Professional Documents
Culture Documents
I. GIỚI THIỆU
1.1. Đặt vấn đề
Ngày nay, với sự bùng nổ của các ngành công nghệ thông tin, điện tử,...
trên thế giới đã làm cho cuộc sống của con người ngày càng hoàn thiện. Các
thiết bị tự động hóa không chỉ được con người áp dụng vào cuộc sống sinh hoạt
hàng ngày mà còn áp dụng vào sản xuất. Thế nhưng thực tế hiện nay, các thiết bị
điện trong gia đình đều rời rạc, không được kết nối chung với nhau dẫn đến việc
điều khiển các thiết bị một cách thủ công, phải trực tiếp di chuyển đến gần để
điều khiển các thiết bị,… gây bất tiện cho người sử dụng.
Với những kiến thức đã học, đã tham khảo cùng với mong muốn thiết kế
một hệ thống điều khiển chủ yếu tập trung vào việc giải quyết tương tác giữa hệ
thống với môi trường thông qua các cảm biến thu nhận dữ liệu bên ngoài môi
trường. Các tín hiệu này sẽ được chuyển đổi, xử lý theo yêu cầu của từng điều
kiện đặt ra mà điều khiển thiết bị theo mục đích cụ thể nhằm mang lại nhiều tiện
nghi cho đời sống của con người. Do đó, chúng em đã chọn nghiên cứu “Hệ
thống điều khiển tự động hóa biến đổi ngôi nhà truyền thống thành “Smart
Home” cùng các thiết bị tự động báo cháy, chữa cháy”.
Đây là hệ thống điều khiển sử dụng các thiết bị và phần mềm để liên kết
các thiết bị lại với nhau thành một mạng điều khiển không dây. Nó có thể biến
đổi một ngôi nhà truyền thống thành ngôi nhà thông minh; Có thể đảm bảo an
toàn trong việc phòng cháy chữa cháy, đảm bảo an ninh cho các gia đình trong
việc phòng chống mất cắp hay kẻ gian đột nhập. Đặc biệt là hệ thống tự động
báo cháy và chữa cháy đảm bảo an toàn cho ngôi nhà. Hệ thống còn được thiết
kế để sử dụng năng lượng mặt trời giúp tiết kiệm chi phí đáng kể cho các hộ gia
đình.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
- Xây dựng một hệ thống điều khiển có thể liên kết các thiết bị lại với nhau
thành một mạng điều khiển không dây;
- Hệ thống điều khiển phải được nghiên cứu thử nghiệm trên mô hình và thực
tế.
1.3. Câu hỏi nghiên cứu
- Có thể tạo ra một hệ thống liên kết các thiết bị lại với nhau và điều khiển
chúng qua Smartphone, IPad không?
- Để lắp đặt một hệ thống kết nối các thiết bị thành một mạng điều khiển không
dây cần những thiết bị nào? Các loại mạch nào? Các cảm biến nào?
- Có thể lắp đặt một hệ thống tự động báo cháy và chữa cháy khi phát hiện mối
nguy hiểm như khí gas hay khói không?
- Có thể lắp đặt một hệ thống đảm bảo an ninh giúp các hộ gia đình trong việc
phòng chống mất cắp hay kẻ gian đột nhập không?
3
- Có thể lắp đặt hệ thống chiếu sáng theo khung giờ được lập trình trước
không?
- Có thể xây dựng một hệ thống tưới tiêu tự động để phục vụ sản xuất giúp con
người tăng năng suất nhưng tiết kiệm thời gian chăm sóc cây trồng không?
- Hệ thống điều khiển tự động sẽ vận hành như thế nào?
- Sử dụng ngôn ngữ lập trình nào để viết code nạp vào mạch?
- Hệ thống có thể sử dụng nguồn năng lượng mặt trời thay thế nguồn năng
lượng thủy điện hiện tại để giảm chi phí không?
