Stanisław Szmitka

Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie

ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY

KONDYCJI FINANSOWEJ WSPÓŁCZESNEGO
PRZEDSIĘBIORSTWA

Streszczenie: Tradycyjna analiza wskaźnikowa jest uważana za niezbędną w gospodarce ryn-

kowej i ma bardzo szerokie zastosowanie. Jest wykorzystywana nie tylko na własny użytek przez
przedsiębiorstwa, ale również przez banki przy udzielaniu kredytów, czy też przez potencjal-
nych inwestorów. Niniejszy artykuł prezentuje problematykę związaną z  praktycznym wyko-
rzystaniem analizy wskaźnikowej. W  pierwszej kolejności omówiono główne pojęcia dotyczą-
ce kondycji finansowej. Następnie na przykładzie Przedsiębiorstwa Oczyszczania Spółka z o.o.
w Morągu dokonano wstępnej analizy sprawozdań finansowych oraz przeprowadzono analizę
wskaźnikową. Przeprowadzone badania pozwoliły potwierdzić główną tezę artykułu, że analiza
wskaźnikowa jest jedną z najprostszych i najbardziej syntetycznych metod służących ocenie kon-
dycji finansowej podmiotu gospodarczego.
Kluczowe słowa: analiza finansowa, przedsiębiorstwo, kondycja finansowa, wskaźniki.

Wstęp

Podstawowym problemem w gospodarce rynkowej jest racjonalność i efektyw-

ność zarządzania przedsiębiorstwem. Jednym z głównych narzędzi wykorzystywa-
nym w celu eliminowania błędów decyzyjnych jest ocena finansowa, opierająca się
na pewnych standardach gospodarki rynkowej. Dokonanie analizy finansowej nie
tylko weryfikuje podjęte wcześniej decyzje, ale również daje możliwości ostrzega-
nia i reagowania na różne sytuacje. Przy ocenie kondycji finansowej najważniejszy
jest właściwy dobór narzędzi oraz umiejętność porównania i poprawnej interpreta-
cji otrzymanych wyników. Jedną z najbardziej syntetycznych metod oceny przed-
siębiorstwa jest analiza wskaźnikowa, która pozwala uzyskać ogólny obraz jego
sytuacji majątkowo-finansowej.
Szczególnie użyteczna (po analizie krytycznej literatury przedmiotu) w oce-
nie kondycji finansowej przedsiębiorstw (także przedsiębiorstw komunalnych) jest
ocena bieżącej działalności przedsiębiorstwa, a także jego działalności rozwojowej.
Ocena bieżącej działalności przedsiębiorstwa obejmuje takie zagadnienia, jak
istota i  wstępna analiza sprawozdań finansowych, kondycja finansowa przedsię-
biorstwa ze szczególnym uwzględnieniem jego płynności finansowej, stopnia za-
dłużenia, sprawności działania, zyskowności oraz oceny rynkowej; wartość akcji
158 STANISŁAW SZMITKA

i  kapitału. Istotne jest też badanie czynników kształtujących wyniki finansowe

przedsiębiorstwa, dochody ze sprzedaży oraz koszty własne.
Podstawą podejmowania decyzji, przy wykorzystaniu kosztów stałych i zmien-
nych oraz cech, jest próg rentowności oraz dźwignia operacyjna. O funkcjonowa-
niu przedsiębiorstwa na rynku w dłuższym okresie przesądzają decyzje rozwojowe.
Decyzje w  tej sferze powinny być podejmowane z  odpowiednim wyprzedzeniem
czasowym oraz muszą być oparte na rachunku ekonomicznym.
Celem artykułu jest przedstawienie ogólnych zagadnień dotyczących oceny
kondycji finansowej, ze szczególnym wskazaniem na źródła pochodzenia danych
wykorzystywanych w analizie wskaźnikowej. Celem pracy jest też pokazanie prak-
tycznego zastosowania wstępnej analizy sprawozdań finansowych i wykorzystania
podstawowych wskaźników finansowych na wybranym przykładzie Przedsiębior-
stwa Oczyszczania Spółka z  o.o. w  Morągu oraz potwierdzenie tezy, że analiza
wskaźnikowa jest najprostszą i najbardziej syntetyczną metodą służącą ocenie kon-
dycji finansowej przedsiębiorstwa.
Podmioty gospodarki komunalnej są bardzo ważnym elementem polskiej rzeczy-
wistości z uwagi na branże, w których działają. Powoływane przez jednostki samorzą-
du terytorialnego, realizują działania mające na celu zaspokajanie zbiorowych potrzeb
społeczności lokalnej. Nie ulega wątpliwości, że waga powierzanych im obowiązków
jest swego rodzaju fundamentem prawidłowego funkcjonowania oraz gwarantem nie-
ustannego i zrównoważonego rozwoju wspólnot zamieszkujących tereny samorządo-
we. Z powodu odpowiedzialności na nich spoczywającej ważne jest, by działały one
efektywnie, były dobrze zarządzane i świadczyły usługi najwyższej jakości.
W artykule omówiono szczegółowo metody badań wykorzystane w  części
empirycznej. Przedstawiono podstawowe grupy wskaźników, za pomocą których
można ocenić płynność finansową, rentowność, rotację oraz zadłużenie badanego
przedsiębiorstwa. Następnie przedstawione zostały obliczenia wskaźników, które
zostały też zinterpretowane.

Pojęcie kondycji finansowej przedsiębiorstwa

Każde przedsiębiorstwo, które działa na rynku, różni się od innych pod wieloma
względami, jednak każde z nich dąży do osiągnięcia jak najlepszej kondycji finan-
sowej, a następnie do jej utrzymania. Od tego, jaką kondycję ma dana firma, zależą
podejmowane przez zarządzających zarówno decyzje krótkoterminowe, jak i te o cha-
rakterze strategicznym, a co za tym idzie, jej sukces gospodarczy. Sytuacja finansowa
danej jednostki wpływa również na losy jej kontrahentów. Często można zaobserwo-
wać, jak wraz z upadkiem jakiejś firmy, upadają również jej ekonomiczni partnerzy.
Termin „kondycja” pochodzi od łacińskiego słowa condicio, ma dwa znacze-
nia: oznacza sprawność fizyczną, zdrowie, oraz stan, położenie, w jakim aktualnie
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 159

znajduje się dana osoba lub dany podmiot. Zatem, pojęcie „kondycja finansowa”
można rozumieć jako sytuację finansową przedsiębiorstwa w określonym czasie1,
lub też „sprawność” przynoszenia zysków, zachowania wypłacalności2.
Podstawowymi sprawozdaniami finansowymi, które wykorzystuje się do bada-
nia kondycji finansowej są:
– bilans,
– rachunek zysków i strat,
– sprawozdanie z przepływów pieniężnych.
Kondycja finansowa, z jednej strony, może być skutkiem procesów zarządza-
nia finansami przedsiębiorstwa, które sprowadzają się do podejmowania decyzji
finansowych związanych z  gromadzeniem kapitału, oraz decyzji inwestycyjnych
polegających na jego wykorzystaniu. Z drugiej strony, sytuacja finansowa, jak już
wcześniej wspomniano, wpływa na procesy zarządcze, jest determinantą podejmo-
wanych decyzji3.
Chociaż kondycja finansowa oraz zarządzanie finansami są ściśle ze sobą po-
wiązane, różnią się od siebie tym, iż kondycja finansowa dotyczy stanu osiągniętych
rezultatów w  określonym momencie (przeszłym, teraźniejszym czy przewidywa-
nym w przyszłości), zarządzanie finansami jest natomiast procesem dynamicznym,
obejmującym planowanie, organizowanie, motywowanie oraz kontrolowanie, co
ma na celu jak najlepsze wykorzystanie i alokację określonych zasobów4.

