Professional Documents
Culture Documents
منج :اداره يا تنظيم کول .منټ :خلک يا افراد .نو معنى دا شوه دقانون په چوکاټ کې ما هرانه
ډول د افــــــــــــرادو اداره کول ته منجمنټ يا اداره وايې.
يا د نورو خلکـو په زريعه د خپلو اهــــــدافو په مــــؤثره توگه الس ته راوړلو هنر ته منجمنت
يا اداره وايى.
مـــــــــــــدير
په لغت کې د ادارى چلوونکى ته وايى .
او په اصطالح کې هغه شخص چې د يو خپل ټيم دکړنو مسؤليت په غاړه لرى.
دمـدير وظايف
.١پالن گذارى .٢تنظيمول .٣استخــدامول يعنى د نوى سټاف مقررى .٤رهبرى .٥کنترول.
مــــــــديريت
دانسانى او مادى ځواک په واسطه په کم وخت او کـــــــم مصرف سره د ادارى اهداف الس ته
ر هــــــــــــبر
Leaderچې د الس الندى کسان د خپل تاثير الندى راولى تر څو هغوى د زړه له کومى د
مشخص هد ف د الس ته راوړلو لپاره کاروکړي.
. ٢د معلومو اهدافو د السته راوړلو لپاره په اجتماع کې دخلکو په کار اچول اوپه هماهنگۍ
سره دالس الندى کسانو ته رهنمايې کول.
مــــــــــنابع
هر هغه څه چې د يوى ادارى د جارى عملى لپاره استعماليږى منابع بلل کيږى.
دښه بشرى منابعو جذبول هغوى ته پرمختگ او وده ورکول ،د شايسته او اليقو اشخاصو ساتل
د هغوى په مرسته د ادارى ټاکلى اهداف الس ته راوړل .
الف :دکارکوونکو رضايت حاصلول .ب :د ادارى اهداف الس ته راوړل .
استخــــــــــــدام تعريف
د لياقت او شايستگۍ په اساس د يوى ادارى موجوده او اينده خالى بستونو ډک کول ته استخدام
وايى.
يا د تشو بستونو ډکول دکسانو راجلبول ،نيول ،تبديلول او رتبى ورکولو پروسى ته استخدام
وايى.
استخـــــــــــدام پروسه
د ضرورتنو د تحليل څخه شروع کيږى څو وړ اشخاص د پام وړ وظيفه اشغال او رسما ً په
خپل کار پيل وکړى استخدام پروسه ورته وايى.
استخــــدام مفهـــــــــوم
الف :اهـيلـــــت
ب :لياقـــــــت
ج :شايسـتگى
اصالحات ادارى
P.R.R (Priority Reform Restructuring) . د بيا جوړونى او بيا اصالح حق اوليت ته ويل کيږى
الف :اداره او دا پکښې يو کس وى .ب :د تعيناتو بورد او د ا پکښې پنځه کسان وى .ج :
شکايتونو بورډ او دا پکښې درى تنه وى مجموعه نهه تنه شول چې ددى عمرونه به د ٣٣کالو
څخه زيات وى او حد اقل لسانس به وى.
الف :صداقت چې د ادارى راز افشا نکړى .ب :دندى پيژندنه چې خپلى وظيفى کې وفادار
وى .ج :درناوى يا پاملرنه چې هر مذهب ،نژاد ،جنس ته درناوى ولرى.
پـــــــــالن تـــعريف
دکاغذ پرمخ يوه ذهنى طرحه ده چې د اينده کارونو د اجراٴ لپاره پکې تصميم نيول کيږى.
يا په منظم او پوړيز ډول هد ف ته درسيدو په خاطر يوه زهنى طرحه ده .
. ١شـــــــــــــــــــــــــــماره
. ٢مـــــــــــــــــــــــوضوع
. ٣د اجـــــــــــــــــــراٴ نيټه
. ٤اجــــــــــــــرا کــوونکې
. ٥کــــــــــــــــنترولـــــــــر
. ٦نتيجه يا الس ته راوړنى
پالن جوړونه
اعــــــــــــــالن مــــــوده
مـــــــــــــامور
هغه کس دى چې د دولت په ملکى خدماتو کې د قانون دحکم مطابق په دايمى طور مقرريږى .
د مامورينو قانون
د کارمندانو ذاتى امورات ،حقوق د مسؤليتو نو ،صالحتونو او امتيازاتو په خاطر نافذ شوى
دى.
ارزيابــــى
يوه وقفى پروسه ده کوم چې مونږ ته راښى چې ترکومى اندازى مو اهداف ترسره کړى.
گـــــــــــزارش
مــــــــوثريت
د يو مطلوبه هدف الس ته راوړل خپل ټاکلى شوى وخت کې موثريت ته وايى.
مثمـــــــريت
خپل هــــــدف په کم وخت او کم مصرف الس ته راوړل ته مثمريت ته وايى.
مجلــــــس :
زده کــــــړه:
يوه دومداره پروسه ده کوم چې د فکر کولو احساس کولو پواسطه د زده کوونکو په وجود کې
ظاهريږى.
