Tóm Tắt Lý Thuyết Toán 12

Tóm tắt lý thuyết toán 12 Năm học: 2021 – 2022 Lớp 12 A2
MỤC LỤC
BẢNG CÔNG THỨC ĐẠO HÀM ............................................................................................................................... 5
CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC ...................................................................................................................................... 6
ÔN TẬP ĐẠI SỐ 10 ........................................................................................................................................................ 7
PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI .................................................................................................................................... 7
PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐA THỨC THÀNH NHÂN TỬ BẰNG SƠ ĐỒ HORNER .......................... 7
PHƯƠNG TRÌNH CHỨA ẨN DƯỚI DẤU CĂN ................................................................................................. 7
ĐIỀU KIỆN ĐỂ TAM THỨC BẬC HAI KHÔNG ĐỔI DẤU TRÊN MỘT MIỀN ............................................. 7
CHƯƠNG I: ỨNG DỤNG ĐẠO HÀM KHẢO SÁT SỰ BIẾN THIÊN VÀ VẼ ĐỒ
THỊ HÀM SỐ .......................................................................................................................................................... 8
§1. SỰ ĐỒNG BIẾN, NGHỊCH BIẾN CỦA HÀM SỐ........................................................................................... 8
1. Định nghĩa: ...................................................................................................................................................... 8
2. Điều kiện cần để hàm số đơn điệu: Giả sử hàm số y = f ( x) có đạo hàm trên khoảng K . ................. 8
3. Điều kiện đủ để hàm số đơn điệu: Giả sử hàm số y = f ( x) có đạo hàm trên khoảng K . .................. 8
4. Một số dang toán thường gặp....................................................................................................................... 8
5. Sử dụng máy tính Casio làm một số dạng toán cơ bản............................................................................. 9
§2. CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ ................................................................................................................................... 10
1. Định nghĩa: .................................................................................................................................................... 10
2. Điều kiện cần để hàm số có cực trị: ............................................................................................................ 10
3. Điều kiện đủ để hàm số có cực trị: ............................................................................................................. 10
4. Một số dang toán thường gặp..................................................................................................................... 11
§3. GIÁ TRỊ LỚN NHẤT – GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT CỦA HÀM SỐ ................................................................... 14
1/ Định nghĩa: ........................................................................................................................................................ 14
2/ Phương pháp tìm GTLN,GTNN của hàm số : Cho hàm số y = f ( x) xác định trên D  R ................ 14
§4. ĐƯỜNG TIỆM CẬN .......................................................................................................................................... 15
1. Tiệm cận đứng:.............................................................................................................................................. 15
2. Tiệm cận ngang: ............................................................................................................................................ 15
3. Dấu hiệu: ........................................................................................................................................................ 15
4. Cách tìm: ........................................................................................................................................................ 15
5. Kĩ năng sử dụng máy tính bỏ túi................................................................................................................ 15
§5. KHẢO SÁT SỰ BIẾN THIÊN VÀ VẼ ĐỒ THỊ HÀM SỐ ............................................................................. 16
1/ Hàm số bậc 3 ..................................................................................................................................................... 16
2/ Hàm trùng phương .......................................................................................................................................... 16
ax + b
3/ Hàm nhất biến: y = , ( c  0, ad − bc  0 ) ............................................................................................ 16
cx + d
4/ Hàm số chứa dấu giá trị tuyệt đối ................................................................................................................. 17
§6. TIẾP TUYẾN CỦA ĐỒ THỊ HÀM SỐ ............................................................................................................. 19
1. Phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số: ............................................................................................. 19
2. Điều kiện tiếp xúc: Cho hai hàm số y = f ( x ) , (C ) và y = g ( x ) , (C ') . ............................................. 19
3. Một số dạng toán .......................................................................................................................................... 19
§7. SỰ TƯƠNG GIAO CỦA HAI ĐỒ THỊ ............................................................................................................ 21
1/ Phương trình hoành độ giao điểm của hai đồ thị ........................................................................................ 21
2/ Một số dạng toán thường gặp ........................................................................................................................ 21
CHƯƠNG II: HÀM SỐ LŨY THỪA – HÀM SỐ MŨ – HÀM SỐ LOGARIT ............ 23
§1. LŨY THỪA .......................................................................................................................................................... 23
§2. HÀM SỐ LŨY THỪA ........................................................................................................................................ 23
Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 1
§3. LOGARIT .............................................................................................................................................................24
§4. HÀM SỐ MŨ – HÀM SỐ LÔGARIT ...............................................................................................................26
1. Hàm số mũ y a x ..........................................................................................................................................26
2. Hàm sô logarit y log a x .............................................................................................................................27
§5. PHƯƠNG TRÌNH MŨ – PHƯƠNG TRÌNH LOGARIT ...............................................................................28
I. Phương trình mũ ...............................................................................................................................................28
II. Phương trình logarit ........................................................................................................................................28
§6. BẤT PHƯƠNG TRÌNH MŨ VÀ LOGARIT. ...................................................................................................29
1. Bất phương trình mũ cơ bản. ..........................................................................................................................29
2. Bất phương trình logarit cơ bản......................................................................................................................29
BÀI TOÁN LÃI SUẤT NGÂN HÀNG ..................................................................................................................30
CHƯƠNG III: NGUYÊN HÀM – TÍCH PHÂN - ỨNG DỤNG ........................................... 33
§1. NGUYÊN HÀM ..................................................................................................................................................33
I. Định Nghĩa và Tính Chất của Nguyên Hàm .................................................................................................33
II. Các Phương Pháp Tìm Nguyên Hàm ...........................................................................................................33
§2. TÍCH PHÂN ........................................................................................................................................................35
I. Định Nghĩa Và Tính Chất Của Tích Phân......................................................................................................35
II. Phương Pháp Tính Tích Phân ........................................................................................................................35
§3. ỨNG DỤNG CỦA TÍCH PHÂN ......................................................................................................................37
1. Diện tích hình phẳng ........................................................................................................................................37
2. Tính thể tích .......................................................................................................................................................37
CHƯƠNG IV: SỐ PHỨC ............................................................................................................................... 39
4. I. SỐ PHỨC ....................................................................................................................................................39
II. PHÉP CỘNG TRỪ NHÂN CHIA SỐ PHỨC...............................................................................................39
III. TẬP HỢP ĐIỂM BIỂU DIỄN SỐ PHỨC .....................................................................................................40