Czynniki wpływające na sytuację finansową przedsiębiorstwa

Aby dobrze ocenić kondycję finansową przedsiębiorstwa, należy wziąć pod

uwagę wiele czynników, które na nią wpływają. Bardzo ważne jest, aby uwzględnić
otoczenie, w którym dana firma funkcjonuje. Właśnie ze względu na pochodzenie
źródeł informacji, czynniki kształtujące sytuację finansową dzielimy na:
– czynniki zewnętrzne (związane z otoczeniem),
– czynniki wewnętrzne (dotyczące samej jednostki).

1. Czynniki zewnętrzne
Otoczenie przedsiębiorstwa, według Jamesa Stonera, „to wszystkie elementy
znajdujące się poza organizacją, mające związek z  jej funkcjonowaniem [...] za-
wiera elementy zarówno o bezpośrednim jak i pośrednim oddziaływaniu”5. Autor

1
  E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy – metody pomiaru i oceny, Warszawa 2003, s. 11.
2
  R. Kowalak, Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa, Gdańsk 2003, s. 11.
3
  J. Czekaj, Z. Dresler, Podstawy zarządzania finansami firmy, Warszawa 1996, s. 12-13
4
  E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy…, dz. cyt., s. 12.
5
  J. Stoner, D. Freeman, Kierowanie, Warszawa 2001, s. 79.
160 STANISŁAW SZMITKA

słusznie zauważa, że każde przedsiębiorstwo jest zależne od swojego otoczenia, nie

może być od niego odizolowane.
Biorąc pod uwagę, że otoczenie dzieli się na dalsze (pośrednie) oddziaływanie
i  bliższe (bezpośrednie) oddziaływanie, czynniki zewnętrzne dzielimy na makro-
otoczenie i mikrootoczenie (rysunek 1).
Rtsunek nr 1. Podział czynników zewnętrznych.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy…, dz.

cyt., s. 20 – 22.

Makrootoczenie to uwarunkowania funkcjonowania przedsiębiorstwa, któ-

re wynikają z tego, w jakim kraju i regionie prowadzi swoją działalność, w jakim
układzie politycznym, jaki obowiązuje go system prawny itp.6. Mikrootoczenie ma
charakter „akcentujący grupy tzw. aktorów mikrootoczenia – właścicieli, konkuren-
tów, klientów, dostawców, związki zawodowe, sojuszników strategicznych”7, zatem
jest to otoczenie składające się z organizacji o powiązaniach kooperacyjnych i kon-
kurencyjnych. Należy zauważyć, że między jednostką a  jej bliższym otoczeniem
występuje sprzężenie zwrotne, co oznacza, że nie tylko podmioty z tego otoczenia
mogą na nią wpływać, również dana jednostka może aktywnie reagować na bodźce.
Inaczej wyglądają relacje z makrootoczeniem, tutaj można zauważyć jedynie od-
działywanie dośrodkowe, czyli tak naprawdę przedsiębiorstwo nie ma możliwości
aktywnego reagowania na bodźce, nie jest w stanie zmienić warunków, jakie okre-
śla jego dalsze otoczenie. Dlatego bardzo ważne jest, aby znać źródła pochodzenia
wpływających na firmę czynników i odpowiednio na nie reagować, tak, więc, o ile
przedsiębiorstwo ma wpływ na czynniki z otoczenia bliższego i może je w jakiś spo-
6
  G. Gierszewska, M. Romanowska, Analiza strategiczna firmy, Warszawa 2003, s. 34.
7
  E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy…, dz. cyt., s. 18.
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 161

sób kształtować, tak, jeśli chodzi o czynniki niezależne od niego, musi je dokładnie
badać i nauczyć się je przewidywać8. Ukazany na rysunku nr 1 podział czynników
zewnętrznych można bardziej szczegółowo omówić i wymienić:

Czynniki makrootoczenia9:
1. Polityka rządu ma duży wpływ na to, jak się rozwijają i  jak funkcjonują
przedsiębiorstwa. Poprzez kształtowanie poziomu koniunktury znacznie
wpływa na ich kondycję finansową. Państwo ustala pewne zasady, które,
z  jednej strony stymulują lub ograniczają przedsiębiorczość, a  z drugiej
strony, mają charakter regulujący lub instrumentalny.
2. System finansowy tworzą różne instytucje takie jak banki, fundusze inwe-
stycyjne, rynki finansowe, które pośredniczą w  lokowaniu wolnych środ-
ków finansowych. Poprzez udostępnianie potrzebnego kapitału i regulację
stóp procentowych, system finansowy kształtuje sytuację finansową podle-
gających mu organizacji.
3. System podatkowy jest narzędziem służącym do zasilania budżetu państwa
poprzez ustalanie wysokości stawek oraz systemu ulg, czy też zwolnień od
podatku, wpływa na to, ile przedsiębiorstwo zatrzyma z nadwyżki finanso-
wej, a ile trafi do skarbu państwa.
4. Standardy rachunkowości są zbiorem zasad, które poprzez tworzenie prze-
pisów o tym, jak wyceniać wykorzystywane zasoby, determinuje wielkość
braną pod uwagę podczas oceny kondycji finansowej.
5. Ważną rzeczą przy ustalaniu stanu finansowego podmiotu gospodarcze-
go jest uwzględnienie właściwego poziomu inflacji. Ponieważ nie zawsze
mamy informacje o poziomie inflacji danych towarów czy usług, korzysta
się ze wskaźnika ogłaszanego przez Główny Urząd Statystyczny.
6. System prawny, czyli obowiązujące i  przestrzegane normy prawne przez
instytucje krajowe i zagraniczne dotyczące podatków, zatrudnienia, ogólnie
organizacji przedsiębiorstwa, mają wpływ na stan finansowy przedsiębior-
stwa.

Elementy mikrootoczenia10.
1. Specyfika branży – trzeba zwrócić uwagę na istotny wpływ występowania
sezonowości w przedsiębiorstwie, gdyż jak najbardziej wpływa to na finan-
se firmy, szczególnie, gdy ich stan rozpatrywany jest w poszczególnych mie-
siącach.

8
  G. Gierszewska, M. Romanowska, Analiza strategiczna…, dz. cyt., s. 35.
9
  E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy…, dz. cyt., s. 21-22.
10
  Tamże.
162 STANISŁAW SZMITKA

2. Poziom konkurencji składa się z pięciu najważniejszych czynników:

a) siła przetargowa dostawców,
b) siła przetargowa nabywców,
c) zagrożenie pojawienia się nowych produktów,
d) zagrożenie pojawienia się substytutów,
e) konkurencja firm tego samego sektora.
Zależności pomiędzy powyższymi czynnikami, według Michaela Portera,
przedstawia rysunek nr 2. Oprócz nich ważnymi czynnikami mogą być: pojawienie
się nowych technologii, ryzyko wejścia na rynek dużych kontrahentów, zmiana po-
trzeb i upodobań klientów.
Rtsunek nr 2. Czynniki kształtujące poziom konkurencji

Źródło: Opracowanie własne na podstawie G. Gierszewska i M. Romanowska, Analiza stra-

tegiczna…, dz. cyt., s. 99.