1.4. Tính mới tính sáng tạo
Một hệ thống điều khiển kết nối các thiết bị, các phần mềm lại với nhau
thành một mạng điều khiển không dây nhằm mang lại nhiều tiện nghi cho đời
sống sinh hoạt của con người với các chức năng nổi trội như:
- Điều khiển mở cửa tự động qua giọng nói trên điện thoại hoặc sử dụng cảm
biến vân tay;
- Camera thông minh tự động thu dữ liệu và gửi cảnh báo về điện thoại hoặc
màn hình điều khiển nhằm phòng chống trộm và kẻ gian đột nhập;
- Cảnh báo cháy với cảm biến hồng ngoại nhận diện các của các đám cháy, cảm
biến nhận biết rò rỉ khí gas;
- Tự động phun nước chữa cháy khi có lửa trong nhà;
- Tự động điều chỉnh nhiệt độ trong nhà;
- Nguồn năng lượng mặt trời.
1.5. Kế hoạch thời gian và nội dung nghiên cứu
01/7 – 01/8 – 01/9 – 01/10 – 01/11 –
Nội dung 30/10 30/11
31/7 31/8 30/9
- Đề tài được thực hiện tại phòng thực hành lý của nhà trường và được test thử
tự động hóa, tiến hành quan sát, thực hiện kiểm tra độ an toàn, nguyên lý hoạt
động, cách vận hành.
3.2.1. Sơ đồ khối và các khối chức năng của hệ thống
(Hình 2) biểu diễn sơ đồ khối và các chức năng của hệ thống điều khiển
ngôi nhà. Nhiệm vụ chính của khối nguồn là chuyển đổi điện lưới 220V AC
(alternating current) sang nguồn điện một chiều với các mức điện áp 12V, 5V,
3.3V DC (direct current) cung cấp nguồn hoạt động cho khối điều khiển trung
tâm và các khối khác trong hệ thống. Khối điều khiển trung tâm sử dụng vi điều
khiển ASP32 đóng vai trò điều khiển cho toàn bộ hoạt động của hệ thống, tiếp
nhận tín hiệu từ các cảm biến ngoài môi trường và thực hiện xử lý tương ứng.
Từ đó đưa ra tín hiệu điều khiển đến các thiết bị ngoại vi; Đồng thời thực hiện
thu phát dữ liệu thông qua khối Bluetooth, Wifi hoặc GSM sử dụng ứng dụng
trên điện thoại di động để điều khiển các thiết bị ngoại vi.
6
Khi cấp nguồn 220V AC cho thiết bị, khối nguồn có nhiệm vụ chuyển đổi
nguồn điện 220V AC sang nguồn điện 3V, 5V, 12V DC để cung cấp cho các
thiết bị trong hệ thống hoạt động.
Lưu đồ thuật toán chương trình điều khiển trên điện thoại di động (Hình
3) cho chúng ta cái nhìn tổng quan về cách thức điều khiển như sau: Khi người
dùng khởi động chương trình điều khiển trên điện thoại thì giao diện lựa chọn
chức năng điều khiển sẽ hiển thị, cho phép người sử dụng lựa chọn chức năng
điều khiển thông qua mạng di động GSM hoặc qua mạng không dây Bluetooth.
Việc sử dụng mạng GSM có ưu điểm là phạm vi điều khiển không giới hạn, có
thể sử dụng ở bất cứ nơi nào có mạng di động, nhưng lại tốn kém chi phí do dịch
vụ tin nhắn. Việc sử dụng mạng không dây Bluetooth có lợi thế là không tốn
kém chi phí nhưng phạm vi điều khiển không vượt quá 20m. Sau khi chọn lựa
chức năng điều khiển thì trên màn hình ứng dụng cho phép điều khiển tắt mở
các thiết bị điện ngoại vi trong gia đình như đèn, camera, tivi, bơm nước,..
