MATEMATİK

3. BÖLÜM
Bölme - Bölünebilme

I.P OZ İTİF TA MSA YIL ARD A B ÖLME: ÖRNEK

a ve b pozitif tam sayı olmak üzere, Bölme işlemine göre, y nin eşiti 91 x
a b kaçtır? 8
 c y

k
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
işlemine pozitif tamsayılarda bölme denir.
ÇÖZÜM
Burada a ya bölünen, b ye bölen, c ye bölüm ve k ya da
kalan denir. Bölen ile bölüm yer değiştirdiğinde kalan değişmez.
Buna göre,
91 8
BÖLME İŞLE MİNİN ÖZELL İKLE Rİ
11 x
3 y
1. ÖZELLİK: y = 3 olarak bulunur.
a b Cevap C’dir.
c
k
Bölme işleminin eşiti a=b.c+k dir.
3. ÖZELLİK:
Kalan bölenden büyük veya bölene eşit olamaz.

ÖRNEK
a 4 b c

b 3 ÖRNEK
1 2
Yukarıdaki işlemlere göre a nın c cinsinden eşiti a, b, c pozitif tamsayılar olmak üzere,
nedir? a b b c

4 5
A) 12c+9 B) 12c+5 C) 10c+1 5 2
D) 10c+7 E) 8c+5 Yukarıda verilen bölme işlemlerine göre, a nın en
küçük değeri kaçtır?
ÇÖZÜM
a = 4b + 1, b = 3c + 2 A) 68 B) 73 C) 78 D) 81 E) 88
ikinci denklemdeki b nin eşitini birinci denklemde yerine
yazarsak
ÇÖZÜM
a = 4.(3c + 2) + 1
a nın en küçük olabilmesi için b nin en küçük,
a = 12c + 8 + 1
b nin en küçük olabilmesi için c nin en küçük olması
a = 12c + 9 gerekir.
Cevap A’dır. Bölen kalandan büyük olacağına göre c en az 3 olmalı-
dır.
b = 5c + 2 ifadesine göre
2. ÖZELLİK: b = 5.3 + 2 = 17 olur.
Bölen ile bölüm yer değiştirdiğinde genellikle kalan a = 4b + 5 ifadesine göre ise
değişmez. Bu kuralı bozan bazı örnekler mevcuttur.
a = 4.17 + 5 = 73 olarak bulunur.
Fakat unutmamalıyız ki ÖSYM bu kurala uyan soru
Cevap B’dir.
sormaktadır.

229 MATE MATİ K KONU A NLAT IMLI S ORU B ANK AS I

 BÖLME - BÖLÜNEBİLME

ÖRNEK ÇÖZÜM
A iki basamaklı bir sayı olmak üzere, K = 5L + 2
A B L = 4M + 3
7 İkinci denklemdeki L değeri birinci denklemde yerine
4 yazılırsa
bölme işlemini sağlayan A nın alabileceği en küçük
ve en büyük değerlerin toplamı kaçtır? K = 5.(4M + 3) + 2 = 20M + 17
K  L  M  20 20M  17  4M  3  M  20

A) 95 B) 106 C) 120 D) 134 E) 146 5M 5M

ÇÖZÜM 25M  20  20 25M

  5 olur.
5M 5M
A = 7B + 4 tür ve A nın değeri B ye bağlı olduğundan B
Cevap C’dir.
nin en küçük değeri için A en küçük, B nin en büyük
değeri için A en büyük olur.
Kalan bölenden büyük olacağına göre B > 4 olmalıdır.
A min = 7.5 + 4 = 39
BÖLÜN EB İLME K URALL AR I
A max = 7.13 + 4 = 95 2 İLE BÖLÜNEBİLME:
O halde, cevabımız 39 + 95 = 134 olur. Bir sayının birler basamağındaki rakam çift ise 2 ile tam
Cevap D’dir. bölünür. Birler basamağındaki rakam tek ise 2 ile tam
bölünemez, kalan 1 olur.

ÖRNEK Örneğin: 3456 2 ile tam bölünür.

34AB7 beş basamaklı bir sayıdır. 10973 2 ile tam bölünmez, kalan 1 dir.
34AB7 18

x
CD 3 İLE BÖLÜNEBİLME:
bölme işlemini sağlayan CD iki basamaklı sayısının Rakamları toplamı 3 ve 3 ün katı olan tüm sayılar 3 ile
alabileceği değerler toplamı kaçtır? tam olarak bölünür. Bir sayının 3 ile bölümünden kalan,
o sayının rakamları toplamının 3 ile bölümünden oluşan
A) 108 B) 92 C) 80 D) 72 E) 56
kalana eşittir.

ÇÖZÜM
Örneğin:456723 sayısının rakamları toplamı
34AB7 = 18 . x + CD 4 + 5 + 6 + 7 + 2 + 3 = 27 olduğundan 3 ile
Tek sayı Çift sayı Tek sayı
tam olarak bölünür.
CD < 18 olduğuna göre ,18 den küçük tek sayılar alın- 9081524 sayısının rakamları toplamı 29 oldu-
malıdır.
ğundan 3 ile bölümünden kalan 2 olur.
11 + 13 + 15 + 17 = 56 olur.
Cevap E’dir.
4 İLE BÖLÜNEBİLME:
Bir sayının son iki rakamının oluşturduğu sayı 4 ile tam
bölünüyorsa, o sayıda 4 ile tam bölünür. Bu sayının 4 ile
ÖRNEK
bölümünden kalan o sayının son iki rakamın oluşturdu-
K L L M ğu sayının 4 ile bölümünden kalandır.
5 4 Örneğin:3456 sayısının son iki basamağından oluşan
2 3
56 sayısı 4 ile tam bölündüğünden 3456 sayısı
Yukarıdaki bölme işleminde K, L, M harfleri birer pozitif da tam bölünür.
tamsayıyı göstermektedir.
69271 sayısı için 71 sayısına bakarsak 4 ile
K  L  M  20
Buna göre, işleminin sonucu kaçtır? bölümünden kalan 3 olduğundan 69271 sayı-
5M
sının da 4 ile bölümünden kalan 3 tür.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

