TS en Iso 7779

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN ISO 7779
Mart 2006
(EN ISO 7779: 2001/A1: 2003 dâhil)
ICS 17.140.20;35.020
AKUSTİK – BİLGİ TEKNOLOJİSİ VE HABERLEŞME

TEÇHİZATINDAN HAVA İLE YAYILAN GÜRÜLTÜNÜN
ÖLÇÜLMESİ
Acoustics - Measurement of airborne noise emitted by
information technology and telecommunications equipment
ICS 49.040.20
TAYİN YETENEĞİ-KISIM 4 : VERİLEN BİR DEĞER İLE EN

KÜÇÜK TAYİN EDİLEBİLİR DEĞER İLE KARŞILAŞTIRMAK
İÇİN METODOLOJİ
Capability of detection-Part 4: Methodology for comparing the

minimum detectable value with a given value
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 17.140.20;35.020 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 7779/Mart 2006
Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN ISO 7779 (2001) + A1 (2003) standardı esas alınarak, TSE
Mühendislik Hizmetleri İhtisas Grubu’nca TS EN 27779 (1995)’in revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE
Teknik Kurulu’nun 16 Mart 2006 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar
verilmiştir.
− Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.
− Bu standardın kabulü ile TS EN 27779 (1995) iptal edilmiştir.
− EN ISO 7779/A1: 2003 ile yapılmış olan değişiklikler metinde düşey çizgilerle (I) gösterilmiştir.
− Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
İçindekiler
Giriş................................................................................................................................................................... 1
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 2
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 3
3.1 Genel tarifler........................................................................................................................................ 3
3.2 Akustik tarifler...................................................................................................................................... 4
4 Uygunluk kuralları .................................................................................................................................... 5
5 Tesis etme ve çalıştırma şartları............................................................................................................. 6
5.1 Teçhizatın tesisi .................................................................................................................................. 6
5.2 Giriş gerilimi ve frekansı...................................................................................................................... 7
5.3 Teçhizatın çalışması ........................................................................................................................... 7
6 Çınlama odalarında donanımların ses güç seviyelerini tayin etmek için metot ................................ 8
6.1 Genel................................................................................................................................................... 8
6.2 Ölçme belirsizliği ................................................................................................................................. 8
6.3 Deney ortamı....................................................................................................................................... 9
6.4 Cihaz ................................................................................................................................................... 9
6.5 Teçhizatın tesisi ve çalışması: Genel kurallar................................................................................... 10
6.6 Mikrofon konumları ve kaynak yerleşimleri ....................................................................................... 10
6.7 Ses basınç seviyesinin ölçülmesi...................................................................................................... 10
6.8 Referans ses kaynağı ile ilgili ses basınç seviyesinin ölçülmesi....................................................... 10
6.9 Uzay/zaman ortalamalı bantın ses basınç seviyesinin hesaplanması.............................................. 10
6.10 Ses güç seviyesinin hesaplanması ............................................................................................... 11
7 Bir yansıtma düzlemi üzerinde esas olarak serbest alan altındaki teçhizatın ses güç seviyelerinin
tayini için metot ............................................................................................................................................. 12
7.1 Genel................................................................................................................................................. 12
7.2 Ölçme belirsizliği ............................................................................................................................... 12
7.3 Deney ortamı..................................................................................................................................... 13
7.4 Cihazların düzenlenmesi................................................................................................................... 13
7.5 Teçhizatın tesisi ve çalışması : Genel kurallar.................................................................................. 14
7.6 Ölçme yüzeyi ve mikrofon konumları ................................................................................................ 14
7.7 Ses basınç seviyelerinin ölçülmesi ................................................................................................... 15
7.8 Yüzey ses basınç seviyesi ve ses güç seviyesinin hesaplanması.................................................... 15
8 Belirli kullanıcı ve gözlemci konumlarında yayılan ses basınç seviyelerini ölçmek için metot..... 16
8.1 Genel................................................................................................................................................. 16
8.2 Ölçme belirsizliği ............................................................................................................................... 16
8.3 Deney ortamı..................................................................................................................................... 17
8.4 Cihazların düzenlenmesi................................................................................................................... 17
8.5 Teçhizatın tesisi ve çalıştırılması ...................................................................................................... 17
8.6 Mikrofon konumları............................................................................................................................ 17
8.7 Ses basınç seviyelerini ölçme ........................................................................................................... 19
8.8 Gözlemci konumlarındaki ortalama yayılan ses basınç seviyesinin hesaplanması.......................... 20
9 Kaydedilecek ve rapor edilecek bilgiler ............................................................................................... 20
9.1 Kaydedilecek bilgiler………………………………………………………………………………………..20
9.2 Deney raporu5) .................................................................................................................................. 23
Ek A - Deneyde kullanılan cihaz ve malzemeler ......................................................................................... 24
Ek B - Ölçme yüzeyleri .................................................................................................................................. 27
Ek C - Belirli teçhizat sınıfları için montaj ve çalıştırma şartları ............................................................... 28
Ek D - Önemli ayrık tonların tanımı .............................................................................................................. 53
Ek E (Bilgi için) - Darbe ses basınç seviyesinin tayini............................................................................... 57
Ek ZA - Atıf yapılan uluslararası standardlar ile bu standardlara karşılık gelen Avrupa standardları . 58
Kaynaklar........................................................................................................................................................ 59
Akustik – Bilgi teknolojisi ve haberleşme teçhizatından hava ile yayılan

gürültünün ölçülmesi
Giriş
Bu standard, bilgi tekonolojisi ve haberleşme teçhizatından yayılan esas gürültünün ölçülmesi için metotları
kapsar. Bundan da öte, özel teçhizat veya uygulama ihtiyaçlarını temin etmek için münferit imalâtçılar ve
kullanıcılar tarafından çok geniş metotlar uygulanmaktadır. Bu ayrı uygulama, bir çok durumlarda gürültü
yayılmasının zorluğunu karşılaştırma imkânı verir. Bu standard, bu tip karşılaştırmayı basitleştirir, bilgi
teknolojisi ve haberleşme teçhizatının gürültü yayılma seviyelerini beyan etmek için esası oluşturur.
Doğruluğu, geçerliliği ve onaylamayı sağlamak için, bu standard, kullanıcı ve gözlemci konumlarındaki ses
güç seviyesini ve yayılan ses güç seviyesini tayin etmek üzere temel standardı esas alır. Bundan başka, bu
standard ile uygunluğun onaylanması basitleştirilmiştir.
Bir çok durumlarda, yansıyan bir düzlem boyunca, serbest alan şartları, yarı anekoik odalar tarafından boş
bırakılmıştır. Bu odalar, münferit katkı sağlayan gürültü kaynaklarını konumlamak ve geliştirmek için ürün
tasarımı esnasında özellikle yararlı olabilir. Çınlama odaları ürün kontrolü ve gürültü yayılma beyan
amaçları için ses güç seviyelerini elde etmede çok ekonomik olabilir.
Kullanıcı ve gözlemci konumlardaki (ISO 11201) yayılan ses basınç seviyesini ölçme metodu, ayrı bir
madde de belirtilmiştir. Bu seviye esas güç yayılma beyan bilgisinin esası olarak dikkate alınmaz. Buna
rağmen, ölçmeler, yansıyan bir düzlem üzerindeki serbest bir alandaki ses güç seviyesine bağlı olarak
gerçekleştirilir.
Benzer bir teçhizat ile karşılaştırmak için, montaj şartları ve operasyon modu aynıdır. Ek C’de verilen bu
parametreler bir çok teçhizat sınıfı için standard hale getirilmiştir. Ek C’deki parametreler bir çok teçhizat
sınıfı için standardlaştırılmıştır.
Bu standard, ECMA-74’ü referans alır.
1 Kapsam
Bu standard, bilgi teknolojisi ve haberleşme teçhizatından yayılan gürültünün ölçülmesi ve raporlanması için
işlemeleri kapsar. Bu standard bu tip teçhizat için bir gürültü deney kodunun bir parçası olarak dikkate alınır
ve ISO 3741, ISO 3744, ISO 3745 ve ISO 11201’ın temel gürültü yayılma standardlarını esas alınır. Temel
yayılma büyüklüğü, aynı tip teçhizatı ancak farklı imalâtçı veya farklı teçhizat için karşılaştırmada
kullanılabilen A ağırlıklı ses güç seviyesidir.
Bu standardda, mevcut imkân ve deneyimlerde, belirli sınırlamalardan kaçınmak için ses güç seviyelerini
tayin etmede üç temel gürültü yayılma standardı belirtilmiştir. İlk temel standard (ISO 3741) yankı odasındaki
karşılaştırma ölçümlerini kapsar. Diğer ikisi (ISO 3744 ve ISO 3745) bir yansıtma düzlemi üzerinde esas
olarak serbest alandaki ölçümleri belirler. Makinanın ses güç seviyelerini tayin ederken, bu üç temel gürültü
yayılma standardından herhangi birisinden, isteğe bağlı olarak uygun olanı kullanılmalıdır.
A ağırlıklı ses güç seviyesine temel gürültü yayılma standardı ISO 11201 esas alınarak kullanıcı
konumunda/konumlarında veya gözlemci konumlarında ölçülen A ağırlıklı ses basınç seviyesi ilâve edilir. Bu
ses basınç seviyesi çalışanın ses kirletme derecesi olmayıp, ancak herhangi birisine, hareket girişimi veya
kullanıcı veya gözlemci konumunun sebep olduğu herhangi bir potansiyel problemi tanımlamada yardımcı
olabilir.
Gürültü emisyonunun baskın ayrık tonlarda veya darbe karakterde olup olmadığını tayin etme metotları
sırasıyla Ek D ve Ek E’de belirtilmiştir.
Bu standard, tip deneyleri için uygundur ve imalâtçılar için metotları ve mukayese edilebilir sonuçları elde
edebilmek için deney laboratuvarlarını sağlar.
Bu standardda belirtilen metotlar, münferit olarak deneye tâbi tutulan belirli bir birim için gürültü yayılma
seviyelerinin tayinine izin verir.
1
İşlemler, geniş bant gürültüsü, dar bant gürültüsü ve ayrık frekans bileşenlerden kaynaklanan gürültüye veya
ani gürültü yayan teçhizata uygulanabilir.
Elde edilen ses güç ve ses basınç seviyeleri gürültü yayılma beyanına ve mukayese amaçlarına hizmet eder.
(ISO 9296 bakınız). Bunlar, bir tesisteki gürültü kirlilik seviyeleri olarak dikkate alınmaz, bununla birlikte;
tesis planlaması için kullanılabilir (ECMA TR/27).
Elde edilebilen ses güç seviyeleri aynı üretim serilerinin sayılı birimleri tayin edilirse, bu üretim serileri için bir
istatistik değeri tayin etmek için kullanılabilir. (ISO 9296).
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.
EN,ISO,IEC Adı TS No1) Adı

vb.No (İngilizce) (Türkçe)
Acoustics-Determination of sound Akustik-Gürültü kaynaklarının ses
power levels of noise sources using TS 2710 gücü seviyelerinin tayini - Çınlama
ISO 3741
sound pressure- Precision methods EN 23741 odalarında geniş bant kaynakları
for reverberation rooms için kesinlik metotları
Akustik-Gürültü kaynaklarının ses
Acoustics-Determination of sound
gücü seviyelerinin ses basıncı
power levels of noise sources using
TS EN ISO kullanılarak tayini bir yansıtma
ISO 3744 sound pressure- Engineering
3744 düzlemi boyunca, esas olarak
method in an essentially free-field
serbest bir alan içinde uygulanan
over a reflecting plane
mühendislik metodu
power levels of noise sources –
ISO 3745
Precision methods for anechoic and
semi-anechoic rooms
Akustik – Ses güç seviyelerinin
power levels of noise sources-
TS EN ISO belirlenmesi için kullanılan referans
ISO 6926 Requirements for the performance
6926 ses kaynaklarının performansı ve
and calibration of reference sounda
kalibrasyonu için kurallar
sources
Acoustics-Measurement of high- Akustik-Bilgisayar ve Büro
ISO 9295 freqency noise emitted by computer TS EN 29295 Makinelerinden Yayılan Yüksek
and business equipment Frekanslı Gürültünün Ölçülmesi
power levels of noise sources-
ISO 9296 Requirments for the performance
and calibration of reference sound
source
Acoustics-Methods for the
ISO 10302 measurement of airborne noise
emitted by small air-moving devices
ISO 11201 Akustik- Makina ve donanım
Acoustics-Noise emitted by
tarafindan yayılan gürültü- bir iş
machinery end equipment-
mahallinde ve belirtilen diğer
Measurement of emission sound
TS EN ISO konumlarda yayılan ses basınç
pressure levels at a work station and
11201 seviyelerinin ölçülmesi- Esas olarak
at other specified position-
bir yansıtma düzlemi boyunca açık
Engineering method in an essentially
bir alanda kullanılan mühendislik
free field over a reflecting plane
metot
1)
TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. ∗ işaretli
olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır
2
EN,ISO,IEC Adı TS No1) Adı

vb.No (İngilizce) (Türkçe)
Akustik - Makina ve donanım
Acoustics-Noise emitted by
tarafindan yayılan gürültü - Bir iş
machinery end equipment-
mahallinden ve belirtilen diğer
Determination of emission sound TS EN ISO
ISO 11203 konumlardan yayılan ses basinç
pressure levels at a work station and 11203
seviyesinin ses güç seviyesi ile
at other specified positions from the
tayini
sound power level
TS 8535 EN Ses seviyesi ölçme aletleri
IEC 606512) Sound level meters
60651 (Sonometreler)
Integrating-avaraging sound level TS 9969 EN Entegre- ortalama alıcı ses seviyesi
IEC 608043)
meters 60804 ölçme cihazı
IEC 60942 Electroacoustics-Sound calibrators. TS EN 60942*
Electroacoustics-Octave-band and
IEC 61260 TS EN 61260*
fractional-octave-band filters
Method for the prediction of
ECMA TR/274)
installation noise levels
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı bakımından, ISO 3744, ISO 11201’de verilen terim ve tariflerle birlikte aşağıda
verilenler uygulanır.
3.1 Genel tarifler
3.1.1 Temel gürültü yayılma standardı (B tipi standard)

Bir doğruluk derecesi ile güvenli, tekrar üretilebilir sonuçları elde edebilecek şekilde bir makinanın veya
teçhizatın gürültü yayma seviyesini tayin etmek için işlem.
3.1.2 Gürültü deney kodu (C tipi standard)

Standardlaştırılmış şartlar altında gürültü yayılma karakteristiklerinin tayini, beyanı ve doğrulanmasını etkili
bir şekilde gerçekleştirmek için gerekli tüm bilgiyi kapsayan özel bir sınıfa, aileye veye makina tipine ve
teçhizata uygulanabilir standard.
Not - Bu standard, ISO 9225 ve ISO 9296 ile birlikte, biligi tekonolojisi ve haberleşme teçhizati için gürültü
deney kodunu karşılaştırır.
3.1.3 Bilgi tekonolojisi ve haberleşme teçhizatı

Evlerde, ofislerde, bilgisayar tesislerinde, haberleşme tesislerinde veya benzer çevrelerde kullanılan bilgi
işleme teçhizatı ve elemanları.
3.1.4 Fonksiyonel birim

Belirlenmiş bir işi başarabilme yeteneğinde olan bir tanıtım numarasına sahip fiziksel teçhizatın tümü.
Not 1 - Fonksiyonel bir birim bir çerçeve ve çerçevelerden desteklenebilir ve kendiliğinden kapatılabilir veya
başka bir cihaza tutturulabilir şekilde tasarımlanabilir.
Not 2 - Alt donanımlar veya başka fonksiyonel birimleri olan bir özel yuvaya monte edilmiş şeklinde bir son
kullanıcı birimler veya başka işlevsel birimler ayrık bir tanıtım numarasına sahip olan veya olmayan
bir fonksiyonel birim olarak dikkate alınabilir.
3.1.5 İş mahalli
Bir işletmecinin işini gerçekleştirdiği iş ortamındaki yeri.
2)
TSE Notu: IEC 60651 iptal edilip yerine IEC 61672-1 ve IEC 61672-2 standardları geçmiştir.
3)
TSE Notu: IEC 60804 iptal edilip yerine IEC 61672-1 ve IEC 61672-2 standardları geçmiştir.
4)
TSE Notu: Bu doküman, European Computer Manufacturers Association (ECMA)’nın “Rue du Rhône 114
– CH -1204 Geneva” adresinden temin edilebilir.
3
Not 1 - Yüksek bir performansı, tek kullanıcı bilgisayarı olan “iş mahalli” olarak düşünülmez.
Not 2 - ISO 11201’e bakınız.
3.1.6 Çalıştırma modu

Deneye tâbi tutulan teçhizatın amaçlanan fonksiyon/fonksiyonlarını yerine getirdiği durum.
3.1.7 Boşta çalışma (rölantı) modu

Deneye tâbi tutulan teçhizata enerji verildiği, ancak çalışmadığı bir veya daha fazla boşta çalışma şartları.
3.1.8 Zeminde duran teçhizat

Kendi desteği ile veya desteksiz zemin üzerinde tesis edilmesi amaçlanan fonksİyonel birim.
3.1.9 Masa üstü teçhizat

Bir masa, sıra veya ayrı bir kısım üzerinde kullanılan veya kurulması amaçlanan ve tam bir mahfazası olan
fonkisyonel birim.
3.1.10 Duvara monte edilmiş teçhizat

Normal olarak duvara karşı veya duvara monte adilmiş ve kendi desteğine sahip olmayan fonkisyonel birim.
3.1.11 Alt donanım

Normal olarak başka bir birim üzerine yerleştirilmesi amaçlanan veya tek bir mahfaza içindeki diğer birimlere
bağlanmış fonkisyonel birim.
Not - Kendi mahfazasına ve tanıtım numarasına sahip olan veya olmayan birim.
3.1.12 Özel yuvaya monte edilmiş teçhizat

Son kulanıcı mahfazasına yerleştirilmiş bir veya birden fazla alt donanımlar.
3.1.13 Standard deney masası

Üst yüzeyi en az 0,5 m² olan ve 700 mm’den az üst düzlem uzunluğuna sahip rijit masa.
Not - Standard deney masası için tasarım Ek A’da gösterilmiştir.
3.2 Akustik tarifler

3.2.1 Ses basıncı, p
Ölçme esnasında zaman ortalamalı ses basıncının kare kökü.
Not 1 - Ses basıncı Paskal cinsinden edilir.
3.2.2 Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, L pT

Ölçme zaman aralığı içinde, zamanla değişen gözlem altında bir ses olarak aynı ortalama ses basıncının
karesine sahip sürekli kararlı sesin ses basınç seviyesi.
Not 1 - Zaman ortalamalı ses basınç seviyeleri desibel cinsinden ifade edilir.
Not 2 - ISO 3744:1994’e bakınız.
3.2.3 Yayılan ses basınç seviyesi, L p

Kaynak, fon gürültüsünün etkileri de dâhil, bir yansıtma düzlem yüzeyi üzerinde belirlenmiş çalıştırma ve
montaj şartları altında çalıştığında, özel bir zaman ağırlıklandırmalı ve özel bir frekans ağırlıklandırmalı
ölçülen gürültü kaynağına yakın belirlenmiş bir konumdaki ses basınç seviyesi.
Not -Madde 8 yayılan ses basınç seviyesinin ölçülmesi için bir metodu kapsar.
3.2.4 Zaman ortalamalı yayılan ses basınç seviyesi, L peqT

Bir ölçme zaman aralığı ( T ) içinde, zamanla değişen gözlem altındaki bir ses olarak aynı ortalama ses
basıncının karesine sahip olan sürekli boşta çalışma durumundaki sesin yayılan ses basınç seviyesi.
4
T
1 p 2 (t )
L peqT = 10 lg
T ∫
0 p0
2
dt dB
Not 1 - Desibel cinsinden ifade edilir.
Not 2 -Yayılan ses basınç seviyesi, gerekli belirlenmiş konumlarda deney kodu ile tayin edilir (Meselâ; bu
standard bilgi tekonolojisi ve haberleşme teçhizatının belirli ailesi için geçerlidir).
3.2.5 A ağırlıklı darbe ses basınç seviyesi, L pAl

l zaman ağırlıklandırmalı karakteristik (darbe) için bir ses seviye ölçeri ile tayin edilen A ağırlıklı ses basınç
seviyesi.
Not – Desibel cinsinden ifade edilir.
3.2.6 C ağırlıklı tepe ses basınç seviyesi, L pCpeak

Bir çalışma çevrimi üzerinde tayin edilen C ağırlıklı ses basınç seviyesinin en yüksek ani değeri.
Not - Bu standard, güç ölçme şartları altında zaman ortalamalı değeridir.
3.2.7 Ses gücü, W

Hava ile yayılan ses enerjisinin bir kaynak tarafından yayıldığındaki birim zamana oranı.
3.2.8 Referans ses kaynağı

İlgili frekans aralığında kalibreli geniş bant ses güç spektrumuna sahip ve ISO 6926’a uygun kararlı bir ses
kaynağı olarak kullanılması amaçlanan cihaz.
3.2.9 İlgili frekans aralığı

125 Hz’den 8000 Hz’e kadar merkez frekanslı oktav bantları.
Not 1 - Özel durumlar altında, frekans aralığı genişletilebilir. Madde 6.10.2 ve Çizelge 4’e bakınız.
Not 2 - Temel bir uygulama, A ağırlıklı ses basıncı veya ses güç seviyelerini etkileyebildiğini gösterirse, 16
kHz’lik oktav bant dâhil edilmelidir. Bununla birlikte, 16 kHz oktav bantındaki gürültü ayrık tonlarını
içeriyorsa, o zaman 16 kHz oktav bant A ağırlıklı seviyenin tayininde dâhil edilmemelidir. Oktav
bantların aralığı ve frekansları ISO 266 (6)’da belirtilmiştir. Ek bilgiler için Madde 6.10.2 ve Çizelge
4’e bakınız.
Not 3 - 16 kHz’lik oktav bantları ölçmelerde dâhil edilirse, bu standarda yer alan işlemler, Madde 6.2, Madde
7.2 ve Madde 8.2’de belirtilenlerden daha büyük ölçme belirsizlikleri üretebilir.
Not 4 - 16 kHz’lik oktav bantında sesi yayan teçhizat için, ISO 9295’te belirtilen işlemler kullanılmalıdır.
Madde 6.10.2 ve Çizelge 4’e bakınız.
4 Uygunluk kuralları
Ölçmeler, aşağıdaki kuralları sağladıkları sürece, karşıladıkları takdirde, bu standarda uygunluk karşılanmış
olur:
a) Bu standardda belirtilen ölçme işlemleri, tesis ve işletme şartlarını tam olarak dikkate alınmış olması,
b) Ses gücü seviyelerinin tayini için, Madde 6 veya Madde 7’de belirtilen metotlardan birinin (ve sadece
birinin) kullanılmış olması,
c) Kullanıcı veya gözlemci konumlarında yayılan ses basınç seviyesinin ölçümü için Madde 8’deki metodun
kullanılmış olması.
5
5 Tesis etme ve çalıştırma şartları

5.1 Teçhizatın tesisi
5.1.1 Genel
Teçhizat amaçlanan kullanımına göre tesis edilmelidir. Bilgi tekonolojisi ve haberleşme teçhizatının bir çok
farklı sınıflandırmaları için tesis şartları Ek C’de belirtilmiştir. Bunlar, gürültü yayma beyan bilgisi elde edildiği
zaman, takip edilmelidir. Normal tesis şekli bilinmiyor ise veya bir çok ihtimal söz konusu ise, temsili bir
durum belirlenmeli ve raporda belirtilmelidir.
Deneye tâbi tutulan teçhizata bağlanmış herhangi bir elektrik kablo borusu, boru tesisatı, hava menfezi veya
diğer yardımcı teçhizatın deney odasına önemli miktarda ses enerjisi yaymamasına dikkat edilmelidir.
Uygulanabilirse, cihazın çalışması için bütün gerekli yardımcı teçhizat deney odasının dışına yerleştirilmeli
ve deney odası ölçmelerle girişim yapan bütün objelerden bağımsız olmalıdır.
Not – Teçhizat bir veya birden fazla yansıtma düzleminin yakınına monte edilirse, teçhizattan yayılan ses
gücünün konumuna ve yönüne bağlıdır. Teçhizat, yayılan ses gücünü, ya özel bir teçhizat konumu
ve yönü için ya da başka konum ve yönler için ortalama değerden tayin etmek için
konumlandırılmalı ve yönlendirilmelidir.
5.1.2 Zeminde duran teçhizat
5.1.2.1 Çınlama odaları için kurallar

Zemin üzerindeki teçhizat odanın herhangi bir duvarından en az 1.5 m uzağa yerleştirilmeli ve önemli
olmayan yüzeyler çınlama odasının duvarına parallel olmalıdır.
5.1.2.2 Yarı yankılı odalar için kurallar

Ek C’de aksi belirtilmedikçe, döşeme destekli teçhizat yeterli bir mesafede (mümkünse duvardan 2 m’den
fazla uzaklıkta) yansıtma düzlemi üzerine yerleştirilmelidir.
Teçhizat yansıtma düzlemi/düzlemleri hariç bütün kenarlarına erişmeye izin verecek şekilde yerleştirilmelidir.
Yansıtma düzlemlerinin boyutları en azından ölçme yüzeyindeki deney nesnelerinin yakınına kadar
genişletilmelidir. Yansıtma için kurallar Madde 7.3.1 Not’da belirtilmiştir. Düzlem, kendi titreşimlerinden dolayı
ses yayılmasına neden olmamalıdır.
5.1.2.3 Ortak kurallar

