuje, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia
swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wysoki wskaźnik rotacji
w dniach informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie szybkim.
Kolejnym składnikiem majątku obrotowego uwzględnianym przy ocenie
sprawności działania są należności, którym odpowiada strumień sprzedaży brutto, dlatego
zasadne jest, by do obliczeń należności przyjmować sprzedaż brutto. Do oceny szybkości
rotacji należności wykorzystuje się następujące wskaźniki:
Wskaźnik rotacji należnosci =
Przeciętny stan należnosci
Przeciętny stan należnosci * 365

Wskaźnik inkasa należnosci w dniach =
106
Tamże ,. s. 182.
107
E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, PWE, Warszawa, 2005., s.96.
95
Wskaźnik rotacji należności określa, ile razy wciągu roku firma odtwarza stan
swoich należności. Według standardów zachodnich, wskaźnik ten powinien oscylować
w przedziale 7,0 – 10,0108. Jeśli jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może oznaczać, że
przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów, przez co może samo mieć
trudności z terminowym regulowaniem swych zobowiązań. Wskaźnik cyklu inkasa
należności w dniach, określa ilość dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze należności.
Informuje, zatem kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorców
i jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach.
W ocenie sprawności działania przedsiębiorstwa ważny jest równie okres regulowania
zobowiązań wobec dostawców. Wskaźnik okresu spłaty zobowiązań, który informuje, jaki
jest średni czas regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie ustala się w następujący
sposób:
Zobowiązan ia bieżące * 365
Wskaźnik okresu spłaty zobowiązań =
Koszt własny sprzedaży
Wskaźnik rotacji aktywów
Wra = (4.3.1)
2009 2010 2011 2012 2013
3,21 4,06 3,22 3,25 3,48
Wykres 4.3.1. Wskaźnik rotacji aktywów
2013 39
2012 48
2011 53
2010 45
2009 51
0 10 20 30 40 50 60
Źródło : Opracowanie własne
108
W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2002 ., s. 268.
96
Wskaźnik ten sugeruje dobrą relację przychodów ze sprzedaży do aktywów
ogółem. Na przestrzeni lat możemy zaobserwować od 3,21 do 3,48 generowania
przychodów netto ze sprzedaży z każdej zaangażowanej jednostki posiadanego majątku.
Sytuacja wydaje się być stabilna co sugeruje dobrą politykę w zakresie przychodów netto
ze sprzedaży. Najwięcej generowanego przychodu netto jest w roku 2010 i wynosi 4,06 w
2011 spadł o 0,84 ale w 2012 oraz 2013 roku jest tendencja wzrostowa
Wskaźnik rotacji zapasów
a) wskaźnik rotacji zapasów
Wrz = (4.3.2.)
b) wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach
Wcoz = (4.3.3.)
a) określa ile razy w ciągu okresu rozpatrywanego nastąpił obrót zapasami
2009 2010 2011 2012 2013

27,47 29,32 14,05 33,27 87,52
b) stanowi relację stanu zapasów do przychodów netto ze sprzedaży.
2009 2010 2011 2012 2013

13,29=13 DNI 12,45=12 DNI 25,98=26 DNI 10,97=11 DNI 4,17=4 DNI
Wykres 4.3.2. Wskaźnik rotacji zapasów.
2013 39
2012 48
2011 53
2010 45
2009 51
0 10 20 30 40 50 60
97
Można zauważyć bardzo dobrą sytuacje jeżeli chodzi o zapasy w roku 2012 ponad
30- krotny obrót zapasami w ciągu roku oraz 2014, powodującymi odnawianie ich co
średnio 0 11 dni a najlepszą sytuację w 2013 ponad 88-krotny obrót odnawiany co 4 dni
jest bardzo dobry rezultatem.. Ma przełożenie na dobry wynik na sprzedaży towarów, a
przez to także na zysk przedsiębiorstwa, który jest jednym z najistotniejszych aspektów
działalności. Tak krótki cykl obrotu zapasów sugeruje, że trzeba poświęcić dużą uwagę
polityce ściągania należności co jest bardzo trudne .Chociaż w 2011 roku jest zauważalny
już spadek o 14 dni z rokiem 2012. Połączenie dobra własnego z dobrymi relacjami z
odbiorcami jest jedną z najtrudniejszych dziedzin w firmach handlowych.
Wskaźnik rotacji należności
a) wskaźnik rotacji należności
Wrn = (4.3.4)
b) wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach
Wcin = (4.3.5)
a)
2009 2010 2011 2012 2013

3,89 5,23 4,19 3,67 3,66
Wykres 4.3.3. Wskaźnik rotacji należności
98
2013 1.56
2012 1.08
2011 0.55
2010 1.24
2009 0.96
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8

wskaźnik czasu windykacji
b)
2009 2010 2011 2012 2013

93,91=94 DNI 69,85= 70 DNI 87,10= 87 DNI 99,42=99 DNI 99,79=100 DNI
Na pierwszy rzut oka wyniki prezentowane wyżej wskazują słaby wynik na