تعلــــــــــــيم
د انسان د داخلى قوى منظم او سيستماتيک انکشاف ته تعلم ويل کيږى.
روزنـــــــه
هغه وقفى پروسه ده چې مونږ سره کومک کو ي چې تر کومي اندازي پورى مونږ مطلب ته
رسيدلى يو.
تدريـــــــــس
د استاذ او شاگرد تر منځ يو عکس العمل د ى چې استاذ په ذمه وارۍ شاگرد په
رويه کې د غوښتل شوى مثبت تغير سبب گرځې.
ټــرينيگ
د علم روش تجاربو او مهارتونو انکشاف ته ټرينيگ وايى.
مــــــــــــــــــــــيتود
د زده کوونکو او ښوونکې تر منځ هغه صنفى فعاليتو نه چې د يوى موضوع پر مخ وړلو لپاره
په کار اچول کيږى.
د افرادو هغه گروپ چې په شريکه د سالمى رهبرى الندى په مشخص وخت کې د معلوم هدف
لپاره کارکوى.
د ادارى صفات
اول :يوه اداره بايد علمى فضيلت ولرى چې نورو خلکو ته صحيح رهنايې وکړى.
دويم :د منظم کولو توانائې چې يوه اداره بايد منظم پالن ولرى او د وظيفى د لياقت په اساس
دالس الندى خلکو په منظم ډول تعقيب کړى.
دريم :نيک سلوک چې د خپلو مراجعينو سره نيک برخورد اونيکه رويه وکړى.
تشکـــــــــــــــــــــــيل
د وظايفو صالحيتونو او مسؤلتونو تقسيم بندى او د مربوطه افرادو ترمنځ د منطيقى روابطو
تعينولو ته تشکيل وايى.
بســــــــــــــــــــــــت
هغه تحريرى سند چې په يوه اداره کښې ديو پوست د موجوديت دليل تشريح کوى.
طــــرز العــــــــمل
يا هغه اصول او قواعد چې د قانون ديوى مادى د توضيح او تشريح لپاره پکاريږى.
څـــارنه يا پلټنه
له هغې شيوى څخه عبارت ده چې د هغې په زريعه د پرسونل د کارکردگۍ د مؤثريت او
کفايت نه اطمنان حاصلوى.
هــــــــــــــــــدف
هغه نهايې الس ته راوړنه ده چې د هغې لپاره مونږ مقاصد سترآتيژى او فعاليتو نه په کار
اچوو.
سيســـــــــــــــتم
د څو بخشونو يو ځاى کول او په منظم ډول کار کول ته وايې.
يا د يو څو بخشونو د ټولگي څخه عبارت دى چې د يو مشخص هدف د الس ته راوړلو لپاره
د خاصو اصولو او قواعدو په نظر کې نيولو سره په شريکه فتاليتونه اجراٴ کوي.
ســــــــــتراتيژى
يوه واحده او جامع تگالره د ه چې د هغه په واسطه د يوى ادارى اهداف تر السه کيږى.
کــــړنالره
هغه طريقى چې ټول خلک ترى استفاد کوى کړنالره بلل کيږى.
پاليســـــــى
هغه اليحه چې د دولتى موسساتو کلنى تخميني واردات او مصارفات په ارايه کې او تطبيق
اجازه ورکوى.
يا هغه قانونې سند دى چې ديوى معينى مودى په جريان کې د عوايدو او لگښتونو مجموعه
پکښې ټاکل شوى وى.
تخــــــــــصيص
هغه مالى سند چې قابل د اعتباروى يا هغه تخمينى مصارفات چې د يو کال لپاره تشکيالتي
واحدوته ورکوى کيږى .
يا د مصارفو هغه اندازه ده چې د ادارى رياست په مرسته د مستندي بوديجې په نظر کې نيولو
سره وزارت مالى ته ورکول کيږى.
پـــــــــــــــــروژه
په خاصه بوديجه په مشخص وخت کې ځانگړي مقاصدوته درسيدو په خاطر د فعاليتونو يو
سلسله د پروژى څخه عبارت دى.
سلسله مــــــــراتب
فــــــــــــــــــرمان
حـــکـــــــــــــــــم
د رئيس جمهور هغه هدايت چې دمقرار تو او قوانيونو د عملى کولو لپاره صادريږى.
قـــــــــــــــــــانون
هغه عامه او ملى قاعده ده چې د قانون اساسي په رڼا کې د پارلمان يا شوراي ملى لخوا وضع
کيږى.
دوســـــــــــــــــيه
يو کاري پروسى د اسنادو جمع واري ده چې کوډ نمبر ولرى يا د ادارى منفردي حافضي ته
دوسيه وايى.
مــــــفا هــــــــــمه
ټول هغه عملونه چې يو شخص ئې د خپلو خواهشاتو نظرياتو افکارو او معلوماتو د شريکولو
په خاطر پکار اچوي.