Deneye tâbi tutulan teçhizat, tesisinde birlikte bir kaç çerçeveden oluşursa veya deney amaçları için çok
fazla geniş olursa, çerçeveler ayrı ayrı ölçülebilir. Böyle durumlarda, ilâve kapaklar akustik olarak
değerlendirme esnasında çerçeveler için gerekli olabilir. Bir birim, mekanik veya akustik olarak, biri gürültü
emisyon seviyelerini önemli ölçüde diğerinden etkilenecek şekilde, diğerine bağlıysa, deneye tâbi tutulan
teçhizat, uygulanabildiğinde, bu şekilde bağlanmış bütün birimleri birlikte kapsamalıdır.
Bir duvarın sadece önüne yerleştirilmiş olan zemin üzerindeki teçhizat sert bir duvarın ( Madde 7.3.1, Not)
önündeki katı bir zemine yerleştrilmelidir. Duvara olan mesafe, imalâtçının talimatlarına uygun veya Ek C’de
belirtildiği gibi olmalıdır. Böyle bir bilgi mevcut değilse, mesafe 0,1 m olmalıdır.
5.1.3 Masa üstü teçhizat
5.1.3.1 Çınlama odaları için kurallar

Masa üstü teçhizat, bir masaya veya ayrılmış kısma, Ek C’ye göre çalışması gerekli olmadıkça, odanın
herhangi bir duvarından en az 1,5 m mesafede zemin üzerine yerleştirilmelidir. ( Mesala; döşeme üzerindeki
kâğıt tutucular veya yazıcılar). Böyle bir teçhizat, standard deney masasının üst düzleminin ortasına
yerleştirilmelidir (Ek A).
5.1.3.2 Yarı-çınlamalı odalar için kurallar

Masa üstü teçhizat, bir masaya veya ayrılmış kısma, Ek C’ye göre çalışması gerekli olmadıkça, döşeme
üzerine yerleştirilmelidir (Mesalâ; zemin üzerindeki kâğıt tutucular veya yazıcılar). Böyle bir teçhizat,
standard deney masasının üst düzleminin ortasına yerleştirilmelidir (Ek A). Herhangi bir durumda, Madde
7.6’da tanımlanan ölçme yüzeyi zemin üzerinde sona erer.
6
5.1.4 Duvara monte edilmiş teçhizat

Duvara monte edilmiş teçhizat, aksi belirtilmedikçe, herhangi bir yansıtma yüzeyinden en az 1,5 m mesafede
çınlama odasının bir duvarına monte edilmelidir. Alternaitif olarak, çalışma izin verirse, teçhizat odasının
herhangi bir duvarından en az 1,5 m (mümkünse, yarı yankılı odalarda, 2 m’den fazla) mesafede zemin
üzerine yerleştirilmelidir.
Teçhizat, bir duvara veya başka bir yüzeye yerleştirilirse, temsili yapılan ölçmeler esnasında tesis edilmesi
için kullanılmalı ve deney raporunda tanımlanmaldır.
5.1.5 Özel yuvaya monte edilmiş teçhizat

Özel yuvaya monte edilmiş teçhizat, teçhizat için tesis etme özellikleri ile oluşturulan mahfaza içine
yerleştirilmelidir. Mahfaza içindeki birimlerin yerleşimi tanımlanmalıdır. Mahfaza, zemine monte edilmiş veya
masa üstü teçhizat olarak deneye tâbi tutulmalıdır. Çalışmada, imalâtçı tarafından sağlanan veya tavsiye
edilen böyle bir teçhizat ile denendiğinde, havayı hareke ettiren teçhizatın (soğutucu fan tertibatı gibi)
kullanımını kapsamayan ancak gerektiren özel yuvaya monteli teçhizat .
Bir uçlu kullanımlı mahfazalı özel yuvaya monteli teçhizat ya münferit fonksiyonel birimler yada bütün bir
sistem olarak deneye tâbi tutulmalı ve rapor edilmelidir.
5.1.6 Elde kullanılan teçhizat

Elde kullanılan teçhizat, tireşim yalıtımlı elemanlar tarafından yansıtma düzleminin 0,1 m üzerinde
desteklenmelidir. Bu destekler, hava ile yayılan ses yayılması ile girişim yapmamalıdır.
5.1.7 Alt-donanım
Bir alt donanım, titreşim yalıtımlı elemanlar tarafından yansıtma düzleminin 0,25 m üzerinde
desteklenmelidir. Bu destekler, hava ile yayılan ses yayılması ile girişim yapmamalıdır.
5.2 Giriş gerilimi ve frekansı

Teçhizat anma beyan gerilimde ve beyan edilmiş güç hat frekansında çalıştırılmalıdır.
Fazdan faza gerilim değişmeleri % 5’i aşmamalıdır.
5.3 Teçhizatın çalışması

Akustik ölçmeler esnasında, teçhizat, tipik olarak normal kullanımdaki gibi çalıştırmalıdır.
Ek C, birçok teçhizat sınıfları için bu gibi şartları kapsar ve bu şartlar uygulanır. Bununla birlikte, belirtilmiş
şartlar açıkça mamülün amaçlanan kullanımına ilişkin şartları sağlama amacına zıt ise, bu durumda
amaçlanan kullanıma yakın ilişkili ilâve bir mod veya modlar tanımlanmalı, deneye tâbi tutulmalı ve doküman
haline getirilmelidir. Harhangi yerdeğiştirme beyanı; ya;
- Birisinin Ek C’yi esas aldığının ve diğerinin ise amaçlanan uygulama için tipik bir kullanım olması
için imalâtçı tarafından beyan edildiğini gösteren değerlerin her ikisini beyan etme, yada;
- Ek C’yi esas almadğını gösteren, ancak, amaçlanan uygulamada tipik kullanım olması için
imalâtçı tarafından beyan edildiğini gösteren sadece beyan.
Teçhizat, akustik deneyi gerçekleştirilmeden once, istenen sıcaklığa ulaşmak ve diğer şartları kararlı hale
getirmek için yeterli bir zaman periyodunda çalıştırılmalıdır.
Gürültü, boşta ve çalışma modlarının her ikisinde teçhizatla birlikte ölçülmelidir. Ek C’de aksi belirtilmedikçe,
teçhizat, farklı baskı kalitesinde çıktı almak veya depolanmış bilgiyi elle veya otomatik olarak basma gibi
farklı fonksiyonları gerçekleştirmek için tasarımlanmışsa, herbir münferit mod gürültüsü kararlaştırılmalı ve
kaydedilmelidir. Normal fonksiyonel çalışmada, döküman yerleştirme, okuma, şifreleme, basma ve dokümanı
çıkarma gibi farklı çalışma modlarını gerçekleştiren bir teçhizat ve tipik bir çalışma çevrimi Ek C’de
tanımlanmıştır. Böyle bir tipik çevrim, ölçmeler için tanımlanmalı ve deney raporunda belirtilmelidir.
Özel yuvaya monteli teçhizat ve bir kaç işlevsel birimlerin çalışmasında başka bir teçhizatın bulunması
durumunda, birlikte çalışması amaçlanan birimler, deney esnasında çalıştırılmalı, diğer bütün birimler boşta
çalışma modunda olmalıdır. İmalatçı tarafından sağlanan çalışma kılavuzlarının yokluğunda, en yüksek A-
ağılıklı ses güç seviyesi çalışması için diğer farklı birimlerle birlikte çalıştırılmalıdır. Bütün diğer birimler boşta
çalışma modunda olmalıdır. Böylece, en yüksek A-ağırlıklı ses güç seviyesine sahip olan çalışma birimi,
sadece bir kez ve tipik olarak 8 saatlik çalışma günü esnasında zamanın %5’inden az meydana gelirse,
sonraki en yüksek A-ağırlıklı ses güç seviyesi onun çalışması için gerekli olan başka birimler ile birlikte
çalışmalıdır; bütün diğer birimler ise boşta çalışma modunda olmalıdır. Çalışmaların hiçbirisi tipik bir 8 saatlik
çalışma zamanı esnasında, zamanın % 5’inden daha fazlası için meydana gelmez ise, o zaman en yüksek
A-ağırlıklı ses güç seviyeli birime özgü şartlarla uygulanmalıdır.
7
Aynı teçhizat, mekanik tasarımından veya program kontrolu altındaki çalışma modundan dolayı sürekli
çalışmaz. Cihazın boşta (boşta çalışma durumda) çalışması esnasında uzun periyotlar meydana gelebilir.
Çalışma mod ölçmeleri bu boşta çalışma periyotlarını kapsamaz. Akustik değerlendirme esnasında sürekli
olarak teçhizatı çalıştırmak mümkün değilse, yapılan ölçmeler esnasındaki zaman aralığı deney planında,
cihaz özelliklerinde veya diğer dokümanda tanımlanmalıdır.
Bazı teçhizat gürültü yayılmalarının güvenilir tayinine izin vermek için çok çok kısa olan çalışma çevrimlerine
sahiptir. Bu durumda tipik çevrim bir kaç defa tekrarlanmalıdır.
Deneye tâbi tutulan teçhizat ton veya zil gibi dikkat işaretleri üretirse, bu gibi kesikli ses bir çalışma moduna
dâhil edilmemelidir. Çalışma modlarındaki akustik değerlendirme esnasında, bu gibi dikkat işaretleri
çalışamaz olmalı veya mümkün değilse, bunlar en aza ayarlanmalıdır.
Not – Belirli uygulamalar için klâvyelerin geri besleme işaretinin en yüksek tepkisi gibi işaretlere ilgi
duyulabilir. Bu gibi ölçmeler yapılabilir, ancak, bu ölçmeler, bu standarda belirtilen metotların bir
parçası değildir.
6 Çınlama odalarında donanımların ses güç seviyelerini tayin etmek

için metot
6.1 Genel
Bu maddede belirtilen metot, ISO 3741’de belirtilen mukayese metoduna gore, çınlama odasındaki bilgi
tekonolojisi ve haberleşme teçhizatı tarafından üretilen ses güç seviyelerini tayin etmede bir muakeyese
işlemini sağlar.
Odanın, ISO 3741, Ek-A’ya gore hazırlanması tavsiye edilir. Bu, mikrofon konum sayısını ve teçhizat
yerleşimlerini her seferinde tayin etme ihtiyacını ortadan kaldırır.
6.2 Ölçme belirsizliği

Bu metoda göre gerçekleştirilen ölçmeler, Çizelge 1’de verilenlere eşit veya daha az standard sapmalar
üretirler.
Çizelge 1- Çınlama odasındaki ses güç seviyelerinin tayinindeki belirsizlik
Oktav bant 1/3’lük Oktav bant Standard sapma

merkez frekansları merkez frekansları
Hz Hz dB
125 100 – 160 3.0
250 200 – 315 2,0
500 – 4000 400 – 5000 1,5
8000 6300 - 10000 3,0
Not 1 - Önemli bilgi teknolojisi ve haberleşme cihazı için A-ağırlıklı ses güç seviyesi, 250 Hz - 4000 Hz
oktav bantlarındaki ses güç seviyeleri ile tayin edilir. A-ağırlıklı ses güç seviyesi, yaklaşık olarak 1,5
dB standard sapma ile tayin edilir. Daha büyük bir standard sapma, diğer bantlardaki ses güç
seviyeleri A-ağırlıklı seviyeyi tayininden elde edilen değerden meydana gelebilir.
Not 2 - Çizelge 1’de verilen standard sapmalar, laboratuvardan laboratuvara gore değişenler dâhil, ancak
deneyden deneye veya cihazdan cihaza, örneğin, teçhizatın tesisinde ve çalışma şartlarındaki
değişmelerden etkilenebilen ses güç seviyesindeki değişmeler hariç, ölçme belirsizliğinin bütün
durumlarının toplam etkilerini yansıtır. Aynı cihazın bir parçası ve aynı ölçme şartları için deney
sonuçlarının tekrar elde edilebilirliği ve tekrarlanabilirliği, Çizelge 1’de verilen belirsizliklerden
(meselâ; daha ufak standard sapmalar) değerlendirilebilirliği daha iyidir.
Not 3 - Bu maddede belirtilen metot, çok yönlü ve geniş bant gürültüsünü yayan benzer teçhizatın ses güç
seviyelerini karşılaştırmak için kullanılırsa, bu karşılaştırmadaki belirsizlik, ölçmelerin aynı ortamda
gerçekleştirildiğinin sağlanması şartıyla, Çizelge 1’de verilenlerden az olan bir standard sapma üretir.
8
6.3 Deney ortamı
6.3.1 Genel
Uygulanabildiğinde, çınlama odasının tasarımı için ISO 3741’de belirtilen kılavuz kullanılmalıdır. ISO 3741’de
belirtilen oda absorpsiyonu için kriter ve oda düzenlemesi için işlemler kullanılmalıdır.
ISO 3741 aşağıdakilere göre uygulanmalıdır:

a) Deney odasının hacmi,
b) Fon gürültü seviyesi.
6.3.2 Metorolojik şartlar

ISO 3741’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır;
Aşağıdaki şartlar tavsiye edilir:

a) Barometrik basınç: 86 kPa ila 106 kPa;
b) Sıcaklık: sadece kâğıt işleme ve kart ortamı için bir aralık tanımlanırsa, teçhizat için imalâtçı
tarafından tanımlanan aralık içinde; imalâtçı tarafından tanımlanan bir aralık yoksa, tavsiye edilen
aralık 15 °C ilâ 30 °C’tur.
c) Bağıl nem; sıcaklık: sadece kâğıt işleme ve kart ortamı için bir aralık tanımlanırsa, teçhizat için
imalâtçı tarafından tanımlanan aralık içinde; imalâtçı tarafından tanımlanan bir aralık yoksa,
tavsiye edilen aralık % 40 ilâ % 70’dir.
Buna ilâveten, ses basınç seviyesi sıcaklıkla değişen teçhizat için, ölçme sırasında oda sıcaklığı 23°C ± 2°C
olmalıdır.
6.4 Cihaz
6.4.1 Genel
ISO 3741’de belirtilen cihaz kuralları ve aynı zamanda Madde 6.4 uygulanmalıdır.
Sayısal entegrasyon tercih edilen ortalama metottur (IEC 60804).
6.4.2 Mikrofon ve kablosu

ISO 3741’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır. Buna ilâveten, mikrofon ve kablosu, ölçme sırasında
karşılaşılan sıcaklık aralığında ve bunların duyarlılığında, 0,2 dB’den daha fazla değişiklik yapmayacak
şekilde seçilmelidir.
Mikrofon hareket ettirildiğinde, ölçmelerle girişime neden olacak akustik veya elektriksel gürültüden ( mesala;
dişlilerden, esneyen kablolardan veya yerinden kayan kontaklardan) kaçınmak için uygulamaya dikkat
edilmelidir.
6.4.3 Cihaz sisteminin frekans tepkisi

ISO 3741’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
6.4.4 Referans ses kaynağı

Referans ses kaynağı ilgili ferkans aralığında, ISO 6926’da belirtilen kuralları karşılamalıdır.
6.4.5 Filitre karakteristikleri

IEC 61260’da belirtilen Sınıf 1 cihazın kuralları uygulanmalıdır.
6.4.6 Kalibrasyon
Her bir ölçme serisi sırasında, 0,3 dB doğruluğa sahip bir ses kalibratörü (IEC 60942’de belirtildiği gibi sınıf
1) ilgili frakans aralığındaki bir veya daha fazla frekansda bütün ölçme sisteminin kalibrasyonunu
gerçekleştirmek için mikrofona uygulanmaldır. Kalibratörün uygunluğu, IEC 60942’de belirtilen kurallar ile
yılda bir defa ve cihaz sisteminin uygunluğu ise uygun standardlara gore kalibrasyon izlenebilirliğini sağlayan
bir laboratuvarda en az her 2 yılda bir IEC 60651 (ve birleşik sistem olması durumunda IEC 60804 )’in
kuralları ile doğrulanmalıdır.
İlgili IEC standardlarına uygunluğunun son doğrulanma tarihi kaydedilmelidir.
Referans ses kaynağı, tamamiyle her iki yılda bir ISO 6926’ya göre kalibre edilmelidir.
9
Referans ses kaynağı, 2 yıllık kalibrasyon periyodundan önce referans ses kaynağının kalibrasyon gerektirip
gerektirmediğini tayin etmek için ISO 6926’ya göre yıllık olarak kontrol edilmelidir. Herhangi bir 1/3 oktav
bantlı uzay/zaman ortalamalı ses basınç seviyesindeki değişmeler 0,5 dB’yi aşarsa, bu durumda, referans
ses kaynağı kullanımdan önce ISO 6926’ya göre tam olarak kalibre edilmelidir.
6.5 Teçhizatın tesisi ve çalışması: Genel kurallar

Madde 5’e bakınız.
6.6 Mikrofon konumları ve kaynak yerleşimleri
6.6.1 Genel
Çınlama odasındaki ses güç seviyesinin tayininde belirsizliğin belli başlı sebebi, ses alanının uzaydaki
düzensizliğidir. Bu düzensizlik nedeniyle, ortalama ses basınç seviyesinı doğru olarak tayin etmek için
gerekli çaba, geniş bant ses için olandan ve ayrık frekans ses için olandan daha fazladır.
Odanın güçlü bir şekilde, ISO 3741 Ek-A’da verilen özelliklere sahip olması tavsiye edilir. Bu mikrofon
konumlarının sayısını ve her bir teçhizattaki teçhizat yerleşimlerinin herbirisinin ölçülmesini tayin etme
ihtiyacını ortadan kaldırır.
Diğer taraftan (Oda, ISO 3741 Ek-A’da göre verilen özelliklere sahip değilse) ISO 3741, Madde 8’de belirtilen
işlem her bir ölçmeye ilişkin teçhizat yerleşimlerinin ve mikrofon konumlarının en az sayısını tayin etmek için
kullanılmalıdır. İşlemlerin sonuçları, kaynak tarafından yayılan sesdeki önemli ayrık frekans elemenlarına
veya dar bant gürültüsünün varlığına veya yokluğuna dayanır. Bununla birlikte, mikrofon konumlarının sayısı
ve mikrofon yerleşimleri genellikle büyüktür.
6.6.2 Mikrofon konumlarının sayısı, referans kaynak yerleri ile teçhizat yerleri
ISO 3741, Madde 8’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
6.6.3 Mikrofon düzeni

ISO 3741, Madde 8’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
6.7 Ses basınç seviyesinin ölçülmesi
6.7.1 Genel
Uygulanabilirse, ISO 3741’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
6.7.2 Ölçme süresi

Uygulanabildiğinde, ISO 3741’dekilere ilâveten aşağıda belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
Tekrarlayıcı çalışma çevrimlerini gerçekleştiren teçhizat (meselâ; kaplama makinaları) için, ölçme süresi, en
az üç çalışma çevrimini kapsamalıdır. Çalışma çevrimlerini değiştirme serisini gerçekleştiren teçhizat için,
ölçme süresi toplam seriyi kapsamalıdır. Bir çok teçhizat sınıfı için ilâve kurallar Ek C’de verilmiştir.
6.7.3 Fon gürültüsünün düzeltmeleri

Uygulanabilirse, ISO 3741’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
6.8 Referans ses kaynağı ile ilgili ses basınç seviyesinin ölçülmesi
ISO 3741’de belirtilenlere ilâveten aşağıdaki kurallar uygulanmalıdır.
Çınlama odaları vasıtasıyla teçhizatın ses güç seviyesini tayin etme amaçları için, bu standard, ISO 3741’de
belirtilen karşılaştırma metodunu kullanır. Bu metot, deney odasının çınlama zamanını ölçmeyi
gerektirmeyen bir avantaja sahiptir. Karşılaştırma metodu, ISO 6926’ya göre, özellikli ve kalibrasyonlu bir
referans ses kaynağının kullanılmasını gerektirir. Referans ses kaynağı, teçhizatı çalıştırmak gerekli ise,
kullanıcının ve deneye tâbi tutulan teçhizatın yokluğunda, kalibrasyon şemasında da tarif edildiği gibi
çalıştırılmalıdır.
6.9 Uzay/zaman ortalamalı bantın ses basınç seviyesinin hesaplanması

ISO 3741’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
10
6.10 Ses güç seviyesinin hesaplanması
6.10.1 Bant ses güç seviyelerinin hesaplanması

Her bir oktav bant veya ilgili frekans aralığı içindeki bir 1/3’lük oktav bantındaki teçhizatın ses güç seviyesi
ISO 3741’de belirtilen karşılaştırma metodu kullanılarak elde edilir.
6.10.2 A-ağırlıklı ses güç seviyesinin hesaplanması

A-ağırlıklı ses güç seviyesi, LWA , desibel cinsinden ISO 3741, Ek F’ye göre hesaplanmalıdır.
Oktav bant verili hesaplamalar için, A j değerleri Çizelge 2’de belirtilmiştir ve aşağıda tanımlanan hariç
jen = 7 ’dir.
büyük
1/3 oktav bant veriler ile yapılan hesaplamalar için A j değerleri, * aşağıda tanımlanan hariç, jmax = 21 dır.
Çizelge 2 – Oktav bantları için A-ağırlıklı ( A j ) değerler

Oktav bant merkez Aj
j frekansı
Hz dB
1 125 -16,1
2 250 -8,6
3 500 -3,2
4 1000 0,0
5 2000 1,2
6 4000 1,0
7 8000 -1,1
8 16000 -6,6
Çizelge 3 – 1/3’lük oktav bant için A-ağırlıklı ( A j ) değerler
j 1/3’lük oktav bant Aj

merkez ferkansı
Hz dB
1 100 -19,1
2 125 -16,1
3 160 -13,4
4 200 -10,9
5 250 -8,6
6 315 -6,6
7 400 -4,8
8 500 -3,2
9 630 -1,9
10 800 -0,8
11 1000 0,0
12 1250 0,6
13 1600 1,0
14 2000 1,2
15 2500 1,3
16 3150 1,2
17 4000 1,0
18 5000 0,5
19 6300 -0,1
20 8000 -1,1
21 10000 -2,5
22 12500 -4,3
23 16000 -6,6
24 20000 -9,3
11
Bant seviyelerinden A-ağırlıklı ses güç seviyelerinin tayini için, bu standard bazı şartlar altında, 16 kHZ’lik
oktav bantını içerecek şekilde ilgili frekans aralığına genişletilir. 16 kHz’lik oktav bantdan kaynaklanan gürültü
karakterindeki geniş bant ise, A-ağırlıklı seviye 16 kHz’lik oktav bantını kapsayan bir 1/3’lük oktav banttındaki
ölçmelerden hesaplanmalıdır. Bu durumda, oktav bantlı veri için j max = 8 ve 1/3’lük oktav bant verisi için ise
jmax = 24 ’dır. 16 kHz’lik oktav banttaki gürültü ayrık ton tonları kapsıyorsa, bu durumda 16 kHz’lik oktav
bant A-ağırlıklı seviyelerin tayinine dâhil edilmemelidir. 16 kHz’lik oktav bantındaki gürültüde gürültü yayan
teçhizat için, ses basınç seviyesini rapor etmek üzere ISO 9295’te belirtilen işlemler uyulanmalıdır (Çizelge
4).
Not 1- 16 kHz’lik oktav bantındaki A-ağırlıklı değerleri ( A j ) dâhil etmek için Çizelge 2 ve Çizelge 3,
ISO 3741, Çizelge F ile yer değiştirilir.
Not 2- Gürültü kaynağı güçlü ayrık frekans bileşenlerini yayarsa, varsa, hesaplama, 1/3’lük oktav bantlı A-
ağırlıklı değerler kullanılarak gerçekleştirilmesi tavsiye edilir.
Çizelge 4 – Gürültünün tipi ve ses güç seviyelerinin tayini
Aşağıdaki frekanslarda ortalanmış oktav bantlarının Tayin edilen ses güç seviyesi
frekans aralığındaki gürültü tipi
125 Hz – 8 kHz arası 16 kHz
Geniş bant veya dar bant Geniş bant gürültüsü Bu standarda göre, birleştirilmiş A
gürültüsü ağırlıklı seviye (125 Hz ila 16 kHz)
Bu standarda göre A-ağırlıklı seviye
Geniş bant veya dar bant Ayrık ton (125 Hz ila 16 kHz) ve ISO 9295’e göre
gürültüsü ayrık tonun seviyesi ve frekansı.
Çoklu ton Bu standarda göre A-ağırlıklı seviye
(125 Hz ila 8 kHz) ve ISO 9295’e göre
banttaki en yüksek tonların 10 dB
içindeki ve 16 kHz’deki bütün
tonlarındaki frekansları ve seviyeleri.
Önemli gürültü yok ISO 9295’e göre 16 kHz’lik oktav
Ayrık ton banttaki ayrık tonların seviyesi ve
frekansı.
ISO 9295’e göre banttaki en yüksek ton
Çoklu ton seviyesinin 10 dB içindeki 16 kHz’lik
oktav bantındaki bütün tonlardaki
frekansları ve seviyeleri.
7 Bir yansıtma düzlemi üzerinde esas olarak serbest alan altındaki

teçhizatın ses güç seviyelerinin tayini için metot
7.1 Genel
Bu maddede belirtilen metot, ISO 3744 veya ISO 3745’te belirtildiği gibi bir yansıtma düzlemi üzerinde esas
olarak serbest alan şartlarını kullanarak bilgi teknolojisi ve haberleşme teçhizatı tarafından üretilen ses güç
seviyelerini tayin etmek için doğrudan bir işlemi sağlar. Bu standard, geniş bant gürültüsü, dar bant gürültüsü
ve ayrık frekans bileşenleri veya darbe gürültüsünü ihtiva eden gürültüyü yayan teçhizata uygulanır.
Ölçmeler, ISO 3744 veya ISO 3745’e göre oluşturulan bir ortamda gerçekleştirilmelidir.