Tendencje globalizacyjne wpływają na sukcesy gospodarcze firm międzynaro-

dowych, a także ich zaplecza produkcyjnego, poprzez swobodny przepływ kapita-
łu ponad granicami kraju. Produkowanie towarów w krajach biedniejszych, gdzie
koszty produkcji i siła robocza są tańsze, a sprzedaż w krajach bogatszych, gdzie
jest większe zapotrzebowanie na dane dobro, sprzyja poprawie sytuacji gospodar-
czo-społecznej obu stron.
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 163

2. Czynniki wewnętrzne
Następną grupą czynników wpływających na kondycję finansową przedsię-
biorstw są czynniki wewnętrzne, które w całości zależą od przedsiębiorstwa. Często
określane są jako czynniki skali makrogospodarczej11.
Rtsunek nr 3. Podział czynników wewnętrznych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy…, dz.

cyt., s. 23.

Chodź zdawałoby się, że największy wpływ na sytuację finansową mają czyn-

niki mierzalne, czyli ilościowe, takie jak zasoby materialne, ludzkie i finansowe, to
w praktyce można zauważyć, że większą rolę odgrywają czynniki jakościowe, które
określają kulturę organizacji. Do tych czynników należą12:
– jakość zarządzania przedsiębiorstwem i umiejętność realizacji strategii,
– jakość i odpowiednie kompetencje kadry zarówno kierowniczej jak i na in-
nych szczeblach zarządzania,
– zachowania wierzycieli i właścicieli przedsiębiorstwa,
– jakość informacji finansowo-księgowych,
– kontrola podmiotu przez jego właścicieli,
– jakość długoterminowych aktywów,
– pozycja przedsiębiorstwa na rynku,
– kultura organizacyjna.
Wszystkie te czynniki w mniejszym lub większym stopniu kształtują sytuację
finansową firmy, ale w odróżnieniu od czynników ilościowych nie można ich kupić
czy pożyczyć, dlatego są takie wyjątkowe. Nie mają swojego odbicia w  sprawoz-
daniach finansowych. Są to cenne atrybuty, na które dany podmiot musi długo
pracować, tak jak np. na zaufanie klientów.
Czynniki ilościowe to wymierne zasoby przedsiębiorstwa, które mają swoje
odzwierciedlenie w sprawozdaniach finansowych. Do tych czynników należą:
– elementy rachunku zysków i strat – przychody i koszty,
– aktywa,
– kapitały.

  R. Kowalak, Ocena kondycji finansowej…, dz. cyt., s. 40.

11

  E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy…, dz. cyt., s. 23.

12
164 STANISŁAW SZMITKA

Poziom sprzedaży towarów i usług jest zależny od wielkości i struktury działal-

ności oraz od jednostkowej ceny sprzedaży. Przychody z tej sprzedaży oraz koszty
działalności operacyjnej, finansowej i  inwestycyjnej mają bezpośredni wpływ na
wynik finansowy, który jest najlepszym miernikiem efektywności13. Najczęściej wy-
korzystywanymi, przy ocenie sytuacji finansowej, pozycjami z rachunku wyników
są przychody ze sprzedaży netto, zysk brutto oraz zysk netto14.
Bilans, czyli aktywa i  źródła jego finansowania – kapitały „odzwierciedla
w syntetycznej formie skutki decyzji zdarzeń gospodarczych zaistniałych do dnia
jego sporządzenia. Daje on zatem obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa”15.
W  aktywach – ważne jest określenie struktury majątku firmy, im większy
udział mają aktywa trwałe, tym przedsiębiorstwo ma mniejsze możliwości wypra-
cowania przychodów16.
Kapitał badany jest głównie pod kątem jego zwrotności. Tutaj również ważna
jest jego struktura, poszukuje się optymalnej struktury kapitału, czyli wartość fir-
my sytuuje się na maksymalnym poziomie przy jak najniższym koszcie kapitału.
W praktyce jednak nie zawsze zarządzający firmą wybiera najtańsze źródło zasila-
nia, ponieważ nie zawsze jest ono dostępne w danej chwili, co bardzo wpływa na
płynność finansową firmy17.

3. Wstępna analiza rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych, jak już wcześniej wspomniano, dzieli się
na działalność operacyjną, inwestycyjną i finansową, Dla każdej działalności wyka-
zywane są wpływy i wydatki gotówkowe oraz przepływy pieniężne netto.
Salda przepływów pieniężnych netto w obszarze działalności operacyjnej po-
winny być dodatnie, gdyż dobrze prosperujące przedsiębiorstwo z  podstawowej
działalności operacyjnej powinno generować nadwyżkę, która mogłaby pokryć
ewentualne ujemne salda pozostałych obszarów działalności. Oceniając tę nadwyż-
kę należy ją odnieść do przepływów pieniężnych działalności inwestycyjnej i dzia-
łalności finansowej.
W działalności inwestycyjnej saldo przepływów pieniężnych netto zazwyczaj
jest ujemne, zwłaszcza gdy dotyczy przedsiębiorstwa rozwijającego się, które inwe-
stuje w zasoby aktywów trwałych.

13
  Tamże, s. 24
14
  R. Kowalak, Ocena kondycji finansowej…, dz. cyt., s. 18.
15
  M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych, Warszawa 2003,
s. 51.
16
  H. Bloch, Controlling, rachunkowość zarządcza, Warszawa 1992, s. 37.
17
  E. Siemińska, Finansowa kondycja firmy…, dz. cyt., s. 25.
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 165

Z kolei przepływy środków pieniężnych w działalności finansowej mogą wy-

kazywać w różnych okresach saldo dodatnie, a innym razem saldo ujemne. Gdy
przedsiębiorstwo korzysta z zewnętrznych źródeł finansowania – saldo ma wynik
dodatni, z kolei w następnym okresie, gdy musi spłacać zobowiązania z nimi zwią-
zane – saldo może wykazywać wartości ujemne18.

4. Analiza wskaźnikowa oraz podstawowe wskaźniki finansowe

Analiza wskaźnikowa jest uzupełnieniem wstępnej analizy sprawozdań finan-
sowych, uważana jest za najbardziej skuteczną metodę analizy finansowej. Metoda
ta opiera się na wyliczaniu różnego rodzaju wskaźników finansowych, które dają
możliwość kontrolowania sytuacji finansowej. Wskaźniki finansowe są używane nie
tylko do oceny bieżącej, ale także do przewidywania przyszłej pozycji finansowej
przedsiębiorstwa.
Wskaźnik finansowy „wyraża kształtowanie się określonego zjawiska finan-
sowego na tle innego zjawiska finansowego merytorycznie z nim powiązanego”19.
Wskaźniki pokazują relację jednej wartości jakiegoś zjawiska finansowego do dru-
giej wartości, zazwyczaj są to odpowiednio dobrane elementy sprawozdań finanso-
wych. Ponieważ sprawozdania zawierają dużą ilość różnych zjawisk finansowych,
można na ich podstawie tworzyć wiele wskaźników finansowych o odmiennej treści
ekonomicznej, różnej pojemności informacyjnej i znaczeniu analitycznym20.
Tworzenie coraz to nowych wskaźników często utrudniało ocenę badanych
zjawisk, zamiast ją ułatwiać. Trzeba było zatem dokonać odpowiedniego pogru-
powania i uszeregowania wskaźników finansowych, oraz ograniczyć ich ilość przy
przeprowadzaniu badań. Chodzi głównie o  to, aby ułatwić formułowanie jedno-
znacznych wniosków i uniknąć konfliktu wskazań, który prowadzi do rozbieżności
ocen.
Wskaźniki finansowe klasyfikuje się według różnych kryteriów21. Podział ten
przedstawia rysunek nr 4.

