Alman Eğitim Sistemi

ALMANYA

Tam adı: Almanya Federal Cumhuriyeti

Başkenti: Berlin
Resmi dili: Almanca
Nüfus: 82 Milyon
Para birimi: Euro
Coğrafi özellikler: Orta Avrupa’ da yer alır.
(357.021 km²)
Avrupa ve NATO üyesidir
 Almaya
• Almanya bir federal parlementer cumhuriyettir
• On altı eyaletten oluşmaktadır (Bundesländer).
• Başkenti ve en büyük şehri Berlin'dir.
• Almanya Birleşmiş Milletler'e, NATO'ya, G8'e üyedir ve Kyoto
Protokolünü imzalamıştır.
• Almanya 2007 yılına göre, GSYİH'ye göre dünyanın 4. büyük ekonomisi ve en
çok ihracat gerçekleştiren ülkesidir.
• Ülke dünyada gelişme için en çok bağışta bulunan ikinci ülke konumundadır.
• GSYİH Eğitime ayrılan pay: % 6,3
• Kişi başı GSYİ: 47.603,03 USD
Almanya Eğitim Sisteminin Genel Amaçları

• Herkese eşit eğitim fırsatının sağlanması,

• Ders araçlarının ücretsiz olarak sunulması,
• Uluslararası hoşgörünün geliştirilmesi ve desteklenmesi,
• Sınıf farkı gözetmeksizin tüm bireylerin, ortak ve ulusal eğitim
için, üst düzeyde öğrenim görmelerinin sağlanması
 3-5 yıl
3-5 yıl Uzmanlık Üniversite Eğitimi 3-5 yıl
Üniversite
Üniversite

Abitur Çeşitli Meslek Okulları Abitur

(Sınav ve Diploma) Sınavda bu bölümden Ün. Geçilebilir-sınavla (Sınav ve Diploma)
kalifiye eleman.

Lise ilgi alanları Lise ilgi alanları

(Sosyal-Fen-Matematik (Sosyal-Fen-Matematik
gibi) 3yıl gibi)

Diploma Diploma Diploma Diploma

sonderschule

10
9
Gymnasium Realschule Hauptschule Gesamtschule
8 (Üniversiteye hazırlık (Genel idare
hizmetleri orta seviye
(En düşük seviye iş
Eğitimi alacak olan.İçin
Karma Okul
7 Temel Eğitim Kurumu)
mesleklere yönelik Tem.Eğit.Ok.) (1-2-3 Karma)
6 Temel Eğit.Okulu) Temel Eğitim Kurumu
5 -1- -3-
-2-

4-Yönlendirme
3-Yönlendirme İLKOKUL
2-Not Yok Davranış Kazandırma
1-Not Yok Davranış Kazandırma
Grundschule

Anaokulu-Kindergarten
Okul Öncesi Eğitimi
Alman Eğitim Sisteminin Genel Yapısı
• Schulkindergärten ve Vorklassen: Henüz bir okula devam etmek
için yeterli gelişme düzeyine sahip olmayan okul çağındaki
çocukların devam ettiği okuldur. Eyaletlere göre okul öncesi
kurumlarda ya da ilkokullarda olabilir.
 Okul öncesi eğitimi - anaokulları (Kindergarten)

• Almanya’da okul öncesi eğitim zorunlu değildir ve paralıdır.

• Aylık olarak ödenen miktarları velinin gelir durumu belirler.

• Anaokulları genellikle kiliseler ve belediyeler tarafından açılmaktadır.

• 4-6 yaş arası çocukları kapsar.

• 4-6 yaş arası çocukların yüzde 90-95’ianaokuluna gitmektedir.
2. Zorunlu temel eğitim

• Almanya’da zorunlu eğitim süresi 12-13 yıldır.

• İlkokul olarak tanımlanabilecek birinci basamak-I(Grundschule)
öğretiminin süresi dört yıldır.
• İlkokulun birinci ve ikinci sınıflarında not verilmez.
• Karneler, öğrencinin sosyal davranışlarını ve ders başarısını
gösteren iki kısımdan oluşan bir rapor şeklindedir.
• Ders başarısına göre öğrenciler, Grundschule’den sonra üç okul
tipinden birine devam ederler.
Temel Eğitim

• Üçüncü ve dördüncü sınıfta derslerin notla değerlendirildiği bir

karne verilir. Almanca ve Matematik dersinin ortalamasına göre
dördüncü sınıfın ilk yarı karnesinden sonra öğrencilere ilkokuldan
sonra gideceği okul tavsiye mektubu ile bildirilir.

