Puszka Pandory

W zasobie 3 ilustracje, 2 polecenia, 15 ćwiczeń, w tym 10 interaktywnych.

Bibliografia:

Źródło: Robert Graves, Pandora, [w:] tegoż, Mity greckie, tłum. Henryk Krzeczkowski,
Kraków 2020, s. 135, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim
i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Jan Parandowski, Pandora, [w:] tegoż, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i
Rzymian, Warszawa 1967, s. 37.
 Puszka Pandory

Szkatułka
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Mitami nazywamy fantastyczne opowieści z dawnych czasów, których treść mówi

o powstaniu świata, pochodzeniu zjawisk przyrody, życiu bogów i bohaterów itp. Przez
wieki opowieści te były przekazywane kolejnym pokoleniom ustnie. Zafascynowani
starożytnymi kulturami badacze zaczęli je spisywać. Dlatego też opracowane przez nich
wersje mitów mogą się między sobą różnić.

Zapoznaj się z poniższymi wersjami mitu o Pandorze. Zwróć uwagę na podobieństwa

i różnice między opowieściami.

“
Jan Parandowski

Pandora
Mając w pamięci niedawną walkę z gigantami, [Dzeus] obawiał się
wszystkiego, co pochodzi z ziemi. Kazał tedy Hefajstosowi, z bogów
najbieglejszemu we wszystkich kunsztach, stworzyć kobietę cudnej
urody, na wzór bogiń nieśmiertelnych. Gdy misterne to dzieło już
było gotowe, Atena nauczyła pierwszą niewiastę pięknych robót
kobiecych; Afrodyta otoczyła jej oblicze wdziękiem i w oczy wlała
 urok uwodzicielski; Hermes dał jej skryty i pochlebczy charakter
wraz z darem kuszącej wymowy; w końcu ubrano ją w złoto
i uwieńczono kwiatami. I nazwano ją Pandorą, albowiem była ona
darem dla ludzi od wszystkich bogów i każdy z bogów obdarzył ją
jakąś szczególną właściwością. W posagu otrzymała glinianą beczkę
szczelnie zamkniętą, której zawartości nikt nie znał.

Tak wyposażoną Pandorę zaprowadził Hermes, posłaniec bogów, na

ziemię i zostawił ją przed chatą Prometeusza. Mądry tytan wyszedł
przed dom przyjrzeć się pięknej nieznajomej i od razu zwietrzył jakiś
podstęp. Nie przyjął jej więc, ale odprawił i innym doradzał tak samo
postąpić. Lecz Prometeusz miał brata nie bardzo rozumnego,
imieniem Epimeteusz, co się wykłada: „wstecz myślący”. Ten nie tylko
nie wygnał Pandory, lecz natychmiast z nią się ożenił. Pandora
ciekawa była zajrzeć do owej beczki, którą bogowie dali jej we wianie.
Ale przyszedł Prometeusz, odwiódł brata na stronę i przestrzegał:
„Niemądry Epimeteuszu – rzekł – zrobiłeś już jedno głupstwo, żeś tę
niewiastę, na zło chyba stworzoną przez bogów, przyjął do domu. Nie
czyń przynajmniej drugiego głupstwa i nie otwieraj beczki ani żonie
nie pozwalaj, bo tak mi się zdaje, że w niej jakieś wielkie licho siedzi”.
Epimeteusz przyrzekł, że się nad tym zastanowi. Miał zwyczaj myśleć
bardzo długo i powoli, tak że zanim zdążył rozważyć słowa brata,
szybkomówna Pandora nakłoniła go do otwarcia beczki. I oczywiście
stało się nieszczęście. Ledwo podniesiono wieko, wyleciały na świat
wszystkie smutki, troski, nędze i choroby i jak kruki obsiadły biedną
ludzkość.
Źródło: Jan Parandowski, Pandora, [w:] tegoż, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1967, s. 37.