MAT EMAT İK K ONU ANL ATIML I S ORU B ANK A SI 230

 MATEMATİK

ÖRNEK ÖRNEK

Rakamları birbirinden farklı, 4 e kalansız bölünebi- Üç basamaklı 84a sayısının 6 ile kalansız bölünebil-
len, altı basamaklı en küçük sayının rakamları top- mesi için, a kaç tane farklı değer alabilir?
lamı kaçtır?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
A) 18 B) 19 C) 20 D) 21 E) 22
ÇÖZÜM ÇÖZÜM
Rakamları birbirinden farklı 4 ile kalansız bölünebilen en Sayının 6 ile bölünebilmesi demek 2 ve 3 ile bölünebil-
küçük sayı 102348 dir. Bu sayının rakamları toplamı 18 mesi demektir. 84a sayısının 3 ile bölünebilmesi için
dir. a = 0, 3, 6, 9 olmalıdır. a = 3 ve 9 olduğunda 2 ile tam
Cevap A’dır.
bölünmeyeceğinden a = {0,6} olabilir.
Cevap D’dir.
5 İLE BÖLÜNEBİLME:
Birler basamağı 0 veya 5 olan tüm sayılar 5 ile tam
olarak bölünür. 0 veya 5 değilse birler basamağının 5 ile
bölümünden kalan o sayının 5 ile bölümünden kalanı 7 İLE BÖLÜNEBİLME:
verir. Verilen sayı sağdan sola doğru, üçerli gruplara ayrılarak
Örneğin:65770 sayısı 5 ile tam bölünür. 1, 3, 2 şeklinde kodlanır. Gruplara bir (+), bir (-) yazıla-
rak bütün sayılar toplanır. Toplam 0 ve 7 nin katı ise
4356 sayısının 5 ile bölümünden kalan 1 dir.
verilen sayı 7 ile tam olarak bölünür.
AB CDE FGH
31 231 231
(+) (–) (+)
ÖRNEK ÖSS - 2000
(H + 3G + 2F) – (E + 3D + 2C) + (B + 3A) işleminin
Rakamları birbirinden farklı olan, üç basamaklı 3KM sonucu 0 veya 7 nin katı ise
sayısı 3 ve 5 ile kalansız bölünebiliyor.
ABCDEFGH sayısı 7 ile tam bölünür.
Buna göre, K kaç farklı değer alabilir?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
8 İLE BÖLÜNEBİLME:
Verilen sayının son üç basamağından oluşan sayı 8 ile
ÇÖZÜM
tam bölünüyorsa verilen sayı da 8 ile tam bölünür.
Bu tür sorularda en az sayıda basamağı kullanan bölü-
nebilme kurallarından başlayarak çözülür. Yani öncelikle
Örneğin:23640 sayısının son üç basamağından oluşan
3 yerine 5 ile bölünebilmeye bakmak gerekir.
640 sayısı 8 ile tam bölündüğünden, 23640
3KM sayısının 5 ile tam bölünebilmesi için M, 0 veya 5 sayısı da 8 ile tam bölünür.
olmalıdır.
72468 sayısında ise 468 sayısı 8 ile tam bö-
M = 0 ise 3K0 ifadesinin 3 ile kalansız bölünebilmesi için lünmez, kalan 4 olur.
K = 0, 3, 6, 9 olmalıdır. (Rakamları farklı olduğundan 0
ve 3 olamaz.)
M = 5 ise 3K5 ifadesinin 3 ile kalansız bölünebilmesi için
K = 1, 4, 7 olmalıdır. 9 İLE BÖLÜNEBİLME:
Dolayısıyla K = 1, 4, 6, 7, 9 değerlerini alabilir. Rakamları toplamı 9 ve 9 un katı olan tüm sayılar 9 ile
Cevap D’dir. tam olarak bölünür. Rakamları toplamı 9 un katı değilse
rakamları toplamı 9 a bölünerek verilen sayının 9 ile
bölümünden kalan bulunur.

6 İLE BÖLÜNEBİLME: Örneğin: 3456018 sayısının rakamları toplamı 27 oldu-

ğundan 9 ile tam olarak bölünür.
Rakamları toplamı 3 ve 3 ün katı olan tüm çift sayılar 6
ile tam bölünür. 123456 sayısının rakamları toplamı 21 oldu-
ğundan 9 ile bölümünden kalan 3 olur.

231 MATE MATİ K KONU A NLAT IMLI S ORU B ANK AS I

 BÖLME - BÖLÜNEBİLME

ÇÖZÜM
Toplam veya çarpım halindeki birden çok ifa-
denin herhangi bir sayı ile bölümünden kalan Bir sayı 12 ile tam bölünüyorsa 3 ve 4 ile de tam bölü-
nür.
verilen ifadelerin her birinin o sayı ile bölümün-
91M1N sayısı 4 ile tam bölünebilmesi için
den kalanlarının toplamına veya çarpımına
N = 2 ve 6 olmalıdır.
eşittir.
I. N = 2 ise 91M12 sayısının 3 ile tam bölünebilmesi
için
ÖRNEK M = 2, 5, 8 olmalıdır.
II. N = 6 ise 91M16 sayısının 3 ile tam bölünebilmesi
A = 650327
için
B = 231703
M = 1, 4, 7 olmalıdır.
sayıları veriliyor.
M + N = 6 + 7 = 13 en büyük M + N değeridir.
A.B çarpımının 9 ile bölümünden kalan kaçtır?
Cevap A’dır.
A) 1 B) 3 C) 5 D) 7 E) 8

