Neuroinfekcje

Neuroinfekcja

• Objęcie procesem
zapalnym mózgu, opon
mózgowo-rdzeniowych
oraz rdzenia kręgowego
 Etiologia
• Bakterie
• Wirusy
• Grzyby
• Pierwotniaki
• Priony
Drogi szerzenia się infekcji

• Krwiopochodna
• Przez ciągłość
• Przez bezpośrednie, mechaniczne
wprowadzenie czynnika
chorobotwórczego do wnętrza
czaszki ( w tym jatrogennie)
 Objawy kliniczne zapalenia
opon mózgowo-rdzeniowych
▪ Bóle głowy (najgorsze w życiu, bez
reakcji na leki przeciwbólowe)
▪ Niechęć do jedzenia
▪ Gorączka, stan podgorączkowy
▪ Wymioty, odruchy wymiotne, nudności
▪ U małych dzieci – biegunka, silne
rozdrażnienie
▪ Rzadziej: bóle gałek ocznych,
światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki
 W badaniu fizykalnym: zespół
dodatnich objawów oponowych,
Objaw sztywności karku
Objawy Brudzińskiego (karkowy,
łonowy, dolny)
Objawy Kerniga (górny, dolny)
 Podział zapaleń opon
mózgowo-rdzeniowych w zależności
od charakteru płynu
mózgowo-rdzeniowego

Ropne (bakteryjne)
Nieropne (gruźlicze, wirusowe,
grzybicze)
 Podział neuroinfekcji w
zależności od umiejscowienia
stanu zapalnego
♠ Meningitis (zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych)

♠ Encephalitis (zapalenie mózgu)

♠ Myelitis (zapalenie rdzenia

kręgowego)
 Najczęstsze czynniki etiologiczne
nieropnych zapaleń opon
mózgowo-rdzeniowych
• Wirusy
• Grzyby (Cryptococcus neoformans)
• Pierwotniaki (Naegleria, Acanthamoeba)
• Niektóre bakterie:
Mycobacterium tuberculosis
Borrelia
Treponema
Leptosopira
Listeria monocytogenes
 Wirusowe ZOMR
• Zachorowania zwykle sporadyczna, w
Polsce średnio 1000 do 1600
przypadków rocznie

• Co kilka-kilkanaście lat zachorowania

endemiczne i epidemie wywołane przez
enterowirusy
 Wirusy powodujące zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu w Polsce

• Paramyksowirusy:
(wirus świnki, odry)

• Enterowirusy
(polio, echo, coxackie)

• wirusy Herpes
(HSV typ 1 i 2, VZV,
CMV, wirus
Epsteina-Barr)

• wirus wścieklizny
 Epidemiologia wirusowych
ZOMR
zachorowania w miesiącach letnich i
wczesną jesienią
dotyczą ludzi młodych do 40 roku życia
bardzo rzadko u niemowląt
zazwyczaj przebieg łagodny, bez
trwałych następstw
• niekiedy towarzyszy im zapalenie mózgu
(encephalomeningitis,meningoencephalitis)
 Wniknięcie wirusa do
organizmu
• Najczęstsza: układ pokarmowy
(enterowirusy)
• Układ oddechowy
• Śluzówki, spojówki, przez uszkodzoną
skórę (przenoszone przez stawonogi)
• Zakażenie drogą krwi (HIV)
• Zakażenie przez kontakty płciowe
(HSV-2, HIV)
 Drogi, którymi wirus ZOMR
dostaje się do centralnego
układu nerwowego
• Krwiopochodna (większość wirusów)

• Drogą nerwów obwodowych (HSV-1, HSV-2,

VZV)

• Przez komórki węchowe (HSV)

Patogeneza wirusowych
zakażeń CUN
 Wirusowe ZOMR -
następstwa
• U dzieci w kilka tygodni po przechorowaniu –
zaburzenia koncentracji, drażliwość, trudności
w uczeniu się

• Zaburzenia słuchu (świnka)

