Şekil 9.

9 Performans göstergelerinin veri gereksinimleriyle ilişkilendirilmesi

Göstergeler Tanım Birimler Gerekli veriler Ek Tanım

Arazide ekilen alan Ekim yoğunluğu tarım

Sulanabilir alan Arazide ekili alan(ha), sezonu boyunca aynı tarlada
Ekim yoğunluğu % bir dizi ürün yetiştirilmesini
Sulanabilir alan(ha)
ifade eder.
Mahsul üretimi Mahsul verimi, birim arazi
Mahsul üretimi(kg), Ekilen
Mahsul(ürün) verimi Ekilen alan kg/ha alanı başına hasat edilen
alan(ha)
tarımsal üretim miktarıdır.
Sulanabilir alanın(arazi) Ortalama ekim alan - Ortalama ekim alan(ha), Sulanabilir alanın(arazi)
sürdürüle birliği Başlangıçtaki toplam Başlangıçtaki toplam sürdürüle birliği etkileyen
sulanabilir alan sulanabilir alan(ha) etkenler sulama ve drenaj
yönetimi,
Genel tüketim oranı Ürün su ihtiyacı- etkili yağış - Mahsulün su ihtiyacı(mm), -
Kontrol alanına sağlanan su Etkili yağış(mm), Sulama
hacmi suyu kaynağı(mm)
İletim performans oranı Gerçek su akışı - İletilen gerçek hacim(m3), Çiftçinin talebinin istenen
Hedeflenen su akışı Teslim edilmesi
tarihe kadar yerine
hedeflenen/planlanan getirilmesini
hacim değerlendirmek için
dağıtım süreçlerinde
kullanılan bir ölçümdür.
Su verimliliği Hasat edilen mahsulün verimi kg/m3 Mahsul üretimi(kg), Su verimliliği su
Tedarik edilen sulama suyu Tedarik edilen sulama suyu uygulaması başına fiziksel
hacmi hacmi (m3) veya ekonomik sonuç
olarak düşünülür.
Su seviyesi oranı Gerçek su seviyesi - Gerçek su seviyesi(m), -
Projelendirilen su seviyesi Projelendirilen su
seviyesi(m)

Araziye uygulama oranı Bitkisel su ihtiyacı-etkili
yağış
Tarlalara verilen su hacmi
Alt yapı etkinliği Alt yapının işleyen kısmının
Toplam alt yapıya oranı
- Bitkisel su ihtiyacı(mm), Bir sulama sisteminin
Etkili yağış(mm), Sulama çalıştırıldığında ne kadar
suyu kaynağı(mm) iyi performans gösterdiğini
ifade eder
- İşleyen yapıların sayısı, -
Toplam yapı sayısı
 Altta geçirimsiz bir tabaka
ile sınırlandırılan
Taban suyu derinliği Taban suyu derinliği - Taban suyu derinliği(m) geçirimli tabaka içindeki
sulardır. Bu sular
genellikle yüzeye yakındır.
Tuzluluğa ilişkin gösterge Gerçek tuzluluk - Gerçek tuzluluk Toprak tuzluluğu özellikle
değeri konsantrasyonu konsantrasyonu(mmho/cm) kurak ve yarı kurak iklim
Kritik tuzluluk Kritik tuzluluk Bölgelerinde drenaj
konsantrasyonu konsantrasyonu(mmho/cm) eksikliği görülen alanlarda
görülmektedir.
O&M kısmı Sürdürülebilir toplam - Yönetim, işletme ve bakım İşletme ve Bakım ücretleri,
bütçe maliyetleri, çalışanların maliyetini,
MOM(Yönetim, işletme ve Sürdürülebilir yönetim, onarım ve bakım
bakım) işletme ve bakım için ücretlerini ve idari ve genel
ayrılan toplam bütçe giderleri içerir.
Ücret tahsilat oranı Toplanan sulama hizmeti - Toplanan sulama hizmeti -
ücretleri ücretleri,
Ödenmesi gereken sulama Ödenmesi gereken sulama
hizmeti ücretleri hizmeti ücretleri
O&M; İşletme ve Bakım, MOM; Yönetim, İşletme ve Bakım
Şekil 9.13 Program düzeyinde yönetim, işletme ve bakım performansının değerlendirilmesine yönelik temel göstergeler.
Göstergeler
Tarımsal üretim
Mevsimsel olarak birim işletme alanı
içerisinde ekilen toplam alan (ekim
yoğunluğu)
Mevsimlik toplam bitkisel üretim(t)
Birim hakim alanı başına toplam
mevsimlik mahsul üretimi (mahsul
verimi, kg/ha)
Bitkisel üretimin toplam mevsimlik
değeri
Birim hakim alanı başına bitkisel
üretimin toplam mevsimsel değeri
($/ha)
Birim su kaynağı bakımından
toplam mevsimlik bitkisel üretim
(kg/m3)
Birim su başına tüketilen bitkisel
üretimin toplam mevsimsel değeri
Birim su kaynağı tarafından sağlanan
bitkisel üretimin toplam mevsimsel
değeri ($/m3)
Sulama suyu dağıtımı
Toplam mevsimsel sulama suyu
hacmi (MCM)
Kontrol edilen birim alan başına
mevsimlik sulama suyu temini
(m3/ha)
Ana sistem su dağıtım verimliliği
Mevsimsel nisbi sulama suyu temini
Tanım Notlara Ek
Toplam mevsimlik ekilen alan A
Sistemin toplam etki alanı
Üretim alanı içinde ürün türüne göre A
toplam mevsimlik bitkisel üretim
Toplam mevsimlik bitkisel üretim A Mahsul verimi, belirli bir tarladan
Sistemin toplam etki alanı elde edilen tohum veya tahıl
miktarının ölçüsüdür
Üreticiler tarafından yapılan tarımsal A
ürün üretiminin toplam mevsimsel
değeri
Bitkisel üretimin toplam mevsimsel A
değeri
Sistemin toplam etki alanı
Toplam mevsimlik bitkisel üretim A
Toplam mevsimlik sulama suyu
hacmi
Bitkisel üretimin toplam mevsimsel A
değeri
Bitki su tüketimi (ETc)
Bitkisel üretimin toplam mevsimsel A
değeri
Toplam mevsimsel sulama suyu
hacmi
Sulama için yönlendirilen veya A
pompalanan toplam mevsimsel su
hacmi(iç drenaj yönlendirmesi hariç)
Toplam mevsimlik sulama suyu A
hacmi
Sistemin toplam işletme alanı
Toplam mevsimsel sulama suyu dağıtım B
hacmi
Toplam mevsimsel sulama suyu hacmi
Toplam mevsimsel sulama suyu A