ÇÖZÜM ASAL SAY I–AS AL ÇAR PAN

1 ve kendisinden başka böleni bulunmayan 1 den farklı
A = 650327 sayısının rakamları toplamı 23 olduğundan
pozitif sayılara asal sayı denir.
9 ile bölümünden kalan 5 tir.
Örnek: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, ...
B = 231703 sayısının rakamları toplamı 16 olduğundan
9 ile bölümünden kalan 7 dir.
ÖRNEK
A . B çarpımının 9 ile bölümünden kalan 5 . 7 = 35,
35 in 9 ile bölümünden kalan ise 8 dir. n pozitif bir tamsayı olmak üzere,
Cevap E’dir. 180 . n
10 İLE BÖLÜNEBİLME: çarpımının bir tam kare olması için n nin alabileceği
Birler basamağı 0 olan tüm sayılar 10 ile tam olarak en küçük değer kaçtır?
bölünür. 10 ile bölünemeyen sayıların birler basamağı o
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
sayının 10 ile bölümünden kalanı verir.
ÇÖZÜM
Örneğin:74321 sayısının 10 ile bölümünden kalan 1 dir.
180.n = x2 eşitliğini sağlayan en küçük 180 2
409346 sayısının 10 ile bölümünden kalan 6 dır.
n değeri istendiğinden 180 i asal 90 2

çarpanlarına ayırmak gerekir. 45 3

11 İLE BÖLÜNEBİLME: 15 3
22.32.5.n = x2 eşitliğinde n bilinmeye-
Verilen sayının rakamlarına sağdan sola doğru bir (+), 5 5
ninin görevi 180 sayısını tam kareye
bir (-) yazılarak sona doğru gidilir. Rakamlar toplamı 0 1
tamamlamaktır.
veya 11 in katı ise bu sayı 11 ile tam olarak bölünür.
A B C D E F Buna göre, 2 ve 3 zaten tam kare olduğu için sadece 5 i
() () () ( ) ( ) ( )
tam kareye tamamlamak yeterlidir, öyleyse en küçük n
(B + D + F) – (A + C + E) farkı 0 veya 11 in katı ise değeri n = 5 dir.
ABCDEF sayısı ile 11 tam bölünür. Cevap D’dir.

Bir sayı aralarında asal olan a ve b ile ayrı ayrı
tam bölünüyorsa a.b ile de tam bölünür ya da
a.b ile tam bölünüyorsa a ve b ile de ayrı ayrı
tam bölünür.
ÖRNEK
Beş basamaklı 91M1N sayısı 12 ile tam bölünebildi-
ğine göre, M+N toplamının en büyük değeri kaçtır?
ÖRNEK
1 den büyük asal olmayan bir tamsayının rakamlarının
toplamı, sayı asal çarpanlara ayrılarak yazıldığında, bu
yazılışta bulunan tüm asal sayıların rakamlarının topla-
mına eşit oluyorsa bu tür sayılara Smith sayısı adı
verilir.
Örneğin, 728 sayısı asal çarpanlarına
728 = 2.2.2.7.13
biçiminde ayrılır. 7+ 2 + 8 = 2 + 2 + 2 + 7 + 1 + 3 oldu-
ğundan 728 sayısı bir Smith sayısıdır.
Bu tanıma göre aşağıdakilerden hangisi bir Smith
sayısı değildir?

A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17 A) 4 B) 21 C) 22 D) 27 E) 121

MAT EMAT İK K ONU ANL ATIML I S ORU B ANK A SI 232

 MATEMATİK

ÇÖZÜM
Bir sayı aralarında asal iki sayıya tam bölünü-
4=2.2 2+2=4 4=4
yorsa, bu sayıların çarpımına da tam bölünür.
21 = 7. 3 7 + 3  2 + 1  10  3
Tersi de doğrudur.
22 = 11 . 2 2+2=1+1+24=4
27 = 3 . 3. 3 2+7=3+3+3 9=9
121 = 11 . 11 1+2+1=1+1+1+14=4 ÖRNEK
Cevap B’dir.
3A5B beş basamaklı sayısı 36 ile tam bölünebilmekte-
dir.
Buna göre, A . B nin en büyük değeri kaçtır?
ARALA RIN DA ASA L S AY I
1 den başka ortak böleni bulunmayan sayılara araların- A) 24 B) 20 C) 18 D) 16 E) 12
da asal sayı denir. ÇÖZÜM
Örnek: 8 ve 9 36 sayısının çarpanlarına bakalım 36
8 : 1, 2, 4, 8 36 1
Bu çarpanlardan sadece 9 ile 4 arala-
9 : 1, 3, 9 aralarında asal sayılardır. 18 2
rında asal olduğu için 36 ile bölünmek 12 3
4 ve 7
demek 9 ve 4 ile bölünmek demektir. 9 4
4 : 1, 2, 4
6 6
7 : 1, 7 aralarında asal sayılardır. 3A5B sayısının 4 ile bölünebilmesi için
12 ve 35 B = 2 veya B = 6 olmalıdır.
12 : 1, 2, 3, 4, 6, 12
B = 2 ise 3A52 sayısının 9 ile bölünebilmesi için A = 8
35 : 1, 5, 7, 35 aralarında asal sayılardır.
olmalıdır.
B = 6 ise 3A56 sayısının 9 ile bölünebilmesi için A = 4
İki ya da daha fazla sayının aralarında asal olmalıdır.
olması için, sayıların her birinin asal olması
A . B nin en büyük değeri 6 . 4 = 24 olur.
şartı yoktur.
Cevap A’dır.
BİR TA MSAY IN IN B ÖLENL ERİ S AYISI
Bir tamsayının bölenlerinin sayısını bulmak için o
ÖRNEK sayıyı asal çarpanlarına ayırmak gerekir.

2a – 5 ve b + 1 aralarında asal sayılardır.