ściągalności należności. Wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach obrazuje się od 70-
100 dni. Istotną jednak kwestią jest porównanie powyższych wyników do sytuacji
przeciwnej, a mianowicie spłacania zobowiązań. Można zauważyć że średnio co około 100
dni firma odnawia swoje należności, co jest dosyć dobrym, a przede wszystkim stabilnym
wynikiem dla danego typu działalności. Spółka usprawniając przepływy magazynowe
obniżyła koszty magazynowe i realizuje szybciej zlecenia. Jednocześnie umożliwia
klientom dłuższe odręczenie płatności przez co jest bardziej konkurencyjna na rynku.
Wskaźnik płatności zobowiązań
Wpz = (4.3.6)
2009 2010 2011 2012 2013
61,90=62 DNI 42,71= 42 DNI 64,77=65 DNI 57,66=58 DNI 43,37= 43 DNI
Wykres 4.3.4. Wskaźnik płatności zobowiązań
99
2013 1.56
2012 1.08
2011 0.55
2010 1.24
2009 0.96
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8

wskaźnik czasu windykacji

Tak jak już wspomniałam wcześniej , jest to sytuacja , którą musimy konfrontować
z należnościami. Wynik wydaje się bardzo dobry, ze względu na to, że długo angażujemy
kapitały obce by dopiero po ponad 60 dniach zwrócić go właścicielom. Przy tym
wskaźniku należy pamiętać także o relacjach z dostawcami. Nie wolno przekroczyć
pewnej granicy, w której zostaniemy postrzegani jako Ci, którzy z pełną przekorą
przytrzymują środki pieniężne dla własnych celów.
Wskaźnik cyklu środków pieniężnych (konwersji gotówki)
Wckg = cykl obrotu zapasów + cykl inkasa należności – okres spłaty zobowiązań (4.3.7)
2009 2010 2011 2012 2013
45 dni 40 dni 48 dni 53 dni 61 dni
Wykres 4.3.5. Wskaźnik cyklu środków pieniężnych (konwersji gotówki)
2013 39
2012 48
2011 53
2010 45
2009 51
0 10 20 30 40 50 60
100
Wskaźnik w roku 2014 przybrał wartość 40 dni, co było najlepszym wynikiem,
gdyż sugerowało, że szybciej mogliśmy wykorzystać środki które do nas wracały. Kolejne
lata ukazują nieznaczny wzrost co około 8 dni, natomiast nadal jest to sytuacja bardzo
stabilna i korzystna z punktu widzenia rentowności i płynności operacji gospodarczych.
Można stwierdzić, że firma świetnie radzi sobie w relacjach dostawca-odbiorca.
4.4. Analiza wspomagania finansowego
Większość podmiotów gospodarczy nie jest wstanie funkcjonować, opierając się
jedynie na kapitałach własnych, przez co zmuszone są do korzystania z różnych form
wspomagania finansowego, czyli kapitałów obcych. Przedsiębiorstwo - aby móc zaciągnąć
pożyczkę długoterminową - musi wykazać się zdolnością do zaciągania kredytów
krótkoterminowych, czyli posiadać płynność finansową. Analiza płynności, pokazuje
zdolność przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań bieżących. Do oceny sytuacji finansowej
niezbędna jest znajomość możliwości przedsiębiorstwa do wywiązywania się
z całkowitego zadłużenia. Analiza zadłużenia pozwoli ocenić politykę finansową
przedsiębiorstwa, stąd określa się ją również analizą struktury finansowej.
Wskaźniki służące do oceny zadłużenia można ująć w dwie grupy: wskaźniki
obrazujące poziom zadłużenia oraz wskaźniki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do
obsługi długu
Do oceny poziomu zadłużenia wykorzystuję się następujący zestaw wskaźników109:
Zobowiązania ogółem
Wskaźnik ogólnego zadłu żenia =
Aktywa ogółem
Zobowiązania długotermin owe

Wskaźnik zadłu żenia długotermin owego =
Aktywa ogółem
Zobowiązania długotermin owe