Ölçmeler, Çizelge 5’te verilen değerlere eşit veya ondan az olan bu standardın ilgili frekans aralığı için tekrar
üretilebilirlik standard sapmalarını üreten bu metoda göre gerçekleştirilmelidir.
12
Çizelge 5 - Bir yansıtma düzlemi üzerindeki serbest bir alandaki ses güç seviyelerini tayinindeki belirsizlik
Oktav bant merkez 1/3’lük oktav bant Standard sapma

frekansı merkez frekansı
Hz Hz dB
125 100 – 160 3,0
250 – 500 200 – 630 2,0
1000 – 4000 800 – 5000 1,5
8000 6300 – 10000 2,5
Not 1 - Bir çok bilgi teknolojisi ve haberleşme teçhizatı için, A -ağırlıklı ses güç seviyesi, 250 Hz ila 4000 kHz
oktav bantları arasındaki ses güç seviyeleri ile tayin edilmelidir. A-ağırlıklı ses güç seviyesi yaklaşık
olarak 1,5 dB bir standard sapma ile tayin edilir. Daha büyük bir standard sapma, diğer bantlardaki
ses güç seviyeleri A-ağırlıklı seviyeyi tayin ettiği zaman, sonuçlandırılabilir.
Not 2 - Çizelge 5’te verilen standard sapmalar, laboratuvardan laboratuvara değişmeler dâhil, ancak,
cihazdan cihaza veya meselâ, teçhizatın tesisi veya çalışma şartları tarafından sebep olunabilen
deneyden deneye ses güç seviyesindeki değişmeler hariç, ölçme belirsizliğinin bütün sebeplerinin
toplam etkilerini yansıtır. Aynı teçhizat parçası ve aynı ölçme şartları için deney sonuçlarının tekrar
üretilebilirlik ve tekrarlanabilirliği Çizelge 5’te verilen belirsizliklerden daha iyi (meselâ; daha küçük
standard sapmalar) dikkate alınabilir olmalıdır.
Not 3 - Bu madde de belirtilen metot, yöneltmesiz ve geniş bant gürültüsünü yayan benzer teçhizatın ses
güç seviyelerini mukayese etmek için kullanılırsa, bu mukayesedeki belirsizlik, ölçmelerin aynı
ortamda gerçekleştirilmesi sağlanırsa, Çizelge 5’te verilenlerden az bir standard sapma meydana
getirir.
7.3 Deney ortamı

7.3.1 Genel
Deney ortamı, bir yansıtma düzlemi üzerinde serbest bir alan sağlamalıdır. Uygun deney ortamı için kriter
ISO 3744 ve ISO 3745’te tanımlanmıştır.
Not – İlgili ferakans aralığında (mesala; beton zemin α < 0,001, plastikleştirilmiş duvar α =0,04, fayans
duvar α =0,01) absorbsiyon katsayısı α < 0,006 ise, bir düzlem (zemin, duvar) yansıtma (sert)
olarak dikkate alınır.
7.3.2 Metorolojik şartlar

ISO 3744 veya ISO 37451’de belirtilen kurallar uygulanmalıdır;
Aşağıdaki şartlar tavsiye edilir;
a) Barometrik basınç: 86 kPa ila 106 kPa;
b) Sıcaklık: sadece kâğıt işleme ve kart ortamı için bir aralık tanımlanırsa, teçhizat için imalâtçı
tarafından tanımlanan aralık içinde; imalâtçı tarafından tanımlanan bir aralık yoksa, tavsiye edilen
aralık 15 °C ilâ 30 °C’tur.
c) Nispi rutubet; sıcaklık: sadece kâğıt işleme ve kart ortamı için bir aralık tanımlanırsa, teçhizat için
imalâtçı tarafından tanımlanan aralık içinde; imalâtçı tarafından tanımlanan bir aralık yoksa,
tavsiye edilen aralık % 40 ilâ % 70’dir.
Buna ilâveten, ses basınç seviyesi sıcaklıkla değişen teçhizat için, ölçme esnasında oda sıcaklığı 23 °C ±
2 °C olmalıdır.
7.4 Cihazların düzenlenmesi

7.4.1 Mikrofon ve kablosu
Cihaz sistemi, mikrofon dâhil, ISO 3744 veya ISO 3745’in kurallarını karşılamalıdır.
Cihaz sistemi, mikrofon ve kablosu dâhil, uygulanabilirse, ISO 3744 veya ISO 3745’te belirtilen kuralları
karşılamalıdır. Mikrofon hareket ettirilirse, akustik veya elekrik gürültüsü olarak ( meselâ; rüzgârdan,
dişlilerden, esneyen kablolardan veya yerindenkayan kontaklardan) ölçmelerle girişim yapmayacak şekilde
uygulanmasına dikkat edilmelidir.
13
7.4.2 Kalibrasyon
Her bir ölçme serisi esnasında, 0,3 dB doğruluğa sahip bir ses kalibratörü (IEC 60942’de belirtildiği gibi sınıf
1) ilgili frakans aralığındaki bir veya daha fazla frekansda bütün ölçme sisteminin kalibrasyonunu
doğrulamak için mikrofona uygulanmalıdır. Kalibratörün uygunluğu, IEC 60942’de belirtilen kurallar ile yılda
bir defa ve cihaz sisteminin uygunluğu ise uygun standardlara göre kalibrasyon izlenebilirliğini sağlayan bir
laboratuvarda en az her 2 yılda bir IEC 60651 (ve birleşik sistem olması durumunda IEC 60804 )’in kuralları
ile doğrulanmalıdır.
İlgili IEC standardlarına uygunluğunun son doğrulanma tarihi kaydedilmelidir.
Referans ses kaynağı tamamiyle her iki yılda bir ISO 6926’ya göre kalibre edilmelidir
Referans ses kaynağı, iki yıllık kalibrasyon periyodundan önce, referans ses kaynağının yeniden
kalibrasyonun gerekli olup olmadığını tayin etmek için, ISO 6926, Not 5’e göre yılda bir kontrol edilmelidir.
Herhangi bir 1/3’lük oktav bant uzay/zaman ortalamalı ses basınç seviyesi 0,5 dB’yi aşarsa, bu durumda,
referans ses güç kaynağı, daha ileri kullanım için ISO 6926’ye göre tam olarak kalibre edilmelidir.
7.5 Teçhizatın tesisi ve çalışması : Genel kurallar

Madde 5’e bakınız.
7.6 Ölçme yüzeyi ve mikrofon konumları
7.6.1 Genel
Ek B’de belirtilenler hariç, uygulanabilirse, ISO 3744 veya ISO 3745’ın kuralları uygulanmalıdır. Bilgi
tekonolojisi ve haberleşme teçhizatı için, tercih edilen ölçme yüzeyi yarı küresel olup, ISO 3744 Ek B’de
tanımlanmıştır. Bununla birlikte, yukarıda belirtilen Madde 5’in şartları uygulanmalıdır. Mikrofon konumlarının
sayısı ve yerleşimi, uygulanabilirse, ISO 3744, Ek B veya Ek C veya ISO 3745, Ek C veya Ek D’de, Ek B’de
belirtilenler hariç, ifade edilmelidir.
Not – Yarı küresel ölçme yüzeyleri, ISO 3744 ve ISO 3745’e göre en az 1 m’lik bir yarı çap gerektirir. Bazı
durumlarda, meselâ, teçhizatın ses güç seviyeleri nispi olarak, düşük olduğu zaman, 0,25 m kadar
düşük ölçme mesafesine izin veren parelel borulu, ölçme yüzeyini seçmek faydalı olabilir.
Mikrofon konumların yerleşimine imkân sağlamak için, bir sanal referans yüzeyi tanımlanmıştır. Bu referans
yüzeyi sadece teçhizatın kapsayan mahfazalarını ve yansıtma düzlemlerini sonlandıran mümkün olabilen en
küçük dikdörtgen kutudur (meselâ; dik dörtgen parallel borulamadır). Diktörtgen kutu, ℓ1 uzunluğuna, ℓ2
genişliğine ve ℓ3 yüksekliğine sahiptir. Gürültü yayılmasına katkı sağlamak için farklı deneye tâbi tutulmuş
olan teçhizattan meydana gelen bileşenler çıkarılmalıdır. Mikrofon konumları ölçme yüzeyi, aynı zamanda,
referens kutusunu kapsayan ve yansıtma düzlemi üzerinde sonlandıran bir sanal alan yüzeyi S üzerinde
bulunur.
Deneye tâbi tutulan teçhizatın yerleşimi, ölçme yüzeyi ve mikrofon konumları, referans kutusunun geometrik
merkezi arasından geçen düşey eksenli (z) ve referans kutusunun genişliği ve uzunluğuna paralel yer
düzlemindeki x ve y yatay eksenli bir koordinat sistemi ile tanımlanır. X ekseni işareti teçhizatın önünü
gösterir. Mikrofon konumları için orjin konumu aşağıda verilmiştir:
a) Zeminde duran teçhizat için; odanın zemini ile düzlemsel olan referans kutusunun düzleminin
merkezindeki zemin;
b) Masa üstünde veya zemin üzerindeki masa üstü teçhizat için; a’da tanımlanan zeminde duran
teçhizat için aynı şartlar;
c) Duvara monte edilmiş teçhizat için, monte edilme yüzeyi ile düzlemsel olan referans kutusunun bu
düzlemin merkezinde;
d) Özel yuvaya monte edilmiş teçhizat için; a’da tanımlanan zeminde duran teçhizat için aynı şartlar;
e) Elde kullanılan teçhizat için, a’da tanımlanan zeminde duran teçhizat için aynı şartlar;
f) Alt donanımlar için, a’da tanımlanan zeminde duran teçhizat için aynı şartlar;
Not - Sabit mikrofon düzeninde, tek bir mikrofon sırasıyla bir konumdan diğer konuma hareket
ettirilebilmeli veya sabitlenmiş mikrofonların belirli bir sayısı kullanılabilmeli ve bunların çıkışları
sırasıyla veya eş zamanlı olarak örneklenmelidir. Alternatif olarak, ISO 3744, Ek B’de tanımlandığı
gibi sürekli bir mikrofon yörüngesi kullanılabilmelidir.
14
Hava egzostu yakınında, mikrofon konumu, mikrofon hava buharına maruz kalmayacak şekilde seçilmelidir,
aksi takdirde, rüzgâr ekranı kullanılmalıdır.
Mikrofonun, imalâtçı tarafından belirtilen en çok düzgün frekans tepkisine sahip olması için, ses gelme açısı
aynı olacak şekilde, mikrofon yönlendirilmelidir. Bir çok pratik durumlar için, bu teçhizatın yaklaşık geometrik
merkezine doğru yönlendirilmelidir.
7.6.2 Ölçme yüzeyindeki mikrofon konumları

Aşağıda belirtilen hariç, ilâve mikrofon konumları ve uygulanabildiği yerde, mikrofon konumlarının
sayısındaki azalma için kurallar dâhil, mikrofon konumları, uygulanabilirse, ISO 3744 veya ISO 3745’in
kurallarını karşılamalıdır.
Teçhizat önemli ayrık tonları yaydığında, Ek B’de verilen mikrofon konumları kullanılmaldır. Geniş teçhizat
ISO 3745’e göre bir yansıtma düzlemi üzerinde serbest alan şartlarını sağlayan küçük odalarda ölçülüyorsa,
teçhizatı odanın merkezi yerine köşesine yakın bir yerine yerleştirmek ve odanın serbest alandaki mikrofon
konumlarını düzenlemek daha kolaydır. Teçhizat, makinenın farklı taraflarından yansıyan gürültüyü sırasıyla
tayin edilebilecek şekilde döndürülmelidir.
7.7 Ses basınç seviyelerinin ölçülmesi
7.7.1 Genel
Ses basınç seviyelerinin ölçülmesi, ISO 3744 veya ISO 3745’e gore ve aşağıdaki kurallarla
gerçekleştirilmelidir.
Ses basınç seviyesinin ölçülmesi, gerektiğinde, A-ağırlıklı ve/veya ilgili frekans aralığı içindeki her bir frekans
bantı için Madde 7.6’da belirtilen mikrofon konumlarında gerçekleştirilmelidir. Aşağıdaki veriler elde
edilmelidir;
- Teçhizatın belirli çalışma modları için belitilen A-ağırlıklı ses basınç seviyeleri ve/veya bant ses
basınç seviyeleri,
- Fon gürültüsünün (destek teçhizatından gelen gürültü dâhil) A-ağırlıklı ses basınç seviyeleri ve/veya
bant ses basınç seviyeleri.
Bir ses seviye ölçeri kullanıldığında, ölçeri okuyan kişi mikrofondaki ses alanını rahatsız etmemelidir.

Uygulanabilirse, ISO 3744’de verlenlere ilâveten aşağıdaki kurallar uygulanmalıdır;
Tekrarlanan çalışma çevrimlerini gerçekleştiren teçhizat (meselâ; kaplama makinası) için, ölçme süresi en az
üç çevrimi kapsamalıdır. Değişen çevrimler serisini gerçekleştiren teçhizat için, ölçme süresi toplam seriyi
kapsamalıdır. Teçhizatın bir çok tipleri için ilâve kurallar Ek C‘de verilmiştir.
Çalışma çevrimlerin toplam serisi üzerindeki ölçme süresi 40 saniyeyi aştığında, zaman ve yörüngesel
ortalama en az 10 defa serideki bütün mikrofonları örnekleyecek birleşiminde gerçekleştirilebilir. En az 4
saniye için her bir mikrofon yerinde kalmalıdır. Bu başarılabilir, meselâ, dokuz mikrofon, bir karıştırıcı ve bir
tümleşik analizör veya bütünleştirilmiş ortalamalı ses seviyesi ölçeri. Gerektiğinde, bu mikrofon konumundaki
verinin 4 saniyesi gerçekten toplanması ve herhangi bir ayarlama periyodunun (meselâ; eksponansiyel
ortalamdan dolayı) hariç tutulmasını sağlamak için 4 saniyeden daha uzun bir periyot için örnekleme
Yerinde kalma süresi ve örneklerin sayısı bütün mikrofonlar için aynı olmalıdır.
7.8 Yüzey ses basınç seviyesi ve ses güç seviyesinin hesaplanması

Ölçme yüzeyi üzerindeki ortalama ses basınç seviyesinin hesaplanması ISO 3744, Madde 8’e uygun olarak
yapılmalıdır. Bu fon gürültüsü ve deney ortamı için düzeltmeleri kapsar. ISO 3745’ın kurallarını karşalayan
yarı çınlamasız odalar için, K 2 düzeltmesi uygulanır.
15
Bant seviyelerinden A-ağırlıklı ses basınç seviyelerinin tayini için, bu standard, bu şartlar altında 16 kHz’lik
oktav bantını kapsamak için ilgili frekans aralığına genişletilmiştir.16 kHz’lik oktav bantı tarafından oluşan
gürültü karakterdeki geniş bant ise, A-ağırlıklı seviye, 16 kHz’lik oktav bantını kapsayan 1/3’lük oktav banttaki
ölçmelerden hesaplanmalıdır. 16 kHz’lik oktav bantındaki gürültü ayrık ton tonları içeriyorsa, bu durumda,16
kHz’lik oktav bant A-ağırlıklı seviyelerin tayinini de kapsamamalıdır. 16 kHz’lık oktav bantındaki gürültüyü
yayan teçhizat için, ses güç seviyelerini raporlama için ISO 9295’te belirtilen işlemler kullanılmalıdır (Çizelge
4).
16 kHz’lik oktav bantındaki A-ağırlıklı değerleri (Aj) kapsamak için Çizelge 2 ve Çizelge 3, ISO 3744 Çizelge
2 ile değiştirilir.
Gürültü kaynağı, güçlü ayrık frekans bileşenlerini yayarsa, mevcutsa, hesaplamanın, 1/3’lük oktav bantlı A-
ağırlıklı seviyeleri kullanılarak gerçekleştirilmesi tavsiye edilir.
8 Belirli kullanıcı ve gözlemci konumlarında yayılan ses basınç

seviyelerini ölçmek için metot
8.1 Genel
Bu maddede belirtilen metot, ISO 11201’e göre yansıtma düzlemi üzerinde esas olarak serbest alandaki iş
mahalli (kullanıcı) ve gözlemci konumundaki yayılan ses basınç seviyelerinin ölçme şartlarını tanımlar. Bu
metot, geniş bant gürültüsü, dar bad gürültüsü, ayrık frekans elemanlarını içeren gürültü veya darbe
gürültüsü yayan teçhizata uygulanır.
Bu ölçme metdodu, alt donanımlara uygulanmaz. Bununla birlikte, alt donanım için ses basınç seviyeleri arzu
edildiği zaman, öncelikle, Q = Q1 = 8 dB kullanılarak ölçülen ses güç seviyesinden bir ses basınç seviyesini
tayin etmek için ISO 11203’te belirtilen metot uygualanmalıdır. Q ’nun bu değeri yarı küresel olarak, ışıyan
bir alt grupdan 1 m radyal bir mesafeye ilişkindir; düzgünlük için, Q ’nun bu değeri bütün alt donanımlara
ugulanır. İsteğe bağlı olarak, gerçek yayılan ses basınç seviyeleri aşağıda tanımlanan kullanıcı veya
gözlemci konumlarında ölçülmelidir.
Not - Kullanıcı konumunda yada gözlemci konumlarındaki gürültüyü tayin etmek için metotlar sırasıyla, Ek
D ve Ek E’de belirtilen karakterdeki önemli ayrık tonları ve/veya darbeleri ihtiva eder. Bu metotlar
teçhizata ve alt donanımlarına uygulanır.

Bu metoda uygun olarak, ölçmeler, Çizelge 6’da verilenlere eşit veya az olan standard sapmaları üretir.
Çizelge 6 – Bir yansıma düzlemi üzerinde kullanıcı veya gözlemci konumundaki zaman ortalamalı ses
basınç seviyesini tayinindeki belirsizlik
Oktav bant merkez 1/3’lük oktav bant Standard

frekansları merkez frekansları Sapma
Hz Hz
dB
125 100 – 160 3,0
250 – 500 200 – 630 2,0
1000 – 4000 800 – 5000 1,5
8000 6300 – 10000 2,5
Not 1 - Bir çok bilgi teknolojisi ve haberleşme teçhizatı için, A-ağırlıklı ses basınç seviyesi 250 Hz ila 4 000 Hz
oktav bantlarındaki ses basınç seviyeleri tarafından tayin edilir. A-ağırlıklı ses basınç seviyesi yaklaşık 1.5
dB’lik standard bir sapma ile tayin edilir. Daha büyük standard sapma, başka diğer bantlardaki ses basınç
seviyesi A-ağırlıklı ses basınç seviyesini tayin ettiği zaman, meydana gelebilir.
Not 2 - Bir yansıtma düzlemi üzerindeki serbest alan şartlarında, Çizelge 6’da verilen standard sapmalar,
laboratuvardan laboratuvara değişen, ancak, cihazdan cihaza veya meselâ, teçhizatın tesisi veya
çalışma şartları tarafından sebep olunabilen deneyden deneye ses güç seviyesindeki değişmeler
hariç, ölçme belirsizliğinin bütün sebeplerinin toplam etkilerini yansıtır.
16
8.3 Deney ortamı
8.3.1 Genel
Ölçmeler ISO 11201’e gore verilen bir ortamda gerçekleştirilmelidir. Uygunluk için ölçmeler, Madde 7’ye
göre, gerçekleştirilenlerle birlikte gerçekleştirilebilir.
Uyarı: Tesis etme şartları, Madde 6 ile Madde 7 arasında daima aynı değildir.
8.3.2 Meteorolojik şartlar

Ortam şartları Madde 7.3.2’de belirtildiği gibi olmalıdır.
8.4 Cihazların düzenlenmesi

Cihaz ISO 11201’in şartlarını ve Madde 7.4’te belirtilen ilâve kuralları karşılamalıdır.
8.5 Teçhizatın tesisi ve çalıştırılması

Teçhizat, masa üstü teçhizatın standard bir deney masasının orta kısmına yerleştirilmesi hariç, Madde 5’in
kuralları gereğince yerleştirilmeli ve çalıştırılmalıdır. Klâvyeye sahip herhangi bir masa üstü teçhizat
kombinasyonu masa düzeleminde daha küçük dikdörtgenin klâvye ve diğer birimlerin konulduğu standard
deney masası üzerine ortalanmış şekilde yerleştirilmelidir. Normal olarak teşhis edilebilir klâvye ile çalıştırılan
ancak klâvyesiz test edilen herhangi bir masa üstü teçhizat, klâvye mevcutmuş gibi, bir önceki cümlede
belirtildiği gibi deney masası üzerinde ortalanmış olarak yerleştirilmiş olmalıdır.
Masa üstü mamüllerde kullanımı amaçlanan alt donanımların isteğe bağlı ölçümü için, alt donanım, masa
yüzeyinden yaklaşık olarak 12 mm yüksekliğinde elestomerik ayakla ayrılmış olacak şekilde standard bir
deney masanın ortasına yerleştirilir. Diğer mahfazalar ve özel yuvada kullanımı amaçlanan alt donanımların
isteğe bağlı ölçümü için alt donanım, Madde 5.1.7’de belirtildiği şekilde yerleştirilir.
8.6 Mikrofon konumları

Not - Bu kurallar, ISO 11201’e göre, ancak ISO 11201’dekilerden daha özeldir.
8.6.1 Kullanıcı konumu ve konumlarında

Çalışma modunda iken kullanıcı dikkatini gerektiren teçhizat için Bir veya birden fazla kullanıcı konumu,
belirtilmelidir.
Bir gözlemci konumunda çalıştırılan teçhizat için, mikrofon zeminin 1,50 m ± 0,03 m üzerine yerleştirilmelidir.
(Şekil 1, P1)
Bir oturma konumunda çalıştırılan teçhizat için, mikrofon zeminin 1,20 m ± 0,03 m üzerine yerleştirilmelidir.
(Şekil 1, konum P2 veya konum P 3)
Referans kutusudan yatay mesafe, bu mesafe kullanıcı konumunu temsil etmedikçe, 0,25 m ± 0,03 m
olmalıdır; daha sonraki durumda, temsili kullanıcı konumu tanımlanmalı ve kullanılmalıdır.
Normal olarak, değiştirilebilir klâvyesi olan ve klâvyesiz (meselâ; masa üstü kişisel bilgisayar veya klâvyesiz
deneye tâbi tutulan video görüntü birimi) deneye tâbi tutulan masa üstü teçhizat için, referans kutusunun ön
ucundan mesafe, kullanıcı konumunu tayin etme amaçları için, böyle bir teçhizatın önünden 0,50 m ± 0,03 m
olmalıdır. (Şekil 1, Konum P4)
Belirlenmiş bir kullanıcı konumlu teçhizatta kullanımı amaçlanan alt donanımların isteğe bağlı ölçmeleri için,
kullanıcı konumu alt donanımları ölçme için kullanılmalıdır.
Not 1 - Bu ölçme işlemi esnasında, kullanıcı yoksa, mümkünse, veya hareket yoksa, öyleki, kullanıcı hala
teçhizatı çalıştırabilir, ancak, önemli ölçüde, mikrofon etrafındaki ses alanını rahatsız etmez.
Not 2 - Kullanıcı kontrolünde çalıştırılan teçhizatta kullanıcı konumunda ses basınç seviyesi ölçülürse, bu
durumda, gözlemci konumundaki ses basınç seviyesinin ölçülmesi gerekli değildir.
17
8.6.2 Gözlemci konumlarında

Çalışma modunda iken kullanıcı dikkati gerektirmeyen teçhizat için, bir kullanıcı konumunun belirtilmesine
ihtiyaç olmaz. Bu durumda, en az dört gözlemci konumu seçilmeli ve belirtilmelidir.
Gözlemci konumları, zeminin 1,50 m ± 0,03 m üzerinde yatay düzlemde referans kutusunun
projeksiyonundan 1,00 m ± 0,03 m olmalıdır. Tercih edilen dört gözlemci konumları teçhizatın ön, arka, sağ
ve sol kenarında ortalanır. Referans kutusunun herhangi bir uzunluğu 2,0 m’yi aşarsa, 1 m aralıklarla ilâve
gözlemci konumları kullanılmalıdır. Duvara monte edilmiş teçhizat veya duvara karşı yerleştirilmiş teçhizat
için tercih edilen üç gözlemci konumu ölçme yüzeylerinin ön, sağ ve sol kenarlarında ortalanır.
Çalışma modunda iken çalışma dikkati gerektirmeyen teçhizatda kullanımı amaçlanan alt donanımların
çalışmasına ait ölçme için yukarıdaki iki paragrafta verilen şartlar uygulanır.
8.6.3 Mikrofon yönlendirilmesi

Mikrofonlar, ses geliş açısı en düzgün frekans tepkisine sahip olan mikrofon için duşünülen konumdaki gibi
olacak şekilde yönlendirilmelidir. Uygulamada en çok karşılaşılan durumlar için, esas ses kaynağının, yatayın
30º altında olduğu varsayılır (Şekil 1).
Ölçüler metredir.
Şekil 1 - Ayakta duran ve oturan kullanıcı için mikrofon konumları örnekleri.
18
8.7 Ses basınç seviyelerini ölçme
8.7.1 Genel
Bu maddedeki kurallara göre yapılması gereken yayılan ses basınç seviyeleri ölçmeleri, A-ağırlıklı ve/veya
ilgili frekans aralığı içinde her bir frekans bantı için Madde 8.6’da belirtilen mikrofon konumları ile
Aşağıdaki veriler elde edilmelidir:
- Teçhizatın belirlenmiş çalışma modları için A-ağırlıklı ses basınç seviyeleri ve/veya bant ses
basınç seviyeleri,
- A-ağırlıklı ses basınç seviyeleri ve/veya fon gürültüsünün (destek teçhizatından kaynaklanan
gürültü dâhil) bant ses basınç seviyeleri.
Bir ses seviye ölçeri kullanıldığından, ölçeri okuyan kişi mikrofondaki ses alanını rahatsız etmemelidir.
Uzaysal salınımlar varsa, girişimden veya duran dalgadan dolayı, mikrofonun, anma ölçme konumu ve
kaydedilen ortalama ses basınç seviyesi civarında dikey bir düzlemde yaklaşık 0,1 m hareket ettirilmesi
tavsiye edilir.
Not 1 - Kullanıcı ya da gözlemci konumunda, ayrık tonlarını ve /vaya karakterdeki darbeyi tayin metotları
sırasıyla, Ek D ve Ek E’de belirtilmiştir.
C-ağırlıklı tepe ses basınç seviyesinin ölçülmesi esnasında, belirtilmiş konumlardaki L‘nin herhangi bir
seviyesi 120 dB ‘yi aşarsa, Madde 8.6’da belirtilen mikrofon konumları gerçekleştirilmelidir.
Not 2 – Bazı talimatlar 130 dB’den daha büyük C-ağırlıklı tepe ses basınç seviyelerinin ( L pCTepe ) beyanını
gerektirir. Ancak, çağdaş bilgi tekonolojisi ve haberleşme teçhizatı, ölçme ve rapor etmenin gerekli
olduğu bir koruyucu eşik seviyesi olarak bu standardda ayarlanan 120 dB’dan daha büyük C-ağırlıklı
tepe ses basınç seviyelerinin ( L pCTepe ) yayılmasına izin vermez.