2a  5 15 Tanım: a, b, c asal sayı ve x, y, z doğal sayı olmak

b 1 48 üzere,

eşitliğini sağlayan a ve b değerleri için, a + b toplamı A = ax . by . cz sayısının,

kaçtır? 1. Pozitif Bölenlerinin Sayısı: (x + 1).(y + 1).(z + 1)
A) 12 B) 15 C) 18 D) 20 E) 25 2. Negatif Bölenlerinin Sayısı: (x + 1).(y + 1).(z + 1)

3. Tamsayı Bölenlerinin Sayısı: 2. (x + 1).(y + 1).(z + 1)

ÇÖZÜM
2a  5 15 4. Asal Bölenlerinin Sayısı: 3 tane (a, b, c)

b 1 48
5. Asal Olmayan Pozitif Bölenlerinin Sayısı:
denkleminin sol tarafındaki ifadeler aralarında asal
(x + 1).(y + 1).(z + 1) – 3
olduğuna göre sağındaki sayılar da aralarında asal
olmak zorundadır. 6. Asal Olmayan Tamsayı Bölenlerinin Sayısı:
5 2.(x + 1).(y + 1).(z + 1) – 3
15 5 2a  5 5
 olduğuna göre  ifadesinde pay
48 16 b  1 16 a x 1  1 b y 1  1 c z 1  1
16 7. Pozitif Bölenleri Toplamı:  
a 1 b 1 c 1
paya, payda paydaya eşit olmalıdır.
2a – 5 = 5  2a = 10  a = 5 8. Asal Olmayan Tamsayı Bölenleri Toplamı:
b + 1 = 16  b = 15 –(a + b + c)
ise a + b = 5 + 15 = 20 olur.
olur.
Cevap D’dir.

233 MATE MATİ K KONU A NLAT IMLI S ORU B ANK AS I

 BÖLME - BÖLÜNEBİLME

ÖRNEK ÖRNEK
x = 12.104 A = 4a+1 . 9a
sayısının tamsayı bölenlerinin sayısı kaçtır?
sayısı veriliyor.
A) 70 B) 140 C) 180 D) 240 E) 300 Buna göre, A3 sayısının asal olmayan tamsayı bölen-
ÇÖZÜM lerinin toplamı kaçtır?
x sayısını asal çarpanlarına ayırırsak , A) –5 B) –8 C) –10 D) –11 E) –14
12 2
10 2 ÇÖZÜM
6 2
5 5
3 3 A sayısı asal çarpanlarına ayrılırsa,
1
1 A = (22)a+1 . (32)a
2 4 2 4 4 6 1 4
x = 2 . 3 . (2.5) = 2 . 3 . 2 . 5  x = 2 . 3 . 5 A = 22a+2 . 32a
Tamsayı bölenlerinin sayısı: A3 = (22a+2 . 32a)3 = 26a+6 . 36a olur.
2 . (6 + 1) . (1 + 1) . (4 + 1) = 2 . 7 . 2 . 5 = 140
A sayısının asal olmayan tamsayı bölenleri toplamı asal
Cevap B’dir.
çarpanları toplamının (–) lisine eşit olduğuna göre,
ÖRNEK – (2 + 3) = –5 dir.
Cevap A’dır.
A = 1800
sayısının pozitif bölenleri sayısı kaçtır?
FAKTÖ RİY EL
A) 24 B) 30 C) 36 D) 48 E) 60
0! = 1
ÇÖZÜM
1! = 1
A sayısını asal çarpanlarına ayırırsak
2! = 2.1 = 2
1800 2
3! = 3.2.1 = 6
900 2
450 2 4! = 4.3.2.1 = 24
225 3 5! = 5.4.3.2.1 = 120
75 3 6! = 6.5.4.3.2.1 = 720
25 5
5 5
(n – 1)! = (n – 1) . (n – 2) . (n – 3) .........4 . 3 . 2 . 1
1
n! = n(n – 1) . (n – 2)................4 . 3 . 2 . 1
A = 23 . 32 . 52 olur.
Pozitif Bölenleri Sayısı: (3 + 1).(2 + 1).(2 + 1) = 4.3.3=36
ifadelerinde de görüldüğü üzere n den 1 e kadar ardışık
Cevap C’dir.
doğal sayıların çarpımına n faktöriyel denir ve n! şeklin-
ÖRNEK de gösterilir..
x
B = 24.3 0! = 1 olarak kabul edilir.
sayısının asal olmayan pozitif tam bölenleri sayısı n! = n.(n–1)! = n.(n–1).(n–2)! = n.(n–1).(n–2).(n–3)! = ...
14 olduğuna göre, x in eşiti kaçtır? şeklinde yazılabilir. Yani bir faktöriyel ifade, kendinden
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 daha küçük bir faktöriyel ifade cinsinden yazılabilir.
ÇÖZÜM Faktöriyel konusu dar kapsamlı olmakla birlikte soru
çeşidi çok fazladır. Aşağıda bu soru çeşitlerinden bazıla-
Pozitif bölen sayısının bulunması 24 2
12 2 rı verilmiştir. Bunları dikkatle inceleyiniz.
için tabandaki sayıların asal sayı 6 2
olması gerekir. Bu nedenle 24 ü asal 3 3
1 ÖRNEK
çarpanlarına ayırmak gerekir.
B = 23 .3 . 3x = 23 . 3x+1 (2 tane asal böleni vardır, 2 ve 3) 0! + 2! + 4! + 6! +.....................+ 28!
Asal olmayan pozitif tam bölenlerin sayısı toplamının birler basamağı aşağıdakilerden hangisi-
= (3 + 1) . (x + 1 + 1) – 2 = 14 dir?
4.(x + 2) = 16  x + 2 = 4  x = 2 olur.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
Cevap D’dir.

MAT EMAT İK K ONU ANL ATIML I S ORU B ANK A SI 234

 MATEMATİK

ÇÖZÜM ÇÖZÜM
0! = 1
72! sayısının sondan kaç basamağı 0 olur?
2! = 2
4! = 2 4 72! – 1 sayısının sondan kaç basamağı 9 olur?
6! = 72 0 sorularının cevapları birbirine eşittir. Bu nedenle 72! – 1
(5 ve 5 den büyük tüm
8! = ............................ 0 sayısının sonunda
faktöriyellerin birler
  72 5
basamağı sıfırdır.
28! = .......................... 0 14 5
.................................. 7 olduğundan, birler basama- 2
ğı 7 olur.
Cevap E’dir. 14 + 2 = 16 tane 9 vardır.
Cevap C’dir.
ÖRNEK

49! sayısının sondan kaç basamağı sıfır olur? ÖRNEK

A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 a pozitif doğal sayı olmak üzere,
ÇÖZÜM 26! = 4x . a