افـــــهام او تفهيم
ټول هغه عملونه چې د يو شخـــــــــــص يې د خپلو نظرياتو ،افکارو ،خواهشاتو او معلوماتو د
شريکولو په خاطر په کار اچوى مفا همه بلل کيږى .يا دليکلو يا شفاهى معلوماتو د تبادلى شکل
ته افهام اوتفهيم ويل کيږى.
ســــــــــــــــــازمان
د افرادو يو خاص او سنجيده ترتيب چې مشخصو اهدافو او مقاصدو د السته راوړلو لپاره
کار کوى.
کانفــــــرانس
هغه مجلس چې په تاريخې ،اقتصادى او تجارتى موضوع گانو باندى پکښې بحث کيږى
کانفرانس بلل کيږى.
ورکــــــشـاپ
په يو معين وخت کښې د يو خاصى موضوع په هکله راټوليږى تر څو خپل معلومات او
مهارت نور هم زيات کړى.
کـــــــــــــــار
د يوى قوى انتقالول په يوه فاصله کار بلل کيږى.
مکـــــــــتوب
يو ډول ليکل د خبرو اترو افهام او تفهيم دى چې اصل متن اختتام او دمطلب لنډيز ولري.
تفــــــــــــتيش
لرلــــــــــــيد
يو شخص سره پټ راز دى چې د پټو خواهشاتو او غوښتني د تشريح څخه عبارت دى.
انگـــــــــيزه
يو داخلى حرکت دى چې يو انسان کار کولوته هڅه وى.
فـــــــورمه
د يوى مشخصى موضوع په هکله جدول چې افقى او عمودى قطارونه لرى.
اســــــتعالم
هغه رسمى تحريرى سند دى چې د هغى په وسيله معلومات الس ته راوړل کيږى.
پيشــــنهاد
هغه تحريرى سند دى چې د هغې په وسيله د تقررى غوښتنى او د اجناسو د غوښتنى په وخت
کې ترى استفاد کيږى.
شخصيت
شخصيت د يو شخص د خارجې سلوک څخه عبارت دى چې ټول ذاتى ،عقلى ،اخالقى ،
ادارى صفات په نظر کې نيسى.
صالحيت
هغه مادى اومعنوى اختيارات چې د قانون له مخې تثبيت شوى وى صالحيت بلل
کيږى.
دولــــت
چې معلومه خاوره ،معلوم حدودات ولرى او دملل متحد په چوکاټ کې په رسميت
پيژندل شوى وى دولت بلل کيږى.
تکـنالوژى
د ساينسى علومو په ماهرانه ډول استعمال ته تکنالوژى وايى لکه کمپيوټر.
يا تکنالوژي د بشر هغه پوه ده چه په صنعت کي تري استفاده کيږي .
په مکتب کې د ماشوم د داخليدو عمر
يو ماشوم چې په مکتب کې داخليږى عمر ئې بايد ٧کاله وى.
په يو صنف کې کم از کم بايد ١٣زده کوونکى وى او زيات نه زيات بايد ٣٣کسان د ليسى په
صنف کې وى او ٣٥د متوسطى په صنف کې وى او ٤٣د ابتدائيه په صنف کې وى.
سرټيفکيټ
هغه تصديق پاڼه چې د يو ساعت نه تر اته مياشتو پورى ورکول کيږى.
دپلــــــــوم
هغه تصديق پاڼه چې د يوکال نه تر درى کالو کې د کورس په نتيجه کې ورکول کيږى.
ډگـــــــرى
هغه تصديق پاڼه چې د يوکال نه تر څلور کالو کورس په نتيجه کې ورکول کيږى.
اساســـــــــــــــــــى قـــــــــــــــانون
هغه مصوبه ده چې په خپله ټولنه کې نظم ،عدالت،او استقرار تعينوى.
زده کړه د افغانستان د ټولو اتباعو حق دى چې د ليسانس تر درجې پورى وړيا د دولت له خوا
تامينيږى.
دولت مکلف دى د ښځو د زده کړو د پراختيا او توازن د ايجاد په منظور ،دکوچيانو د زده کړو
د ښه والي او په هيواد کې د بى سواد د له منځه وړلو لپاره اغيزمن پروگرامونه طـــــــــــــرح
او تطيبق کړى.
دولت د اسالم د سپيڅلى دين د حکمونو اوملۍ فرهنگ پر بنسټ او له علمى اصولو سره سم ،
واحد تعليمى نصاب طرح او تطبيقوى اود ښونځيو د دينى مضمونونو نصاب په افغانستان کې
د شتو اسالمى مذهبونو پر بنسټ تدوينوى.
الف :تعليمات عمومى يعنى عمومى زده کړى چې پديکښې اسالمى تعليمات،
مکاتب ،او مدرسى راځى.
ب :تربيه معلم چې پديکښې مرکز ساينس ،نصاب تعليمى کتابونه چاپ کول،
دارالمعلمين راځى.
زيا نمنــدى
مــــــــــــــــوانع
مشـــــــــــــــــــــــــــــکالت
استــعــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدادو
نه
منابــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــع
زيانم ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــندى
مــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوانع
مشــــــــــــــــــــــــــــــکالت
استعـــــدادونه
منابـــع