• Niemowlęta w pierwszych miesiącach życia –

opóźniony rozwój mowy
 Leczenie :
• objawowe : w czasie ostrych objawów
chory ma leżeć (wg. ustawy obowiązuje
hospitalizacja wszystkich chorych z
wirusowym zap. opon).
• leki p/zapalne, p/bólowe (Paracetamol,
nie Aspiryna, bo zp.Reye’a),
• Mannitol 20%, we wlewie i.v. 3-4 razy
dziennie po 125 ml (zmniejsza bóle
głowy),
• kompleksy witamin.
• gdy podejrzewamy VZV lub HSV należy
podać Acyklowir, a w bardzo ciężkich
przypadkach dodać ryfampicynę.
 Opryszczkowe zap. mózgu :
• najczęstsze
• niepewny czas okresu wylęgania, nie wiadomo
czy jest pierwotne zakażenie czy to reaktywacja
• najczęściej jako zakażenie endogenne HSV 1
• Początek ostry : temperatura podwyższona,
zab.neurologiczne, drgawki, śpiączka
• Najczęściej zajęta jest kora płatów skroniowych
i okolicy czołowo-skroniowej –
• OZM naśladuje guz płata skroniowego!
• zab.pamięci,
• dysfazja,
• zab.chodu,
• senność lub pobudzenie
• rzadko bóle głowy
• u 50 % zmiany opryszczkowe na wargach i
skórze
• Badania - rozpoznanie zap. mózgu o
etiol. wir.
• zmiany w CSF skąpe : komórki do 100,
gł. limfocyty + domieszka
erytrocytarna
• bad.obrazowe bardzo cenne :
CT głowy – widać obrzęk mózgu,
• zmiany w EEG z kory skroniowej
• potwierdzenie wewnątrzpłynowej
produkcji przeciwciał przeciw HSV
• met. PCR - wir. DNA w płynie m-rdz
 Leczenie (opryszczkowego zap.
mózgu)

• - im wcześniej tym lepiej

• - wlew dożylny przez 4 tyg acyklowiru
• redukuje śmiertelność z 80% do 30 -
40 %
• - przy braku pewności co do etiologii
lepiej włączyć to leczenie i potem
odstawić, opóźnienie bowiem leczenia
może dać zgon lub trwałe uszkodzenia
•
 Półpasiec
• Reaktywacja wirusa ospy wietrznej
• Limfocytarne nacieki zapalne
okołonaczyniowezwoje kręgowe,
sznury tylne
• Klinika:drętnienia,
bóle-neuralgia,pęcherzyki z
surowiczym płynem,
• Zespół Hunta – płpasiec zwoju
kolanka, uszkodz. N. VII
• Leczenie: Acyclovir
 Wścieklizna-rhabdowirus
• Ugryzienie przez psa lub dzikie zwierzęta-lis,
nietoperz
• Zmiany zapalne w rdzeniu kręgowym i pniu
• Zapalenie mózgu lub porażenie wiotkie
• Okres inkubacji < 1 miesiąc
• Faza prodromalna: gorczka, objawy
żołądkowo-jelitowe, pieczenie, zdrętwienie w
okolicy rany
• Zaburzenia świadomości, pobudzenie, agresja,
hydrofobia
• Przebieg ciężki, choroba nieleczona-śmiertelna
• Diagnostyka-PCR
• Lecznie:oczyszczenie rany, szczepionka,
gamma globulina
 Zapalenie rogów przednich rdzenia
Nagminne porażenie dziecięce
Choroba Heinego-Medina
Poliomyelitis anterior acuta
• Trzy typy wirusa (1,2,3) - typ1 daje ciężkie
postacie z porażeniami
• Występuje wyłącznie u człowieka (źródłem
zakażenia jest człowiek chory lub nosiciel)
• Zakażenie przez przewód pokarmowy
(choroba brudnych rąk)
• Lub rzadziej drogą kropelkową
• Okres wylęgania średnio 9-12 dni
● 95% zakażonych -przebieg bezobjawowy

● U 4-8% postać poronna: gorączka, bóle

głowy, gardła, mięśni

● Aseptyczne zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych

● U 0,1% - postać porażenna

 Poliomyelitis anterior acuta
POSTAĆ PORAŻENNA (Poliomyelitis paralytica)