3.2.3. Lắp đặt các thiết bị
8
- Hệ thống cảnh báo cháy nổ: cảm biến hồng ngoại nhận diện của các đám
cháy, cảm biến nhận biết rò rỉ khí gas. Gắn trong phòng bếp và phòng khách
được kết nối với hệ thống điện riêng đảm bảo hoạt động an toàn.
- Hệ thống an ninh: Camera được gắn ở cổng, kết nối với điện thoại di động
qua wifi, giúp người trong nhà có thể nhìn thấy và trò chuyện với người bên
ngoài cổng. Đồng thời ghi lại các diễn biến bất thường trước cổng nhà.
- Hệ thống cửa tự động: động cơ Servo hỗ trợ tạo mạch điều khiển mở cửa tự
động qua giọng nói trên điện thoại hoặc sử dụng cảm biến vân tay.
- Hệ thống chiếu sáng: hoạt động theo khung thời gian được thiết lập sẵn khi
lập trình. Đồng thời, nhóm còn sử dụng mạch điều khiển kết nối với cảm biến
ánh sáng nếu trời sáng đèn tắt trời tối đèn mở, tắt mở đèn qua một relay. Cảm
biến được đấu dây và để ngoài trời. Mạch được cấp nguồn 5V.
- Hệ thống tưới tự động: cảm biến độ ẩm kết nối với hệ thống điện và máy
bơm. Tưới cây tự động khi cần thiết.
- Mạch chủ: ESP 32 dev kit được cấp nguồn 5V từ hệ thống pin mặt trời, điều
khiển relay qua các chân kết nối bằng nguồn 3V thông qua hệ thông IOT kết nối
qua điện thoại. Relay cấp nguồn 5V điều khiển hệ thống đèn.
- Năng lượng mặt trời: dùng 2 tấm pin mặt trời công suất 17W-30W, hiệu
điện thế 12V-17V. Kết nối với bộ điều khiển sạc năng lượng mặt trời (Solar
charge controller), sạc điện cho ác quy và pin, để cấp điện cho các thiết bị.
- Hiển thị độ ẩm, nhiệt độ không khí trong nhà: dùng cảm biến nhiệt độ, độ
ẩm.
- Inverter: chuyển đổi điện mặt trời từ 12V lên 220V.
- Hạ áp điện lưới: để cung cấp điện cho ngôi nhà nếu điện mặt trời thiếu hụt.
- Tản nhiệt: cảm biến nhiệt độ để bật quạt tản nhiệt cho hệ thống điện.
IV. KẾT QUẢ
4.1. Kết
quả
đo đạt
Mạch cảm biến ánh sáng được chuẩn theo thiết bị Light Metter của Đài
Loan (Trung Quốc), nhiệt độ được chuẩn hoá theo nhiệt kế thuỷ ngân và độ ẩm
được chuẩn theo thiết bị Temperature và Humidity transmitter (Hàn Quốc). Các
thiết bị và quá trình đo đạc diễn ra tại trường.
Các kết quả nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng đo được cho thấy mức điện áp của
cảm biến thay đổi từ 0 đến 5V, tương ứng với các mức điện áp là mức giá trị
môi trường cảm biến đo được. So sánh giá trị mà cảm biến điện tử đo được với
mức giá trị được chuẩn hoá ta thấy kết quả có sự chính xác tương đối, sai số ảnh
hưởng chủ yếu là do các nguồn nhiễu công nghiệp và chất lượng của cảm biến.
Khối điều khiển ngoại vi sử dụng để điều khiển các thiết bị ngoại vi được kết
nối bên ngoài như đèn, tivi, bơm nước… thông qua lệnh điều khiển từ người sử
dụng.
