Professional Documents
Culture Documents
.=re ud¾f.damfoaYh
12 fY%aKsh
^2017 j¾Ifha isg l%shd;aul fõ&'
jdKsc fomd¾;fïka;=j
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u
Y%S ,xldj
web : www.nie.lk
Email : info@ nie.lk
wd¾Ól úoHdj
.=re ud¾f.damfoaYh
12 fY%aKsh
jdKsc fomd¾;fïka;=j
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u
Y%S ,xldj
web : www.nie.lk
wd¾Ól úoHdj
12 fY%aKsh - .=reud¾f.damfoaYh
ISBN :
jdKsc fomd¾;fïka;=j
úµd yd ;dlaIK mSGh
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uqøKh (
i
mgqk
msgqj
wOHlaI ckrd,a;=ñhf.a mKsjqvh iii
ii
wOHlaI ckrd,a;=ñhf.a mKsúvh
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska ks¾foaYs; cd;sl wOHdmk wruqKq idlaId;a lr
.ekSu iy fmdÿ ksmqK;d ixj¾Okh lsrSfï uQ,sl wruqK iys; j tjlg mej;s wka;¾.;h
mokï jQ úIhud,dj kùlrKhg Ndckh fldg j¾I wglska hq;= pl%hlska iukaú; kj
ksmqK;d mdol úIhud,dfjys m<uq woshr" j¾I 2007 oS cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska
Y%S ,xldfõ m%d:ñl yd oaú;Shsl wOHdmk lafIa;%hg y÷kajd fok ,os'
m¾fhaIKj,ska wkdjrKh jQ lreKq o" wOHdmkh ms<sn| j úúO md¾Yjhka bosrsm;a l<
fhdackd o mokï fldg f.k isÿ lrk ,o úIhud,d ;d¾lSlrKh lsrSfï l%shdj,shl
m%;sM,hla f,i úIhud,d pl%fha fojeks woshr wOHdmk lafIa;%hg y÷kajd oSu 2015
jif¾ isg wdrïN lr we;¡
fuu ;d¾lSlrK l%shdj,sfha oS ish¨ u úIhhkaf.a ksmqK;d mokï uÜgfï isg Wiia
uÜgu olajd l%udkql+, j f.dv ke.Su i|yd my< isg by<g .uka lrk isria ixl,kh
Ndú; lr we;s w;r úúO úIhhkays oS tl u úIh lreKq kej; kej; bosrsm;a ùu
yels;dla wju lsrSu" úIh wka;¾.;h iSud lsrSu iy l%shd;aul l< yels YsIH ñ;=re
úIhud,djla ieliSu i|yd ;sria ixl,kh o Ndú; lr we;¡
.=re Nj;=kag mdvï ie,iqï lsrSu" bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sfhys id¾:l j ksr; ùu"
mka;s ldur ñkqï yd we.hSï m%fhdackj;a mrsos fhdod .ekSu i|yd wjYH jk ud¾f.damfoaY
,nd oSfï wruqKska kj .=re ud¾f.damfoaY y÷kajd oS we;¡ mka;s ldurh ;=< oS jvd;a
M,odhS .=rejrfhl= f,i lghq;= lsrSug fuu ud¾f.damfoaY WmldrS jkq we;¡ isiqkaf.a
ksmqK;d j¾Okh lsrSu i|yd .=Kd;aul fhojqï yd l%shdldrlï f;dard .ekSug .=rejrekag
wjYH ksoyi fuuÕska ,nd oS ;sfí¡ tfuka u ks¾foaYs; mdG .%ka:j, we;=<;a jk úIh
lreKq ms<sn| j jeä nr ;eîula fuu .=re ud¾f.damfoaYj, wka;¾.; fkdfõ¡ tu ksid
fuu .=re ud¾f.damfoaYh jvd;a M,odhS ùug kï wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
úiska ilid we;s wod< mdG .%ka: iuÕ iu.dó j Ndú; lsrSu w;HjYH fõ¡
iii
ksfhdacH wOHlaI ckrd,a;=udf.a mKsúvh
w;S;fha isg u wOHdmkh ksrka;rfhka fjkia ùïj,g Ndckh fjñka bÈßhg .uka
lrñka ;snqKs' uE; hq.fha fuu fjkia ùu ±ä f,i YS>% ù we;' bf.kqï l%ufõoj,
fuka u ;dlaIKsl fuj,ï Ndú;h w;ska yd ±kqu W;amdokh iïnkaOfhka o .; jq
oYl fol ;=< úYd, msì§ula olakg ,enqKs' fï wkqj cd;sl wOHdmk wdh;kh o 2015
g wod< wOHdmk m%;sixialrK i|yd wm%udo j iqÿiq mshjr .ksñka isà' f.da,Sh j isÿ
jk fjkialï .ek fyd¢ka wOHhkh lr foaYSh wjYH;d wkqj wkqj¾;khg ,la lr
YsIH flakaøSh bf.kqï-b.ekaùï m%fõYh mdol lr .ksñka kj úIhud,dj ie,iqï lr
mdi,a moaO;sfha kshuqjka f,i fiajh lrk .=re Nj;=ka jk Tn fj; fuu .=re
ud¾f.damfoaYh mqo lrkafka b;d i;=áks'
fujeks kj u. fmkaùfï WmfoaYk ix.%yhla Tn fj; ,nd fokafka ta u.ska Tng jvd
fyd| odhl;ajhla ,nd Èh yelsfõh hk úYajdih ksid h'
fuu WmfoaYk ix.%yh mka;s ldur bf.kqï-b.ekaùï ls%hdj,sfha § Tng uy`.= w;aje,la
jkjdg lsisu ielhla ke;' tfia u fuh o Wmfhda.S lr .ksñka ld,Sk iïm;a øjH
Ndú;fhka jvd;a ixj¾Okd;aul m%fõYhla Tiafia mka;s ldurh yiqrejd .ekSug Tng
ksoyi we;'
Tn fj; ,nd fok fuu .=re ud¾f.damfoaYh uekúka wOHhkh lr jvd ks¾udKYS,s ore
mrmqrla ìys lr YS% ,xldj wd¾Ól yd iudÔh w;ska bÈßhg f.k hdug lemùfuka hq;=j
lghq;= lrkq we;ehs uu úYajdi lrñ'
fuu .=re ud¾f.damfoaYh ks¾udKh jqfha fuu úIh flaIa;%hg wod< .=re Nj;=ka yd
iïm;a mqoa.,hska /ilf.a fkdmiqng W;aidyh yd lemùu ksid h'
wOHdmk moaO;sfha ixj¾Okh Wfoid ksu jq fuu ld¾hh ud b;du;a Wiia f,i w.h
lrk w;r fï i|yd lemù ls%hd l< Tn ieug uf.a f.!rjdkaú; ia;=;sh msßkuñ'
tï't*a'tia'mS' chj¾Ok
ksfhdacH wOHlaI ckrd,a
^úoHd yd ;dlaIK mSGh&
cd;sl wOHdmk wdh;kh
iv
WmfoaYl;ajh yd wkqu;sh - Ydia;S%h lghq;= uKav,h
cd;sl wOHdmk wdh;kh
ã' t,a' iS' wd¾' wcs;a l=udr uhd lÓldpd¾h" jdKsc fomd¾;fïka;=j"
cd;sl wOHdmk wdh;kh'
ã' t,a' iS' wd¾' wcs;a l=udr uhd lÓldpd¾h" jdKsc fomd¾;fïka;=j"
cd;sl wOHdmk wdh;kh'
vi
ndysr iïm;a odhl;ajh
ixialdrl uKav,h
1' mS' hQ' ã' tia' lreKdr;ak ñh" iaj¾Kud,S uyd úoHd,h" uykqjr'
2' tA' à' tia' .uf.a ñh" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
3' î' tA' tia' fl!I,Hd fukúh" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
úúO iyh
1' à' tia' ueKsfla ñh" jdKsc fomd¾;fïka;=j" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
2 ví' t' t' úl%udrÉÑ uhd" jdKsc fomd¾;fïka;=j" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
.=re ud¾f.damfoaYh mßYS,kh lsÍu i|yd Wmfoia
wOHhk fmdÿ iy;sl m;% ^Wiia fm<& wd¾Ól úoHdj úIh ks¾foaYh" jir wglg jrla
l%shd;au; jkakd jQ úIhud,d kùlrK m%;sm;a;shg wkqj kùlrKh lr 2017 j¾Ifha
isg l%shd;aul fõ' m<uqjrg 2009 j¾Ifha § ksmqK;d mdol j y÷kajd fok ,o wd¾Ól
úoHdj úIh ks¾foaYh hdj;ald,Sk lr 12 yd 13 fY%aKs i|yd ksmqK;d 12la hgf;a fm<
.iajd we;' 12 fY%aKsh i|yd wod< jk úIh ks¾foaYfha m<uq jk ksmqK;dfõ isg yh
jk ksmqK;dj olajd jk ksmqK;d uÜgï 42 i|yd mka;s ldurh ;=< l%shd;aul l<
yels m%dfhda.sl bf.kqï - b.ekaùï l%shdj,shla fuys fhdckd flf¾'
wOHhk fmdÿ iy;sl m;% ^Wiia fm<& wd¾Ól úoHdj úIh ks¾foaYfha 12 fY%aKsh i|yd
jk ish¨ u ksmqK;d uÜgï wdjrKh jk mßÈ fuu .=re ud¾f.damfoaYh ilia lr we;'
fuys § wod< ksmqK;dj" ksmqK;d uÜgu" tu ksmqK;d uÜgu i|yd fjka lr we;s
ld,Éfþo .Kk yd ksmqK;d uÜgu wjidkfha § <`.d lr .; hq;= bf.kqï M, m<uqj
±lafjk w;r" wk;=e j mdvï ie,iï lsÍu i|yd fhdackd flfrk Wmfoia yd úIh
lreKq o meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la o bÈßm;a lr we;'
fuys fhdð;" mdvï ie,iqï lsÍu i|yd jk Wmfoia wkqj" wd¾Ól úoHdj úIhhg wod<
úIh lreKq ms<sn| ±kqu muKla fkdj ta ms<sn| isiqkaf.a wdl,am" l=i,;d yd mqreÿ
ixj¾Okh flfrk mßÈ mka;s ldur bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh ie,iqï lr .kq
we;ehs wfmalaId flf¾' ta i|yd wjYH u`. fmkaùu fuu .=re ud¾f.damfoaYfhka ,efí
hehs wfmalaId flf¾'
mdvï ie,iqï lsÍu i|yd Wmfoia yd úIh lreKqq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la ys
i|yka lrekq mßYS,kfhka mka;s ldur bf.kqï-b.ekaùï lghq;= i|yd wjYH mdvï
ie,iqï ilia lr m%dfhda.sl bf.kqug isiqka fhduq lsÍu iEu .=reNjf;l= úiska l<
hq;= fõ'
jHdmD;s kdhl'
viii
bf.kqï m, yd
wdo¾Y l%shdldrlï
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
my; i|yka ia:dk fol w;ßka Tnf.a lKavdhug ,efnk ia:dkh flfrys
wjOdkh fhduq lrkak'
wd.ñl ia:dkhla
mdka fílßhla
Tnf.a lKavdhug ,eî we;s ia:dkfha isák md¾YAj kï lrkak'
Tjqka isÿ lrk l%shdldrlï meyeos,s lrkak'
Tjqkaf.a m%Odk wruqK iy wjYH;dj meyeos,s lrkak'
Tnf.a lKavdhug ,eî we;s ia:dkfha isák md¾YAj iy wfkla lKavdhug ,eî
we;s ia:dkfha isák md¾YAj w;r we;s fjkialï ii|kak'
Tfí wkdjrK iuia; mka;shg ks¾udKYS,S j yd iduQysl j bÈßm;a lsÍug
iQodkï jkak'
2
`
wd¾Ólh iukaú; ù we;s tla tla wxY" wdh;k" mqoa.,hka iy wd¾Ól úp,H wdos
l=vd tall fjka fjka jYfhka f.k tajdfha yeisÍu wOHhkh lsÍu iQlaIau wd¾Ól
úoHdj f,i ye|skafõ'
fï wkqj wd¾Ól moaO;shl isák mdßfNda.slhka" Y%ñlhka" ksIamdok wdh;k yd
rch jeks ;SrK .kakd úúO tallj, wd¾Ól yeisÍu ú.%y lsÍu iQlaIu wd¾Ól
úoHdj ;=<ska is¥ flf¾'
iQlaIau wd¾Ól úoHdfõ § wOHhkh flfrk tall i|yd ksoiqka lsym
s hla my;
oelafõ'
hï NdKavhl b,a¨u" iemhqu" ñ, ;SrKh ùu wdÈh wOHhkh lsÍu'
wdh;khl ksIamdok Ys%;h
4
`
5
`
l=ula o" l=ula jQfha o" l=ula jkq we;a o wd§ m%Yakj,g ms<s;=re §u i|yd fhduq jQ iy
m%ldYfha ksrjoH;dj mÍlaIdjg ,la l< yels m%ldY h:dkqrEms m%ldY kï fõ'
tkï hul mj;sk iajNdjh" meje;s iajNdjh iy ta weiqfrka wkd.;fha ksYaÑ; j
u isÿ jkqfha l=ula±hs ±lafjk m%ldY h'
tn÷ m%ldYhl ksrjoH;dj ienE f,dj lreKq weiqßka mÍlaIdjg ,la fldg ne,sh
yels h'
ienE f,dj o;a; u.ska tu m%ldYh ;yjqre jqjfyd;a th ms<s.efka' ke;fyd;a
m%;slafIam flf¾'
h:dkQrEms m%ldYhkays lsishï úoHd;aul njla" kHdhd;aul njla" ±lsh yels h'
fndfyda wd¾Ól kHdhka u.ska meyeÈ,s flfrkafka o h:dkqrEms m%ldYhka h'
tfia u h:dkqrEms m%ldYhkays ±ä f,i úIhdkqnoaO njla o mj;S'
h:dkQrEms m%ldY i|yd ksoiqka lsym
s hla my; oelafõ'
uqo,a iemhqu iy ñ, uÜgu w;r wkqf,dau iïnkaO;djla mj;S'
ñ,;a b,a¨ï m%udKh;a w;r m%;sf,dau iïnkaO;djla mj;S'
2013 j¾Ifha Y%s ,xldfõ fiajd úhqla;s wkqmd;slh 4'4]la úh'
Y%S ,xldfõ ck.yk j¾Ok wkqmd;slh 1]ls'
wd¾Ól yeisÍï iy ixisoaêka meyeÈ,s lsÍug h:dkqrEms m%ldY fhdod .efka'
iudch ;=< mej;sh hq;af;a l=ula o " isÿ úh hq;af;a l=ula o hkak ms<n
s | j bÈßm;a
ù we;s m%ldY wNsu;dkqrEms m%ldY h'
wNsu;dkqrEms m%ldY mqoa., woyia" úYajdi iy idrO¾u wdÈh u; r|d mj;sk neúka
fïjd fndfyda fihska u mqoa.,noaO fõ'
ienE f,dj o;a; weiqfrka úIhnoaO j wNsu;dkqrEms m%ldYj, i;Hdi;H nj mÍlaId
lsÍu wmyiq h'
wNsu;dkqrEms m%ldY i|yd ksoiqka lsysmhla my; oelafõ'
ieu rdcH fiajlhl=f.a u udisl jegqm remsh,a 5000lska jeä l< hq;= h'
Y%S ,xldj ixj¾Okhg úfoaYdOdr ,nd.; hq;= h'
ieu mqrjeishl=g u fkdñf,a ffjoHdOdr ,nd Èh hq;= h'
ieu mqoa.,hl=g u iudk wdodhula ,eìh hq;= h'
Y%S ,xldfõ wd¾Ól jDoaê fõ.h 8] uÜgfï mj;ajd .; hq;= h'
wd¾Ól m%;sm;a;s ms<sn| ú.%yhka i|yd wNsu;dkqrEms m%ldY jeo.;a fõ'
6
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m,
ñksiqkag Ôj;a ùu i|yd wjYH foa fudkjd o hkak YsIHhka f.ka úuikak'
YsIHhka fok ms<s;=re yd iïnkaO fjñka wjYH;d hkq fudkjd ±hs y÷kd
.ekSug Tjqkag wjia:dj ,nd fokak'
ta ta wjYH;d imqrd .kakd úúO wdldrfhka YsIHhkag ,ehsia;=.; lsÍug
Wmfoia fokak'
ta weiqßka wjYH;d yd jqjukd w;r fjki ksoiqka weiqßka meyeÈ,s lrkak'
YsIHhka iqÿiq mßÈ lKavdhï lr my; l%shdldrlfuys fhdojkak'
7
`
my; i|yka jkafka ñksia wjYH;d bgq lr .ekSu i|yd m%fhdackhg .kakd
NdKav ldKav j¾. folls' tajdhska Tfí lKavdhug ,eî we;s NdKav
ldKavh flfrys wjOdkh fhduq lrkak'
ysre t<sh" jd;h" jeis c,h" iqq<Õ
fmd;am;a" fpdl,Ü" nksia" im;a;=
tu NdKav m%fhdackhg .kq ,nkafka l=uk wjYH;d iïmQ¾K lr .ekSug o@
tu wjYH;d imqrd .ekSug fhdod .; yels fjk;a NdKav fyda fiajd
,ehsia;=jla ilia lrkak'
wfkla lKavdhug ,eî we;s NdKav ldKavh" Tn lKavdhug ,eî we;s
NdKav ldKavfhka fjkia jk wdldrh fmkajd fokak'
tu NdKavh ksIamdokhg wjYH iïm;a ,nd .kafka flfia o@
Tfí wkdjrK iuia; mka;shg bÈßm;a lsÍug iQodkï jkak'
frdá
wjYH;d cSj úoHd;aul uQ,hka iuÕ ne|S mj;sk w;r" jqjukd iïm%odhhka isß;a úß;a
yd ixialD;Ska wdÈh u; r|d mj;S'
wjYH;d iSñ; jk w;r jqjukd wiSñ; fõ'
ld,h;a iuÕ wjYH;d fjkia fkdjqK o jqjukd ld,h;a iuÕ fjkia fõ'
wjYH;d fmdÿ jk w;r jqjukd mqoa.,hdf.ka mqo.
a ,hdg fjkia fõ'
8
`
øjHd;aul ^fN!;sl& jqjukd " øjHd;aul fkdjk ^udkisl& jqjukd f,iska jqjukd j¾.
l< yels w;r wd¾Ól úoHdfõ wjOdkh fhduq jkafka NdKav yd fiajd mßfNdackfhka
;Dma;su;a lr.; yels øjHd;aul jqjukdjka flfrys h'
ñksia jqjukd imqrd .kq ,nkafka NdKavj,sks'
Ok ;Dma;shla fyj;a Wmfhda.s;djla ,ndfok ´kE u fohla wd¾Ól úoHdfõ §
NdKavhla f,iska ye|skafõ'
ñksia wjYH;d yd jqjukd imqrd .kakd NdKav
1. wd¾Ól fkdjk NdKav ^fkdñ, NdKav$ msßjeh rys; NdKav $ iajdNdúl NdKav&
2. wd¾Ól NdKav f,i j¾. l< yels h'
Y=kH ñ,l § wiSñ; iemhqula iys; NdKav wd¾Ól fkdjk NdKav fõ'
ksoiqka (- iajNdjO¾ufhka ,efnk jd;h" c,h iy ysre t<sh
wd¾Ól fkdjk NdKavj, iïm;a msßjehla yd wdjiaÓl msßjehla fkdmj;S'
iemhqfuys ysÕlula olakg ,efnk NdKav wd¾Ól NdKav fõ'
ksoiqka - mEka " fmd;a " yd,a " msá
wd¾Ól NdKavj, iïm;a msßjehla yd wdjiaÓl msßjehla mj;S'
wd¾Ól NdKav ñksid ueÈy;a ù idOl ixfhda. lr ksmojhs'
wd¾Ól NdKav ysÕ iïm;a fhdod f.k ksmojkq ,nk neúka tajdg ñ,la o mj;sk w;r"
wd¾Ól NdKavj, f;aÍu ms<sn| m%Yk
a hla o mj;S'
wd¾Ól NdKav lsis úfgl;a wd¾Ól fkdjk NdKav njg m;a fkdjqK o wd¾Ól fkdjk
NdKav wd¾Ól NdKav njg m;ajk wjia:d mj;S'
ksoiqka (- - lsñªïlrejl= lsñ|Sfï § Ndú; lrk Tlaiscka
frda.shl=g ,ndfok Tlaiscka
iQ¾h n,fhka ksmojk iQ¾hfldaI
fnda;,a lrk ,o c,h
fujeks wjia:dj, § Ndú; jk Tlaiscka" iQ¾hdf,dalh c,h wdosh wd¾Ól NdKav njg
m;a jk w;r" tfia jkafka iïm;a msßjehla yd wdjiaÓl msßjehla ta ;=< mj;akd neúks'
ñksia jqjukd ;Dma;su;a lr .ekSu i|yd wjYH flfrk NdKav yd fiajd ksIamdokh
lsÍug fhdod .; yels ish¨ u ksIamdok idOl iïm;a kñka ye|skafõ'
9
`
iudcfha wiSñ; jqjukdj,g idfmalaI j iemhqu iSud iys; fyda ysÕlula we;s fyda
iïm;a wd¾Ól iïm;a f,iska ye|skafõ'
ysÕlu wd¾Ól iïm;aj, uQ,sl ,laIKh jk neúka wd¾Ól iïm;a Wmfhdackfha §
wdjia:sl msßjehla yg .kS'
ksoiqka (- Ndú; lrk bvulaa" bkaOk
iajNdjO¾ufhka fkdñf,a ,efnk yd wdjiaÓl msßjehla fkdork iïm;a fuka u
ksIamdokh i|yd fhdod .; yels ysÕlula rys; iïm;a wd¾Ól fkdjk iïm;a fõ'
ksIamdok l%shdj,sh i|yd fhdod .kakd iajNdjO¾ufhka ,eî we;s iïm;a iajdNdúl
iïm;a f,iska ye¢kafõ'
ksoiqka (- ysre t<sh" jd;h" jeis c,h
iajdNdúl iïm;a j¾. folls'
1. m%;sIaGdmkh l< yels iïm;a
2. m%;sIaGdmkh l< fkdyels iïm;a
Ndú;hg .ekSu;a iuÕ úkdYhg m;a jqj o m%;sckkh jk iïm;a m%;sIaGdmkh l<
yels iïm;a fõ' fuu iïm;a kej; we;s l< yels h'
ksoiqka (- jk iïm;a" u;aiH iïm;a
3. Ndú;hg .ekSu ksid CIh ùug m;a jk kej; we;s l< fkdyels iïm;a
m%;sIaGdmkh l< fkdyels iïm;a h'
ksoiqka (- ñksrka" .Eia" r;arka" hmia" .,a wÕ=re
m%;sIaGdmkh l< fkdyels iïm;a fõ.fhka CIh fjñka mj;sk neúka tu iïm;a
wkd.;hg b;srs fkdúh yels h' fï ksid ;sridr ixj¾Okh wvd< úh yels neúka
iajdNdúl iïm;a wdrCId lsrSu jeo.;a fõ'
iajdNdúl iïm;a wiSñ; j Ndú;hg .ekSu ksid f.da,Sh jYfhka .eg¨ /ilg uqyqK
mEug isÿ fõ'
ksoiqka (- 1 jdhqf.da,Sh WKqiqu by< hdu
2 .a,eiSh¾ osh ùu
3 ´fidaka ia;rh isÿre ùu
4 c,h ysÕhlg uqyK q mEug isÿ ùu
5 .xj;=r yd kdhhdï jeks iajdNdúl Wmøj
fuu .eg¨ ksid we;s jk wys;lr m%;sM,j,ska je<lSu i|yd iajdNdúl iïm;a /l
.ekSu w;sYhska u jeo.;a fõ'
10
`
ksmqK;d uÜgu 1'3 :- ksIamdok idOlj, ,laIK y÷kd .ksñka ksIamdok iïm;aj,
ld,Éfþo ixLHdj :- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, :-
wm i;= iïm;a ál hs
11
`
my; i|yka ksIamdok wjia:d w;ßka Tnf.a lKavdhug ,efnk ksIamdok wjia:dj
wod< ksIamdok l%shdj,sfha § ;SrK .ekSu yd wjodkï ±Íu i|yd iïnkaO jk md¾Yaj
fmkajd fokak'
ksIamdokh i|yd fhdod .kakd iajdNdúl iïm;a" udkj iïm;a iy ñksid úiska
ksIamdok l%shdj,sfha § ;SrK .ekSu yd wjodkï ±Ífuys we;s jeo.;alu fmkajd fokak'
jkak'
12
`
ksIamdok ìys lr .ekSu i|yd fhdod .kq ,nk N+ñh" Y%uh" m%d.aOkh iy
jHjidhl;ajh ksIamdok idOl f,i ye¢kafõ'
N+ñh yd m%d.aOkh foam< iïm;a jYfhka o Y%uh yd jHjidhl;ajh udkj iïm;a
jYfhka o j¾. l< yels h'
iajNdjO¾uh odhdo fldg we;s M,odhs;dfjka hqla; j ksIamdokhg fhdojd .; yels
iajdNdúl iïm;a N+ñh f,i ye¢kafõ' jkdka;r" Lksc iïm;a" id.rh we<fod<" jk
i;=ka .xÕd yd jdhqf.da,h jeks fmd<j u;=msg fuka u wNHka;rfha we;s ish¨u iïm;a
N+ñhg wh;a fõ'
N+ñfha ,laIK my; mßÈ ±laúh yels h'
iajNdjO¾ufha odhdohla ùu
iemhqu wkuH ùu
ixp,;dfjka hqla; fkdùu
M,odhs;dj j¾Okh l< yels ùu
taldldÍ fkdùu ^ msysàu" foaY.=Kh" Lksc iïm;a" c, iïm;a &
N+ñhg lrk f.ùu nÿ l=,sh ùu
NdKav yd fiajd ksIamdokhg fhdod .kakd ldhsl yd udkisl fjfyi Y%uh f,i
y÷kajhs'
Y%ufha ,laIK my; mßÈ fõ'
iÔj idOlhla ùu
ixp,kh l< yels ùu
iucd;Sh fkdùu
wOHdmkh iy mqyqKqj ;=<ska Y%ufha M,odhs;dj j¾Okh l< yels ùu'
;SrK .ekSu yd ixúOdkh ùug yels ùu
Y%uhg lrk f.ùu jegqma ùu
Y%u iïmf;ys m%udKh ;SrKh ùu flfrys n,mdk idOl my; mßÈ fõ'
ck.ykfha m%udKh yd jhia jHQyh
ck ixLHdfõ fi!LH ;;a;aj
ck ixLHdfõ wOHdmk uÜgu yd ksmqK;djh
13
`
NdKav yd fiajd ksIamdokh lsßfï l%shdj,shg ñksid úiska ks¾udKh lrk ,o wdOdrl
m%d.aOkh f,i ye¢ka fõ'
lïy,a" f.dvkeÕs,s" hkaf;%damlrK" jrdh" uyd ud¾." we<fõ,s iy .=jka f;dgqfmd<
wdÈh m%d.aOkhg ksoiqka fõ'
m%d.aOkfha úfYaI ,laIK my; mßÈ fõ'
ñksidf.a ks¾udKhla ùu
m%d.aOkh uQ¾; ixl,amhls' th f;d. ixl,amhls'
M,odhs;dfjka hqla; ùu
kej; kej; ksIamdokhg fhdod.; yels ùu
CIhùug ,la ùu'
m%d.aOkfha m%;s,dNh fmd<sh f,i ie,lSu
16
`
kjiS,ka;h yd TiafÜ%,shdj jeks rgj, N+ñh kue;s ksIamdok idOlh nyq, j olakg
,efí' fuu rgj,a ksIamdokhg jeä jYfhka N+ñh hk ksIamdok idOlh odhl lr
.kshs'
f,dj jeäu ck.ykhla isák Ökh" bkaoshdj jeks rgj,a Y%uh kue;s ksIamdok
idOlh ksIamdok l%shdj,shg nyq,j fhdod.kshs'
cmdkh yd weursldj jeks rgj,a jeä jYfhka m%d.aOkh ksIamdok lghq;= i|yd fhdod
.kshs'
N+ñh" Y%uh iy m%d.aOkh hk ksIamdok idOl wju uÜgul mej;=K o jHjidhl;ajh
hk ksIamdok idOlh u; oshqKq jQ rgla f,i isx.mamQrej oelaúh yelsfõ'
fhojqï tallhlska ,nd .kakd idudkH ksuejqu M,odhs;dj f,i ye¢kafõ'
idOl M,odhs;djh .Kkh lrkqfha"
ksuejqï m%udKh
idOl M,odhs;dj =
fhojqï m%udKh
17
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
18
`
YsIHhka iqÿiq mßÈ lKavdhï lr" bf.kqu i|yd fhdað; Wmfoia ,nd §
l%shdldrlfuys fhdojkak'
my; i|yka iïm;a w;=ßka Tng ,eî we;s iïm;a ms<sn| j wjOdkh fhduq lrkak'
lrkak'
th f;dard .ekSu ksid Tng wysñ jk B<Õ fyd| u wjia:dj fmkajd fokak'
19
`
b;d msßueiqï f,i iïm;a Ndú;hg .ekSu iïm;a ld¾hCIu f,i Wmfhdackh
lsÍula jk w;r jqjukd wiSñ;j mj;sk ;dla l,a iïm;a wrmsßueiafuka Ndú; l<
o ysÕlu keue;s .eg¨j úi|sh fkdyels h'
ysÕlu wd¾Ól úoHdfõ flakaøSh .eg¨j f,i ie,flkafka" my; i|yka fya;= ksid
h'
1. ish¨ wd¾Ól ldrlhka fuu .eg¨j fmdÿ fõ'
2. ´kE u iudchla l=ula" fldmuK" flfia" ld i|yd ksmoúh hq;= o hk uQ,sl
wd¾Ól m%Yakj,g fmdÿfõ uqyqK fok ksid
3. ysÕlu ieu iudchlg u fmdÿúu ksid
iïm;a ysÕ iy úl,am m%fhdackj,ska hqla; ksid;a ñksiqkag ;ud leue;s jqjukd
bgqlr .ekSu fjkqjg tla jqjukdjla f;aßug isÿ fõ'
ksoiqka f,i N+ñh ;=< l¾udka;Yd,d bÈlsÍu" f.dú;eka lsÍu iy l%svd msá ieliSu
jeks úl,am m%fhdack mj;sk úg tu" úl,amhka w;=ßka l=uk úl,amh f;dard .kq
,nkafka o hkak ;SrKh lsÍug isÿ fõ'
fï ksid m%uqL;ajhla Èh hq;af;a l=uk jqjukdjg o" miqj imqrd .ekSug wfmalaId
lrk jqjukd l=ula o hkak mqoa.,noaO j fm<.eiaùu isÿ lrhs'
wd¾Ólhl l=gï
q n" jHdmdßl wdh;k" rch iy fjk;a ixúOdk úúO wdldrhg
f;aÍu lrhss'
wd¾Ól moaO;shla ;=< f;aÍfï m%Yakh yg.kafka "
1. iïm;aj, mj;akd ysÕlu yd
2. iïm;aj, úl,am Ndú; yelshdj uq,a lrf.k hs'
úl,am m%fhdack w;=ßka tla úl,amhla f;dard.;a úg wfkla úl,am wjia:d lem
lsÍug isÿ fõ'
fuf,i zz iïm;l úl,am m%fhdack w;=ßka tla úl,amhla f;dard.; fyd;a ta
fjkqfjka lem lrk B<Õ fyd| u úl,amfha jákdlu wdjiaÓl msßjeh kñka
y÷kajhs'
wdjiaÓl msßjeh" uQ¾; msßjeh f,i o wd¾Ól msßjeh f,i o y÷kajhs'
ksoiqka
l,ska i|yka l< ksoiqfka N+ñh ;=< l¾udka;Yd,djla bÈ lsÍu" f.dú;eka lsÍu iy
l%Svd msá ieliSu jeks úl,am m%fhdack mj;sk úg" mqoa.,hl= by; N+ñfha úl,am
m%fhdack Tyqf.a m%uqL;dj u; fm<.eiajQ úg"
20
`
1 l¾udka;Yd,djla bÈ lsÍu
2 f.dú;eka lsÍu
3 l%svd msáh bÈ lsÍu fõ kï
21
`
ksmqK;d uÜgu 1'5 (- iïm;a fnod fjka lsÍu yd ksuejqu fnod yeÍu ms<sn|
ld,Éfþo ixLHdj (- 04
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