Bir sayıda ne kadar 10 çarpanı varsa sonunda da o eşitliğini sağlayan x in en büyük tamsayı değeri
kadar sıfır olur. 10 çarpanları bulunurken, asal çarpanla- kaçtır?
rı olan 2 ve 5 den büyük olan 5 çarpanından kaç tane A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
olduğuna bakılır.
ÇÖZÜM
5 çarpanlarını bulmak için 5 e bölünür. Bu işlem bölüm 5
den küçük çıkıncaya kadar devam ettirilir. Bulunan 4 asal sayı olmadığından 4 yerine 22 yazılır.
bölümlerin toplamı o sayının içinde kaç tane 5 çarpanı 26! = (22)x . a
olduğunu verir. 26! = 22x . a
Cevap B’dir. 26 2
Burada 26! içerisindeki 2
13 2
çarpanlarına bakmak gere-
ÖRNEK 6 2
kir. Bulunan bölümler topla-
3 2
1! + 2! + 3! + ..............+ 44! nıp 2x e eşitlenerek x in
1
toplamının 7 ile bölümünden kalan kaçtır? değeri bulunur.

A) 5 B) 4 C) 3 D) 1 E) 0 2x = 13 + 6 + 3 + 1
2x = 23
ÇÖZÜM
23
İçerisinde 7 çarpanı olan her sayı 7 ile tam bölünür. Bu x bölümündeki tamsayı değeri alınır. x = 11 olur.
2
nedenle 7! ve sonrası 7 ile tam bölündüğünden 7! ve Cevap D’dir.
sonrasına bakılmaz.
1! = 1
2! = 2 ORTAK K ATLAR IN EN K ÜÇÜ ĞÜ (OKEK)
3! = 3.2 = 6 İki ya da daha fazla sayının ortak katlarının en küçüğü
4! = 4.3.2 = 24 demek bu sayıların her birine ayrı ayrı bölünen en

5! = 5.4.3.2 = 120 küçük sayı demektir.

6! = 6.5.4.3.2 = 720
1 + 2 + 6 + 24 + 120 + 720 = 873 Örnek: 24 ve 36 nın OKEK ini bulalım.
24 36 2
873 sayısının 7 ile bölümünden kalan 5 tir.
12 18 2
Cevap A’dır.
6 9 2
ÖRNEK
3 9 3
72! – 1 1 3 3
sayısının sondan kaç basamağı 9 olur? 1 1
OKEK (24,36) = 23 . 32 = 8.9 = 72
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18

235 MATE MATİ K KONU A NLAT IMLI S ORU B ANK AS I

 BÖLME - BÖLÜNEBİLME

ÖRNEK Örnek: 24 ve 36 nın OBEB ini bulalım.

Toplamları 26 olan, a ve b pozitif tamsayıların en küçük 24 36 2
12 18 2
ortak katı 105 tir. 6 9 2
Buna göre, a – b kaçtır? 3 9 3
1 3 3
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16 1 1

Aynı anda bölen sayılar 2, 2 ve 3 olduğuna göre,

ÇÖZÜM OBEB (24, 36) = 2.2.3 = 12 olur.
a ve b sayılarının OKEK i 105 ise 105 i asal çarpanları- ÖRNEK
na ayıralım.
Boyutları 48 cm ve 80 cm olan dikdörtgen şeklindeki
105 3
bir tarla hiç parça artmayacak şekilde en büyük
35 5
alana sahip kare şeklinde kaç parçaya ayrılabilir?
7 7
1 A) 32 B) 20 C) 16 D) 15 E) 12
Öyleyse toplamları da 26 yı verecek şekilde ayırırsak bu ÇÖZÜM
sayılardan biri 21 diğeri 5 olur. Dikdörtgen şeklindeki bir tarla bölünerek daha küçük
a = 21, b = 5 kare şeklinde parseller elde edildiğinden sorunun çözü-
alınırsa |a – b| = 21 – 5 = 16 olur. mü OBEB ile olur.
Cevap E’dir. OBEB(48, 80) = 24 = 16 olur. 48 80 2
24 40 2
Burada elde edilen 16 değeri karenin bir 12 20 2
ÖRNEK
kenarının uzunluğudur. Buna göre, 6 10 2
Boyutları 24 cm ve 30 cm olan dikdörtgen biçimin- 3 5 3
48  1 5 5
deki levhalardan en az kaç tanesi birleştirilerek bir  3
16  1 1
kare elde edilir?  3.5 = 15 tane parsel elde edilir.
80
 5
16  Cevap D’dir.
A) 12 B) 20 C) 60 D) 120 E) 144

ÇÖZÜM
x ve y iki farklı pozitif doğal sayı olmak üzere;
Dikdörtgen şeklindeki levhalar birleştirilerek en küçük
OKEK(x, y) . OBEB(x, y) = x . y dir.
alanlı kare elde edildiğinden sorunun çözümü OKEK ile
olur.
24 30 2
12 15 2 ÖRNEK
6 15 2 OKEK(24, 30) = 23 . 3 . 5 = 120
3 15 3 x ve y farklı pozitif doğal sayılar olmak üzere;
1 5 5 OKEK(2x, 3y) = 210
1 1 x
OBEB(2x, 3y) =
O halde, oluşacak karenin bir kenar uzunluğu 120 cm 5
olur. Buna göre,
eşitlikleri veriliyor.
120
 5  Buna göre, x + y toplamı kaçtır?
24 
 5 . 4 = 20 tane dikdörtgen levha gereklidir.
120 A) 12 B) 16 C) 20 D) 24 E) 30
 4
30  ÇÖZÜM
Cevap B’dir.
OKEK(2x, 3y) . OBEB(2x, 3y) = 2x . 3y
x
210   2 x  3 y  42 = 6y  7 = y
5

ORTAK B ÖLENL ER İN EN BÜ YÜĞÜ OKEK(2x, 21)=210 ise,

(OBEB) 2x 21 2
x 21 21
İki ya da daha fazla sayının ortak bölenlerinin en büyüğü x 1 x
demek bu sayıların hepsini ayrı ayrı tam bölen en 1 1
büyük sayı demektir. 2.21.x = 210  x = 5 bulunur.
Cevap A’dır.

