TEORYANG

PAMPANITIKAN AT
TAYUTAY
(IDYOMA)
Inihanda nina:
Albino, Lorraine G.
Faustino, Eulagine C.
Pintor, Christine DR.
BEED 3A
 TEORYANG PAMPANITIKAN
Isang sistema ng mga kaisipan at
kahalagahan ng pag-aaral na
naglalarawan sa tungkulin ng
panitikan, kabilang ang layunin ng
may-akda sa pagsulat at layunin ng
tekstong panitikan na ating binabasa.
 MORALISTIKO

Sinusuri o tumatalakay sa
pagpapahalagang ginamit
pinahahalagahan ang moralidad,
disiplina at kaayusang
nakapaloob sa akda.
Halimbawang Akda ng
MORALISTIKO

Liwanag sa Dilim
ni Emilio Jacinto
 SOSYOLOHIKAL

Mahihinuha ang kalagayang

panlipunan nang panahong
kinatha ang panitikan
Halimbawang Akda ng

SOSYOLOHIKAL

"Walang Sugat" ni
Severino Reyes
 SIKOLOHIKAL
Makikita ang takbo ng isip ng
may katha antas ng buhay,
paninindigan, pinaniniwalaan,
pinahahalaganahan at mga
tumatakbo sa isipan at
kamalayan ng may-akda.
 Halimbawang Akda ng
SIKOLOHIKAL

"Maling Edukasyon sa
Kolehiyo" ni Jorge Bocobo
 FORMALISMO

Pinagtutuunan ng pansin sa ang mga

istruktura o pagkabuo kabisaan ng
pagkakagamit ng matatalinghagang
pahayag (sukat, tugma, kaisahan ng
mga bahagi, teknik ng pagkakabuo ng
akda
Halimbawang Akda ng
FORMALISMO
"Ako'y si Bukid"
ni Lope K. Santos
 IMAHINISMO

Umusbong noong 1900 Nagpapatalas

sa pandama ng mga mambabasa
larawang-diwa o imahe sa ikagaganda
ng akda mga salitang kapag binanggit
sa akda ay nag-iiwan ng malinaw at
tiyak na larawan sa isipan ng
mambabasa
Halimbawang Akda ng
IMAHINISMO

"Panambitan"
ni Mryna Brad
 HUMANISMO

Ang tao ang sentro ng daigdig.”

Binibigyang-pansin ang
kakayahan o katangian ng tao sa
maraming bagay
Halimbawang Akda ng
HUMANISMO

"Titser"
ni Liwayway Arceo
 MARXISMO
Pinakikita ang pagtutunggalian o
paglalaban ng dalawang
magkasalungat na puwersa
malakas at mahina mayaman at
mahirap Kapangyarihan at naaapi
Halimbawang Akda ng
MARXISMO

"Walang Panginoon"
ni Deogracias Rosario
 ARKETIPO / ARKITAYPAL

gumagamit ng modelo o huwaran upang

masuri ang elemento ng akda
nangangailangan ng masusing pag-aaral sa
kabuuan ng akda sapagkat ang
binibigyang-diin dito ay mga simbolismong
ginamit upang maipabatid ang
pinakamensahe ng akda
 Halimbawang Akda ng
ARKETIPO / ARKITAYPAL

"Sa Tabi ng Dagat"

ni Idelfonso Santos
 EKSISTENSYALISMO

Binibigyan-diin ang bahagi ng

akda na nagpapakita ng mga
paniniwala, kilos at gawi ng tauhan
Ang tao ay may malayang
pagpapasya para sa kaniyang sarili
upang mapalutang ang pagiging
indibidwal nito at sa gayon ay hindi
maikahon sa lipunan
Halimbawang Akda ng
EKSISTENSYALISMO

