SIZMA

SIZMA
 Yağışın bir kısmının
 yerçekimi,
 kapilarite
(kılcallık) ve
 moleküler gerilmeler

 etkisi ile zemine süzülmesi sızma

(infiltrasyon) olarak adlandırılır
 SIZMA KAPASİTESİ
 Birim zamanda zemine sızabilecek maksimum su
miktarı Sızma Kapasitesi olarak adlandırılır.

 Zemin dane büyüklüğü ve geçirimliliği ↑ → (artırır)

 Başlangıç nemi → (azaltır)
 Bitki Örtüsü → (artırır)
 Zemin yüzeyinin durumu (çok ince taneler; sodyum
karbonat ve kalsiyum karbonat → azaltır)
 Zeminde hava birikintileri bulunması sızmayı zorlaştırır.
 Toprağın işlenme şekli de sızmayı etkiler. ek
SIZMA KAPASİTESİ ek
■ Bu gibi etkenler nedeniyle çıplak arazide sızma kapasitesi
0.25-25 mm/saat arasında değişen değerler alabilir, bitki
örtüsünün varlığı bu değerleri 3-7 katına çıkarır.

Çeşitli zemin türleri için sızma kapasitesi değerleri

Sızmanın Ölçülmesi
Arazide sızma kapasitesinin ölçülmesi için halka
infiltrometre kullanılır. Çapı 300 mm olan içi boş bir
boru toprağa 600 mm çakılır ve içi su ile doldurulur.
Sızmanın Ölçülmesi
Sızmanın Ölçülmesi
 SIZMA İNDİSLERİ
 Sızma eğrileri küçük alana sahip homojen bölgeler için
geçerlidir.
 Bölgede yağış şiddeti ve sızma kapasitesi yerel olarak
değişiyorsa standart sızma eğrisini belirlemek zor olur.
 Bu nedenle, yağış sırasında ortalama sızma miktarını
gösteren sızma indisleri kullanılır.
 Kısa süreli ve şiddetli yağışların başlangıçta ıslak zeminli
durumlarda daha iyi sonuç verir.

  İndisi
 W İndisi
SIZMA İNDİSLERİ
 İndisi
 Hiyetograf üzerinde çizilen yatay doğrunun üzerinde kalan alan toplam
akış yüksekliğine eşit olmalıdır.
 Çizilen yatay doğrunun ordinatı  dir.
 Yağış şiddeti  değerinden büyük olunca; aradaki fark → yüzeysel akış
Yağış şiddeti
(mm/sa)

Zaman
SIZMA İNDİSLERİ
 W İndisi
PRS
W
tp
 P = yağış yüksekliği
 R = akış yüksekliği
 S = yüzeysel biriktirme yüksekliği
 tp = yağış yüksekliğinin sızma kapasitesinden büyük olduğu süre

 Yüzeysel biriktirmeyi de içerdiğinden  indisinin değeri W indisinden büyük.

 Yağış şiddetli ve uzun süreli → iki indis birbirine eşit.
 S yüzeysel biriktirme yüksekliğinin belirlenmesi pratikte zor.
 Sızma indislerinin hesabında tutma, yüzeysel biriktirme gibi kayıplar baştan
hesaplanıp yağış yükseklğinden çıkarılırsa sonuç daha sağlıklı olur.
 İndisler gerçek sızma miktarını değil potansiyel sızma miktarını gösterir.