MAT EMAT İK K ONU ANL ATIML I S ORU B ANK A SI 236

 MATEMATİK

6. Rakamları birbirinden farklı 3x2y dört basamaklı

ÇÖZÜMLÜ TEST doğal sayısının, 4 ile bölümünden kalan 2 dir.
Bu sayı 3 ile tam bölünebildiğine göre, x in
alabileceği kaç tane pozitif tamsayı değeri var-
dır?
1.
9x.. 19 A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
4…
Yukarıdaki bölme işleminde x rakamı yerine
gelebilecek değerler toplamı aşağıdakilerden
hangisidir?

A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12

7. ab2c dört basamaklı sayısı 36 ile tam bölüne-

bildiğine göre, a + b toplamı aşağıdakilerden
2. a, b, c doğal sayılardır. hangisi olamaz?
a 8 b 5
A) 16 B) 14 C) 12 D) 8 E) 3
b c
4 2
bölme işlemleri veriliyor.
a sayısının 10 ile bölümünden kalan kaçtır?

A) 0 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8

8. Rakamları farklı 2a3b6 beş basamaklı sayısının 30

ile bölümünden kalan 6 dır.
3.
Buna göre, a + b toplamının alabileceği en
a2  1 b  1 büyük ile en küçük değerler çarpımı kaçtır?
 b
A) 162 B) 112 C) 64 D) 19 E) 16
b
Yukarıdaki bölme işlemine göre, b nin a cin-
sinden eşiti aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) –a B) a – 1 C) a + 1
D) –a + 1 E) 2a

9. 48a3b sayısının 5 ile bölümünden kalan 2 dir.

Bu sayının 11 ile tam bölünebilmesi için a
yerine gelebilecek rakamların çarpımı kaçtır?
4. 85 ile bölündüğünde bölümü x, kalanı x4 olan
en büyük doğal sayı değeri kaçtır? A) 0 B) 5 C) 12 D) 15 E) 18
A) 278 B) 331 C) 336 D) 358 E) 398

5. a, b, c pozitif tamsayılardır.
a b b 5

3 2
4 c
10. A3B4 dört basamaklı sayısı 9 ile tam bölünebil-
bölme işlemleri veriliyor. mektedir.
Buna göre, a nın alabileceği en büyük ile en A < B olmak üzere, A nın alabileceği değerler
küçük değerler toplamı kaçtır? toplamı kaçtır?

A) 80 B) 83 C) 86 D) 89 E) 92 A) 15 B) 14 C) 13 D) 12 E) 11

237 MATE MATİ K KONU A NLAT IMLI S ORU B ANK AS I

 BÖLME - BÖLÜNEBİLME

11. 6n . 2n+1 16. 8 ile bölündüğünde 7, 5 ile bölündüğünde 4, 3

sayısının 16 tane tam böleni olduğuna göre, n ile bölündüğünde 2 kalanını veren en küçük
değeri kaçtır? doğal sayının rakamları toplamı kaçtı?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 4 B) 7 C) 11 D) 12 E) 14

17. Bir çiftçi A, B ve C kalite gruplarına göre cevizlerini

12. 44! = 2x . 27y . a 48, 72 ve 126 kg lık üç çuvala bölüştürmüştür. An-
eşitliğini sağlayan a nın en küçük doğal sayı cak cevizleri pazara götürürken birbirine karıştır-
değeri için x ve y tamsayılarının toplamı kaçtır? madan ve hiç artmayacak şekilde eşit miktarda
torbalara paylaştırması gerekmektedir.
A) 42 B) 45 C) 47 D) 56 E) 60 Bu çiftçiye en az kaç torba gerekir?

A) 41 B) 39 C) 35 D) 34 E) 32

13. 16x . 252x + 1

çarpımı 14 basamaklı bir sayı olduğuna göre, x 18. x ve y doğal sayıları için,
doğal sayısı kaçtır? OKEK (x, y) + OBEB (x, y) = 22
olduğuna göre, x + y toplamı aşağıdakilerden
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 hangisi olabilir?

A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18

14. 3332 + 6662

sayısının tamsayı bölenleri kaç tanedir? a 6
19. 
b 5
A) 30 B) 48 C) 60 D) 68 E) 72 OKEK(a, b) = 1260
olduğuna göre, a ve b sayılarının OBEB i kaç-
tır?

A) 30 B) 42 C) 48 D) 51 E) 56

15. 120 ve 90 sayılarının kaç farklı asal olmayan 20. 1998 sayısına en az kaç eklenirse elde edilen
ortak pozitif tam böleni vardır? sayı 9, 12 ve 15 ile tam bölünür?

A) 8 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 A) 160 B) 161 C) 162 D) 163 E) 164

MAT EMAT İK K ONU ANL ATIML I S ORU B ANK A SI 238

 MATEMATİK

6. 3x 2y sayısının 4 ile bölümünden kalan 2 olması

ÇÖZÜMLER için y = {2,6} olmalıdır. Ancak rakamlar farklı oldu-
ğundan y = 6 alınır.
1. 3x26 sayısının 3 ile bölünebilmesi için rakamlar
toplamı 3 ün katları olmalıdır.
9 x . . 19  19 > Kalan
–7 6 4 . . . 19 > 9x –76  95 > 9X =3+x+2+6
Kalan = 11 + x  x = {1, 4, 7} olur.
x = {0,1,2,3,4} Cevap E’dir.
x değerler toplamı = 0 + 1 + 2 + 3 + 4
= 10 7. ab2c sayısının 36 ile bölünebilmesi bu sayının 4
Cevap D’dir. ve 9 ile de bölünebilmesi demektir.
ab2c nin 4 ile bölünebilmesi için; ab20, ab24, ab28
olmalıdır. Bu sayıların 9 ile bölünebilmesi için ra-
2. kamlar toplamının 9 un katı olmalıdır.
a 8 b 5 ab20  a + b + 2 + 0 = a + b + 2
– b – c
a + b = {7, 16}
4 2
a = 8b + 4 b = 5c + 2 ab24  a + b + 2 + 4 = a + b + 6
a = 8b + 4 = 8(5c + 2) + 4 a + b = {3, 12}
= 40c + 16 + 4 ab28  a + b + 2 + 8 = a + b + 10
= 40c + 20 a + b = {8, 17}
olduğundan a sayısının 10 ile bölümünden kalan 0 a + b = 14 olamaz
dır. Cevap B’dir.
Cevap A’dır.
8. 2a3b6 sayısının 30 ile bölümünden 6 olması, 30
3. un aralarında asal çarpanları olan 3 ve 10 ile bö-
a2–1 b + 1 a2–1= b(b + 1) + b lümünden de kalanın 6 olması demektir. Ancak 3
– b  a2–1=b2 + b + b ile bölümünden kalan 6 değil 0 olabilir. Yani sayı-
b mız 3 ile tam bölünebilmektedir.
a2 = b2 + 2b + 1
2a3b6  2 + a + 3 + b + 6 = a + b + 11
a2 = (b+1)2  a = b +1
a + b = {1, 4, 7, 10, 13, 16}
b=a–1
(a + b)min . (a + b) max = 1 . 16 = 16
Cevap E’dir.
Cevap B’dir.