• Przebieg dwufazowy
• Początek jak postaci poronnej
• Po 2-3 dniach bez gorączki występuje
FAZA PORAŻENNA
adynamia mięśni, bolesne kurcze mięśniowe
miejscowa przeczulica skóry lub parestezje
porażenia lub niedowłady wiotkie (osłabienie lub zniesienie
odruchów), niesymetryczne, częściej proksymalne niż
dystalne
postacie ciężkie: mózgowa, opuszkowa, porażenia
wstępujące
śmiertelność u dzieci 2-5%, u dorosłych 15-30%
 Poliomyelitis anterior acuta -
rozpoznanie, leczenie, zapobieganie

✴ Hodowla wirusa z próbek kału lub/i

stwierdzenie wzrostu miana swoistych
przeciwciał w dwu próbkach pobranych w
odstępie dwu tygodni
✴ Brak leków działających na wirusy polio
✴ Program WHO - “świat bez polio”
✴ Powszechne szczepienia ochronne
(przynajmniej 95% populacji)
 Świat bez polio 2000?
Przyczyny niepowodzenia
programu:
- dwie niedoskonałe szczepionki,
- niepełna realizacja szczepień
 Zespół postpolio
• W 1/3 – 1/4 przypadków po
ustąpieniu choroby
• Powoli narastający niedowład
wiotki z zanikiem mięśni i
fascykulacjami
• Powolne zwyrodnienie zakończeń
neuronów
 AIDS
• Zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych lub mózgu
• Leukoencefalopatie
• Rozlana polidystrofia
• Polineuropatia
• Miopatia
• Infekcje oportunistyczne:
toksoplazmoza, cytomegalia, odra,
zakażenia grzybicze, grużlicze, kiłowe
• Pierwotne neo OUN:chłoniaki, glejaki
• Demencja
 Gruźlica
• Źródło zakażenia: prątkujący chory
(postać pozapłucna – praktycznie niezakaźna)

• Okres wylęgania - ?

• 5% - postacie pozapłucne

• Polska - 15-20% populacji

• 20 - 60 r.ż.

• zaburzenia układu odpornościowego - HIV.

 Gruźlica
• Objawy ogólnoustrojowe
stany podgorączkowe, nocna potliwość,
osłabienie, brak apetytu, utrata masy
ciała

• Objawy narządowe:
płucna: kaszel – najczęściej
!!! 3 tygodnie !!!
pozapłucna
 Gruźlica OUN
• wtórne, endogenne, krwiopochodne

• zmiany zapalne o charakterze

wysiękowo-wytwórczym - podstawa mózgu
• Proces zapalny naczyń- ACA i MCA
• Proces zejściowy-włóknienie i zrosty
opon-wodogłowie

• przebieg powoli postępujący

• śmiertelność -25% (przy leczeniu)

• pełne wyzdrowienie - 50%

 Gruźlica OUN -objawy
• Przebieg podstępny!!! powolny
• Faza prodromalna-złe samopoczucie,
rozdrażnienie
• objawy grypopodobne
• zespół oponowy, zaburzenia
świadomości, porażenia nerwów
czaszkowych, objawy piramidowe,
napady drgawkowe, afazję i objawy
móżdżkowe
• spastyczne porażenie kończyn,
zniesienie czucia powierzchniowego i
głębokiego, zaburzenia zwieraczy,
napady drgawkowe, śpiączka,objawy
uszkodzenia rdzenia
 Gruźlica OUN
• przewlekle: zespoły
psychoorganiczne, porażenia
nerwów czaszkowych, niedowłady
kończyn, zanik nerwów
wzrokowych, moczówka prosta,
hipotermia
• gruźliczak - objawy guza mózgu
• Powikłania – zrosty pajęczynówki -
wodogłowie zewnętrzne i
wewnętrzne
 Badanie płynu
mózgowo-rdzeniowego