YsIHhka iqÿiq mßÈ lKavdhï lr" bf.kqu i|yd fhdað; Wmfoia ,nd§
l%shdldrlfuys fhdojkak'
22
`
tla lKavdhulg re' 10000 uqo,la ne.ska ,nd §ug wd¾Ól úoHd ix.uh
;SrKh lr we;'
tla lKavdhula tla wdydr j¾.hla muKla ksmoúh hq;= h'
Tn we;=<;a jQ lKavdhu flfrys wjOdkh fhduq lr wfkla lKavdhu
iuÕ o idlÉPd lr my; m%Yak úi£ug ;SrKh lrkak'
Tng ,enqKq uqo,ska ksmoúh yels wdydr j¾. ,ehsia;=jla ms<sfh<
lrkak'
ksmojk wdydr j¾.h lKavdhï idlÉPdjla u.ska ;SrKh lrkak'
tu wdydr j¾.fhka fldmuK m%udKhla ksmoùug Tn woyia lrkafka
o@
wod< wdydr j¾.h yd m%udKh ;SrKh lsßfï § Tn i,ld neÆ idOl
fudkjd o@
tu wdydr j¾.h ksmoùfï § Tn lKavdhu ljr Ys,m
a l%uhla Ndú;
lrkafka o@
tu Ys,m
a l%uh Ndú; lsÍug fya;= ljf¾ o@
fuu wdydr j¾.h ksmojkafka ljqreka i|yd wf,ú lsÍug b,lal
lrf.k o@
Tfí lKavdhï wkdjrK iuia; mka;shg ks¾udKYS,Sj bÈßm;a lsÍug
iQodkï jkak'
23
`
l< hq;= o hkakhs' tkï NdKav ksmoùug ljr iïm;a" ljr wkqmd;hlg Ndú;
l< hq;= o hkak ;SrKh l< hq;= fõ'
NdKav yd fiajd ksIamdokh lsÍu i|yd Y%u iQlaIau ksIamdok Ys,m
a l%uh iy
m%d.aOk iQlaIau ksIamdok Ys,am l%uh f,i úl,am ksIamdok Ys,am l%u folla
Ndú;d l< yels h'
Y%uh jeäfhka yd Bg idfmalaI j m%d.aOkh wvqfjka fhdod .kakd ksIamdok
Ys,am l%uh Y%u iQlaIau ksIamdok Ys,m
a l%uh jk w;r m%d.aOkh jeäfhka yd Bg
idfmalaIj Y%uh wvqfjka fhdod .kakd ksIamdok Ys,am l%uh m%d.aOk iQlaIau
ksIamdok Ys,am l%uh f,i ye|skafõ'
úl,am ksIamdok Ys,am l%u w;rska l=uk fyda tla ksIamdok Ys,am l%uhla Ndú;d
fldg ksmoùula isÿjk ksid flfia ksIamdokh l< hq;= o hk uQ,sl wd¾Ól
m%Yakh ksIamdokh ms<sn| m%Yakh f,iska o ye¢kafõ'
ld i|yd ksmojkjd o hkafkka woyia jkafka iudcfha iuia; ksIamdÈ;h
ljqreka w;r fn§ hkjd o hkak hs'
tkï ysÕ iïm;a fhdod .ksñka ksIamdokh lrkq ,nk iSñ; NdKav yd fiajd
m%udKh iudcfha ljqreka úiska ysñ lr .kq ,efí o@ N=la;s ú¢kq ,efí o@
hkak fuhska woyia fõ'
ksmojk NdKav N=la;s ú§fï yelshdj r|d mj;skafka ta ta mqoa.,hka ,nk
wdodhu u; h'
idOl ysñfhdaa jegqma " nÿ l=,S " fmd<S yd ,dN jYfhka wdodhï Wmh;s'
ta ta mqoa.,hka ,nk wdodhu jeä fyda wvq fyda jkafka idOl ysñldr;ajh iy
idOl ñ, mokï lrf.k h'
idOl wdodhï jeäfhka ,nk whg ksmojk NdKavj,ska jeä m%udKhla N=la;s
ú|Sug yelshdj ,efnk w;r idOl wdodhu wvqfjka ,efnk whg yels jkafka
wvq NdKav m%udKhla N=la;s ú§ug h'
fuf,iska ksmojk NdKav m%udKh N=la;s ú|Su ta ta mqoa.,hskaf.a wdodhu u;
;SrKh jk ksid ld i|yd ksmoúh hq;= o hkak wdodhï fn§ hdu ms<sn| m%Yakh
f,iska o ye¢kafõ'
25
`
ksmqK;d uÜgu 1'6 (-uQ,sl wd¾Ól m%Yak úi|d .ekSu i|yd ixúOdkh jk
ld,Éfþo ixLHdj (- 04
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
uQ,sl wd¾Ól m%Yak úi|d .ekSu i|yd iudchla ;=< Ôj;a jk ñksiqka úiska
ks¾udKh lrkq ,en we;s hka;%Kh fyj;a wdh;ksl jev ms<sfj< wd¾Ól moaO;shla
fyj;a wd¾Ól ixúOdkhla f,i ye¢ka fõ'
wd¾Ól moaO;shl § ñksid úiska ilid .kakd kS;s ud,djlg wkqj tys we;s wdh;k
iuQyhla l%shd;aul fõ'
tu wdh;k ñksiqka f.ka iukaú; iÔj tall jk w;r" ta ksid u tys l%shdldß;ajh
o il%sh jQjls'
fN!;sl moaO;shla ;=< mj;akd iajdNdúl jia;= fuka wd¾Ól moaO;shla ;=< olakg
,efnk jia;= jkafka tys mj;akd wd¾Ól wdh;k h'
fuu wd¾Ól wdh;k wd¾Ól moaO;shl uQ,sldx." wdh;ksl ,laIK wdos kïj,ska o
ye¢kafõ'
ta ta rgj, mj;sk iudc" ixialD;sl iy ft;sydisl rgdjka u; úúO iajrEmfha
wdh;ksl rgdjka ta ta wd¾Ólhkays ±lsh yels h'
tjeks fjkialï mej;sh o fmdÿfõ .;a úg wd¾Ól moaO;shl olakg ,efnk
uQ,sldx. lsysmhla my; ±la fõ'
l=gqïn
wdKavqj
jHdmdßl wxYh
26
`
lïlre ixúOdk
rdcH fkdjk ixúOdk
fjf<|fmd<j,a
idkqn,
ffk;sl jHQyh
isß;a úß;a idïm%odhka yd ixialD;sh
fuu uQ,sldx.hka w;=frka wd¾Ól moaO;shl ;SrK.ekSu yd iïnkaO jk úfYaI
md¾Yaj jkafka l=gqïn" wdKavqj" jHdmdßl wxYh" lïlre ixúOdk iy rdcH fkdjk
ixúOdk wdÈh hs'
28
`
ksmqK;d uÜgu 1'7 (- úúO ks¾Kdhl Ndú; lrñka wd¾Ól moaO;s j¾. lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
wd¾Ól moaO;shla l%shd;aul jkafka kS;sÍ;s" iïm%odh" isß;a úß;a hkdÈfhka iukaú;
wdh;ksl jHQyhla wkqj h'
fuu wdh;ksl jHqyhkaf.a iajrEmhka u; wd¾Ól moaO;s w;r fjkialï olakg
,efí'
t wkqj wd¾Ól moaO;s j¾. lsÍu i|yd Ndú; lrk ks¾Kdhl lsysmhls'
;SrK iïnkaëlrK hdka;%Kh
iïm;a ysñldß;ajfha iajrEmh
idkqn,j, iajNdjh
;SrK iïnkaëlrK hka;%Kfha iajrEmh hk ks¾Kdhl u; wd¾Ól moaO;s my;
my; mßos j¾. l< yels h'
fjf<|fmd< wd¾Ól moaO;s
29
`
fjf<|fmd< wd¾Ól moaO;shla ;=< iudc idOdrK;ajh we;s lsÍu i|yd rch ueÈy;a
jk wd¾Ól iudcSh fjf<|fmd< wd¾Ól kñka ye|skafõ' tkï iudc idOdrK;ajh ±äj
wjOdrKh flfrk wd¾Ól moaO;s iudcSh fjf<|fmd< wd¾Ólhhs'
iudcSh fjf<|fmd< wd¾Ól l%uh ìysj we;af;a ,snr,a fjf<|fmd< wd¾Ól l%uhg
tfrysj h' ,snr,a fjf<|fmd< w¾: l%uhla ;=<ska fmkajd fokafka rdcH ueÈy;aùulska
f;drj ksoyia fjf<|fmd< n,fõ. u.ska wd¾Ólh l%shd;aul ùug bv Èh hq;= njhs'
iudcSh fjf<|fmd< wd¾Ólhkays ksIamdok iïm;a fm!oa.,sl wxYh i;= jqj o iïm;a
Ndú;h ms<sn| úYd, n,mEula rcfhka flf¾' wd¾Ól" foaYmd,k" isú,a" iudc"
ixialD;sl hk udkj ysñlï wdrlaId lsÍug rch ueÈy;a ù mq¿,a iudc cd, l%shd;aul
lrhs' iudchSh fjf<|fmd< wd¾Ólhl mqrjeishkaf.a uQ,l s whs;Ska wk;=rg ,la jk
fyda W,a,x>kh jk ;;ajhkays § Tjqkag wdrlaIdjla rch úiska imhkq ,efí'
fiajfha fh§ isáh § yg .kakd yÈis wk;=re" wikSm ;;ajhka jeks wdmod ;;ajhkays §
iy úhm;a ùu" os<s÷ nj" ú/lshdj" orejka yod jvd .ekSu jeks iudcSh ;;ajhkays §
iudcSh fjf<|fmd< wd¾Ólhl rch tys mqrjeishka fj; iudc wdrlaIK cd,hla imh
hs'
rcfha fujeks iudc wdrlaIK cd, iemhSu i|yd wjYH wruqo,a fndfyduhla imhd
.kafka mqrjeishkaf.ka nÿ wh lsrSfuks' iudcSh fjf<|fmd< wd¾Ólhl rcfha
Y=NidOkh ;uka fj; ,efnk neúka mqrjeishka o rchg leue;af;ka nÿ f.ùu isÿ
lrhs'
iudcSh fjf<|fmd< wd¾Ól moaO;s mj;sk rgj,a i|yd ksoiqka f,i fkda¾fõ" þ¾uksh"
iaùvkh" mska,ka;h wdosh ±laúh yels h'
32
`
33
`
ksmqK;d uÜgu 1'8 (-ksIamdok yelshd udhsï jl% weiqfrka wdjiaÓl msrjeh
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
34
`
my; i|yka ksIamdok wdh;k w;=ßka Tfí lKavdhug ,efnk ksIamdok wdh;kh
flfrys wjOdkh fhduq lrkak'
wfhaId fglaia wdh;kh
wfhaId fglaia wdh;kh i;= j N+ñh" Y%uh" m%d.aOkh wdos ksYaÑ; iïm;a m%udKhla we;' fok
,o ksYaÑ; wjia:djl § tu iïm;a mj;akd ;dlaIKh hgf;a mQ¾K yd Wmßu ld¾hlaIu;djka
fhdod .ksñka l,siï yd lñi ksmoùug ie,iqï lrhs' Tyq i;= iïm;a ish,a, u lñi
ksmoùug fhojqjfyd;a Wmßu jYfhka lñi 50la ksmoúh yels h' lñi ksIamdokhg fhojQ
iïm;a l,siï ksmoùug udre lrk úg" lñi ksIamdokh tall 10 ne.ska wvq lrñka l,siï
ksIamdokh tall my ne.ska jeä l< yels h' ish¨ u iïm;a l,siï ksIamdokhg fhÿjfyd;a
Wmßu jYfhka l,siï 25la ksmoúh yels h'
jðr tkag¾m%hsiia wdh;kh
jðr ;ud i;=" isñ; iïm;a ksYaÑ; m%udKhla fhdod .ksñka frÈ fyda iy,a fyda ksmojhs'
ksYaÑ; wjia:djl § mj;akd ;dlaIKh hgf;a iïm;a mQ¾K jYfhka yd Wmßu
ld¾hlaIu;dfjka hq;= j fhdod .ksñka frÈ muKla ksIamdokh l<fyd;a frÈ tall 45la
ksmoúh yels h' iy,a tallh ne.ska ksIamdokh jeä lrk úg ms<sfj<ska frÈ tall 2" 3" 10" 14"
16 wdos jYfhka lem lsÍug isÿ fõ' frÈ ksIamdokh Y+kH jk úg Wmßu iy,a tall 05la
ksmoúh yels h'
Tng ,eî we;s ksIamdok wdh;kfha f;dr;=re ie,ls,af,ka hq;= j fyd¢ka wOHhkh
lrkak'
tu f;dr;=re weiqfrka NdKav j¾. foflys ksuejqï ixfhda. ±lafjk j.=jla
ilia lrkak'
tla ksIamdokfhka tallh ne.ska ksuejqu jeä lsßfï § wfkla ksIamdokfhka
lem lsÍug isÿjk tall m%udKh tu j.=fjys u olajkak'
tu ixLHd j.=j wdY%hfhka NdKav foflys úl,am ksIamdok ixfhda. oelafjk
m%ia;drhla ks¾udKh lrkak'
tu m%ia;drfha yevh ms<sn| woyi olajkak'
Tn ks¾udKh l< j.=j yd m%ia;drh weiqßka" NdKav fol yd iïnkaO wdjiaÓl
msßjefha iajNdjh meyeÈ,s lrkak'
Tfí wkdjrK ks¾udKYS,S j iuia; mka;shg bÈßm;a lsÍug iQodkï jkak'
35
`
;dlaIKh
udkj m%d.aOkh
l<ukdlrKh
Y%u úNckh iy úfYaIl
S rKh
fujeks ia:djr wdjiaÓl msßjehlska hq;= ksIamdok yelshd udhsu ir, f¾Çh
iajNdjhla .kS' fuh my; rEm igykska fmkakqï flf¾'
NdKav tall
20 A
16 B
12 C
8 D
E
4
NdKav tall
0 F
1 2 3 4 5
ksIamdok yelshd udhsï jl%hl wdjiaÓl msßjeh my; i|yka iQ;%hg wkqj
.Kkh l< yels h'
37
`
NdKav tall
200 A B
180
150 C
D
110
ksIamdok yelshd udhsï jl%h u; my<g .uka
60 E
lrk úg wkqmd;h l%ufhka jeä fõ'
0 F NdKav tall
20 40 60 80 100
38
`
ia:djr wdjiaÓl msßjeh we;s ùug fya;= jefvk wdjiaÓl msßjeh we;s ùug fya;=
iïm;a iucd;Sh ùu iïm;a iucd;Sh fkdùu
tla ksIamdokhla i|yd tla ksIamdokhla i|yd
ld¾hlaIu jk iïm;a wfkla ld¾hlaIu jk iïm;a wfkla
ksIamdokh i|yd ld¾hlaIu ùu ksIamdokh i|yd ld¾hlaIu
fkdùu
by; i|yka wdjiaÓl msßjeh ;;a;ajhka w;ßka jvd;a ;d;a;aúl nj" fmkakqï
lrkqfha jefvk wdjiaÓl msßjeh hs'
fï ksid úúO wd¾Ól ú.%yhka meyeÈ,s lsÍu i|yd jefvk wdjiaÓl msßjeh
fhdod .kshs'
39
`
ksmqK;d uÜgu 1'9 (-wd¾Ól úoHdfõ uQ,sl ixl,am yd ksIamdok Odß;dj fjkia ùï
ksIamdok yelshd udhsï jl%hla weiqßka ksrEmKh lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
300
A
B
150
75 C
m%d.aOk NdKav
0
150 175 200
40
`
mdßfNda.sl NdKav
300
200 A
100 B
m%d.aOk NdKav
0 150 180 200
ksIamdok ld¾hlaIu;dj iy
lDIs NdKav wd¾Ól
iïm;a fnod fjka lSÍfï ld¾hlaIu;dj ld¾hlaIu;dj
B
A
ksIamdok ld¾hlaIu;dj
C
0
ld¾ñl NdKav
wdkA;sl m%;s,dNh /
MB=MC= P
42
`
ld¾ñl NdKav
C A
B
m%d.aOk NdKav
0
0 0 ld¾ñl NdKav
ld¾ñl NdKav B A
X NdKav
2010 2015
Y NdKav
44
`
X NdKav
Y NdKav
m%d.aOk NdKav
m%d.aOk NdKav
400
500
300
300
2000 2015 250
100 2000
2015
0 100 400 0
600 200 700 mdßfNda.sl NdKav
mdßfNda.sl NdKav 400
45
`
by; m<uq jk m%ia;drhg wkqj tu wd¾Ólh jeä iïm;a m%udKhla mßfNdackh i|yd
fhdojd we;s neúka wd¾Ól jDoaê wkqmd;h my< w.hla f.k we;'
by; fojk m%ia;drhg wkqj tu wd¾Ólh mßfNdackhg jvd by< iïm;a m%udKhla
m%d.aOk NdKav mßfNdackh i|yd fhdojd we;s neúka wd¾Ól jDoaê wkqmd;h by<
w.hla f.k we;'
j¾;udk mßfNdackh lem lsÍug t;rï yelshdjla fkdue;s lsishï rglg úfoaYSh
rgj,ska m%d.aOkh ;u rgg f.kajd .; yels kï ^ ksoiqka(- úfoaYdOdr" úfoaY
wdfhdack& j¾;udk mßfNdack iSud fkdfldg wdfhdackh jeä lsÍu u.ska fõ.j;a
wd¾Ól jDoaêhla lrd <`.d úh yels h'
rgl ksIamdok Odß;dj fjkia ùug n,mdk m%Odk idOl folls'
iïm;a iïNdrh fjkia ùu
M,odhs;dj fjkia ùu
wd¾Ólfha iïm;a iïNdrh yd M,odhs;dj fjkia ùu fya;=fjka tu wd¾Ólfha ksIamdok
Odß;dj ke;fyd;a ksIamdok yelshdj fjkia fõ'
wd¾Ólhl iïm;a iïNdrh fjkia ùu wdldr follska isÿ úh yels h' tkï iïm;a
iïNdrh jeä ùu yd wvq ùu hs'
iïm;a iïNdrh jeä ùu fya;=fjka wd¾Ólfha ksIamdok yelshdj jeä ù ksIamdok
yelshd udhsu ol=Kg ú;eka fõ' ksoiqka(- kj iïm;a fidhd .ekSu" iïm;a i|yd kj
ysñldß;ajhla ,eîu" úfoaY rgj,ska iïm;a .,d tau" kj ;dlaIK l%u u.skaiïm;a
m%udKh jeä lr .ekSu" úfoaY Kh yd wdOdr yd wdfhdack by< hdu'
fuh my; m%ia;dr igykska fmkakqï l< yels h'
frÈ
0
iy,a
wd¾Ólhl iïm;a iïNdrh wvq ùu u.ska ksIamdok yelshdj wvq jk w;r ksIamdok
yelshd udhsu jug ú;eka fõ'
ksoiqka(- hqoaO lghq;= fya;=fjka iïm;a úkdY ùu" iajdNdúl úm;a" iqkdñ" .x j;=r
Wjÿre" kdh hEï wdÈh" úfoaY wdfhdack wvq ùu
46
`
frÈ
0
iy,a
M,odhs;dj jeä ùu tla wxYhl muKla isÿ jqjfyd;a ksIamdok yelshd udhsu ol=Kg
ú;eka jkqfha tu wlaIfhka muKs'
2
1 200
0 0
m%d.aOk NdKav
100 200 100 200 m%d.aOk NdKav
47
`
lDIs NdKav
lDIs NdKav 2
1
0 0
ld¾ñl NdKav ld¾ñl NdKav
200 400 200 400
by; 1jk m%ia;dr igykg wkqj l!Is yd ld¾ñl NdKav foj¾.fha u ksIamdok
M,odhs;dj wvq ù we;s ksid wlaI foflka u ksIamdok yelshd udhsu jug ú;eka fõ'
kuq;a 2jk m%ia;dr igykg wkqj ld¾ñl NdKav ksIamdokfha M,odhs;dj wvq ùu
fya;=fjka ld¾ñl NdKav wlaIfhka muKla jug ú;eka fõ'
48
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
49
`
my; i|yka ud;Dld w;=ßka Tfí lKavdhug ,eî ;sfnk ud;Dldj flfrys wjOdkh
fhduq lrkak'
wod< b,a¨u yd tu b,a¨u ;SrKh lrk idOl w;r iïnkaOh m%dia;dßl j olajkak'
50
`
ixjdoh
W;a;rd" úYajd iy ;s<sKs tl u ld¾hd, fha fiajh lrk ñ;=ßfhda ;sfofkls' Èjd wdydr
úfõlfha § Tjqka w;r we;s jQ ixjdohl fldgila my; ±lafõ'
W;a;rd ( mdka ñ, ojiska oji by< hkjd ys;d .kakj;a neß úÈhg' ta ksid fjkod jf.a
yeu odu ?g mdka lkak;a wudrehs' mdka fjkqjg ±ka wms fjk fjk foaj,a ;uhs lkafka'
úYajd ( wms;a ±ka mdka lkj f.dvla wvq hs' wfma uy;a;h lsõjd fï <Õ§ m;a;f¾ ,smshla od,d
;snqKd lsh,d" msá wdydr jeäfhka lk whg Èhjeähd frda.h ye§fï yelshdj jeä hs lsh,d' ta
,smsh ±lal ojfia b|,d thd mdka wrka tkafka l,d;=rlska' ±ka thdf.a lkaf;darefõ hd¿fjd;a"
mdka lEu wvq lr,d' yenehs ta ksid fyd| fohl=;a jqKd' cEï" udcßka"ng¾ jf.a taj;a ±ka f.ak
tl f.dvla wvq hs' mdka ke;s j cEï " ng¾ jevl=;a keyefka'
;s<sKs ( we;af;ka u wo wmsg ,efnk jegqmhs" mdka ñ,hs ne¨j u" f.dvla whg mdka lEu
álla wudre hs' ta;a wfma fmdä mq;d yß wdihs mdkaj,g' ta ksid uu yeuodu f.or hkfldg
mdka f.ähla f.kshkjd'
W;a;rd ( ;s<sKs" mdka fjkqjg wdmam" b¢wdmam jf.a fohla f.ksyk
s a fokak' tajfha ñ, t;rï
by< .sfha keye fka'
úYajd ( wms fudkjd lSj;a k.rj, wh mdka lk tl ;j u wvq lr,d keye'
W;a;rd ( ta fudl o@
úYajd ( k.rfha yeu mjq,l u jf.a fkdakhs uy;a;hhs fokak u jevg hkjd' b;ska thd,d
jev bjr fj,d wdfh;a ?g Whkak uykais fjkafka keye' ta ksid ?g mdka lk tl thd,dg
f,aishs'
;s<sKs ( ta ú;rla fkfuhs" .ug jvd i,a,l
s drfhda k.rfha bkakjd' thd,d Wfoag ?g ieye,a¨
wdydr .kakhs leu;s' ta ksid ñ, by< .sh;a mdka lkjd'
W;a;rd ( wms jf.a mdka lEu wvq lrkjd kï" rfÜ ;j lS fofkla mdka lEu wvq lrhs o@
tfyu n,k fldg fjf<|fmdf<a mdka ñ, § .ekSu f.dvla wvq fjkak mq¿jka'
51
`
ksYaÑ; ld,hla ;=< b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOl fkdfjkia j ;sìh §
i,ld n,k NdKavh i|yd jQ úúO ñ, .Kka hgf;a ñ, § .ekSug wfmalaId lrk úúO
m%udK b,a¨u f,i ye¢kafõ'
b,a¨u my; mßÈ j¾. l< yels h"
fm!oa.,sl b,a¨u
fjf<|fmd< b,a¨u
ksYaÑ; ld,hla ;=< § fjf<|fmdf<aa isák tla .ekqïlrejl= úiska i,ld n,k
NdKavhg mj;sk úl,am ñ, hgf;a ñ, § .ekSug wfmalaId lrk m%udK fm!oa.,sl
b,a¨u f,i ye¢kafõ'
ksYaÑ; ld,hla ;=< § fjf<|fmdf<a isák ish¨ u .ekqïlrejka úiska" i,ld n,k
NdKavh i|yd mj;sk úl,am ñ, .Kka hgf;a ñ, § .ekSug wfmalaId lrk úúO
b,a¨ï m%udKj, tl;=j fjf<|fmd< b,a¨u f,i ye¢kafõ'
fm!oa.,sl b,a¨u ;SrKh lrk idOl my; mßÈ fm<.eiaúh yelsh'
i,ld n,k NdKavfha ñ, P
iïnkaêl NdKavj, ñ, Pn
mdßfNda.slhdf.a wdodhu Y
mdßfNda.slhdf.a reÑh T
wkd.;h ms<sn| wfmalaIdjka Ex
wfkl=;a idOl O
fjf<|fmd< b,a¨u ;SrKh lrk idOl my; mßÈ fm< .eiaúh yelsh'
i,ld n,k NdKavfha ñ, P
iïnkaêl NdKavj, ñ, Pn
mdßfNda.slhdf.a wdodhu Y
mdßfNda.slhdf.a reÑh T
wkd.;h ms<sn| wfmalaIdj Ex
.ekqïlrejka ixLHdj yd tys ixhq;sh N
wfkl=;a idOl O
52
`
Qd = f ( P, Pn, Y, T, Ex, O )
lsishï NdKavhla i|yd fjf<|fmd< b,a¨u yd th ;SrKh lrk idOl w;r iïnkaOh
iólrKhla f,i bÈßm;a l< úg th fjf<|fmd< b,a¨ï Y%s;h f,i ye|skafjk w;r
th my; mßÈ fmkaúh yels h'
Qd = f ( P, Pn, Y, T, Ex, N, O)
b,a¨ï ;SrKh ùug n,mdk ´kEu idOlhla fjkia ùug wkql+, j i,ld n,k
NdKavfha b,a¨u fjkia jk wdldrh ú.%y fldg ±laùu b,a¨ï kHdhh f,i ye¢kafõ'
fok ,o ksYaÑ; wjia:djl §" b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOl fkdfjkia j
;sìh § i,ld n,k NdKavfha ñ, yd tys b,a¨ï m%udKh w;r mj;sk m%;sf,dau
iïnkaO;dj b,a¨ï kS;sh f,i ye¢kafõ'
b,a¨ï kS;sh bÈßm;a lsßfï § th my; i|yka Wml,amk u; msysgd we;'
ksYaÑ; wjia:djl ñ, yd b,a¨ï m%udKh ie,ls,a,g .ekSu
ñ, yer b,a¨ug n,mdk wfkl=;a idOl fkdfjkia j mej;Su
idudkH NdKavhl b,a¨u ie,ls,a,g .ekSu
;d¾lsl .ekqïlrejkaf.a yeisÍï ie,ls,a,g .ekSu
b,a¨ï kS;sh bÈßm;a l< yels úl,am l%u my; mßÈ ±laúh yels h'
b,a¨ï f,aLkh
b,a¨ï jl%h
b,a¨ï iólrKh
ksYaÑ; wjia:djl b,a¨ug n,mdk wfkl=;a idOl ia:djr j ;sìh§ i,ld n,k
NdKavhg mej;sh yels úl,am ñ, .Kka hgf;a .ekqïlrejka ñ, § .ekSug wfmalaId
lrk m%udKhka olajk f,aLkh b,a¨ï f,aLkh f,i y÷kajhs'
53
`
ksoiqka (-
0 600
10 500
20 400
30 300
40 200
50 100
60 0
ksYaÑ; wjia:djl" b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOl fkdfjkia j ;sìh§ i,ld
n,k NdKavfha úl,am ñ, .Kka hgf;a b,a¨u m%udKhka olajk ,laIHhka iïnkaO
fldg w¢kq ,nk f¾Ldj b,a¨ï jl%h f,i y÷kajhs'
60
50 b,a¨ï jl%h
40
30
20
10
D
0
100 200 300 400 500 600
wfmalaIs; b,a¨ï m%udKh ^tall&
54
`
ksYaÑ; wjia:djl b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOl fkdfjkia j ;sìh § i,ld
n,k NdKavfha ñ, .Kka yd b,a¨ï m%udK w;r m%;sf,dau iïnkaO;dj iólrKhla
u.ska idrdxY fldg ±laùu b,a¨ï iólrKh f,i i,lhs'
by< isg my<g nEjqï jk ir, f¾Çh b,a¨ï jl%hl fmdÿ iólrKh
f,i ±laúh yels h'
o
o
o fuys b ñ, ix.=Klh -10 ls'^ ñka woyia jkafka ñ, tla tllhlska wvq
jq úg b,a¨ï m%udKh 10lska jeä fõ' tfiau ñ, tla tllhlska jeä jq
úg b,a¨ï m%udKh 10lska wvq fõ'&
idudkH NdKavhl b,a¨ï jl%h jfï isg ol=Kg my<g nEjqï fõ'
idudkH NdKavhl b,a¨ï jl%h my<g nEjqï jkafka i,ld n,k NdKavfha ñ, yd
b,a¨ï m%udKh w;r m%;f
s ,dau iïnkaO;dj ksid h' th b,a¨ï kS;sh f,i ye¢kafõ'
i,ld n,k NdKavfha ñ, yd b,a¨ï m%udKh w;r m%;sf,dau iïnkaOh we;s ùug fya;=
úúO m%fõY Tiafia bÈßm;a ù we;s kuqÿ fuys oS i,ld n,kafka ñ, m%;súmdlh ms<sn| j
muKs'
ñ, m%;súmdlh iukaú; jkafka Wm m%;súmdl follsks' tkï
1 ñ, fjkia ùul wdfoaYk m%;súmdlh
55
`
ñ, ^re&
30
20
10
D
0 m%udKh ^ tall&
100 200 300
56
`
ñ, ^re&
b,a¨ï m%udKh
idudkHfhka .s*ka NdKavj, ñ, by< fyda my< fyda hdul § wdfoaYK m%;súmdlh
iEu úgu iDK iïnkaOhla fmkakqï lrk w;r wdodhï m%;súmdlh m%n, iDK
iïnkaOhla fmkakqï lrhss'
m%o¾Ykd;aul NdKavj, ñ, by< hk úg tajdg we;s b,a¨ï m%udKh jeä lrkafka
.ekqïlref.a jHdc ;;aa;ajh m%o¾Ykh lsÍfï wfmalaIdfjks' ksoiqkla f,i Èhuka;s"
ñ, wêl jdyk b,a¨ï lrkafka m%o¾Ykd;aul m%;súmdlh u; hs' fuu ksid fuu
NdKavh b,a¨ï kS;shg mgyeKs wjia:djls'
57
`
ksmqK;d uÜgu 2'2 ( b,a¨ï m%udKh fjkia ùu yd b,a¨u fjkia ùu w;r fjki
ixikaokh lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj ( 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (
i,ld n,k NdKavfha ñ, yer wfkl=;a idOl fkdfjkia j ;sìh§ i,ld n,k
NdKavfha ñ, wvq fyda jeä ùulg m%;spdß j tys b,a¨ï m%udKh jeä fyda wvq ùu
b,a¨ï m%udKh fjkia ùu f,i y÷kajhs'
wfkl=;a idOl ia:djr j ;sìh§ i,ld n,k NdKavfha ñ, jeä jqjfyd;a tys b,a¨ï
m%udKh wvq jk w;r tys n,mEu ksid b,a¨ï jl%h u; msysá ,laIHh by<g .uka
lrhs'
fuu isÿùï b,a¨ï ixfldapkh f,i y÷kajhs'
wfkl=;a idOl ia:djrj ;sìh § i,ld n,k NdKavfha ñ, wvq jqjfyd;a tys b,a¨ï
m%udKh jeä jk w;r tys n,mEu ksid b,a¨ï jl%h u; msysá ,laIHh Èf.a my<g
.uka lrhs'
fuu isÿùu b,a¨ï m%idrKh f,i y÷kajhs'
i,ld n,k NdKavfha ñ, ia:djr j ;sìh§ b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOlhla
fjkia ùu lrK fldgf.k mej;s ñ, hgf;a u b,a¨u by< hdu fyda my< hdu fyda
b,a¨u fjkia ùu f,i y÷kajhs'
i,ld n,k NdKavfha ñ, ia:djr j ;sìh § b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOlhla
fjkia ùu ksid mej;s ñ, hgf;a u b,a¨u by< f.dia b,a¨ï jl%h ol=Kq mig ú;eka
ùu b,a¨u jeä ùu f,i y÷kajhs'
i,ld n,k NdKavfha ñ, ia:djr j ;sìh § b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOlhla
fjkia ùu ksid meje;s ñ, hgf;a u b,a¨u my< f.dia b,a¨ï jl%h jï mig ú;eka
ùu b,a¨u wvq ùu f,i y÷kajhs'
58
`
NdKavhl b,a¨ï m%udKh fjkia ùu yd b,a¨u fjkia ùu w;r fjki my; oelafjk