IV. PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI VỚI HỆ SỐ THỰC ......................................................................................41
ÔN TẬP .......................................................................................................................................................................... 42
CHƯƠNG I: KHỐI ĐA DIỆN .................................................................................................................... 44
§1. Khái Niệm Khối Đa Diện ...................................................................................................................................44
1. Khái niệm về hình đa diện...............................................................................................................................44
2. Khái niệm về khối đa diện ...............................................................................................................................44
3. Khối đa diện lồi .................................................................................................................................................44
4. Khối đa diện đều ..............................................................................................................................................44
§2. THỂ TÍCH KHỐI CHÓP – KHỐI LĂNG TRỤ ...............................................................................................46
I. CÁC CÔNG THỨC TÍCH THỂ TÍCH ............................................................................................................46
II. CHIỀU CAO CỦA MỘT SỐ HÌNH CHÓP VÀ HÌNH LĂNG TRỤ ĐẶC BIỆT .....................................46
III. Tỉ số thể tích khối chóp ..................................................................................................................................48
IV. KHOẢNG CÁCH ...........................................................................................................................................52
CHƯƠNG II: MẶT NÓN – MẶT TRỤ – MẶT CẦU .................................................................. 55
§1. Mặt Nón – Mặt Trụ .............................................................................................................................................55
A. Hình nón – mặt nón – khối nón .....................................................................................................................55
B. Mặt trụ - Hình trụ - Khối trụ ...........................................................................................................................59
§ 2. Mặt Cầu ...............................................................................................................................................................61
A. Một số kiến thức cần nắm...............................................................................................................................61
CHƯƠNG III: PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN.............................. 64
§1. HỆ TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN.............................................................................................................64
I. Tọa độ của vectơ ................................................................................................................................................ 64
II. Tọa độ của điểm: .............................................................................................................................................. 64
III. Tích vô hướng của hai vectơ và ứng dụng ................................................................................................. 64
IV. Phương trình mặt cầu .................................................................................................................................... 65
V. Tích có hướng của hai vectơ: .......................................................................................................................... 65
§2. PHƯƠNG TRÌNH MẶT PHẲNG .................................................................................................................... 66
1) Véctơ pháp tuyến, cặp véctơ chỉ phương ................................................................................................... 66
2) Phương trình tổng quát của mặt phẳng: (P ) : Ax By Cz D 0. ............................................. 66
3) Các trường hợp đặc biệt: ............................................................................................................................... 66
4) Vị trí tương đối giữa hai mặt phẳng .............................................................................................................. 67
CÁC DẠNG TOÁN THƯỜNG GẶP ................................................................................................................. 67
§3. PHƯƠNG TRÌNH ĐƯỜNG THẲNG ............................................................................................................. 69
I. Phương trình đường thẳng: ............................................................................................................................. 69
II. Vị trí tương đối của đưởng thẳng với đường thẳng, mặt phẳng .............................................................. 69
III. Khoảng cách: ................................................................................................................................................... 70
IV. Góc .................................................................................................................................................................... 71
§3. MẶT CẦU ............................................................................................................................................................ 73
I. Phương trình mặt cầu: ...................................................................................................................................... 73
II. Giao của mặt cầu và mặt phẳng:.................................................................................................................... 73
CHUYÊN ĐỀ LƯỢNG GIÁC...................................................................................................................... 76
I. SỰ BIẾN THIÊN VÀ ĐỒ THỊ CỦA HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC ....................................................................... 76
1) Hàm số y sin x ............................................................................................................................................ 76
2) Hàm số y cos x ........................................................................................................................................... 76
3) Hàm số y tan x ........................................................................................................................................... 76
4) Hàm số y cot x ............................................................................................................................................ 77
II. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN ................................................................................................... 77
III. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC THƯỜNG GẶP ...................................................................................... 77
1) Phương trình bậc nhất đối với một hàm số lượng giác .............................................................................. 77
2) Phương trình bậc nhất đối với sin x và cos x ............................................................................................ 78
3) Phương trình bậc hai đối với một hàm số lượng giác ................................................................................. 78
CHUYÊN ĐỀ: TỔ HỢP & XÁC SUẤT.................................................................................................. 79
§1. HAI QUY TẮC ĐẾM CƠ BẢN ......................................................................................................................... 79
1. Quy tắc cộng ...................................................................................................................................................... 79
2. Quy tắc nhân ..................................................................................................................................................... 79
§2. HOÁN VỊ - CHỈNH HỢP – TỔ HỢP .............................................................................................................. 79
I – Hoán vị.............................................................................................................................................................. 79
II – Chỉnh hợp........................................................................................................................................................ 79
III – Tổ hợp ............................................................................................................................................................ 79
§3. NHỊ THỨC NEWTON ....................................................................................................................................... 80
1. Nhị thức Niu-tơn .............................................................................................................................................. 80
2. Hệ quả ................................................................................................................................................................ 80
3. Chú ý .................................................................................................................................................................. 80
§4. BIẾN CỐ & XÁC SUẤT CỦA BIẾN CỐ .......................................................................................................... 80
I – Biến cố ............................................................................................................................................................... 80
II – Xác suất............................................................................................................................................................ 80
CHUYÊN ĐỀ. DÃY SỐ – CẤP SỐ CỘNG – CẤP SỐ NHÂN ............................................... 82