18
  E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, Warszawa 2008, s. 101–102
19
  Tamże, s. 54
20
  Tamże
21
  Tamże, s. 55
166 STANISŁAW SZMITKA

Rtsunek nr 4. Kryteria podziału i rodzaje wskaźników finansowych.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, War-

szawa 2008, s. 55 – 58.

Podział wskaźników według ich treści ekonomicznej jest najczęściej używanym

kryterium, grupuje się w  nim wskaźniki według określonych obszarów kondycji
finansowej przedsiębiorstwa. Dobór klasyfikacji wskaźników finansowych nie jest
uregulowany prawnie, więc nie ma narzuconego jednolitego systemu grupowania
tych wskaźników, wybór należy do jednostek zainteresowanych sytuacją finansową
jednostki gospodarczej. W literaturze z zakresu analizy finansowej istnieje jednak
zgodność co do podstawowych grup wskaźników finansowych. Jak wynika z rysun-
ku nr 4 są to wskaźniki rentowności, płynności finansowej, rotacji i zadłużenia22.
To właśnie te grupy wskaźników będą omawiane w dalszej części pracy i będą wyko-
rzystywane w celu zbadania kondycji finansowej przedsiębiorstwa PO Spółka z o.o.

Przedsiębiorstwo Oczyszczania Spółka z o.o.

Przedsiębiorstwo Oczyszczania Spółka z o.o. w Morągu powołane zostało ak-

tem założycielskim w dniu 1 marca 2000 r., przez Urząd Miejski w Morągu.
Przedmiotem działalności przedsiębiorstwa jest:
• Zbieranie odpadów.
22
Tamże, s. 55 – 56.
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 167

• Naprawa i konserwacja metalowych wyrobów gotowych maszyn i urządzeń.

• Przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów.
• Odzysk surowców.
• Działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa zwią-
zana z gospodarką odpadami.
• Odśnieżanie i usuwanie gołoledzi.
• Działalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenów zielonych.
• Sprzątanie i czyszczenie obiektów.
Kapitał założycielski spółki na koniec okresu sprawozdawczego 2015 r. wyno-
sił 1 532 000,00 zł. Kapitał zapasowy spółki na koniec okresu sprawozdawczego
wynosił 37 730,32 zł, zaś kapitał rezerwowy wynosił 75 943,31 zł.
Informacje szczegółowe zawarte są w załącznikach: Rachunku Zysków i Strat,
Bilansie oraz informacjach dodatkowych.
Tabela nr 1. Rachunek zysków i strat sporządzony za okres 1. 01. 2015 r. – 31. 12. 2015 r.
Dane za rok (zł)
Wiersz Wyszczególnienie
2014 2015
Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z
A 2 752 548,72 2 661 998,17
nimi, w tym:
– od jednostek powiązanych 0,00 0,00
I Przychody netto ze sprzedaży produktów 2 729 882,28 2 640 681,21
Zmiana stanu produktów (zwiększenie -
II wartość dodatnia, 0,00 0,00
zmniejszenie - wartość ujemna)
Koszt wytworzenia produktów na własne
III 0,00 0,00
potrzeby jednostki
Przychody netto ze sprzedaży towarów i
IV 22 666,44 21 316,96
materiałów
B Koszty działalności operacyjnej 2 936 528,16 2 703 547,98
I Amortyzacja 250 336,72 235 241,45
II Zużycie materiałów i energii 462 583,65 412 141,93
III Usługi obce 420 628,89 337 764,86
IV Podatki i opłaty, w tym: 71 712,00 70 301,07
– podatek akcyzowy 0,00 0,00
V Wynagrodzenia 1 376 132,32 1 319 292,81
Ubezpieczenia społeczne i inne świadcze-
VI 332 160,93 306 190,86
nia, w tym:
- emerytalne 121 491,01 118 364,88
168 STANISŁAW SZMITKA

Dane za rok (zł)

Wiersz Wyszczególnienie
2014 2015
VII Pozostałe koszty rodzajowe 7 621,10 7 975,00
Wartość sprzedanych towarów i materia-
VIII 15 352,55 14 640,00
łów
C Zysk (strata) ze sprzedaży (A - B) –183 979,44 – 41 549,81
D Pozostałe przychody operacyjne 86 404,37 79 864,03
Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych ak-
I 17 193,67 10 036,00
tywów trwałych
II Dotacje 59 537,95 42 025,92
Aktualizacja wartości aktywów niefinan-
III 2 456,27 1 495,24
sowych
IV Inne przychody operacyjne 7 216,48 26 306,87
E Pozostałe koszty operacyjne 18 564,21 21 086,84
Strata z tytułu rozchodu niefinansowych
I 0,00 0,00
aktywów trwałych
Aktualizacja wartości aktywów niefinan-
II 0,00 12 056,58
sowych
III Inne koszty operacyjne 18 564,21 9 030,26
Zysk (strata) z działalności operacyjnej
F –116 139,28 17 227,38
(C + D - E)
G Przychody finansowe 2 288,28 2 350,84
I Dywidendy i udziały w zyskach, w tym: 0,00 0,00
a) od jednostek powiązanych, w tym: 0,00 0,00
– w których jednostka posiada zaangażo-
0,00 0,00
wanie w kapitale
b) od jednostek pozostałych, w tym: 0,00 0,00
– w których jednostka posiada zaangażo-
0,00 0,00
wanie w kapitale
II Odsetki, w tym: 2 288,28 2 155,53
– od jednostek powiązanych 0,00 0,00
Zysk z tytułu rozchodu aktywów finanso-
III 0,00 0,00
wych, w tym:
– w jednostkach powiązanych 0,00 0,00
Aktualizacja wartości aktywów finanso-
IV 0,00 0,00
wych
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 169

Dane za rok (zł)

Wiersz Wyszczególnienie
2014 2015
V Inne 0,00 195,31
H Koszty finansowe 7 988,85 5 268,26
I Odsetki, w tym: 7 988,85 5 119,27
- dla jednostek powiązanych 0,00 0,00
Strata z tytułu rozchodu aktywów finanso-
II 0,00 0,00
wych, w tym:
– w jednostkach powiązanych 0,00 0,00
Aktualizacja wartości aktywów finanso-
III 0,00 0,00
wych
IV Inne 0,00 148,99
I Zysk (strata) brutto (F + G - H) –121 839,85 14 309,96
J Podatek dochodowy 0,00 0,00
Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zy-
K 0,00 0,00
sku (zwiększenia straty)
L Zysk (strata) netto (I - J - K) -121 839,85 14 309,96
Źródło: Zestawienie własne na podstawie danych finansowych Przedsiębiorstwa Oczyszcza-
nia Spółka z o.o. w Morągu.

Tabela nr 2. Podstawowe wskaźniki charakteryzujące działalność i  sytuację

jednostki za rok 2015.