Ölçme süresi, Madde 7.7.2’de belirtildiği gibi olmalıdır.
8.7.3 Bant seviyelerinden kaynaklanan A-ağırlıklı ses basınç seviyelerinin hesaplanması

A -ağırlıklı ses basınç seviyesi, LpA , doğrudan ölçülmeli veya aşağıdaki eşitlikten tayin edilmelidir.
j max
[ ]
L pA = 10 lg ∑10
0 ,1 L pj + AJ
dB
j =1
Burada;
L pj , j nci oktavdaki veya 1/3’lük oktav bantındaki seviye,
A j , Çizelge 2 veya Çizelge 3 ‘ten alınan A-ağırlıklığıdır.
Bant seviyelerinden kaynaklanan A-ağırlıklı ses basınç seviyelerinin tayini için, bu standard bazı şartlar
altında 16 kHz’lik oktav bantı kapsamak için ilgili frekans aralığına genişletilir. 16 kHz oktav banttan
kaynaklanan gürültü karakterinde geniş bant ise, A-ağırlıklı seviye 16 kHz oktav bantı kapsayan bir 1/3’lük
oktav bant ölçmelerden hesaplanmalıdır. 16 kHz oktav banttaki gürültü ayrık ton tonları kapsarsa, bu
durumda, 16 kHz oktav bant A-ağırlıklı seviyelerin tayinine dâhil edilmemelidir. 16 kHz oktav bantta
gürültüyü yayan teçhizatlarda, kaynak güç seviyelerini rapor etmek için ISO 9295’te belirtilen işlemler
kullanılmalıdır (Çizelge 4).
Not – Gürültü kaynağı güçlü ayrık frekans elemenlarını yaydığında, mevcutsa, bir bölü üçlük oktav bant
kullanılarak gerçekleştirilen hesaplama tavsiye edilir.
19
8.8 Gözlemci konumlarındaki ortalama yayılan ses basınç seviyesinin

hesaplanması
Gözlemci konumları tanımlanmışsa, ortalama A-ağırlıklı ses basınç seviyesi, L pA , ve ortalama bant kaynak
ses seviyeleri, L p ,gerekli ise, Madde 8.6.2’de tanımlanan gözlemci konumlarında, aşağıdaki formülle
hesaplanmalıdır.
1 N

∑10
0 ,1L pi
L p = 10 lg   dB
N i =1 
Burada;
L p , desibel olarak (referans; 20 µPa), gözlemci konumları üzerine ortalanmış bant yayılan ses
basınç seviyesi,
L pi , desibel olarak (referans;20 µPa) i nci gözlemci konumundaki ölçmeden elde edilen bant
yayılan ses basınç seviyesi,
N , gözlemci konumlarının sayısı
dır.
A-ağırlıklı ses basınç seviyesi için, L p ve L pi sembolleri L pA ve L pAi ile değiştirilir.
9 Kaydedilecek ve rapor edilecek bilgiler

9.1 Kaydedilecek bilgiler
Uygulanabilirse, Madde 9.1.1’den Madde 9.1.5’e kadar belirtilen bilgiler kaydedilmelidir. Buna ilâveten, bu
deney kodundaki herhangi bir kuraldan veya esas alınan temel satandardlardan sapma böyle sapma için
teknik olarak doğrulamayla birlikte kaydedilmelidir.
Temel standardlarda belirtilen kaydetme ve raporlama için bütün kurallar aynı zamanda bu standardın
kurallarıdır. Yani; aşağıdaki kurallar gereklidir, ancak yeterli değildir.
9.1.1 Deneye tâbi tutulan teçhizat

Aşağıdaki bilgiler kaydedilmelidir:
a) Deneye tâbi tutulan teçhizatın bir tanımı (ana boyutları; adı, modeli ve her bir birimin seri numarası,
gürültü üreten elemanların ve deneye tâbi tutulan birimdeki alt-donanımların adı, modeli ve seri
numarası);
b) Deneye tâbi tutulmuş olan teçhizatın tipine ait anlamlı olan deney programı, kullanılan çalışma hızı, veri
ortamı dâhil boşta çalışma ve çalışma modunun tam bir tanımı,
c) Tesis ve montaj şartlarının tam bir tanımı,
d) Deney ortamındaki teçhizatın yerleşimi,
e) Mevcutsa, kullanıcının yerleşimi ve fonksiyonları,
f) Hertz cinsinden ( meselâ; 50 Hz), anma güç hat frekansı ve volt olarak ölçülen güç hat gerilimi;
g) Uygulandığı zaman, deneye tâbi tutulan ürünün tipik kâğıt çıktısının bir örneği kaydedilmiş verinin bir
parçası olarak doldurulmalıdır;
h) Biliniyorsa, oda sıcaklığına bağlı gürültü yayılması hakkında bir ifade.
Aşağıdaki ifadelerin, kaydedilmesi tavsiye edilir; bir kayıt işlemi aşağıdaki şekilde yapılır;
Her bir çalışma modları için, çalışma konumu için (tanımlanmışsa), en yüksek A-ağırlıklı ses basınç seviyeli
gözlemci konumu için, yüksek kaliteli manyetik teyp kaydı olmalı, en azından 1 dakika süreyle, ürünün adı ile
saniyedeki izi üzerindeki ses ile uyarlanması, deney modu, mikrofon, piston, ve işaretin A-ağırlıklı ses
seviyesi. Her hangi bir manyetik teyp gürültü azaltıcı kullanılmamalıdır. Bu standard kaydedilen bu
kalibrasyon işaretini gerektirmez. Kayıtta kullanılan öngerilim kaset üzerine not edilmelidir.
20
9.1.2 Akustik ortam

Aşağıdaki bilgiler kaydedilmelidir:
a) Ses gücü Madde 6’ya (ISO 3741) göre tayin edilir;
1) Boyutlar, şekil, duvaraların yüzey işlemi, tavan ve zemin; kaynak ve oda muhtevalarının yerleşimini
gösteren bir şema dâhil, deney odasının bir tanımı;
2) Varsa, dağıtıcıların veya döner pervanelerin bir tanımı;
3) ISO 3741 Ek A’ya göre çınlama odasındanın özelliği;
4) Celsius cinsinden hava sıcaklığı, yüzde olarak bağıl nem ve kilopaskal cinsinden barometrik basınç;
b) Ses gücü, Madde 7 (ISO 3744 veya ISO 3745) ‘ya göre tayin edilirse;
1) Akustik ortamın bir tanımı, iç mekan ise; duvarların, tavanın ve zeminin yalıtım özellikleri, odanın
büyüklüğü ve akustik karakteristikleri, deneye tâbi tutulan teçhizatın yerleşimi;
2) ISO 3744 Ek A’ya göre, deney ortamının akustik kalitesinden elde edilen K 2 düzeltmesi; ortam ISO
3745’e göre nitelikli olmadıkça, ISO 3745’e göre olması durumunda, bu ifade edilmelidir;
3) Derece Celsius cinsinden hava sıcaklığı, yüzde olarak bağıl nem ve paskal cinsinden barometrik
basınç;
c) Madde 8 (ISO 11201)’e göre kullanıcı ve gözlemci konumlarında yayılan ses basınç seviyeleri için;
Not 1- Aşağıdaki bilgi tipi, ses gücünün tayini, tanımladığı gibi aynıdır, ancak, değerler ses gücü için
kaydedilenlerden farklı olabilir. Önceki paragraf gereğince ses gücü tayini için kaydedilen bilgiler
burada uygulanabilirse, deney dosyasındaki not yeterlidir.
1) Akustik ortamın bir tanımı, iç mekanda ise, duvarların, tavan ve zeminin yalıtma özellikleri, deneye
tâbi tutulan teçhizatın yerleşimi dâhil, odanın büyüklüğü ve akustik özellikleri;
2) ISO 3744 Ek A’ya göre, deney ortamın akustik kalitesinden kaynaklanan çevre düzeltmesi, K 2
Not-2 Çevre düzeltmesi, K 2 ölçülen değerleri düzeltmek için kullanılmaz, ancak ölçme kalitesinin bir
göstergesi ve deney kaydının bir parçası olarak dâhil edilmiştir.
3) Derece Celsius cinsinden hava sıcaklığı, yüzde olarak bağıl nem ve Paskal cinsinden barometrik
basınç;
9.1.3 Cihazlar
Cihazlarla ilgili olarak aşağıdaki bilgiler kaydedilmelidir:
a) Adı, tipi, seri numarası ve imalâtçısı dâhil, ölçmeler için kullanılan teçhizat;
b) Frekans analizörün bant genişliği;
c) Cihaz sisteminin frekans tepkisi,
d) Mikrofonların ve diğer sistem elemanlarının kalibrasyonlarının günlük kontrolünü yapmak için kullanılan
metot,
e) Yıllık kalibrasyon tarihi ve yeri;
f) Kullanılan deney metodu;
g) ISO 3741, Madde 5’e göre bant uzay/zaman ortalamalı ses basınç seviyesi veya
h) ISO 3744 Madde 8 veya Madde 7.8’e göre yüzey ses güç seviyesi ve
i) ISO 11201, Madde 8’e göre kullanıcı veya gözlemci konumlarında yayılan ses basınç seviyesinin ortalama
değeri, ve;
j) Ölçülmüşse, Ek E’ye göre, darbe ses basınç seviyesi.
9.1.4 Akustik veriler

Aşağıdaki bilgiler kaydedilmelidir;
a) Ses gücü Madde 6 (ISO 3741)’ya göre tayin edilirse;
1) Mikrofon yörüngesi veya dağılımının (gerekli ise, bir şema eklenmeli) yerleşim ve gösterimi;
2) Varsa, geçiş bantındındaki süzgecin frekans tepkisi, fon gürültüsü ve mikrofonun herbir frekans bantı
için uygulanan desibel olarak düzeltmeler;
3) Frekansın bir fonksiyonu olarak, desibel olarak, referans ses kayanağı (Lwr-Lpt) tarafından üretilen ses
gücü ve ses basınç seviyeleri arasındaki farkın değerleri,
21
4) Bant basınç seviye okumaları ISO 3741’deki hesaplamalar için (tercihan) en yakın 0,1 dB’e (en
azından) 0,5 dB’e yuvarlatılmalı,
5) Oktav ve/veya 1/3 oktav bantlardaki ses güç seviyeleri (referans 1pW) desibel olarak en yakın
(tercihan) 0,1 dB’e (en azından) 0,5 dB’e yuvarlatılarak listelenmeli veya çizilmelidir,
6) Desibel olarak (referans 1 pW) A ağırlıklı ses güç seviyesi en yakın (tercihan) 0,1 dB’e (en azından),
0,5 dB’e yuvarlanır;
7) Ölçmelerin gerçekleştirildiği tarih, zaman ve yer ve ölçmeleri gerçekleştiren kişinin adı.
b) Ses güç seviyesi Madde 7 (ISO 3744 veya 3745)’e göre tayin edilirse;
1) Ölçme yüzeyinin şekli, ölçme mesafesi, mikrofon konumları ve yörüngesinin yerleşimi ve konumu,
yörünge mikrofon kullanılırsa, bir yol boyunca en yüksek yörünge hızı ve mikrofon konumu rapor
edilmelidir;
2) Ölçme yüzeyinin alanı,S,
3) Mikrofonun frekans tepkisi ve süzgecin frekans tepkisi için her bir frekans bantına uygulanan desibel
olarak düzeltmeler;
4) Yüzey ses güç seviyeleri için fon gürültüsü düzeltmesi, K 1 , (A ağırlıklı veya frekans bantlarında)
5) Her bir noktada ölçülen fon gürültüsü seviyesi ve ortalama fon ses basınç seviyeleri,
6) Ortam düzeltmeleri K 2 (A ağırlıklı veya frekans bantlarında) ve ISO 3744, EK A’daki işlemlerinden
birine göre tayin edilen metot,
7) En azından 0,1 dB (tercih edilen), 0,5 dB ( gerekli olan)’ye yuvarlanmış olan ilgili her bir frekans bantı
için A-ağırlıklı yüzey ses basınç seviyesi ve bant yüzey ortalamalı ses güç seviyesi Lpf,
8) Her bir i ölçme noktasındaki ses basınç seviyeleri Lpi (A ağırlıklı veya frakans bantlarında);
9) En azından 0,1 dB (tercih edilen), 0,5 dB ( gerekli olan)’ye yuvarlanmış olan ilgili her bir frekans bantı
için A-ağırlıklı ses güç seviyesi, LwA ve bant ses güç seviyesi Lw,
10) Ölçmelerin gereçekleştirildiği tarih, zaman süresi, yer ve ölçmelerin gerçekleştirildiği kişinin ismi;
c) Madde 8 ( ISO 11201)’e göre kullanıcı ve gözlemci konumlarındaki ses basınç seviyeleri için;
1) Ölçme konumları ve mikrofon yönleri (tercihan bir şema eklenmeli);

2) Bir kullanıcı konumu Madde 8.6.1’e göre tanımlanırsa, A-ağırlıklı ses basınç seviyesi L pA , gerekli
ise, bant ses basınç seviyesi ve C-ağırlıklı ses güç seviyesi L pCtepe , 120 dB’den büyükse, boşta
çalışma ve çalışma modlarının her ikisi için desibel olarak kullanıcı konumlarında ölçülür, bunlar en
yakın 0,1 dB ( tercih edilen), 0,5 (gerekli olan) ‘e yuvarlanır.
3) Gözlemci konumları Madde 8.6.2’ye göre tanımlanırsa, gözlemci konumundaki A-ağırlıklı ses basınç
seviyeleri, gerektiğinde, ortalama A-ağırlıklı ses basınç seviyesi ( L pA ) ve ortalama ses basınç
seviyeleri, gerektiğinde, Madde 8.8’e göre hesaplanır ve her ikisi için en yüksek A-ağırlıklı ses basınç
seviyeli gözlemci konumunda120 dB’den büyük ise (Madde 8.7.1, Not’a bakınız), C-ağırlıklı tepe ses
basınç seviyesi ( L pCpeak ) desibel olarak en yakın tercihan 0,1 dB (gerektiğinde 0,5dB)’e yuvarlanır;
4) İsteğe bağlı olarak, Ek D’de sıralanan işlemlere göre, ∆Li ≥ 3 dB ise, desibel cinsinden ani
değişken ( ∆Li );
5) İsteğe bağlı olarak, frekans cinsinden Ek D’de belirtilen işleme göre tanımlanan herhangi bir baskın
ayrık tonlar ve bu ayrık tonlara işkin desibal cinsinden büyüklük ( Lt − Ln );
6) Her bir belirtilen konumdaki A-ağırlıklı fon gürültü seviyesi ve gerekli olan fon gürültü düzeltme
faktörü ( K 1 A ) ile frekans bantındaki düzeltme ( K 1 )
7) Ölçmelerin gerçekleştirildiği tarih, zaman ve yer ile ölçmeleri gerçekleştirilen personelin adı.
22
9.2 Deney raporu5)

Deney raporu, en azından aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir;
a) Kullanıcı veya gözlemci konumlarındaki ses güç seviyeleri ve ses basınç seviyelerinin bulunup
bulunmadığına bakılmaksızın bir ifade, ISO 3742, ISO 3744 veya ISO 3745, uygulanabilirse, ve ISO 11201
standardlarında belirtilen prosedürlere tam uygun olarak elde edilmelidir. Bu standardlardan herhangi bir
sapma için teknik doğrulama ile birlikte rapor edilmelidir.
b) Bu ses güç seviyelerinin desibal cinsinden (referans 1 pW) verilen bir ifade, en yakın 0,1 dB (tercih
edilen), 0,5 dB (gerekli olan) olarak ifade edilir. Bu yayılan ses basınç seviyeleri desibel cinsinden (referans
20 µPa ) ifade edildiğinde en yakın 0,1 dB ( tercih edilen) 0,5 dB (gerekli olan)’e yuvarlanır.
c) Bu raporda ölçülen değerlerin beyan edilen değerleri tayin etme veya planlamada kullanım için bir ifadesi.
Bu değerler, beyan edilen değerler ile karıştırılmamalıdır.
d) Deneye tâbi tutulan teçhizatın adı ve model numarası,
e) Boşta çalışma ve çalışma modları için (referans 1pW) desibel cinsinden A-ağırlıklı ses güç seviyesi, LWA ,
f) Gerektiğinde, boşta çalışma ve çalışma modları için oktav veya 1/3’lük oktav bantında desibel cinsinden
ses güç seviyesi, LW , (referans 1 pW)
g) Madde 8.6.1’e göre bir kullanıcı konumu tanımlanırsa, A-ağırlıklı yayılan ses basınç seviyesi, L pA , ve
boşta çalışma ve çalışma modları için desibel cinsinden gerekli olan banta yayma ses basınç seviyeleri,
h) Madde 6.8.2’ye göre bekleme konumları tanımlanırsa, A-ağırlıklı yayılan ses basıncı ve boşta çalışma ve
çalışma modları için teçhizat civarında Madde 7.6.2 de belirtilen konumda ölçülen desibel cinsinden ortalama
bant yayma ses basınç seviyeleri, L pA ,
i) Uygulanabilirse, Ek C referansı ile deneye tâbi olan teçhizatın çalışması ve tesis edilmesinin ayrıntılı bir
tanımı.
Not 1 - Desibel cinsinden yayılan ses basınç seviyesi (referans 20 µPa) ve desibel cinsinden ses güç
seviyesi ( referans 1 pW) arasında karışıklığı önlemek için, ses güç seviyesi, tanım 1 B= 10 dB
kullanılarak, bel cinsinden ifade edilebilir.
Not 2 - ISO 9296’ya göre bilgi tekonolojisi ve haberleşme teçhizatı için beyan edilmiş gürültü yayma
değerlerinin tayini için, hem rastgele ölçme hataları ve hem de mamül değişmelerini hesaplamak
için, bir pozitif sayı, istatistik düşünmeleri esas alan ses güç seviyesinin ortalama ölçme değerlerine
ilâve edilir; toplam 10’a bölünür ve bel cinsinden ifade edilir.
Yukarıdaki bilgi, Ek D ve Ek E’ye göre tayin edilen gürültü karakterini tanımlayan aşağıdaki ifadelerden
birisine ilâve edilmelidir.
a) Darbe gürültüsü yok, önemli ayrık ton yok,
b) Darbe gürültüsü var, önemli ayrık ton yok;
c) Önemli ayrık ton var, derbe gürültüsü yok,
d) Darbe gürültüsü ve önemli ayrık ton var.
Not 3 – Bazı C-ağırlıklı tepe ses basınç seviyesi, 130 dB’den daha büyükse, düzenlemeler gerektirir.
5) TSE Notu : Deney Raporu burada istenilen bilgilere ilaveten, TS EN ISO/IEC 17025’ de verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir
23
Ek A
Deneyde kullanılan cihaz ve malzemeler

A.1 Standard deney masası
Standard deney masası için tasarım Şekil A.1’de gösterilmiştir. Masa, üstü asgari 0,5 m² alana ve yanal
boyutları 0,70 m ve 0,75 m sahip olan, 0,04 m - 0,10 m kalınlıktaki birbirine geçmeli lamine ahşaptan mamül
olmalıdır. Masanın yüksekliği 0,75 m ± 0,03 m olmalıdır. Masa, üst levhasından yazıcının altından yazıcıyı
besleyecek biçimde kâğıt olmasına müsaade edecek şekilde bir aralık bulunmalıdır. Bir çok yazıcı kağıdı
için, yanal boyut aralığının 0,015 m - 0,400 m arasında olması uygundur.
Ölçüler m’dir.
Açıklama
1 Ayaklar ve kuşaklar : Vidalanmış ve bağlanmış,

2 Yalıtıcı yastıklar
Şekil A.1 – Standard deney masası
24
A.2 Yazma robotu

Yazma robotu, bu standardda belirtilen şekildeki bir klâvyeyi çalıştırmak için tasarımlanmış olmalıdır. Burada
tanımlanan robotun, seçilmiş klâvye anahtarlarından birisini çalıştırmak için herbiri münferit olarak
ayarlanabilen sekiz solenoidi bulunur.
Bu robot için kurallar aşağıda verilmiştir:
a) Robotun gürültüsü, bu standard için öngörülen fon gürültüsü kurallarını karşılamalıdır.

b) Herbir solenoid pistonunun silindir gidip gelme yolu tamamiyle üst konumunda anahtarı serbest bırakmalı
ve en alt konumda ise anahtarı aşağıya çekip durdurmaldır. Anahtar sistemi bulunan pek çok yazıcı için
toplam piston aralığının 6 mm ila 7 mm olması uygundur.
c) Elektrik giriş sinyali 50 ms süreyle ve ayarlanabilir genlikli bir diktörtgen darbe olmalıdır.
d) Solenoid karakteristikler, Şekil A.2’de gösterildiği gibi anahtarın aşağı hareketi esnasında bir artma kuvveti
sağlamalıdır. Uygun bir tasarım Şekil A.3’te gösterilmiştir.
e) Piston kütlesi 20 g ± 1 g olmalı; ucu yumuşak olmalı (yani; kapalı-hücre köpüğü, 40 Shore A).
Bir anahtarın tam bir çalışması Şekil A.4’de gösterilen ve aşağıda belirtilen üç aşamayı kapsar.
a) Yuva konumu, S a
Piston anahtar üzerinde yumuşak uçlu kendi ağırlığında olur.
b) Anahtar çalışması
Solenoid uyarıldığı zaman, piston, kendi durma noktasına ( S e ) ulaşıncaya kadar, anahtarı aşağıya
iter. Solenoidin ayarı pistona 1 mm açıklık verir; üst piston ucunda uygun bir işaret bu ayara imkân
tanımalıdır.
c) Anahtar dönüşü
Piston, sadece, anahtar yayı ile geri dönebilir. Piston dönüşünün durması yumuşak olmalı ve en fazla
0,5 mm’lik aşmaya izin vermelidir. Piston, yuva konumuna geri döner, anahtar üzerinde durur.
Not - Teknik özellik, Kaynak [1]’de tarif edilen robotun tasarımını esas almaktadır.
Şekil A.2 - Gidip gelme yolu 4 mm olan bir piston için solenoid karakteristikleri
25
Şekil A.3 – Solenoidin enine kesiti

Ölçülar mm’dir.
a) Aşama 1- Yuva Konumu b) Aşama 2- Anahtar kumandası c) Aşama 3- Anahtar dönüşü
Şekil A.4 – Solenoidin çalışmasının münferit aşamaları
26
Ek B
Ölçme yüzeyleri
Aşağıdakiler hariç, uygulanabilirse, ISO 3744, Ek B ve Ek C’ye veya ISO 3745, Ek C ve Ek D’ye göre işlem
yapılır. Bu standardın amacı bakımından, Çizelge B.1’deki, kaynak önemli saf tonları yaydığı zaman, ISO
3745, Ek C’de tavsiye edilen mikrofon konumları için Çizelge 8’de verilenler kullanılır.
Çizelge B.1 - Ayrık tonları yayan teçhizat için mikrofon konumlarının koordinatları
Konum x/r y/r z/r

1 0,16 -0,96 0,22
2 0,78 -0,60 0,20
3 0,78 0,55 0,31
4 0,16 0,90 0,41
5 -0,83 0,32 0,45
6 -0,83 -0,40 0,38
7 -0,26 -0,65 0,71
8 0,74 -0,07 0,67
9 -0,26 0,50 0,83
10 0,10 -0,10 0,99
Not - Çizelge B.1’de belirtilen mikrofon konumları, x〉 0 ve y 〈 0 koordinatlarına sahip olan yarı kürenin
çeyreğindeki 10 mikrofondan beşine sahip, ISO 3745 Çizelge 8’de verilenlere oldukça çok yakın olan
mikrofonları olumsuz etkiler. Üstelik, Çizelge B.1’de verilenler, ölçmeler, ISO 10302’ye göre
yapıldığında, plenyum egzostu hava akımı veya yakın konumda, ISO 7345 Çizelge 6’da verilen 6
nolu mikrofon konumu ile temsil edilen bir sorunun çıkmasını önler.
27
Ek C
Belirli teçhizat sınıfları için montaj ve çalıştırma şartları
C.1 Genel
Bu ek bir çok teçhizat sınıfları için montaj ve çalıştırma şartlarını kapsar. Bu tür bir teçhizatın deneye tâbi
tutulması esnasında, şartlar, bu standardla karşılaştırmak için yeterli olmalıdır. Mümkün olduğunda, bu ekde
belirtilen şartlar, genelde, ortalama son kullanımın tipik bir şekli olarak dikkate alınır. Bunlar, teçhizatın
çalıştırılmasına imkân vermek ve akustik ölçmelerin güvenirliğine ulaşmak için bir görünümlü olarak
belirlenmiştir.
Bu ekde belirtilmeyen teçhizat sınıfları için, kullanılan gerçek deney şartları tanımlanmalı ve deney raporunda
teyit edilmelidir.
Belirtilen konumlardaki hem ses güç seviyeleri ve hem de yayılan ses basınç seviyelerinin tayini için
çalıştırma şartları oldukça aynıdır (Bu büyüklüklerin tarifleri için Madde 3).
Aşağıdaki teçhizat sınıfları dikkate alınmıştır:
C.2 Daktilolar
C.3 Karakter ve satır yazıcıları
C.4 Tele yazıcılar
C.5 Klâvyeler
C.6 Fotokopiler
C.7 Kart okuyucuları-kart delicileri
C.8 Manyetik disk depolama birimleri
C.9 Disk birimleri ve depolama alt sistemleri
C.10 Görsel ekran birimleri
C.11 Elektronik birimler
C.12 Mikrofilm okuyucuları
C.13 Faks makinaları (Kopya makinaları) ve sayfa tarayıcıları
C.14 Çek işlemleri
C.15 Kişisel bilisayar ve çalışma istasyonları
C.16 Sayfa yazıcıları
C.17 Kendiliğinden otomotik aktarma makinaları
C.18 Mahfazalar veya özel yuvalı sistemleri
C.19 CD-ROM ve DVD-ROM sürücüleri
Meselâ, yazma ve faks göndermede, bir sınıfın fonksiyonlarını gerçekleştirme yeteneğine sahip teçhizat için
Madde 5.3’e bakınız.
“Hava hareket ettiren cihazlar” diye adlandırılan fanlar, soğutma için havanın üflemesini sağlamak üzere bilgi
teknolojisi haberleşme teçhizatının sık sık tasarımına yönelik olarak yorumlanıır. Bir eleman olarak böyle bir
fanı ölçmek için, meselâ, bir bilgisayarda kullanım için tasarım işleminin seçiminin bir parçası olarak, ISO
10302’ye atıf yapılır.
C.2 Teçhizat sınıfı: Daktilolar
C.2.1 Tanım
Elle bilgi girişi için klâvyeli teçhizat. Bilgiler ya kâğıt üzerine bir klâvye vasıtasıyla karakterden karaktere
yazılmakta (elle yazma) ya da klâvye vasıtasıyla kelime ve satırı hafızaya alınmak suretiyle yazılmaktadır.
(İnteraktif). Tam sayfayı hafızasına alma özelliğine sahip daktilolar, elle yazma sırasında daktilo olarak ve
tam sayfa üzerine otomatik yazma sırasında yazıcı olarak mütalaa edilmektedir (Madde C.3).
28
C.2.2 Tesis etme
C.2.2.1 Genel
Daktilo standard bir deney masasının üst düzleminin ortasına yerleştirilmelidir. Madde 7’ye göre ölçmeler için
ölçme yüzeyi zemin üzerinde sona erer. Alternatif olarak, daktilo, sert bir yansıtma zemini üzerine
yerleştirilmelidir. Kullanılan şartlar rapor edilmelidir.
C.2.2.2 Yazı karakteri