rEm igykska bÈßm;a l< yels h'
ñ,^re& ñ,^re&
D
C
30
20 A
20
10 B
59
`
ksmqK;d uÜgu 2'3 (- b,a¨ï kuH;dj w¾: olajñka ñ, b,a¨ï kuH;dj ú.%y lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj ( 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (
ms<s;=r (- .sh udfia mdka f.ähla úlafla re' 60 .dfka' ta ldf,a ojilg
mdka 1500la ú;r úlald' nksia f.ähl=;a re' 25lg úlafla
ojilg nksia f.ä 800la ú;r úl=Kqkd'
my; ±lafjkafka NdKav j¾. ;=klg wod< fjf<|fmdf<a b,a¨u fjkia jQ wdldrh
±lafjk m%ldY ;=kls' tajdhska Tnf.a lKavdhug ,efnk m%ldYh flfrys wjOdkh
fhduq lrkak'
ñ, re 5 isg 10 olajd jeä jk úg tu NdKavfha b,a¨ï m%udKh 50 isg 30 olajd
wvq fõ'
ñ, re' 5 isg 10 olajd jeä jk úg tu NdKavfha b,a¨ï m%udKh 80 issg 20
olajd wvq fõ'
ñ, re' 5 isg 10 olajd jeä jk úg tu NdKavfha b,a¨ï m%udKh 50 isg 10
olajd wvq fõ'
Tng ,enqKq m%ldYh weiqfrka ñ, yd b,a¨ï m%udKh fm<.eiajQ f,aLkhla ilia
lrkak'
ñ, fjkia jQ m%;sY; yd b,a¨ï m%udK fjkia jQ m%;sY; fjk fjk u .Kkh lr
olajkak'
b,a¨ï m%udKh fjkia jQ m%;sY; ñ, fjkia jQ m%;sY; j,ska fn¥ úg ,efnk w.h
flfrys wjOdkh fhduq lrkak'
61
`
b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOl ia:djr j ;sìh §" b,a¨ï jl%fha lsishï
,laIHhhl ñf,a iq¿ m%;sY;l fjkilg wkqj b,a¨ï m%udKfha m%;sY;l fjki uek
±laùu ,laIHh ñ, b,a¨ï kuH;dj f,i y÷kajhs'
by< isg my<g nEjqï jk ir, f¾Çh b,a¨ï jl%hl my<g .uka lrk úg ,laIHh
ñ, b,a¨ï kuH;dj wmßñ;fha isg 0 olajd úys§ hhs'
my<g nEjqï jk ir, f¾Çh b,a¨ï jl%hl iEu ,laIHhlu nEjqï mriamrh ia:djr
jk neúka ,laIHh ñ, b,a¨ï kuH;dj isg 0 olajd fjkia jkafka ta ta
,laIHhkays § ñ,;a b,a¨ï m%udKh;a w;r wkqmd;slh my< hdu ksid h'
62
`
b,a¨ï jl%fha ksYaÑ; ,laI folla w;r m%foaYfha ñf,ys úYd, m%;sY;l fjkilg
idfmalaI j b,a¨ï m%udKfha m%;sY;l fjki uek ±laùu pdm ñ, b,a¨ï kuH;dj fõ'
th .Kkh lrk iQ;%h my; oelafõ'
63
`
by; rEm igyfka A ,laIfha;a B ,laIfha;a A ydB w;r ´kEu ,laIHhla kuH;dj 1 fõ'
64
`
wkuH b,a¨u
o wkuH b,a¨ul § b,a¨ï jl%fha ueo ,laIHhg my<ska ´kEu ia:dkhl kuH;d
ix.=Klh 1g wvq w.hla .kS'
10 10 100
50
20 5 100
40
25 4 100 30
B
20 A
D
0
2 4 8 10 m%udKh
6 12
65
`
kuH b,a¨u -
kuH b,a¨fï § b,a¨ï jl%fha ueo ,laIHhg by<ska msysá ´kEu ,laIHhl kuH;d
ix.=Klh 1g jeä w.hla .kS'
20 200
20 100
A
20 D
0 m%udkh
100 200
i,ld n,k NdKavfha ñf,a ksrfmalaI fjki;a tys b,a¨ï m%udKfha ksrfmalaI
fjki;a w;r wkqmd;slh b,a¨ï jl%fha nEjqfï mriamrh fõ' th f,i
.Kkh lrhs'
66
`
wfkl=;a idOl ia:djr j ;sìh §" ñ, b,a¨ï kuH;dj hkq i,ld n,k NdKavfha ñf,a
m%;sY;l fjki yd i,ld n,k NdKavfha b,a¨ï m%;sY;l fjki w;r wkqmd;lh fõ'
th i,ld n,k NdKavfha ñf,a ksrfmalaI fjki yd b,a¨ï jl%fha m%udKfha ksrfmalaI
fjki w;r wkqmd;slh fyj;a b,a¨ï jl%fha nEjqfï mriamrfha iy i,ld n,k
NdKavfha ñ,;a b,a¨ï m%udKh;a w;r wkqmd;slfhka .=Kkh u.ska .Kkh l<
yels h'
b,a¨ï iólrKh § we;s úg ksYaÑ; ñ,lg wod< ñ, b,a¨ï kuH;dj .Kkh l< yels
h' fï i|yd ksoiqka my; ±l fõ'
hk b,a¨ï iólrKh wkqj ñ, re10g wod< b,a¨ï kuH;dj my;
mßÈ .Kkh flf¾'
67
`
ksmqK;d uÜgu 2'4 (- ñ, b,a¨ï kuH;dj wkqj ;d¾lsl j ;SrK .kakd whqre úuihs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
68
`
ñ,
m%udKh
whNdrh
m%udKh
69
`
b,a¨ï kuH;dj mdßfNda.sl uq¿ meyeou w;r mj;sk iïnkaO;dj my; j.=j
weiqfrka o fmkaúh yels h'
70
`
ksmqK;d uÜgu 2'5 (- yria ñ, b,a¨ï kuH;dj wkqj ;d¾lsl j ;SrK .kakd whqre úuihs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
71
`
72
`
73
`
ksmqK;d uÜgu 2'6 (- wdodhï b,a¨ï kuH;dj wkqj ;d¾lsl j ;SrK .kakd whqre
úuihs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
74
`
my; i|yka isoaëka w;=ßka Tnf.a lKavdhug ,efnk isoaêh flfrys wjOdkh fhduq
lrkak'
I isoaêh
ksu,af.a iy,a b,a¨u lu,af.a iqj| ú,jqka ìu,af.a kej; msrjQ
wdodhu ^udisl& wdodhu lsf,da b,a¨u wdodhu gh¾ b,a¨u
^udisl&
10000 40 40000 8
40000 1
15000 50 50000 4
50000 2
Tnf.a lKavdhug ,enqKq m%ldYh weiqßka mdßfNda.sl wdodhu fjkia jk m%;sY;h yd
b,a¨u fjkia jQ m%;sY;h .Kkh lrkak'
i,ld n,k NdKavfha b,a¨u fjkia jQ m%;sY;h wdodhu fjkia jQ m%;Y
s ;fhka fnod
wdodhï b,a¨ï kuH;d ix.=Klh .Kkh lrkak
Tn .Kkh l< wdodhï b,a¨ï kuH;d ix.=Klh ms<sn| j isiqkaf.a wjOdkh fhduq
lrkak'
mdßfNda.sl wdodhu fjkia jk úg tla tla NdKav j¾. i|yd mj;sk b,a¨u fjkia
jk wdldrh tlsfklg fjkia iajrEmhla .kS'
b,a¨u flfrys n,mdk wfkl=;a idOl ia:djr j ;sìh § " mdßfNda.sl wdodhï m%;sY;
fjkilg idfmalaI j i,ld n,k NdKavfha b,a¨ï m%;sY;l fjki uek ±laùu
wdodhï b,a¨ï kuH;dj fõ'
my; i|yka iQ;%h fhdod f.k wdodhï b,a¨ï kuH;dj ueksh yels h'
75
`
= b,a¨ï fjki
wdodhfï fjki
wdodhï b,a¨ï kuH;d ix.=Klh Ok w.hla .kq ,nkafka wdodhfï fjki yd i,ld
n,k NdKavfha b,a¨fï fjki w;r wkqf,dau iïnkaOhla mj;sk NdKavj, h' tys
Ok iïnkaO;djla mj;skafka idudkH NdKavj, h'
wdodhï b,a¨ï kuH;d ix.=Klh Ok tlg jeä w.hla .kq ,nkafka wdodhï m%;sY;l
fjkig jvd jeä m%;sY;hlska i,ld n,k NdKavfha b,a¨u jeä jk úg § h' wdodhï
b,a¨ï kuH;d Ok w.h tlg jeä w.hla .kafka iqfLdamfNda.S NdKavj, h'
wdodhï b,a¨ï kuH;d ix.=Klh Ok tlg wvq w.hla .kq ,nkafka wdodhfï m%;sY;l
fjkig jvd wvq m%;sY;hlska i,ld n,k NdKavfha b,a¨u jeä jk úg § h' wdodhu
b,a¨ï kuH;dj Ok w.h tlg wvq jkafka w;HjYH NdKavj, h'
wdodhï b,a¨ï kuH;d ix.=Klh iDK w.hla .kq ,nkafka wdodhfï fjki yd i,ld
n,k NdKavfha b,a¨fï fjki w;r m%;sf,dau iïnkaO;djla mj;sk úg § h' wdodhï
b,a¨ï kuH;d ix.=Klh iDK w.hla .kafka nd, NdKavj, h'
wd¾Ól ú.%yhka i|yd wdodhï b,a¨ï kuH;dj fhdod.; yels wdldr lsysmhla my;
±lafõ'
w;HjYH NdKav" iqfLdamfNda.S NdKav yd nd, NdKav hkqfjka j¾. lsÍug
wdodhï fjkia ùu u; fjf<|fmdf<a NdKavj,g we;s b,a¨u fjkia jk
wdldrh mqfrdal:kh lsÍug
76
`
ksmqK;d uÜgu 2'7 (- iemhqï ;Srl weiqßka iemhqï kHdh yd iemhqï kS;sh ú.%y
lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
YsIHhka iqÿiq mßÈ lKavdhï lr" bf.kqu i|yd fhdað; Wmfoia ,nd §
l%shdldrlfuys fhdojkak'
my; i|yka ud;!ld weiqßka Tnf.a lKavdhug ,efnk ud;!ldj flfrys wjOdkh
fhduq lrkak'
A wdh;kfha iemhqu
B wdh;kfha iemhqu
C wdh;kfha iemhqu
fjf<|fmd< iemhqu
Tnf.a lKavdhug ,efnk ud;!ldjg wod< j.=fõ iemhqï ;Srej iïmQ¾K lrkak'
tu f;dr;=re weiqßka isria wlaIhg XNdKavfha ñ, o ;sria wlaIhg i|yd wod<
iemhqu o f.k iemhqï jl%hla ks¾udKh lrkak'
Tn ks¾udKh l< iemhqï jl%fha yevh ms<sn| ie,ls,a,g .ksñka XNdKavfha ñ,
yd XNdKavfha iemhqu w;r we;s iïnkaOh meyeos,s lrkak'
10 --- 50 30
20 30 --- 40
30 40 90 ---
50 60 --- 70
78
`
79
`
fjf<|fmd< iemhqu ;SrKh lrk idOl my; i|yka mßÈ fm< .eiaúh yels h'
o i,ld n,k NdKavfha ñ, (P)
o fhojqï ñ, (C)
o ;dlaIKh (T)
o iïnkaê; NdKav j, ñ, .Kka (Pn)
o ksIamdolhkaf.a wfmalaId (Ex)
o fjf<|fmdf<a isák ksIamdolhskaf.a ixLHdj ^N)
o rcfha m%;sm;a;s (G)
o fjk;a idOl (O)
wdh;ksl iemhqu ;SrKh lrk idOl j,g wu;r j fjf<|fmdf<a isák
ksIamdolhkaf.a ixLHdj fjf<|fmd< iemhqu ;SrKh lrk idOlj,g tl;= fõ'
lsishï NdKavhla i|yd wdh;ksl iemhqu yd th ;SrKh lrk idOl w;r
iïnkaOh olajk iólrKh wdh;ksl iemhqï Y%s;h fõ' th my; mßos bÈßm;a l<
yels h'
80
`
wfmalaId lrk úúO m%udKhka olajk ixLHd igyk hs' th my; mßos bÈßm;a l<
yels h'
0 0
10 100
20 200
30 300
40 400
50 500
60 600
70 700
i,ld n,k
NdKavfha ñ,
^re&
iemhqï jl%h
70 (S)
60
50
40
30
20
10
0
100 200 300 400 500 600 700 wfmalaIs; iemhqï m%udKh ^ tall&
81
`
jkjdo hkak&
82
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
Px
iemhqï m%udKh jeä ùu
Sx
B
P1
P0
iemhqï m%udKh wvq ùu
0
Qs0 Qs Qs1 Qsx
83
`
i,ld n,k NdKavfha ñ, ia:djr j ;sìh § iemhqu ;SrKh lrk wfkl=;a idOl
fjkia ùu ksid iemhqu wvq ùu fyda jeä ùu fyda iemhqu fjkia ùu f,i y÷kajhs'
ñ, ia:djr j ;sìh § iemhqu flfrys n,mdk wfkl=;a idOl fjkia ùu ksid iemhqï
f¾Ldj jug .uka lsÍu ^ ú;eka ùu& iemhqfï wvq ùuls'
iemhqï wvq ùu
Sx1
Sx
iemhqï jeä ùu
P1 Sx2
0 Qs
Qs0 Qs Qs1
iemhqï jl%h ol=Kg .uka lsÍug n,mdk iemhqï f¾Ldj jug .uka lsÍug n,mdk idOl
idOl
84
`
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
85
`
ES = iemhqï ñ, kuH;dj
P = ñf,a fjki
ksoiqk ( lsih
s ï NdKavhl ñ, yd iemhqï m%udKh ms<sn`o f;dr;=re my; ±lafõ'
5 100
10 500
86
`
87
`
fï ksid úYd, ñ, fjkialï yd iïnkaO j iemhqï kuH;dj .Kkh lsÍu i`oyd pdm
iemhqï kuH;dj fhdod .kS'
fuu iQ;%fhys"
QS = iemhqï m%udKfha fjkia ùu'
P = ñf,a fjkia ùï
P 1+ P 2 = idudkH ñ,
2
Q1 + Q2 = idudkH iemhqï m%udKh
2
ksoiqk -
lsishï NdKAvhl ñ, yd iemhqï m%udKh ms<sn`o f;dr;=re my; ±lafõ'
88
`
fuu iQ;%fhys"
QS/ P hkq iemhqï jl%fha nEjqfï mriamrhhs'
[iemhqï m%udKh isria wCIfhys;a" ñ, ;sria wCIfhys;a ,l=Kq lrkafka kï QS/ P u`.ska
m%ldY lrkqfha iemhqï jl%fha nEjquhs' tfy;a iemhqï jl%hla w`Èkq ,nkafka ñ, isria
wCIfhys yd iemhqï m%udKh ;sria wCIfhys olajñka ksid iemhqï jl%fha nEjQu P/ QS
f,i fõ']
iemhqï jl%fha nejqu P/ QS f,iska yd iemhqu kuH;d iQ;%fhys uq, moh f,iska
jk nEjqfï mriamrhla ksid iemhqï kuH;d iQ;%h"
89
`
ksoiqk -
QS = 100 + 4P" iemhqï iólrKh weiqfrka remsh,a 10 ñf,a § iemhqï kuH;dj my;
mßÈ .Kkh l< yels h'
iemhqï iólrKfhys +4 hkq fuu iQ;%fha uq, moh hs' tkï QS ys w.h hs'
P
iemhqï kuH;d ix.=Klh i`oyd ,efnk w.h Y+kHfha ^0& isg wmßñ; ^& olajd fjkia
fõ'
tu ix.=Klfhys w.h mokï lr.ksñka iemqhï ñ, kuH;d m%fNao myla ±laúh yels
h'
1. talSh iemhqï kuH;dj
2. tlg wvq iemhqï kuH;dj
3. tlg jeä iemhqï kuH;dj
4. mQ¾K kuH iemhqï kuH;dj
5. mQ¾K wkuH iemhqï kuH;dj
90
`
iemhqï flfrys n,mdk wfkl=;a idOl fkdfjkia j ;sìh § i,ld n,k NdKavfha
ñ, fjkia jk m%;sY;fhka u iemhqï m%udKh o fjkia fõ kï th talSh kuH
iemhquhs'
fuys § iemhqï kuH;d ix.=Klfhys w.h tl ^1& fõ'
uQ, ,CIHh yryd .uka lrk ieu iemhqï jl%hl u iemhqï kuH;d ix.=Klfhys w.h
tl fõ'
Bg fya;=j uQ, ,CIHfhka wdrïN jk iemhqï jl%hl ñ, iy iemhqï m%udKh w;r
wkqmd;h iudk ùu hs'
my; m%ia;dr igyfkys ±lafjkafka talSh iemhqï kuH;djla iys; iemhqï jl% h'
ñ, ^re'&
S1
S2
S3
0 m%udKh ^tall&
by; m%ia;dr igyfkys ±lafjk S1, S2 iy S3 iemhqï jl%j, (P / Qs) w.h ieu
úg u P / Qs j,g iudk fõ' fï ksid kuH;dj ieu úg u talSh fõ'
wfkl=;a idOl ia:djr u ;sìh § NdKavhl ñ, fjkia jk m%;sY;hg jvd wvq
m%;sY;hlska iemhqï m%udKh fjkia jkafka kï th tlg wvq ^wkuH iemhqï
kuH;dj& iemhqï ;;a;ajhls'
tys oS iemhqï kuH;d ix.=Klfhys w.h tlg wvq ^< 1& fõ' ;sria wCIh yryd
.uka lrk ieu ir, f¾Åh iemhqï jl%hl u we;af;a tlg wvq iemhqï kuH;djls'
my; m%ia;dr igyfka ±lajd we;af;a tlg wvq iemhqï kuH;djlska hq;a iemhqï jl%h
hs'
91
`
ñ, ^re'& S
0 m%udKh tall
by; m%ia;dr igyfkys ±lafjk ;sria wCIh yryd .uka lrk S iemhqï jl%fhys
kuH;d ix.=Kfhys w.h tlg wvq fõ'
iemhqï jl%h by<g .uka lrk úg kuH;d ix.=Klfha w.h tlg wdikak jk
f;la by< hhs'
Bg fya;=j ñ,la iemhqï m%udKhla w;r wkqmd;h by< hEu hs'
wfkl=;a idOl fkdfjkia j ;sìh § ñ, fjkia jk m%;sY;hg jvd jeä
m%;sY;hlska iemhqï m%udKh fjkia fõ kï th tlg jeä iemhqï kuH;dj^kuH
iemhqu&hs'
fuys § iemhqï kuH;dj i`oyd ,efnk w.h tlg jeä ^>1& fõ'
isria wCIhg yryd .uka lrk ieu iemhqï jl%hl u we;af;a tlg jeä iemhqï
kuH;djhs'
my; m%ia;dr igyfkys ±lafjkafka iemhqï kuH;d ix.=Klh tlg jeä w.hlska
hq;a iemhqï jl%hls'
ñ, ^re& S
0 m%udKh ^tall&
92
`
m%ia;r igyfkys ±lafjk S iemhqï jl%fhys kuH;d w.h tlg jeä fõ'
iemhqï jl%h by<g .uka lrk úg jl%h Èf.a by<g h;a u tu tlg jeä w.h
l%ufhka wvq ù tlg ióm fõ'
Bg fya;=j ñ, iy iemhqï m%udKh w;r wkqmd;h my< hdu hs'
wfkl=;a idOl ia:djr j ;sìh § NdKavfha ñf,a we;s jk fjkia ùulg m%;spdr
jYfhka NdKavfha iemhqï m%udKfhys lsis ÿ fjkila isÿ fkdfõ kï ta mQ¾K
wkuH iemhqï kuH;djhs'
tys § iemhqï kuH;d ix.=Klfhys w.h Y=kH ^0& fõ'
fuys oS iemhqï jl%h isria wCIhg iudka;r ir, f¾Ldjla fia msysghs'
ñ, ^re&
S
0 m%udKh ^tall&
wfkl=;a idOl ia:djr j ;sìh § NdKavfha ñf,ys we;s jk b;d iq¿ m%;sY;l fjkia
ùulg ^Y=kH ñ, uÜgfï fjkilg& m%;spdr jYfhka iemqhï m%udKh úYd, jYfhka
fjkia fõ kï ta mQ¾K kuH iemhqï kuH;djhs'
fuys § iemhqï kuH;d ix.=Klfhys w.h wmßñ; fõ'
iemhqï jl%h ;sria wCIHg iudka;r ir, f¾Ldjla fia msysghs'
ñ, ^re'&
0 m%udKh ^tall&
93
`
ñ, fjkia ùfuka miq .; ù we;s ld,h úYd, kï tjeks NdKav i`oyd we;af;a kuH
iemhquls' Bg fya;=j wod< ld,h úYd, j;a u idOl ixp,kh ùug bvlv jeä úu
hs'
tfy;a ñ, fjkia ùfuka miq .; ù we;s ld,h flá kï tjeks NdKav i`oyd
we;af;a wkuH iemhquls' wod< ld,h flá ksid idOl ixp,kh ùug we;s bvlv
wvq úu thg fya;=j hs'
iemhqï ñ, kuH;d ixl,amh wd¾Ól úYaf,aIKh i`oyd b;d jeo.;a fõ'
mßfNda.slhkag" ksIamdolhkag" wd¾Ól m%;sm;a;s iïmdolhkag úúO ;SrK .ekSfï §
iemhqï kuH;d ms<sn`o j ±kqj;a j isàu jeo.;a h'
my; ±lafjkafka fuu úúO msßiaj,g m%dfhda.sl jYfhka iemhqï kuH;d ixl,amh
jeo.;a jk wjia:d lsym
s hls'
NdKavhl ñ, fjkia jk úg md¾fNda.sl meyeou $ ksIamdokl whNdrhg
flfrk n,mEu mqfrdal:kh l< yels ùu
;u ksIamdok i`oyd wdodhu Wmßu flfrk wdldrhg ñ,la ;SrKh l< yels ùu
jHdmdr wdh;khlg we;s taldêldÍ Yla;sh ksYp
a h l< yels ùu
hï NdKavhla i`oyd mj;sk wdfoaYl yd wkqmqrl NdKav ljf¾ o hkak y`ÿkd
.ekSu
idOl ixp,k yelshdj y`ÿkd .; yels ùu
95
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
mdjyka fjf<|fmd<
mdjyka ksIamdokh i|yd wjYH wuqøjH fjf<|fmd<
Tng ,eî we;s isoaêh fyd¢ka wOHhkh lrkak'
tu isoaêh weiqfrka Tng ,eî we;s fjf<|fmd< ms<sn| my; f;dr;=re f.dkq
lrkak'
b,a¨ïlrejka yd iemhqïlrejka
b,a¨fï iajNdjh
b,a¨u ;SrKh jk wdldrh
Tng ,eî we;s fjf<|fmd< wfkla fjf<|fmd< yd iïnkaO jk wdldrh
meyeÈ,s lrkak'
Tfí wkdjrK ks¾udKd;aul j iuia; mka;shg bÈßm;a lsÍug iQodkï jkak'
96
`
isoaêh
iSfoaú kue;s mdjyka ksIamdok wdh;kh ;u NdKav ksIamdokh i|yd wjYH wuqøjH
úfoaY rglska wdkhkh lr .kS' fiajlhka wjYH njg wdh;kh úiska m< lrkq ,enQ mqj;am;a
±kaùulg wkqj m%foaYfha lsym
s fofkl=g u tys fiajh lsÍug wjia:dj ie,isKs' w¨;ska ñ,§
.;a hkaf;%damlrK ksid;a kj ;dlaIKh fhdod.ekSu;a ksid;a mdjyka ksIamdokh jeä ù we;'
Èjhsfka m<d;a lsysmhl u iSfoaù mdjyka wf,úh i|yd fj<|ie,a újD; lr we;'
fj<|ie,a ysñhka ÿrl:kfhka ±kqï ÿka úg mdjyka iemhSug ;rï wdh;kh ld¾hlaIu ù
we;'
mdjyka b,a¨u jeä ùu ksid ksIamdokh jeä ù m%foaYjdiSkag o kj /lshd wjia: do Wod
ù we;'
97
`
mÍlaId lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
mdßfNda.slhd ( iy,a lsf,da 25la ñ,g .kak iy,a lsf,da tlla lSh .dfka
fokjd o@
fjf<|ie,a ysñhd ( uy;a;hd wfma fyd| mdßfNda.slhl= yskoa d lsf,da tlla re'
85$- .dfka fokakï'
98
`
YsIHhka iqÿiq mßÈ lKavdhï lr" bf.kqu i|yd fhdað; Wmfoia ,nd § l%shdldrlfuys
fhdojkak'
my; i`oyka b,a¨ï iy iemhqï iólrK hq., w;ßka Tng ,eî we;s b,a¨ï yd iemhqï
iólrK hq.,h flfrys wjOdkh fhduq lrkak'
Qd = 100 – 2P iy Qs = - 60 + 3P
Qd = 40 -5P iy Qs = -10 + 5P
Tng ,eì we;s b,a¨ï yd iemhqï iólrK Ndú; lr iudk ñ, .Kka fhdodf.k
b,a¨ï yd iemhqï f,aLk f.dvk.kak'
Tn ilia l< b,a¨ï yd iemhqï f,aLk weiqfrka b,a¨ï m%udKh yd iemhqï m%udKh
iudk w.hla .kakd ñ, yd m%udKh y`ÿkd.kak'
Tn ilia l< b,a¨ï yd iemhqï f,aLk weiqfrka b,a¨ï yd iemhqï jl% tl u m%ia;dr
igykl ks¾udKh lrkak'
b,a¨ï jl%h yd iemhqï jl%h tlsfklg fcaokh jk wjia:dj ms<sn`o j woyia bÈßm;a
lrkak'
99
`
0 12 0
1 10 2
2 08 4
3 06 6
4 04 8
5 02 10
6 0 12
100
`
by; f,aLkhg wkqj ñ, re' 3'00 § b,a¨ï m%udKh tall 06la jk w;r iemhqï
m%udKho tall 06la fyhska wê b,a¨ula fyda wê iemhqula fyda fkdfmkajhs' tkï wê
b,a¨u yd wê iemhqu Y=kH fõ'
by; f,aLkfha i|yka ixLHd o;a; Wmfhda.S lr f.k m%ia;dßl j fjf<|fmd<
iu;=,s;h my; mßos bÈßm;a l< yels h'
P
6 b,a¨u yd iemhqu iudk jk wjia:dfõ oS ñ,
re'3$- ls' m%udKh tall 6ls' tys oS wê b,a¨ï
5 S fyda wê iemhqï fyda ;;a;ajhla fkdue;s ksid
4 fuh fjf<|fmd< iu;=,s;h hs'
3 E
1
D Q
2 4 6 8 10 12 m%
b,a¨ï iemhqï iólrK weiqfrka fjf<|fmd< iu;=,s;h my; mßos bÈßm;a l< yels
h'
by; f,aLkhg wod< j b,a¨ï iy iemhqï iólrK my; mßos f.dvke.sh yels
h'
b,a¨ï iólrKh Qd= a-bP
iemhqï iólrKh Qs = a+bP
a = ñ, Y+kHfha §
b,a¨ï m%udKh fyda
iemhqï m%udKh
101
`
iu;=,s; ñ,
P ys w.h b,a¨ï fyda iemhqï fyda iólrKhg wdfoaY lsßfuka my; mßos
m%udKh fidhd.; yels h'
lsishï ñ,l oS imhk m%udKh blaujd b,a¨ï lrkakd jQ m%udKh wê b,a¨ï m%udKh
fõ' wê b,a¨ï m%udKh = ^b,a¨ï m%udKh - iemhqï m%udKh&
lsishï ñ,l oS b,a¨ï lrkakd jQ m%udKh blaujd imhk m%udKh wê iemhqï m%udKh
fõ' wê iemhqï m%udKh = ^ iemhqï m%udKh - b,a¨ï m%udKh&
wê b,a¨ï m%udKh yd wê iemhqï m%udKh my; mßos ixLHd igyklska bÈßm;a l<
yels h'
ñ, ^re& b,a¨ï iemhqï wê b,a¨ï wê iemhqï
m%udKh m%udKh m%udKh m%udKh
tall tall
0 12 0 12 -12
1 10 2 8 -8
2 8 4 4 -4
3 6 6 0 0 iu;=,s;h
4 4 8 -4 4
5 2 10 -8 8
6 0 12 -12 12
wê b,a¨ï m%udKh yd wê iemhqï m%udKh m%ia;dr igyklska my; mßos meyeÈ,s l<
yelsh'
102
`
P
wê iemhqï m%udKh S ksoiqka 1 (- ñ, re1 § b,a¨ï m%udKh = taall10
6
5 ñ, re1 § iemhqï m%udKh = taall 2
wê b,a¨ï ñ, yd wê iemhqï ñ, my; mßos ixLHd igyklska bÈßm;a l< yels h'
0 6 0 6 -6
2 5 1 4 -4
4 4 2 2 -2
6 3 3 0 0 iu;=,s;h
8 2 4 -2 2
10 1 5 -4 4
12 0 6 -6 6
103
`
ksoiqka
tall 2 § wê b,a¨ï ñ,
wê b,a¨ï ñ, = b,a¨ï ñ, - iemhqï ñ,
= 5 - 1
= 4
tall 10 § wê iemhqï ñ,
wê iemhqï ñ, = iemhqï ñ, - b,a¨ï ñ,
= 5 - 1
= 4
2
1
D Q
2 4 6 8 10 12
wê b,a¨ï ñ, yd wê iemhqï ñ, iólrK weiqfrka o meyeÈ,s l< yels h'
Qd = 12- 2P b,a¨ï iólrKh
Qs = 12- 4P iemhqï iólrKh
wê b,a¨ï iólrKh = b,a¨ï iólrKh - iemhqï iólrKh
= 12 – 2P - (2P)
wê b,a¨ï iólrKh = 12 – 4P
= 2P - (12 – 2P)
= 2P - 12 + 2P
wê iemhqï iólrKh = 12 + 4P
by; wê b,a¨ï iólrKh iy wê iemhqï iólrKh Ndú;fhka wê b,a¨ï m%udKh
fyda wê iemhqï m%udKh fidhd .; yels w;r wê b,a¨ï ñ, fyda wê iemhqï ñ,
fidhd .; yels h'
ksoiqka (- ñ, re 3$- wê b,a¨ï m%udKh = 12 – 4P
104
`
wê b,a¨ï m%udKh = 12 - 4
= 12 - 12
=0
fjf<|fmdf<a yqjudre lr.kq ,nk iu;=,s; NdKav m%udKh i|yd mdßfNda.slhka
f.ùug leue;s ñ,;a i;H jYfhka u Tyq f.jk ñ,;a w;r fjki mdßfNda.sl
w;sßla;h hs'
fjf<|fmd< ;SrKh jQ iu;=,s; ñ, hkq mdßfNda.slhd f.jk ñ, úkd f.ùug leue;s
ñ, fkdfõ' mdßfNda.slhd f.ùug leue;s ñ, Bg jvd jeä úh yels h' jeä ñ,la
f.ùug wfmalaIdfjka isáh § b,a¨ï yd iemhqï n,fõ. ;=<ska Bg .e<fmk ñ,la
;SrK ù th iu;=,s; ñ, jYfhka mj;S' fï ksid mdßfNda.slhdg jdis odhl ;;a;ajhla
we;s fõ'
mdßfNda.sl w;sßla;h m%ia;dr igyklska my; mßos meyeÈ,s l< yels h'
P
S
p116
mdßfNda.sl
w;sßla;h
p08
D
Q
50 Q 100
by; m%ia;dr igykg wkqj mdßfNda.sl w;sßla;h my; mßos meyeÈ,s .Kkh l< yels
h'
mdßfNda.sl w;sßla;h =
= `
=
= 200//
Wmßu b,a¨ï ñ, iólrKhla u.ska my; mßos fidhd .; yels h'
105
`
iemhqïlrejka NdKav i|yd wfmalaId lrk wju ñ,;a ^ wdka;sl msßjeh& i;H jYfhka u
Tjqkag fjf<|fmdf<a § ,efnk ñ,;a w;r fjki ksIamdol w;sßla;hhs'
ksIamdolhdf.a uq¿ whNdrfhka uq¿ úp,H msßjeh wvq l< úg b;sßjk m%udKh
ksIamdol w;sßla;hhs'
ksIamdol w;sßla;h m%ia;dr igyklska my; mßos meyeÈ,s l< yels h'
S
S
16
ksIamdol
w;srsla;h 8
D
50 100 Q
ksIamdol w;srsla;h .Kkh lrkq ,nk iQ;%h jkafka"
by; m%i;drhg wkqj ksIamdol w;srsla;h my; mßos .Kkh l< yels h'
106
`
ksIamdol w;srsla;h =
=
= 200//
ගැ ක ව හා ක ව සම ත වමා ව ලාභ අ ප කර ග . ෙ
ෙද ස ම අ කර ග නා වා ය ආ ක අ තය වශෙය හැ|s ෙ .