Wskaźnik struktury zobowiązań =
Wskaźnik zadłu żenia kapita łów własnych =
Kapita ły w łasne
Zobowiązania długoterminowe
=
Kapitały własne
Wskaźnik d ługotermin owego zadłużenia

kapita łów własnych
109
Tamże .,s. 271-274.
101
Wskaźnik ogólnego zadłużenia, w przedstawionej postaci, określa udział obcych źródeł w
finansowaniu aktywów przedsiębiorstwa wyrażonych w wartości bilansowej lub też
rynkowej. Często traktowany jest on jako indykator ryzyka finansowego. Wysoki poziom
tego wskaźnika może oznaczać ograniczenie samodzielności firmy, zwiększenie ryzyka
wierzycieli, ograniczenie dostępu do nowych kredytów i zwiększenie ryzyka utraty
płynności. Odsetki od kapitałów obcych muszą być, bowiem płacone bez względu na
poziom osiąganych zysków. W praktyce poziom tego wskaźnika jest zróżnicowany. Jego
wielkość uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności i zmienności przepływów
pieniężnych. Wierzyciele oczekują, by wskaźnik ten nie był większy niż 50%. Wówczas,
bowiem aktywa firmy mogą zmniejszyć swoją wartość do połowy, nim zagrożą
bezpieczeństwu kapitału obcego. Jeżeli wskaźnik ten jest większy niż 0,50, może powstać
sytuacja, że wypracowane środki pieniężne okażą się niewystarczające do spłaty
zadłużenia. Według standardów zachodnich w firmie, w której nie została zachwiana
równowaga między kapitałem obcym a kapitałem własnym, wskaźnik ten powinien
oscylować w przedziale 0,57 – 0,67110.
Drugim wskaźnikiem, uważanym za podstawowy wskaźnik oceny struktury kapitałowej,
jest wskaźnik zadłużenia kapitału własnego, który określa stopień zaangażowania kapitału
obcego w stosunku do kapitałów własnych. Wzrost wskaźnika oznacza większe
zaangażowanie obcych źródeł finansowania w stosunku do źródeł własnych, a więc
zwiększenie stopnia zadłużenia. Oddziałuje to bezpośrednio na poziom ryzyka
finansowego z powodu wyższych rat kapitałowych i odsetek. W USA wartością graniczną
w małym biznesie jest proporcja 3:1. Dla średnich i dużych firm relacja ta jest ostrzejsza.
Banki niechętnie udzielają kredytów inwestycyjnych, gdy kapitał własny w stosunku do
zamierzonego kredytu nie osiąga relacji 1:1111.
Trzecim wskaźnikiem o zbliżonej wartości poznawczej jest wskaźnik zadłużenia
długoterminowego. Wskaźnik ten nosi miano wskaźnika zadłużenia lub też ryzyka. Jako
zobowiązania długoterminowe przyjmowane są wszystkie zobowiązania z terminem
płatności przekraczającym 1 rok. Pożądana wielkość tego wskaźnika wynika z relacji
zobowiązań długoterminowych do kapitału własnego, równej 1:2 i wynosi 0,5. Za
poważnie zadłużone uważane są przedsiębiorstwa, w których wskaźnik przekracza wartość 1.
110
Tamże ., s. 135.
111
Tamże .,s. 136.
102
Natomiast wśród wskaźników informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi
długu wyróżniamy następujące wskaźniki:
Zysk przed opodatkowa niem + odsetki
Wskaźnik pokrycia obsługi długu I =
raty kapita łowe + odsetki
Zysk po opodatkowa niu

Wskaźnik pokrycia obsługi długu II =
raty kapita łowe + odsetki
Zysk przed opodatkowa niem + odsetki

Wskaźnik pokrycia zobowiąza ń odsetkowych =
odsetki
Pierwsze dwa wskaźniki tej grupy określane są również mianem wskaźników
wiarygodności kredytowej. Wskaźnik pokrycia obsługi długu I informuje o tym, ile razy
zysk brutto wraz z odsetkami pokrywa roczne raty kapitałowe powiększone o odsetki od
kredytu przypadające w danym roku. Wielkość tego wskaźnika nie powinna być niższa niż
1,2. W banku światowym minimum dla wskaźnika pokrycia obsługi długu I wynosi 1,3
a optymalny poziom to 2,5112.
Należy podkreślić, iż przed zobowiązaniami kredytowymi, pierwszeństwo mają
zobowiązania podatkowe. Dlatego też, uzasadnione jest uwzględnienie w tej sytuacji zysku
netto (wskaźnik pokrycia obsługi długu II). Tylko zysk pozostający w firmie może być
wykorzystywany do spłaty zaciągniętego kredytu. Wskaźnik ten powinien być, co najmniej
równy wskaźnikowi pokrycia obsługi długu I.
Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych informuje o tym, ile razy kwota
wypracowanych środków przewyższa wymagane odsetki lub też, ile razy zysk brutto może
ulec obniżeniu żeby zagrozić obsłudze zadłużenia. Im wyższe wartości osiąga ten
wskaźnik, tym mniejsze jest ryzyko wynikające z zaangażowania kapitału obcego. Za
dobry, w wypadku kredytów zabezpieczonych, uważa się wskaźnik wynoszący 2,4. Dla
kapitałów obcych niezabezpieczonych wymaga się wskaźnika na poziomie 5.
Z uwagi na zmniejszające się odsetki, które stanowią niewielki procent zysku brutto
zrezygnowano ze wskaźników obsługi długu.
W analizie zadłużenia przedsiębiorstwa BH Krokowicz należy wskazać, że
wskaźnik ogólnego zadłużenia, a także wskaźnik zadłużenia kapitału własnego i wskaźnik
zadłużenia długoterminowego wyniosły 0, co wynika z braku zobowiązań
długoterminowych. Sytuacja ta wynika z wysokiego poziomu własnych środków
112
Tamże .,. s. 276.
103
finansowych. W efekcie w przypadku ubiegania się w przyszłości o kredyty inwestycyjne
nie będzie miała problemów ze spłatą zobowiązań.
104
ZAKONCZENIE
W pracy dokonano analizy finansowej BH KROKOWICZ. Analiza ta potwierdziła