Daktilo farklı yazı karakterine sahipse veya farklı yazı elemanlarının kullanımına müsaade ediliyorsa, normal
kullanımla birlikte ince çizgili yazı karakteri (meselâ, on iki puntoluk matkap harfi, ufak boy (on puntoluk) harf)
kullanılmalıdır.
C.2.2.3 Kâğıt
2 2
ISO A.4’de tarif edilen tahminen 70 g/m - 80 g/m gramajında veya muadil şeklinde tek yaprak kâğıt
kullanılmalıdır. Daktilonun farklı gramajı olan özel bir kâğıt için tasarımlanması halinde ise, bu durumda, özel
bir kâğıt, kullanılmalıdır. Kâğıt, düşey şekilde sol el ile kenarı sıfırlanarak daktiloya takılmalıdır. Tek yaprak
kağıdın daktiloya takılan kısmı yaklaşık olarak kâğıt boyunun 1/3’ü (veya 100 mm) oranınında ileriye doğru
sürülmelidir (Şekil C.1). Kâğıt, paketlenmemiş halde depo edilmeli ve deneyden hemen önce en az 24 saat
süre ile Madde 6.3.2’de belirtilen ortam şartlarına maruz bırakılmalıdır.
Ölçüler mm’dir.
Şekil C.1 - Tek yaprak kağıdın daktiloya takılması
C.2.3 Çalıştırma
C.2.3.1 Boşta çalıştırma modu

Güç anahtarı açılmalıdır. Kâğıt Şekil C.1’e göre takılmalıdır.
Not- Daktilo, hem bekleme ve hem de hazır moda sahip ise, boşta çalışma modu bekleme moduna
karşılık gelir.
Daktilo, bir kaç boşta çalışma moduna sahip ise, ölçme için kullanılan modlar raporda belirtilmelidir.
C.2.3.2 Yazma modu
C.2.3.2.1 Genel
Yazma modu belirtilen karakter modelini devreye sokmak ve bunu kâğıt üzerine basmaktan ibarettir.
Devreye sokma, tercihan, elle tuşlara basmayı taklit etmek için uygun bir robot ile gerçekleştirilmelidir (Ek A,
Madde A.2). Robotun tekbaşına çalışmasından dolayı meydana gelen gürültü seviyesi en az 6 dB ve
tercihan çalışma seviyesinin altında 10 dB’den fazla olmalıdır.
Yazma işlemi, Şekil C.1’de belirtildiği gibi kâğıt takıldıktan sonra başlamalı ve 100 mm’den fazla olmayacak
şekilde devam etmelidir.
Not – Bir yazma robotu mevcut değilse, elle yazma kullanılabilir.
29
C.2.3.3.2 Ayarlamalar
Uygulanabilirse, aşağıdaki ayarlamalar kullanılmalıdır:
a) Basım kontrolu: tek yaprak kâğıt için tavsiye edildiği gibi.

b) Kopya çoğaltma kontrolu: tek yaprak için ayar.
c) Satır ayarlaması: çift satır aralıklı.
d) Kenar boşluğu (Margin): kenar boşluğu sayfa kenarlarından 25 mm içeriye ayarlanmalı; satır sonu
belirleyicisi (zil) bağlantısı kesilmelidir.
e) Kâğıt sıkıştırma makaraları: kâğıt sıkıştırma makaraları, kâğıt kenarından 25 mm içeriye
ayarlanmalıdır; diğerleri satır boşluk arası eşit olmalıdır.
C.2.3.2.3 Yazı karakter modeli

Deney modeli yazı karakterileri aşağıdaki gibi olmalıdır:
Etnaiv etnaiv etnaiv etnaiv…
ve böylece, yaklaşık 60 yazı karakterli tam bir baskı satırı tamamlanmalıdır.
Altı yazı karakterlik her grup arasındaki tek mesafe modelin bir parçası olarak gereklidir. Her bir satırdan
sonra şaryonun dönüşü çalışmanın bir parçasıdır.
Not 1 - Robotun ayarına ihtiyaç duyulursa, en fazla iki yazı karakteri diğer küçük herfler ile yer değiştirilebilir.
Not 2 - Küçük harflerin mevcut olmaması halinde, büyük harfler küçük harflerin yerine kullanılabilir, Latin
olmayan yazı karakteri olan daktilolar için benzeri şartlar seçilmelidir.
C.2.3.2.4 Çalıştırma hızı

Elle çalıştırma için yazma hızı saniyede 5 yazı karakteri olmalıdır.
Belirlenmiş yazı karakterleri, tampon doluncaya kadar, saniyede 5 yazı karakteri hızında klâvyedeki tuşlara
basılmalı; azamî tampon kapasitesi bir baskı satırını aşmamalıdır. Bu durumda, depo edilen bilgi azamî
basma (azamî bir satır) hızında hemen basılmalıdır.
C.2.4 Ölçme süresi

Aşağıdaki çalışmalar sırasında; en azından Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen sürede zaman
ortlamalı ses basınç seviyesi ölçülmelidir:
a) Elle çalıştırma için; en azından üç tam satır üzerinde sürekli yazma sırasında ölçme,
b) Birbirini etkileyen (interaktif) çalışma için; en azından üç tam satır basılıncaya kadar basma ve çıktı
alma sırasında ölçme.
C.3 Teçhizat sınıfı: Karakter ve satır yazıcıları
C.3.1 Tanım
Bu sınıf, normal olarak klâvye ile çalışmayan ve gürültü çıkışı basma modelini esas alan, depolanmış bilgiyi
kâğıt üzerine basan elektronik kontrollü teçhizatı kapsar.
Çıktı, basım yoluyla (mesala ; çizgi tipi dökümlü harf satırı benzeri araç-zincir veya bant yazıcıları, basım harf
tekerleği, basım elemanı veya matris yazıcılar) veya sıkıştırmasız basım yoluyla (mürekkep püskürtmeli,
elektro-erezyon veya termal yazıcılar gibi) elde edilebilir.
Not- Teleyazıcılar için, C4’e bakınız, yazma modeli gürültü çıkış bağımsızlığına sahip sayfa yazıcılar için
C.16’ya bakınız.
30
C.3.2 Tesis etme
C.3.2.1 Genel
Zemin üzerine monteli yazıcılar, sert yansıtma zemini üzerine tesis edilmelidir. Normal olarak, özel bir yere
tesis edilen yazıcılar, yansıtma zemini üzerinde böyle bir yere yerleştirilmelidir. Kâğıt çıkarılabilen veya
kâğıt takılabilen ofis masası veya sırası üzerine yerleştirilen yazıcılar , mümkünse, kağıdı desteklemek için
zemini kullanarak standard deney masasının ortasına yerleştirilmelidir. Madde 7’ye göre bu gibi ölçmeler için
ölçme yüzeyi yansıtma zemini üzerinde sonlanır.
Kâğıt atığı ve kâğıt besleme veya için zemini kullanmayan masa üstü yazıcılar, Madde 6 veya Madde 7’ye
göre ölçmeler için sert yansıtma zemine ve Madde 8’e göre ölçmeler için deney masası üzerine
yerleştirilmelidir.
ISO 9296’ya göre A-ağırlıklı ses basınç seviyesini beyan amaçları için, bekleme konumları, yazıcı aynı
zamanda bir veri klâvyesine sahip olmadıkça, uygulanabilir. Bu son durumda, kullanıcı konumu uygulanabilir.
C.3.2.2 Yazı tipi

Yazıcı farklı yazı tipler veya farklı yazı elemanların kullanımına izin verirse, 10 karakter başına 25,4 mm’de
adım ve 25,4 mm’de bir 6 satır sayılı normal kullanımdaki (kalan standard yazı tipi) gibi bir tipik yazı tipi
kullanılmalıdır. Bu mümkün değilse, bu değerlere yakın bir ayarlama seçilmelidir. Yoğunlaştırılmış veya
genişletilmiş karakterler kullanılmamalıdır.
C.3.2.3 Kâğıt
2 2 2 2
Kâğıt olarak, yaklaşık, 70 g/m - 80 g/m gramajda tek yaprak veya tahminen 50 g/m - 60 g/m
gramajda sürekli katlanmış veya rulo kâğıt kullanılmalı, yoksa, yazıcı için farklı kütleye sahip özel kâğıt
kullanılmalıdır. Kağıdın boyutları, yazıcının azamî kapasitesine mümkün olduğunca yakın olmalıdır. Kâğıt
genişiliği yazıcı için tipik olmalı; farklı genişliklerin kullanılabilmesi halinde ise en yaygın olanı kullanılmalı ve
deney raporunda tarif edilmelidir. Özel uygulamalar için (meselâ; baskılı malzemenin hesap cüzdanı veya
çek defteri olması gibi) malzeme umumiyetle müşterinin kullanacağı cinsten olmalı ve deney raporunda
belirtilmelidir.
Kağıdın depolanması ve paketin açılması, makina imalâtçısının talimatlarına göre gerçekleştirilmelidir. Böyle
bir talimat yoksa, kâğıt, paketlenmemiş olarak depolanmalı ve deneyden hemen önce, en az 24 saat süreyle
Madde 6.3.2’de belirtilen ortam şartlarına maruz bırakılmalıdır.
C.3.3.1 Kâğıt konumu

Tek yapraklı kâğıt kullanılması hariç, kâğıt konulmalı ve genişliğinin en az on katı bir uzunluk için
beslenmelidir. Tak tabakalı kâğıt kullanılıyorsa, kâğıt, baskı alanını düşey olarak ortalanarak sayfa
genişliğinin en az % 60’ına basılabilecek şekilde takılmalıdır.

Güç anahtarı açılmalıdır.
Not – Yazıcı, hem standard ve hem hazır modlarına sahip olmalı, boşta çalışma modu bekleme moduna
ilişkindir.
Yazıcı bir kaç boşta çalışma moduna sahip ise, ölçme için kullanılan mod/modlar rapor edilmelidir.
C.3.3.3 Çalıştırma modu (Yazma modu)
C.3.3.3.1 Genel
Tek sayfalı besleme cihazlı yazıcılar en iyi kalite modunda deneye tâbi tutulmalıdır. A 4 büyüklüğündeki
kâğıt veya eş değerindeki bir format otomatik olarak beslenir.
Sürekli sabit yazıcılar en büyük kâğıt genişlikli taslak modunda deneye tâbi tutulmalıdır.
31
Hem tek tabakalı kâğıt ve hem de sürekli sabit basma yeteneğıne sahip yazıcılar her iki düzenlemede
deneye tâbi tutulmalıdır.
Basma modu Madde C.3.3.3.3’te belirtildiği gibi bir karakter modelini basmadan ibarettir.
Basma hızı, ISO 11160-2’de belirtilen grafik yazıcılar için, ISO /IEC 10561 (2)’a göre grafik modunu
basarken, bir ikinci çalışma modu deneye tâbi tutulmalı ve rapor edilmelidir; ikinci mod ISO/IEC 10561, Ek
D’deki deney modelini basmadan ibarettir.
C.3.3.3.2 Ayarlamalar
Uygulandığında, aşağıdaki ayarlamalar kullanılmalıdır:
a) Basım kontrolü; tek tabakalı bir kâğıt için tavsiye edildiği gibi.
b) Kopya çoğaltma kontrolu: tek bir tabaka için ayar,
c) Satır boşluğu: çift satır boşluğu ve kıvrılmış kağıdın her iki tarafında 20mm ila 30 mm atlama,
d) Kenar boşluğu: yazıcı özellikleri mevcut boşluk uzunluğunu sınırladığı zaman hariç, kenarlardan 25 mm (
delikli şerit hariç), daha sonraki durumda, tipik kenar aralığı kullanılmalı ve kaydedilmelidir
C.3.3.3.3 Karakter modeli

40 yazı karakterlik deney modelinin tam bir muhtevası aşağıda belirtilmiştir. Yazı karakter modeli beş boşluk
ile takip edilen beş basılı karakter grubunda düzenlenmelidir. Modelin konumu tercihan, mevcut satır
uzunluğu üzerinde son civarına öteleme kullanılarak, her bir satır üzerinde beş yazı karakter ile
ötelenmelidir. Basma alanı bırakılmış ve dikey olarak ortalanmış olmalıdır. Satır bir kaç yazı karakterini
karşılaştırıyorsa, bırakılmış olanların çoğu kullanılmalıdır.
J1YY7 2DA90 8S8=2 6AI8Q B31AJ 5FT0E PG1TK X6D-4
Belirtilen yazı karakterlerin bazıları mevcut değilse, bir satırdaki yazı karakterleri, % 20’ye kadar alternatif
yazı karakterleri ile değiştirilebilir. Sadece, latin olmayan yazı karakteri veya sayısal bilgi basan yazıcılar için
rastgele bir yazı karakter seti veya sayıları seçilmeli ve rapor edilmelidir.
Not- Bir satırda basılan yazı karakter sayısı yazıcının kendisine bağlıdır ve Çizelge C.1’de belirtilmiştir.
Deney modellerinin örnekleri Şekil C.2 ve Şekil C.3’te gösterilmiştir.
C.3.3.3.4 Çalıştırma hızı

Yazıcının tasarımlandığı anma hızı kullanılmalıdır. Bir kaç hız sağlanmışsa, çoğunlukla kullanılan tip olanı
seçilmeli ve deney raporunda belirtilmelidir. İlave şartlar özel uygulamalar için öngörülebilir, bu durum deney
raporunda belirtilmelidir.
Çizelge C.1 - Kullanılacak yazı karakterlerinin sayısı.
Yazı karakteri olarak mevcut satır Kullanılacak yazı karakter sayısı

uzunluğu
< 40 Kenar boşlukları arasında azamî satır
uzunluğunun % 50’si
40-59 20 yazı karakteri
60-110 30 yazı karakteri
> 110 40 yazı karakteri
32
Şekil C.2 – 65 yazı karakter satırı için deney modeli örneği.
Şekil C.3 – 110 yazı karakterinden daha büyük bir satır uzunluğu için deney modeli örneği.
33

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi aşağıdaki çalışmalar esnasında en azından Madde 6.7.2 ve Madde
7.7.2’ye göre ölçülmelidir:
a) Tek sayfa formu: Sayfa genişliğinin en az % 60 üzerinde sürekli basma esnasında ölçme.
Yazıcı otomatik kâğıt besleyici mekanizmaya sahipse, en az üç sayfa basılmalıdır.
b) Katlanmış kırtasiye: En az üç sayfa üzerinde sürekli basma esnasında ölçme.
c) Rulo kırtasiye: En az kâğıt genişliğine eşit bir uzunlukta sürekli basma esnasında ölçme.
d) Hesap cüzdanı: Sayfa eklemesinden çıkarmaya kadar olan tam bir çalışma çevrimi esnasında orta
sayfalar üzerinde tek bir satırın basılması esnasında ölçme (ayrıntılar C.17’de verilmiştir.)
C.4 Teçhizat sınıfı: Tele yazıcılar
C.4.1 Tanım
Bu sınıf, esas olarak, bir klâvye ile bir verici/alıcı makinası, bir basma birimi, mekanik veya elektronik
verici/alıcı birimi (satır kontrol birimi) ve (dâhil edimiş veya isteğe bağlı) bir hafıza birimi (elektronik, kâğıt teyp
delikli veya okuyucu, manyetik teyp, disk veya kaset gibi) olarak çalışan teçhizatı kapsar.
Tipik iki kullanımı aşağıda verilmiştir:
a) Klâvye ile çalıştırma (mahalli veya iletim modunda iken): bilgi elle ile yazılır ve hemen kağıda basılır
ve/veya hafızaya depolanır)
b) Otomatik çalıştırma (mahalli veya hatta bağlı moddunda iken); makina, hatta bağlı şebekeden veya hafıza
kartından alınan bilgiyi otomatik olarak basar.
C.4.2 Tesis etme

Bir tele yazıcı gürültü üreten yardımcı bir birim ile yerleştirildiğinde (kâğıt teyp delik/okuyucu, manyetik teyp,
disk veya kaset gibi), makina çalışmada birimle veya birimsiz deneye tâbi tutulmalıdır.
Bazı durumlarda; bir tele yazıcı sedece alma (klâvyesiz) mevcuttur. Bu makina bir yazı karakter veya hat
yazıcısı olarak dikkate alınır (Madde C.3’e göre)
C.4.2.1 Genel
Tele yazıcı, klâvye çalışması için, daktiloda belirtilen genel tesis şartları uygulanmalıdır (Madde C.2).
Tele yazıcının otomatik çalışması için, daktiloda belirtilen genel tesis şartları uygulanmalıdır (Madde C.3).
C.4.2.2 Kâğıt
2 2 2 2
Kâğıt olarak, yaklaşık, 70 g/m - 80 g/m gramajda tek yaprak veya tahminen 50 g/m - 60 g/m
gramajda sürekli katlanmış veya rulo kâğıt kullanılmalı, yoksa, farklı gramaja sahip özel kâğıtlar için
tasarımlanmış yazıcılar kullanılmalıdır. Bu durumda, özel kâğıt kullanılmalıdır. Kağıdın büyüklüğü, yazıcının
azamî kapasitesine mümkün olduğunca yakın olmalıdır. Kâğıt genişiliği yazıcı için tipik genişlik olmalı; farklı
genişliklerin kullanılabilmesi halinde ise en yaygın olanı kullanılmalı ve deney raporunda belirtilmelidir. Özel
uygulamalar için (basılı malzemeyle basılmış hesap cüzdanı veya çek defteri gibi.) malzeme umumiyetle
müşterinin kullanacağı cinsten olmalı ve deney raporunda belirtilmelidir.
Tipik kullanımda, çok parçalı kâğıt sabit kullanılırsa, böyle sabit bir kâğıtta ilâve deney gerçekleştirilmeli ve
deney raporunda tanımlanmalıdır.
Kağıdın depolanması ve paketinin açılması makina imalâtçısının talimatlarına gore gerçekleştirilmelidir.

Böyle bir talimat yoksa, kâğıt deney öncesi en azından 24 saat süreyle Madde 6.3.2 de belirtilen ortam
şartlarına maruz bırakılmalıdır.
34

Güç açılmalı ve kâğıt takılmalıdır.
Not – Tele yazıcılar, bekleme ve hazır modlarına sahipse, boşta çalışma modu bekleme moduna karşılık
gelir.
C.4.3.2 Çalıştırma modu (yazma modu)

Tele yazıcıların klâvye ile çalıştırılması için, klâvye için belirtilen çalıştırma şartları uygulanmalıdır (Madde
C.5).
Tele yazıcıların otomatik çalıştırılması için, yazıcı için belirtilen çalıştırma şartları uygılanmalıdır (Madde C.3).

Aşağıdaki çalışmalar sırasında; en azından Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen sürede zaman
ortlamalı ses basınç seviyesi ölçülmelidir.
Tele yazıcı, klâvye çalışması için, yazıcılar için belirtilen genel tesis şartları uygulanmalıdır (Madde C.2.4).
Tele yazıcının otomatik çalışması için, yazıcılar için belirtilen genel tesis şartları uygulanmalıdır (Madde
C.3.4).
C.5 Teçhizat sınıfı; Klâvyeler
C.5.1 Tanım
Bu sınıf, diğer birimlere, mesala ; görülebilir ekran birimleri, bilgisayar konsülü, elde tutulan hesap makinası
vs., sabitlenmiş veya bağlanmış elle veri girişi için teçhizatı kapsar.
C.5.2 Tesis etme

Klâvyeler, Madde 6 veya Madde 7’ye göre, ölçmeler hariç, bu standardın ilgili maddeleri göre tesis
edilmelidir. Klâvye, standard deney masasının üst düzleminin ortasına yerleştirilmelidir. Çalıştırılması gerekli
ise, bunun sağlanması rapor edilmelidir.
C.5.3.1 Çalıştırma modu (yazma )

Yazma saniyede beş yazı karakterlik bir hızda gerçekleştirilmelidir.
Uygun bir robot (A.2) elle klâvye vuruşlarını benzeştirme için kullanılmalıdır. Robotun yalnız başına
çalışmasından dolayı gürültü seviyesi en az 6 dB ve tercihan çalışma seviyesinin 10 dB aşağısından daha
fazla olmalıdır.
Klâvye, akustik geri beslemeye sahipse, düşük ses seviyesi deney için kullanılmalıdır.
Not – Yazma robotu yoksa e klâvyesi kullanılabilir.
C.5.3.2 Deney modeli
a) Alfanumerik klâvyeler için, deney modeli, daktilolar için önerilen gibi olmalıdır (Madde C.2.3.2.3).
b) Sayısal klâvyeler için, deney modeli, dört haneli ve fonksiyonel bir anahtarı olmalı, seçilmiş anahtarlar
kaydedilmelidir.

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen en az süre için ölçülmeli,
daktilolar için belirtilen kurallar uygulanmalıdır (Madde C.2.4).
C.5.5 Ölçme belirsizliği

Klâvyenin çalıştırılması için gürültü yayma seviyeleri ölçme belirsizliği henüz yapılmamıştır ve Madde 6.2,
Madde 7.2 ve Madde 8.2’de verilenlerden daha büyük olabilir.
35
C.6 Teçhizat sınıfı: Fotokopi makinaları
C.6.1 Tanım
Bu sınıf, asıl kopyadan bir veya daha fazla suret çıkartan teçhizatı kapsar. Böyle bir teçhizat bir veya daha
fazla ilâve teçhizata bağlanmış olabilir. Bu, giriş, çıkış biçiminde veya kopyalama ihtiyaçlarının çeşitliliği için
dâhilî cihazlar olmalıdır. Giriş cihazlar, ana dokümanın yüklemesi, uğraşılması ve kayıt edilmesi veya
sürekli kâğıt veya etiket basma için özel kâğıt besleyiciler biçimde olmalıdır. Çıkış cihazları, otomatik tasnif
ediciler, kâğıt tutucular gibi kopya tutucuları biçiminde olmalıdır. Teçhizat, iki taraflı asıl kopyayı işleme için
iki taraflı kopyalama; mesala; otomatik çift taraflı çekim, için bir iç döndürme cihazına sahip olmalıdır.
Fotokopi makinaları, tam renkli asıl kopyadan veya güçlendirilmiş renkli kopyadan tam renkli kopyalama
sunabilirler.
C.6.2 Tesis etme
C.6.2.1 Genel
Cihazın çalıştırılmasının doğal yapısından dolayı, çalışma modlarındaki fotokopi makinaları tarafından
yayılan gürültü, önemli ölçüde zaman ile artabilir. Bu nedenle, bu sınıf teçhizat için, Madde 6’ya göre ses güç
seviyesinin tayini güvenilebilir deney sonuçlarını elde etmek için sınırlamalara sahip olabilir; sadece, tekrar
edilmiş ses güç seviyesi veya salınım çalışmaları ifade edilen belirsizlik ile tayin edilmeli ve bir yansıtma
düzlemi üzerinde serbest alandakinden daha uzun ölçme süresi ayrılmalıdır.
Zemin üzerindeki fotokopi makinaları sert yansıtma zeminine tesis edilmelidir. Normal olarak, özel bir kısma
veya özel masaya yerleştirilen fotokopi makinaları özel bir kısma veya yansıtma zemini üzerindeki masaya
yerleştirilmelidir. Normal bir ofis masası veya sırasına yereleştirilen fotokopi makinaları, kağıdın çıkarılması
veya yerleştirilmesi, mümkünse, kağıdı desteklemek için zemini kullanarak standard deney masasının
ortasına yerleştirilmelidir. Madde 7’ye göre yapılan ölçmeler için, ölçme yüzeyi yansıtma zemini üzerinde
sona erer.
Kâğıt kaynağı veya çıkış için zemini kullanmayan masa üstü fotokopi makinaları, Madde 6 veya Madde 7’ye
göre ölçmeler için sert bir yansıtma zeminine ve Madde 8’e göre ölçmeler için standard deney masası
üzerine yerleştirilmelidir.
Aynı tesis şartları, ek teçhizatı bulunan fotokopi makinaları için de uygulanmalıdır.
C.6.2.2 Kâğıt
2 2 2 2
Kâğıt olarak, yaklaşık,70 g/m -80 g/m gramajda tek tabakalı veya tahminen 50 g/m - 60 g/m gramajda
sürekli katlanmış veya rulo kâğıt kullanılmalı, yoksa, özel kâğıt kullanılmalıdır. Kağıdın boyutları, yazıcının
azamî kapasitesine mümkün olduğunca yakın olmalıdır. Kâğıt genişiliği yazıcı için tipik olmalı; farklı
genişliklerin kullanılabilmesi halinde ise en yaygın olanı kullanılmalı ve deney raporunda tarif edilmelidir. Özel
uygulamalar için (meselâ; hesap cüzdanı veya çek defteri gibi) malzeme umumiyetle müşterinin kullanacağı
cinsten olmalı ve deney raporunda belirtilmelidir.
Kağıdın depolanması ve paketin açılması makina imalâtçısının talimatlarına gore gerçekleştirilmelidir. Böyle
bir talimat yoksa, kâğıt deney öncesi en azından 24 saat süreyle Madde 6.3.2 de belirtilen ortam şartlarına
maruz bırakılmalıdır.