“
Robert Graves

Pandora
Zeus […]. Nakazał Hefajstosowi, by z gliny ulepił kobietę, a Czterem
Wiatrom, by tchnęły w nią życie, wszystkim zaś boginiom na Olimpie
rozkazał, by ją upiększyły. Kobieta ta, Pandora, była najpiękniejszą
istotą, jaką kiedykolwiek stworzono. Zeus posłał ją pod eskortą
 Hermesa jako dar dla Epimeteusza. Ostrzeżony przez Prometeusza,
by nie przyjmował żadnego podarku od Zeusa, Epimeteusz grzecznie
wykręcił się od przyjęcia daru. Zeus, jeszcze bardziej rozgniewany,
przykuł Prometeusza do słupa w górach Kaukazu, gdzie głodny sęp
wyżera mu przez cały dzień bez przerwy wątrobę, […].

Epimeteusz, zaniepokojony losem brata, pośpiesznie ożenił się

z Pandorą, która z woli Zeusa była równie głupia, złośliwa i leniwa jak
piękna, […]. Otworzyła puszkę, którą Prometeusz zakazał otwierać,
zamknął w niej bowiem z trudem wszystkie dolegliwości trapiące
ludzkość, a mianowicie: starość, ciężką pracę, chorobę, obłęd,
występek i namiętność. Wyleciały rojem, pokąsały całe ciała
Epimeteusza i Pandory, po czym rzuciły się na śmiertelników. [...]
Źródło: Robert Graves, Pandora, [w:] tegoż, Mity greckie, tłum. Henryk Krzeczkowski, Kraków 2020, s. 135, Materiał
wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Ćwiczenie 1

Zaznacz zdania fałszywe.

 Epimeteusz ostrzegł brata, by ten nie przyjmował daru od Zeusa.

 Pandorę stworzył Hefajstos.

 Mężem Pandory został Prometeusz.

 Hermes eskortował Pandorę na ziemię.

 Pandora była piękną boginią.

 Pandora była piękną kobietą.

Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 2

Rozwiąż krzyżówkę i odczytaj hasło.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

1. Według jednej wersji mitu nieszczęścia znajdowały się w beczce, a według drugiej w…
2. Zamknięta w puszce, inaczej harówka, orka, trud, zajęcie.
3. Silne i gwałtowne odczuwanie emocji, zamknięte przez Zeusa w puszce Pandory.
4. Zamknięty w puszce, synonim szaleństwa.
5. Przejrzał podstęp Zeusa.
6. Jako jedna z pierwszych uleciała z puszki Pandory, do dziś trapi całą ludzkość, inaczej
przypadłość, schorzenie, dolegliwość.
7. Określana jako jesień życia, razem z innymi nieszczęściami zamknięta w puszce Pandory.
Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.
 Ćwiczenie 3

Przyporządkuj podane słownictwo do właściwych grup.

Słownictwo opisujące wygląd Pandory

mądra śliczna nieładna

skromna cudnej urody

leniwa przekonująca
Słownictwo opisujące charakter i osobowość Pandory
złośliwa rozsądna

inteligentna niemądra

głupia prawiąca pochlebstwa

Słownictwo niepasujące do opisu Pandory
najpiękniejsza istota brzydka

piękna urodziwa

Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.

Pandora
Źródło: John William Waterhouse, 1896, olej na płótnie, kolekcja prywatna, domena publiczna.
Ćwiczenie 4

Przyjrzyj się reprodukcji obrazu Johna Williama Waterhouse’a. Jaki moment z życia Pandory
ukazał artysta? Zapisz odpowiedź poniżej lub w zeszycie.

Ćwiczenie 5

Przeciągnij podane słownictwo w odpowiednie miejsce na obrazie.



 


 





ciemnoniebieska suknia skalisty brzeg złota skrzynia żółta szarfa wielki głaz

bose stopy jasna karnacja ciemne włosy upięte w kok fioletowy szal gęsty las

strumień

Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 6

Pogrupuj słownictwo opisujące Pandorę przedstawioną na obrazie Waterhouse'a.

Wygląd

zaciekawiony przejęty

opiera dłoń żółta szarfa

czerwone usta unosi wieko

Ubiór
skupiony pełen napięcia

blada cera

wykonana z koronki zagląda

Wyraz twarzy
długie, ciemne włosy upięte
w luźny kok

długa, granatowa suknia

ciemnoniebieska klęczy
Wykonywane czynności

Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 7

Uzupełnij tabelę podanym poniżej słownictwem, opisującym skrzynię, przedstawioną na

obrazie Waterhouse'a, którą otworzyła Pandora.