4. Bölünen sayı A olsun.

9. 48a3b sayısının 5 ile bölümünden kalan 2 ise bu
A 85 sayı 48a32 veya 48a37 olmalıdır.
 A = 85 . x + x4
– x
Bu sayıların 11 ile bölünebilmesi için,
x4
4 8a 3 2
ifadesinde A nın en büyük olması için x in en 
büyük değerini alması gerekir.
(4 + a + 2) – (8 + 3) = 11.k; k  Z olmalı
x4 < 85 ise xmax = 3 olur.
6 + a – 11 = 0
Amax = 85 . 3 + 34 = 255 + 81
a–5=0a=5
= 336
4 8a 3 7
Cevap C’dir. 
5. (4 + a + 7) – (8 + 3) = 0
a b b 5 11 + a – 11 = 0  a = 0
– 3 – 2 Değerler çarpımı = 0 . 5= 0
4 c Cevap A’dır.
a = 3b + 4 b = 10 + c
a = 3b + 4 = 3(10 + c) + 4
= 30 + 3c + 4 = 3c + 34 10. A3B4 sayısı 9 ile tam bölünebildiğine göre,
a’nın en büyük ve en küçük değerleri c sayısının A + 3 + B + 4 = 9k , k  Z+ olmalıdır.
en büyük ve en küçük değerlerine bağlıdır. 7 + A + B = 9  A + B = 2 olur.
c < 5 olduğundan Ancak buradaki A ve B değerleri A < B şartını
cmin = 1 ve c max = 4 alınır. sağlamaz.
amax = 3 . 4 + 34 = 46 ve amin = 3 . 1 + 34 = 37 7 + A + B = 18  A + B = 11 olur.
amax + amin = 46 + 37 A={5 , 4 , 3 , 2} olurken B={6 , 7 , 8 ,9} olur.
= 83 A değerler toplamı = 5 + 4 + 3 + 2 = 14 olur.
Cevap B’dir. Cevap B’dir.

239 MATE MATİ K KONU A NLAT IMLI S ORU B ANK AS I

 BÖLME - BÖLÜNEBİLME

11. 6n . 2n +1 = (2 . 3)n . 2n+1 16. İstenilen sayımız A olsun. x, y, z tamsayı olmak

= 3n . 2n . 2n + 1 üzere,
= 3n . 22n +1  2.(n +1) . (2n + 1 + 1) = 16 A 8 A 5 A 3
(n +1) (2n + 2) = 8 – x – y – z
(n +1) . 2 (n + 1) = 8 7 4 2
A = 8x + 7 A = 5y + 4 A = 3z + 2
(n + 1)2 = 4
A = 8x + 7 = 5y + 4 = 3z + 2
n=1
A + 1 = 8x + 8 = 5y + 5 = 3z + 3
A + 1 = 8(x + 1) = 5(y + 1) = 3(z + 1)
Cevap A’dır
A + 1 = k . OKEK(8,5,3) , k  Z+
A + 1 = 120.k
12. 44! = 2x . (33)y . a
k = 1 için A + 1 = 120  A = 119
= 2x . 33y . a
Rakamlar toplamı = 1 + 1 + 9 = 11
a nın en küçük değerini alması x ve y nin en büyük
değerini almasıdır. Cevap C’dir.
44! sayısının içerisindeki 2 ve 3 asal çarpanlar
sayısını bulalım.
44 2 3
44
22 2 14 3 17. İstenilen torba sayısının en az olması için 48, 72
11 2 4
ve 126 kg lık cevizleri eşit olarak paylaştırabilece-
3
5 2 ğimiz en büyük hacimli torbalar olmalıdır. Bu tor-
1
2 2
balardan birinin ağırlığı OBEB(48,72,126) = 6 dır.
Toplam ağırlık
1  3y = 14 + 4 + 1 Torba sayısı = = 48 + 72 + 126 = 41
 x = 22 + 11 + 5 + 2 + 1 3y = 19 Torbanın ağırlığı 6
x = 41
19 un 3 ile bölümünden bölüm 6 olacağından y = 6 Cevap A’dır.
olur.
x + y = 41 + 6 = 47
Cevap C’dir.
18. OKEK (x, y) + OBEB (x,y) = 22
13. 16x . 252x +1 = (24) x. (52)2x + 1 OBEB (x,y) = 1 alınırsa OKEK (x,y) = 21 olur.
= 24x . 54x + 2 = 24x . 54x . 52 x = 3 ve y = 7 olabilir.
= 25 . (2 . 5)4x OBEB (x,y) = 2 alınırsa OKEK (x,y) = 20 olur.
= 25 . 104x OBEB(x,y) . OKEK(x,y) = x . y
2 basamak 12 basamak
2 . 20 = x . y
4x = 12  x = 3 x . y = 40
Cevap C’dir. x = 10 ve y = 4 olabilir.
O halde , x + y = 14 olabilir.
Cevap A’dır.
14. 3332 + 6662 = 3332 + (333 . 2)2
= 3332 + 3332 . 22 = 3332 . (1+4)
= (32 . 37)2 . 51
= 34 . 372 . 51
Tamsayı bölenler sayısı = 2(4 + 1)(2 + 1) (1 + 1) 19. a = 6k ve b = 5k ise OBEB (6k, 5k) = k
= 2 .5 . 3. 2= 60 a b
Cevap C’dir. a . b = OBEB (a,b) . OKEK (a, b)
6k . 5k = k . 1260
30k = 1260  k = 42
15. 120 ve 90 nı ortak bölen en büyük sayıyı bulursak Cevap B’dir.
bu sayıların ortak bölenler sayısını da bulabiliriz.
OBEB(120,90) = 30
= 21 . 31 . 51
Pozitif bölenler sayısı: 20. İstenilen sayımız 9, 12 ve 15 ile bölünebilen bir
(1 + 1) (1 + 1) (1 + 1)= 2 . 2 . 2= 8 sayımız olduğundan,
Asal olmayan pozitif bölenler sayısı = Pozitif bö- x = k.OKEK (9, 12, 15) , k  Z+
lenler sayısı – Asal bölenler sayısı x = 180.k
Asal olanlar = {2, 3, 5} k = 12 için x = 2160
Asal olmayan pozitif bölenler sayısı: 8 – 3= 5 2160 – 1998 = 162
Cevap B’dir. Cevap C’dir.