Güç açılmalı ve fotokopi makinaları uygun bir kâğıt besleyici ile donatılmalıdır.
C.6.3.2 Çalıştırma modu
C.6.3.2.1 Genel
Bir kaç hız sağlanmışsa, tasarımlanmış olanlar için anma hızı kullanılmalıdır. Kullanımların çoğunluğu için
tipik olan birisi herhangi bir azalma/genişleme imkân ını kullanmaksızın gerçekleştirilmelidir ; Sağlanmışsa ;
36
İlâve makina ayar şartları aşağıdaki gibi dikkate alınabilir:

a) İlâve eklemeler olmaksızın kopyalama
Bir çalışma çevrimi sürekli, bir tek ana kopyalamadan oluşmalı ;
b) İlâve eklemeli kopyalama ; giriş ve çıkış cihazları
Bir kopyalama sistemi bir kaç özellik/eklemeleri kopya ederken, tam bir çalışma çevrimi, en az bir kez izin
verilebilir özellikler/eklemelerin en fazla sayısının kullanımını mukayese etmelidir. Bu fotokopi makinaları
veya sadece bunların bazıları üzerindeki bütün özellikler/eklemeler kullanılmalıdır. Bütün özellikler/eklemeler
çalışma modunda birlikte kullanılmalı, bir kaç çalışma kombinasyonları dikkate alınmalıdır. Tipik kullanım
kombinasyonu seçilmeli ve deney raporunda belirtilmelidir.
C.6.3.2.2 Giriş cihazları

a) Asıl kopyayı otomatik yükleme ,
Bir çalışma çevrimi, cihaz giriş bantına beş asıl kopyayı yerleştirmeden ve her bir asıl beş kopya yapmadan
oluşur.
b) Sürekli formdan kopyalama ,

Bir çalışma çevrimi kaydetme cihazı arasından sürekli sabit beş sayfanın beslenmesinden ve her bir asıl beş
kopyasını yapmaktan oluşur. Kopyalar tek bir sabit çıkış bantına aktarılır.
C.6.3.2.3 Çıkış cihazları
a) Ayırma
Çalıştırma boş bir ayırıcı ile başlamalıdır. Çalıştırma çevrimi, bir asıl nüshanın kaydedilmesi ve beş ayrı
kopyayı ardışık beş beşlik ayırma kutusuna konulmasından oluşmalıdır. (İlave çalışma çevrimleri
sırasında yapılan herhangi bir kopya benzer beş ardışık kutusuna ayrılmalıdır.)
b) İstifleme
Fotokopi makinalari sırayla üretilen kopya takımlarını ayırmak için birleşik bir mekanizma ile
donatılmalıdır. Fotokopi makinaları, genel olarak, bir giriş ana yükleme cihazı ile donatılmalıdır.
Çalıştırma çevrimi cihaz giriş tepsisine beş asıl nüshayı yerleştirmeden oluşmalı ve her bir kopyayı
istifleyeciye göndermelidir.
c) Otomatik zımbalama
Otomatik zımbalama, ayrı bir çıkış cihazı şeklinde veya ayırma veya istifleyici için birleşik olarak sabit
veya ayrı bir çıkış cihazı şeklinde sağlanmalıdır. Bu cihazla donatılmış fotokopi makinaları, genellikle,
giriş ana yükleme cihazı ile uyumlu olmalıdır. Çalışma çevrimi, toplam beş zımbalanmış takım için beş
ana nüshadan kopyalanmış takımların zımbalanmasından oluşur ve çıkış tepsisine gönderilir.
d) Sürekli formdan kopyalama

Bir çalışma çevrimi, katlanmış kâğıt veya rulo kâğıt için beş sayfadaki bir asıl kopyadan oluşur.
e) Yardımcı teçhizat
Kopya makinası, aksesuar veya birleşik teçhizat (mesaela ;ciltçi) sağlanırsa, deney çalışma çevriminde
bu teçhizatla veya teçhizatsız gerçekleştirilmelidir.
f) İki taraflı kopyalama

Bu özellikle donatılan kopya makinası, ya ;
- İki taraflı asıl nüsha tepsiye konur ve bir taraflı veya iki taraflı kopyalardan üretir, veya ;
- Sadece, iki taraflı asıl nüsha tepsiye konur ve bir taraflı veya iki taraflı kopya üretir.
Bu cihaz ile donatılan kopya makinası, genellikle, giriş, asıl nüsha yükleme cihazı ile uyumlu olmalıdır.
Yukarıda a) paragrafında belirtilen tip için bir çalıştırma çevrimi, iki bir taraflı kopyalar (asıl nüshanın
taraflarının her birisi) veya bir iki taraflı asıl nüshadan iki taraflı bir kopya yapmayı mukayese eder. Bu
çalışma çevrimi, beş defa tekrer edilir.
Yukarıda b) paragrafında belirtilen tip için bir çalıştırma çevrimi, iki bir taraflı asıl nüshalardan, bir iki taraflı
kopyayı oluşur, bu çalışma çevrimi, beş defa tekrer edililir.
37
g) Renkli kopyalama
Bu özellikle uyumlu kopya makinaları için çalışma çevrimi bir tek taraflı tam renkli asıl nüshadan kopya
edilmeli, otomatik olarak bir kopya yapılır ve tek bir kâğıt çıkış tepsisine gönderilir.
h) Güçlendirilmiş renkli kopyalama

Bu özellik ile uyumlu kopya makinası için çalıştırma çevrimi monokrom olmalıdır. (Kopyalar tam bir metin
asıl nüshadan parlak rengi içermeli, meselâ ; Madde C.3’te belirtildiği gibi deney modelini kullanarak
parlak renkli dört satırı kapsamalıdır).

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi en az beş çalıştırma çevrimi ve en az Madde 6.7.2. veya Madde
7.7.2’de belirtilen süre için ölçülmelidir.
C.7 Teçhizat sınıfı: Kart okuyucuları ve kart delicileri
C.7.1 Tanım
Bu sınıf teçhizat, delikli karttan bilgiyi okuyan tek bir fonksiyonu gerçekleştirebilir. İki fonksiyon aynı zamanda
iki fonkisyonu bir işlemde veya ayrı ayrı olarak bunları kullanmak için tek bir makinada birleştirilebilir. Birim
zamanda işlenen kartların sayısı, belli başlı anma işleme hızındaki okuyucuları esas alır ; delikli kartlar için ;
kart başına delikli olan stunların toplam sayısı ile önemli ölçüde etkilenebilir.
Kart eşleme makinaları, kart doğrulayıcılar veya doküman ayırıcılar ve birleştirici, kod yorumlayıcıları (basma
özellikleri), kâğıt teyp okuyucuları ve delicileri gibi benzer fonksiyonları gerçekleştiren teçhizata, aşağıda
belirtilen tesis etme ve çalıştırma şartları uygulanmalıdır.
C.7.2 Tesis etme

Teçhizat bu standardın ilgili maddelerine göre tesis edilmelidir.
C.7.3.2 Çalıştırma modu (okuma ve delme modu)

Bu sınıf teçhizat bir işlemdeki hem okuma hemde delme yeteneğinde ise, çalıştırma modu aşağıda belirtilen
hem delme ve hemde okuma kartlarından meydana gelmelidir. Teçhizat sadece bu fonksiyonları ayrı ayrı
kullanmasına izin veriyorse, çalıştırma modu delme modu olmalıdır.
Belirlenmiş karakter modeli her bir karttan veya delikten okunmalı; yaklaşık olarak, en yüksek kolon sayısının
(genellikle 80) % 40’ı bilgiyi ihtiva etmelidir. Belirlenmiş karakter modeli beş satırda takip edilen beş karekter
grubunda düzenlenmelidir.
J1YY7 2DA90 8S8=2 6A18Q B31AJ 5FTOE PG1TK X6D-4

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, en az 10 kartdaki rasgele kart deliğinin işlenmesi esnasında en az
Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen sürede ölçülmelidir.
C.8 Teçhizat sınıfı : Manyetik bant birimleri
C.8.1 Tanım
Bu sınıf, bir kaset veya kartuş içindeki veya makara üzerine sarılı manyetikten okunur ve yazma için
teçhizatı kapsar. Bir birim bir veya birden fazla ayrı ayrı çalışabilir bant sürücülerini kapsayabilir.
C.8.2 Tesis etme

Tesis etme, bu standardın ilgili maddelerine göre yapılmalıdır.
38
C.8.3.1.1 Boşta yüksüz çalıştırma modu

Güç anahtarı açılmalı, banta stun içinde yükleme yapılmamalıdır.
C.8.3.1.2 Boşta yüklü çalıştırma modu

Güç anahtarı açılmalı, teybe yükleme yapılmalı ve teçhizat herhengi bir sürücüye hat komutlarını kontrol
etmek için alma ve tepki vermeye hazır olmalıdır. Çoklu sürücü birimlerde, bütün sürücüler yüklü ve hazır
olmalıdır.
C.8.3.2 Çalıştırma modları

Aşağıda belirtilen modlardan biri uygulanabilir olarak kullanılmalıdır.
Çoklu sürücü birimlerde, sadece, bir sürücü çalıştırma modunda; diğer sürücüler boşta yüklü çalıştırma
modunda olmalıdır.
C.8.3.2.1 Oku/yaz modu

Bocurgatın (veya eş değerinin) çalıştırması için komut zamanlı başlat, oku veya yaz, dur aşağıdaki gibidir;
Mili saniye cinsinden, bocurgatın çalışma zamanı, anma teyp hızında 130 mm teybin geçmesi için ihtiyaç
duyulan zamana, s, ayarlanır. Bu süre aşağıdaki bağıntı ile
130 mm
ms
s m/s
olarak tanımlanır, en yakın mili saniyeye yuvarlanır.
Kapatma zamanı, çalışma zamanının, 0,7 ilâ 1 katı kadar bir süreye” eşittir.
Not- 12,7 mm genişliğindeki manyetik bir teyp için, 130 mm’lik teyp 32 bpmm’in 4 096 bir blok uzunluğuna
karşılık gelir. Daha yüksek yoğunluklar bütün yoğunluklu makinalar için toplam zaman yaklaşık eşit
olacak şekilde daha büyük blok büyüklüklere karşılık olarak kullanılmalıdır. 63 bpmm’de, 8 192 bitlik
bir blok uzunluğu , 246 bpmm’de 32 768 bitlik bir blok uzunluğu kullanılır.
C.8.3.2.2 Akış modu

Yazım sırasında, ileri lojik hareket.

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, Madde C.8.3.2.1’göre veya Madde C.8.3.2.2 ‘deki akış şartlarında en
az 20 ardışık başlat/durdur çalışmalar için Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen süre için ölçülmelidir.
C.9 Teçhizat sınıfı: Disk birimleri ve depolama alt sistemleri
C.9.1 Tanım
Bu sınıf yazma ve bir veya birden fazla dönen manyetik veya optik disklerden elde edilen okuma için
teçhizatı kapsar. Manyetik diskler çıkarılabilir veya sabit olabilir. Manyetik diskler esnek veya rijit olabilir. Bir
birim bir veya birden fazla ayrı ayrı olarak çalışabilir disk sürücülerine sahip olabilir.
Not- CD-ROM ve DVD-ROM sürücüler için Madde C.19’a bakınız.
C.9.2 Tesis etme

Tesis etme, Madde 5.1 ve Madde 8.5’e uygun yapılmalıdır. Kişisel bilgisayar parçasından oluşan disk
birimleri veya özel yuvaya monte edilmiş teçhizat uygun olduğunda, Madde C.15 veya Madde C.18’e göre
deneye tâbi tutulmalıdır. Alt donanımlar olarak deneye tâbi tutulan disk birimleri Madde 5.1.7’ye göre alt
donanım olarak tesis edilmelidir.
39
C.9.3.1 Boşta çalıştırma
C.9.3.1.1 Boşta hazır

Disk/diskler, izleme takip modundaki hız ve okuma/yazma kafalarına sarılı hat komutlarını kontrol etmek için
tepki ve almak için birim hızı yüklenmeli, güç açılmalıdır.
Tek bir sürücüye sahip sistemler için, sürücü yukarıda tanımlandığı gibi olmalıdır. Çok sürücülü sistemler için
veya depolama alt sistemleri için, ana bilgisayarın merkezî işlemci birimi (CPU) tarafından eş zamanlı olarak
çalışabilen sürücülerin sayısı yukarıda belirtildiği gibi çalışmalıdır. Bütün diğer sürücüler sistem için normal
tipik kullanımının boşta çalıştırma modunda olmalıdır.
C.9.3.1.2 Boşta bekleme

Tek bir sürücüye sahip birimlerde, sürücü aşağıda tanımlandığı gibi çalışmalıdır.
Çok sürücülü birimler veya depolama alt sistemleri için, ana bilgisayarın merkezî işlemci birimi (CPU)
tarafından eş zamanlı olarak çalışabilen sürücülerin sayısı aşağıda belirtildiği gibi çalışmalıdır. Bütün diğer
sürücüler, sistem için normal tipik kullanımının boşta çalışma modunda olmalıdır.
Her silindir/ iz seçilmiş olan eşit olasılığa sahip olacak şekilde bir sılındır/iz rastgele seçilir. (Sürücü, çok etkili
rastgele olmayan sırada arama zamanlarını gerçekleştirmek için bir algoritmayı birleştiriyorsa, bu durumda,
bu algoritma kullanılmalıdır. Bu durumda, sürücü, rastgele seçilmiş dosyaları okumak veya yazmak için bir
komut veya komutlar vermeli ve sürücü algoritma komutların uygulanmasındaki sırayı tayin etmelidir. Dosya
uzunluğu aşağıda tarif edilen arama hızını gerçekleştirmek için ayarlanmalıdır. Bu izi aramak için, aşağıdaki
bağıntıya göre ± %10 içindeki gerekli arama hızını ns başarmak için bir zaman t D periyodu için geciktir.
ns = 0,4 /(tT + t L )
t D = 1,5tT + 2,5t L
Burada;
ns , saniye olarak arama cinsinden ifade edilen ortalama arama hızı;
tT , dönme gecikmesi içermeksizin rastgele bir izden diğerini aramak için imalâtçı tarafından
yayımlanmış zaman,
t L , sürücünün yarım devir ile döndürülebilmesi için saniye olarak gereken zaman
Arama işlemi tekrar edilir. Silindir seçilirken başka iç gecikme olmasına müsaade edilmez. Arama algoritması
boyunca saniyedeki aramaların ortalama sayısı akustik verilerle rapor edilmelidir.
Sürücü bir sistemde çalışıyorsa ve sistem gerekli arama hızını başarma yeteneğinde değilse, sürücü en
yüksek başarılabilir arama hızında çalıştırılmalıdır.
Sürücü, Pahalı Olmayan Disklerin Fazlalık Düzenleme (PODFD) ortamında çoklu sürücü sistemde
çalışıyorsa, sürücü kullanımdaki (PODFD) sistem seviyesi ile uyumlu en yüksek başarılabilir arama hızında
çalıştırılmalıdır.
40

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, en az Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen sürede ölçülmelidir.
Not - Çok sürücülü düzenlerde akustik ‘’çarpma” madde 6.7.2 ve Madde 7.7.2 ‘nin kurallarına göre uzun
olan zaman periyodu üzerinde meydana gelebilir. Mikrofon konumlarındaki ses basınç seviyesindeki son
değişme teçhizat için tayin edilen A-ağırlıklı ses güç seviyesinin değişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip
olabilir. Bu değişiklik bir kaç ısırma çevrimini dâhil etmek için ölçme zamanını arttırarak azaltılabilir.
C.10 Teçhizat sınıfı: Görülebilir Ekran Birimleri ve Terminalleri
C.10.1 Tanım
Bu sınıf, bir ekran bilgisini gösteren ve bilgi girişi için klâvye ile donatılan teçhizatı kapsar. Klâvye, kablo veya
veri aktarımı vasıtasıyla görüntü birimine sabitlenebilir veya görüntü birimine bağlanabilir.
Bu sınıftaki bu birimler 16 kHz’lik oktav bantında önemli gürültüyü yayabilir. 16 kHz’lik oktav bantından elde
edilen gürültü karakterdeki geniş bant ise A-ağırlıklı seviye, 16 kHz’lik oktav bantını kapsayan 1/3’lük oktav
bantı ölçmelerinden hesaplanabilir. 16 kHz’lik oktav bantı ayrık ton/tonları kapsarsa, o zaman 16 kHz’lik
oktav bantı A-ağırlıklı seviyelerin tayinini kapsamamalıdır.
16 kHz’lik oktav bantındaki sesi yayan teçhizat için, ses güç seviyelerini kaydetmek için ISO 9295’te belirtilen
işlemler kullanılmalıdır (Çizelge 4).
C.10.2 Tesis etme

Tesis etme, bu standardın ilgili maddelerine göre olmalıdır.

Güç açılmalı ve havayı hareket ettiren cihaz/cihazlar ile birlikte teçhizat hazır bekleme durum şartında olmalı,
herhangi birisi varsa, işletme ve gösterim şeması ekranda görünmelidir. Klave çalışmamalıdır.
Ön deneyler, yayılmaların, ekran üzerinde gösterilen modele karşı önemli ölçüde duyarlı olup olmadığını
tayin etmek için yapılmalıdır. Bu durumda, tipik kullanıcı için en yüksek yayılan değerlerin örnek bir modeli
tayin edilmelidir. Böyle değilse, model örnek, ekran üzerinde gösterilen tam bir karakter grubunu tarif edilmeli
ve ekran üzerindeki bütün konumlar kullanılıncaya kadar tekrar edilmelidir. Gösterilen model doküman
haline getirilmeli ve rapor edilmelidir.
C.10.3.2 Çalıştırma modu (yazma modu), uygulanabilirse

Yazma modu, klâvye için belirlenen klâvye bilgisini kapsamalıdır (Madde C5).
C.10.3.3 Güç biriktirme modu

Güç biriktirme modu mevcutsa, bu gibi modlar, Madde C.10.3.1’de tanımlanan modlara ilâveten deneye tâbi
tutulabilir.

Zaman ortalamalı ses basınç seviyeleri, en az, Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen süre için
ölçülmelidir.
C.11 Teçhizat sınıfı: Elektronik birimler
C.11.1 Tanım
Bu sınıf, mikro işlemciler, elektronik hafızalar ve sadece elektronik devreleri ihitiva eden kontrol ediciler, güç
kaynakları, ancak; soğutma birimleri hariç hareket etmeyen parçaları kapsar.
C.11.2 Tesis etme

41

Bütün soğutma cihazları, güç kaynakları, rahatsız edici güç kaynak elemanları üzerinde normal yükle kararlı
durum şartlarında çalıştırılır. Veri çalışmaları gerekli değildir. Elektronik birimler için, boşta çalıştırma ve
çalıştırma modlarının aynı olması istenir.
C.11.3.2 Güç biriktirme modu

Güç biriktirme modu mevcutsa, bu gibi modlar, Madde C.11.3.1’de belirtilen modlara ilâveten deneye tâbi
tutulmalı, tarif edilmeli ve rapor edilmelidir.

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi en az Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen süre için
ölçülmelidir.
C.12 Teçhizat sınıfı: Mikrofilm okuyucuları
C.12.1 Tanım
Bu sınıf, mikro-görüntüleri göstermek için teçhizatı kapsamalıdır. Mikrofilim okuyucular, mikrofiş, delikli kart
ve rulofilm gibi kullanılan mikrofilimlerin farklı çeşitlerine bağlı olarak, birinden diğerine farklı olabilir.
C.12.2 Tesis etme


Güç, açılmalı ve teçhizat, gösterime hazır olmalıdır.

Mikroflim yerleştirilmeli ve mikro-görüntü ayarlanmalı ve görüntülenmelidir.
Aşağıdaki iki çalıştırma veya tam otomasyon gerçekleştirilmelidir.

a) Mikrofiş ve delikli kartlar için teçhizat; mikro-görüntü, destek ile hareket eden iki diagonal köşelerden
ayarlanmalıdır; görüntü sabitlenmelidir.
b) Cihaza yüklenen mikrofilmin tam bir kısmı ile rulofilm için teçhizat; filmin ortasında yaklaşık görüntü,
oluşturulmalı ve ayarlanmalıdır; rulofilm otomatik olarak taşınmalıdır.
Bu deney esnasında çalıştırma, bu deney raporunda tanımlandığı gibi olmalıdır.

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, üç çalıştırma çevrimlerinin en azı için ve en az Madde 6.7.2 veya
Madde 7.7.2’de belirtilen süre ölçülmelidir.
C.13 Teçhizat sınıfı: Faks makinaları (Tele kopyalayıcılar) ve sayfa tarayıcıları
C.13.1 Tanım
C.13.1.1 Faks makinaları

Bu sınıf, eses olarak sayısal bir klâvyeyi, bir kâğıt besleme cihazını, bir tarayıcıyı, bir yazıcı birimini ve bir
elektronik alma/gönderme kontrol biriminden oluşan alma/gönderme makinasını olarak çalışan bir teçhizatı
kapsar. Tele kopyacılar, kamu iletişim şebekesi vasıtasıyla metni, çizimileri ve grafik bilgisini göndermek için
kullanılır.
.
42
C.13.1.2 Sayfa tarayıcıları

Bu sınıf, tam bir kâğıt sayfasından elde edilen metin, çizim ve grafik bilgisini veren bir tarayıcı olarak çalışan
teçhizatı kapsar.
C.13.2 Tesis etme
C.13.2.1 Genel
Faks makinası, bu standardın ilgili maddelerine göre tesis edilmelidir. ISO 9296 gereğince A-ağırlıklı yayılan
ses basınç seviyelerini rapor etme amaçları için, bekleme konumu uygulanır.
C.13.2.2 Kâğıt
2
Kullanılan kâğıt, makina imalâtçısının talimatlarına göre olmalıdır. Talimat yoksa, ya, 70 g/m -80
g/m 2 gramajda tek tabakalı veya gramajda sürekli katlanmış veya rulo kâğıt kullanılmalı ya da 50 g/m 2 - 60
g/m 2 gramajında kâğıt kullanılmalıdır. Rulo sabit kağıdın genişliği cihaz için tipik olmalıdır. Farklı genişliklerin
kullanılabilmesi halinde ise en yaygın olanı kullanılmalı ve deney raporunda tarif edilmelidir.
Kağıdın depolanması ve paketin açılması makina imalâtçısının talimatlarına göre gerçekleştirilmelidir. Böyle
bir talimat yoksa, kâğıt deney öncesi en azından 24 saat süreyle Madde 6.3.2 de belirtilen ortam şartlarına
maruz bırakılmalıdır.

Güç açılmalı ve teçhizat alma ve gönderme için hazır olmalıdır.
C.13.3.2 Çalıştırma modu (gönderme ve alma modu)

Faks makinası veya tarayıcı kullanılması için tasarımlandığı hızda ve çözünürlükte bilgi göndermelidir. Bu
hızdan ve çözünürlükten fazla sağlanmışsa, tipik kullanımlarının çoğunluğundan birisi kullanılmalı ve rapor
edilmelidir. Gönderme alındılarını basma teçhizatı için başlangıç ayarları varsa, bu durumda bu tip basma
ölçmeye dâhil edilmelidir. İlave şartlar belirlenmeli ve deney raporunda belirtilmelidir. Alma ve gönderme
modları faks makinası için ölçülmelidir. Bu şekilde tayin edilen en yüksek değer rapor edilmelidir.

Zaman-ortalamalı ses basınç seviyesi en az tam bir gönderme çevrimi için, ya gönderme ya da alma
modunda ve en azından Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen süre için ölçülmelidir.
C.14 Teçhizat sınıfı: Çek mikro işlemcileri
C.14.1 Tanım
Bu sınıf teçhizat, esnek bir disk kartuşundan veya ayırıcı çeklerden, ayırma/çıkarma bilgisini, baskı
listelerinden, çeklerden bilgisini okuma, çeklere bilgiyi basma (veya şifreleme) gibi tek bir fonksiyonu
gerçekleştirmelidir.
C.14.2 Tesis etme
C.14.2.1 Genel
Teçhizat, bu standardın ilgili maddelerine göre tesis edilmelidir.
C.14.2.2 Kâğıt
C.14.2.2.1 Çek stoku

Tipik olarak, geniş bir çeşit çek büyüklüğü ve gramajlı kâğıt kullanılır. Standart bir metoda izin vermek için,
aşağıdaki özellik kullanılan çeklerin özelliklerini tanımlar:
a) Uzunluk :140 mm-160 mm

b) Yükseklik: 70 mm-90 mm
43
c) Gramaj : 90 g/m²-100 g/m²
C.14.2.2.2 Baskı kağıdı

Tipik kullanılırsa, çok taraflı kâğıt, bu kâğıt gibi ilâve deney gerçekleştirilmeli ve kaydedilmelidir.

Güç açılmalı ve teçhizat kullanıma hazır olmalıdır (meselâ; bekleme modu).