Słownictwo opisujące przedmiot,

Kategoria
do którego zagląda Pandora

kształt

wielkość

tworzywo

kolorystyka

usytuowanie

przeznaczenie

metal prostokątna skrzynia granatowa mała

do przechowywania cennych przedmiotów, np. biżuterii drewniana

umieszczona na głazie duża ukryta wśród drzew puszka

do przechowywania drewna złota

Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8

Uzupełnij notatkę na temat obrazu Waterhouse'a, zaznaczając odpowiednie wyrazy.

Obraz przedstawia klęczącą  stojącą  przy wielkim głazie Pandorę. Na nim stoi
drewniana  złota  skrzynka. Kobieta z ogromnym zaciekawieniem 

z obojętnym wyrazem twarzy  uchyla jej wieko.

W tle widać strumyk  rzekę  , a za nią  nim  na skarpie
rozległe pola  gęsty, ciemny las  . Nastrój obrazu jest wesoły 

tajemniczy  .
Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.

Polecenie 1

Opisz postać ukazaną na obrazie Waterhouse'a. Uwzględnij:

przedstawienie postaci,

ubiór,

wyraz twarzy,

wykonywane przez nią czynności.

Ćwiczenie 9
Uzupełnij podane związki frazeologiczne słowami: pokusa, pokuszenie, skusić
w odpowiednich formach gramatycznych.

nie móc oprzeć się

dać się
wodzić na
ulec
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 10

Wyobraź sobie, co mogła czuć Pandora, gdy na świat wydostały się smutki, troski, nędza
i choroby. W odpowiedzi wykorzystaj wybrany związek frazeologiczny z poprzedniego
ćwiczenia.

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 11

Uzupełnij tabelę tak, aby powstały przysłowia. Do każdego dopasuj objaśnienie.

I część przysłowia II część przysłowia Objaśnienie

Bez ciekawości

Ciekawość to

Nie bądź ciekawy,

Ciekawy wszędzie

pierwszy stopień do piekła.

Przesadne interesowanie się czymś lub kimś może mieć złe skutki.

O osobie, która nadmiernie interesuje się sprawami innych. bo prędko się zestarzejesz.

nos wścibi. Wścibstwo, jest cechą ludzi starych. Ciekawość jest źródłem mądrości.

nie ma mądrości.
Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 12

Połącz czasowniki z różnymi formami rzeczownika „ciekawość”, aby powstały zwroty.

przyglądać się z ciekawości

umierać ciekawość

poskromić ciekawość

oglądać coś z ciekawością

budzić przez ciekawość

zrobić coś z ciekawością

Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 13

Które przysłowie lepiej oddaje przesłanie mitu o Pandorze? Uzasadnij swoje zdanie.

Ciekawość to pierwszy stopień do piekła.

Bez ciekawości nie ma mądrości.

Ciekawostka

W języku polskim funkcjonuje związek frazeologiczny „puszka Pandory”. Oznacza on

zbiór, źródło nieszczęść, zła i kłopotów.
Polecenie 2
Odszukaj w wykreślance słowa oceniające czyn Pandory. Kliknij pierwszą literę znalezionego
wyrazu i trzymając naciśnięty przycisk myszki, przeciągnij kursor do ostatniej litery tego
słowa.

K H F Y Ł D O P I M
A C T Y B R N K A O
R Y H Y N Y I H S F
Y N D N J N M F L B
G B U Z Z D A H W Z
O E Z S E O H G J T
D I Z E I G B G A H
N N B Z M E J A R N
Y A B R Y I I Z L K
P H F G U N M T Y N

 GRZESZNY  PODŁY  HANIEBNY  NAGANNY  KARYGODNY

 NIEGODNY
Źródło: Learne c SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 14

Pandora przypomina biblijną Ewę. Wymień podobieństwa między tymi postaciami.

Ćwiczenie 15

Zarówno czyn biblijnej Ewy, jak i Pandory doprowadził do zmian w życiu ludzi. Odpowiedz na
poniższe pytania.

Na czym polegają te zmiany?

Kim byliby ludzie, gdyby Ewa nie zerwała jabłka, a Pandora nie otworzyła puszki?

Co ludzie stracili przez ciekawość tych dwóch kobiet?