stawianą we wstępie tezę, iż Spółka w swoich sprawozdaniach publikuje wszystkie
elementy niezbędne dla określenie jej rentowności oraz przepływów finansowych, a ich
poziom wskazuje na jej dobrą sytuację finansową. W pracy wskazano na wysokie
możliwości rozwojowych Spółki BHK. W skali makroekonomicznej warto podkreślić dużą
niestabilność związaną z polityką naszego kraju, zagrożenia związane z kryzysem
gospodarczym i rosnącym fiskalizmem państwa. W analizie SWOT podkreślono mocne
strony Spółki związane z posiadaniem dużej rentowności. Jednocześnie Firma działa
realizując wysokie standardy jakości, cały czas rozrzedzając eksport produktów własnych.
Wskaźnik rentowności sprzedaży w latach 2009-2013 w BHK utrzymuje się na
wysokim poziomie. Dodatkowo od roku 2013 firma zaczyna zwiększać swoją wydajność
gotówkową, co wynika z procesu optymalizacji przepływów finansowych w BHK. BHK
nie posiada zadłużenia długoterminowego a do optymalizacji zarządzania wykorzystuje
własne środki finansowe. BHK w zakresie windykacji należności i rotacji zapasów należy
uznać za bardzo korzystną. Spółka usprawniając przepływy magazynowe obniżyła koszty
magazynowe i realizuje szybciej zlecenia. Jednocześnie umożliwia klientom dłuższe
odręczenie płatności przez co jest bardziej konkurencyjna na rynku.
W pracy zwraca się uwagę, że w zakresie przepływu finansowego BHK posiada
nadal nadmierne środki finansowe, które generują nadpłynność i powinny zostać
wykorzystane do wypracowania większego zysku np. poprzez ich zainwestowanie na
rynku bankowym lub papierów wartościowych. Dlatego dalsze badania powinny dotyczyć
sposobów podnoszenia efektywności płynności finansowej wśród firm generujących
nadwyżki finansowe. Jednocześnie stwierdza się, że sytuacja w Spółce jest dobra, przy
czym wzrost płynności Spółki spowodowało by jej poprawę.
105
Bibliografia
1. Andrzejewski M., Zmiany regulacyjne w systemie rewizji finansowej jako pochodne

kryzysów gospodarczych, Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
2011, nr 10.
2. Bednarski L., Analiza Finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2001.
3. Bednarski L., Borowiecki R., Duraj J., Kurtys K., Waśniewski T., Wersty B.; Analiza
ekonomiczna przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara
Langego we Wrocławiu, Wrocław 2003.
4. Bojańczyk M., Wycena i zarządzanie wartości przedsiębiorstwa w warunkach
niestabilności rynku kapitałowego, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.
5. Borowska G., Zasady rachunkowości, WSiP, Warszawa 2010.
6. Brzózka Ł., Czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów (w:) Prawo bilansowe a