Çek işleme sistemi bir çok özelliği birden birleştirirse, tam bir sistem çalışma çevrimi, ardışık çalışma çevrimi
altında tanımlandığı gibi en az bu özelliklerin herbirisinin kullanılmasından oluşur.
a) Okuma
Rasgele alfanümerik veriler bu maddedeki çeklerden okunmalı ve bu malzemenin bir parçası veya bir
sonucu olan ilâve çalışmalar gerçekleştirilmelidir. (Mesala; otomatik besleme, listeleme, depolama ve
esnek disk kartuş veya yükleme çekleri). Tekrarlanmış okuma çevrimleri kullanımda beklenen tipik bir
hızda gerçekleştirilmelidir.
b) Basma (veya şifreleme)

Bu sınıfta tanımlanan teçhizat tipi, bazı durumlarda, teçhizatın içindeki basma mekanizmalarının bir
sayısını kapsamalıdır. Teçhizat beklenen kullanımın çok tipik bir şekilde uygun bir sırada çalışan bütün
basma mekanizmaları ile çalışmalıdır.
Bu çalıştırma modundan elde edilen kısım veya sonuç tipik olarak ilâve bir çalıştırma gerçekleştirilmelidir.
(Mesala; otomatik besleme, esnek disk kartuşunda depolama ve depolama çekleri). Her bir basma
makinası tarafından basılan bilgi (uygunsa) Çizelge C.2’de tanımlanır.
Tekrarlanmış basma çevrimi, beklenen kullanımda tipik bir hızda gerçekleştirilmelidir.
c) Basma (listeleme)
Aşağıda gösterilen karakter modelinin tekrarlanmış çevrimleri, beklenen kullanımdaki tipik bir oranda
basılmalıdır. Satır, bir kaç yazı karakterini içeriyorsa, 40 yazı karakterlik modelin tam bir muhtevası
verilir. Geri kalanlar kullanılmalıdır.
Karakterler beş boşluğu takip eden gruplarla düzenlenmeli ve herbir değiştirme satırı sağa doğru beş
boşluğu içermelidir.
T1YY7 2DA90 858=2 6A18Q B31AJ 5FTOE PG1TK X6D-4
Bu modun bir parçası veya sonucu olarak tipik herhengi bir ilâve çalışma gerçekleştirilmelidir.
d) Depolama / diskten yeniden alma

Ardışık bilgiler rastgele izden gerçekleştirilmelidir. Bu modun bir parçası veya sonucu olarak elde edilen
tipik herhangi bir ilâve çalışma gerçekleştirilmelidir.
e) Ayırma
Çekler, yüksek sayılı cepten en düşük sayılı cebe sırasıyla biriktirmelidir ve bu biriktirme işlemi ölçme
periyodu süresi için gerekli olan sayıda tekrar edilmelidir.
44
Çizelge C.2- Çek mikro işlemcileri yazıcı tipleri ve karşılık gelen yazıcı modelleri
Yazıcı Tipi Basma ayrıntılarını basan

karakterler
Şifreleyici *0000000085124*(sadece
miktar alanı)
Programlanabilir onaylayıcı J1YY7 2DA90 8S8=2 6AI8Q
Sabit onaylayıcı herhangi bir karakter

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, en az Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2 için ölçülmelidir. Çalıştırma
modu için, ölçme süresi en az sekiz tam çalışma çevrimindeki gibi olmalıdır.
C.15 Teçhizat sınıfı: Kişisel bilgisayarlar ve iş istasyonları
C.15.1 Tanım
Bu sınıf, kendi başına, bir veya birden fazla esnek disk ve/veya rijit disk sürücüleri, manyetik bant birimleri
veya yazıcılarının birleşimini ihtiva eden bir mikroişlemci ve görülebilir ekran birimi, bir klâvye dâhil, kişisel
bilgisayar, iş istasyonları ve kelime işlemcileri gibi küçük sistemleri kapsar.
Bu sınıftaki birimler, 16 kHz oktav bantında önemli gürültü yayabilir. 16 kHz oktav bantından kaynaklanan
gürültü geniş bant karakterinde ise, A-ağırlıklı seviyeleri, 16 kHz oktav bantı kapsayan 1/3’lük oktav bant
ölçümlerinden hesap edilir.
16 kHz oktav bantında ses yayan cihazlar ISO 9295’te verilen ses basınç seviyelerinde kullanılan işlemler
kullanılmalıdır (Çizelge 4)
C.15.2 Tesis etme

Sistemin temel birimleri ayrı ayrı olarak deneye tâbi tutulmalı ve sırasıyla kaydedilmelidir. Bu durumda, tesis
şartları, Madde 5.1, Madde 8.5’te ve bu ekin ilgili maddelerinde belirtildiği gibi olmalıdır.
Alternatif olarak, teçhizat bütün bir sistem olarak deneye tâbi tutulmalıdır. Bu durumda, ses güç seviyelerinin
ölçülmesi için, teçhizat sert yansıtma zeminine monte edilmeli ve kullanılan tertibat kaydedilmelidir.
Bekleme ve/veya kullanıcı ses güç seviyelerinin ölçülmesi için, sistemi mukayese eden ayrı ayrı mahfaza,
gerçek tipik kullanımdaki gibi bir tertibat olacak şekilde düzenlenmelidir. Son kullanıcılı masa üstü sistemler,
masanın kenarından bütün teçhizatın ön yüzeyi ile paralel olacak şekilde deney tâbi tutulmalı ve rapor
edilmelidir. Diz üstü bilgisayarların ekranlarının ekranın merkezine göre kullanıcı konumundaki mikrofondan
geçen bir görüntü hattına dik olacak şekilde ayarlanmış olması tavsiye edilir. Sistemin parçaları, zemin
üzerine tesis edilir ve diğerleri masa üstüne konur. Zemin üzerine tesis edilen teçhizat, deney masasının
sağındaki zemin üzerine tesis edilmeli ve teçhizatın ön yüzü, masanın kenarına paralel ve dikey düzlemde
olacak şekilde yönlendirilmelidir (Şekil C.4). Masaya bitişik teçhizat, masa üzerindeki kenardan geçirilen
dikey düzleme 0.075 m uzaklıkta olmalıdır. Masa üstü teçhizat, masanın ön kenarına paralel bütün ön
yüzeylerle birlikte masa üzerine yerleştirilmelidir. Parallel olmayan kanallı cihazlar için tipik kullanım
gösterilmeli ve ayrıntıları doküman haline getirilmelidir.
45
Açıklama
1 Standard deney masası
2 Mikrofon
Not – Ölçüler m’dir ancak çizim ölçekli değildir.
Şekil C.4- Masa üstü ve zemin üzerinde duran teçhizatı mukayese eden sistem için tesis
Teçhizatın çalıştırılması, aşağıdaki çalışma modları için Madde 5.3 ve Madde 8.5’e göre olmalıdır.

Güç anahtarı açılmalı, teçhizat, havayı hareket ettiren cihazlarla çalışacak şekilde, boşta çalışma modundaki
düşük sürücüleri, ekranda görüntülenen tam bir yazı karakterini ve boşta çalışan bütün diğer cihazları
kapsayacak şekilde kararlı durum modunda olmalıdır.
Güç biriktirme modu mevcutsa, bu gibi modlar yukarıda belirtilen boşta çalışma moduna ilâveten deneye tâbi
tutulmalı ve bu deney raporunda tanımlanmalıdır.
C.15.3.2 Çalıştırma modu/modları

Aşağıdaki çalıştırma modlarından bir veya birden fazlası, uygun olduğunda, kullanılabilir. Klâvyenin
çalışmasından kaynaklanan gürültü dâhil edilmemelidir:
a) Madde C.9’da belirtilen esnek disk sürücülü teçhizat,
b) Madde C.9’da belirtilen rijit disk sürücülü teçhizat,
c) Rijit ve esnek disk sürücülerinin birleşimlerinde, çalıştırma modu çalışan bir rijit disk sürücü olarak
tanımlanır ve bütün diğer sürücüler Madde C.9’da belirtilen gibi çalışmalıdır.
d) Madde C.8’de belirtilen manyetik bant birimli teçhizat,
e) Madde C.3’te belirtilen içten karakterli ve satır yazıcılı teçhizat; Madde C.16’da belirtilen sayfa yazıcılı
teçhizat,
f) Gerektiğinde, diğer teçhizat tipleri.
46

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi en azından Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen süre için
ölçülmelidir.
C.16 Teçhizat sınıf: Sayfa yazıcıları
C.16.1 Tanım
Bu sınıf, sayfa üzerinde neyin basıldığından bağımsız gürültü çıkışı olan bilgisayarlardan basılmış çıktıyı
üreten teçhizatı kapsar. Böyle bir teçhizat, mahafaza besleyici, ayırıcı veya özel bir kâğıt besleyici gibi çevre
birimlerine sahip teçhizat olabilir. Bu teçhizat tek taraflı veya iki taraflı çıktıyı basabilir.
C.16.2 Tesis etme
C.16.2.1 Genel
Zemin üzerine tesis edilen yazıcılar, sert yansıtma zemini üzerine yerleştirilmelidir. Normal olarak, özel bir
yuvaya veya masaya yerleştirilen yazıcılar, böyle bir yansıtma zemini üzerindeki bir özel yuva veya masa
üzerine yerleştirilmelidir. Zemin üzerinden, kâğıt çıkarılabilen veya konulabilen normal bir masa veya sıra
üzerine yerleştirilebilen yazıcılar; mümkünse, kağıdı desteklemek için zemini kullanan standard bir masanın
üst düzleminin merkezine yerleştirilmelidir. Madde 7’ye göre böyle bir ölçme için, ölçme yüzeyi yansıtma
zemini üzerinde biter.
Kâğıt kaynağını veya kağıdı çıkarmak için zemini kullanmayan masa üstü yazıcılar, Madde 8’e göre ölçmeler
için standard deney masa üzerinde ve Madde 6 veya Madde 7’ye göre yapılan ölçmeler için sert yansıtma
zeminine yerleştirilmelidir.
C.16.2.2 Kâğıt
2
Kullanılan kâğıt makina imalâtçısının talimatlarına göre olmalıdır. Böyle bir talimat yoksa, ya 70 g/m -80
g/m 2 gramajda tek tabaka veya 50 g/m 2 - 60 g/m 2 gramajda sürekli katlanmış veya sabit rulo kâğıt
kullanılmalıdır. Kağıdın boyutları, normal kullanım için tipik tipik olmalı ve bu deney raporunda tarif
edilmelidir. Özel uygulamalar için ( meselâ; bir etikete veya bir zarfa basılan malzeme olduğunda) malzeme
tipik olarak müşterinin kullanacağı cinsten olmalı ve deney raporunda belirtilmelidir.
Kağıdın depolanması ve paketin açılması makina imalâtçısının talimatlarına gore gerçekleştirilmelidir. Böyle
bir talimat yoksa, kâğıt, paketlenmemiş olarak depolanmalı ve deney öncesi en azından 24 saat süreyle
Madde 6.3.2 de belirtilen ortam şartlarına maruz bırakılmalıdır.

Güç anahtarı açlımalı ve yazıcı yazma için hazır olmalıdır.
Not – Kâğıt yazıcısı, hem bekleme ve hem de hazır moduna sahipse, boşta çalışma modu bekleme
moduna karşılık gelir.
C.16.3.2 Çalıştırma modu (yazma modu)

Yazma işi (bir metin modelinden oluşan), anma hızında yazabilecek şekilde bir yazıcıya gönderilmelidir.
C.16.3.2.1 Tek yapraklı yazıcılar

Böyle yazıcıların çalıştırılması, en az üç yaprak için tek yaprağın bir tarafını sürekli yazamadan oluşur.
Yaprakların her iki tarafını yazma mevcutsa, aynı zamanda bu mod ölçülmelidir. A-ağırlıklı ses güç
seviyesinin en yüksek değerine sahip mod kaydedilmelidir. Çalıştırma, gerekli ölçme süresi için
gerçekleştirlmelidir.
47
C.16.3.2.2 Sürekli form yazıcıları

Böyle yazıcıların çalıştırılması, en az üç katlamalı kâğıt sayfasını veya rulo kâğıt için 2 m uzunluğundaki bir
kağıdı sürekli basmadan oluşmalıdır.
C.16.3.2.3 Özellikli çalıştırma çevrimi

Bir yazma sistemi birkaç özelliği içeriyorsa, tam bir çalıştırma sistem çevrimi, ardışık çalıştırma çevrimi
altında tanımlandığı gibi en az bir defa özelliklerin herbirisi için kullanımı oluşturur.
a) Ayırma
Ayırma işlemi, boş bir kâğıt tutucu ile başlatılmalıdır. Çalıştırma çevrimi bir tepside, bir sayfayı
ayırmadan oluşur. İlâve çevrim esnasında basılan sayfalar ardışık tepsiye ayrılmalıdır.
b) İstifleme
Bir yazıcı, sırasıyla üretilen işleri ayırmak için bir aksesuar veya birleşik bir mekanizma ile donatılmalı, bir
çalıştırma çevrimi iki işi ve bunların herbirisi için bir sayfayı yazmadan ibarettir.
c) Yardımcı teçhizat
Yazıcı yardımcı bir teçhizat ile donatılırsa (meselâ; sürekli formları kesmek için bir mekanizma),
deneyler, çalıştırma çevriminde böylr bir teçhizat ile veya teçhizatsız gerçekleştirilmelidir.

Her bir düzenek için, zaman ortalamalı ses basıncı ölçülmeli, en azından Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de
belirtilen süre için ölçülmeli, tek sayfalı yazıcılar için üç çalıştırma çevrimi (Madde C.16.3.2.1) ve bir sürekli-
form yazıcılar için bir çalışma çevrimi (Madde C.16.3.2.2) ve yardımcı özelliklerle bir çalışma çevrimi için
ölçülmelidir (Madde C.16.3.2.3).
C.17 Teçhizat sınıfı: Kendiliğinden otomatik aktarma makinaları
C.17.1 Tanım
Bu sınıf teçhizat, esas olarak, bankacılık işlemlerinde kullanılır ve nakit çekme, hesaplar arası para transferi,
hesap bakiyesi, hesap bakiyesininin belirtilmesi ve kasa bakiyesi gibi müşterilere ait hizmetleri sağlar.
Teçhizatın amacına bağlı olarak, çok çeşitli fonksiyonlar gerçekleştirilmeli ve bir makinada birleştirilmelidir.
Çalıştırma modlarının tipik örnekleri Madde C.17.3’te belirtilmiştir. Bu şartların bütün sınıflara uygulandığı
farz edilmez, kullanılan deney şartları bu deney raporunda belirtilmelidir.
C.17.2 Tesis etme

Teçhizat, bu standardın ilgili maddelerine göre tesis edilmelidir. ISO 9296’ya göre A-ağırlıklı ses basınç
seviyesini kaydetme amaçları bakımından gözlemci konumları uygulanabilir.

Güç açılmalı ve teçhizat kullanım için hazır olmalıdır.

Ortalama müşteri kullanım için tipik olan çalışma modu tanımlanmalı ve rapor edilmelidir. Aynı teçhizat için,
aşağıdaki örnekler tanımlanır;
a) Para koyma makinesi

İşlem, kart yerleşimi, personel tanıtım numarası (PIN), iş seçimi (mesala; nakit çekme), para miktarının
seçimi, kartın tanımlanması, nakit çekme biriminin açılması, nakit bölümü, para makbuzu ve nakit çekme
bölümünün kapanması gibi)
48
b) Şifre işlemi
- Şifre girilmesi, manyetik şeritteki bilginin okunması, PIN numarası, şifredeki satırın yazılması, yazma
ve manyetik şeritteki verinin doğrulanması ve şifreleme işleminin tamamlanması veya
- Şifre girilmesi, manyetik şeritteki bilginin okunması, PIN numarası, iş seçimi (mesala; nakit para
çekimi), miktar seçimi, yazma ve manyetik şeritteki verinin doğrulaması, şifreleme işleminin
tamamlanması ve nakit para çekimi.
c) Bankacılık bilgi çıktısının alınması

İşlem, kontrol kartı yerleşimini, PIN numarasını, iş seçimini (mesala; para miktarının belirtilmesi, kartın
belirtilmesi, çıkışın yazılması ve çıkışın belirtilmesi).
d) Nakit kasa bakiyesi

İşlem, kart yerleşimini, PIN numarası, iş seçimi (mesala; nakit bakiyesi, nakit bakiye miktarının belirtilmesi,
nakit kasanın yerleştirilmesi, kartın çıkarılması ve makbuzun alınması).
C.17.4 Ölçme modu

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi en azından Madde 6.72 veya Madde 7.7.2’de belirtilen süre için
ölçülmelidir. Çalıştırma modları için, ortalama değer elle erişime ihtiyaç duyulduğunda, bununla birlikte,
istiyerek gecikme olmadıkça, en azından tipik üç geçişler için tayin edilmelidir.
C.18 Teçhizat sınıfı: Mahfazalar veya özel yuvaya tesis edilmiş sistemler
C.18.1 Tanım
Bu sınıf, özel yuvaya veya mahfazaya yerleştirilen birkaç benzer veya farklı alt donanımları oluşan sistemleri
kapsar. Alt donanımlar belirli ihtiyaçları karşılamak için kullanıcı tarafından gerekli olan farklı düzenlemelere
sahip olabilir. Alt donanımlar kendi güç kaynakları ve soğutma donanımları ile kendiliğinden çalışabilir veya
özel yuvaya veya mahfazada ayrı ayrı olarak tesis edilmiş güç kaynakları ve soğutma sistemlerine sahip
olabilir.
Not- Bu teçhizat sınıfı, özel yuvaya veya mahfazaya yerleştirilmiş alt donanımları içermez.
C.18.2 Tesis etme

Sistemin alt donanımı, özel yuvada veya mahfazada deneye tâbi tutulmalı ve münferit olarak kaydedilmeli,
veya sistem belirlenmiş bir düzenleme için bütün olarak deneye tâbi tutulmalı ve kaydedilmelidir.
Alt donanımlar özel yuvada veya mahfazada ayrı ayrı deneye tâbi tutulduğunda, bunlar bütün başka
konumlar ya boş plaklar şeklinde veya yer ve /veya güçlü olmayan alt donanımlı olarak doldurulmalı bütün
diğer konumlarda özel yuvaya veya imalâtçının işletme kitabına göre tesis edilmelidir. Sadece, alt donanım
gürültüsü özel yuvada veya mahfaza konumunda birlikte rapor edilmelidir. Güç kaynağı ve soğutma yuvası
gibi özel yuvada veya mahfazada ayrı ayrı olarak bütün gerekli harici cihazlar alt donanım olarak dikkate
alınmalı, ölçülmeli ve sırasıyla kaydedilmelidir. Tam bir sistemi deneye tâbi tutan düzenlemeler için, alt
donanımlar, verilen bir düzenleme için imalâtçının tesis kitabındaki özel yuvaya veya mahfazada belirtilen
konumlarda tesis edilmeli ve bu deney raporunda tanımlanmalıdır.
Özel yuvaya veya mahfaza için tesis şartları Madde 5.1.8.5’te ve bu ekin ilgili maddelerinde belirtildiği gibi
olmalıdır.
Teçhizatın çalıştırılması, aşağıdaki çalıştırma modları için Madde 5.3’e göre olmalıdır.

Güç anahtarı açılmalı ve alt donanımlar, merkezi işlem birimi (CPU) sistemin komut işaretlerini almak için
boşta çalıştırma modunda hazır olmalıdır.
49

Aşağıdaki çalışma modlarından bir veya birden fazlası, uygulanabildiğinde, kullanılmalıdır.
a) Madde C.9’da belirtildiği gibi rijit ve esnek disk sürücüleri,

b) Madde C.8’de belirtildiği gibi manyetik bant birimleri,
c) Madde C.3’te belirtildiği gibi kendini test eden karakter ve satır yazıcıları ; Madde C.16’da belirtildiği gibi
sayfa yazıcılı teçhizat,
d) Gerekli olan diğer tip teçhizatlar,
Not- Sistem sınırlamaları Madde C.9’da belirtilen ayırma hızına izin vermiyorsa, münferit sürücüler
üzerindeki ölçmeler çoklu sürücü düzenlemenin tipik hızında olmalıdır. Münferit ölçmelerden Madde
C.18.5’e göre hesaplanmış olan sistem gürültüsü emisyon seviyelerinin gerçek değerinden daha
büyük bulunmaması için gereklidir.

Ortalama zaman ses basınç seviyesi Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2 ve alt donanımların çalışması için bu
ekte gerekli olan daha ileri ölçümler için ölçülmeldir.
C.18.5 A-ağırlıklı ses güç seviyesi ve alt donanım ses seviyelerinden kaynaklanan A-ağırlıklı
ses basınç seviyesinin hesaplanması
A-ağırlıklı ses basınç seviyeli sistem aşağıdaki eşitlikten hesaplanabilir;
n
LWA, sys = 10 lg ∑10 (0,1LWAi ) dB
i =1
Burada;
LWA, sys , desibel cinsinden A-ağırlıklı ses güç seviyesi,
LWAi , özel yuvaya veya mahfazaya tesis edilmiş i ’inci alt donanımın A-ağırlıklı ses güç
seviyesi,
n , tesis edilen ve deneye tâbi tutulan alt donanımların sayısıdır.
A-ağırlıklı ses basınç seviyeli sistem, aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesap edilmelidir;
n
(0,1L pAi )
L pA, sys = 10 lg ∑10 dB
i =1
Burada;
L pA, sys , desibel cinsinden A-ağırlıklı ses basınç seviyesi,
L pAi , özel yuvaya veya mahfazaya tesis edilmiş i ’inci alt donanımın A-ağırlıklı ses basınç
seviyesi,
C.18.6 Düşük gürültü seviyesi alt donanımlar için A-ağırlıklı ses güç seviyesi ve A- ağırlıklı
ses basınç seviyesinin hesaplanması
Bir çok durumlarda, alt donanımların gürültü seviyesi, münferit olarak ölçüldüğünde, doğru bir değerden fon
gürültü seviyesinin ± 6 dB içinde olabilir. Bu durumda, yeterli benzer alt donanımlı olarak deneye tâbi
tutulmalı ve fon gürültü seviyesinden yeterli ölçüde daha büyük ise n’inci alt donanımların gürültü seviyesi
olacak şekilde mahfazada ölçülmelidir.
50
Alt donanımlı A-ağırlıklı ses güç seviyesi aşağıdaki eşitlikten hesaplanmalıdır.
LWA, s = LWA, sn − 10 lg n dB
Burada;
LWA, s , desibel cinsinden münferit alt donanımlı A-ağırlıklı ses güç seviyesi,
LWA, sn ,desibel cinsinden, n ’inci özdeş tesis edilen alt donanımlar için toplam A-ağırlıklı ses güç
seviyesi,
Alt donanımlı A-ağırlıklı ses basınç seviyesi aşağıdaki eşitlikten hesaplanabilir;
L pA, s = L pA, sn − 10 lg n dB
L pA, s , desibel cinsinden alt donanımlı A-ağırlıklı ses basınç seviyesi,
L pA, s , desibel cinsinden, n ’inci özdeş tesisi edilen alt donanımlar için toplam A-ağırlıklı ses basınç
seviyesi,
C.19 Teçhizat sınıfı: CD-ROM ve DVD-ROM sürücüleri
C.19.1 Tanım
Bu sınıf teçhizat, sadece dönen optik disketten (meselâ; CD-ROM veya DVD-ROM) veya rastgele sırasıyla
erişecek şekilde çalışan başka optik ortamdan elde edilen elektronik bilgiyi okumak için teçhizatı kapsar.
C.19.2 Tesis etme
C.19.2.1 Genel
Tesis etme, Madde 5.1 ve Madde 8.5’e göre olmalıdır. Kişisel bir bilgisayar veya özel yuvaya monte edilmiş
teçhizattın bir parçasından şekillenen sürücü, uygulanabildiğinde, Madde C.15’ten Madde C.18’e kadar
maddelerde belirtilen husulara göre olmalıdır. Alt donanım olarak deneye tâbi tutulan bir sürücü Madde
5.1.7’ye göre alt donanım olarak tesis edilmelidir.
C.19.2.2 Ortam
Aşağıdak eşitlikte tanımlanan, deney ortamının dengesiziliği , U d , 2,5 g.mm ± %10 olmalıdır.
U d = md .r
Burada;
md , gram (g) cinsinden diskin kütlesi,

r , milimetre cinsinden, yerçekim merkezi ve diskin geometrik merkezi arasındaki mesafedir.
Not 1 - Disk ortamı üzerinde daha ayrıntılı ve belirli bilgi Kaynak [8] de mevcuttur.
Aşağıda belirtilenlerden dolayı, yukarıda belirtilen dengesizliğe sahip olan hassas deney ortamının
kullanılması tavsiye edilir:
- Dengesizliği ölçme bu standardın bir amacı değildir,
- Bu kuralı karşılayan deney ortamı birkaç kaynaktan ticarî1) olarak temin edilebilir ve
- Bunlar sadece değeri ölçebildiğinden, dengesizlik için kriteri karşılamak ortamı ayarlamak için bu
standardın bir çok kullanıcıları için mümkün değildir.
51
1)
Örnek olarak; Almeido firması (2-32-13 Sakae-cho, Higashimurayama, Tokyo, Japan) bu tür diskler
satmaktadır. Bu bilgi, bu standardının kullanıcılarına bir kolaylık olması amacıyla verilmiş olup, bu mamulün
ISO tarafından kabul edildiği anlamını taşımaz.
Not 2 - Bu ortam dengesizlik isteği aşağıda belirtildiği gibi bir çok şartları esas almaktadır.
Madde C.1, tipik ortalama son kullanıcının çalıştırmasını gerektirir. Şartlar akustik ölçmelerin güvenirliğinin
sağlanması ve teçhizatın çalışma imkân ı sağlamak için belirlenmiş olmalıdır. 2,5 g.mm ± %10 ‘diskin
dengesizliği, bu dengesizlik derecesi, bazı sürücülere sebep olunan dengesizlikleri azalttığından, tipik
ortalama son kullanıcı olarak belirlenir ve aynı zamanda güvenilebilir akustik ölçmeler de yapılır. Bunu teyit
eden teknik ayrıntılar Kaynak [9] da verilmiştir.