"Ako ang Daigdig"

ni Alenjandro G. Abadilla
 FEMINISMO
Maaring tingnan ang imahen,
pagpapakalarawan, posisyon at gawain ng
mga babae sa loob ng akda at maaring
ilantad din ang mga de kahong mga
imahen ng mga babae sa akda layon nitong
labanan ang anumang diskriminasyon,
exploitation , at operasyon sa kababaihan.
 Halimbawang Akda ng
FEMINISMO
"Sa ngalan ng ina, anak at diwata't
paraluman"
ni Lilian Quindoza Santiago
 KLASISISMO
Pinahahalagahan ang katwiran at
pagsusuri Layon ay katotohanan,
kabutihan at kagandahan Malinaw,
marangal, payak, matimpi, obhetibo,
magkakasunud-sunod at may
hangganan. Sa madaling sabi, mas
pinahahalagahan ang pag-iisip kaysa sa
damdamin.
Halimbawang Akda ng
KLASISISMO

"Florante at Laura"
ni Francisco Balagtas
 ROMANTISISMO
Binibigyang-halaga ang indibidwalismo,
rebolusyon, imahinasyon at likas Pagtakas mula sa
realidad o katotohanan nagpapakita ng
pagmamahal ng tao sa kanyang kapwa, bayan at
iba pa mga sanaysay na nagpapahayag ng mga
kaisipan sa pamamaraang di tuwiran, maaring di
kapani-paniwala o sa paraang nakakatawa ngunit
kung ito'y titignan ng mabuti ay makikita nating
may iba itong kahulugan at kaisipan. Sa madaling
sabi, mas pinahahalagahan ang damdamin kaysa
sa pag-iisip.
 Halimbawang Akda ng
ROMANTISISMO

" Pag-ibig"
ni Jose Corazon de Jesus
 REALISMO

Ang katotohanan ang binibigyang-diin at

may layuning ilahad ang tunay na buhay
pinapaksa ang kalagayan na nangyayari
sa lipunan tulad ng kurapsyon,
katiwalian, kahirapan at diskriminasyon
Madalas din itong naka pokus sa lipunan
at gobyerno.
 Halimbawang Akda ng
REALISMO

"Noli Me Tangere" at " El Filibusterismo" ni

Dr. Jose P. Rizal
 Teoryang Biyograpikal

-Karanasan sa buhay ng may akda

Halimbawang Akda

"Mga Gunita"
ni Matute
 Teoryang Historikal
-Ipinapakita ang karanasan ng isang lipi ng
tao ma siyang masasalamin ang
kasaysayan.
Halimbawang Akda
"Ang Pagkaunlad ng Nobelang Tagalog" ni
Inigo Ed Regalado
 IBA PANG MGA TEORYANG PAMPANITIKAN

• Simbolismo – Ito ang teoryang inilalarawan ang mga bagay,

damdamin o karanasan sa pamamagitan ng sagisag.
• Ekspresyunismo – Ito ang pananalig na walang
pagkabahalang ipinapahayag ng mga manunulat
ang kanyang kaisipan at nadarama.
• Surrealismo – Ito ang teoryang nagaganap o guniguni ng
tauhan. Pinagsamang realidad at superealidad. Halimbawa
Miliminas.
• Modernismo – Ito ang teorya na nagbibigay-diin sa
pagbabago kung kaya ipinapakita ang paghihimagsik sa isang
tradisyon, pananampalataya, kaugalian o paniniwala.
• Queer – Nakasaad sa layunin na ito na iangat at pagpantayin
sa paningin ng lipunan ang Homosexual. Kung ang babae ay
may Feminismo, Queer naman ang sa homosexual.
 Tayutay
Ito ay isang sinadyang paglayo sa
karaniwang paggamit ng mga salita
upang gawing mabisa, matalinghaga,
makulay at kaakit-akit ang
pagpapahayag.
 Mga uri ng tayutay
Simili o Pagtutulad
- di tiyak na paghahambing ng
dalawang magkaibang bagay.
Ginagamitan ito ng mga salitang:
tulad ng, paris ng, kawangis ng, tila,
sing-, sim-, magkasing-, magkasim-, at
iba pa. Ito ay tinatawag na Simile sa
Ingles.
Halimbawa ng Simili o Pagtutulad