• pleocytoza (do 500 komórek/μl) z

przewagą komórek
jednojądrzastych

• podwyższone stężenie białka i

mleczanów

• obniżone stężenie glukozy

 Diagnostyka
• badanie bakteriologiczne:
barwienie metodą Ziehla- Neelsena: czułość
30-70%
Często wynik ujemny dla materiału
skąpoprątkowego!
hodowla (brak wzrostu w ciągu 8 tygodni –
ujemne)
• PCR
• test tuberkulinowy
fałszywie ujemny w zapaleniu opon
mózgowo-rdzeniowych
Badania neuroobrazujące
• TK i MR:
guzkowate pogrubienie opon podstawy
mózgu,
wzmocnienie po podaniu środka
kontrastowego;
wodogłowie;
ogniska niedokrwienne
 Badania neuroobrazujące
• gruźliczak
TK - ognisko izodensyjne,
hipodensyjne lub o
mieszanej gęstości;
obrączkowate wzmocnienie
po podaniu kontrastu
MR - ognisko
hipointensywne w
obrazach T2- zależnych z
hiperintensywną torebką,
wzmocnienie po podaniu
kontrastu
 Leczenie
• izoniazyd
• rimfapicyna
• pirazynamid 12-24 miesiące

• streptomycyna
• Etambutol

• Sterydy – zapobiegają zrostom

pajęczynówki
 Bakteryjne zapalenie opon
mózgowo –rdzeniowych
Ostre ropne zapalenie omr
Pneumokoki (Streptococcus.pneumoniae)
Meningokoki (Neisseria meningitidis)
Haemophilus influenzae

Nosicielstwo
Transmisja
• .
• Przebieg kliniczny podobny – niezależny od etiologii.

• Okres wylęgania krótki, początek nagły, rozwój 1-5 dni.

• 3 patogeny główne: (80% ropnych zomr)

• - Neisseria meningitidis
• - Streptococcus pneumoniae
• - Hemophilus influenzae typ B

• Inne: (20%) E.coli, Staph.aureus, Ps.aeryginosa,

Proteus.sp, Enterobacter, Klebsiella, Salmonella, Listeria
monocytogenes, Strept. z grupy A,B, Neisseria
catarrhalis,flava,sicca

• U noworodków, niemowląt do 2 mies. życia jest flora G-:

E.coli, Proteus, Ps. aeruginosa, Klebsiella, Enterococcus (Do
zakażenia dochodzi w czasie porodu lub pobytu w szpitalu.)
• Niemowlęta >2 mies. życia i dzieci młodsze: - H. influenzae
• Dzieci starsze i młodzież: - Neiss.meningitidis
• - Str.pneumoniae
 Neuropatologia

• Nacieki granulocytarne
na sklepistości mózgu
 Drogi zakażenia:
• - Jest to najczęściej choroba pierwotna, ograniczona tylko do
CSN.Może być wtórna w posocznicy

• - Jest to uaktywnienie zakażenia endogennego (nie z zewnątrz) –

z powszechnej flory, gdy obniżenie odporności.

• - Bardzo rzadko drogą kropelkową, wziewnie, przez blaszkę

sitową.

• - Sporadycznie zarazek do krwi podczas zabiegów chir., dgn.

inwazyjnej.

• - U osób po wypadkach – złamania podstawy czaszki, przerwanie

opony twardej(płynotok nosowy).

• - Zakażeniom sprzyjają nieprawidłowe połączenia przestrzeni

oponowej z jamą nosowo-gardłową, zatokami obocznymi nosa,
uchem środkowym (najcz. przycz. zap. nawrotowych),
 Czynniki ryzyka
• ropne zap. ucha środkowego
• ropneo zap. zatok
• odoskrzelowe zap. płuc
• zmiany ropne na skórze
• ropnie przywierzchołkowe zębów
• zakaż. dróg moczowych
• zakaż. dróg żółciowych
• ogniska w jamie brzusznej
• Posocznica
• Mnogie ropnie w płucu
• Żółtaczka hemolityczna
• W następstwie poronienia
• leukopenia
 Objawy kliniczne:
• szybko narastająca gorączka do 40 C (poprzedzona
dreszczami)

• objawy grypopodobne
• silne, rozlane bóle głowy, mięśni, karku

• nudności, wymioty,przeczulica skóry,opryszczka wargowa

• objawy oponowe: sztywność karku, objaw Kerniga,
Brudzińskiego

• objawy mózgowe:
• apatia, senność, majaczenie, zab. świadomości aż do utraty
przytomnośći,
• pobudzenie psychoruchowe, rzadziej uogólnione drgawki
toniczno-kloniczne
• niedowłady lub porażenia spastyczne kończyn dolnych,
rzadkogórnych
• objawy uszkodzenia dróg PIR obrzęk tarczy nerwu
wzrokowego
Ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Częstość występow. poszczeg.
obj.