ආ කඅ තය = පා ෙභ ක අ තය + ෂ්පාදl අ තය ෙ .
ෙමය m%ia;dr igyklska my; mßos fmkaúh yels h'
පා ෙභ ක P
w;srsla;h S
ksIamdol P E
w;srsla;h
0 Q
Q
107
`
;r.ldÍ fjf<|fmd<l iu;=,s; ñ,l § wfkl=;a idOl n,mEu ksid b,a¨ï jl%h fyda
iemhqï jl%h fyda jug fyda ol=Kg ú;eka ùu ksid fjf<|fmd< iu;=,s;h fjkia fõ'
fjf<|fmd< iu;=,s;h fjkia jk wdldr my; mßos fõ'
iemhqï jl%h ia:djr j ;sìh § b,a¨ï jl%h fjkia ùu
b,a¨ï jl%h ia:djr j ;sìh o iemhqï jl%h fjkia ùu
b,a¨ï iy iemhqï jl% fol u tl jr fjkia ùu
iemhqï jl%h ia:djr j ;sìh § b,a¨ï jl%h fjkia ùu wkqj fjf<|fmd< iu;=,s;h
fjkia jk wdldr m%ia;dr igyklska my; mßos bÈßm;a l< yels h'
P S
E = fmr iu;=,s;h
E1 = kj iu;=,s;h
P0 E
E1
P1
Q1 Q D1 D0
0 Q
b,a¨ï jl%h ia:djr j ;sìh § iemhqu jl%h fjkia ùu wkqj fjf<|fmd< iu;=,s;h
fjkia jk wdldr m%ia;dr igyklska my; mßos bÈßm;a l< yels h'
S0
P S1
E= fmr iu;=,s;h
E E1 = kj iu;=,s;h
P0 E1
P1
0 D Qd/Qs
Q0 Q1
108
`
S1
P S0
20%
E= fmr iu;=,s;h
E1
P E E1 = kj iu;=,s;h
20%
0 D1 D0 Qd/Qs
Q1 Q0
by; m%ia;dr igykg wkqj b,a¨u iy iemhqu iudk m%;sY;hlska fjkia ùu ksid
iu;=,s; ñ, lsis ÿ fjkila isÿ fkdfõ'
E= fmr iu;=,s;h
P
S E1 = kj iu;=,s;h
S1
E E1
P
D D1
0 Qd/Qs
q q1
E1 E= fmr iu;=,s;h
P1
E1 = kj iu;=,s;h
P E iu;=,s; m%udKh
fjkia fkfõ'
D1
D
0
q
Qd/Qs
109
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 02
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
111
`
ksmqK;d uÜgu 3'2 (-fjf<|fmd<g rch ueÈy;a ùu tall noaola weiqfrka ú.%y lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
112
`
my; i`oyka b,a¨ï iy iemhqï iólrK hq., w;ßka Tng ,eî we;s b,a¨ï yd iemhqï
iólrK hq.,h flfrys wjOdkh fhduq lrkak'
Qd = 100 – 2P iy Qs = (- 60) + 3P
Qd = 40 -5P iy Qs = (-10) + 5P
Tng ,eì we;s b,a¨ï yd iemhqï iólrK hq., Ndú; lr iudk ñ, .Kka fhdodf.k
b,a¨ï yd iemhqï f,aLk f.dvk.kak'
Tn ilia l< b,a¨ï yd iemhqï f,aLk weiqfrka b,a¨ï yd iemhqï jl% tl u m%ia;dr
igykl ks¾udKh lrkak'
fjf<|fmd< iu;=,s; ñ," m%udKh" mdßfNda.sl w;sßla;h iy ksIamdok w;sßla;h
.Kkh lrkak'
wdKavqj úiska fuu NdKavfha ieu úl=Kqï tallhlska u remsh,a 2'00 l noaola wh
lrkafka hehs is;kak'
noao wh l< miq kj iemhqï iólrKh Qst = a + b(P - 2) f,i f.k Tn l,ska fhdod
.;a ñ, .Kka Ndú; lr noao wh l< miq kj iemhqï f,aLkh f.dvk.kak'
tu iemhqï f,aLkhg wod< kj iemhqï jl%h fmr m%ia;dr igyfka u ks¾udKh
lrkak'
m%ia;dr igyk Ndú;fhka noao wh l< miq kj fjf<|fmd< iu;=,s; ñ," m%udKh"
mdßfNda.sl w;sßla;h iy ksIamdok w;sßla;h .Kkh lrkak'
Tn fidhd .;a f;dr;=re weiqfrka noao wh lsÍug fmr fjf<|fmd< ;;a;ajh yd noao
wh l< miq fjf<|fmd< ;;a;ajh ms<sn`o j ii|kak'
113
`
114
`
wdKavqj fuu NdKavfha iEu úl=Kqï tallhlska u remsh,a 5'00 l noaola wh lrk nj is;uq'
fï ksid fjf<|fmd< kj iemhqï f,aLkh my; mßos fõ'
ñ, ^re& tall noao ^re& noafoka miq ñ, ^re& iemhqï m%udKh ^tall&
0 5 5 0
5 5 10 10
10 5 15 20
15 5 20 30
20 5 25 40
25 5 30 50
30 5 35 60
35 5 40 70
40 5 45 80
tall noao ksIamdolhdg msßjehla jk neúka noao mekùu ksid iemhqï m%udKh wvq ù
we;s nj by; j.= igyfkka meyeÈ,s fõ'
tall noao mekùug fmr b,a¨ï iy iemhqï f;dr;=re iy noao mekùu ksid kj
iemhqï f,aLkfhka ±lafjk wdldrhg iemhqu wvq ùu ms<sn| f;dr;=re my; mßÈ
m%ia;dr igykla u.ska ±laúh yels h'
115
`
ñ,^re&
40 S1
S
35
30
25
E1
22.5
20 E
17.50
15
10
5
D
0 10 20 30 35 40 50 60 70 80m%udKh^tall&
ksIamdolhka u; remsh,a 5l tall noao mekùu ksid iemhqï jl%h s-s1 olajd jug
ú;eka ù we;s w;r iu;=,s;h o fjkia ù we;'
tkï " noaog fmr"
iu;=,s; ñ, = re' 20'00
iu;=,s; m%udKh = tall 40
noao miq"
iu;=,s; ñ, = re' 22'50
iu;=,s; m%udKh = tall 35
116
`
117
`
wd¾Ól w;sßla;h
wd¾Ól w;sßla;h
//
//
118
`
//
^ I l%uh &
//
(ii) l%uh
noao ksid wysñ jQ wd¾Ól w;sßla;h = noaog fmr wd¾Ól w;sßla;h - noaog miq wd¾Ól
w;sßla;h
= 800 - 612.50
//
mdßfNda.slhd ork nÿ nr
ksIamdolhdf.a nÿ nr
119
`
(vii) tall noao ksid iuia; iudchg jQ wysñ ùu rcfha wdodhu wd¾Ól w;sßla;fha wysñ ùu
tall noao ksid iuia; iudchg re' 12'50l wysñ ùula isÿ j we;'
tall nÿ mekùu wdY%s; wd¾Ól m%;súmdl iólrK Ndú;fhka o fidhd ne,sh yels h'
by; ie,ls,a,g .;a ksoiqkg wkqj tall nÿ mekùug fmr b,a¨ï iy iemhqï
iólrK my; mßÈ fõ'
p = 20 b,a¨ï iólrKhg
wdfoaYfha
80 - 2x20
80 = 4P
=40
20 = P
kj iemhqï iólrKh
noaog miq kj iu;=,s;h"
Qs = 10 + 2 (22.50)
Qs = 35
121
`
ksoiqk (-
fodvï f.ähla u; re' 10 l wf,ú noaola wh lrkq ,nhs kï fodvï ñ,§ .kakd iEu
wjia:djl § u fodvï f.ählg re' 10 ne.ska noaola wdKavqjg f.úh hq;= h'
.ekqïlre u; tall noaaola mek jQ miq iu;=,s;h fjkia jk wdldrh my; rEm
igyfka ±lafõ'
S
ñ,^re&
S
P0 E0
P1
E1
D
0 m%udKh ^ tall&
Q1 Q0 Dt
by; rEm igykg wkqj .ekqïlre u; tall noao mekùug fmr iu;=,s;h E0
,laIfhka ±lafõ' tys§ iu;=,s; ñ, P0 o iu;=,s; m%udKh Q0 o fõ' .ekqïlre u;
tall noao mekùfuka miq kj iu;=,s;h E1 ,laIfhka ±lafõ' tys § iu;=,s; ñ, P1 o
iu;=,s; m%udKh Q1 o fõ'
122
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 04
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
nÿ nr hkak y÷kajhs'
b,a¨ï yd iemhqï kuH;djfha iajrEmh u; tall
noaola mekùfuka nÿ nr mdßfNda.slhd yd
ksIamdolhd w;r fnfok wdldrh úia;r lrhs'
ksIamdolhka u; tall noaola mekjQ úg tys wjidk nÿ ±Íu flfrys n,mdk m%Odk u
idOlh jkafka b,a¨ï yd iemhqï kuH;dj h'
úúO b,a¨ï kuH;d wjia:djkays § nÿ nfrys ±Íu isÿjk wdldrh my; f,i rEm
igyka u.ska ±laúh yels h'
1 mQ“ wkuH b,a¨ï wjia:dj (-
S1
ñ, ^re& D
S
P2 b
tall noafoa m%udKh
P1 a
0 m%udKh ^ tall&
Q1
rEm igykg wkqj noaog fmr iemhqï jl%h S j,ska ±lafjk w;r noaog miq iemhqï
jl%h S1 fõ'
noaog fmr iu;=,s;h a ,laIHhfhka o noaog miq iu;=,s;h b ,laIHhfhka o ±lafõ'
a-b ÿfrka tall noafoa m%udKh ±lafjk w;r iu;=,s; ñf,ys by< hdua-b ÿrg iudk
fõ'
tkï P1 - P2
tall noafoa m%udKfhka u iu;=,s; ñ, by< hdfuka fmkakqï flfrkafka mQ¾K wkuH
b,a¨ï wjia:djl § uq¿ nÿ nr u mdßfNda.slhdg ±Íug isÿjk nj hs'
123
`
P1
a c
P2 D
tall noao
P1 b
0 m%udKh ^ tall&
Q1 Q
124
`
ñ,
^ re& S1
S
P2 a
A
tall noao
P c
B
P1 b
D
0 m%udKh ^ tall&
Q1 Q
rEm igykg wkqj noaog fmr iu;=,s;h C ,laIHfhka o" noaog miq iu;=,s;h a
,laIHfhka o ±lafõ'
a - b ÿßka tall noafoa m%udKh ±lafjk w;r" thska mdßfNda.l
s hd ork m%udKh P - P2 jk
w;r ksIamdolhd ork m%udKh P - P1 ka ±lafõ'
ta wkqj wkuH b,a¨ï wjia:djl § A laIa;%M,fhka ±lafjk mßÈ jeä nÿ nrla
mdßfNda.slhd;a " B laIa;%M,fhka ±lafjk mßÈ wvq nÿ nrla ksIamdolhd;a or;s'
125
`
P2 a
A
P C
B tall noao
P1 b
0 m%udKh ^ tall&
Q1 Q
rEm igykg wkqj noaog fmr iu;=,s;h C ,laIHfhka o noaog miq iu;=,s;h a
,laIHfhkao ±lafõ'
a-b ÿfrka tall noafoa m%udKh ±lafjk w;r thska mdßfNda.slhd ork m%udKh P -P2
ÿfrka iy" ksIamdolhd ork m%udKh P -P1 ÿfrka o ±lafõ'
ta wkqj A laIa;%M,fhka ±lafjk wvq nÿ nr mdßfNda.slhd;a" B laIa;%M,fhka ±lafjk
jeä nÿ nr ksIamdolhd;a or;s'
úúO iemhqï kuH;d wjia:djkays § nÿ nfrys ±Íu isÿjk wdldrh my; f,i rEm
igyka u.ska ±laúh yels h'
P a
B
P1 b
0 m%udKh ^ tall&
Q
126
`
mQ¾K wkuH iemhqï wjia:djl § tall noaola mekjQ úg iemhqï jl%fhys lsis ÿ
fjkila isÿ fkdfõ'
fï ksid noaog fmr;a miq;a iu;=,s;fhys lsis ÿ fjkila isÿ fkdjk w;r a
,laIHfhka ±lafjkafka tu noaog fmr iy miq iu;=,s;h hs'
fuys oS tall noao mekùu ksid mdßfNda.slhd f.jk ñf,ys lsis ÿ fjkila isÿ j ke;'
th noaog fmr;a miq;a P fõ'
ta ksid a-b ÿfrka ±lafjk m%udKfhka u ksIamdolhdg ,efnk ñ, P - P1 olajd wvq ù
we;'
ta wkqj B lafIa;%M,fhka ±lafjk uq¿ nÿ nr u ksIamdolhd úiska orkq ,efí'
P1 b S1
A1 tll noao
P a S
c
D m%udKh ^ tall&
0
Q1 Q
rEm igykg wkqj a ,laIHhfhka noaog fmr iu;=,s;h;a" b ,laIHhfhka noaog miq
iu;=,s;h;a ±lafõ'
b-c ÿfrka tall noafoa m%udKh ±lafjk w;r tu noafoa m%udKfhka u iu;=,s; ñ,
tkï mdßfNda.slhd f.jk ñ, by< f.dia we;'
thska fmkakqï flfrkafka mQ¾K kuH iemhqï wjia:djl § A fCIa;%M,fhka ±lafjk
uq¿ nÿ nr u mdßfNda.slhd úiska orkq ,efí'
127
`
S1
talSh kuH iemhqï wjia:dj (-
ñ,^re& S
b
P2
A
P a tall noao
B
P1 c
0 m%udKh ^ tall&
Q1 Q
rEm igykg wkqj noaog fmr iu;=,s;h a ,laIHfhka o noaog miq iu;=,; s hb
,laIHfhka o ±lafõ'
b - c ÿfrka tall noafoa m%udKh ±lafjk w;r th mdßfNda.slhd yd ksIamdolhd w;r
iudk j fn§ f.dia we;'
ta wkqj A CIa;%M,fhka mdßfNda.slhd;a B CIa;%M,fhka ksIamdolhd;a ork nÿ nr tl
iudk fõ'
P2 b
A a
P tall noao
B
P1
c
D m%udKh ^ tall&
0
128
`
P
S
b
P2
A tall noao
a
P B
P1
c
0 Q
Q1 Q
129
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
130
`
my; i`oyka b,a¨ï iy iemhqï iólrK hq., w;ßka Tng ,eî we;s b,a¨ï yd iemhqï
iólrK hq.,h flfrys wjOdkh fhduq lrkak'
Qd = 100 – 2P iy Qs = (- 60) + 3P
Qd = 40 -5P iy Qs = (-10) + 5P
Tng ,eì we;s b,a¨ï yd iemhqï iólrK hq., Ndú; lr iudk ñ, .Kka fhdodf.k
b,a¨ï yd iemhqï f,aLk f.dvk.kak'
Tn ilia l< b,a¨ï yd iemhqï f,aLk weiqfrka b,a¨ï yd iemhqï jl% tl u m%ia;dr
igykl ks¾udKh lrkak'
fjf<|fmd< iu;=,s; ñ," m%udKh" mdßfNda.sl w;sßla;h iy ksIamdok w;sßla;h
.Kkh lrkak'
wdKavqj úiska fuu NdKavfha ieu iemhqïlre tallhla u; remsh,a 2'00 l
iykdOdrhla ,nd foa hehs is;kak'
iykdOdrhla ,nd ÿka miq kj iemhqï iólrKh Qs = a + b(P + 5) f,i f.k Tn
l,ska fhdod .;a ñ, .Kka Ndú; lr iykdOdrhla ,nd ÿka mi kj iemhqï f,aLkh
f.dvk.kak'
tu iemhqï f,aLkhg wod< kj iemhqï jl%h fmr m%ia;dr igyfka u ks¾udKh
lrkak'
m%ia;dr igyk Ndú;fhka iykdOdrhla ,nd ÿka miq kj fjf<|fmd< iu;=,s; ñ,"
m%udKh" mdßfNda.sl w;sßla;h iy ksIamdok w;sßla;h .Kkh lrkak'
Tn fidhd .;a f;dr;=re weiqfrka iykdOdrhla ,nd oSug fmr fjf<|fmd< ;;a;ajh
yd iykdOdrhla ,nd ÿka miq fjf<|fmd< ;;a;ajh ms<sn`o j ii|kak'
131
`
ksIamdokh lrkq ,nk NdKav tallhla i|yd ksYaÑ; remsh,a m%udKhla iykdOdr
jYfhka ,nd §u iemhqïlre u; tall iykdOdrhla ,nd §u hkafkka woyia fõ'
ksoiqka - f;a lsf,dajlg re' 20$- l iykdOdrhla ,nd §u
iemhqïlre u; tall iykdOdr ,nd §fï oS wksjd¾h m%;sM,h jkafka ksIamdok msßjeh
my< hdu hs'
fï ksid iemhqfuys jeä ùula isÿjk w;r iykdOdrfha m%udKfhka iemhqï jl%h
ol=Kg ú;eka fõ'
tall iykdOdrhla ksid fjf<|fmd< iu;=,s;hg isÿjk n,mEu f,aLk" m%ia;dr yd
iólrK u.ska fmkakqï l< yels h'
my; ±lafjkafka ;r.ldÍ NdKav fjf<|fmd<l lsishï NdKavhla i|yd jk b,a¨ï
iemhqï f,aLk h'
ñ, b,a¨ï iemhqï
^re& m%udKh m%udKh
^tall& ^tall&
0 80 0
5 70 10
10 60 20
15 50 30
20 40 40
25 30 50
30 20 60
35 10 70
40 0 80
tall iykdOdrh ksid ksIamdolhd f.a msßjeh wvq jk neúka iykdOdr ,nd §u ksid
iemhqï m%udKh jeä ù we;s nj by; j.= igyfkka meyeÈ,s h'
tall iykdOdrhla ,nd §u wdY%s; j by; f,aLkj,ska fy<s jk f;dr;=re my;
wdldrhg m%ia;dr igyka u.ska o fmkakqï l< yels h'
ñ,
^re& S
S1
40
35
30
25
E
20
17.5 E1
15
10
5
D m%udKh
0 ^tall&
10 20 30 40 45 50 60 70 80
-5
133
`
iykdOdrhg fmr"
iu;=,s; ñ, = remsh,a 20'00
iu;=,s; m%udKh = tall 40
iykdOdrhg miq"
iu;=,s; ñ, = remsh,a 17'50
iu;=,s; m%udKh = tall 45
ksIamdolhkag tall iykdOdr ,nd §u ksid by; rEm igyfka ±lafjk mßÈ iu;=,s;h
fjkia ùug wu;r j ;j;a Y=NidOk m%;súmdl yg.kS'
m%ia;dr igykla u.ska my; f,i tu Y=NidOk m%;súmdl o y÷kd .; yels h'
ñ,^re&
S
S1
40
35
30
A
25
22.5
B c
20 F
I HG
17.5
J
15
10
5
0 m%udKh
10 20 30 40 45 50 60 70 80
^tall&
-5
134
`
iykdOdrhg fmr"
mdßfNda.sl w;sßla;h
ksIamdok w;sßla;h
wd¾Ól w;sßla;h
//
25//
ksIamdok w;srsla;h
135
`
//
//
//
^I l%uh &
//
//
136
`
//
mdßfNda.sl ksIamdok rcfha
V) iykdOdrh ksid iudc Y=N idOkhg jk n,mEu w;sßla;fha + w;sßla;fha - msßjeh
jeäùu jeäùu
^I l%uh &
//
//
tall iykdOdr mekùfuka ,efnk wd¾Ól m%;ú s mdl iólrK u.ska o fidhd
ne,sh yels h'
by; ie,els,a,g .;a ksoiqkg wkqj" iykdOdrhg fmr b,a¨ï yd iemhqï
iólrK"
Qd = 80 - 2p
Qs = 0 + 2p
137
`
//
Qs =
//
( tall iykdOdrfhys wfkl=;a wd¾Ól m%;súmdl o iólrK weiqßka úuid ne,sh yels h'&
138
`
ksmqK;d uÜgu 3'5 (-ñ, md,kh fjf<|fmd< l%shdldß;ajhg we;s lrk n,mEu
úuihs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
139
`
tjeks iu;=,s; ñ,g jvd my<ska kshu lrkq ,nk Wmßu ñ, iSudj iM, Wmßu ñ,
kñka ye¢kafõ'
ksoiqka (- iy,a" mdka " isks " mßmamq ñ, kshu lsÍu
lsß msá ñ, kshu lsÍu
Wmßu f.j,a l=,S kshu lsÍu
my; rEm igyfkys ±lafjkafka tjeks iM, Wmßu ñ, iSud kshu lsÍuls'
ñ,
^re&
S
l¿ lv ñ, P2
iu;=,s; ñ, P E
by; rEm igyfkys ±lafjk mßÈ P1 Wmßu ñ, iSudj ksid b,a¨ï m%udKh Q-Q1 olajd
jeä ù we;s w;r" iemhqï m%udKh Q-Q2 olajd wvq ù we;'
fuys m%;sM,h jYfhka fjf<|fmdf<ys Q2-Q1 olajd jk wê b,a¨ula ygf.k we;'
tfia u Q2 f,iska jk iemhqï m%udKh P2 f,iska jk l¿lv ñ,lg wf,ú lsÍug o
ksIamdolfhda fm,fU;s'
Wmßu ñ, iSud kshu lsÍu ksid we;s jk m%;súmdl ;j ÿrg;a my; mßÈ ±laúh yelsh'
1. wê b,a¨u ksid fjf<|fmdf<ys NdKav ysÕhla we;s ùu'
2. kS;s úfrdaê l¿ lv ñ, hgf;a NdKav wf,ú lsÍug ;e;a lsÍu'
3. l¿ lv ñ, ksid fmr ;snQ iu;=,s; ñ,g;a (p) jvd by< ñ,lg (p2) NdKav
wf,ú lsÍu'
4. Wmßu ñ,;a iuÕska ksIamdolhka f.a ,dN iSud jk ksid tu ksIamdok lafIa;%fha
lrkq ,nk wdfhdack iSud ùu'
5. Wmßu ñ, iSudj ksid mdßfNda.sl w;sßla;hg iy ksIamdok w;sßla;hg o
whym;a n,mEula we;s ù iudc Y=N idOkhg o ydks ùu'
6. Wmßu ñ,la mdßfNda.sl w;sßla;hg" ksIamdok w;sßla;hg n,mdk wdldrh iy
ta wkqj iudc Y=N idOkhg isÿ jk n,mEu my; f,i rEm igyklska ±laúh
yels h'
140
`
ñ,
^re&
S
A
P2
B C
P
E
D
P1 Wmßu ñ, iSudj
F
0 D m%udKh ^ tall&
Q
141
`
D m%udKh ^tall&
0
Q1 Q Q2
142
`
by; rEm igyfka ±lafjk mßÈ P1 wju ñ, iSud kshu lsÍu ksid fjf<|fmd< iemhqï
m%udKh Q-Q2 olajd jeä jk w;r b,a¨ï m%udKh Q-Q1 olajd wvq fõ'
fuys m%;sM,h jkafka Q2-Q1 olajd jk wê iemhqula fjf<|fmdf<ys yg .ekSu hs'
wju ñ, iSud kshu lsßfuys m%;súmdl ;j ÿrg;a my; f,i ±laúh yels h'
1. w;sßla; ksIamdokh fjf<|fmdf<ys f.dv .eiSu fyj;a f;d. iuqÉpkh ùu'
2. fiajd iïnkaOfhka .;a l, ú/lshdj jeks .eg¨ u;= ùu'
3. fjf<÷ka kS;sfhka m,d hdug ;e;a lsÍu ^wju ñ, kdñl ñ,la fia i,ld wvq
ñ,g NdKav wf,ú lsÍu'&
4. wê wdfhdack ;;a;ajhla Woa.; ùu'
5. mdßfNda.sl w;sßla;hg" ksIamdol w;sßla;hg n,mEï we;s ù iudc iqn idOkhg
o n,mEï we;s ùu'
wju ñf,ys Y=N idOkh m%;súmdlhka my; f,i m%ia;dr igykla u.ska ±laúh yels h'
ñ,
^re&
S
A wju ñ, iSudj
P1
B
C
I
P
E
D
G H
F D
m%udKh ^ tall&
0 Q1 Q Q2
wju ñ,g fmr"
143
`
= ( B+D+F ) - F
= B+D
wju ñ,g miq wd¾Ól w;sßla;h = A+B+D
= B+D+F - (F+G+H+I)
fuys oS ksIamdolhd F+G+H+I f,iska jk úp,H msßjeh ±rE Q2 iemhSug ;SrKh l< o
mdßfNda.slhd b,a¨ï lrkafka Q1 ksid B+D+F f,iska jk ksIamdolhdf.a whNdrh
Tyqf.a msßjehg jvd wvq fõ'
fuhska meyeÈ,s jkafka ksIamdolhkag idOdrK;ajh i|yd wju ñ, iSud mekùu isÿ
l<;a" wfmalaIs; ;rfï jdishla ksIamdolhdg w;a fkdjk nj hs'
fï ksid wju ñ, w¾:j;a lsÍu i|yd hï hï l%shdud¾. .; hq;= h' my; ±lafjkafka
tjeks l%shdud¾. lsyms hls'
1. w;sßla;h .nvd lsÍu
2. w;=re ksIamdokh
3. mj;akd b,a¨u m%j¾Okh
4. wmkhkh
by; l%shdud¾.j,g wu;r j wju ñ, w¾:j;a lr .ekSu i|yd rchla wkq.ukh lrk
iqúfYaI l%shdud¾.hla f,i ñ, wdOdrl m%;sm;a;s ±laúh yels h'
ñ, wdOdrl m%;sm;a;s j, § wju ñ, ksIamdolhdg ,efnk nj iy;sl ùula isÿfõ' ta
wkqj tys § wju ñ, iy;sl ñ,la fia ie,efla'
wju ñ, iy;sl ñ,la fia i,lñka ksIamdolhd wdrlaId lr .ksñka ksIamdolhkaf.a
wdodhu by< kexùu i|yd rchla wkq.ukh lrk ñ, wdOdrl m%;sm;a;s iajrEm folls'
1. rcfha ñ,§ .ekSï iys; ñ, wdOdrl m%;sm;a;s
2. W!k mQrK f.ùï l%uh
rcfha ñ, § .ekSï iys; ñ, wdOdrl m%;sm;a;sh hkq" rch úiska kshu lrkq ,nk wju
ñ, hgf;a ksIamdolhd fjf<|fmd<g iemhSug leu;s uq¿ NdKav m%udKfhka wju ñ,
hgf;a mdßfNda.slhd ñ, § f.k b;sß jk w;sßla; iemhqu rch ñ, § .ekSu hs'
fuf,iska jk w;sßla; iemhqu rch ñ,g .ekSu yd ta wdY%s; we;s jk m%;súmdl my;
f,i rEm igykla u.ska ±laúh yels h'
144
`
ñ,
w;sßla; iemhqu
^re& A S
iy;sl ñ,
B J
C
K
E
D
G H
F D
0 m%udKh^tall&
Q1 Q Q2
;SrKh jk ñ,;a rch úiska mkjk ,o wju ñ,;a w;r m%udKh rch úiska
ksIamdolhdg f.ùu hs'
W!k mQrK f.ùï l%uh my; f,i rEm igykla u.ska ±laúh yels h'
S
ñ,
^re&
A iy;sl ñ,
P1
B J
P K W!k mQrK f.ùu
C
F G
P2
D
E H
D
0 Q Q1 m%udKh ^tall&
=-K
146
`
fun÷ wjia:djkays § j.d lrejkaf.a wdodhï ia:dhS lsÍu i|yd wdKavqjla úiska
úúOdldr jQ ñ, ia:dhSlrK jev ms<sfj<j,a l%shd;aul lrkq olakg ,efí'
ksIamdolhkau; i,dl kshu lsÍu" f;d. /ia lsÍu yd uqod yeÍu" bvï j.d lrk
m%udKh iSud lsÍu" wdkhk ;Sre nÿ mekùu" wdkhk i,dl lsÍu" wNsu;h mßÈ wdkhk
iSud lsÍu jeks l%shd ud¾. ñ, ia:dhSlrKh i|yd fhdod .kq ,nhs'
fjf<|fmd<g <Õd jk iemhqu iSud lrñka ñ, by< uÜgul mj;ajd f.k hdug
fuu.ska wfmaËd flf¾'
147
`
wfmalaIs; bf.kqï m, (
fhojqï yd ksuejqï w;r mj;sk iïnkaO;dj ksIamdok Y%s;hla weiqfrka meyeos,s lrhs'
ksIamdokfha flá ld,h yd os.= ld,h w;r fjki ksIamdok Y%s;hla weiqfrka meyeos,s
lrhs'
wd¾Ólhla ;=< ñksia wjYH;d bgqlr .ekSu i|yd wjYH NdKav yd fiajd ksIamdokh fldg
fjf<|fmd<g imhkq ,nkafka úúO ksIamdok msrsia úisks'
fuu ksIamdok ld¾hfha oS M,odhs wd¾Ól iïm;a tlsfklg uqiq lsÍula isÿ fõ'