Lp. Wskaźniki Kwota zł %

1 Suma bilansowa 2 123 552,21

Przychód netto ze sprzedaży produktów, towarów i mate-
2 2 661 998,17
riałów
3 Wynik finansowy netto (zysk, strata –) 14 309,96
I. Wskaźniki rentowności

Rentowność aktywów wynik finansowy netto 14 309,96

4 0,65
(ROA) (%) średnioroczny stan aktywów 2 186 784,19
wynik finansowy netto 14 309,96
Rentowność kapitałów
5 0,87
własnych (ROE) (%) średnioroczny stan kapitału wła- 1 652 828,61
snego (zł )
170 STANISŁAW SZMITKA

Lp. Wskaźniki Kwota zł %

wynik finansowy netto 14 309,96

Zyskowność netto
6 przychody ze sprzedaży produk- 0,54
sprzedaży (%) 2 661 998,17
tów towarów i matenałów
wynik finansowy brutto (zł ) 14 309.96
Zyskowność brutto
7 przychody ze sprzedaży produk- 0,54
sprzedaży (%) 2 661 998,17
tów towarów i matenałów
II. Wskaźniki płynności finansowej
majątek obrotowy ogółem 744 549,73
8 Płynność bieżąca I 2,67
zobowiązania krótkoterminowe 278 977,48
majątek obrotowy ogółem - za-
721 630,43
9 Płynność bieżąca II pasy 2,59
zobowiązania krótkoterminowe 278 977,48
inwestycje krótkoterminowe 359 505,68
10 Płynność bieżąca III 1.29
zobowiązania krótkoterminowe 278 977,48
średnioroczny stan należności
z tytułu 94 368 153,03
Szybkość obrotu należ- dostaw towarów i usług x 365
11 35,45
nościami w dniach
przychody ze sprzedaży produk-
2 661 998,17
tów, towarów i matenałów
średnioroczny stan zobowiązań
z tytułu dostaw towarów i usług 7 005 382,95
Szybkość spłaty zobo- x 365
12 2,59
wiązań w dniach wartość sprzedanych towarów i
matenałów + koszt wytworzenia 2 703 547,98
sprzedanych produktów
III. Wskaźniki zdolności do obsługi zadłużenia
Pokrycie majątku kapitał własny + rezerwy długo-
1 659 983,59
trwałego kapitałem terminowe
13 120,38
własnym
(%) aktywa trwałe 1 379 002,48
kapitał własny + rezerwy długo-
Trwałość struktury terminowe + zobowiązania długo- 1 659 983,59 78,17
14 terminowe
fiansowania (%)
majątek ogółem (aktywa) 2 123 552.21

Obciążenie majątku zobowiązania ogółem 278 977,48

15 13,14
zobowiązaniami (%) majątek ogółem (aktywa) 2 123 552,21
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 171

Lp. Wskaźniki Kwota zł %

Samofinansowanie zobowiązania krótkoterminowe 278 977,48

16 majątku obrotowego 37,47
(%) majątek obrotowy 744 549.,3
Relacja zobowiązań zobowiązania ogółem 278 977,48
17 do kapitałów własnych 16,81
(%) kapitał własny 1 659 983,59

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych finansowych Przedsiębiorstwa Oczyszcza-

nia Spółka z o.o. w Morągu.

1. Ocena sprawozdania finansowego

Z  rachunku zysków i  strat spółki wynika, że w  2015 roku przychody netto
ze sprzedaży produktów, towarów i  usług, pozostałe przychody operacyjne oraz
przychody finansowe wyniosły 2 744 213 zł, co stanowi spadek do roku ubiegłego
o 3,4%.
Koszty działalności operacyjnej, pozostałe koszty operacyjne oraz koszty fi-
nansowe wyniosły w 2015 roku 2 729 903 zł i zmniejszyły się w stosunku do 2014
roku o 7,9%. Ukształtowanie się korzystnych relacji (przychody wyższe od ponie-
sionych kosztów) spowodowało, że działalność spółki zamknęła się w 2015 roku
zyskiem w wysokości 14 310 zł, co należy ocenić pozytywnie.
Warto podkreślić, że wynik finansowy za 2015 rok uległ znaczącej poprawie
w stosunku do roku ubiegłego (w 2014 roku spółka odnotowała stratę w wysokości
121 840 zł).
Należy także dodać, że nadwyżka finansowa (zysk netto plus amortyzacja)
wyniosła w badanym okresie 249 551 zł.
Wnioskowanie o  kondycji finansowej przedsiębiorstwa wymaga zastosowania
zestawu wskaźników finansowych wyrażających w formie liczbowej poszczególne
dziedziny działalności. Najczęściej są to zestawy wskaźników mające zastosowanie
w ocenie:
– płynności finansowej,
– produktywności majątku,
– rentowności,
– wypłacalności i zdolności do obsługi zadłużenia.
Pierwszą grupą wskaźników zastosowanych w ocenie kondycji finansowej spół-
ki są wskaźniki płynności, ukazujące zdolność do terminowego regulowania zobo-
wiązań bieżących, tj. płatnych w okresie do jednego roku. Zdolność ta warunkuje
możliwość dalszej bezpiecznej egzystencji przedsiębiorstwa.
172 STANISŁAW SZMITKA

Wskaźnik bieżącej płynności (krotność)

Podstawowym wskaźnikiem oceniającym płynność finansową, dostarczającym
informacji o możliwościach uregulowania zobowiązań bieżących w oparciu o stan
środków obrotowych, jest wskaźnik bieżącej płynności. Wielkość optymalna dla
wielu branż oscyluje od 1,2 do 2,0, (według niektórych autorów od 1,5 do 2,0).
Konstrukcja wskaźnika:
aktywa bieżące
zobowiązania bieżące
Rok 2014 1,86
Rok 2015 2,28
Wskaźnik bieżącej płynności na koniec 2014 roku wynosił 1,86, zaś na koniec
2015 roku 2,28, czyli ukształtował się powyżej przedziału optymalnego. Świadczy
to o zdolności spółki do terminowego regulowania zobowiązań bieżących.

Wskaźnik szybkiej płynności (krotność)

Wskaźnik ten pokazuje stopień pokrycia zobowiązań bieżących aktywami
o  dużym stopniu płynności (należnościami i  inwestycjami krótkoterminowymi).
Wartość optymalna wskaźnika wynosi 1 (według niektórych autorów od 0,9 do 1,2).
Konstrukcja wskaźnika:
aktywa płynne
zobowiązania bieżące
Rok 2014 1,75
Rok 2015 2,16
Wskaźnik szybkiej płynności na koniec poprzedniego okresu wynosił 1,75, zaś
na koniec bieżącego okresu 2,16, czyli jest znacznie wyższy od wartości wzorcowej,
wynoszącej 1,0. Oznacza to, że spółka z rezerwą pokrywa zobowiązania bieżące
posiadanymi aktywami płynnymi.

Wskaźnik wypłacalności gotówkowej (płynności gotówkowej) (krotność)

Wskaźnik umożliwia ocenę wypłacalności firmy w  danym momencie, przy
wykorzystaniu do tego celu gotówki w kasie, pieniędzy na rachunkach bankowych
oraz innych środków pieniężnych. Przyjmuje się, że wzorcowa wielkość wskaźnika
wypłacalności gotówkowej wynosi 0,2 do 0,4, czyli 20 – 40% zobowiązań bieżących
firma powinna być w stanie spłacić natychmiast.
Konstrukcja wskaźnika:
środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
zobowiązania bieżące
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 173

Rok 2014 0,80

Rok 2015 1,12

W latach 2014 – 2015 wskaźniki wypłacalności gotówkowej kształtowały się po-

wyżej przedziału optymalnego, co potwierdza dobrą płynność finansową spółki.
Wysoki wskaźnik wypłacalności gotówkowej był podyktowany tym, że organy
spółki starały się zgromadzić środki na przyszłe zakupy inwestycyjne.
Utrzymaniu właściwej płynności finansowej spółki sprzyja także dodatni i re-
latywnie wysoki poziom kapitału obrotowego netto (różnica pomiędzy kapitałem
stałym a aktywami stałymi) w wysokości 412 067 zł.
Badanie pozycji finansowej w oparciu o wskaźniki płynności wymaga uzupeł-
nienia analizy o ocenę gospodarki majątkiem firmy. Wskaźniki z tej grupy określa-
ne są wskaźnikami produktywności lub wskaźnikami efektywności wykorzystania ma-
jątku. Najbardziej syntetycznym wskaźnikiem oceny efektywności gospodarowania
majątkiem firmy jest wskaźnik produktywności aktywów ogółem.