• Baden Württemberg eyaletin de öğretmenin verdiği okul tavsiyesi

esas olarak kabul edilirken diğer eyaletlerde ise ailenin kararı esas
alınır. Baden-Württemberg’de aileler öğretmenin verdiği tavsiyeye
itiraz edebilir.
Temel Eğitim

• Bu itiraz iki şekilde olmaktadır. Birincisi rehber öğretmen

(Beratungsgespräch) sürecidir.
• Bu süreçte öğrenci kendi okulundan olmayan bir öğretmen
tarafından genel yetenek sınavına tabi tutulur.
• Öğretmenler kurulu tarafından bu sınavın sonucuna göre
öğrencinin hangi okula gideceğine karar verilir.
• Bu kurulda rehber öğretmen, okul müdürü ve sınıf öğretmeni
bulunur. Bu tavsiyeden memnun olmayan veliler, kabul sınavı
yolunu seçme hakkına sahiptir(Aufnah meprüfung).
Temel Eğitim

• Öğrenciler, bu sınavda (kabul sınavı) Almanca ve Matematik

sorularına cevap verirler. Öğrenci, bu sınavın sonucuna göre
ilkokuldan sonraki okuluna kaydıni yaptırır.
• İlkokul tavsiye mektubunda, Almanca-Matematik dersinin
ortalaması 2,5’in altında olan öğrenciler Gymnasiuma(Lise),
2,5 ile 3,0 olan öğrenciler Realschule’ye ve 3,0’ın üstünde olanlar
ise Hauptschuleye kaydını yaptırırlar.
Temel Eğitim

• Ortaokul şeklinde ifade edilebilecek birinci basamak -II okullarının

beşinci ve altıncı sınıfları yönlendirme (Orienterungsstufe)
basamağıdır.

• Bu basamakta, öğrenciler temel derslerdeki(Almanca ve

Matematik)başarılarına göre üst (Realschule ve Gymnasium) veya
alt basamak (Hauptschule) okullara devam edebilirler.

• Almanya’da ilkokuldan liseye kadar en yüksek not 1, en düşük not

6 olarak belirlenmiştir.
Ortaöğretim-I

• Hauptschule-Werkrealschule
• Hauptschule beş yıl sürer. 9. sınıfın sonunda yapılan bitirme sınavı ile
Hauptschule’den mezun olunur.
• Bu okullara not ortalaması düşük öğrenciler devam ederler.
• Baden-Württemberg’de Hauptschule’nin dokuzuncu sınıfında Matematik,
Almanca, İngilizce ve bir seçmeli ders olmak üzere toplam dört dersin
ortalaması 3,0 olan öğrenciler Werkrealschuleye devam edebilirler.

• 10.sınıf sonunda yapılan bitirme sınavları ile okuldan mezun olurlar.

Werkrealschule mezunu öğrencilerin liseye devam etme hakları vardır
Realschule

• Realschule altı yıl sürer. 10. sınıfın sonunda yapılan bitirme

sınavları ile okuldan mezun olunur.
• Realschule mezunu öğrenciler liseye ve kalifiye meslek eğitimi
veren okullara devam edebilirler
Gymnasium

• En başarılı öğrencilerin devam ettiği Gymnasium, sekiz yıl sürer.

• Birinci basamak-II ve ikinci basamak eğitim (ortaöğretim)
okullarını bir arada bulundurur.
• 12.sınıfın sonunda yapılan Abitur adı verilen bitirme sınavı ile
okuldan mezun olunur. Abituru başarıyla geçen öğrenciler
üniversiteye devam edebilirler.
Orta öğretim veya ikinci basamak okullar

• Alman eğitim sisteminde orta öğretim ikiye ayrılmıştır.

• Bunlardan birincisi genel/akademik eğitim veren Gymnasium’lar,
ikincisi ise meslekî eğitim verilen okullardır.
• Sanayi ülkesi olan Almanya’da meslekî eğitim çok önemlidir.
• Hauptschule veya Realschuleden mezun olan öğrenciler için
ortalama 3-3,5 yıl süren bir meslek eğitimi süreci vardır.
• Bu süreçle birlikte zorunlu eğitim süresi 12 yıla çıkmış olmaktadır.
Bu süre sonunda Hauptschule veya Realschule öğrencisi için
mesleğinde bir yüksek öğrenim yapma fırsatı doğmaktadır
Abitur Sınavı

• Abitur Sınavı tüm eyaletlerde Eğitim ve Kültür Bakanlığı tarafından

yapılmaktadır. Abitur sınavının dört veya beş konusu şunları içermelidir:

• Yüksek akademik standartlarda en az iki ders

• Şu üç konudan ikisi: Almanca, yabancı dil veya matematik
• zorunlu alanlardan (MF-SB-Dil&Sanat) her ana alanından en az bir konu
(Eyaletler kendi takdirine bağlı olarak dinin sosyal bilimler alanını temsil edip
edemeyeceğine karar verebilir)
• Abitur Sınavı hem yazılı hem de sözlü bölümlerden oluşmaktadır.
https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/assessment-
general-upper-secondary-education-21_en
 Yüksek öğretim

• Almanya’da öğrencilerin yüksek öğretim kurumlarına girebilmeleri

için, Gymnasium seviyesinde bir öğrenim görmeleri ve sonunda
uygulanan Abitur sınavını başarmaları gerekmektedir.
• Bu sınavı kazanan öğrenciler herhangi bir yüksek öğretim kurumuna
şartsız devam etme hakkına sahip olurlar.
• Almanya'daki yüksek öğretim kurumları bilim ve araştırma üzerine
kurulmuştur.
• Bu kurumlar, genellikle 4 yıl süreli Fachhochschule'ler ve 5 yıl süreli
üniversitelerden oluşmaktadır
 Öğretmen Eğitimi
• Okul Öncesi Öğretmenleri: Almanya’da okul öncesi öğretmenleri öğretmen statüsünde
değildirler. Pedagojik personel (Pedagogic staff) adı verilen okul öncesi öğretmenleri genç ve
çocuk bakımı eğitmenlerinden oluşmaktadır. Okulöncesi kurumlarda görev alacak eğitmenler
yükseköğretim düzeyindeki meslek okullarında (Fachschulen) eğitilmektedirler. Bu kurumlarda
(OÖ) kıdemli çalışanlar ile yönetici olanların mesleki yüksekokuldan (Fachhochschule) mezun
olmaktadır.

• Meslek yüksekokulunda (Fachhochschule) eğitim alanlar ya üç yıl yükseköğretim ve bir yıl

uygulamalı eğitim (staj ya da okul deneyimi) ya da içerisinde iki yarıyıl işyeri deneyimi
bulunan dört yıllık yükseköğretim almaktadırlar. Günümüzde bu alana eğitmen yetiştirmek için
lisans derecesinde programlar mevcuttur.
• Aralık 2011’den bu yana okulöncesi kurumlarda görev yapacak her türlü personel için yeterlik-
temelli (competence-based) yeterlikler çerçevesi (qualification profile) hazırlamıştır. Yeterlik
çerçevesi bir meslek için gerekli nitelik düzeyi ile o alanda uzman birinin sahip olması gereken
mesleki yeterlikleri belirler.
Öğretmen Yetiştiren Yükseköğretim
Kurumlarına Giriş

• Öğretmen yetiştiren bir yükseköğretim kurumuna girmek için

temel şart, 12 veya 13 yıl okula gittikten ve Abitur sınavını
geçtikten sonra edinilen yüksek öğrenim giriş yeterliliğidir
(Hochschulreife).
 Öğretmen Eğitimi

• İlkokul Öğretmeni: Üniversite ya da eşdeğer yükseköğretim kurumlarında eğitim

almaktadırlar. Eğitim bilimleri öğretim yöntemlerine özel önem verilmektedir.
En az 7 yarıyıl sürmekte (210ECTS), eğitim bilimleri (alanın nasıl öğretileceği
dahil) ve öğretim uygulamaları üzerine yoğunlaşmaktadır. Eğitimin içeriği;
• Eğitim bilimleri, ilkokul pedagojisi ve ilkokulda öğretme-öğrenme.
• Alanın öğretimi
• Okul deneyimi (ilk yarıyıldan başlayarak)
• Bağımsız bilimsel çalışma yeteneğini gösteren bir çalışma.

•Eğitim Birinci Devlet Sınavı ile sona erer.