prawo podatkowe, B, Micherdy (red.), Difin, Warszawa 2007.
7. Cicha A., Rachunkowość finansowa z elementami sprawozdawczości finansowej,
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Oddział Okręgowy, Warszawa 2009
8. Czubakowska K., Gabrusewicz W. i in., Przychody, koszty, wynik finansowy
przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2009.
9. Dębski D., Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Część 2, WSiP, Warszawa 2006.
10. Dlaczego klienci pomijają, http://interpretacja-podatkowa.pl/interpretacja/pokaz/4-
podatek-dochodowy-od-osob-fizycznych/5-koszty-uzyskania-przychodow/37999-
koszty-uzyskania-przychodow-ksiegi-rachunkowe-otrzymanie-faktury-potracalnosc-
kosztow-zaplata-zarachowanie.html, (19.03.2015).
11. Działalność gospodarcza. Formy opodatkowania, Ministerstwo Finansów,
http://www.pit.pl/att//broszuryMF/broszury
%202014/ulotka_dzial_gosp_formy_opodat_2014.pdf (19.03.2015), Ministerstwo
Finansów 2014.
12. Dziuba-Burczyk A., Rachunkowość, finanse oraz metody ilościowe w zarządzaniu,
Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków 2011.
13. Frymark I., Rachunkowość przedsiębiorcy, WSiP, Warszawa 2006.
14. Gabrusewicz W., Podstawy analizy finansowej, PWE., Warszawa 2005.
15. Gąsiorkiewicz L., Analiza ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstw, Oficyna
Wydawnicza Politechniki. Warszawskiej, Warszawa 2002.
106
16. Górka Ł., Krótkoterminowe instrumenty finansowe, (w:) Prawo bilansowe a prawo
podatkowe, B, Micherdy (red.), Difin, Warszawa 2007.
17. Jerzemowska M., Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2006.
18. Kosikowski C., Ruśkowski E., Finanse publiczne i prawo finansowe, Wolters kluwer
business, Warszawa 2008.
19. Kusak A., Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, wydawnictwo Naukowe Wydziału
Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
20. Krzywda D., Sprawozdanie finansowe jako produkt rachunkowości jednostki
gospodarczej, Zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni 2003, nr 1.
21. Leszczyński Z., Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Instytutu
Technologii Eksploatacji, Radom 2002.
22. Litwińczuk H., Prawo bilansowe, KiK, Warszawa 1995.
23. Machała R., Praktyczne zarządzanie finansami firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2004.
24. Małkus T., Współczesne uwarunkowania rozwoju przedsiębiorstw, Mfiles, Kraków
2013.
25. Michalczyk L., Rola inżynierii rachunkowości w kształtowaniu wyników finansowych
przedsiębiorstwa. Rachunkowość wariantowa i odwrócony proces decyzyjny, Wolters
Kluwer 2013, s. 9.
26. Nasiłowski M., System rynkowy: podstawy mikro- i makroekonomii, Wyd. Key Text,
Warszawa 2004.
27. Nowak E., Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2008.
28. Nowak S., Metodologia badań Społecznych, PWN, Warszawa 2008.
29. Pfaff J., Wpływ rewizji finansowej na wiarygodność sprawozdania finansowego,
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2008.
30. Rachunkowość finansowa przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego
oraz Dyrektyw UE i MSR/MSSF część 1, praca zbiorowa pod redakcją Sawickiego K.,
EKSPERT Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław 2009
31. Rozenberg L., Trojczak P., System oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i
ryzyka kredytowego w działalności bankowej, artykuł opublikowany on-line na
portalu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego
http://koiz.wi.zut.edu.pl/kadra/zaklad-analiz-i-badan-finansowych/58-patrycja-
trojczak-golonka (19.03.2015).
107
32. Rozporządzenie 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia
19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości,
Dz. Urz. WE L 243 z 11.09.2002.
33. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie
szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu
prezentacji instrumentów finansowych, Dz.U. 2001 nr 149 poz. 1674.
34. Ruśkowski E., Zawerucha I., Finanse publiczne i prawo finansowe w Europie
Centralnej i Wschodniej w warunkach kryzysu gospodarczego, Temida 2, Białystok
2010.
35. Rutkowski A., Zarządzanie finansami, PWE., Warszawa 2002.
36. Sekita J., Opodatkowanie dochodów osób fizycznych z inwestowania i lokacji majątku,
Wolters kluwer business, Warszawa 2011.
37. Seredyński R. Szaruga K., Komentarz do ustawy o rachunkowości, ODDKsp. z o.o.
sp. k., Gdańsk 2013.
38. Seredyński R., Krupa M., Stawowy A., Jałowiecka – Madeja S., Międzynarodowe
Standardy Rachunkowości, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2009.
39. Siemińska E., Finansowa kondycja firmy metody pomiaru i oceny, Poltex, Warszawa
2001.
40. Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstw według standardów światowych,
PWN, Warszawa 2004.
41. Sikacz H., Ocena sytuacji finansowej operacyjnych grup kapitałowych, Wolters
Kluwer 2011.
42. Skowrońska Cz., Analiza ekonomiczno finansowa przedsiębiorstwa. Zbiór zadań,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 2007.
43. Skudlik M., Podstawy finansów i rachunkowości, Helion, Gliwice 2013.
44. Sprawozdania finansowe i ich analiza: analiza finansowa, red. Micherda B.,
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2005.
45. Szymański W., Niepewność i niestabilność gospodarcza. Gwałtowny wzrost i co
dalej?, Difin, Warszawa 2011.
46. Śnieżek E., Wiatr M., Przepływy pieniężne, Wolters Kluwer 2014.
47. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz. U.
z 2013, poz. 1387 ze zm.
48. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r., o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. Nr
51, poz. 307.
108
49. Ustawa z dnia 29 września1994 roku o rachunkowości.
50. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. 2004
nr 173 poz. 1807 ze zm.
51. Trzpioła K., Konsekwencje przyjęcia MSSF nr 8 do systemu MSSF/MSR w Unii
Europejskiej, (w:) Polska praktyka rachunkowości w kontekście procesu harmonizacji
międzynarodowej sprawozdawczości finansowej, pod red. E. Walińskiej, Oficyna a
Wolters Kluwer business, Warszawa 2008.
52. Turzyński M., Wiatr M., Ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzi, podmiotach
uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym.
Komentarz, Wolters Kluwer 2010.
53. Walczak M., Prospektywna analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne PWE, Warszawa 1998.
54. Walińska E., Wencel A., Gad J., Jurewicz A., Sprawozdanie finansowe według MSSF,
Wolters Kluwer 2011.
55. Wasilewska J., Instrumenty finansowe – zagadnienia wybrane, „Rachunkowość” 2004,
Nr 9.
56. Waśniewski T., Skoczylas W., Znowelizowana ustawa o rachunkowości a analiza
finansowa,
http://rachunkowosc.com.pl/artykul/200210/2/Znowelizowana_ustawa_o_rachunkowo
sci_a_analiza_finansowa (19.03.2015).
57. Wędzki D., Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego: Sprawozdanie
finansowe, Tom 1, Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
58. Wiącek – Janke E., Klasyfikacja kosztów na potrzeby zarządzania – różne ujęcia,
publikacja on-line:[http://ewa-wiecek-
janka.pl/userfiles/main/file/klasyfikacja_kosztow .pdf] (19.03.2015)
59. Włodkowski O., Przepisy karne ustawy o rachunkowości, Wolters kluwer business,
Warszawa 2012.
60. Wolański R., System podatkowy w Polsce, Wolter kluwer business, Warszawa 2009.
61. Wyszkowska Z., Kapitał finansowy w przedsiębiorstwie, www.univ.rzeszow.pl/ekon
omia/Zeszyt9/43_wyszkowska.pdf (19.03.2015).
62. Żyżelewicz E., Rewizja finansowa w obrocie gospodarczym, X Doroczna Konferencja
Audytingu Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, Jachranka, 4-6 listopada 2009 :
materiały pokonferencyjne, 2010.
109
SPIS TABEL
Tabela 1.1.1. Przedmiot analizy finansowej w ujęciu różnych autorów……………........10