• Ból głowy 90%

• Gorączka 90%
• Meningismus 5%
• Zab. świadomości 80%
• Objawy Kerniga 50%
• Brudzińskiego 50%
• Wymioty 30%
• Objawy ogniskowe 10-20%
• Obrzęk tarczy n.II 30%
 Zmiany skórne - na obrzeżach
wewnątrz zmian obecne są liczne
meningokoki
 Badanie PMR:
• P/wwskazanie do pobrania płynu: obrzęk
mózgu (wtedy dać furosemid, mannitol)
• ocena makroskopowa (ropa, mętny) - nigdy,
gdy to jest ropa nie aspirować, bo wgłobienie!
Wziąć tylko tyle ile napłynie do strzykawki.
• badanie cytologiczne i analityczne:
• >1000 kom. aż do niepoliczalnych - przewaga
neutrofili
• wzrost stężenia białka >2g/l
• spadek poziomu glukozy do wartości
nieoznaczalnych(bo bakt. zużywają)
• spadek chlorków
• identyfikacja drobnoustrojów w prep. bezpośr.
• testy aglutynacji
• bad. Bakteriologiczne-posiew. CSF
• PCR
Badanie ogólne płynu-mózgowo
rdzeniowego
 Leczenie

• Rozpoczynamy PRZED
uzyskaniem wyniku posiewu pmr
• Wybór antybiotyku-empiryczny
• Antybiotyki o szerokim spektrum
 Ropień mózgu
• Ogniskowe ropne zapalenie mózgu
• Najczęściej gronkowce, paciorkowce,
pałeczki jelitowe
• Czynniki predysponujące:
– Wady serca
– Przewlekłe infekcje płucne
– Nosicielstwo HIV
– Wrodzone krwotoczne teleangiektazje
– Przewlekłe zapalenia ucha, zatok oraz
odległe infekcje
• Neuropatologia: ograniczone zapalenie z
ogniskiem martwicy,l liczne granulocyty,
obrzęk, z czasem ulega otorbieniu
• Objawy kliniczne – objawy guza
– Bóle głowy, nudności, wymioty, tarcza
zastoinowa
– Ogniskowe w zależności od
umiejscowienia
– Raczej bez objawów infekcji ogólnej
• Rozpoznanie:
– KT, MR – okrągłe ognisko ze strefą
obrzęku oraz pierścieniowatym
obrzeżem wzmacniającym się po
kontraście
– Płyn m-r, norma lub pleocytoza lub
wzrost białka
– Posiewy krwi dodatnie w 10%
 Leczenie

• Antybiotykoterapia pod kontrolą

radiologiczną
• Biopsja z drenażem
• Biopsja z lokalnym podaniem
antybiotyku
• Wycięcie ropnia i celowana
antybiotykoterapia
 Borelioza –
Borrelia burgdorferi
• krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme

• rodzina Spirochetaceae

• Europa - Borrelia garini i Borrelia afzeli

• USA – Borrelia sensu stricto

• beztlenowa, gram-ujemna, nie

produkuje toksyn
 Borrelia burgdorferi
• Naturalny rezerwuar:
✔ gryzonie ,duże zwierzęta ,ptaki
• Wektor - kleszcz pospolity (Ixodes
ricinus)
• DROGA ZAKAŻENIA: ukąszenie przez
kleszcza lub jego larwę (nimfę). Na
terenach endemicznych ok.. 20%
kleszczy jest nosicielami B.b.
 Borelioza
• zapadalność – 6/100 000 (Polska)

• szczyt zachorowań: lipiec i sierpień

• 2-3 dni - charakterystyczne swędzenie

• prawdopodobieństwo przekazania zakażenia wzrasta

wraz z czasem; w trzeciej dobie osiąga prawie 100%

ZAWODOWE GRUPY RYZYKA:

• pracownicy leśni, zwłaszcza rozpoczynający pracę
• żołnierze zawodowi z „zielonych” garnizonów
• rolnicy z terenów zalesionych

• przebieg fazowy – 3 fazy

 Borelioza – faza I
• 4 - 30 dzień: zmiany skórne -
rumień przewlekły wędrujący
(ECM), erythrema migrans –
35%