MAT EMAT İK K ONU ANL ATIML I S ORU B ANK A SI 240

 MATEMATİK

6. Rakamları farklı a61b dört basamaklı sayısı 15 ile

KONU TEKRAR TESTİ tam bölünebilen bir tek sayıdır.
Buna göre, a kaç farklı değer alabilir?
1. Rakamları asal ve birbirinden farklı olan üç
basamaklı, en küçük çift doğal sayı aşağıdaki- A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
lerden hangisi ile kalansız bölünemez?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 11 E) 16

7. Beş basamaklı 4aa2b sayısı 36 ile tam bölüne-

bildiğine göre, a nın alabileceği değerler top-
2. 53a1b beş basamaklı sayısının 5 ile bölümünden lamı kaçtır?
kalan 1 dir.
Bu sayı 3 ile tam bölünebildiğine göre, a nın A) 6 B) 8 C) 9 D) 11 E) 12
alabileceği değerlerin toplamı kaçtır?

A) 24 B) 26 C) 29 D) 33 E) 40

8. Rakamları birbirinden farklı beş basamaklı 45A3B

3. Bir x sayısının rakamlarının sayı değerlerinin sayısının 3 ile bölümünden kalan 1 dir. Aynı sayı-
toplamı 13 tür. nın 5 ile bölümünden kalan ise 3 dür.
Buna göre, x2 sayısının 9 ile bölümünden kalan Buna göre, A + B toplamı kaçtır?
kaçtır?
A) 80 B) 50 C) 10 D) 8 E) 6
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4

9. 5x2y dört basamaklı sayısı 30 ile tam bölünebi-

4. Beş basamaklı 64M2N sayısı 12 ile tam bölüne– liyorsa, x kaç farklı değer alabilir?
bildiğine göre, M + N toplamının en büyük de-
ğeri kaçtır? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) 18 B) 15 C) 16 D) 14 E) 12

10. Dört basamaklı 3a7b doğal sayısı 4 ile bölündü-

5. Rakamları farklı 203ab beş basamaklı sayısı 6
ğünde 3 kalanını vermektedir.
ile tam bölünebildiğine göre, a nın alabileceği
kaç farklı değer vardır? Bu sayının 9 ile tam bölünebilmesini sağlayan
a değerlerinin toplamı kaçtır?
A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
A) 11 B) 18 C) 19 D) 21 E) 23

241 MATE MATİ K KONU A NLAT IMLI S ORU B ANK AS I

 BÖLME - BÖLÜNEBİLME

11. 41a3b beş basamaklı sayısının 10 ile bölümünden 16. Beş basamaklı rakamları birbirinden farklı 9M2NO
kalan 3 tür. sayısı 75 ile tam bölünebiliyor.
Bu sayı aynı zamanda 11 ile tam bölünebildiği- Buna göre, M + N toplamının en küçük değeri
ne göre, a kaçtır? kaçtır?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8 A) 1 B) 4 C) 7 D) 10 E) 13

12. Rakamları farklı beş basamaklı 24a1b sayısının

44 ile bölünebilmesini sağlayan a değerlerinin
toplamı kaçtır? 17. a3a3 dört basamaklı sayısı 9 ile tam bölündü-
ğüne göre, aaa üç basamaklı sayısı aşağıdaki-
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10 lerden hangisine tam bölünmez?

A) 2 B) 3 C) 6 D) 9 E) 12

13. Beş basamaklı 24a26 sayısının 11 ile bölünebil-

mektedir. 18. 3xy sayısı 15 ile bölündüğünde 2 kalanını veren
Buna göre, a rakamı kaçtır? bir sayıdır.
Buna göre, x sayısının alabileceği değerler
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
toplamı kaçtır?

A) 18 B) 21 C) 24 D) 27 E) 30

14. 9ab üç basamaklı sayısı 4 ile tam bölünüyor.

a > b koşulunu sağlayan üç basamaklı kaç 19. 50 basamaklı 777…77 sayısı ile 50 basamaklı
farklı sayı yazılabilir? 666…66 sayısı toplandığında sonucun 9 ile bö-
lümünden kalan kaçtır?
A) 12 B) 10 C) 8 D) 6 E) 5
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 7

20. x > y > z olmak üzere xyz üç basamaklı sayısı 5

ile tam bölünüyor.
15. x=y+1=z+2 Bu sayı 4 ile bölündüğünde kalan 1 olduğuna
koşuluna uygun xyz üç basamaklı sayılarından göre, kaç tane xyz üç basamaklı sayısı yazılabi-
kaç tanesi 6 ile tam bölünebilir? lir?

A) 8 B) 6 C) 4 D) 2 E) 1 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

MAT EMAT İK K ONU ANL ATIML I S ORU B ANK A SI 242