Tabela 1.2.1. Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria………………….……12
Tabela 1.4.1. Uproszczony bilans dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpiecze-
niowe…………..............................................……………………….....…..25
Tabela 1.4.2. Rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym….29
Tabela 1.4.3. Rachunek Przepływów Pieniężnych metodą pośrednią i bezpośrednią.......31
Tabela 3.1.1. Wielkość aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym
Krokowicz w latach 2009-2013...................................................................49
Tabela 3.1.2. Struktura aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym
Tabela 3.1.3. Dynamika aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym
Tabela 3.1.4. Wielkość kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowym
Tabela 3.1.5. Struktura kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowym
Tabela 3.1.6. Dynamika kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowym
Tabela 3.2.1. Typowe sytuacje w zakresie zmian przychodów ze sprzedaży w
przedsiębiorstwie i branży...........................................................................59
Tabela 3.2.2. Wielkości Rachunku Zysków i Strat w Biurze Handlowym
Tabela 3.2.3. Struktura przychodów w Rachunku Zysków i Strat w Biurze
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013............................................60
Tabela 3.2.4. Struktura kosztów w Rachunku Zysków i Strat w Biurze
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013............................................61
Tabela 3.2.5. Dynamika przychodów i kosztów w Rachunku Zysków i Strat w
Biurze Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013.................................62
Tabela 3.3.1. Rachunek przepływów pieniężnych Biura Handlowego
110
Krokowicz za lata 2009-2013.....................................................................64
Tabela 3.3.2. Kierunki przepływów pieniężnych w spółce BH Krokowicz

w latach 2009-2013......................................................................................66
Tabela 3.4.1. Założenia analizy SWOT.............................................................................67
Tabela 4.2.1. Relacje wskaźników rentowności w latach 2009-2013...............................88
111
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1.1.1. Podział analizy ekonomicznej…………………………………………..….7

Rysunek 1.1.2. Istota analizy finansowej…………………………………………………...8
Rysunek 1.1.3. Zakres i przedmiot analizy finansowej……………………………………10
Rysunek 2.2.1. Przychody księgowe i podatkowe oraz ich relację......................................36
Rysunek 2.3.1. Różnice pomiędzy ustawą o rachunkowości a prawem podatkowym
- odsetki.......................................................................................................40
Rysunek 3.3.1. Przepływ środków pieniężnych w przedsiębiorstwie.................................63
Rysunek 4.1.1. Interpretacja płynności finansowej.............................................................71
Rysunek 4.1.2. Cykl przepływu finansowego.....................................................................72
Rysunek 4.1.3. Wpływ polityki krótkoterminowej na płynność finansową
przedsiębiorstwa........................................................................................74
Rysunek 4.1.4. Nadzorcze miary płynności w zakresie płynności długoterminowej
przedsiębiorstwa........................................................................................75
112
SPIS WYKRESÓW
Wykres 3.1.1. Wielkość aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym

Krokowicz w latach 2009-2013..................................................................50
Wykres 2.2.1. Wielkość kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowym
Handlowym Krokowicz w latach 2009-2013.............................................60
Handlowym Kroko
wicz w latach 2009-2013.............................................61
Wykres 3.4.1. Relacja między zyskiem netto a gotówką....................................................65
Wykres 4.1.1. Wskaźnik bieżącej płynności w latach 2009-2013......................................79
Wykres 4.1.2. Wskaźnik szybkiej płynności w latach 2009-2013......................................80
Wykres 4.1.3. Wskaźnik płynności gotówkowej w latach 2011-2012...............................80
Wykres 4.1.4. Wskaźnik wydajności gotówkowej ze sprzedaży
w latach 2011-2012.....................................................................................81
Wykres 4.1.6. Wskaźnik wydajności gotówkowej z majątku ogółem
w latach 2009-2013.....................................................................................82
Wykres 4.1.7. Wskaźnik wydajności gotówkowej z majątku obrotowego w
latach 2009-2013.........................................................................................82
Wykres 4.1.8. Wskaźnik wystarczalności gotówkowej na spłatę zobowiązań
ogółem w latach 2009-2013.........................................................................83
Wykres 4.1.9. Wskaźnik wypłacalności gotówki w latach 2009-2013................................84
Wykres 4.1.10.Wskaźnik kapitału pracującego w latach 2009-201 [PLN].........................84
Wykres 4.1.11.Wskaźnik produktywności kapitału pracującego w
latach 2009-2013.........................................................................................85
Wykres 4.2.1. Wskaźnik ROS w latach 2009-2013 [%]......................................................88
Wykres 4.2.2. Wskaźnik ROA w latach 2009-2013 [%].....................................................89
Wykres 4.2.3. Wskaźnik ROE w latach 2009-2013 [%]......................................................89
Wykres 4.2.4. Relacje wskaźników rentowności w latach 2009-2013 [%].........................90
113
Wykres 4.3.1. Wskaźnik rotacji aktywów............................................................................93
Wykres 4.3.2. Wskaźnik rotacji zapasów.............................................................................94
Wykres 4.3.3. Wskaźnik rotacji należności ........................................................................95
Wykres 4.3.4. Wskaźnik płatności zobowiązań...................................................................96
Wykres 4.3.5. Wskaźnik cyklu środków pieniężnych (konwersji gotówki)........................97
114
SPIS RÓWNAŃ
(3.1.1.)Wskaźnik struktury aktywów trwałych……………………………………..…….47

(3.1.2.)Wskaźnik struktury aktywów obrotowych…………………………………..……47
(3.1.3.)Wskaźnik struktury aktywów…………………………………………………..…48
(3.1.4.)Wskaźnik dynamiki majątku całkowitego………………………………….……..48
(3.1.5.)Wskaźnik dynamiki majątku trwałego……………………………………………49
(3.1.6.)Wskaźnik dynamiki majątku obrotowego…………………………………….…..49
(3.1.7.)Wskaźnik dynamiki kapitałów całkowitych……………………………………....53
(3.1.8.)Wskaźnik dynamiki kapitałów własnych………………………………………….53
(3.1.9) Wskaźnik dynamiki kapitałów obcych w kapitale całkowitym…………………...53
(3.1.10)Wskaźnik udziału kapitałów własnych w kapitale całkowitym………...………...53
(3.1.11)Wskaźnik udziału kapitałów obcych…………………………………...………....54
(3.1.12)Wskaźnik udziału zobowiązań długoterminowych w kapitale obcym……...…….54
(3.1.13)Wskaźnik udziału zobowiązań bieżących w kapitale obcym…………...………...54
(3.1.14)Wskaźnik relacji kapitałów obcych do własnych……………………...………….55
(3.1.15)Wskaźnik relacji kapitałów obcych do własnych…………………...…………….55
(3.1.16) Wskaźnik relacji kapitałów długoterminowych do krótkoterminowych…………55
(3.2.1) Wskaźnik dynamiki przychodów ogółem…….…………………………………...58
(3.2.2) Wskaźnik planowania przychodów……………………………………………….58
(3.2.3) Wskaźnik rentowności przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i mate-
riałów………………………………………………………………………………55
(3.2.4) Wskaźnik udziału kosztów w przychodach………………………………………..55
(3.2.5) Wskaźnik rentowności kosztów działalności podstawowej……………………….57
(4.1.1.) Wskaźnik bieżącej płynności……………………………………………………...67
(4.1.2) Wskaźnik płynności szybkiej……………………………………………………...67
(4.1.3.) Wskaźnik natychmiastowej płynności…………………………………………….67
(4.2.1.) Wskaźnik rentowności sprzedaży…………………………………………………70
115
(4.2.2) Wskaźnik rentowności majątku……………………………………………………71
(4.2.3.) Wskaźnik rentowności kapitału własnego………………………………………...71
(4.3.1.) Wskaźnik rotacji aktywów………………………………………………………..75
(4.3.2.) Wskaźnik rotacji zapasów………………………………………………………...75
(4.3.3.) Wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach………………………………………..75
(4.3.4.) Wskaźnik rotacji należności………………………………………………………76
(4.3.5.) Wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach……………………………………...76
(4.3.6.) Wskaźnik płatności zobowiązań…………………………………………………..76
(4.3.7.) Wskaźnik cyklu środków pieniężnych (konwersji gotówkowej)…………………77
(4.4.1.) Wskaźnik ogólnego zadłużenia…………………………………………………...80
(4.4.2.) Wskaźnik pokrycia zadłużenia kapitałami własnymi……………………………..80
(4.4.3.) Wskaźnik długoterminowego zadłużenia kapitałów własnych…………………...80
(4.4.4.) Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem……………………………………………...81
116
117