• objawy grypopodobne

• objawy podrażnienia opon

mózgowo-rdzeniowych
 Borelioza – faza II
• kilka tygodni – kilka miesięcy
• układ mięśniowo-szkieletowy: zapalenie
stawów
• układ sercowo –naczyniowy: bloku
przedsionkowo-komorowy, zmiany zapalne
w obrębie osierdzia lub mięśnia serca,
niewydolność lewokomorowa

• układ nerwowy (10-12%)

limfocytowe zapalenie opon
porażenie nn. twarzowych i innych
zapalenie korzeni rdzeniowych
 Borelioza – faza III
• okres przewlekłej infekcji
• przebieg postępujący z okresami
zaostrzeń i remisji
• zmiany skórne: przewlekłego
zanikowego zapalenia skóry
• zapalenie stawów
 Borelioza faza III
Neuroborelioza późna
• kilka miesięcy – kilka lat

• polineuropatia aksonalna

• przewlekłe zapalenie oponowo-naczyniowe

• postępujące zapalenie mózgu i rdzenia

• encefalopatia z towarzyszącymi zaburzeniami

poznawczymi

• naczyniopochodne uszkodzenia mózgu

• zmiany ogniskowe z efektem masy

 Rozpoznanie
Rozpoznanie:
• pleocytoza(< 300 komórek/μl) z
przewagą komórek jednojądrzastych
• stwierdzenie swoistych przeciwciał
met. ELISA w klasie IgM
(I faza)
• Stwierdzenie swoistych przeciwciał w
klasie IgG + IgM (II faza)
TEST POTWIERDZENIA (Western-blot)
JEST OBOWIĄZKOWY
 Leczenie neuroboreliozy
• Antybiotykoterapia

Cefalosporyny III generacji:

30-42 dni
✔ Ceftriakson 2g/dobę
✔ Cefotaksym 4-6g/dobę

Penicylina krystaliczna:
20 mln j/dobę 30-40 dni
 Treponema pallidum - kiła
• kontakt seksualny z osobą w okresie zakaźnym (I
i II)

2 - 4 tygodnie

• zmiana pierwotna (kiła pierwszorzędowa)

8 -10 tygodni

• plamkowo-grudkowa wysypka (kiła

drugorzędowa)

• Kiła trzeciorzędowa
 Kiła OUN
• krwiopochodne, późna faza choroby
• podstawa mózgu

• okres przewlekły
zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu
proste lub kilakowate
kiła naczyniowa: porażenia
połowicze i pojedynczych nerwów
czaszkowych
wiąd rdzenia i porażenia
postępujące
 Diagnostyka
• badanie płynu
mózgowo-rdzeniowego: pleocytoza
(kilkadziesiąt komórek/μl) z
przewagą komórek
jednojądrzastych, ↑białko (do
100mg/dl),↓ glukoza

• testy serologiczne:
dodatnie wyniki w odczynach z
antygenem kardiolipidowym (VDRL,
USR) weryfikacja odczynami z
antygenem krętkowym (FTA-ABS,
TPHA)
Badania neuroobrazujące
• TK, MR:

wzmocnienie opon (okres

wczesny)

ogniska niedokrwienne
 Leczenie
• penicylina G

• konieczna okresowa kontrola

wyników leczenia w ciągu 1-2 lat

• po wyleczeniu kiły nie pozostaje

trwała odporność.
Choroby prionowe
 Choroby prionowe
(=pasażowalne encefalopatie
gąbczaste = TSE):
• Ludzkie:
- Kuru
- Choroba Creutzfelda-Jakoba :
samoistna (sporadyczna) = sCJD
przepasażowna (jatrogenna) = jCJD
rodzinna = fCJD
wariant CJD = vCJD
- Choroba Gerstmanna-Sträusslera-
Scheinkera (GSS)
- Śmiertelna rodzinna bezsenność (FFI)
(- Rodzinna postępująca glioza podkorowa)
(- Zespół Alpersa)
Wszystkie powyższe
choroby zawsze
kończą się śmiercią !!!

