B.

Kurum Kazançlarını Oluşturan Gelirler

Kurumlar yapmış oldukları faaliyetler sonucunda kazanç elde ederler. Bu kazançları oluşturan
gelirleri beş başlık altında toplayabiliriz.
1. Ticari Kazançlar

Gelir Vergisi Kanununun 37. Maddesine göre ticari kazanç kişi ya da kurumların tüm
ticari ve sınai faaliyetlerinin sonunda elde ettikleri kazançlardır. Gelir Vergisi
Kanunu uygulamasında ticari kazanç olarak kabul edilen gelir kalemleri şu şekildedir.
 “Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit
harmanlarının işletilmesi
 Coberlik işleri (Borsa işleriyle uğraşmak, kendi namına menkul kıymet alım
satım işleri yapmak)
 Özel okul ve hastanelerle bunlar benzeri kuruluşların işletilmesi
 Gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle devamlı uğraşanların bu işleri
 Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisat tarihinden
itibaren 5 yıl içerisinde parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki
yıllarda kısmen veya tamamen satılması sonucu elde edilen kazançlar
 Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar” (Sezgin, 2018:3)

2. Zirai Kazançlar

Zirai kazanç adından da anlaşıldığı gibi tarım faaliyetlerinden doğan kazançlar bütünü
olarak değerlendirilebilir.
Zirai kazanç, dünyadaki toprak, su veya doğanın sağladığı diğer kaynakların
kullanılması ile elde edilen kazançlar toplamıdır(Arpacı, 2015: 75)

3. Gayrimenkul Sermaye İradı

Gelir Vergisi Kanununun 70. Maddesinde yer alan “ mal ve hakların sahipleri,
mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından
kiraya verilmesinden elde edilen iratlar, gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul
edilmiştir”

Gelir Vergisi Kanunu 70. Madde’de sayılan bu mal ve haklar;

 “ Arazi, bina (Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira
bedelleri dahildir), maden suları, memba suları, madenler, taş ocakları, kum ve
çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların
mütemmim cüzileri ve teferruatı;
 Voli alanları ve dalyanlar;
 Gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüzileri ve teferruatı
ile bilumum tesistası, demirbaş eşyası ve döşemeleri;
 Gayrimenkul olarak tescillenen haklar;
 Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatlar, ihtira beratı, alameti farika,
marka, ticari unvan, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve
televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim
 alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir
imalat tekniği üzerinde kullanma hakkı ve kullanma imtiyazı gibi haklar;
 Telif hakları;
 Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları;
 Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile
bunların eklentileri” olarak sıralanmaktadır. (Yıldız vd., 2016: 31).

4. Menkul Sermaye İradı

Menkul sermaye iradı, tüzel kişilerin gelir elde etmek için asıl faaliyet konularının
dışında kalan ve para ile ifade edilen değerler üzerinden elde etmiş oldukları faiz, kira,
kar payı ve benzeri kazançların bütünü olarak tanımlanır (Şenyüz vd., 2009: 101).

5. Diğer Kazanç ve İratlar

Diğer kazanç ve iratlar, Gelir Vergisi Kanunu 80. Maddede açıklanan, kurum
kazancını oluşturan gelir kalemlerine benzemeyen değer artışından kaynaklı
kazançları veya arızi kazançlar sonucunda oluşan ve vergiye tabi olan kazanç
biçimidir.