Wskaźnik produktywności aktywów (krotność)

Konstrukcja wskaźnika:
przychody ze sprzedaży (produktów, towarów, usług)
przeciętny stan aktywów
Rok 2014 1,2
Rok 2015 1,2
W  obydwu badanych okresach na każdą złotówkę zaangażowanego majątku
przypadało 1,2 zł przychodu ze sprzedaży. Należy zaznaczyć, że produktywność
aktywów spółki kształtuje się na relatywnie niskim poziomie.

Wskaźnik produktywności aktywów obrotowych (krotność)

Konstrukcja wskaźnika:
przychody ze sprzedaży (produktów, towarów, usług)
przeciętny stan aktywów obrotowych
Rok 2014 4,1
Rok 2015 3,8
W 2014 roku na każdą złotówkę przeciętnego stanu środków obrotowych przy-
padało 4,1 zł przychodu ze sprzedaży. W 2015 roku z każdej zaangażowanej zło-
tówki majątku obrotowego uzyskiwano 3,8 zł przychodu ze sprzedaży. Oznacza to
niewielkie zmniejszenie produktywności aktywów obrotowych, a więc pogorszenie
ich wykorzystania.
174 STANISŁAW SZMITKA

Wskaźnik produktywności aktywów trwałych (krotność)

Konstrukcja wskaźnika:
przychody ze sprzedaży (produktów, towarów, usług)
przeciętny stan aktywów trwałych
Rok 2014 1,6
Rok 2015 1,8
W  latach 2014 – 2015 na każdą złotówkę zaangażowanych aktywów trwałych
przypadało od 1,6 do 1,8 zł przychodu ze sprzedaży. Jest to produktywność na
relatywnie niskim poziomie.

Wskaźnik cyklu należności z tytułu dostaw i usług (w dniach obrotu)

Konstrukcja wskaźnika:
przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług x 365
przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

Rok 2014 44,9 dnia

Rok 2015 34,7 dnia
W latach 2014 – 201,5 średni okres inkasa należności z tytułu dostaw i usług
kształtował się na poziomie wystarczającym. Uważa się, że poziom dobry wynosi
do 15 dni, zadowalający 16 – 30 dni, wystarczający 31 – 60 dni, niewłaściwy powyżej
60 dni. Na pozytywną ocenę zasługuje to, że w porównywanych okresach nastą-
piło skrócenie cyklu o  10,2 dnia. Oznacza to zmniejszenie kredytowania odbior-
ców i może się przyczynić do polepszenia sytuacji płatniczej spółki, co też miało
miejsce.

Wskaźnik czasu trwania jednego obrotu zapasów (w dniach obrotu)

Konstrukcja wskaźnika:
przeciętny stan zapasów x 365
przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

Rok 2014 2,2 dnia

Rok 2015 2,6 dnia
W  obydwu badanych okresach średni czas trwania jednego obrotu zapasów
kształtował się na poziomie dobrym.
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 175

Wskaźnik cyklu zobowiązań wobec dostawców (w dniach obrotu)

Konstrukcja wskaźnika:
przeciętny stan zobowiązań wobec dostawców x 365
przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

Rok 2014 3,6 dnia

Rok 2015 2,6 dnia
W porównywanym okresie wskaźnik szybkości spłaty zobowiązań wobec do-
stawców uległ niewielkiemu skróceniu (o 1 dzień). Oznacza to większe potrzeby
spółki w zakresie kapitału obrotowego.
Warto również zwrócić uwagę, że w badanym okresie nastąpiło skrócenie cy-
klu konwersji gotówki (cykl obrotu należnościami + cykl obrotu zapasami – cykl
obrotu zobowiązaniami) z 43,5 dnia w 2014 roku do 34,7 dnia w 2015 roku. W kon-
sekwencji gotówka zainwestowana w aktywa bieżące wraca do spółki w znacznie
krótszym okresie i może być odpowiednio szybko wykorzystana.
Następną grupą wskaźników są wskaźniki rentowności. Wskaźniki rentowno-
ści należą do  ważniejszych mierników oceny efektywności zarządzania przedsię-
biorstwem. Według Krajowej Rady Biegłych Rewidentów poziom bezpieczny tych
wskaźników to: ROS 3 – 8%, ROA 5 – 8%, ROE 15 – 25%.

Wskaźnik rentowności netto sprzedaży (ROS) (procent)

Wskaźnik ten informuje, jaka kwota wyniku netto przypada na jedną złotówkę
całości przychodów osiągniętych przez jednostkę gospodarczą. Jest to najbardziej
syntetyczny wskaźnik rentowności sprzedaży. Obejmuje swoim zakresem rezultaty
całokształtu działalności przedsiębiorstwa, wyrażone wynikiem netto oraz przycho-
dami całkowitymi.
Konstrukcja wskaźnika:
zysk netto
przychody ze sprzedaży produkcji, towarów, usług
+ pozostałe przychody operacyjne
+ przychody finansowe + zyski nadzwyczajne
Rok 2014 –4,29%
Rok 2015 0,52%
W 2014 roku na 1 zł sprzedaży uzyskiwano 4,29 grosza straty netto. W 2015
roku na 1 zł przychodów otrzymywano 0,52 grosza zysku netto.
176 STANISŁAW SZMITKA

Wskaźnik rentowności netto aktywów (ROA) (procent)

Wskaźnik rentowności aktywów to stosunek zysku netto Spółki do wartości
jej aktywów. Informuje o zdolności Spółki do wypracowania zysków i efektywności
gospodarowania jej majątkiem.
Konstrukcja wskaźnika:
zysk netto x 100%
przeciętny stan aktywów ogółem

Rok 2014 –5,10%

Rok 2015 0,65%
W 2014 roku na 1 zł przeciętnego stanu aktywów uzyskiwano 5,10 grosza stra-
ty netto, natomiast w 2015 roku 0,65 grosza zysku netto.

Wskaźnik rentowności netto kapitału własnego (ROE) (procent)

Wskaźnik ten informuje o stopie zwrotu z kapitału własnego lub rentowności
kapitału własnego. Wskaźnik rentowności kapitału własnego oznacza, jak wiele zy-
sku udało się wygospodarować Spółce z wniesionych kapitałów własnych.
Konstrukcja wskaźnika:
zysk netto
x 100%
przeciętny stan kapitału własnego

Rok 2014 –7,14%

Rok 2015 0,87%
W 2014 roku na 1 zł przeciętnego stanu kapitału własnego uzyskiwano 7,14
grosza straty netto. W 2015 roku na 1 zł kapitału własnego otrzymywano 0,87 gro-
sza zysku netto.
Podsumowując ocenę rentowności należy zauważyć, że w 2015 roku (w przeci-
wieństwie do 2014 roku) analizowane wskaźniki przyjęły wartości dodatnie. Ozna-
cza to, że badana spółka była rentowna, czyli posiadała zdolność do generowania
zysku. Każda jednostka (sprzedaży, majątku, kapitału własnego) wygenerowała nie-
wielki zysk. Zjawisko to zasługuje na pozytywną ocenę.