1. Dãy số .....................................................................................................................................................................82
2. Cấp số cộng ............................................................................................................................................................82
3. Cấp số nhân ...........................................................................................................................................................82
CHUYÊN ĐỀ: GIỚI HẠN ............................................................................................................................. 83
§1. GIỚI HẠN DÃY SỐ............................................................................................................................................83
I – GIỚI HẠN HỮU HẠN CỦA DÃY SỐ .........................................................................................................83
II – ĐỊNH LÝ VỀ GIỚI HẠN HỮU HẠN .........................................................................................................83
III – TỔNG CỦA CẤP SỐ NHÂN LÙI VÔ HẠN ............................................................................................83
IV – GIỚI HẠN VÔ CỰC.....................................................................................................................................83
§2. GIỚI HẠN HÀM SỐ ..........................................................................................................................................84
I – GIỚI HẠN HỮU HẠN CỦA HÀM SỐ TẠI MỘT ĐIỂM..........................................................................84
II – GIỚI HẠN HỮU HẠN CỦA HÀM SỐ TẠI VÔ CỰC .............................................................................85
III – GIỚI HẠN VÔ CỰC CỦA HÀM SỐ .........................................................................................................85
§3. HÀM SỐ LIÊN TỤC ...........................................................................................................................................86
I – HÀM SỐ LIÊN TỤC TẠI MỘT ĐIỂM ..........................................................................................................86
II – HÀM SỐ LIÊN TỤC TRÊN MỘT KHOẢNG ............................................................................................86
III – MỘT SỐ ĐỊNH LÍ CƠ BẢN ........................................................................................................................86
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỨNG MINH HÌNH HỌC 11........................................................... 87
1/ Chứng minh đường thẳng d // mp( ) với d ( ) ...................................................................................87
2/ Chứng minh mp( ) // mp ...........................................................................................................................87
3/ Chứng minh hai đường thẳng song song: Áp dụng một trong các định lí sau.........................................87
4/ Chứng minh đường thẳng d mp ...........................................................................................................87
5/ Chứng minh đường thẳng d d ' ...................................................................................................................87
6/ Chứng minh mp mp .........................................................................................................................88
GÓC ............................................................................................................................................................................88
1/ Góc giữa hai đường thẳng ..............................................................................................................................88
2/ Góc giữa đường thẳng d và mặt phẳng mp α ........................................................................................88
3/ Góc giữa hai mp và mp ...................................................................................................................89