Su dağıtım kapasitesi
Finansal
Mevsimlik, yönetim, işletme ve
bakım harcamalarının toplam
maliyeti ($/ha)
Birim sulama suyu kaynağı
bakımından toplam mevsimsel
yönetim, işletme ve bakım
harcamaları ($/m3)
Birim işletme başına toplam
mevsimsel bakım harcaması ($/ha)
Toplam mevsimsel bakım harcama
oranı
Yönetim, işletme ve bakım fon oranı
Ücret tahsilat oranı
Çiftlik kârı
Drenaj suyunun uzaklaştırılması
Ortalama yeraltı suyu derinliği (m)
Çevrenin korunması
Toprak suyu tuzluluğu (mmho/cm)
hacmi
Toplam mevsimsel ürün su talebi
hacmi
Sistem başındaki kanal kapasitesi -
Sistem başlangıcındaki maksimum
sulama suyu talebi
Toplam mevsimsel yönetim, işletme C
ve bakım giderleri
Sistemin toplam işletme alanı
Toplam mevsimsel yönetim, işletme C
ve bakım giderleri
Toplam mevsimsel sulama suyu
hacmi
Toplam mevsimlik bakım gideri C
Sistemin toplam işletme alanı
Toplam mevsimsel bakım gideri C
Toplam mevsimsel yönetim, işletme
ve bakım giderleri
Yıllık gerçek gelir D
Sürdürülebilir yönetim, işletme ve
bakım için gereken bütçe
Toplanan sulama (ve drenaj) hizmet D
ücretleri
Vadesi gelen sulama (ve drenaj)
hizmet ücretleri
Toplam çiftlik geliri ? toplam çiftlik E
harcaması
Sulama alanı üzerindeki taban suyu F
ölçümleriyle hesaplanan ortalama
mevsimsel yeraltı suyu derinliği
Toprak suyunun elektriksel F Yer altı suyuna karışan çözünebilir
iletkenliği tuzların yüksek taban suyu ve
kapilarite etkisiyle toprak yüzeyine
çıkması ve buharlaşma sonucu suyun
uçmasıyla toprak yüzeyinde
 birikmesi olayıdır.
Toprak tuzluluğu (mmho/cm) Toprağın elektriksel iletkenliği F Toprak tuzluluğu, toprak
çözeltisindeki çözünmüş tuzların
miktarıdır.
Açık kanaldaki suyun tuzluluğu Açık kanallardaki suyun elektriksel F
(mmho/cm) iletkenliği
Drenaj suyunun kalitesi: biyolojikBiyolojik oksijen ihtiyacı olarak F Biyolojik göstergeleri algler ve
(mg/l) ifade edilen drenaj suyunun biyolojik fitoplanktonları içerir.
etkisi(BOD)
Drenaj suyunun kalitesi: kimyasal Drenaj suyunun kimyasal oksijen F Kimyasal özellikler pH ve çözünmüş
(mg/l) ihtiyacı olarak ifade edilen kimyasal oksijen gibi parametreleri içerir.
yükü
MCM, Milyon Metre Küp; MOM, Yönetim, İşletme ve Bakım.
a
Konum ve örnekleme aralığı: A=Toplam işletme alanı ve münferit tersiyer birimler için belirleme; B=ana kanal girişinde ve tersiyer ünite girişlerinde ölçülen
debiler; C=Toplam işletme alanı, sadece ana sistem ve bireysel su kullanıcıları birlikleri için belirlenmesi; D=Bireysel hizmet sağlayıcılar (devlet kurumu veya
b
su kullanıcıları birlikleri) için belirleme; E=bireysel su kullanıcıları için; F=seçilen noktalarda periyodik örnekleme. Koşullara bağlı olarak mevsimsel veya
yıllık olabilir. Eğer birden fazla mevsim varsa ve mevsimlerin ürün desenleri ile su kaynakları arasında belirgin farklılıklar varsa, her bir mevsimin ayrı ayrı
c
değerlendirilmesi tercih edilir. Sulama suyu dağıtımı ve drenaj suyunun uzaklaştırma maliyetleri ayrı tutulabilir veya birleştirilebilir; bu ayrı bir drenaj
kurumunun olup olmamasına bağlıdır.