Wskaźniki oceniające zadłużenie i wiarygodność kredytową przedsiębiorstwa

Analiza stopnia zadłużenia pozwala ocenić politykę finansową przedsiębior-
stwa w kwestii struktury kapitału i zakresu korzystania z dźwigni finansowej. Za-
dłużanie przedsiębiorstwa ponad bezpieczne granice uniemożliwia jego rozwój i z
reguły prowadzi do niewypłacalności, a następnie do bankructwa.
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 177

Wskaźniki służące do oceny zadłużenia przedsiębiorstwa można ująć w dwie

zasadnicze grupy:
– wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia przedsiębiorstwa,
– wskaźniki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu.

Wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia przedsiębiorstwa

W ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w długim okresie istotne zna-
czenie ma struktura kapitału (struktura źródeł finansowania), określająca, w jakim
stopniu aktywa firmy są finansowane ze własnych źródeł, a w jakim są zasilane ze
źródeł obcych.
W literaturze ekonomicznej zaleca się dotrzymywanie złotej reguły finansowa-
nia, według
kapitał własny ≥ 1(krotność).
zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
Oznacza to, że kapitał własny powinien finansować około 50% aktywów przed-
siębiorstwa. Taka struktura źródeł finansowania pozwala utrzymać długotermino-
wą płynność finansową (wypłacalność).
W przypadku analizowanej spółki wskaźnik ten wynosił:
Rok 2014 2,7
Rok 2015 3,6
Z badań wynika, że w latach 2014 – 2015 złota reguła finansowania była prze-
strzegana.

Wskaźnik ogólnego zadłużenia (procent)

Stanowiący stosunek kapitałów obcych do całości jego aktywów.
Konstrukcja wskaźnika:
zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
x 100%
aktywa ogółem
Rok 2014 26,9%
Rok 2015 21,8%
Na początku roku majątek spółki był finansowany kapitałami obcymi w 26,9%,
na koniec roku udział ten się zmniejszył do 21,8%. Należy zauważyć, że stopień
zadłużenia spółki jest relatywnie niski i nie stwarza ryzyka finansowego (według
standardów zachodnich poziom optymalny, bezpieczny tego wskaźnika wynosi
57 – 67% i poniżej).
178 STANISŁAW SZMITKA

Wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu aktywów (procent)

Jest uzupełnieniem wskaźnika ogólnego zadłużenia.
Konstrukcja wskaźnika:
kapitał własny x 100%
aktywa ogółem
Rok 2014 73,1%
Rok 2015 78,2%
W 2015 roku nastąpił nieznaczny wzrost udziału kapitałów własnych w finan-
sowaniu majątku. Stopień tego finansowania jest relatywnie wysoki, co należy oce-
nić pozytywnie.

Wskaźnik informujący o finansowaniu aktywów trwałych (procent)

Jest rozwinięciem wskaźnika udziału kapitałów własnych w finansowaniu ak-
tywów.
Pokrycie majątku trwałego stanowi ważny element oceny długoterminowej
wypłacalności firmy. Pożądane jest, aby kapitały własne były co najmniej równe
aktywom trwałym (złota reguła bilansowa), czyli
kapitał własny ≥ 100%
aktywa trwałe
Rok 2014 102,9%
Rok 2015 119,4%
W obydwu analizowanych okresach rygorystyczna złota reguła bilansowa, wy-
magająca pokrycia całości majątku trwałego kapitałem własnym, była spełniona,
co należy ocenić pozytywnie. Sprzyja to utrzymaniu równowagi finansowej spółki.

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego (krotność)

Konstrukcja wskaźnika:
zobowiązania długoterminowe
kapitał własny
Rok 2014 0,096
Rok 2015 0,053
W 2015 roku zadłużenie długoterminowe spółki uległo niewielkiemu zmniej-
szeniu. Należy przy tym zaznaczyć, że w obydwu analizowanych okresach wskaź-
nik zadłużenia długoterminowego kształtował się na poziomie bezpiecznym – (we-
dług standardów wynosi 0,5 i poniżej).
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 179

Wskaźnik trwałości struktury finansowania (procent)

Jest to miara zadłużenia i niezależności finansowej przedsiębiorstwa. Wskaź-
nik informuje o trwałości źródeł finansowania aktywów, pokazuje, jaki jest udział
kapitałów stałych (długoterminowych) w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa.
Konstrukcja wskaźnika:
kapitał stały x 100%
aktywa ogółem
Rok 2014 84%
Rok 2015 85%
Wskaźnik zmienił się w analizowanym okresie w niewielkim stopniu. Udział
kapitału stałego w finansowaniu majątku jest nadal relatywnie wysoki, co oznacza
bezpieczeństwo finansowe spółki i odpowiednio niskie ryzyko finansowe.

Wskaźniki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu

W ocenie zdolności spółki do obsługi zadłużenia wykorzystano dwa wskaźni-
ki: wskaźnik pokrycia obsługi długu z nadwyżki finansowej oraz wskaźnik pokrycia
ogółu zobowiązań nadwyżką finansową. Obydwa wskaźniki uwzględniają w swojej
konstrukcji nadwyżkę finansową (zysk netto plus amortyzacja). Należy przy tym
zwrócić uwagę, że w  2015 roku kwota rocznej amortyzacji wyniosła 235 241 zł
i stanowiła istotne źródło generowania gotówki operacyjnej.

Wskaźnik pokrycia obsługi długu z nadwyżki finansowej (krotność)

Ten iloraz uważa się za najbardziej praktyczny i istotny wyznacznik wiarygod-
ności kredytowej przedsiębiorstwa. Za wartość normatywną dla tego wskaźnika
przyjmuje się 1,52, co oznacza, że suma zysku netto i amortyzacji powinna być co
najmniej o 50% wyższa niż roczna rata kredytu wraz z odsetkami. Niższy poziom
tego wskaźnika jest dopuszczalny, ale inwestycję, która będzie finansowana kredy-
tem, uznaje się za przedsięwzięcie o podwyższonym ryzyku.
Konstrukcja wskaźnika:
zysk netto + amortyzacja
raty kapitałowe + odsetki
Rok 2014 1,6
Rok 2015 3,3
W latach 2014 – 2015 wskaźnik pokrycia obsługi długu kształtował się powyżej
poziomu normatywnego. Oznacza to, że nadwyżka finansowa wystarczała w pełni
na obsługę kredytów.
180 STANISŁAW SZMITKA

Uzupełnieniem powyższego wskaźnika jest wskaźnik pokrycia ogółu zobowią-

zań nadwyżką finansową (procent). Wskaźnik ten informuje o zdolności przedsię-
biorstwa do spłaty zobowiązań ogółem za pomocą wygospodarowanych środków.
W praktyce często wykorzystuje się odwrotność tej relacji. Informuje ona, ile lat
przedsiębiorstwo potrzebuje na spłatę tych zobowiązań, w sytuacji gdyby przezna-
czyło na ten cel całość nadwyżki finansowej (i naturalnie gdyby jej poziom w kolej-
nych latach był taki sam). Jeśli nadwyżka wzrośnie, okres spłaty zobowiązań skróci
się. Relacja ta wyznacza więc minimalny okres spłaty zobowiązań ogółem.
Konstrukcja wskaźnika:
zysk netto + amortyzacja x 100%
średni stan zobowiązań ogółem

Rok 2014 19,0%

Rok 2015 47,0%
W 2014 roku strata netto powiększona o amortyzację mogła sfinansować 19%
występującego w firmie zadłużenia. W tym wypadku potrzebna byłaby nadwyżka
z 5,2 lat, aby spłacić obciążenia ciążące na spółce.