BẢNG CÔNG THỨC ĐẠO HÀM

Đạo hàm:
 Qui tắc:
/
/ / u u/ .v v / .u
 (u v) /
u / /
v  k.u k.u  u.v
/
u .v/
u.v 
/
2
 yx/ yu/ .ux/
v v
 Công thức:
HÀM SỐ Đạo hàm của hàm sơ cấp Đạo hàm của hàm hợp
HẰNG (C)/ = 0 ✓
• xα α.xα 1
• uα α. uα 1 .u
1 1 1 u
• (x 0) • u 0
LŨY THỪA x x2 u u2
1 u
• x x 0 • u u 0
2 x 2 u
MŨ
( ) =e
• ex x
( )
• eu = u .eu
• (a ) = a .ln a • (a ) = u .a .ln a

 x x u u
 u
• ( ln x ) = • ( ln u ) =
 1
x u
u
LOGARIT (
• log a x ) = x ln1 a (
• loga u ) = u.ln a
(
• sin x ) = cos x (
• sin u ) = u.cos u
LƯỢNG GIÁC (
• cos x ) = − sin x (
• cos u ) = −u.sin u

( 
• tan x =
1
cos2 x
) (
• tan u ) = cosu 2
u
 1 u
(
• cot x = − 2
sin x
) (
• cot u ) = − sin 2
u
 Qui tắc tính nhanh:
a b • Tính định thức tạo bởi 4 hệ số viết theo
/
ax + b c d ad bc thứ tự.
 = 2
= 2
cx + d cx + d cx + d
2
ax + bx + c p / pd • Chia TS cho MS & tính riêng từng đạo
y= = mx + n + y =m 2
dx + e dx + e dx + e hàm.
a1 b1 2 a1 c1 b1 c1 • Cách nhớ “Anh bạn - ăn cháo 2 lần – bỏ