tf,i ksIamdok iïm;a wjYH mßÈ uqiq lrñka ksIamdokh ixúOdkh lrk tallhla
ksIamdok wdh;k ^jHdmdrsl wdh;k& kñka ye|skafõ'
148
`
fjf<|fmd< wd¾Ólhla ;=< lghq;= lrk ksIamdok wdh;k úúO iajrEmhka f.ka hqla;
h'
- ;ks mqoa., jHdmdr ^flaj, iajdñ jHdmdr&
- yjq,a jHdmdr
- ixia:dmss; iud.ï
- iuqmldr jHdmdr
rdcH jHjidh ^rdcH ixia:d" rdcH fomd¾;fïka;= " rdcH iud.ï wdos&
tfia jqj o ta ta ksIamdok wdh;k w;r wfmalaIs; ,dNfhys úúO fjkialï mj;S'
ksIamdok iïm;a NdKav yd fiajd njg mßj¾;kh lsrsfï l%shdj,sh ksIamdokh f,i
ye|skafõ'
fuys § fhojqï lsishï ;dlaIKsl l%ufõohla Tiafia ksuejqï njg m;a fõ'
ksuejqu
Y%s;hla fõ
Y%uh
m%d.aOkh
by; Y%s;fhka fmkakqï flfrkafka lsishï NdKavhl ksuejqu" Y%uh iy m%d.aOkh hk fhojqï
u; r|d mj;akd nj hs'
ksIamdolhdg fhojqï wvq jeä lsÍu u.ska ksuejqu wvq jeä l< yels h'
fuys oS we;eï fhojqï blaukska fjkia l< yels w;r we;eï fhojqï tfia blaukska
fjkia l< fkdyels h'
ksuejqu wvq jeä lsÍfï yelshdj r|d mj;afka fld;rï blaukska fhojqï fjkia lsrsug
ksIamdolhdg yelshdjla ;sfí o hkak u; h'
149
`
ksIamdok l%shdj,sh i|yd fhdod .efkk we;eï fhojqï ^ wju jYfhka tla idOlhla j;a&
fjkia l< fkdyels ld, mrsÉfÊoh flá ld,h kï fõ'
fï ksid u flá ld,fha ia:djr fhojqï yd úp,H fhojqï f,iska idOl foj¾.hla oelsh
yels h'
l¾udka; Yd,dfõ ;dlaIKh yd Odrs;dj fkdfjkia j ;sìh § úp,H fhojqï fjkia lrk
úg fhojqï yd ksuejqï w;r mj;akd ;dlaIKsl iïnkaO;dj flá ld,Sk ksIamdok Y%s;h
kñka ye|skafõ tkï"
flá ld,fha oS fjkia l< yelafla úp,H idOl muKla jk fyhska ;j ÿrg;a fuu Y%s;h
my; f,i oelaúh yels h'
ksIamdok l%shdj,shg wod< ish¨ u fhojqï fjkia lsÍug m%udKj;a ld,h os.= ld,h hs'
fï ksid u ksIamdok wdh;khl os.= ld,fha oS mj;sk ish¨ u fhojqï úp,H fhojqï fõ'
ksIamdok l%shdj,shg wod< ish¨ fhojqï fjkia lrk úg fhojqï yd ksuejqï w;r mj;sk
iïnkaO;dj my; mßos os.= ld,Sk ksIamdok Y%s;fhka fmkaúh yels h'
150
`
flá ld,fha ksIamdok l%shdj,sfha § isák ksIamdok wdh;k úiska úp,H fhojqï yd
ia:djr fhojqï hk foj¾.h u Ndú; flf¾'
flá ld,fha § ksIamdok wdh;k" ia:djr idOl fkdfjkia j ;nd .ksñka úp,H fhojqï
muKla jeä lrñka ksIamdokfha fhfoa'
ia:djr idOl fkdfjkia j ;ndf.k úp,H fhojqï muKla jeä lrñka ksIamdokh jeä
lsßfï § ksuejqu lsishï rgdjla wkqj yeisf¾'
ySk jk wdka;sl M,od kS;sh u.ska meyeÈ,s flfrkafka flá ld,fha ksuejqfuys tu
yeisÍï rgdj hs'
ksIamdok wdh;khla flá ld,fha § ia:djr fhojqï iuÕ ñY% lrñka úp,H fhojqï
muKla jeä lrk úg" úp,H fhojqfï wdka;sl M,odj yd idudkH M,odj tla;rd
wjia:djlg miq j my< hEu ySk jk wdka;sl M,od kS;sh kñka ye¢kafõ'
flá ld,Sk ksuejqu yd iïnkaO fuu ySk jk wdka;sl M,od kS;sh mokï jkafka my;
Wml,amk u; h'
1. ish¨ úp,H fhojqï tall iucd;sh ùu
2. wod< ksIamdok l%shdj,sh ;=< ;dlaIKh fkdfjkia j meje;Su
ySk jk wdka;sl M,od kS;sh my; ksoiqk weiqßka úuid ne,sh yels h'
ksoiqk ( wlalrhl bvul f;a j.d lsÍu i|yd Y%ñlhska fhoùu
ia:djr idOlh bvu
úp,H idOlh Y%ñlhska
fuys § úp,H idOl m%udKh jeä lsÍu;a iuÕ ia:djr idOl m%udKh úp,H idOl
m%udKh w;r fn§ hk fyhska úp,H idOl tallhlg ,efnk ia:djr idOl m%udKh
l%ufhka wvq fõ'
bvfuys f;a j.d lsÍug wvqqfjka Y%uh fhdok úg Y%uh jeä lrk m%;sY;hg jvd jeä
m%;sY;hlska ksuejqu jeä lr .ekSug yelshdj ,efí'
tfy;aa wlalrhlg fhdojk Y%u m%udKh iSudj blaujd hk mßÈ jeä lrk úg ,efnk f;a
wiajkq m%udKh Y%uh jeä lrk m%;sY;h fukaa jeä fkdfõ'
wfkla w;g tla tla Y%ñlfhl= ne.ska jeä lsÍfuka uq¿ ksuejqug w¨f;ka tl;= jk
m%udKh;a l%ufhka wvq ù th Y+kH uÜgula lrd <Õd ùug o mq¿jk'
151
`
ySk jk wdka;sl M,od kS;sfhka fy<s jk fuu f;dr;=re ;j ÿrg;a my; wdldrhg j.=
igykla u.ska o ±laúh yels h'
1 0 0 0
1 1 6 6 6
1 2 20 10 14
1 3 48 16 28
1 4 72 18 24
1 5 80 16 08
1 6 84 14 04
1 7 84 12 0
1 8 80 10 -4
fuu f;dr;=re ;j ÿrg;a my; wdldrhg m%ia;dr igyka u.ska o ±laúh yels h'
152
`
I II III
uq¿ 90
ksIamdÈ;h TP
80
^ tall&
70
60
50
40
30
20
10
úp,H fhojqï ^ tall&
0
1 2 3 4 5 6 7 8
idudkH
wdka;sl
ksIamdÈ;h I II III
^ tall&
AP
uq¿ ksIamdÈ;h uq, § fõ.fhka by< f.dia miq j l%ufhka j¾Ok fõ.h miq neiSfï
m%jK;djlg uqyqK foa'
úp,H fhojqï ;j ÿrg;a jeä lrkq ,enqjfyd;a tla;rd wjia:djl § uq¿ ksIamdÈ;h Wmßu
ù miq j my; jeàug o bv we;'
ksIamdÈ;fha yeisÍï wjê ;=kls' tkï" uq¿ ksIamdÈ;h uq, § jeä jk fõ.fhka by< f.dia
(I), miq j wvq jk fõ.fhka by< f.dia (II), kej; ksuejqu my< niS' (III),
uq¿ ksIamdÈ;h fõ.fhka by< kÕsk úg wdka;l s ksIamdÈ;h Wmßu jk w;r" uq¿ ksuejqï
fõ.h wvq ùfï § wdka;sl ksIamdÈ; jl%h idudkH ksIamdÈ; jl%fha Wmßu ,laIHh fcaokh
lrñka fõ.fhka my;g .uka lrhs' tys § iudkH M,odj Wmßu fõ' uq¿ M,odj Wmßu jk
úg wdka;sl M,odj Y+kH fõ'
úp,H fhojqï jeä lrk úg ia:djr fhojqï o jeä lsÍug yelshdjla we;akï wdka;sl
M,odj ySk ùu j<lajd .; yels h' tfy;a flá ld,fha ia:djr fhojqï jeä l< fkdyels
h'
flá ld,fha § ia:djr fhojqï iuÕ úp,H fhojqï muKla jeä lsßfï § ksIamdok
l%shdj,sh yd iïnkaO j y÷kd.; yels ksIamdokfha iajrEm ;=kls'
1. uq¿ ksIamdÈ;h (TP)
2. idudkH ksIamdÈ;h (AP)
3. wdka;sl ksIamdÈ;h (MP)
ia:djr fhojqï iuÕ úp,H fhojqï ñY% lrñka ksIamdokfha fhfok úg ,efnk
ksIamdok m%;sM,h uq¿ ksIamdÈ;h hs'
ksoiqka (- wlalrhl l=Uqre bvulska Y%ñlfhda 100 fofkla Èklg ù nqi,a 1500la ,nd
úp,H fhojqï tallhlg idudkH jYfhka ,efnk ksuejqï tall m%udKh idudkH
ksIamdÈ;h hs'
uq¿ ksIamdÈ;h úp,H fhojqïj,ska fn§fuka idudkH ksIamdÈ;h ,nd.; yels h'
154
`
úp,H fhojqï tla tallhlska fjkia lrkq ,enqj fyd;a uq¿ ksIamdÈ;fha yg .kakd
fjkia ùu wdka;l s ksIamdÈ;h hs'
uq¿ ksIamdÈ;fha fjki úp,H fhojqïj, fjkiska fn§fuka wdka;sl ksIamdÈ;h ,nd
.; yels h'
È.= ld,fha§ ish¨ u fhojqï fjkia lrñka ksIamdokfha fh§ug ksIamdok wdh;khg
yels h'
ish¨ u fhojqï úp,H fhojqï jk úg ksuejqu yeisfrk wdldrh mßudKdkql+, M,
kS;sh hkafkka woyia fõ'
È.= ld,fha § ;u ksIamdok wdh;kfha iuia; mßudj fjkia lsÍug ksIamdok
wdh;khg yels h'
È.= ld,fha § ish¨ u fhojqï úp,H fhojqï jk úg ksuejqfï yeisßu ms<n
s | rgd ;=kla
±lsh yels h' tkï
1. jefvk mßudKdkql+, M,
2. wvq jk mßudKdkql+, M,
3. ia:djr mßudKdkql+, M,
mßudKdkql+, M, wdh;khl Odß;dj mq¿,a lsÍu;a iuÕ ksIamdok idOlj,
ld¾hCIu;dj by< hEfuka w;am;a lr .kq ,nk uQ¾; m%;s,dN fõ'
ish¨ u fhojqï fjkia lrk m%;sY;hg jvd úYd, m%;sY;hlska ksuejqu j¾Okh ùu
jefvk mßudKdkql+, M, hkafkka woyia fõ'
155
`
156
`
ksmqK;d uÜgu 4'2 ( ksIamdok msrsjeh wdY%s; uQ,sl ixl,am ixikaokd;aul j ú.%y
lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m,
(
157
`
iDcq msßjeh hkq ksIamdok l%shdj,sh i|yd wdh;kh úiska msg;ska ñ, oS .;a fhojqï
i|yd jeh jk uqo,a m%udKh hs'
ksoiqka -
- wuqøjH ñ, oS .ekSu i|yd jeh l< uqo,a m%udKh
- Y%ñlhkag jegqma f.ùu i|yd jeh l< uqo,a m%udKh
- bkaOk" úÿ,sh wdosh i|yd jeh l< uqo,a m%udKh
jl% msrsjeh hkq ksIamdok l%shdj,shg Wmfhda.S lr.kq ,nk wdh;kh i;= ksIamdok
iïm;aj, wdjiaÓl msßjeh hs'
jl% msßjefhys ixrpl my; oelafõ'
- wysñ jQ jegqma wdodhu
- ksIamdolhdg wysñ jQ fmd<S wdodhu
- wd¾Ól CIh ùï
- m%dudKsl ,dN
jHjidhlhl= oekg lsishï jHdmdrsl lghq;a;l ksr; j isákafka ta fjkqfjka ;u
Y%uh lem lsrsfuks' Tyq ;u Y%uh fjk;a jHdmdßl lghq;a;l fhÿfõ kï Tyqg jegqmla
Wmhd .; yels j ;sìKs' ta Tyqf.a wysñ jegqma wdodhu hs'
ksoiqka jYfhka jHjidhlfhl= oekg j;=r fnda;,a ksIamdok l¾udka;hla wdrïN
fldg we;ehs is;uq' fuys oS Tyqg tu jHdmdrfha ksr; fkdù fjk;a lsishï wdh;khl
ksIamdok lghq;a;l ksr; j uilg remsh,a 60000la ,nd .; yels j ;sìKs kï th
Tyqf.a wysñ jegqma wdodhu hs'
ksIamdolhdg wysñ jQ fmd<S wdodhu hkq ;uka i;= m%d.aOk Ndú;fhys wdjiaÓl msrsjeh
hs'
ksoiqka jYfhka lsishï jHjidhlhl= jHdmdrhla lrf.k hEu i|yd ,laI 50l wruqo,a
wdfhdackh lr we;ehs is;uq' tu wruqo,a m%udKh ;u jHdmdrfha wdfhdackh fkdlr
ms<sKm;aj, wdfhdackh lf<a kï Tyqg fmd<S wdodhula ,nd.; yelsj ;snqKs' fkdtfia
kï nexl=jl ;ekam;a lf<a kï fmd,S wdodhula o ,nd .; yelsj ;snqKs' tfy;a ;u
jHdmdrh fjkqfjka wdfhdackh lsÍu u.ska jHjidhlhdg fuu fmd<S wdodhu wysñ jk
ksid th wdjiaÓl msrsjehls'
wd¾Ól CIh ùï hkq hï fok ,o ld,hla ;=< m%d.aOk j;alïj, fjf<|fmd<
jákdlfï isÿ jk my< neiSu hs'
ksoiqka jYfhka lsishï jHdmdrhl Ndú; lrk ,o m%d.aOk j;alïj, jir wdrïNfha
jákdlu remsh,a 50000la kï iy jir wjidkfha tu m%d.aOk j;alïys jákdlu
158
`
remsh,a 40000la kï wd¾Ól CIhùïys jákdlu remsh,a 10"000ls' fuu remsh,a 10"000 jl%
msrsjehls'
.Kldêldrsjrhl= ksIamdok msrsjehg we;=<;a lrkqfha iDcq msrsjeh ^uQ,H msrsjeh& muKs'
ta wkqj" .sKqïlrK msrsjeh = iDcq msrsjeh fõ
.KldêlrK ,dN .Kkh lrkqfha uq¿ whNdrfhka iDcq msrsjeh wvq lsrsfukS'
ksoiqka
jYfhka wdh;khl ksuejqu tall 500ls' tallhl ñ, remsh,a 20la fõ' wuq øjH ñ,g
.ekSu i|yd re' 2000la o" Y%ñlhkag jegqma f.ùug remsh,a 1000la o" bkaOk yd úÿ,sh
i|yd remsh,a 500lao ,nd.;a Kh i|yd fmd<S f.ùug remsh,a 800la o wdh;khhg jeh
ù we;' .KldêlrK ,dN fldmuK o@
159
`
wd¾Ól
wdrA:Sl ms
msß sjeh =
rjeh iDcq ms
= iDcq msrßsj
jeh jl% ms
+ jl%
eh + msrßsj
jeh
eh
wd¾Ól úoHdfõ ,dN .Kkfha oS .KldêlrKfha fuka iDcq msrsjeh muKla fkdj jl%
msrsjeh o ie,ls,a,g .kS'
Bg fya;=j lsishï ksIamdok l%shdj,shl oS wdh;kh i;= iïm;a ta i|yd fhoùu ;=<" tu
ksIamdok iïm;a fhoùug ;snQ fjk;a wjia:djla wysó ùu hs'
fï ksid wd¾Ól ,dN .Kkh lrkq ,nkafka uq¿ whNdrfhka wd¾Ól msrsjeh wvq
lsrsfuks'
wd¾Òl ,dN = uq¿ whNdrh - wd¾Òl msßjeh ^iDcq msßjeh + jl% msßjeh&
160
`
ksoiqk (
161
`
wdjia:Sl msrsjehg we;=<;a l< fkdl< hq;= foa ljrla o hkak f;dard .ekSu yd
iïnkaO jeo.;a ixl,amhla f,iska .s¨Kq msßjeh ie,lsh yels h'
.s¨Kq msrsjeh fia ie,lsh yels oE ms<sn| j ksoiqka lSmhla my; oelafõ'
flá ld,fha oS wdh;khla ia:djr j;alï ñ,g .ekSu i|yd ork ,o msrsjeh
fõosld kdgHhla keröu i|yd re' 500l álÜ m;la /f.k we;=,a ù
kdgHfhys fldgila krUd wdmiq tau' fuh o hg l< msrsjehls' tu álÜ mf;ys
uqo, wdmiq ,nd .; fkdyels h'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
162
`
wfmalaIs; bf.kqï m,
lsrs fldams ksmoúh yels hka;%hla Ndú;fhka lsß fldams ksmojd wf,ú lsÍug
n,dfmdfrd;a;= jk mqoa.,fhl=g oeÍug isÿjk úhoï isiqkaf.ka úuikak'
my; lreKq u;= lrñka idlÉPdjla fufyhjkak'
lsß fldams ksmoùug fhdod.kakd hka;%fha msßjeh" lsßmsá msßjeh" fldams msßjeh"
iSks msßjeh" ma,diaála fldamam msßjeh" úÿ,s úhou wdÈh oeÍug isÿ fõ'
fïjdhska fldams ksIamdokh lrk hka;%fha msßjeh ia:djr msßjehla jk w;r
wfkl=;a msßjeh j¾. úp,H msßjeh fõ'
fï wdldrhg ksIamdok wdh;khlg oeÍug isÿjk msßjeh j¾. folls' tkï
ia:djr msßjeh
úp,H msßjeh
isiqka iqÿiq mßÈ lKavdhï lr" bf.kqu i|yd fhdað; Wmfoia ,nd §
l%shdldrlfuys fhdojkak'
163
`
my; i|yka m%ldY fol w;=ßka Tfí lKavdhug ,efnk m%ldYh flfrys
wjOdkh fhduq lrkak'
X NdKavh ksIamdokh lsÍu i|yd oeÍug isÿjk ia:djr msßjeh re' 60 ls' tu
NdKavfhka ksmojk tall .Kk yd ta i|yd oeÍug isÿjk úp,H msßjeh my;
oela fõ'
1 30
2 40
3 45
4 55
5 75
6 120
Y NdKavh ksIamdokh lsÍu i|yd oeßug isÿjk ia:djr msßjeh re' 120 ls' tu
NdKavfhka ksmojk tall .Kk yd ta i|yd oeÍug isÿjk úp,Hh msßjeh my;
oela fõ'
1 60
2 80
3 90
4 110
5 150
6 240
164
`
tla tla ksIamdok uÜgfï § uq¿ ia:djr msßjeh (TFC) oelafjk f,aLkhla ms<sfh,
lrkak'
ta wkqj tla tla ksIamdok uÜgfï § uq¿ msßjeh (TC) .Kkh lr tu f,aLkhgu
we;=<;a lrkak'
msßjeh isria wlaIfha o ksIamdok m%udKh ;sria wlaIfha o oelafjk mßÈ Tn
ieliq f,aLkfha we;=<;a f;dr;=re m%ia;dr .; lrkak'
ksIamdok uÜgu tallh ne.ska jeä lsÍfï § uq¿ msßjeh jeä jk m%udKh
^wdka;sl msßjeh MC& wod< ksIamdok tall m%udKh bÈßfhka oelafjk
f,aLkhla ilia lrkak'
by; f,aLkfha Tn bÈßm;a l< f;dr;=re weiqßka kj m%ia;drhla ks¾udKh
lrkak' ^msßjeh isria wlaIfha o yd ksIamdok m%udKh ;sria wlaIfha o olajkak'&
165
`
ksIamdok l%shdj,shg iïnkaO lr.kq ,nk ia:djr idOl i|yd ork msßjeh ia:djr
msßjeh( TFC) hs'
uq¿ ia:djr msßjeh ksuejqï m%udKh iuÕ fjkia fkdfõ'
tkï ksuejqï uÜgu iuÕ uq¿ ia:djr msßjeh iïnkaOhla fkdfmkajhs'
ksuejqu Y=kH w.hla .kq ,enqj o ia:djr msßjeh wjYHfhka u ±Íug wdh;khg isÿ
fõ'
fï ksid u flá ld,fha § uq¿ ia:djr msßjeh wdh;khg fkdje<elaúh yels msßjehla
fõ'
ia:djr msßjehg wh;a m%Odk ixrpl lsysmhla my; ±lafõ'
1. l%u CIh .dia;=
2. foafmd< nÿ
3. rlaIK jdßl
4. n,m;% .dia;=
5. m%d.aOkh i|yd fmd<S f.ùï
6. fldka;%d;a mokula u; n|jd .;a l<ukdlrejkag iy
wëlaIljrekag f.jkq ,nk jegqma
7. m%dudKsl ,dN
uq¿ ia:djr msßjeh ksuejqï m%udKh iuÕ iïnkaO;djla fkdolajk neúka th ieu
ksuejqï uÜgul § u ia:djr w.hla .kS'
fï ksidu uq¿ ia:djr msßjeh jl%h ;sria w;g iudka;r ir, f¾Ldjla fia msysghs'
50 TFC
0 ksujqï m%udKh^tall&
100 200 300 400
166
`
by; m%ia;dr igykg wkqj ksuejqu Y=kH uÜgfï § uq¿ ia:djr msßjeh remsh,a 50la
jk w;r ksuejqï m%udKh 100"200"300"400 wdoS jYfhka jeä ù .sh o uq¿ ia:djr msßjeh
fjkia fkdfõ'
ksuejqï tallhlg ork ia:djr msßjeh idudkH ia:djr msßjeh(AFC)hs' uq¿ ia:djr
msßjeh ksuejqï tall m%udKfhka fn§fuka idudkH ia:djr msßjeh ,nd.kS'
ksuejqï tall m%udKh jeä jk úg idudkH ia:djr msßjeh l%ufhka ySk fõ' tfy;a
Y+kH fkdfõ' fï ksid idudkH ia:djr msßjeh jl%h iDcqfldaKdi%dldr nyqj,hl yevh
.kshs'
tfia jkafka idudkH ia:djr msßjeh ksuejqfuka .=K lsßfuka ,efnk uq¿ ia:djr
msßjeh ieu wjia:djl § u tl iudk jk ksid h'
idudkH ia:djr msßjeh jl%fha ´kEu ,laIHhla iïnkaO fldg wÈkq ,nk
iDcqfldaKdi% flaIa;%M,h iudk ùula fuys § isÿ jk w;r ta u.ska fmkakqï
flfrkafka ta ieu wjia:djl § u uq¿ ia:djr msßjeh iudk w.hla jk nj hs'
fuu ,laIK fmkakqï flfrk idudkH ia:djr msßjeh jl%hla my; fmkakqï flf¾'
167
`
AFC
ksujqï ^tall&
ksIamdok l%shdj,shg iïnkaO lrk úp,H idOl jk wuqøjH" Y%uh" bkaOk" úÿ,s .dia;=
wdÈh i|yd orkakg isÿjk msßjeh úp,H msßjeh( TVC) fõ'
flá ld,Sk ksIamdok msßjeh ;=< we;=<;a uq¿ úp,H msßjeh ksuejqï iuÕ fjkia fõ'
ksuejqu Y=kH jk úg úp,H idOl wjYH fkdjk neúka úp,H msßjeh Y+kH jk w;r
ksuqju jeä jk úg úp,H msßjeh o jeä fõ'
ksuejqu jeä jk úg úp,H msßjeh jeä ùfï fõ.h úúO ksuejqï uÜgï w;r fjkia
fõ'
fï wkqj ksuejqu Y+kHfha § Y+kHh w.hla .kakd uq¿ úp,H msßjeh ksuejqu my<
uÜgï j, § wvq jk fõ.hlska jeä ù" ksuejqu by< uÜgïj, oS jeä jk fõ.hlska
by< k.S'
úp,H TVC
msßjeh
^re&
tla ksuejqï tallhlg ork úp,H msßjeh m%udKh idudkH úp,H msßjeh(AVC) fõ'
168
`
uq¿ úp,H msßjeh ksuejqï m%udKfhka fn§fuka idudkH úp,H msßjeh ,nd.; yels h'
idudkH úp,H msßjeh jl%h idudkHfhka bx.%Sis hQ ^U) wl=rl yevh .kS'
idudkH
úp,H
msßjeh
^re&
ksIamdok l%shdj,shg fhdod .kq ,nk iuia; úp,H fhojqï m%udKh iy iuia; ia:djr
fhojqï m%udKh fjkqfjka ork uq¿ úhou uq¿ msßjeh( TC) hs'
TC = TFC + TVC
ksuejqu Y+kH jqj o uq¿ msßjehla mj;S' Bg fya;=j Y+kH ksuejqul § uq¿ úp,H msßjeh
Y+kH jqj o uq¿ ia:djr msßjehla mj;akd fyhsks'
fï ksid uq¿ msßjeh jl%h wdrïN jkafka ia:djr msßjeh wdrïN jk ,laIHfhka h'
ksuejqu l%ufhka jeä lsÍu;a iuÕ uq¿ msßjeh my< ksuejqï uÜgïj, § wvq jk
fõ.hlska yd by< ksuejqï uÜgïj, § jeä jk fõ.hlska by< hhs'
169
`
flá ld,Sk ksIamdok l%shdj,sfha oS ksuejqu jeä jk úg uq¿ ia:djr msßjeh fkdfjkia
j mj;soaoS uq¿ úp,H msßjeh muKla fjkia jk ksid uq¿ msßjeh fjkia ùug
n,mdkafka uq¿ úp,H msßjeh fjkia ùu hs' fï ksid uq¿ msßjeh jl%fha yevh uq¿
úp,H msßjeh jl%fha yevhg iurEms fõ'
ksuejqu iuÕ uq¿ msßjeh ielfik wdldrh iy uq¿ ia:djr msßjeh iy uq¿ úp,H
msßjeh uq¿ msßjehg iïnkaO jk wdldrh my; m%ia;dr igyfkys ±lafõ'
TC
TVC
msßjeh ^tall&
a TFC
M TFC
b
TVC
0 ksuejqï ^tall&
c
by; rEm igyfkys 0-Mj,ska fmkakqï flfrkafka uq¿ ia:djr msßjeh hs'
ksuejqu Y+kHfha § uq¿ úp,H msßjeh Y+kH jk w;r tu uq¿ úp,H msßjehg 0-M jk
uq¿ ia:djr msßjeh tl;= ùu ksid uq¿ msßjeh jl%h M ,laIHhfhka wdrïN fõ'
ta wkqj rEm igyfkys TC iy TVC w;r ´kEu ,ïnl ÿrlg TFC w.h iudk fõ'
TVC w.h;a TC iy TVC w;r ,ïnl ÿr;a(TFC) tl;= ùfuka TC jl%h ,eî we;'
tla ksuejqï tallhlg ork uq¿ msßjeh idudkH uq¿ msßjeh (ATC) hs'
170
`
ksuejqu jeä lrk úg" idudkH uq¿ msßjeh l%ufhka wvq ù kej;;a by< hhs'
idudkH uq¿ msßjeh jl%fha yevh o idudkHfhka bx.%Sis hQ (U)wl=rl yevh .kS'
idudkH uq¿ msßjeh jl%h ieu úg u idudkH úp,H msßjeh jl%hg by<ska msysghs' fuh
my; m%ia;dr igyfkys fmkakqï flf¾'
ATC
msßjeh ^re& AVC
AFC
AVC
by; rEm igykg wkqj ,ïnl ÿfrka ±lafjkafka idudkH ia:djr msßjeh hs'
idudkH ia:djr msßjeh l%ufhka ySk jk w;r Y+kHh fkdfõ' ksuejqu jeä ùu;a iuÕ
idudkH uq¿ msßjeh idudkH úp,H msßjeh jl%hg ióm fõ' tfy;a lsis úfgl;a th
idudkH úp,H msßjeh jl%h u; m;s; fkdfõ'
idudkH ia:djr yd idudkH úp,H msßjefha tl;=fjka idudkH uq¿ msßjeh iliajk
ksid uq¿ msßjeh jl%fhys wju ,laIHh msysgkafka idudkH úp,H msßjeh jl%fhys wju
,laIHhg by<ska h'
171
`
wdka;sl msßjeh hkq ksuejqu tla tllhlska fjkia lrk úg uq¿ msßjeh fjkia jk
m%udKh hs'
uq¿ msßjefha fjki ksuejqfï fjkiska fn§fuka wdka;sl mssßjeh ,efí'
flá ld,h ;=< ksuejqu jeä lrk úg wdka;sl msßjeh l%ufhka wvq ù kej;;a by<