Wielowymiarowa analiza dyskryminacyjna.

Ostatnim etapem analizy wskaźnikowej btła ocena sytuacji finansowej spółki na
podstawie syntetycznych mierników, tzw. wielowymiarowych systemów wczesnego
ostrzegania. Są to modele ekonomiczne, na podstawie których można przewidzieć
ewentualne problemy finansowe i określić zagrożenie związane z upadłością firmy
(w perspektywie jednego roku). W analizie wykorzystano cztery modele z-score
o  najwyższych zdolnościach dyskryminacyjnych dla przedsiębiorstw usługowych
(Model B. Prusaka ZBP1 98,08%, Model E. Mączyńskiej Z7 INE PAN 97,92%, Model
E. Mączyńskiej Z6 INE PAN 97,92%, Model O. J. Jacobsa ZM 97,83%).
Tabela nr 3

Interpretacja wskaźników „Z” Wartość „Z” spółki

Rodzaj modelu Niezagrożone upadło-

Zagrożone upadłością 2015
ścią w perspektywie
w perspektywie roku rok
roku

Model ZBP1
<(-0,13) >0,65 1,63
B. Prusak
Model Z7 INE PAN
≤0 ≥0 3,70
E. Mączyńska
Model Z6 INE PAN
≤0 ≥0 3,90
E. Mączyńska
 ANALIZA FINANSOWA JAKO METODA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ... 181

Interpretacja wskaźników „Z” Wartość „Z” spółki

Rodzaj modelu Niezagrożone upadło-

Zagrożone upadłością 2015
ścią w perspektywie
w perspektywie roku rok
roku

Model ZM
≤0 ≥0 1,39
O. J. Jacobs

Źródło: Zestawienie własne na podstawie danych finansowych Przedsiębiorstwa Oczyszcza-

nia Spółka z o.o. w Morągu.

Interpretując rezultaty wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej można stwier-

dzić, że badana spółka nie jest zagrożona upadłością w perspektywie jednego roku.

Podsumowanie

Zasadniczą trudnością przy ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstwa z wy-

korzystaniem analizy wskaźnikowej jest właściwy dobór wskaźników oraz ich od-
powiednia interpretacja. Dobierając wskaźniki w powyższym artykule kierowano
się możliwością uzyskania ogólnego poglądu na sytuację finansową Przedsiębior-
stwa Oczyszczania Spółka z o.o. w Morągu. Przedstawione w części empirycznej
artykułu wyniki oraz końcowe wnioski pozwalają potwierdzić postawioną we wstę-
pie tezę, że analiza wskaźnikowa jest najprostszym i najbardziej syntetycznym na-
rzędziem służącym ocenie kondycji finansowej podmiotu gospodarczego.
Wyniki badań zadłużenia i wiarygodności kredytowej upoważniają do stwier-
dzenia, że analizowana spółka jest wypłacalna i ma zdolność do obsługi długu, czyli
terminowego regulowania zobowiązań odsetkowych i spłaty rat kredytu.
Reasumując, na podstawie przeprowadzonej oceny bilansu, rachunku wyni-
ków oraz kluczowych wskaźników finansowych można sformułować wniosek, że
w 2015 roku sytuacja ekonomiczno-finansowa spółki była zadowalająca.
W następnych okresach rozliczeniowych konieczne jest kontynuowanie dzia-
łań zarządczych mających na celu utrzymanie rentowności spółki.
Odnosząc się na koniec do kondycji finansowej innych podobnych przedsię-
biorstw (np. komunalnych i  prywatnych) oraz odwołań do specyfiki usługowych
przedsiębiorstw komunalnych wyniki badań przedstawione w raporcie 2014 „Kon-
dycja finansowa spółek komunalnych w Polsce” wskazują na następujące wnioski:
Podmioty gospodarki komunalnej w Polsce charakteryzuje bardzo duże zróż-
nicowanie pod względem osiąganych wyników. Różnice dostrzega się zarówno po-
między sektorami jak i spółkami działającymi w tej samej branży.
Kierując się kryterium rentowności w rankingu spółek komunalnych najwyż-
sze miejsce zajęły spółki branży utylizacji odpadów komunalnych (badana Spółka
należy do tej branży).
182 STANISŁAW SZMITKA

Niezależne od branży spółki charakteryzują się nadpłynnością środków finan-

sowych i świadczy to o nieefektywnym gospodarowaniu środkami pieniężnymi lub
o nadmiernym ich akumulowaniu. Zbadane wskaźniki potwierdziły to w odniesie-
niu do badanej spółki.
Szczególnie duże zainteresowanie wzbudza kwestia zadłużenia spółek komu-
nalnych. Największy poziom zadłużenia charakteryzuje spółki branży transporto-
wej, co jednocześnie przedkłada się na najniższy poziom bezpieczeństwa finanso-
wego tych spółek.

Literatura
Bloch H., 1992, Controlling, rachunkowość zarządcza, CIM, Warszawa 1992.
Czekaj J., 1996, Dresler Z, Podstawy zarządzania finansami firmy, PWN, Warszawa 1996.
Dokumentacja finansowo – księgowa Przedsiębiorstwa Oczyszczania Spółka z o.o. w Morągu.
Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna firmy, PWE, Warszawa 2003.
Kowalak R., Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa, ODDK, Gdańsk 2003.
Leszczyński Z., Skowronek-Mielczarek A., 2001, Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Difin,
Warszawa 2001.
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości 1999, International Accounting Standarts Commitee,
1999.
Nowak E., Analiza sprawozdań finansowych, PWE, Warszawa 2008.
Siemińska E., Finansowa kondycja firmy – metody pomiaru i oceny, Poltex, Warszawa 2003.
Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych, PWN, Warszawa
2003.
Stoner J., Freeman D., Kierowanie, PWE, Warszawa 2001.
Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. ze zm. (tekst jednolity Dz.U. 2002 r. nr 76,
poz. 694)

FINANCIAL ANALYSIS AS A METHOD TO ASSESS THE

FINANCIAL CONDITION OF A MODERN BUSINESS
ENTERPRISE
Summary: The traditional and reliable ratio analysis is regarded as an indispensable tool in the
free market economy and finds a wide range of application. Its use is not restricted to business
enterprises, but it is a indispensible means applied by financial institutes to allow credits as well
as an assesment tool for potential investors. This article presents various issues of the applica-
tion of ratio analysis in business practice. Firstly, the author discusses the general concepts
determining and describing financial condition. Consecutively he conducts an initial analysis
of the company report of the Morąg Municipal Sewage Plant ltd. followed by its ratio analysis.
The carried out investigations are proof of the initial hypothesis that ratio analaysis constitutes
one of the basic and most conclusive methods to assess the financial condition of an economic
operator.
Key words: financial analysis, business enterprise, financial condition, indicators