Praca Magisterska

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Praca Magisterska

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA W POZNANIU

Wydział Finansów i Bankowości

Angelika Katarzyna Baranowska

Tytuł pracy dyplomowej

Celem pracy jest analiza finansowa BH KROKOWICZ, czyli poznańskiej

1.1. Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej

1Por. A. Zielińska-Głębocka, Współczesna gospodarka światowa, Wolters Kluwer

4 Por, E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

5Por, M.Jerzemowska, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

Źródło: opracowanie własne

Analiza mikroekonomiczna dotyczy badania i oceny działalności przedmiotów

7 Por, L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

8 Por., Tamże, s.7.

Rysunek 1.1.2. Istota Analizy finansowej

Źródło: Opracowanie własne.

9 Por, E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

10Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

11 M. Walczak, Prospektywna analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie

12 Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

13 Por, E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

15 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

Rysunek 1.1.3. Zakres i przedmiot analizy finansowej

16 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

17 Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

Tabela 1.1.1. Przedmiot analizy finansowej w ujęciu różnych autorów

1.2. Rodzaje analizy finansowej

Tabela1.2.1. Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria

KRYTERIUM PODZIAŁU RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ

19 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

Analiza pojedynczego przedsiębiorstwa

22 Por, Tamże, s. 30.

23Por, Tamże, s. 18.

24Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

25Por, W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, wyd. Polskie Wydawnictwo

1.3. Metody analizy finansowej

26L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waśniewski, B. Wersty, Analiza

Analiza finansowa przeprowadzona za pomocą tej metody rozpoczyna się od

Analiza finansowa z zastosowaniem tej metody rozpoczyna się od analizy wyników

1.4. Źródła informacji w analizie finansowej

 zobowiązania krótkoterminowe: kredyty kupieckie, krótkoterminowe kredyty

Tabela 1.4.2. Rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym

Szczególne znaczenie informacyjne w ocenie płynności finansowej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ustawy o rachunkowości.

Metoda bezpośrednia polega na zaprezentowaniu poszczególnych grup rzeczywistych

W informacjach uzupełniających do bilansu podaje się przede wszystkim dane

2.1. Różnice wyceny instrumentów finansowych

2.2.Różnice w ujęciu przychodów i kosztów.

Przychody w podstawy opodatkowania

które kształtowały wynik plus w drugim

finansowy w poprzednich okresie.

Rysunek 2.3.1. Różnice między ustawą o rachunkowości a prawem podatkowym – odsetki

Kiedy udział majątku trwałego w majątku całkowitym jest wysoki, to:71

Wykres 3.1.1. Wielkość aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowe

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Tabeli 3.1.1.

Tabela 3.1.2. Struktura aktywów trwałych i obrotowych w Biurze Handlowym

2009 2010 2011 2012 2013

Po przedstawionej wyżej strukturze można stwierdzić że struktura jednoznacznie

Struktura pasywów bilansu odzwierciedla pochodzenie aktywów, czyli źródła ich

kapita ły całkowite w rozpatrywanym okresie *100

PASYWA 3896707 4037586 6204379 6717172 6808329

Wykres 3.1.2. Wielkość kapitałów własnych i obcych w Biurze Handlowe

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Tabeli 3.1.4.

W odniesieniu do roku bazowego zauważamy wzrost kapitału obcego, tak jak w