Şekil 9.14 Su dağıtımıyla ilgili farklı performans kriterlerini değerlendirmek için kullanılan göstergeler.
Kriter Performans Göstergeleri Tanım Notlar
Güvenilirlik RWS Sulama suyu kaynağı hacmi Ana kanal girişindeki ve tersiyer
Sulama suyu ihtiyacının hacmi girişlerdeki göreceli su arzının sezon
boyunca gösterdiği değişim, su
temini ve dağıtımın güvenilirlik
düzeyini gösterir.
DPR Temin edilen sulama suyu hacmi Sezon boyunca tersiyer ünite
Sulama suyu temini için hedeflenen girişlerindeki iletim performans
hacim oranının değişimi, su iletiminin
güvenilirlik düzeyini gösterir.
Yeterlilik RWS Temin edilen sulama suyu hacmi Ana kanal girişinde ve tersiyer ünite
Sulama suyu talebinin hacmi girişlerinde ölçülmektedir. İstenen
değer = 1.0, 1.0'dan küçük bir değer
 su sıkıntısını gösterir.
DPR Temin edilen sulama suyu hacmi Ana kanal girişinde ve tersiyer
Sulama suyu temini için hedeflenen ünitelerin tümünde ölçülmektedir.
hacim İstenen değer = 1.0. Su sıkıntısı
varsa, istenen değer gerçek sulama
suyu talebinden daha az olabilir.
Zamanlama Güvenilir Gerçek sulama aralığı Sulamalar arasında
sulama aralığı Planlanan/gereksinim duyulan planlanan/gereksinim duyulan aralık
sulama aralığı ya planlanmış ( örneğin planlanmış
bir sulama rotasyonu rejimindeki
gibi) ya da mahsulün toprak nem
durumuna göre belirlenmiş olan
aralıktır.
Sulama suyu dağıtımının zamanında Sulama suyu dağıtımının Gerçek teslimat tarihi ve saati
yapılması gerçekleştirildiği tarih / saat (rotasyonda planlanan veya çiftçi
Planlanan/gerekli sulama suyu tarafından talep edilen) ile fiili
dağıtım tarihi/saati teslimat tarihi ve saati kıyaslanır.
Öz kaynak RWS Sulama suyu kaynağının hacmi Tersiyer girişlerdeki bağıl su arzının
Sulama suyu talebi hacmi değişimi hakkaniyet veya
hakkaniyetsizlik derecesini
göstermektedir.
DPR Temin edilen sulama suyu hacmi Tersiyer girişlerdeki bağıl su arzının
Sulama suyu temini için hedef hacim değişimi hakkaniyet veya
hakkaniyetsizlik derecesini
göstermektedir.
Verimlilik RWS Sulama suyu kaynağının hacmi Ana kanal girişi ve tersiyer ünite
Sulama suyu talebi hacmi girişlerindeki nispi su arzının
kıyaslanması kayıp miktarını
göstermektedir
Genel proje verimliliği Ürünün ihtiyaç duyduğu su hacmi Faydalı bir indikatördür. Uygun
Kaynaktan gönderilen/pompalanan değerler elde etmek nispeten
su hacmi kolaydır. Tarladaki bitki sulama suyu
talebini tahmin etmek ( FAO ,
CROPWAT programı veya
benzerlerini kullanarak) ve ana kanal
girişindeki akış miktarını ölçmek için
kullanılabilir.
Ana sistem su dağıtım verimliliği Teslim edilen su hacmi ( tersiyer Mevsim şartlarına (yağışlı/kuru)