hhs'
wdka;sl msßjeh jl%h o idudkHfhka bx.%Sis hQ (U) wl=rl yevh .kS' fuh my; m%ia;dr
igyfkys fmkakqï flf¾'
172
`
flá ld,Sk ksIamdok l%shdj,sh yd iïnkaO wdka;sl msßjeh yd idudkH msßjeh jl%j,
yeisÍï rgd my; m%ia;dr igyfkys fmkakqï flf¾'
msßjeh ^re&
01
AFC
0 Q2 Q3 ksujqï m%udKh ^tall&
Q1
wdka;sl msßjeh jl%h" idudkH úp,H msßjeh yd idudkH uq¿ msßjeh jl%hkays wju
,laIHh fcaokh lrñka fõ.fhka by<g .uka lrhs'
idudkH úp,H msßjeh yd idudkH uq¿ msßjeh jl%hka w;ßka idudkH úp,H msßjefhys
wju ,laIHhhg jï miska idudkH ia:djr msßjeh jl%h .uka lrhs'
173
`
wdka;sl msßjeh wju jk ksuejqï uÜgu Q1 fõ' tu wjia:djg wod< wdka;sl msßjeh 01
fõ'
flá ld,sk ksIamdok msßjefhys uQ,sldx.hka my; mßÈ ixLHd f,aLkhla u.ska o
fmkakqï l< yels h'
^ j.= igyk weiqßka msßjeh jl%hka wÈñka tajdys iïnkaO;d ;j ÿrg;a ;yjqre lr .ekSu;a" ta
ta ixl,am .Kkh lrk wdOdrh;a ms<sn| wNHdi l< hq;= hs'&
tfiau idudkH úp,H msßjeh jl%h o ySk jk wdka;sl M,od kS;shg wkqj u idudkH
M,od jl%fha m%;sìïnhla fia u msysghs'
fuf,iska jk flá ld,fha M,odhs;d jl% iy msßjeh jl% w;r iïnkaOh my; m%ia;dr
igykska ksrEmKh flf¾'
ksujqï
^tall&
MP
AP
0
fhojqï ^tall&
msßjeh ^re&
MC
AVC
wvq jk
msßjeh ^re& mßudKdkql+,
jefvk
M,
mßudKdkq
l+, M, ia:djr LRAC
mßudKdkql+,
M,
by; rEm igyfkys Q1 ksuejqï uÜgu olajd È.= ld,Sk idudkH msßjeh my; jeàula
isÿj we;s w;r th mßudKdkql+, msßueiqï mj;sk m%foaYh fõ' tysÈ mj;skafka jefvk
mrsudKdkql+, M, h'
mßudKdkql+, msßueiqï we;sùu flfrys n,mdk fya;= my; oelafõ'
1. Odß;dj úYd, ùu ksid yg.kakd ;dlaIKsl msßueiqï
2. l<ukdlrKh wdY%s; mßudKdkql+, msßueiqï
3. wf,úlrKh yd iïnkaO mßudKdkql+, msßueiqï
4. uQ,Huh mßudKdkql+, msßueiqï
5. wjodkï ±Íu yd iïnkaO mßudKdkql+, msßueiqï
mßudKdkql+, fkdmsßueiqï hkq È.= ld,fha § wdhkhla ksIamdokh m%idrKh lsßfï §
wdh;kfha idudkH msßjeh fyj;a tall msßjeh by< hdu hs'
tkï wdh;khl Odß;dj mq¿,a lsÍu;a iuÕ ksIamdok idOlj, ld¾hCI;dj my< hEu
ksid uQ,Huh jYfhka isÿ jk mdvqj hs'
by; rEm igykg wkqj ksuejqu uÜgfuka miq È.= ld,Sk idudkH msßjeh by<
hEula isÿj we;s w;r tu m%foaYfha § fkdmsßueiqï mj;S' tys oS mj;skafka wvq jk
mßudKdkql+, M,h'
mßudKdkql+, fkdmsßueiqï we;s ùu flfrys o n,mdk fya;= idOl lSysmhls'
1. Odß;dj úYd, ùu ksid yg.kakd ;dlaIKsl fkdmsßueiqï
2. l<ukdlrKh wdY%s; mßudKdkql+, fkdmsßueiqï
3. wf,úlrKh yd iïnkaO mßudKdkql+, fkdmsßueiqï
4. uQ,Huh fkdmsßueiqï
5. wjodkï ±Íu yd iïnkaO mßudKdkql+, fkdmsßueiqï
177
`
wfmalaIs; bf.kqï m, (
lsishï NdKavhla fyda fiajdjla fyda ksmoùfuys fh§ isák ish¨ u wdh;kj,
tl;=fjka fjf<|fmd< fyj;a l¾udka;h iukaú; h'
wdh;kj,ska ksmojkq ,nk NdKav yd fiajd úúO fjf<|fmd< ;;a;ajhka hgf;a
wf,ú lrk w;r tu fjf<|fmd< ;;a;aj ye|skaùug fjf<|fmd< jHQy hk ixl,amh
Ndú;d flf¾'
m%dfhda.sl f,dalfha úúO fjf<|fmd< jHQyhka mj;S'
fjf<|fmd< jHQy úúO ùu flfrys my; i|yka idOl n,mdhss'
1. fjf<|fmd< ;=< issák wdh;k ixLHdj
2. ksIamdÈ;fha iucd;sSh nj
3. wdh;khlg fjf<|fmd<g msúiSug yd fjf<|fmdf<ka bj;a ùug we;s
yelshdj
4. fjf<|fmd< ;=< isák ksIamdok wdh;k w;r mj;akd ;r.fhys iajNdjh
fjf<|fmd< jHQy my; mßos j¾. l< yels h'
1. mQ¾K ;r.h
2. taldêldrh
3. tldêldÍ ;r.h
4. l;smhdêldrh
iucd;Sh NdKav ksmojk" wndO msúiqula yd msgùula we;s wdh;k rdYshlska iukaú;
fjf<|fmd< ;;a;ajh mQ¾K ;r.h f,i ye|skafõ'
178
`
179
`
fï ksid mQ¾K ;r.ldß wdh;khl b,a¨ï jl%h my; mßos ;sria wlaIhg iudka;r jQ
ir, f¾Ldjla fia msysghs'
ñ,
^re&
P D/ AR/ MR
0 m%udKh ^tall&
180
`
fuu ksid mQ¾K ;r.ldß wdh;kj,g È.= ld,fha § m%dudKsl ,dN muKla bmhSug
yels fjhs'
mQ¾K ;r.ldÍ fjf<|fmdf<a ,laIKj,g wdikak ,laIK we;s fjf<|fmd< f,i"
ù" nvbß`.=" jÜglald " lerÜ jeks fjf<|fmd<j,a ±laúh yels h'
;ks úl=Kqïlrejl= isák l¾udka;hla taldêldrh jYfhka ye|skafõ'
fuh mQ¾K ;r.hg m%;súreoaO ;;a;ajhhs'
taldêldÍ fjf<|fmd<l wdh;kh iy l¾udka;h hk fol u tlla fõ'
taldêldÍ fjf<|fmd< jHQyhl lems fmfkk ,laIK lsysmhla my; oelafõ'
1 ksIamdokh iqúfYaI úu
2 tla wdh;khla muKla ksIamdokfha ksr; ùu
3 m%fõYhg ndOd mej;Su
4 fjf<|fmd< f;dr;=re wmQ¾K ùu yd msßjehlska f;dr j ,nd.; fkdyels ùu
D
0 m%udKh ^tall&
taldêldß wdh;khl b,a¨ï jl%h
181
`
NdKavhla ksIamdokh lsßfï m%Odk wuq øjHj, whs;sh ;ks wdh;khlg ysñ jk wjia:d
mj;S'
ksoiqka jYfhka rgl msysá ueKsla ksêsj, whs;sh tla wdh;khlg ysñ ùu fya;=fjka
tls øjHh Ndú;fhka lrk ksIamdÈ; i|yd taldêldÍ ;;a;ajhla ks¾udKh fõ' fï
ksid tjeks ksIamdok i|yd w¨;a wdh;k m%fõY ùu ndOdldÍ fõ'
tfiau rch .kakd l%shdud¾. ksid o w¨;a wdh;k m%fõY ùu je<ls taldêldß ;;a;aj
ìysjk wjia:d mj;S'
hï hï jHdmdr ld¾h lrf.k hdfï whs;sh ;ks wdh;kj,g mejÍu;a" we;eï jHdmdr
ld¾h rchg wh;a wdh;k u.ska muKla lrf.k hdu;a i|yd rch mshjr .kakd
wjia:d mj;S'
ksoiqka - › ,xldfõ ÿïßh wêldßh" úÿ,sn, uKav,h
mßudKdkql+, msßueiqï mj;sk úg o w¨;a wdh;k m%fõY ùu g ndOdldß fõ'
È.= ld,fha È ish¨ u fhojqï fjkia lrñka ksIamdokh lrk úg mßudKdkql=,
msßueiqï yg.kS'
msßueiqï mj;sk úg È.= ld,sk idudkH msßjeh my; jefgk w;r ta ksid u wdh;khg
;u ksIamdokh jeä lsßfï yelshdj o ,efí'
fuys oS wvq msßjehla hgf;a ksmoúug yelshdj ,efnk ksid ksmojk NdKav wvq ñ,lg
wf,ú lsÍug o yelshdj ,efí'
fun÷ ;;a;ajhla iajdNdúl taldêldß ;;a;ajhla f,i i,lkq ,nk w;r tjeks
;;a;ajhla f.dvke.=Kq úg w¨;a wdh;kj,g m%fõY ùu wmyiq fõ'
Bg fya;=j iajdNdúl taldêldrh f.dv ke.=Kq úg wvq msßjehla hgf;a ksuejqu jeä
lsÍug;a" wvq ñ,la hgf;a NdKav wf,ú lsÍug yelshdjla ,efnk ksid w¨;ska msúfik
wdh;kj,g ta yd iu`. ;r. lsÍu wmyiq ùu hs'
182
`
ksoiqka (
184
`
;r.ldß f,i NdKavfha ñ, my< ouhs' túg m%:ufhka ñ, wvq l< wdh;kh
wjodkulg ,la jk w;r ta ksid úúO Wml%u Ndú;d lrñka Tjqka w;r iyfhda.s;dj
j¾Okh lr.ekSug W;aidy .kS'
mqj;a m;a" rEmjdysks fiajd" jdKsc nexl= iy isfuka;s lïy,a wdÈh l;smhdêldß
fjf<|fmd< ;;a;ajhkag ksoiqka fõ'
l;smhdêldß fjf<|fmd< ;=< ta ta wdh;k ksmojk NdKav m%fNaÈ; fyda m%fNaÈ;
fkdjQ fyda tajd úug mq¿jk'
tla tla wdh;k fjf<|fmd< uq¿ iemhqfuka úYd, fldgila ysñlr f.k ;sfnk ksid
ta ta wdh;kj,g fjf<|fmd< ñ, flfrys n,mEï we;s l< yels h'
fï ksid wdh;khl b,a¨ï jl%h jfï isg ol=Kg my<g nEjqï fõ'
fjf<|fmdf<a tla wdh;khla ñf,ys fjkila isÿ lrkafka kï wfkla wdh;k Bg
m%;spdr olajk ksid wdh;kfha b,a¨ï m%udKh ksYaÑ; ke;'
ta ksid ñ, flfrys olajk m%;spdrhka u; b,a¨ï m%udKh fjkia úh yels neúka
b,a¨ï jl%fhys ì÷Kq iajNdjhla yg .ekSug mqtjk'
by; i|yka lrk ,o m%Odk fjf<|fmd< jHQyhkays uQ,l
s ,laIK ixikaokd;aul j
jvd;a ixCIsma; wdldrfhka my; j.= igyfkys ±lafõ'
186
`
187
`
188
`
iucd;Sh NdKav ksmoùu;a tla wdh;khla uq¿ fjf<|fmd< iemhqfuka b;d iq¿
fldgila muKla ksIamdokh lrk ksid;a mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khla ñ,
.kqjl= ( Price Taker) f,i ie,efla'
ñ,g n,mEula fkdlr fjf<`ofmd< mj;sk ñ,g ´kEu m%udKhla wf,ú lr .; yels
ksid mQ¾K ;r.ldÍ wdh;khl b,a¨ï jl%h my; mßos ;sria wCIhg iudka;r jQ ir,
f¾Ldjl wdldrhg msysghs'
ñ, ^remsh,a&
0 b,a¨ï m%udKh
^tall&
wdh;kh b,a¨ï jl%h
fï ksid mQ¾K ;r.ldÍ l¾udka;fha b,a¨ï jl%h jfï isg ol=Kg my<g nEjqï jkakls'
ñ, ^remsh,a&
D
0 b,a¨ï m%udKh
^tall&
mQ¾K ;r.ldÍ l¾udka;fha b,a¨ï jl%h
189
`
mQ¾K ;r.ldÍ wdh;khl b,a¨ï jl%h yd mQ¾K ;r.ldÍ l¾udka;hl b,a¨ï jl%h w;r
iïnkaO;djla mj;S' fuu iïnkaO;dj my; mßos ±laúh yels h'
ñ, ^re'&
ñ, ^re'& SM
PO PO D
DM
0
0
b,a¨ï m%udKh b,a¨ï m%udKh
^tall& ^tall&
wdh;kj, ksIamdos; fuu P0 ñ,g wf,ú lr .; yels h' fuu ksid wdh;kfha b,a¨ï
jl%h mQ¾K kuH tlla jk w;r ^B) rEm igyfka D jl%fhka tu b,a¨ï jl%h fmkakqï
flf¾'
wdh;k uqyqK fok ñ, fjkia jkafka l¾udka;fha b,a¨u iemhqu fjkia jqj fyd;a
muKs'
ksoiqka (
l¾udka;fha iemhqu ia:djr j ;sìh § b,a¨u jeä jqj fyd;a iu;=,s; ñ, by< hhs' ta wkqj
wdh;kj,g ,efnk ñ, o by< hhs'
mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khlg flá ld,fha § ixfrdaOl follg uqyqK §ug isÿ
fõ' tkï
fuu ixfrdaOl foll hgf;a lghq;= lsÍfï § jeo.;a ;SrK folla .ekSug wdh;khg
isÿ fõ'
2. ksIamdokfha ;j ÿrg;a /`§ isàug ;SrKh l< fyd;a fldmuK NdKav m%udKhla
ksmojkjd o@
wdh;kh jid fkd oud ;j ÿrg;a ksIamdokfha /`§ isàug ;SrKh l< fyd;a mQ¾K
;r.ldÍ ksIamdok wdh;khg ish m%Yia; ksuejqu ;SrKh lsÍug úYaf,aIK l%u 2la
Ndú; l< yels h' tkï
uq¿ whNdrh yd uq¿ msßjeh weiqßka wd¾Ól ,dN .Kkh fldg wd¾Ól ,dN jeã u
ksuejqu m%Yia; ksuejqu f,i f;dard .ekSu uq¿ whNdr yd uq¿ msßjeh m%fõYh u.ska isÿ
lrhs'
mQ¾K ;r.ldÍ wdh;kfha uq¿ whNdrh fyj;a wf,ú wdodhu my; mßos ,nd .; yels
h'
TR = P × Q
uq¿ ia:djr msßjeh (TFC) iy uq¿ úp,H msßjeh (TVC) hk foflys tl;=fjka flá
ld,Sk uq¿ msßjeh (TC) ,efí'
fuf,iska ,nd .kakd uq¿ wdNdrh yd uq¿ msßjeh weiqfrka m%Yia; ksuejqu f;dard
.kakd wdldrh my; ixLHd igyk weiqfrka meyeos,s l< yels h'
191
`
0 0 20 -20
1 20 36'8 -16'8
2 40 52'8 -12'8
3 60 68'0 -80
4 80 80'0 0
12 240 240'0 0
ixLHd igykg wkqj uq¿ whNdrfhka uq¿ msßjeh wvq lsÍfuka wd¾Ól ,dN ,nd f.k
we;s w;r jeä u wd¾Ól ,dNh remsh,a 33'60ls'
tu ksid mQ¾K ;r.ldÍ wdh;kh wd¾Ól ,dNh jeä u ksuejqï uÜgu jk ksuejqu
tall 9 m%Yia; ksuejqula fia f;dard .kS'
by; ixLHd f,aLk igyfka ±lafjk f;dr;=re my; wdldrhg m%ia;dr igykla u.ska
bosßm;a l< yels h'
192
`
whNdrh TC
msßjeh ^re'&
TR
B
240
N
180
146.4
M
A
80
,dNh
33.6
-20
-60
by; m%ia;dr igykg wkqj a iy b ,CIHhkays § uq¿ whNdr jl%h uq¿ msßjeh jl%h
fÊokh lrhs' ta wkqj a iy b ,CIHhkays § wd¾Ól ,dN Y=kH fõ'
a ,CIhg my< fldgfia § uq¿ whNdr jl%hg jvd by<ska uq¿ msßjeh jl%h .uka lrhs'
tu m%foaYfha § u wd¾Ól ,dN RK w.hla .kS'
b ,CIhg by< fldgfia § uq¿ whNdr jl%hg jvd by<ska uq¿ msßjeh jl%h .uka lrhs'
tu m%foaYfha o wd¾Ól ,dN RK w.hla .kS'
a yd b w;r m%foaYfha § uq¿ msßjehg jvd by<ska uq¿ whNdr jl%h .uka lrhs'
193
`
mQ¾K ;r.ldÍ wdh;kh wd¾Ól ,dN iys; m%foaYfha § ;u m%Yia; ksuejqï uÜgu
jYfhka f;dard .kafka jeä u wd¾Ól ,dN mj;sk wjia:dj hs'
rEm igyfka N – M olajd ,ïnl ÿfrka jeäu wd¾Ól ,dN ±la fõ' ta wkqj remsh,a
33'60 jeä u wd¾Ól ,dNh hs'
fï kssid jeä u wd¾Ól ,dN mj;sk tall 9 flá ld,fha oS m%Yia; ksuejqï uÜgu fia
f;dard .kS'
ksuejqu tla tallhlska jeä lrk úg wdh;kfha uq¿ whNdrhg w¨f;ka tl;= jk
m%udKh wdka;sl whNdrh hs'
uq¿ whNdrfha fjki ksuejqfï fjkiska fn§fuka wdka;sl whNdrh ,nd .; yels h'
ksuejqu tla tallh ne.ska jeä lrk úg uq¿ msßjehg w¨f;ka tl;= jk m%udKh
wdka;sl msßjeh hs'
uq¿ msßjefha fjki ksuejqfï fjkiska fn§fuka wdka;sl msßjeh ,nd .; yels h'
194
`
mQ¾K ;r.ldÍ wdh;khlg mejreKq ñ,la hgf;a lghq;= lsÍug isÿjk ksid mQ¾K
;r.ldÍ wdh;khl ñ, idudkH whNdrhg iy wdka;sl whNdrhg iudk
^P=AR=MR&fõ' fuh my; ixLHd ksoiqk weiqßka f,i meyeos,s l< yels h'
1 25 25 25 25
2 25 50 25 25
3 25 75 25 25
4 25 100 25 25
5 25 125 25 25
ñ,
idudkH whNdrh
wdka;sl whNdrh
D / P = AR =MR
flá ld,fha § mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khla wdka;sl whNdrh wdka;sl msßjehg
iudk jk úg § iu;=,; s ;djg m;afjñka m%Yia; ksuejqu f;dard .kakd wdldrh my;
mßÈ ixLHd igykla yd m%ia;dr igykla weiqfrka meyeos,s l< yels h'
ixLHd igykg wkqj ksuejqu tall 9 § wd¾Ól ,dNh Wmßu fõ' tys § wdka;sl
whNdrh wdka;sl msßjehg iudk fõ'
196
`
tu ksid mQ¾K ;r.ldÍ wdh;kh ksuejqï tall 9 m%Yia; ksuejqï uÜgu fia f;dard
.kS' wdka;l
s whNdr = wdka;sl msßjeh^ MR=MC & fldkafoaish ;Dma; lrñka ,dN
Wmßu lrk m%Yia; ksuejqï uÜgu my; m%ia;drfhka fmkakqï flf¾'
MR/MC MC
20 K A MR
0 ksujqï tall
9
rEm igykg wkqj a ,CIHfha § wdka;sl whNdr = wdka;sl msßjeh (MR = MC) fõ' tu
wjia:dfõ § wd¾Ól ,dN o Wmßu jk w;r m%Yia; ksuejqu tall 9 ls'
rEm igyfka ±lafjk K ,CIHfha § wdka;sl whNdr = wdka;sl msßjeh (MR = MC)
fldkafoaish ;Dma; jqj;a Bg wod< ksuejqu m%Yia; ksuejqu fia f;dard fkd .kS'
mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khl flá ld,Sk yeisÍu ;=< uqyqK osh yels úl,am
wjia:d lsysmhla my; oela fõ'
mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khla wd¾Ól ,dN Wmhñka ksIamdokfha fh§ isák
wjia:dfõ § ñ, idudkH msßjeh blaujd hk w;r uq¿ whNdrh uq¿ msßjeh blaujd hhs'
ñ,
msßjeh MC
ATC
20 a P = AR = MR
12
b
0 ksujqï tall
9
by; rEm igykg wkqj wdka;sl whNdrh = wdka;sl msßjeh (MR = MC) hk
fldkafoaish ;Dma; lrñka a ,CIH § wdh;kh iu;=,s;;djg m;a w;r Bg wod< ksuejqu
uÜgu tall 9la fõ'
tu wjia:dfõ § mQ¾K ;r.ldÍ wdh;kfha uq¿ whNdrh uq¿ msßjeh yd wd¾Ól ,dNh
my; mßÈ fõ'
TR = AR « Q
TR = 20 « 9
TR = remsh,a 180
TC = ATC « Q
TC = 12 « 9
198
`
TC = remsh,a 108
= TC –TC
= 180 « 108
TC = remsh,a 72
mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khla m%dudKsl ,dN Wmhñka ksIamdokfha fh§ isák
wjia:dfõ § ñ, idudkH msßjehg iudk jk w;r uq¿ whNdrh o uq¿ msßjehg iudk
fõ'
my; rEm igyfkys fmkakqï flfrkafka tjeks m%dudKsl ,dN ,nk ;;ajhls'
ñ, msßjeh ATC
MC
20 a P = AR = MR
0 ksujqï tall
9
by; rEm igyfkys a ,CIHfhka iu;=,s; wjia:dj ±lafjk w;r Bg wod< ksuejqu
tall 9 fõ'
fuu wjia:dfõ § wdh;kfha uq¿ whNdrh uq¿ msßjeh iy wd¾Ól ,dN ;;a;aj my;
mßÈ fõ'
uq¿ whNdrh 20 « 9
remsh,a 180
uq¿ msßjeh 20 « 9
remsh,a 180
199
`
wd¾Ól ,dN 0
mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khl NdKav tallhl idudkH msßjeh NdKav tallhl
ñ, blaujd hk wjia:dfõ oS mdvq ,eîu isÿ fõ' fuys oS uq¿ whNdrhg jvd uq¿ msßjeh
jeä jk ksid wdh;khg wjm%dudKsl ,dN ysñ fõ'
my; rEm igyfkys fmkakqï flfrkafka tjeks mdvq ^wjm%dudKsl ,dN& ,nk ;;ajhls'
ñ, msßjeh MC
ATC
uq¿ whNdrh 20 « 9 remsh,a 180
0 ksujqï tall
9
rEm igyfka w`ÿre l< fldgfia fCI;%M,fhka ±lafjkafka fuu wjm%dudKsl ,dN
m%udKh hs'
flá ld,fha § mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khla wjm%udKsl ,dN ,enq j o ksIamdok
wdh;kh jid fkdoud ksIamdokfha ksr; ùug ;SrKh l< yels h' tfia ;SrKh
lrkqfha ksIamdokfha ksr; ùfuka ia:djr msßjefhka lsishï m%udKhla fyda mshjd
.ekSug bv ie,fia kï muKs'
flá ld,fha § mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khlg uq¿ ia:djr msßjeh ksh; jYfhka
oeÍug isÿjk msßjehla jk w;r" uq¿ úp,H msßjeh j<lajd .; yels msßjehla fõ'
wdh;kfha uq¿ whNdrfhka uq¿ msßjeh mshjd .ekSug fkdyels jQj;a uq¿ whNdrfhka
uq¿ úp,H msßjeh mshjd .ekSug yelshdjla mj;S kï mdvq ,nk ;;a;ajhl jqj o
ksIamdokfha fhfoñka l¾udka;fha ;jÿrg;a re|S isàug wdh;kh lghq;= lrhs' my;
rEm igykska fuu ;;a;ajh ;j ÿrg;a meyeÈ,s l< yels h'
200
`
ñ, msßjeh
AC
MC
AVC
P = AR = MR
25
20 b P = AR = MR
17
a P = AR = MR
15
10 P = AR = MR
0 ksujqï tall
8 11 14
by; rEm igykg wkqj a ,CIHfhka oelafjk iu;=,s; wjia:dfõ § wdh;kfha uq¿
whNdrh uq¿ úp,H msßjeh mshjd .ekSug m%udKj;a fõ'
= remsh,a 120
= remsh,a 120
b ,CIHfha § mdvq ,enqj o uq¿ úp,H msßjehg jvd uq¿ whNdrh jeä h'
b ,CIHfha § uq¿ whNdrfhka uq¿ úp,H msßjeh mshùfuka miq ;j remsh,a 33la ^220 -
187& b;sß fõ' tu b;sß fldgiska ia:djr msßjefhka fldgila fyda mshùug o wdh;khg
fhdod .; yels h' fuu ksid mdvq ,nk ;;a;ajhl jqj o flá ld,fha § ksIamdokfha
fhfoñka l¾udka;fha ;jÿrg;a re|S isàug wdh;kh lghq;= lrhs'
rEm igyfka ±lafjk mßÈ a ,CIHh g my< ,CIHj,g wod< iu;=,s; wjia:dj, §
wdh;kfha uq¿ whNdrfhka uq¿ úp,H msßjeh mshjd .ekSug fkdyels ksid ksIamdokh
w;aysgqùu ;d¾lsl h'
201
`
by; rEm igykska fy<s jk iuia; f;dr;=rej,g wkqj meyeÈ,s jkafka flá ld,fha
oS mQ¾K ;r.ldÍ ksIamdok wdh;khl ksIamdokfha /`§ isákjd o w;a ysgqjkjd o hkak
;SrKh flfrk ;SrKd;aul ,CIHh jkafka ñ, wju idudkH úp,H msßjehg iudk
jk a0 ,CIHh hs '
ñ, ^msßjeh& AVC
MC
25 P2 = AR2 =MR2
P1 = AR1 =MR1
20 a2
15 P0 = AR0 =MR0
a1
a0
0 ksujqï tall
08 11 14
by; rEm igyfkys a0 ,CIHfha oS ñ, wju idudkH úp,H msßjehg iudk jk ksid a0
,CIHhka by< msysá MC jl%h wdh;kfha flá ld,Sk iemhqï jl%h fõ'
t wkqj mQ¾K ;r.ldÍ wdh;kfha flá ld,Sk iemhqï jl%h my; mßos m%ia;dr
igyklska ±laúh yels h'
S=(MC)
ñ, ^re&
25
20
15
0 ksuejqï tall
08 11 14
mQ¾K ;r.ldÍ wdh;kfha flá ld,Sk iemhqï jl%h
202
`
mQ¾K ;r.ldÍ l¾udka;fha b,a¨ï jl%h NdKavh i`oyd wod< fjf<`ofmdf<a ish¨ u
fm!oa.,sl b,a¨ï jl% ;sria w;g tl;= lsÍfuka ,nd .kakls'
ta wkqj mQ¾K ;r.ldÍ fjf<`ofmd< b,a¨ï jl%h jfï isg ol=Kg my<g nejqï
jkakls'
mQ¾K ;r.ldÍ fjf<`ofmd< iemhqu jl%h ,nd .kafka wdh;kj, iemhqï jl%j, ;sria
tl;=fjks'
ta wkqj mQ¾K ;r.ldÍ wdh;k ish,a, u idudkH úp,H msßjehg by<ska msysá wdka;sl
msßjeh jl%j, ;sria tl;=fjka fjf<`ofmd< iemhqï jl%h jHq;amkak lr .; yels h'
15 12 1200
20 13 1300
25 14 1400
ñ, ^re'& SM
20
15
0 m%udKh ^tall&
1200 1300 1400
203
`
mQ¾K ;r.ldÍ fjf<`ofmd< b,a¨ï jl%h yd iemhqï jl%h mokï lr f.k mq¾K
;r.ldÍ l¾udka;fha iu;=,s;h ;SrKh jk wdldrh my; m%ia;dr igykska ±lafõ'
204
`
ld,Éfþo ixLHdj ( 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (
N+ñh" Y%uh" m%d.aOkh yd jHjidhl;ajh jeks ksIamdok idOl úlsKSu;a" ñ,g .ekSu;a
isÿ flfrk fjf<|fmd< idOl fjf<|fmd< kñka ye|skafõ'