Leczenie jest wyłącznie

objawowe.
• Zwierzęce:
- scrapie ( owce, kozy, muflony)
- encefalopatia gąbczasta bydła
(choroba szalonych krów, BSE) i
jej odpowiedniki dla: antylop i kotowatych

- przewlekła choroba
wyniszczająca jeleni i łosi ( w
USA)
- pasażowalna encefalopatia
norek
- encefalopatia gąbczasta kotów
(domowych)
 Tło historyczne
• < 1730 r.- Wlk. Brytania – znano scrapie =
rickets, goggles
• 1936 r. – Cuille i Chelle dowiedli
zakaźnego charakteru scrapie
• 1957 r. – D.C.Gajdusek (Nobel 1976r.)
odkrywa pierwsze przypadki kuru
• 1966 r. – przepasażowanie kuru na
szympansy
• 1968 r. – przepasażowanie CJD na
naczelne
• 1982 r. – sformułowanie
hipotezy prionu – B.S. Prusiner
• ( wcześniejsza hipoteza – „wirus powolny” )
 Etiopatogeneza

PRION = proteinaceous infectious particle

= PrP
- wykryty w 1982
- białko (sialoglikoproteina),
- 2 izofromy:
PrPc – izoforma komórkowa (prawidłowa)
PrPSc – izofroma „scrapie” (infekcyjna)
- gen kodujący = PRNP ( u człowieka ), chr. 20
 Genetyka chorób prionowych
• ekspresja genu PrP (PRNP u człowieka) jest
ściśle regulowana ,ale nie wzrasta znacznie
w przypadku chorób prionowych
• ekspresja jest konstytutywna, ale najsilniej
wyrażona w mózgu, słabiej w sercu i
płucach, najsłabiej w śledzionie
• obecność przynajmniej jednego allelu jest
niezbędna dla możliwości zaistnienia
choroby
• polimorfizm – podatność na choroby
prionowe
• mutacje – wrodzone choroby prionowe
 Patomorfologia
• neuropatologiczny wyznacznik:
zmiany gąbczaste
( zmiany mikrotorbielkowate albo zlewające
się wakuole w neuropilu, zmiany mogą być
rozlane lub ogniskowe, głównie w
strukturach korowych i podkorowych, w
mniejszym stopniu w pniu mózgu,
→w móżdżku – typowe zmiany w warstwie
drobinowej
- utrata neuronów w warstwie
ziarnistej )
 Kuru
▪ pierwsza choroba
neurodegeneracyjna określona
jako pasażowalna encefalopatia
gąbczasta, po raz pierwszy
opisana przez Gadjuska w 1957r.
▪ dotyczyła jedynie członków
plemienia Fore zamieszkujących
w Górach Wschodnich (Eastern
Highlands) Papua Nowej Gwinei
(i tych plemion, które łączyły się
z Fore przez małżeństwa)
▪ „kuru” w języku Fore = drżeć z zimna / gorączki
▪ choroba dotyczyła prawie wyłącznie kobiet i
dzieci, mężczyźni chorowali rzadko
▪ choroba szerzyła się poprzez obrzędy
endokanibalistyczne (spożywanie ciała swoich
krewnych jako część rytuału pogrzebowego; lub
… po prostu dla mięsa – obserwacje Shirley
Lindebaum)
▪ wg. członków Fore, kuru było efektem
czarnoksięstwa – czarnoksiężnik był brutalnie
zabijany w czasie obrzędu = tukabu; większość
„złych magów” stanowili mężczyźni –
wyrównanie „niedoboru” kobiet
zdziesiątkowanych przez chorobę
 obraz kliniczny
▪ zawsze śmiertelna ataksja
móżdżkowa, której towarzyszą:
drżenie, ruchy mimowolne o typie
pląsawiczych/atetotycznych oraz
nietrzymanie moczu i kału
▪ 3 fazy:
1. chory jeszcze chodzi
2. chory może siedzieć
3. terminalna
+ okres prodromalny: bóle głowy i
kończyn (stawów), brzucha i utrata
masy ciała,
 Choroba
Creutzfelda-Jakoba
samoistna (sporadyczna) = sCJD

przepasażowna (jatrogenna) = jCJD

rodzinna = fCJD

wariant CJD = vCJD

 epidemiologia (sCJD i fCJD)
▪ 0,5 -1 / 1 mln populacji ogólnej
▪ średni wiek zachorowania : 65 lat
▪ występuje na całym świecie
▪ fCJD = 10-15% sCJD