 Öğretmen Yetiştirme

• Öğretmen yetiştirmenin birinci aşaması Birinci Devlet Sınavı (First State

Examination) ya da bazı eyaletlerde Diploma Sınavı (Diploma Examination) ile
tamamlanır. Eğitim Bakanlığına bağlı olan Eyalet Sınav Ofisi (The State
Examination Office) tarafından yapılan sınavın kapsamı genellikle aşağıdaki
şekildedir (Bauer, 2007);
•Ana dal, yan dal (ya da ikinci ana dal) veya eğitim bilimleri alanında
hazırlanan bir tez
•Genelde alanın akademik boyutu ve alanın öğretiminin nasıl yapılacağına
ilişkin yazılı ve sözlü sınav.
• Eğitim Bilimleri alanında sınav.
Bu sınavlardan başarılı olanlar lisans diplomasına sahip olurlar. Lisans diploması
alan bir meslek öğretmeninin eğitiminde ikinci aşamaya geçilir.
 Öğretmen Eğitimi (İkinci Aşama)
• Öğretmen eğitiminin ikinci aşaması eyaletlere göre değişen 12-24 aylık adaylık
dönemini kapsar.
• Adaylık süresince meslek öğretmeni hem bir okula hem de öğretmen eğitimi
veren bir yükseköğretim (eğitim fakültesi veya eğitim koleji gibi) kurumuna
devam eder.
• Okulda rehber öğretmen gözetiminde/danışmanlığında öğretmenlik
uygulaması yaparken eğitim kolejinde eğitimin temelleri, alanına ilişkin özel
öğretim yöntemleri gibi konularda çalışmalar yapar.

• Okuldaki öğretmenlik uygulamaları kapsamında rehber öğretmenin derslerinde

gözlem yapar, öğretmen rehberliğinde ve bağımsız olarak ders anlatır. Ayrıca
seminerler ile aday meslek öğretmeninin adaylık aşamasında edindiği
deneyimler değerlendirilir ve pekiştirilir. Adaylık dönemi İkinci Devlet
Sınavıyla (Second State Examination) tamamlanır.
 Öğretmen Yetiştirme-İkinci Devlet Sınavı

• Öğretmen Yetiştirmenin ikinci aşaması, Hazırlık Servisi, İkinci Devlet

Sınavı ile son bulur. İkinci Devlet Sınavı devlet okullarında kadro için bir
önkoşul olmakla birlikte, bu sınavı geçmiş olmak kadroyu garanti
etmez. İkinci Devlet Sınavı genelde dört bölümden oluşur (Bauer, 2007).
• Eğitim teorileri, alanın öğretimine ilişkin ilke ve yöntemleri veya
diğer temel eğitim konularında bir ana makale ya da tez hazırlamalıdır.
• Örnek ders anlatımı şeklinde öğretmenlik uygulaması.
• Eğitim teorisi, eğitim ve kamu hizmeti mevzuatı ve okul yönetiminin
temel konuları ve okul eğitiminin sosyolojik yönleri üzerine bir sınav
• Öğretim ilke ve yöntemlerine ilişkin bir sınav
 Öğretmen Ataması

• İkinci Devlet Sınavı sonrası öğretmen adayının yetenek, nitelik ve

başarı durumuna göre eyaletler atama yapar. Bazı eyaletlerde,
gereksinim duyulan öğretmenler (nitelikleriyle beraber) ilan edilir.
Kadrolu öğretmen olamayanlar geçici görevler için başvurabilirler.
Özel Eğitim Okulları (Sonderschule)

• Özel eğitim okulları, herhangi bir sebeple özel eğitime ihtiyacı olan
çocukların eğitilerek topluma kazandırılması amacıyla açılırlar.
• Alman eğitim sisteminde, 2004 yılı içinde özel eğitim okullarından
yaklaşık 429.300 öğrenci faydalanmıştır. Öğrenme engelli öğrenciler için
dokuz yıllık eğitim veren Förderschule’ler yaygındır.

Bu okulları bitiren öğrencilerin Hauptschule mezunu olma imkânları vardır.

Zihinsel engelliler hariç olmak üzere fiziksel, görme, duyma engelli
öğrenciler için Hauptschule, Realschule ve Gymnasium okulları mevcuttur
Haftalık ders saatleri, sınavlar ve değerlendirmeler

• Almanya’da öğretim kademelerine göre haftalık ders saatleri

yaklaşık 20-30 ders saati arasında değişmektedir.
• Haftanın 5 günü tam ya da yarım gün eğitim verilmektedir. Bir
ders saati normal olarak 45 dakika olmasına rağmen, blok ders
yapılırsa, bu süre 80-90 dakikaya çıkmaktadır
Öğretim yılı ve tatiller

• Almanya’da ortalama öğretim yılı 188 (200) iş günüdür.

• Tatiller, eyaletlerin Eğitim ve Kültür Bakanlıklarınca düzenlenmekte ve
süreleri de 75 gün olarak belirlenmektedir.
• Kış tatili genellikle şubat ayında olmaktadır. Bunun dışında her yıl Noel
Tatili, Paskalya Tatili gibi dinî bayram tatilleri de vardır