2 / x +2 x+
a1 x + b1 x + c1 a2 b2 a2 c2 b2 c2 chạy”
 2
= 2
a2 x + b2 x + c 2 2
a2 x + b2 x + c 2

CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC

Hệ thức lượng cơ bản Công thức nhân đôi – nhân ba – hạ bậc
2
sin x 2
cos x 1 tan x.cot x 1 sin 2x 2 sin x.cos x
sin x cos x cos2x cos2 x sin2 x 2cos2 x 1 1 2sin2 x
tan x cot x 1 cos 2x 1 cos 2x
cos x sin x sin2 x ; cos2 x
1 1 2 2
1 tan2 x 1 cot2 x 3
cos2x sin2 x sin 3x 3 sin x 4 sin x (3sin – 4sỉn)
3
cos 3x 4 cos x 3 cos x (4cổ – 3 cô)
Công thức cộng cung Công thức biến đổi tổng thành tích
a b a b
cos a cos b 2 cos .cos
sin a b sin a.cos b cos a.sin b 2 2
cos a b cos a.cos b sin a.sin b a b a b
cos a cos b 2 sin .sin
tan a tan b 2 2
tan a b a b a b
1 tan a. tan b sin a sin b 2 sin .cos
tan a tan b 2 2
tan a b a b a b
1 tan a. tan b sin a sin b 2 cos .sin
2 2
sin a b
tan a tan b
cos a cos b
Một số công thức khác Công Thức biến đổi tích thành tổng
sin x cos x 2 sin x 2 cos x 1
4 4 cos a.cos b = [cos ( a + b ) + cos ( a − b )
2
sin x cos x 2 sin x 4 2 cos x 4 1
1 2 3 1 cos 4x sin a.sin b = − [cos ( a + b ) − cos ( a − b )]
cos4 x sin 4 x 1 sin 2x 2
2 4
1
3 2 5 3 cos 4x sin a.cos b = [sin ( a + b ) + sin ( a − b )]
cos6 x sin6 x 1 sin 2x 2
4 8
2
tan x cot x
sin 2x
cot x tan x 2 cot2x
Các Cung Có Mối Liên Quan Đặc Biệt
1. Hai cung đối nhau: − x và x 2. Hai cung bù nhau:  − x và x
cos(− x) = cos x sin( − x) = sin x
sin(− x) = − sin x cos( − x) = − cos x
tan(− x) = − tan x tan( − x) = − tan x
cot(− x) = − cot x cot( − x) = − cot x
 4. Hai cung hơn kém nhau Pi:  +x và x
3. Hai cung phụ nhau: − x và x sin( + x) = − sin x
2
    cos( + x) = − cos x
sin  − x  = cos x cos  − x  = sin x
2  2  tan( + x) = tan x
    cot( + x) = cot x
tan  − x  = cot x cot  − x  = tan x
2  2 

ÔN TẬP ĐẠI SỐ 10
PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI
Cho phương trình ax 2 bx c 0 a 0
1/ Điều kiện để phương trình có nghiệm: Δ 0 Δ' 0 với Δ b2 4ac Δ' b '2 ac; b ' b
2
Lưu ý: Nếu hệ số a có chứa tham số thì phải xét 2 TH là a 0 và a 0
2/ Định lí Vi–et
Hai số x1, x2 là các nghiệm của phương trình bậc hai ax2 bx c 0 khi và chỉ khi chúng
b c
thoả mãn các hệ thức S x1 và P x1 x2
x2 .
a a
3/ Dấu của nghiệm số của phương trình bậc hai ax 2 bx c 0 a 0 1
• (1) có hai nghiệm trái dấu  P < 0 Δ 0