4.2. Sản phẩm thu được
Sản phẩm thu được của dự án là một hệ thống điều khiển sử dụng các
thiết bị và phần mềm để tự động hóa các thiết bị và hệ thống phục vụ đời sống
con người. Hệ thống có thể biến đổi một ngôi nhà truyền thống thành ngôi nhà
thông minh; Có thể đảm bảo an toàn trong việc phòng cháy chữa cháy, đảm bảo
an ninh cho các gia đình trong việc phòng chống mất cắp hay kẻ gian đột
nhập,.... Đặc biệt là hệ thống tự động báo cháy và chữa cháy đảm bảo an toàn
cho ngôi nhà. Hệ thống còn được thiết kế để sử dụng năng lượng mặt trời giúp
tiết kiệm chi phí đáng kể cho các hộ gia đình.
4.2.1. Hệ thống biến ngôi nhà truyền thống thành ngôi nhà thông minh đáp
ứng đủ các tiêu
chí của một
“Smart Home”
- Đảm bảo an ninh, an toàn cho ngôi nhà: khóa bảo vệ cổng cửa, cửa ra vào
chính thông qua cảm biến vân tay và camera.
- Cung cấp các
khả năng giám sát
điều khiển từ xa:
giám sát qua thiết
bị di động
Smartphone, điều khiển thiết bị qua internet trên giao diện web.
- Tăng hiệu suất của hệ thống, giảm điện năng tiêu thụ.
4.2.2. Hệ thống báo động cháy, chữa cháy
Các thiết bị chiếu sáng như đèn LED, đèn ngủ, đèn trang trí,.. được sử
dụng rất nhiều. Vì vậy nếu phối hợp chiếu sáng không hợp lý sẽ dẫn tới bị “ô
nhiễm” ánh sáng. Ngoài ra việc chiếu sáng như vậy còn gây lãng phí điện giảm
tuổi thọ của thiết bị. Bên cạnh đó, số lượng đèn dùng để chiếu sáng là khá lớn
người dùng sẽ gặp những bất tiện trong việc bật tắt, điều chỉnh độ sáng cho phù
12
hợp. Hệ thống chiếu sáng sẽ được tách riêng để điều khiển độc lập nhằm tối ưu
hệ thống và giúp người dùng điều khiển dễ dàng hơn. Điều khiển bằng một
trong các hình thức:
- Điều khiển bằng giọng nói
- Điều khiển qua Smarphone, Ipad
- Điều khiển tự động thời gian chiếu sáng cho phép người dùng bật tắt đèn theo
lịch trình đặt
trước. Loại điều
khiển này hiệu
quả những nơi
có người xuất
hiện theo tính
chu kì cho phép
bật tắt đèn theo
chu kì hoạt
động của nhà.
4.2.5. Hệ thống
năng lượng mặt
trời
Năng lượng mặt trời dùng 2 tấm pin mặt trời công suất 17W-30W, hiệu
điện thế 12V-17V. Kết nối với bộ điều khiển sạc năng lượng mặt trời (Solar
charge controller), sạc điện cho ác quy và pin, để cấp điện cho các thiết bị.
4.3. Cách sử dụng hệ thống
- (Hình 5). Khi người dùng chưa lựa chọn chức năng thì chương trình sẽ chờ
đợi đến khi người dùng xác định chức năng điều khiển.
13
- Người dùng sử dụng các câu lệnh được thiết lập sẵn để điều khiển các thiết bị
trong nhà thông qua app trên điện thoại.
Lệnh điều khiển các thiết bị trong nhà
1. Mở/ Tắt đèn phòng khách
2. Mở/ Tắt đèn phòng làm việc
3. Mở/ Tắt đèn phòng bếp
4. Mở/ Tắt đèn phòng vệ sinh
5. Mở/ Tắt đèn phòng sinh hoạt
6. Mở/ Tắt đèn phòng ngủ 1
7. Mở/ Tắt đèn phòng ngủ 2
8. Mở/ Tắt đèn phòng ngủ 3
9. Mở/ Tắt đèn ban công
10. Mở/ Tắt đèn ngoài hiên
11. Mở/ Tắt tất cả đèn
12. Mở cửa
13. Đóng cửa
V. Kết luận và đề nghị
5.1. Kết luận
Qua quá trình nghiên cứu, nhóm đã thiết kế một mô hình điều khiển tự
động có khả năng kết nối các thiết bị trong ngôi nhà thành một hệ thống mạng
các thiết bị thông qua các mạng không dây như wifi, Bluetooth hoặc GSM giúp
biến đổi ngôi nhà truyền thống thành “Smart Home” cùng hệ thống phòng cháy,
chữa cháy tự động. Hệ thống này được điều khiển qua phần mềm trên điện thoại
thông minh tạo được sự thuận lợi và hiện đại cho người dùng.