Su kaynağı hacmi başına bitkisel
üretim
Üretkenlik Su sağlanan ünite başına bitkisel
üretim
Verilen birim su başına bitkisel
üretim değeri
Maliyet verimliliği Tahsil edilen sulama hizmet
bedelinin brüt üretim değerine oranı
Sulama hizmet bedelinin toplam
ürün girdi̇ maliyetlerine oranı
RWS; Göreceli(bağıl) su kaynağı, DPR; İletim Performans oranı, ISF; Sulama hizmet bedeli, GVP; Brüt(gayrisafi) üretim değeri, FAO; Birleşmiş milletler
gıda tarım örgütü MOM; Yönetim, işletme ve bakım.
birimine)
Kaynaktan
yönlendirilen/pompalanan su hacmi
Toplam bitkisel üretim
Kaynaktan
yönlendirilen/pompalanan su hacmi
Toplam bitkisel üretim
( Tersiyer üniteye veya araziye)
verilen su hacmi
Toplam bitkisel üretim değeri
( Tersiyer üniteye veya araziye)
verilen su hacmi
Tahsil edilen toplam sulama hizmet
bedeli
Üretimin toplam brüt değeri
Ürün için ödenmesi gereken sulama
hizmeti bedeli
Ürün için toplam girdi maliyetleri
bağlı olarak değer değişebilir, yağışlı
mevsimde drenaj su girişi
mümkündür
Kaynakta saptırılan su başına
üretimdeki değişimi belirlemek için
kullanılan bir verimlilik ölçüsüdür.
Karışık ekimin olduğu yerlerde
bitkisel üretim değeri kullanılabilir.
Toplam brüt üretim değeri ile
ücretinin maliyetini gösterir.
Sulama hizmeti ücretinin maliyetini,
ürünün ekilmesi, hasat edilmesi ve
pazarlanmasına yönelik toplam girdi
maliyetlerinin bir kesri (veya
yüzdesi) olarak değerlendirmektedir.
Sulama hizmet bedelinin
sürdürülebilir yönetim, işletme ve
bakım maliyetlerini karşılamak için
yeterli düzeyde belirlendiği
durumlarda, genellikle toplam girdi
maliyetlerinin %4-10'u aralığında
olduğu tespit edilmiştir.
9.15 Su kullanıcı birliklerinin performansını izlemek için kullanılan temel gösterge örnekleri
Gösterge Tanım Puanlama Sistemi Skor
Formasyon
Su kullanıcı birliklerine devredilen Su kullanıcı birliklerine devredilen 2 = 100%
alan alan 1 = 50–99%
Sistem tarafından hizmet verilen 0 = <50%
toplam brüt alan
Üyelik, temsilciler ve hesap
verebilirlik
Su kullanıcıları birlikleri̇ üyelik oranı Su kullanıcı birliklerinin toplam üye 2 = >50%
sayısı 1 = 25–50%
Hizmet bölgesindeki toplam 0 = <25%
sulamacı sayısı
Yıllık Genel Kurul Toplantısı Yıllık Genel Kurul Toplantısı 2 = Evet
gerçekleşti 0 = Hayır
Yıllık Genel Kurul Toplantısı'na Yıllık Genel Kurul Toplantısına 2 = >50%
katılım katılan su kullanıcı birliklerinin üye 1 = 30–50%
sayısı 0 = <30%
Su kullanıcı birliklerinin toplam üye
sayısı
Yönetim Kurulu toplantıları Yıl içinde yapılan toplantı sayısı 2 = >5
gerçekleştirildi. (Ocak-Aralık) 1 = 1–5
0=0
Yönetim Kurulu seçimleri Son 2 yılda idari konsey üyeleri için 2 = Evet
yapılan seçimler 0 = Hayır
Yönetim Kurulunun kadın üyeleri Yönetim Kurulundaki kadın üye 2 = 1 veya daha fazla 0 = hiçbiri
sayısı
Sulanan alan
İlk sulamadaki ürün alanının oranı Toplam yıllık kaydedilmiş (ilk) 2 = >50%
(toplam hizmet alanına oranı) sulama mahsulü alanı 1 = 30–50%
Sistem tarafından hizmet verilen 0 = <30%
toplam brüt alan
Mahsul ıslah denetim faktörü Beyan edilen ilk sulama alanı 2 = >90%
Mahsul alanı denetim anketiyle 1 = 75–90%
ölçülen ürün alanı 0 = <75%
Finansal
Muhasebecinin İstihdamı İstihdam edilen muhasebeci ve 2 = evet, >4 ay