Kısa süreli geçişler hariç, boşta çalıştırma modu dönmeyen ve işitilmeyen olarak dikkate alınır. Böylece,
boşta çalıştırma modunu ölçme gerekli değildir.
Deney altındaki sürücü, normal çalıştırma için soğutma donanımlarını birleştirdiği durumlarda, soğutma
gürültüsü, sürücü gürültüsünün bir parçası olarak ölçülmelidir.
C.19.3.2.1 Tek bir sürücüye sahip birimler için, sürücü Madde C.19.3.2.3’te belirtildiği gibi çalıştırılmalıdır.
C.19.3.2.2 Çok sürücülü birimler için, ana bilgisayarın merkezi işlemci birimi (CPU) ile eş zamanlı
çalışabilen sürücülerin sayısı Madde C.19.2.2.3’te belirtildiği gibi çalıştırılmalıdır. Bütün diğer sürücüler
sistemin tipik normal kullanımı olan boşta çalıştırma modunda olmalıdır.

Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi en azından Madde 6.7.2 veya Madde 7.7.2’de belirtilen süre için
ölçülmelidir.
52
Ek D
Önemli ayrık tonların tanımı
D.1 Genel
Bu ek, gürültü yayınlarının önemli ayrık tonlarını kapsayıp kapsamadığını tayin etmek için bir işlemi tanımlar.
Bu ekteki metot, esas olarak, kullanıcı donanımlı teçhizata uygulanabilir. Bununla birlikte, metot, düşük
gürültü alanlarda tesis edilmesi amaçlanan başka teçhizata da uygulanabilir.
D.2 Fon
Dar bant gürültü ile birlikte meydana gelen bir ayrık ton, kısmi olarak, yani, ton frekansında merkezlenen
kritik bant olarak adlandırılan nispi bir dar frekans bantını kapsayan bu gürültü parçası tarafından maskelenir.
Kritik bantın dışındaki kritik frekansların genişliği, maskeleme etkiye önemli ölçüde katkı sağlamaz. Kritik
bantın genişliği frekansın bir fonksiyonudur. (Madde D.6’ya bakınız.) Genel olarak, tonun ses basınç seviyesi
ton civarında merkezileşmiş kritik bantta bulunan meskeleme gürültünün ses basınç seviyesinden yaklaşık 4
dB aşağısında olduğu zaman bir ton sadece işitilebilirdir. Bu işitilebilirliğin eşik seviyesidir. Bu ekin amaçları
bakımından, tonların ses basınç seviyesi, 6 dB ile kritik banttaki maskeleme gürültüsünün ses basınç
seviyesini aşarsa, belirli bir ayrık ton olarak tanımlanır. Bu işitilebilirliğin eşik seviyesi 10 dB üzerinden daha
fazla olduğunda, genel olarak, bu belirli olan bir tona aittir.
ISO 9296’ya göre, mamülün yayın beyanı, bu standard tarafından tanımlandığı gibi, mamülün yayınlarındaki
belirli ayrık tonların olup, olmadığını ifade etme seçeneğini belirtir. Bu ek, sadece, bu standardın bir parçası
olarak veya ISO 9296’ya göre beyanı için kabul edilebilir belirli ayrık tonları tanımlama metodunu belirtir.
Not Buna ilâveten, belirli ton sesini tayin etmek için diğer metotlar vardır. Diğer metotlar, özel bir spektrumun
belirli bir ayrık tonları kapsayıp kapsamadığına karar vermek için genellikle aynı kararı üretmez.
ANSI S1, 13 (5) Ek A’daki bilgi amaçları için iki işlemi tanımlar. Gürültünün tona
oranı, bu standardın işlemiyle benzerdir, ancak, ANSI S1,13 ikinci bir tonun bulunması için
düzeltmez. “Belirli Oran” ani olarak komşu kritik bantlardaki toplam enerjili bir ton üzerinde
merkezileştirilmiş olan Zwicker kritik banttaki bütün ses enerjisini karşılaştıran nispi olarak yeni bir
işlemdir. Bu metot, ISO 7779’un gelecek revizyonundaki mevcut metodu ile bir yerdeğiştirme olarak
ISO TC43/SC1/WG23 tarafından dikkate alınır. Çalışma grubu, burada belirtilen metotla
karşılaştırıldığında, hem subjektif karar ile düzeltilmesi ve hem de kolay yorumlanması, Belirli Oran
metodunun kullanılması ile tecrübe üzerinde karşılama bilgisi olmalıdır.
Uyarı – Bu ekte tarif edilen metotda, ton mevcut olduğunda, ilgili frekans aralığının üst veya alt sınırına
yakın yerde bir zorluk meydana gelir. Tonun önemli olup olmadığını tayin etmek için maskelenen gürültünun
bu ifade edilmiş aralığın dışında ölçülmesine ihtiyaç duyulur, ancak, aralığın dışındaki böyle bir ölçme iyi
tanımlanmış ölçme hassasiyeti, kalibrasyon toleransı, çınlama ses sınırı veya fon gürültüsu sınırlarına sahip
olmaz.
Bu ek , işitilebilir bir tonun önemli olup olmadığını tayin edilmesinin amaçları bakımından ifade edilmiş ilgili
frekans aralığı dışında ölçmeye izin verir. ISO 11201’e uyumlu, fon gürültüsü veya çınlama sesi için
düzeltme yapılmamalıdır.
D.3 Mikrofon konumu

Teçhizat, bir kullanıcıya sahip ise, ölçmeler bu konumda gerçekleştirilmelidir. Birden fazla kullanıcı konumu
varsa, aşağıda tanımlanan ölçmeler, en yüksek A-ağırlıklı ses basınç seviyeli kullanıcı konumda
Teçhizat, kullanıcı konuma sahip değilse, ölçmeler, en yüksek A-ağırlıklı ses basınç seviyeli gözlemci
konumunda ve ton gürültü oranının, tayini için 0,5 dB içinde A-ağırlıklı ses basınç seviyesine sahip bütün
diğer gözlemci konumlarında gerçekleştirilmelidir. ∆L (Madde D.5)
Masa üstü ürünlere yerleştirilen alt donanımlar için, alt donanım standard bir deney masasının ortasına
yerleştirilmeli ve yaklaşık 12 mm yüksekliğinde elektrosmerik ile yüzeyden yalıtılmalıdır. Başka
muhafazaya veya özel yuvaya yerleştirilen alt donanımlar için, alt donanım Madde 5.1.7’de belirtildiği gibi
yerleştirilmelidir. Tarif edilmiş bir kullanıcı konumunda donatılmış olan alt donanımlar için bu işletme konumu
alt donanım ölçme için kullanılmalıdır., Aksi takdirde, ölçmeler, önceki paragraftaki gibi gerçekleştirilmelidir.
53
D.4 Cihaz
Cihazlar, Madde 7.4’de belirtilen kuralları karşılamalıdır. Bununla birlikte, bu ekde belirtilen işlemler aşağıda
belirtilen hususları gerekli kılar:
- Ton ses basınç seviyesi,

- İkincil tonların ses basınç seviyesi ve kritik bant, ve,
- Ton frekansında ortalanmış olan kritik banttaki gürültü ses basınç seviyesi.
Cihazlar, 1 dB’lik bir tolerans ile bu seviyeleri tespit etme yeteneğinde olmalıdır. Ticari olarak, mevcut veya
özel olarak tasrımlanmış analog veya sayısal cihazlar, seviyeleri doğrudan ölçmek için kullanılmalı veya
ham veri elde edilmeli ve sonra bir sayısal bilgisayar ile işlenmelidir. Ses basınç seviyelerini ölçmek için, dar
bant analizi ton frekansı % 1’den daha az bir frekans bant genişlik çözünürlüğü olan analizör ile
gerçekleştirilmelidir. Ağırlıklandırılmış işlem (meselâ; A-ağırlıklandırma) analizör giriş işaretine
uygulanmamalıdır. Hızlı Fourier Dönüşüm (HFD) analizörü tercih edilen cihaz tipidir. Bir HFD analizörü
kullanıldığında, HFD analizörü, k.o.k ortalamasını, bir Hanning zaman penceresi fonksiyonunu ve Madde
7.7.2’de belirtilen kuralları karşılayan bir analiz zamanını sağlamak için ortalamaların yeterli bir sayısını
kullanmalıdır.
D.5 Ölçme işlemi

Deneye tâbi tutulan teçhizattan yayılan gürültünün sözlü muayenesi, mikrofon konumunda yapılmalıdır.
Aşağıdaki dinleme deneylerinin her ikisi, aşağıda belirtilenlerden daha ileri ölçme işlemine ilâveten
gerçekleştirilmelidir:
a) Referans tonlarına her hangi bir mukayese yapmaksızın genel bir dinleme deneyigerçekleştirilir. Deney
altındaki teçhizat tonları verirse, aşağıdaki ölçme işlemi herhangi bir ton ve Madde D.7’de belirtilen
kritere göre önemli olarak tanımlananlar için gerçekleştirilmelidir.
b) Dar bant analizindeki önemli olarak gözüken bütün tonlarda aşağıdaki ölçme işlemleri gerçekleştirilir.
Madde D.7’deki ton gürültü kriterini aşan herhangi bir tonları için, başlık veya hoparlör üzerindeki bir
sinüs dalgası ( soruda ton gibi aynı frekansa sahip) yapılır ve mamülden elde edilen ses ile mukayese
edilir, sinüs dalgalı frekansdaki bir tonun mamülden ses yayılmalarda işitilebilir olup olmadığı not edilir.
İşitilebilir tonların mevcut olup olmadığı şüheli olduğu durumlarda, başka, daha objektif delil bulunmalıdır (
dar bant gürültü analizi gibi).
Ayrık tonların ses basınç seviyesi (desibel cinsinden), Lt , ve ton frekansında ortalanan kritik bant içinde
oluşan ton dâhil, maskelenen gürültünün ses basınç seviyesi (desibel cinisnden), Ln , Madde 8.7’deki
ölçmeler için kullanıldığı gibi aynı işletme ve ölçme şartları için tayin edilmelidir. Bant geçiren filtre kullanıldığı
zaman ve bant ses basınç seviyesi ölçüldüğünde, maskelenen gürültünün ölçülmesi ton ile ve tersi işlemle
yakalanamadığı sağamak için dikkate alınmalıdır. Seviye, Lt , tonu uyaran dar banta bulunan ses basınç
seviyesi olarak dikkate alınmalıdır. Seviye, Lt , analizörün bant imleci ile tonu tanımlayan veri noktalarını
paranteze alınarak ve sonra, bu bantta hesaplama yapılarak tayin edilmelidir. Tonu parantez içine almak için
seçilen frkenas bantının genişliği kritik bantın genişliğinin % 15’inden daha büyük ise, ölçme daha küçük
çözünürlük genişliği ile tekrar edilmelidir. Prantezli tonun bant genişliğininin kritik bantın % 15’inden daha
büyük olan bir işareti üretmek için bu sürürülürse, bu durumda, kritik bant genişliğine ait ton frekansında
ortalanan bir bant ile parantezlenir, ayrık ton seviyesini tayin için kullanılan fitler bant genişliği Madde D.6’da
tanımlandığı gibi kritik bant genişliğini aşmamalıdır.
Bu durumda, ton gürültü oranı ∆L (desibel cinsinden), ( Lt − Ln ) olarak dikkate alınır.
Not 1 - Ton gürültü oranı desibel cinsinden farklı olduğundan, cihazın kesin kalibrasyonu gerekli değildir.
Seviye kullanılabilir.
Not 2 - Seviyeler yerine ses basınç büyüklüğü ile çalışıldığında, tonun ses basıncının ortalama karesi (Wt )
maskelenen gürültünün ses basınç ortalama karesi ( Wn ) tayin edilir ve ton gürültü oranı olarak (Wt
/Wn) dikkate alınır. Bu oran boyutsuz olduğundan, cihazın kesin kalibrasyonu gerekli değildir.
54
D.6 Kritik bant genişlikleri

Her hangi bir frekansda( f ), merkezileştirilen kritik bantın genişiliği ( ∆f c ) aşağıdaki eşitlikten (Madde (3))
hesaplanabilir.
[
∆f c = 25,0 + 75,0 1,0 + 1,4( f / 1000) 2 ]
0 , 69
Meselâ; f = 1 kHz için ∆f c = 162,2 Hz ’dir.
Veya; Ln ’nin değerini tayin etme amacı bakımından, alt bant kenar frekanslı ( f1 ) ve üst bant kenar frekanslı
( f 2 ), kritik bant merkez frekansılı ( f 0 ), dikdörtgen süzgeç olarak modellenir
Burada;
f0 = f1 × f 2
ve
f 2 = f1 + ∆f c
dir.
D.7 Önemli ayrık tonlar

Sadece ve sadece; bir ayrık ses tonları önemli olarak tanımlanır;
( Lt − Ln ) ≥ 6,0 dB
ve ayrık ses tonları, Madde D.5’teki iki dinleme deneyinin en az birine göre işitilebilir.
Not - seviyelerin yerine ses basınç büyüklükleri ile çalışırken, yukarıda belirtilen kriter (Wt / Wn ) ≥ 4,0 aitir.
D.8 Tek bir kritik banttaki çoklu ses tonları

Makinadan yayılan gürültü bir çok tonları içrebilir; bunların birçoğu tek bir kritik bant içinde kalabilir. Bir veya
birden fazla tonlar işitilebilir ise, yukarıdaki işlem aşağıdaki farklılıklr ile her bir ton için takip edilir. Esas ton
üzerinde olarak tanımlanmış en büyük ses basınç seviyesine , Lt , sahip olan herhangi bir kritik banttaki tona
müsaade edilir ve frekansı, f p olarak adlandırılır. Esas ton üzerinde ortalanmış olan kritik frekans bantı için,
ikincil ton olarak ikinci en güçlü ton tayin edilir ve frekansı f s olarak adlandırılır.
İkincil ton yeterince eses tona ait frekansa yakınsa, bu durumda, ikisi tek bir ayrık ton olarak gerçekleştiği
dikkate alınır ve önemli olanı ton enerjileri birleştirilerek tayin edilir.
Yaklaşık kriter, Kaynak (4), Şekil 13’te ve aşağıdaki eşitlik ile verilir. İki ayrık tonlar arasındaki fark
f s − f p 〈 f d , ayrı olarak ayrılmamıştır.
Burada;
88〈 f 〈1000 için f d = 21 × 101, 2 [lg( f / 212) ]
1,8
dır.
Yaklaşık kriter karşılanırsa, bu durumda, ikincil ton enerji maskelenen gürültüden çıkarılmalı ve ton gürültü
oranını hesaplamadan önce, temel ton enerjisi eklenmelidir. (1 kHz’i aşan frekanslar için, f d , Zwicker kritik
bantın genişliğini aşar ve böylece, kriter daima karşılanır.)
Yaklaşık kriter karşılamıyorsa, bu durumda, tonlar, ayrık olarak olması dikkate alınır ve münferit olarak
işleme tâbi tutulur. İkincil tonun enerjisi, temel tonun ton gürültü oranını hesaplamadan önce maskelenen
gürültüden çıkarılmalıdır (başka bir şekilde, ihmal edilmemişse),
55
Uygunluk için, f d bir kaç frekans için hesaplanır. Çizelge D.1’e bakınız.
Çizelge D.1 - f d değerleri
f fd f fd
88 34 550 37
100 30 600 41
150 23 650 45
200 21 700 49
250 22 750 54
300 23 800 59
350 25 850 64
400 28 900 69
450 30 950 75
500 34 1000 82
D.9 Harmonik bileşenleri kapsayan kompleks ses tonları

Bir makina, bazı önemli frekansları etkileyen yekpare kısımlarında bir harmonik (kısmen etkili) seri meydana
getiren bir kompleks ses tonu yayabilir. Herhangi bir ayrık frekans ses olarak bağımsızı harmonik serilerinde
bütün ses tonları değerlendirilir.
D.10 Önemli ayrık tonları için deney kaydı

Önemli ayrık tonlar tanımlanmamışsa, deney raporunda bu durum kaydedilmelidir. Önemli olarak
tanımlanmış olan her bir ayrık ton için, bu deney raporunda aşağıdaki bilgiler kaydedilir;
- Hertz cinsinden ton frekansı, f

- Uygulanabildiğinde, D.5 veya D.8’de belirtilen işlemler kullanılarak, desibel cinsinden, ton gürültü oranı,
∆L = Lt − Ln
56
Ek E
(Bilgi için)
Darbe ses basınç seviyesinin tayini

E.1 Genel
Bu ek, gürültü emisyonuun darbe karakterinde, yani kısa süreli ve nispeten yüksek genlikte olup olmadığını
tayin için objektif bir deney metodu vermektedir.
Bu metot esas olarak kararlı olmayan gürültü yayınları ile kullanıcı esaslı teçhizata uygulanabilir.
Bu metot, bu standardın diğer kısımlarla sınırlanması için değişiklliklerle ISO 11201 Ek A, Paragraf 1’i esas
alır.
E.2 Cihazlar
Cihaz Madde 8.4’ün kurallarını esas alır. Bu ses seviyesi ölçeri I ağırlıklı zamanla donatılmalıdır.
E.3 Mikrofon konumu

Teçhizat bir kullanıcı konumuna sahiptir. Ölçmeler kullanıcı konumda gerçekleştirilmelidir. Kullanıcı konumu
birden fazla ise, aşağıda belirtilen ölçmeler, en yüksek A ağırlıklı ses basınç seviyeli kullanıcı konumunda
Teçhizat, kullanıcı konumuna sahip değilse, ölçmeler, en yüksek A ağırlıklı ses basınç seviyeli bekleme
konumunda ve aşağıda tanımlanan ani parametreyi ∆LI tayin etmek için 0,5 dB içinde A ağırlıklı ses basınç
seviyelere sahip bütün diğer konumlarda gerçekleştirilmelidir.
Masa üstü mamüllerde tesis edilen alt donanımlar için, alt donanım standard bir deney masasının merkezine
yerleştirilmeli ve üç veya dört elastomerik feet, yaklaşık olarak 12 mm yükseklikte yüzeyden yalıtılmalıdır.
Başka mahfaza veya özel yuvada tesis edilen alt donanımlar için, alt donanım Madde 5.1.7’deki gibi tesis
edilmelidir. Tanımlanan bir kullanıcı konumundaki bir teçhizatla tesis edilecek olan alt donanımlar için, bu
kullanıcı konum , alt donanım ölçmesi için kullanılmalı, aksi takdirde, en yüksek A ağırlıklı ses basınç
seviyesine sahip olan bekleme konumu kullanılmalıdır.
E.4 Ölçme işlemi

Deneye tâbi tutulan teçhizattan yayılan gürültünün sözlü muayenesi yukarıda belirtilen mikrofon konumunda
yapılmalıdır. Gürültü yayınları, ani sesi dâhil etmek için önelikli ise, aşağıdaki deney gerçekleştirilmelidir.
Zaman ortalamalı A ağırlıklı ani ses basınç seviyesi, L pAI , ve A ağırlıklı ses basınç seviyesi, L pA , aynı
çalışma modu (ları), ölçme şartları, Madde 8.7’deki ölçmeler için kullanılan zaman süresi ve zaman
ortalaması ölçülmelidir. Zaman ortalamalı darbe ses basınç seviyesi, L pAI , ve A ağırlıklı ses basınç
seviyesi, L pA , arasında desibal cinsinden fark elde edilmelidir. Fark ( L pAI − L pA ) , darbe parametresidir,
∆LI . ∆LI ≥ 3 dB ise, gürültü darbe olarak dikkate alınır. Zaman ortalamlı A ağırlıklı darbe ses basınç
seviyesi, L pAI , gürültü yayınlarının sadece, darbe olup olmadığını tayin etmek için kullanılır. Darbe
parametresi , ∆LI ,
Kararlı, darbesiz gürültüler ve gürültünün darbesizliğini artıran değerdeki artışları için sıfırdır
Darbe ses basınç seviyesi kaydedilirse, darbe ses seviyesi ölçerin d.a seviye çıkışı kullanılmalıdır.
Kaydedicinin dinamik tepkisi 0,2 saniye olan diktörtgensel darbe süresi için tam skalanın en az % 90’ına
tepki gösterecek şekilde olmalıdır.
E.5 Darbe ses basınç seviyeleri için deney kaydı

Hiçbir darbesiz ses basınç seviyesi belirlenmemişse, bu durum kaydedilir. Darbeli ses basınç seviyeleri
belirlenmişse, bu durum ve darbe parametresinin değeri, ∆LI kaydedilmelidir.
57
Ek ZA
Atıf yapılan uluslararası standardlar ile bu standardlara karşılık gelen
Avrupa standardları
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.
Standard numarası Yılı Adı EN Yıl

ISO 3741 1999 Acoustics – Determination of sound EN 23741 1999
power levels of noise sources –
Precision methods for broad-band
sources in reverberation rooms
ISO 3744 1994 Acoustics – Determination of sound EN ISO 3744 1995
power levels of noise sources using
sound pressure – Engineering method
in an essentially free field over a
reflecting plane
ISO 9295 1988 Acoustics – Measurement of high- EN 29295 1991
frequency noise emitted by computer
and business equipment
ISO 11201 1995 Acoustics – Noise emitted by EN ISO 11201 1995
machinery and equipment –
Measurement of emission souns
pressure levels at a work station and at
other specified positions – Engineering
method in an essentially free field over
a reflecting plane
ISO 11203 1995 Acoustics – Noise emitted by EN ISO 11203 1995
machinery and equipment –
Determination of emission sound
pressure levels at a work station and at
other specified positions from the sound
power level
58
Kaynaklar
[1] Garauschemission von Geraten der Buro-und Informationstechnik. Schriftenreihe der Bundesanstalt tür
Arbetsschutz Fb.481, Bd.1 Wirtschaftsverlag NW, Verlag für neue Wissenschaft GmbH, Germany.
[2] ISO/IEC 1056 :1991,Information technology – Printing devices – Method for measuring printer throughput.
[3] Zwicker, E and Terhardt, E.,Analytical expression for critical-band rate and critical bandwidth as a function
of frequency. J.Acoust.Soc.of Amer., 68 (1),1980,pp.1523-1525.
[4] Plomp,R.J.Acoust.Soc.of Amer., 36 1964,pp.1628-1636.
[5] ANSI S.1.13, Measurement of Sound Pressure Levels in Air.
[6] ISO 266, Acoustics – Preferred frequencies.
[7] ISO 11160 –2,Information technology – Office equipment – Minimum information to be included in
specification sheets – Printers – Part 1: Class 1 and Class 2 printers.
[8] Recordable Compact Disc Systems, Part III: CD-RW, Version 2.0. System Description, August, 1998,
SONY/PHILIPS.
[9] KIMIZUKA, I. Development of ISO 779 Amendment 1, ‘’ Noise measuremnt specification for CD/DVD-
ROM drives”. Proc. INTER-NOISE 02, N575, Dearborn, MI,2002.
59

TS en Iso 7779

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en Iso 7779

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

AKUSTİK – BİLGİ TEKNOLOJİSİ VE HABERLEŞME

TAYİN YETENEĞİ-KISIM 4 : VERİLEN BİR DEĞER İLE EN

Capability of detection-Part 4: Methodology for comparing the

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

− Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.

− Bu standardın kabulü ile TS EN 27779 (1995) iptal edilmiştir.

Akustik – Bilgi teknolojisi ve haberleşme teçhizatından hava ile yayılan

Bu standard, ECMA-74’ü referans alır.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN,ISO,IEC Adı TS No1) Adı

EN,ISO,IEC Adı TS No1) Adı

3.1 Genel tarifler

3.1.1 Temel gürültü yayılma standardı (B tipi standard)

3.1.2 Gürültü deney kodu (C tipi standard)

3.1.3 Bilgi tekonolojisi ve haberleşme teçhizatı

3.1.4 Fonksiyonel birim

Not 2 - ISO 11201’e bakınız.

3.1.6 Çalıştırma modu

3.1.7 Boşta çalışma (rölantı) modu

3.1.8 Zeminde duran teçhizat

3.1.9 Masa üstü teçhizat

3.1.10 Duvara monte edilmiş teçhizat

3.1.11 Alt donanım

3.1.12 Özel yuvaya monte edilmiş teçhizat

3.1.13 Standard deney masası

Not - Standard deney masası için tasarım Ek A’da gösterilmiştir.

3.2 Akustik tarifler

Not 1 - Ses basıncı Paskal cinsinden edilir.

Not 2 - ISO 3744’e bakınız.

3.2.2 Zaman ortalamalı ses basınç seviyesi, L pT

Not 2 - ISO 3744:1994’e bakınız.

3.2.3 Yayılan ses basınç seviyesi, L p

3.2.4 Zaman ortalamalı yayılan ses basınç seviyesi, L peqT

Not 1 - Desibel cinsinden ifade edilir.

Not 3 - ISO 11201’e bakınız.

3.2.5 A ağırlıklı darbe ses basınç seviyesi, L pAl

Not – Desibel cinsinden ifade edilir.

3.2.6 C ağırlıklı tepe ses basınç seviyesi, L pCpeak

Not - Bu standard, güç ölçme şartları altında zaman ortalamalı değeridir.

3.2.7 Ses gücü, W

3.2.8 Referans ses kaynağı

3.2.9 İlgili frekans aralığı

5 Tesis etme ve çalıştırma şartları

5.1.2 Zeminde duran teçhizat

5.1.2.1 Çınlama odaları için kurallar

5.1.2.2 Yarı yankılı odalar için kurallar

5.1.2.3 Ortak kurallar

5.1.3 Masa üstü teçhizat

5.1.3.1 Çınlama odaları için kurallar

5.1.3.2 Yarı-çınlamalı odalar için kurallar

5.1.4 Duvara monte edilmiş teçhizat

5.1.5 Özel yuvaya monte edilmiş teçhizat

5.1.6 Elde kullanılan teçhizat

5.2 Giriş gerilimi ve frekansı

5.3 Teçhizatın çalışması

6 Çınlama odalarında donanımların ses güç seviyelerini tayin etmek

6.2 Ölçme belirsizliği

Çizelge 1- Çınlama odasındaki ses güç seviyelerinin tayinindeki belirsizlik