neuropatologia
▪ zmiany gąbczaste ( wakuole) w głębokich
warstwach kory
▪ zaniki neuronów
▪ nasilona reakcja astrocytarna – gemistocytarna
▪ w 10-15% przypadków – blaszki kuru
▪ akumulacja PrP – złogi synaptyczne oraz
okołoneuronalne i periwakuolarne
 obraz kliniczny
▪ triada objawów: otępienie
mioklonie

typowy zapis EEG

występuje w ok. 70% przypadków

▪ objawy prodromalne (ok.30%
chorych):
- osłabienie, zaburzenia snu
(bezsenność, rzadziej nadmierna
senność) i jedzenia
- w 20% choroba zaczyna się nagle
- 2/3 pacjentów – zaburzenia
zachowania i deterioracja intelektualna
- 2/3 pacjentów – zaburzenia
neurologiczne: zab. chodu, podwójne
widzenie, utrata wzroku, hemianopsja;
- bóle i zawroty głowy, objawy czuciowe, mimowolne ruchy
choreoataktyczne,
▪ rozwój choroby:
- postępujący deficyt
neurologiczny: objawy
pozapiramidowe i móżdżkowe
dominują nad piramidowymi
- możliwy: ubytek wszystkich
rodzajów czucia jednej połowy
ciała,
- otępienie (100%)
- mioklonie (80%)
- typowy zapis EEG (90%)
(periodycznie występujące fale wolne i
ostre)
- nerwy gałkoruchowe (rzadziej):
objaw Parinaud, porażenie nadjądrowe,
izolowane porażenia n.VI,
rozszerzenie/zwężenie źrenicy
- objawy czuciowe : różne parestezje,
ośrodkowe zaburzenia słuchowe,
smakowe, węchowe
- możliwe wszystkie rodzaje
drgawek, w tym epilepsia partialis
continua
- objawy autonomiczne: zaburzenia
apetytu, sfery seksualnej, menstruacji,
nawracające epizody nadciśnienia /
nadmiernego pocenia się
▪ choroba kończy się
śmiercią w ciągu roku u
90% chorych
▪ 5% przeżywa do 2 lat
▪ 5% to przypadki o
powolnym przebiegu
 badania dodatkowe
▪ PMR – podwyższone stężenie białka
14-3-3 i niekiedy podwyższony
poziom IgG i oligoklonalnego IgG
▪ TK – brak zmian
▪ MRI – sygnał prawidłowy/
hipo-/hiperintensywny w obrębie prążkowia i
wzgórza; obraz może ewoluować: narastanie
hiperintensywności w miarę postępu choroby
▪ PET – rozlany / ogniskowy
hipometabolizm w płacie skroniowym
 Jatrogenna CJD
▪ materiał zakaźny:
▪ hormon wzrostu (113), gonadotropiny
(5)→okres inkubacji:ok.15 lat,
zesp.ataktyczny z później dołączającym
otępieniem;
▪ opona twarda (82), rogówka (3)→1,5-6
lat;
▪ zabiegi neurochirurgiczne (4),
elektrody stereotaktyczne (2)
→kilkanaście miesięcy, klasyczna CJD
▪ wśród chorych wyraźnie więcej
homozygot kodonu 129
 vCJD
▪ nowa postać CJD, zdefiniowana w
1996r.

▪ jest wynikiem przepasażowania

encefalopatii gąbczastej bydła
(BSE) na człowieka

▪ średni wiek zachorowania: 26 lat (19-41lat)

▪ przebieg choroby: 12 miesięcy (7,5-23 mies.)
 ❑ obraz kliniczny

▪ zaburzenia zachowania (lęk,

agresja) jako objawy prodromalne
▪ ciągłe dyzestezje i ból w stopach
utrzymujący się przez cały okres
choroby
▪ ataksja (wcześnie)
▪ otępienie (późno)
▪ BRAK typowego EEG
 Śmiertelna rodzinna
bezsenność (FFI)
▪ została opisana w przypadku
jednej 6-pokoleniowej rodziny
przez Lugaresi i wsp.
▪ początek 37 – 61 r.ż.
▪ trwa średnio 13 miesięcy (7- 25
miesięcy)
▪M=K