Trên điện thoại di động nhóm xây dựng phền mềm điều khiển chạy trên
hệ điều hành Android với giao diện thiết kế đơn giản, dễ dàng cho người sử
dụng. Mô hình được điều khiển qua điện thoại di động thông minh, từ đó hệ
thống có thể điều khiển các thiết bị điện theo một kịch bản đã được cài đặt
trước. Ngoài ra, hệ thống còn kết nối với các cảm biến ánh sáng, nhiệt độ, độ
ẩm,… để thực hiện thu nhận các tín hiệu bên ngoài và đưa đến khối xử lý trung
tâm để điều khiển các thiết bị ngoại vi một cách tự động. Các tiện ích trên đảm
bảo được các tính chất cơ bản trong một ngôi nhà thông minh có khả năng kết
nối tương tác giữa các thiết bị với người dùng.
Công suất tiêu thụ của hệ thống đo đạc được khoảng 15W. Ngoài ra, hệ
thống còn kết hợp các cảm biến ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm để điều khiển bóng
đèn, quạt một cách tự động sẽ giúp tiết kiệm được chi phí sử dụng điện năng
trong ngôi nhà một cách hợp lý nhất. Ví dụ, khi trời tối thì nhờ cảm biến ánh
14
sáng đo được cường độ ánh sáng thấp nên sẽ truyền tín hiệu tới vi điều khiển để
thực hiện bật bóng đèn một cách tự động.
Ưu điểm trong nghiên cứu này là mô hình hoạt động tốt và đã được tiến
hành chạy thử trong thời gian dài để kiểm tra tính ổn định của thiết bị điều
khiển, đáp ứng được các mục tiêu mà đề tài đã đưa ra cũng như phần lớn yêu
cầu của người sử dụng. Giao diện phần mềm được thiết kế dễ dàng, đơn giản
cho người sử dụng, tính ứng dụng cao, sự tiện lợi, tiết kiệm, an toàn, giá thành
phải chăng nên có thể được sử dụng rộng rãi cho cá nhân, gia đình, các cơ quan
và xí nghiệp. Tuy nhiên, do chi phí và thời gian đầu tư ban đầu còn hạn chế, nên
nghiên cứu này chỉ đưa ra mô hình điều khiển các chức năng cơ bản.
5.2. Kết luận và kiến nghị
Sản phẩm được kiến nghị sử dụng tại các ngôi nhà nhỏ với yêu cầu chi
phí lắp đặt thấp nhưng vẫn đảm bảo được các tính chất và chức năng biến ngôi
nhà truyền thống thành ngôi nhà thông minh cùng với hệ thống tự động báo
cháy, chữa cháy đảm bảo an toàn cho ngôi nhà.. Thiết bị điều khiển mà nhóm
xây dựng cho phép kết nối các thiết bị thành một mạng điều khiển không dây và
đây chính là yếu tố cốt lõi để tạo nên những ngôi nhà thông minh giá rẻ. Khi đó,
mọi ngôi nhà theo mô hình truyền thống đều có thể biến thành một không gian
tiện nghi, hiện đại. Thay vì phải di chuyển đến vị trí và tự tay bật tắt các thiết bị
thì giờ đây chúng ta chỉ việc điều khiển chúng thông qua phần mềm điều khiển
trên điện thoại thông minh của mình.