NdKav fjf<|fmdf<ys NdKavj,g we;s b,a¨u yd iemhqu u; NdKav ñ, ;SrKh
jkakd fia u idOl fjf<|fmdf<ys idOlj,g we;s b,a¨u yd iemhqu u; idOl ñ,
;SrKh fõ'
idOl fiajd úlsKSug bÈßm;a jkafka l=gïq n wxYh jk w;r" idOl fiajd ñ,g .kq
,nkafka NdKav yd fiajd ksIamdokh lrk wdh;k úisks'
idOlj,g we;s b,a¨u r|d mj;afka tu idOl Ndú; fldg ksmojkq ,nk NdKav yd
fiajdj,g we;s b,a¨u u; h'
fï ksid ksIamdok idOl i|yd we;s b,a¨u jHq;amkak b,a¨ula fia ie,fla'
ksoiqka (-
jegqm
^remsh,a &
DL
0 Y%u ^tall&
ksoiqka (jegqma jeä j;a u Y%ñlhka jeäfhka Y%uh iemhSug leue;a;la olajk w;r
jegqma wvq j;a u Y%u iemhqu wvq lsÍug fm,fU;s'
fï ksid idOl i|yd jk iemhqu jl%h jfï isg ol=Kg by<g nEjqï fõ'
jegqm
NS
^ remsh,a &
0 Y%uh
206
`
ksoiqka (
S
jegqm
^remsh,a &
W1
ND
0 Y%u ^tall&
by; rEm igykg wkqj ,laIHfha oS Y%u fjf<|fmd< iu;=,s; wjia:dj jk w;r
tys § iu;=,s; jegqma wkqmd;slh W1 fõ'
^Y%u fjf<|fmdf<a Y%u b,a¨u yd Y%u iemhqu u; Y%ufha ñ, ;SrKh jkakd fia
u " wfkl=;a idOlj, o b,a¨u yd iemhqu u; tajdys o ñ, .Kka ;SrKh fõ'&
lsishï idOl fiajdjl ñ, u.ska fmkakqï flfrkqfha tu idOlfha bmehSu hs'
lsishï ksIamdok idOlhla mj;akd Ndú;fhys r|jd ;nd .ekSu i|yd tu idOlh
wfmalaId lrk wju ñ, tu idOlfha ixl%du bmhSu f,i ye¢kafõ' ^hï idOlhla
fiajd kshqla; lrùu i|yd f.úh hq;= wjuh ixl%du bmhSï fõ' &
idOlhlg tu wju m%udKhj;a ,nd .; fkdyels kï tu idOlh ;j ÿrg;a tu
ld¾hfha ksr; fkdù tu bmhSï ,nd .; yels fjk;a Ndú;hla lrd bj;a ù hdug
mq¿jk'
fï ksid tla ksIamdok ld¾hhl isg ;j;a ksIamdok ld¾hhlg iïm;a udre ùu
je<elaùu i|yd idOlhlg wjYH wju bmehqu ixl%du bmehqï u.ska ms<ì s Uq flf¾'
tfyhska idOlhl j¾;udk Ndú;fha wdjiaÓl msßjeh ixl%du bmehqï u.ska fmkakqï
lrhs'
lsishï idOlhl mj;akd Ndú;fhys r|jd .; yelafla tu wdjiaÓl msßjeh mshùug
m%udKj;a wdodhula ,efí kï muKs'
lsishï ksIamdok idOlhla mj;akd Ndú;fhys r|jd .ekSu i|yd wfmalaId lrk wju
f.ùu blaujd wdodhula Wmhd .kafka kï tu w;sßla; wdodhu wd¾Ól nÿ l=,sh f,i
yªkajkq ,efí'
tkï hï idOlhl j¾;udk bmhqu ixl%du f.ùï blaujd hkafka kï ta blaujd hk
m%udKh wd¾Ól nÿ l=,sfhka fmkakqï flf¾'
ksoiqk lsishï mqoa.,hl=g j¾;udk fiajd kshqla;sh u.ska Èklg remsh,a 1000la o" B<`.g
l< yels /lshdj ;=<ska Èklg remsh,a 800lao bmhSug yels nj is;uq'
fï wkqj Tyqf.a"
wd¾Ól nÿ l=,sh yd ixl%du bmehqï my; wdldrhg m%ia;dr igykla u.ska fmkakqï l<
yelshs'
ñ, ^re&
S
P3 wd¾Ól nÿl=,sh
E
P2
P1
ixl%du bmehqï D
Q1 Q2 Q3 fhojqï tall
208
`
idOl iemhqu talSh kuH jk úg wd¾Ól nÿ l=,sh yd ixl%du bmehqï tlsfklg iudk
fõ'
my; rEm igyfkka oelafjkafka tu ;;a;ajh hs'
ñ,
S idOl iemhqï jl%h
^re& S D idOl b,a¨ï jl%h
P1 E
D m%udKh
0
Q1 tall
by; rEm igyfka 0P1EQ1 iDcqfldaKfha lafIa;%M,h idOlfha uq¿ bmehqï fõ'
uq¿ bmehqïj,ska 0P1E ;%sfldaKfha lafIa;%M,h wd¾Ól nÿ l=,sh o " 0E Q1;%sfldaKfha
lafIa;%M,h ixl%du bmehqï o fõ'
0P1E iy 0E Q1;%sfldaK foflys flaIa;%M,h tlsfklg iudk jk w;r thska ms<sìUq
jkafka wd¾Ól nÿ l=,sh yd ixl%du bmehqï tlsfklg iudk jk nj hs'
idOl iemhqu mQ¾K wkuH jk úg uq¿ idOl bmehqï wd¾Ól nÿ l=,sfhka iukaú; fõ'
my; rEm igykska fmkakqï flfrkafka tn÷ ;;a;ajhls'
ñ, S
^re&
0 m%udKh
Q1 tall
m%ia;dr igyfkys oelafjk mQ¾K wkuH iemhqï wjia:dfõ § idOlfha ñ, Y=kH jqj o
tu idOlfha iemhqï m%udKh Q1 fõ'
209
`
fjf<|fmd< idOl b,a¨u yd iemhqu u.ska ;SrKh jQ ñ, P1 fõ' túg uq¿ bmehqï
0P1EQ1 flaIa;%M,fhka oelafjk w;r tu uq¿ bmehqu u wd¾Ól nÿ l=,shla fõ'
idOlfha bmehqu uq¿ukska u wd¾Ól nÿ l=,shla ùug fya;=j jkafka mQ¾K wkuH
iemhqï wjia:dfõ § Q1 m%udKhla fiajd kshqla; lsÍu i|yd f.úh hq;= ñ, Y=kH ùu hs'
^re&
E
P1
S
0 m%udKh
Q1 tall
idOl iemhqu mQ¾K kuH jk úg P1 ñ,g ´kE u idOl m%udKhla iemhSug idOl
ysñfhda leue;a;la olaj;s'
fï ksid 0P1 EQ1 iDcqfldaKfha lafIa;%M,h uq¿ukskau ixl%du bmehqï fõ'
o ^ksoiqka - N+ñ idOlh ie,ls,a,g .; fyd;a tla j.djlska fjk;a j.djlg udre
úh yels ùu&
wkuH idOl iemhqï wjia:djl § idOl bmehqï (-
wkuH idOl iemhqula mj;sk úg uq¿ bmehqïj,ska jeä fldgila wd¾Ól nÿ l=,sfhka
o " wvq fldgila ixl%du bmehqï fõ'
my; rEm igyfkka tu ;;a;ajh fmkakqï flf¾'
S
ñ,
^re&
E
P1
D
0 m%udKh
Q Q1 tall
210
`
rEm igykg wkqj 0P1EQ1 iDcqfldaKh uq¿ idOl bmehqï fmkakqï lrk w;r thska
0P1EQ m%foaaYfhka wd¾Ól nÿ l=,shla QEQ1 m%foaYfhka ixl%du bmehqula fmkakqï
lrhs'
fuys § 0P1EQ lafIa;%M,h QEQ1 lafIa;%M,hg jvd jeä ùfuka fmkakï q flfrkafka
wkuH idOl iemhqul § wd¾Ól nÿ l=,sh ixl%du bmehqïj,g jvd jeä nj hs'
ñ,
S
^re&
P1 E
N
D
0 m%udKh
Q Q1 tall
by; rEm igyfka 0P1EQ1 iDcqfldaKfha lafIa;M% ,h uq¿ idOl bmehqï fõ'
thska NP1E lafIa;%M,h wd¾Ól nÿ l=,sh jk w;r 0NEQ1 m%foaYh ixl%du bmehqï fõ'
fuys§ 0NEQ1 lafIa;%M,h NP1E lafIa;%M,hg jvd jeä ùfuka kuH idOl iemhqul §
jeä fldgila ixl%du bmehqï nj meyeÈ,s fõ'
211
`
ksmqK;d uÜgu 5'1 (- id¾j wd¾Ól wruqKq id¾j wd¾Ól .eg¨ iy id¾j wd¾Ól m%;sm;a;s
úuihs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 06
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
iudchla úiska iuia; wd¾Ól l%shdldß;ajh ;=<ska bgqlr .ekSug wfmalaId lrk
úúO wruqKq id¾j wd¾Ól wruqKq jYfhka ye|skafõ'
id¾j wd¾Ól wruqKq my; i`oyka mßÈ ±laúh yels h¡
mQ¾K fiajd kshqla;sh
wd¾Ól ia:dhs;dj
idOdrK;ajh
wd¾Ól j¾Okh
;srir ixj¾Okh
iuia; wd¾Ólfha l%shdldrs;ajhg n,mEï lrk uQ,sl úp,Hka id¾j wd¾Ól úp,Hka
fõ'
id¾j wd¾Ól úp,Hhka ioyd ksoiqka my; mßÈ ±laúh yels h¡
iuia; ksuejqu
fiajd kshqla;sh
fmdÿ ñ, uÜgu
úksuh wkqmd;slh
fmd<S wkqmd;slh
f.jqï fYaIh
fiajd kshqla;sh
id¾j wd¾Ól úp,Hhka wfmalaIs; uÜgug <Õd fkdjk wjia:dj, oS tkï
wkfmalaIs; id¾j wd¾Ól WÉpdjpkhka we;s jk úg oS id¾j wd¾Ól .eg¨ we;s
fõ'
212
`
id¾j wd¾Ól .eg¨ i|yd ksoiqka my; mßÈ ±laúh yels h'
wd¾Ól miq neiSï yd wd¾Ól m%idrKh
fiajd úhqla;hs
WoaOukh
wd¾Ól miqneiSu hkq flá ld,Sk ^ld¾;= follg jvd wvq ld,hl oS isÿ jk &
;;a;ajh ls' wd¾Ólfha NdKav yd fiajd i|yd iuia; b,a¨u wvq ù ksIamdokh wvq
ùu u.ska wd¾Ól miqneiSu we;s fõ' wd¾Ól miqneiSu ;=<ska fiajd úhqla;sh by<
hhs' ksIamdok yelshd udhsï jl%fha ,laIHhlska we;=<g ú;eka ùula u.ska wd¾Ól
miqneiSu fmkakqï l< yels h'
wd¾Ól m%idrKfha oS wd¾Ólfha NdKav yd fiajd i|yd iuia; b,a¨u jeä ù iuia;
ksuejqu by< hdu isÿ fõ'
wd¾Ólfha iuia; ksIamdok idOl M,odhS wdldrfhka ksIamdokh ioyd Wmrsu f,i
Ndú; fkdlsrSu fiajd úhqla;sh hs'
wd¾Ólhl fmdÿ ñ, uÜgfuys wLKav by< hdu WoaOukh jYfhka y`ÿkajhs'
id¾j wd¾Ól WÉpdjpk jHdmdr pl%h wdY%fhka fmkakqï l< yels h'
tfia u id¾j wd¾Ólfha flá ld,Sk yd È.= ld,Sk yeisÍïj, iïnkaO;dj wjfndaO
lr .ekSug o jHdmdr pl% Wmfhda.S lr.; yels h'
ld,h;a iuÕ wd¾Ólfha uQ¾; o< foaYSh ksIamdokfha pl%Sh yeisÍu jHdmdr pl% f,i
y÷kajhs'
jHdmdr pl%hl wjê 04la y÷kd.; yels h'
miqneiSfï wjêh
m;=,
m%idrK wjêh
uqÿk;
th my; ±lafjk wdldrhg m%ia;dr igyklska bÈßm;a l< yels h'
uQ¾; o< foaYSh
ksIamdos;h uqÿk;
úNj ksuejqu
m;=,
wjêh wjêh
0 ^m%;s.ukh& ld,h
213
`
ienE ksuejqfuka iuia; wd¾Ólfha flá ld,Sk yeisrSu fmkakqï lrk w;r úNj
ksuejqfuka iuia; wd¾Ólfha os.= ld,Sk yeisrSu fmkakqï lrhs'
úNj ksuejqu hkq wd¾Ólhl iïm;a mQ¾K yd Wmrsu ld¾hlaIu;djfhka
Wmfhdackh l< úg WoaOuk mSvkhlska f;drj ,nd .; yels Wmrsu jQ;a ;srir jQ;a
ksuejqï uÜgu hs'
ld,h;a iuÕ úNj ksuejqu jgd ienE ksuejqu foda,kh fõ'
úNj ksuejqug my< i;H ksuejqfï my< u wjia:dj m;=, yd úNj ksuejqug by<
ienE ksuejqfï by< u wjia:dj uqÿk; fõ'
m;=f,a isg uqÿk; olajd .uka lrk wjêh ksuejqfï m%idrK wjêh fõ'
uqÿk; isg m;=, olajd .uka lrk wjêh ksuejqfï miqneiSfï wjêh fõ'
m%idrK wjêh miqneiSfï wjêhg jvd §¾> fõ'
jHdmdr pl%hl tla uqÿkl isg ;j;a uqÿklg we;s ÿr jHdmdr pl%hl ld,h fõ'
tlu jHdmdr pl%hl uqÿk;a w;r È. tlsfklg fjkia fõ'
jHdmdr pl%hl È.= ld,Sk Wmk;s ;;a;ajhla o úNj ksuejqï uÜgfuys fmkakqï
lrhs' úNj ksuejqï f¾Ldfjka fmkakqï lrkqfha È.= ld,Sk wd¾Ól jDoaêfha yeisÍu
hs'
úNj ksuejqï uÜgu yd ienE ksuejqï uÜgï w;r fjki ksuejqï mr;rh hs'
id¾j wd¾Ól wruqKq lrd <Õd ùug ksuejqï mr;rh wju lr .ekSu jeo.;a fõ'
id¾j wd¾Ól wruqKq lrd wd¾Ólh fufyhùug .kq ,nk l%shdud¾. id¾j wd¾Ól
m%;sm;a;s f,i ye|skafõ'
id¾j wd¾Ól m%;sm;a;s my; oelafõ'
uQ,H m%;sm;a;s
msial,a ke;fyd;a rdcH uQ,H m%;sm;a;s
iemhqï m%j¾Ok m%;sm;a;s
wdodhï m%;sm;a;s
iDcq md,k m%;sm;a;s
úfoaY fjf<| m%;sm;a;s
214
`
uQ,H m%;sm;a;sh u.ska isÿ lrkqfha uqo,a iemhqug yd fmd<S wkqmd;hg n,mEï lsÍu
hs' uqo,a iemhqu yd fmd<S wkqmd;h fjkia lsÍu u.ska ksIamdokh" mdßfNdackh"
b;sß lsßï" wdfhdack" ñ, uÜgu" wdÈ úp,Hj,g n,mEï l< yels h' uQ,H m%;sm;a;s
i|yd Ndú; lrk WmlrK jkqfha"
uy nexl= fmd<S wkqmd;slh
jHjia:dms; ixÑ; wkqmd;slh
újg fjf<|fmd< lghq;= fõ'
215
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 05
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
id¾j wd¾Ól l%shdldß;ajhg odhl jk úúO wxY" wd¾Ól ldrl kñka yeÈkafõ' tu
ldrl" isjq je±reï fõ' tajd kï"
216
`
Y%uh
jHjidh
^uQ,H m%jdyh&
ksIamdok ksIamdokfha
idOl ysñ ksr; jk
l=gqun wxYh jHdmdßl
wxYh
(E=1000)
mdßfNdack úhoï
^uQ,H m%jdyh&
mdßfNdack NdKav yd
fiajd
^uQ¾; m%jdyh&
217
`
by; rEm igyk weiqrska cd;sl .sKï q lrKfha m%fõY ;=k wxY folla muKla we;s
^ir, & wd¾Ólhl jD;a;dldr m%jdyh weiqfrka my; i`oyka mrsos l< yels h'
l=gqïn wxYfhka ,nd .;a ksIamdok idOl ixfhda. fldg jHdmdßl wxYh úiska NdKav
yd fiajd ksmojk w;r th cd;sl .sKqïlrKhg wod<j ksIamdok m%fõYh fõ'
jHdmdßl wxYh ksIamdok idOl l=gqïn wxYfhka ñ, § .kakd úg l=gï q n wxYh fj;
idOl wdodhï m%jdyhla .uka lrhs' th cd;sl .sKqïlrKfha wdodhï m%fõYh fõ'
jHdmdßl wxYh ksmojkq ,nk ksIamdok NdKav yd fiajd ñ, § .ekSug l=gqïn wxYh
ork úhoï cd;sl .sKï
q lrKfha úhoï m%fõYh fõ'
218
`
ksmqK;d uÜgu 5'3 (- ksuejqï m%fõYhg wkqj cd;sl .sKqï ilia lsÍfï iQodku
m%o¾Ykh lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
ksIamdok m%fõYh Tiafia m%ODk jYfhka isÿ jkafka o< foaYSh ksIamdÈ;h
.Kkh lsrSu hs' o< foaYSh ksIamdÈ;h hkq lsishï ld, mßÉfþohla ;=<
^idudkHfhka j¾Ihla jeks ld, iSudjla ;=<& rgl wd¾Ól m%foaYh we;=<;
ksIamdokh lrk ,o ish¨ u wjidk NdKav yd fiajdj, jákdlu hs'
ksuejqï m%fõYhg wkqj o< foaYSh ksIamdÈ;h weia;fïka;= lsÍfï oS tl u
NdKavfha jákdlu lsym
s jrla tl;= ùfuka ksIamdÈ;fha w.h wê;lafiarejg
,la fõ' fuf,i tl u NdKav jákdlu lsym
s jrla ksIamdÈ;fha w.hg we;=<;a
ùu nyq.Kk fodaIh f,i y`ÿkajhs'
fï ksid nyq.Kk fodaIh u`. yrjd .ekSu i|yd iuia; ksIamdÈ;h .Kkh
lsßfï l%u folla mj;S'
1 wjidk ksIamdÈ; l%uh
2 tl;= l< jákdlï l%uh
wjidk ksIamdÈ; l%uhg ksIamdÈ;h .Kkh l< o o< tl;= l< jákdlï
l%uhg .Kkh l< o ta i|yd ,efnk w.h iudk úh hq;= h'
ksIamdÈ; l%shdj,sfha wjidk wÈhr miq l<" tkï ;jÿrg;a ilia lsÍfuka f;dr
j mßfNdackh fyda wdfhdackh fyda i|yd fhdod.; yels NdKav fyda fiajd
muKla cd;sl .sKqïj,g we;=<;a lsÍu wjidk ksIamdÈ; l%uh hs'
wjidk ksIamdÈ; l%uhg wkqj iuia; ksIamdos;h .Kkh lrkqfha mßfNdack
NdKav yd m%d.aOk NdKavj, ksIamdokfha tl;=jg f;d. fjkia ùï .e<mSfuks'
219
`
nyq .Kk fodaI uÕyerùug wjidk ksuejqï l%uh Ndú; l< o tys o .eg,q
mj;S¡ tkï we;eï úg mdrsfNda.sl NdKav yd wka;¾ NdKav fjka fldg y÷kd
.ekSfï ÿIalr;d mej;Su hs'
ksoiqka
iSks wjidk mdrsfNda.sl NdKavhla jqj o ri leú,s ksIamdolhdg th
wka;¾ NdKavhla úh yels h'
wjidk ksuejqï l%ufha mj;sk fuu .eg,q ;;a;aj uÕyrjk ksuejqu ;lafiare
lsrSfï jvd;a iqoqiq u l%uh jkafka tl;= l< jákdlï l%uh hs'
ksIamdokh lrk ,o NdKav yd fiajdj, uQ,Huh jákdlu ksuejqfï o<
jákdlu f,i y÷kajhs' ( GVO)
ksIamdok lss%hdj,sh i|yd msg;ska ñ, § .kq ,nk NdKav yd fiajd w;rueos
fhojqï f,i y÷kajhs'
ksIamdos;fha tl;= l< jákdlu hkq (GVA) NdKavj, yd fiajdj, ksuejqfï o<
jákdlñka (GVO) w;rueos fhojqïj, ^w;rueos mßfNdackh& jákdlu wvq l<
úg ,efnk w.h fõ'
ksIamdos;fha tl;= l< jákdlu .Kkh l< yels wdldr folls'
¡² ksIamdok uQ,dY%h
² wdodhï uQ,dY%h
ksIamdok uQ,dY%h wkqj tl;= l< w.h .Kkh lrkqfha ksuejqfï jákdlñka
msg;ska ,nd .;a ish,qu fhojqïj, jákdlu wvq lsrSfuks'
wdodhï uQ,dY%h wkqj tl;= l< w.h .Kkh lrkqfha ksIamdok l%shdj,shg
iyNd.s jk ish¨ u ksIamdok idOlj,g ,efnk idOl wdodhï iy ia:djr
m%d.aOkh Wmfhdackh lsrSfuka yg .kakd laIh ùï tl;= lsrSfuks'
220
`
ksoiqka
tl;=j 4300
tl;=j 700
uq¿ tl;= l< jákdlu 5000 uq¿ tl;= l< jákdlu 5000
221
`
ksmqK;d uÜgu 5'4 (- ksIamdok m%fõYh hgf;a o< foaYSh ksIamdÈ;h weia;fïka;= lrk
ld,Éfþo ixLHdj (- 10
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
223
`
o< foaYh
S ksIamdÈ;hg we;=<;a fkdjk M,odhS lghq;=
f.ùulska f;dr j ksji ;=< bgq lrkq ,nk .Dy fiajh ^fkdf.jQ
.Dy fiajd &
fkdñf,a ,efnk iajdNdúl iïm;a ^ N+ñh" c,h" jd;h wdÈh&
ñksia Y%uhlska f;dr j j¾Okh jk iajdNdúl iïm;a ^jkdka;r
wdÈh&
224
`
bf.kSu yd úfõlh
ñ, fjkia ùu fyda iajdNdúl j¾Okh fyda u.ska iïm;a j, isÿjk
jákdlu fjkia ùu
foaYSh ksuejqu .Kkh lsrSfï oS neyer flfrk M,odhS fkdjk .Kqfokq
M,odhS fkdjk fjf<|fmd< .kqfokq
ixl%du
uqo,auh m;%sld wdY%s; .kqfokq
mdúÉÑ l< NdKav úlsKSu wdY%s; .kqfokq
Y%s ,xldfõ o< foaYh
S ksuejqu .Kkh lsrSfï oS úúO wdlD;s Ndú; lrhs¡
1¡ l¾udka; uQ,h wkqj j¾.SlrKh
2¡ wdh;ksl wxY wkqj j¾.SlrKh
3' - boslsÍï
225
`
by; YS¾I oyhg wod< wd¾Ól l%shdldrlïj, uQ,Huh jákdlu uQ,sl ñ, wkqj iuia; tl;=
l< w.h fõ'
- rdcH wxYh GG
rdcH wxYhg fjf<|fmd< wruqKq lr fkd.;a fm!oa.,sl yd
iduQysl mrsfNdackh i|yd fiajd imhk úúO rdcH wdh;k fuhg
wh;a fõ'
ksoiqka wOHdmkh" fi!LH" wdrlaIdj" mrsirh iq/lSu
fkdñf,a fyda fjf<|fmd< ñ,g jvd wvqfjka fyda .Dy tall i|yd
fiajd imhk wdh;k fõ' fuu wdh;khkays fiajlhska fyda
idudðlhska iafõÉPd fjka ;u Y%uh lem lr hs'
226
`
ksoiqka (-
227
`
f;a' fmd,a" rn¾ jeks fnda. i|yd ,nd fok uQ,H iykdOdr
ksIamdokh u; ,nd fok fjk;a iykdOdr hkqfjka woyia jkafka ksIamdok
l%shdj,sh wdY%s; l%shdldrlï i|yd ,nd fok iykdOdr fõ'
ksoiqka (-
228
`
kj l%ufõohg wkqj cd;sl .sKqï ieliSfï § o< foaYSh ksIamdÈ;h .Kkh lrkqfha
fjf<|fmd< ñ, hgf;a muKS'
ÿïfld< ksIm
a dÈ;h 6]
ieliQ f,day 3]
msßmyÿ l< Lkscf;,a
ksIamdÈ; 1]
wfkl=;a 6]
mdk j¾. 8]
wdydr ksIamdÈ; 20]
Y%s ,xld uy nexl= jd¾Isl jd¾;dj - 2015 weiqfrka
229
`
² o< foaYSh ksIamdÈ;h iukaú; jkafka fuu o< tl;= l< w.hhka iuQyfha tl;=j hs'
ksoiqka (- o< ksuejqu 200
wuq øjH 80
fiajd msßjeh + 40
w;rueÈ mßfNdackh -120
o< tl;= l< w.h 80
o< foaYSh ksIamdÈ;h yeu úg u fjf<|fmd< ñ,g weia;fïka;= l< hq;= neúka by;
tl;= lrk ,o o< tl;= l< w.hka iuQyhg Y=oaO nÿ .e<msh hq;= h'
S ksIamdÈ;h = o< tl;= l< w.h - Y=oaO nÿ
o< foaYh
230
`
o< foaYjd¾IS
uOH sh ksl
Iamck.ykh
dÈ;h
tal mqoa., o< foaYSh ksIm
a dÈ;h =
lsishï rgl hï ksYaÑ; ld, mßÉfþohla ;=< ^ idudkHfhka j¾Ihla ;=<& ksIamdokh
l%shdj,sh ksid ckkh flfrk m%d:ñl wdodhï ish,af,ys tl;=j jk o< foaYh S
ksIamdÈ;hg wjfYaI f,dalfha fkajdislhka úiska Wmhkq ,nk m%d:ñl wdodhu fyj;a
Y=oaO úfoaY m%d:ñl wdodhï tl;= l< úg ,efnk w.h o< cd;sl wdodhu hs'
o< cd;sl ksIamdos;h hk ixl,amh j¾;udkfha Ndú;d fkdflf¾' thg fya;=j o<
foaYSh ksIamdÈ;hg Y=oaO úfoaY m%d:ñl wdodhï .e<mQ úg ,efnkafka ksIamdos; w.hla
fkdj wdodhï w.hla ùu hs'
o< cd;sl wdodhu = o< foaYSh ksIamdÈ;h + Y=oaO úfoaY m%d:ñl wdodhu
^ Y=oaO úfoaY m%d:ñl wdodhu = fjk;a rgj,ska ,enQ m%d:ñl wdodhï - fjk;a rgj,g
f.jQ m%d:ñl wdodhï &
² Y=oaO cd;sl wdodhu hkqfjka y÷kajkafka o< cd;sl wdodhfuka ia:djr m%d.aOk
mßfNdackh wvq l< úg ,efnk w.h hs'
231
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 10
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
fmd<S wdodhu hkq jHdmdßl wxYh úiska uQ,H m%d.aOkh Ndú; lsÍu
fjkqfjka uQ,H m%d.aOkh iemhqï l< wh fj; lrkq ,nk f.ùï
fldgils'
—
iud.ï jYfhka ,shdmÈxÑ fldg we;s jHdmdßl wdh;kj, ysñlrejka
úiska Wmhkq ,nk ,dN" iud.ñl ,dN jYfhka yªkajhs'
,dN yd jHdjidhl;aj wdodhï my; i|yka uQ,dY%hj,ska iukaú; fõ'
- iud.ï wdodhï nÿ
- iud.ñl whs;slrejkag f.jkq ,nk ,dNdxY
- jHdmdr i;= r|jd .kq ,enQ fyj;a fkdfnÿ ,dN
uq¿ ,dNh cd;sl .sKï q j,g we;=<;a lrhs'
iud.ï jYfhka ,shdmÈxÑ fkdjQ flaj, jHdmdr" yjq,a jHdmdr' iuQmldr
jHdmdr" f.dúka fjk;a iajhx /lshdj, ksr; úúO Ys,m a Ska yd
jD;a;slhka ,nk wdodhï ñY% wdodhï jYfhka yªkajhs'
wd¾Ól úoHd;aul kHdhhka wkqj" foaYSh wdodhï uQ,dY%h by; wdldrfhka
j¾. lr meyeÈ,s l< yels h'
ish¨ u ksIamdok l%shdldrlï ksid ksIamdok idOl úiska Wmhk wdodhï
ixrplj, uq¿ tl;=j foaYSh ksIamdÈ;h úiska ìys lrk o< foaYh S
wdodhu fõ'
SNA 2008 kj cd;sl .sKqïlrK m%fõYhg wkqj Y%S ,xldfõ o< foaYSh
wdodhï ixrpl fjk;a iajrEmhlska j¾. lr we;' Mkï"
1' fiajl wdodhï ( CE)
2' o< fufyhqï w;sßla;h (OS)
o< fufyhqï w;sßla;fhys m%Odk ixrpl my; oelafõ'
Y=oaO fufyhqï w;sßla;h
ia:djr m%d.aOk mßfNdackh
3' ñY% wdodhï
4' ksIamdokh u; fjk;a nÿ
² by; ixrplhkaf.a tl;=j uQ,l s ñ,g o< foaYSh ksIamdÈ;h fõ'
jegqma yd fõ;k" fiajd fhdaclhd úiska ,nd fok iudc wdrlaIKodhl
uqo,a' frda.S ;;a;ajhl §" ú/lshd wjia:djl § yd úY%du .kakd úg fiajd