" Ang iyong labi ay tila rosas

sa pula."
 Metapora o Pagwawangis
Tiyak na paghahambing ngunit hindi na
ginagamitan ng pangatnig.
Nagpapahayag ito ng paghahambing na
nakalapat sa mga pangalan, gawain,
tawag o katangian ng bagay na
inihahambing. Ito ay tinatawag na
metaphor sa ingles
Halimbawa ng metapora o
pagwawangis

"Siya ang ahas sa kanilang

magkakaibigan."
"Ang ina ay ilaw ng tahanan"
 Personipikasyon o pagtatao
Ang personipikasyon ay isang tayutay na
nagkakapit ng katalinuhan at mga
katangian ng tao sa mga bagay na walang
talino tulad ng hayop, ibon, at bagay.
Tinatawag din itong pagtatao, pagsasatao,
o pagbibigay-katauhan.
Halimbawa ng personipikasyon o
pagtatao

"Tumatakbo ang oras"

"Umiiyak ang Langit"
 Apostrophe/pagtawag

Isang panawagan o pakiusap

sa isang bagay na tila ito ay
isang tao
 Halimbawa ng
apostrophe/pagtawag

O tukso, layuan mo ako!

Ulan, bumuhos ka’t lunirin ako ng

tuluyan.
 Pagmamalabis o hayperboli

Ang pagmamalabis ay lubhang

nagpapakita ng kalabisan na imposibleng
mangyari sa kalagayan ng tao, bagay, o
pangyayari.
“Sobra-sobrang paglalarawan.”
 Halimbawa ng
pagmamalabis o hayperboli

"Namuti ang mata ko sa

kahihintay"

"Abot langit ang pagmamahal ko

sa iyo.”
 Paghihimig o Onomatopeya

Ito ay gumagamit ng kaugnay sa

tunog o himig ng mga salita upang
ipahiwatig ang kahulugan
 Halimbawa ng paghihimig o
Onomatopeya
"Ang tik-tak ng relo ay
nangingibabaw"

"Ngumingiyaw ang pusa sa ibabaw

ng bubong"
 Pagpapalit tawag/ Metonymy
Ang metonimya ay isang uri ng tayutay na
pansamantalang pagpapalit-tawag sa mga
pangalan ng mga bagay na
magkakaugnay.Ang metonimya ay
pagpapalit-tawag. Gumagamit ito ng salita
o mga salitang sa pagtawag o pagtukoy sa
bagay o tao na pinatutungkulan.
Halimbawa ng pagpapalit-tawag o
Metonymy
"Ang prinsipe ang magmamana ng
korona ng hari"
 Senekdoke o pagpapalit
saklaw

Isang bagay, konsepto kaisipan,

isang bahagi ng kabuuan ng
binabanggit
Halimbawa ng senekdoke o
pagpapalit saklaw

"Itinakwil siya ng buong mundo"

"Ayokong makita ang iyong

mukha"
 Pagtanggi o Litotes

Gumagamit ng katagang "hindi" na

nagbabadya ng pagsalungat o di-
pagsang-ayon. Ito'y may himig na
pagkukunwari, isang kabaligtaran ng
ibig sabihin.
 Halimbawa ng
pagtanggi o litotes
"Wala siyang kasalanan"

"Hindi ako
nagsisinungaling"
 Aliterasyon
Ang unang titik o unang
pantig ay pare-pareho. Pag-
uulit ng naunang tunog na
katinig.
 Halimbawa ng Aliterasyon
"Ang kailangan ng bayan ay
kapayapaan, kaayusan, katarungan,
at kalayan."

"Ang laman ng kanyang bag ay

papel, panulat, at pambura
lamang"