Hektar hizmet alanı başına sulama
hizmet bedeli geliri
Hedeflenen yüzde itibariyle sulama
hizmet bedeli tahsilatı
Sulanan hektar için sulama hizmet
bedeli tahsilatı
Su kullanıcı birliklerinin finansal
denetimi
Operasyon
Su yöneticileri tarafından yönetilen
alan
Debi ölçüm derecesi
Bakım
Yıllık bakım planı
Toplam hizmet alanı ünitesindeki
bakım harcamaları
Bakım giderlerinin gelire oranı
Toplam skor
çalışma süresi 1 = evet, <4 ay
0 = hayır
Tahsil edilen toplam sulama hizmeti 2 = >$13a/ha
ücreti 1 = $7–13/ha
Sistem tarafından hizmet verilen 0 = <$7/ha
toplam brüt alan
Tahsil edilen toplam sulama hizmeti 2 = >90%
ücreti 1 = 60–90%
Hedeflenen toplam yıllık sulama 0 = <60%
hizmet bedeli
Tahsil edilen toplam sulama hizmeti 2 = >$18a/ha
ücreti 1 = $7–18/ha
Toplam yıllık sulanan ekin alanı 0 = <$7/ha
Su kullanıcıları birliklerinin mali 2 = hesaplar onaylandı
işlerinin bağımsız denetçiler 1 = denetim yapılmadı
tarafından doğrulanma durumu 0 = hesaplar uygun/reddedildi
Sistem tarafından hizmet verilen 2 = <250 hektar
toplam brüt alan 1 = >250 hektar
Su kullanıcı birlikleri tarafından 0 = su ustası yok
istihdam edilen su ustalarının sayısı
Sistem başındaki debi ölçüm seviyesi 2 = tam su ölçüm kaydı
( primer kanal ya da sekonder 1 = bir miktar su ölçümü
kanallar) 0 = ölçüm yok
Yıllık bakım planlamasının 2 = inceleme yapıldı ve ayrıntılı plan
kapsamında, maliyetlendirilmesi ve hazırlandı
uygulanması 1 = bakım planı uygun denetim
yapılmadan üretilmiştir
0 = plan üretilmedi
Bakım maliyeti 2 = >$7a/ha
Sistem tarafından hizmet verilen 1 = $4–7/ha
toplam brüt alan 0 = <$4/ha
Bakım giderleri 2 = >70%
Toplam brüt gelir 1 = 40–70%
0 = <40%
Performans göstergeleri için 2 = >32
puanların toplamı. En yüksek puanlar 1 = 20–32
 su kullanıcı birliklerinin daha fazla 0 = <20
desteğe ihtiyacı olmadığını
göstermektedir.
AGM; Yıllık Genel Kurul Toplantısı, ISF; sulama hizmet bedeli.
a
Mevcut değerlere göre ayarlanmıştır.
Şekil 9.16 Yüzey sulamada tarla içi performans ölçümleri
Gösterge
Uygulama homojenliği
Christiansen katsayısı (Cu)
Dağıtım homojenliği (DU)
Sulama verimliliği (Ea)
Su gereksinim randımanı (Er)
Derine sızma randımanı (DPR)
Atık su oranı (TWR)
Tanım
100(1.0 -∑x/mn, buradaki x, aşağıdaki değerlerin
mutlak sapmasıdır ortalama uygulamada, m ve n
gözlem sayısıdır.
Arazinin en düşük çeyreğine infiltre (sızan)
ortalama derinlik
Sızan ortalama su derinliği
Kök bölgesine eklenen su hacmi
Tarlaya uygulanan su hacmi
Kök bölgesi deposuna eklenen su hacmi -
Toprağın potansiyel nem depolama hacmi
Derin sızma hacmi -
Tarlaya uygulanan su hacmi
Yüzey akış hacmi -
Tarlaya uygulanan su hacmi