fhdaclhd úiska iDcqju fiajlhdg ,nd fok wruqo,a fiajl wdodhï fõ'
fufyhqï w;sßla;h f,i y÷kajkafka iud.ñl wxYh ckkh lrk
wdodhï fõ' ^ fuh iukaú; jkafka fmd<sh" nÿ l=,sh yd o< ,dNfhks'&
o< fufyhqï w;sßla;h hkq ksIamdokfha jákdlñka ish¨ u msßjeh yd
Y=oaO ksIamdok nÿ bj;a l< úg ,efnk fYaIhhs'
o< fufyhqï w;sßla;h iukaú; jkafka fmd<sh" nÿ l=,sh yd o< ,dNh
hk foam< wdodhï ixrpl j,sks'
233
`
ixLHd;aul ksoiqk'
wdodhï m%fõYh wdYs%; ixl,am my; mßos meyeos,s l< yels h'
234
`
m%d:ñl wdodhu hkq ksIamdok l%shdj,sfha ksr; ùfï m%;sM,hla f,i fyda
ksIamdokhg wjYH lrk j;alï ysñlr .ekSfï m%;sM,hla f,i fyda
wdh;ksl tallj,g ,efnk wdodhu hs'
o< foaYSh wdodhu ;=<ska ia:djr m%d.aOk mßfNdckh bj;a l< úg Y=oaO
foaYSh wdodhï w.h ,efí'
o< cd;sl wdodhu f,i y÷kajkafka o< foaYSh wdodhug Y=oaO úfoaYSh
m%d:ñl wdodhï .e<mQ úg ,efnk w.h hs'
Y=oaO cd;sl wdodhu hkq o< cd;sl wdodhfuka ia:djr m%d.aOk mßfNdackh
bj;a l< úg ,efnk w.h fõ'
jeh l< yels o< cd;sl wdodhu hkq o< cd;sl wdodhug Y=oaO úfoaY cx.u
ixl%du ^ úfoaY oaú;Shsl wdodhï ,eîï - úfoaaY oaú;Shsl wdodhï f.ùï &
ixl%du .e<mQ úg ,efnk w.h hs'
Y=oaO úfoaY cx.u ixl%du Y=oaO úfoaY oaú;Shsl wdodhu fõ'
l=gqïn wdodhu hkq" ^ fm!oa.,sl wdodhu& cd;sl wdodhfuka l=gqïn fj;
fkd,efnk wdodhï bj;a lr" cd;sl wdodhug we;=<;a fkdjQ l=gqïn
fj; ,efnk wdodhï tl;= lsßfuka ,efnk w.h hs'
l=gqïn fj; fkd,efnk wdodhï
- m%d.aOk mßfNdackh
- fkdfn¥ iud.ñl ,dN
- iud.ñl nÿ
- iudc ixrlaIK odhl uqo,a
- rcfha foafmd< wdodhï
cd;sl wdodhfï we;=<;a fkdjQ l=gïq n fj; ,efnk wdodhï
235
`
236
`
ksmqK;d uÜgu 5'6 (-úhoï m%fõYh hgf;a o< foaYh S ksIamdÈ;h weia;fïka;= lrk
wdldrh iy wdY%s; ixl,am úuihs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
o< foaYh
S úhou meyeÈ,s lrhs'
² o< foaYSh úhofï ixrpl kï lrñka úia;r lrhs'
² o< foaYSh úhou .Kkh lrhs'
² o< foaYSh ksIamdÈ;h .Kkh lrhs'
² o< cd;sl wdodhu .Kkh lrhs'
² úhoï m%fõYh wdYs%; ixl,am úia;r lrhs'
o< foaYh
S úhofï uQ,dY%h iajrEm ;=klska mj;sk w;r tkï"
237
`
fjf<|fmd< ñ, wkqj o< foaYSh úhou = fm!oa.,sl mßfNdack úhou + rdcH mßfNdack
úhou + o< foaYSh m%d.aOk iïmdokh
238
`
fjf<|fmd< ñ, wkqj o< foaYSh ksIamdokh u; úhou = o< foaYSh úhou + Y=oO
a wmkhk
ksoiqka"
239
`
I = uq`M wdfhdackh
wmkhk 500
iïm;a Wmfhdackh 1800
240
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 08
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
ksuejqï" wdodhï yd úhoï hk ;%súO m%fõY fhdod .ksñka cd;sl .sKqï ms<sfh< lr ,nd
.kakd o;a; b;d jeo.;a fõ' iuia; wd¾Ólfha jHQyh" idOkh yd yeisrSu wjfndaO lr
.ekSug yd wd¾Ólh l<ukdlrKh lr .eksug Mu o;a; fhdod .ekSug yels fõ'
l,a mj;akd we;eï mßfNdack NdKav wdfhdackhla f,i i,ld cd;sl .sKï
q
;=< we;=,;a fkdlsrSu'
cd;sl .sKï q ieliSfï oS ieÕjqKq wd¾Ól lghq;= yd kS;Hkql+, fkdjk wd¾Ól lghq;=
we;=<;a úh hq;= jqj o f;dr;=re iemhSu yd kS;s-Í;s uÕyeÍu ksid úêu;a .Kkh
lsÍula isÿ fkdfõ'
yß; cd;sl .sKqïlrKh ;srir ixj¾Okh yd ne÷Kq ixl,amhls'
ksIamdok lghq;=j, § mßirhg m%;s,dN w;a jk wjia:d mj;shs'
ksoiqka
- jk j.dj
- li< m%;spl%SlrKh
- wmú;% c,h msßisÿ lr m%fhdackhg .ekSu
ksIamdok lghq;=j, § mßirhg ydks isÿ jk wjia:d mj;shs'
ksoiqka
242
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 05
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
iuia; ksuejqfï jákdlug iudk iuia; b,a¨ula mj;sk wjia:dj id¾j wd¾Ól
iu;=,s;h f,i ye`Èkafõ' fuys § iuia; b,a¨u imqrd,Sug iu;a iuia; iemhqula
mj;S'
wd¾Ól iu;=,s;fha § iuia; ksuejqu;a iuia; fiajdkshqla;s uÜgu;a WÉpdjpkh fkdù
mj;akd uÜguys u mj;S'
iuia; b,a¨u imqrd,Sug iu;a iuia; iemhqula we;s fkdjk wjia:dj id¾j wd¾Ól
wiu;=,s;h hs' fuys § iuia; ksuehqu;a iuia; fiajdkshqla;s uÜgu;a WÉpdjpkh fõ'
id¾j wd¾Ól iu;=,s;h bÈßm;a l< yels m%fõY my; i|yka fõ'
1. iudydr wdohï = iudydr úhoï m%fõYh (Y=E)
2. ldkaÿ ùï = ú§ï m%fõYh (W=J)
3. iudydr b,a¨qï = iudydr iemhqï m%fõYh (AD=AS)
243
`
lsishï ld, mßÉfþohla ;=< wd¾Ólfha iudydr b,a¨u^ AD & iudydr iemhqu^ AS &g
iudk ùu hk fldkafoaish u; id¾j wd¾Ól iu;=,s;h ;SrKh ùu iudydr b,a¨ï
iemhqï m%fõYh ;=<ska isÿ fõ'
iudydr b,a¨u ^ AD & iukaú; jkafka fm!oa.,sl mßfNdackh ^ C &" rdcH mßfNdackh
^ G &" wdfhdackh ^ I & iy Y=oaO wmkhk ^X-M& hkdÈh i|yd flfrk NdKav yd fiajd
b,a¨fuks'
AD = C + I + G +( X-M)
fmdÿ ñ, uÜgu
AS
P1
AD
ksuejqu
Y1
244
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 10
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
jeh l< yels wdodhu yd mßfNdackh w;r wkqf,dau iïnkaO;djla mj;sk neúka
mßfNdack Y%s;h my; f,i ±laúh yels h'
mßfNdack Y%s;fha "a" ix.=Klfhka fmkakqï lrkqfha iajdh;a; mßfNdackh hs' wdodhu
Y=kH wjia:dfõ oS isÿ jk mßfNdack úhoï iajdh;a; mßfNdackh hs' tkï wdodhï
n,mEulska f;dr j isÿ lrk mßfNdackh hs'
mßfNdack Y%s;fha "b" ix.=Klfhka fmkakqï lrkqfha wdka;sl mßfNdack keñhdj hs'
wdka;sl mßfNdack keñhdj (MPC) hkq jeh l< yels wdohu fjkia ùug idfmaCI j
mßfNdackfha fjkia jk wkqmd;h hs' tkï wdodhu tl tallhlska fjkia jk úg
mßfNdackh fldmuK m%udKhlska fjkia fõ o hkak hs'
wdka;sl mßfNdack keñhdj my; f,i .Kkh l< yels h'
246
`
mßfNdack úhou
C=a+bYD
(C)
C
C
Y
a
Yd
0 Y
S = l=gqïn b;=reï
Y = wdodhu
C = mßfNdack úhoï
by; Y%s;hg mßfNdack Y%s;h wdfoaY l< miq ,efnk b;=reï Y%s;h my; mßÈ fõ'
S=Y–C
S = Y - (a+bYd)
S = Y – a – bYd
S = – a + (1 – b) Yd
247
`
wdka;sl b;=reï keñhdj hkq jeh l< yels wdodhfï fjkia ùug idfmaCI j b;sß lsÍï
fjkia jk wkqmd;h hs' tkï wdodhu tl tallhlska fjkia jk úg b;=reï fldmuK
m%udKhlska fjkia fõ o hkakhs'
ksoiqk (
C = 200 + 0.8 Yd
S = - 200 + 0.2 Yd
b;=reï Y+kH jk wjia:dfõ oS wdodhu S = (- 200) + 0.2 Yd
Y = 1000
tu wdodhï uÜgfï oS uq¿ mßfNdackh (C) = 200 + 0.8Y
248
`
= 1
ksoiqk (-
ks¾b;=reï
(Dissaving)
249
`
uq¿ b;=reï iy uq¿ wdodhu w;r wkqmd;h idudkH b;=reï wkqmd;h fõ' uq¿
wdodhfuka fldmuK m%udKhla b;=reïj,g fhdojkafka o hkak idudkH
b;=reï keñhdfjka (APS) m%ldY fõ' b;=reï m%udKh tu wjia:dfõ jeh l<
yels wdodhfuka fn§fuka idudkH b;=reï keñhdj (APS) .Kkh l< yels h'
idudkH mßfNdack keñhdj iy idudkH b;=reï keñhdj my; j.=j yd m%ia;dr
igyk weiqßka .Kkh l< yels h'
Yd C S
0 50 -50
100 125 -25
200 200 0
300 275 25 C
400 350 50
350 B
S
275 A
200
125
50
0
100 200 300 400
250
`
100 I
0 Y
wdfhdack jl%fha nEjqu Y+kH w.hla .kS' wd¾Ólfha wdfhdackh ú§ïj,g wh;a
ixrplhls'
rdcH ñ, § .ekSï(G) o wdodhu u; ;SrKh fkdjk iajdh;a; úhoula f,i
Wml,amkh flfrk ksid iajdh;a; úhouls' rdcH ñ,§ .ekSïj,g ksoiqka f,i cd;sl
wdrlaIdj" wOHdmk" fi!LH" m%jdyKh jeks rdcH fiajd mj;ajdf.k hdug lrk úhoï
±laúh yels h' uq¿ rdcH ñ, § .ekSï NdKav yd fiajd ñ, § .ekSug lrk ,o úhoï
iy rdcH ixl%du úhoïj,ska iukaú; fõ' úY%du jegqma iy fmdfydr iykdOdr ixl%du
úhoïj,g ksoiqka fõ'
rdcH ñ, § .ekSï jl%h my; mßÈ ±laúh yels h'
100 G
0 Y
251
`
ksmqK;d uÜgu 6'3 ( úúO m%fõY Tiafia id¾j wd¾Ól iu;=,s;h úYaf,aIKh lrhs'
ld,Éfþo ixLHdj (- 10
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
iudydr wdodhu = iudydr úhoï m%fõYh yryd id¾j wd¾Ól iu;=,s;h ;SrKh
jk wdldrh ixLHd f,aLk weiqßka bÈßm;a lrhs'
wd¾Ólhl iuia; úhou(E) l=gqïn mßfNdackh (C)" wdfhdack úhou (I)" rdcH
ñ<§ .ekSï (G) iy Y=oaO wmkhkj,ska (X-M) iukaú; h'
E = C+I+G+ (X-M)
252
`
wdodhu jeh l< mßfNdackh wdfhdackh rdcH wmkhkh wdkhkh Y=oaO iuia;
yels úhou wmkhk úhou
(Y) wdodhu (C) (I) (X) (M)
(G) (X-M) (E)
(yd)
0 -250 400 200 300 200 300 -100 800
by; ixLHd j.=j wkqj re'ñ'4000 wdodhï uÜgu § iuia; úhofï jákdlu iuia;
wdodhug iudk jk ksid id¾j wd¾Ól iu;=,s;h re'ñ' 4000 wdodhï uÜgu § isÿ fõ'
fuys oS wd¾Ólfha iuia; b,a¨ug iß,k iuia; ksIamdokhla we;s fõ'
wfkl=;a ieu wdodhï uÜgul § u iuia; úhofï jákdlu iuia; wdodhug iudk
fkdjk ksid id¾j wd¾Ól iu;=,s;hla isÿ fkdfõ'
iudydr wdodhu = iudydr úhoï m%fõYh yryd id¾j wd¾Ólhl iu;=,s;h ;SrKh
jk wdldrh my; ±lafjk m%ia;dr igyk u.ska bÈßm;a l< yels h'
253
`
by; m%ia;dr igyfka iuia; úhou (E) isria wCIfhka ±lafjk jk w;r jeh l< yels
wdodhu (Yd) ;sria wCIfhka ±lafjhs'
by; m%ia;dr igyfka iu;=,s; wdodhï úhoï f¾Ldj ^wxYl 450 f¾Ldj& uQ, ,CIfhka
wdrïN ù jfï isg ol=Kg by<g nEjqï fõ'
tu m%ia;dr igyfka a ,CIfha § iuia; wdodhu (Y) iuia; úhoug (E) iudk ù we;' ta
wkqj iu;=,s; ksuejqï uÜgu 4000ls'
Y=E
E = C + I + G + (X-M)
ksoiqka
Y=E
Y=C+I+G+(X-M)
254
`
Y = 800 + 0.8Yd
Y – 0.8y = 800
0.2Y = 800
lsishï ld,mßÉfPaohla ;=< pl%Sh wdodhï jD;a;dldr m%jdyhka isÿjk .s,sySï ldkaÿ ùu
f,i y`ÿkajhs' wd¾Ólhl ldkaÿ ùï iajrEm ;=kls' tkï
o b;=reï (S)
o iajdëk nÿ (T)
o wdkhk (M)
b;=reï jeh l< yels wdodhfuka mßfNdackh i`oyd jeh fkdlrk fldgi hs'
iajdëk nÿ l=gqïn fj; ,efnka wdodhfuka rch fj;" udre jk fldgi hs'
b;=reï" iajdëk nÿ iy wdkhk úhoï fya;=fjka iuia; úhoï m%jdyh ixfldapkh fõ'
o wmkhk (X)
255
`
tajd tlsfklg iudk ùu ;=<ska id¾j wd¾Ól iu;=,s;h we;s fõ' wd¾Ólfha tu
fldkafoaish my; ±lafjk f,i m%ldY l< yels h'
W=J
S +T + M = I + G + X
wd¾Ólfha uq¿ ldkaÿ ùï jákdlu uq¿ ú§ï jákdlug iudk jkafka re'ñ 4000
wdodhï uÜgu oS h' tu wjia:dfõ oS id¾j wd¾Ól iu;=,s;h isÿ fõ'
ldkaÿùï = ú§ï m%fõYh u.ska id¾j wd¾Ól iu;=,s;h ;SrKh jk wdldrh my;
mßos m%ia;dr igyka u.ska bÈßm;a l< yels h'
256
`
W,J
1000 W = S +T + M
a
700
J= I+G+X
0 ( Yd)
1000 2000 3000 4000
-100
by; m%ia;dr igyfka uQ, ,CIhg my<ska ldkaÿ ùï f¾Ldj wdrïN fõ'
tu m%ia;dr igyfka ú§ï f¾Ldj wdrïN jkafka uQ, ,CIHhg by<ska h' th wdodhï
wCIhg iudka;r fõ'
ldkaÿ ùï = ú§ï m%fõYh u.ska id¾j wd¾Ól iu;=,s;h ;SrKh jk wdldrh my;
mßos iólrK weiqfrka bÈßm;a l< yels h'
W = S + T+ M
J = I + G+ X
t wkqj ldkaÿ ùï = ú§ï m%fõYh u.ska id¾j wd¾Ól iu;=,s;h ;SrKh jk wdldrh
my; mßos iólrK weiqfrka bÈßm;a l< yels h'
257
`
W= J
S + T+ M = I + G+ X
W=J
S +T + M = I + G + X
W=J
S +T + M = I + G + X
258
`
Y = 800
0.2
Y = 4000
wdodhï úhoï m%fõYh iy ldkaÿ ùï ú§ï m%fõYh w;r mj;sk iïnkaO;dj ixLHd
f,aLk j.=jlska my; mßos bÈßm;a l< yels h'
by; ixLHd f,aLk j.=j wkqj wd¾Ólfha remsh,a ñ,shk 4000 wdodhï uÜgfï §
wdodhu úhoug iudk ^Y= E) jk w;r ldkaÿ ùï ú§ïj,g iudk^W= J) fõ'
wd¾Ólfha wdodhï úhoï m%fõY ^Y= E) iy ldkaÿ ùï ú§ï m%fõY ^W= J) w;r mj;sk
iïnkaO;dj m%ia;dr igykla u.ska my; mßos bÈßm;a l< yels h'
259
`
E
Y=E
E = C + I + G + ( X – M)
W
E
5000
4000
3000 a
2000
-100 J
700
700
0
1000 2000 3000 4000 5000 re' ñ,shk Yd
-100
by; m%ia;dr igyfka iudydr wdodhï f¾Ldj yd úhoï f¾Ldj E ,CIfha § fcaokh
jk w;r tu ,CIHfha § wdodhï uÜgu jk remsh,a ñ,shk 4000 iy ldkaÿ ùï f¾Ldj
ú§ï f¾Ldj fcaokh jk a ,CIHfha § wdodhï uÜgu jk remsh,a ñ,shk 4000 iudk
w.hla fõ'
fï wkqj wdodhï úhoï m%fõY ^Y= E) iy ldkaÿùï ú§ï m%fõY ^W= J) w;r mj;sk
iïnkaO;dj meyeos,s fõ'
260
`
ld,Éfþo ixLHdj (- 10
wfmalaIs; bf.kqï m, (-
id¾j wd¾Ól iu;=,s;h fjkia ùu meyeÈ,s lrhs'
id¾j wd¾Ólhl iu;=,s;h fjkia ùug n,mdk idOl kï lrhs'
iajdh;a; úhoï j¾. fjkia ùu wkqj id¾j wd¾Ól iu;=,s;h fjkia jk
wdldrh bÈßm;a lrhs'
mßfNdack Y%s;h fjkia ùu wkqj id¾j wd¾Ól iu;=,s;h fjkia jk
wdldrh meyeÈ,s lrhs'
wdfhdack Y%s;h fjkia ùu wkqj wd¾Ólhl iu;=,s;h fjkia jk
wdldrh meyeÈ,s lrhs'
id¾j wd¾Ólhl .=Kl ls%hdj,sh y\qkajhs'
wd¾Ólhl .=Kl ls%hdj,sh f,aLkhla yd iólrKhla weiqfrka ú.%y lrhs'
wdfhdack .=Klh" rcfha úhou .=Klh" nÿ .=Klh" ixl%du .=Klh iy
;=,s; wh jeh .=Klh ixLHd;aul j úia;r lrhs'
261
`
by; ksoiqfka iajdëk mßfNdackh 200 isg 250 olajd by< .sh úg mßfNdack Y%s;h
my; wdldrhg fjkia fõ'
^ iajdëk wdfhdackh &
ksoiqk
^iajdëk wdfhdackh &
Y=E
Y=C+I
Y= 200+0.8Y+100
iu;=,s; wdodhu ^ñ,shk&
f,i wdka;sl mßfNdack keñhdj by< .sh úg iu;=,s;
wdodhu
Y=E
Y=C+I
Y= 200+0.9Y+100
0.1Y=300
iu;=,s; wdodhu 3000
iajdëk mßfNdackh ia:djr uÜgul § wdka;sl mßfNdack keñhdj by< hEu ksid
iu;=,s; wdodhu fjkia ùu my; ±lafjk m%ia;dr igykska meyeÈ,ss l< yels h'
263
`
wd¾Ólfhys iajdëk wdfhdack úhoï fjkia jQ úg iu;=,s; cd;sl wdodhu fjkia fõ'
ksoiqk
Y – 0.8y = 360
Y = 1800
264
`
by; ksoiqfkys wdfhdack úhou 100lsk by< .shfyd;a kj iu;=,s;h my; mßÈ
.Kkh l< yels h'
Y=E
Y = C + I + G + ( X – M)
Y – 0.8Y = 460
Y = 460
0.2
Y = 2300
fuys § wdfhdack úhoï 100 jeä jk úg iu;=,s; cd;sl ksIamdokh wdodhu 1800 isg
2300 olajd by< hk w;r th wd¾Ól m%idrK ls'
Y=E
E
Ex = C + I + G + ( X – M)
2300
E1 = C + I + G + ( X- M )
1800
0 Y
1800 2300
265
`
by; m%ia;dr igykg wkqj wfhdack úhoï jeä jk úg iuia; úhou by< f.dia
iudydr b,a¨u jl%h E1 isg Ex olajd by<g ú;eka fõ' ta wkqj iu;=,s; ksIamdok 1800
isg 2300 olajd by< hhs'
ksoiqka
Y=E
Y = C + I + G + ( X – M)
Y – 0.8y = 400 - 40
Y = 360
0.2
Y = 1800
fuu wd¾Ólfha rdcH ñ,§ .ekSï 50lska by< .shfyd;a iu;=,s; ksuejqu my; mßÈ by<
hhs'
Y=E
Y = C + I + G + ( X – M)
Y = 450 + 0.8y - 40
Y = 410
0.2
Y = 2050
rdcH ñ, § .ekSï 50lska jeä jk úg iu;=,s;h 1800 isg 2050 olajd by< hhs'
wd¾Ólfha rch úiska nÿ wh lsÍu fjkia lsÍï ;=<ska o iu;=,s; cd;sl ksuejqu fjkia
fõ'
266
`
nÿ wh lsÍï jeä l< úg iu;=,s; ksuejqu wvq jk w;r nÿ f.ùï wvq l< úg iu;=,s;
ksuejqï uÜgu by< hhs'
ksoiqka
l,sk bosßm;a l< ksoiqk ie<ls,a,g .;a úg nÿ wh lsÍï 50 jk w;r iu;=,s; ksuejqu
1800ls' nÿ wh lsÍï 100 olajd jeä l< fyd;a iu;=,s; ksuejqu my; mßÈ fjkia fõ'
Y=E
Y = C + I + G + ( X – M)
= 400 + 0.8 Y – 80
Y – 0.8Y = 320
Y = 1600
nÿ wh lsÍu fya;=fjka iu;=,s; ksuejqu 1800 isg 1600 olajd ixfldapkh úh' fuh
m%ia;dr igyk u.skao meyeÈ,s l< yels h'
E
Y=E
E1 = C + I + G + ( X – M)
1800
E2 = C + I + G + ( X- M )
1600
0 Y
1600 1800
267
`
268
`
ksoiqk
iu;=,s; wdodhu
wdfhdack .=Klh
ksoiqk (-
269
`
nÿ .=Klh
iajdëk noaola hï m%udKhlska fjkia lrk úg tys m%;sM,hla jYfhka cd;sl ksuejqu
fldmuK m%udKhlska fjkia fõ±hs nÿ .=Klfhka fmkajhs' iajdëk nÿ iy cd;sl
ksuejqu w;r mj;skafka m%;sf,dau iïnkaO;djhls'
rcH úhoï .=Klh iy nÿ .=Klfha jákdlu w;r fjki tlg iudk fõ¡ th ;=,s;
whjeh .=Klh f,i yÿkajhs' rcfha wdodhug iudk úhoula mj;sk whjeh f,aLkhla
;=,s; whjeh .=Klh jákdlu tlg iudk fõ¡
;=,s; whjeh .=Klh = KG + KT
thska woyia lrkafka rdcH úhoï iy nÿ iudk m%udKhlska jeä l< úg cd;sl
wdodhu rdcH úhoï jeä l< m%udKfhka u m%idrKh jk njhs' ;=,s; whjeh
f,aLkhla wd¾Ólfha m%idrKd;aul n,mEula we;s lrhs'
fuhg fya;= jkafka rcfha úhoï jeä lsrSu ksid we;s jk ksujfï m%idrKd;aul
n,mEu rcfha nÿ wdodhu by< oeófuka we;s jk ixfldapkd;aul n,mEug jvd by<
w.hla .ekSu h¡
270
`
ksoiqk (- rdcH úhou iy iajdëk nÿ ñ,shk 50ka jeäl< úg wd¾Ólfha ñ,shk 50ka
iu;=,s; wdodhu m%idrKh fõ'
lsishï wd¾Ólhl úNj ksuejqu ke;fyd;a mQ¾K fiajd kshqla;s ksuejqï uÜgug iudk
iudydr b,a¨ï uÜgula mj;S kï th mQ¾K fiajd kshqla;s uÜgfï iu;=,s; ksuejqu
jYfhka ye|skafõ' fuh my; i|yka m%ia;dr igyfkka weiqfrka fmkaúh yels h'
E Y=E
EF
450
Yd
0 YF
271
`
by; m%ia;drfha YF ksuejqï uÜgfuka fmkakqï lrkqfha mQ¾K fiajd kshqla;s uÜgfï
id¾j wd¾Ól iu;=,s;hhs' tys § mQ¾K fiajd kshqla;s ksuejqï uÜgu ^ YF & th mj;ajd
f.k hdug wjYH iudydr úhoug ^ EF & iudk fõ' fuys § WoaOukd;aul fyda
wjOukd;aul ;;a;aj fyda fkdmj;S'
we;eï wjia:dj, § mQ¾K fiajd kshqla;s uÜgfï ksuejqug wjYH b,a¨u blaujd ienE
iudydr b,a¨u ^úhou& by< .sh úg WoaOukd;aul mr;rhla we;s fõ' th my; m%ia;dr
igyfkka meyeÈ,s l< yels h'
Y=E
E1
E
EF
b
450
Yd
Y2 YF
by; m%ia;drfha YF hkq mQ¾K fiajd kshqla;s uÜgu jk w;r Y2 hkq wd¾Ólfha mj;sk
id¾j wd¾:sl iu;=,s; ksuejqï uÜgu fõ' fuys EF jl%fhka fmkakqï lrkqfha mQ¾K
fiajd kshqla;s ksuejqug wjYH iudydr úhou jk w;r E1 jl%fhka fmkakqï lrkqfha
mQ¾K fiajd kshqla;s uÜgug wjYH úhou blaujd ±kg mj;sk ienE iudydr úhoï
;;ajhhs' fuys a - b mr;rh u.ska WoaOukd;aul mr;rh fmkakqï lrhs'
wd¾Ólhl we;eï wjia:dj,§ mQ¾K fiajd kshqla;s ksuejqug wjYH iudydr úhoug jvd
wvq ienE iudydr úhoula wd¾Ólh ;=< mj;S' th m%;s.ukd;aul ^wjOukd;aul&
mr;rhla iys; ;;a;ajhls'
272
`
Y=E
E
Ef
E1
a
450
y
yf y2
by; m%ia;drhg wkqj YF mQ¾K fiajd kshqla;s iu;=,s; ;;a;ajh jk w;r Y2 u.ska fmkakqï
lrkqfha wd¾Ólfha mj;sk iu;=,s; ksuejqï uÜgu fõ' EF jl%fhka fmkakqï lrkqfha mQ¾K
fiajd kshqla;s ksuejqï uÜgu wjYH iudydr úhou jk w;r E1 jl%fhka fmkakqï lrkqfha
mQ¾K fiajd kshqla;s ksuejqï uÜgug wjYH úhoug jvd wvq ±kg wd¾Ólfha mj;sk ienE
iudydr úhou fõ' fuys a - b mr;rh u.ska fmkakqï lrkqfha wjOukd;aul mr;rhhs' fuys
YF – Y2 u.ska fmkajkafka m%;s.ukd;aul mr;rh fyj;a fiajd úhqla;s mr;rhhs'
273
`
uQ,dY% (
^1& w;m;a;=" vekS" wd¾Ól úoHd m%fõYh 1" 2009
^5& talkdhl l=udr uxcq, B tï" YS% ,xldfõ cd;sl .sKqï" 2014
^6& ohdr;ak" B'" Wiia fm< iy jD;a;Sh úNd. i|yd wd¾Ól úoHdj" 2006
^9& Lipsey Richard G. and Colin Harbury, First Principles of Economics, 1992
^11& igyk - YS% ,xld uy nexl=fõ iudc yd wd¾:sl úoHd udislh - YS% ,xld uy nexl=j
274