• (1) có hai nghiệm cùng dấu 
P 0
Δ 0 Δ 0
• (1) có hai nghiệm dương  P 0 • (1) có hai nghiệm âm  P 0
S 0 S 0
PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐA THỨC THÀNH NHÂN TỬ BẰNG

SƠ ĐỒ HORNER
CÁC BƯỚC THƯC HIỆN:
Đoán nghiệm đặc biệt.
Dùng sơ đồ HORNER tách thành tích số & giải tiếp.
Thí dụ 1: Giải phương trình 5x2 7 x 2 0 (1)
• Nhận xét: x = − 1 là 1 nghiệm của (1).
• Phân tích vế trái:Lập bảng “RỚT ĐẦU−NHÂN
NGANG−CỘNG CHÉO”
PHƯƠNG TRÌNH CHỨA ẨN DƯỚI DẤU CĂN

2
f ( x) g( x) f ( x) g( x)
f ( x ) = g( x )  f ( x) g( x)
g( x) 0 f ( x) 0 ( hay g( x) 0)
ĐIỀU KIỆN ĐỂ TAM THỨC BẬC HAI KHÔNG ĐỔI DẤU TRÊN
MỘT MIỀN
a  0 a  0
+ f ( x)  0 , x  R   . + f ( x)  0 , x  R  
  0   0
a  0 a  0
+ f ( x)  0 , x  R   + f ( x)  0 , x  R  
  0   0
CHƯƠNG I: ỨNG DỤNG ĐẠO HÀM KHẢO SÁT SỰ BIẾN

THIÊN VÀ VẼ ĐỒ THỊ HÀM SỐ
§1. SỰ ĐỒNG BIẾN, NGHỊCH BIẾN CỦA HÀM SỐ
1. Định nghĩa:
Cho hàm số y = f ( x) xác định trên K , với K là một khoảng, nửa khoảng hoặc một đoạn.
• Hàm số y = f ( x) đồng biến (tăng) trên K nếu x1 , x2  K , x1  x2  f ( x1 )  f ( x2 ) .
• Hàm số y = f ( x) nghịch biến (giảm) trên K nếu x1 , x2  K , x1  x2  f ( x1 )  f ( x2 ) .
2. Điều kiện cần để hàm số đơn điệu: Giả sử hàm số y = f ( x) có đạo hàm trên
khoảng K.
• Nếu hàm số đồng biến trên khoảng K thì f  ( x )  0, x  K .
• Nếu hàm số nghịch biến trên khoảng K thì f  ( x )  0, x  K .
3. Điều kiện đủ để hàm số đơn điệu: Giả sử hàm số y = f ( x) có đạo hàm trên
khoảng K.
• Nếu f  ( x )  0, x  K thì hàm số đồng biến trên khoảng K .
• Nếu f  ( x )  0, x  K thì hàm số nghịch biến trên khoảng K .
• Nếu f  ( x ) = 0, x  K thì hàm số không đổi trên khoảng K .
 Chú ý.
 Nếu K là một đoạn hoặc nửa khoảng thì phải bổ sung giả thiết “ Hàm số y = f ( x) liên tục
trên đoạn hoặc nửa khoảng đó”. Chẳng hạn: Nếu hàm số y = f ( x) liên tục trên đoạn  a; b và có đạo
hàm f  ( x )  0, x  K trên khoảng ( a; b ) thì hàm số đồng biến trên đoạn  a; b .
 Nếu f  ( x )  0, x  K ( hoặc f  ( x )  0, x  K ) và f  ( x ) = 0 chỉ tại một số điểm hữu hạn của
K thì hàm số đồng biến trên khoảng K ( hoặc nghịch biến trên khoảng K ).
4. Một số dang toán thường gặp

➢ Tìm khoảng đơn điệu của hàm số
Để tìm khoảng đơn điệu của hàm số y = f(x)
• Tìm tập xác định D
• Tìm y’ .Tìm các giá trị xi D mà tại các điểm đó y  = 0 hoặc không xác định
• Lập bảng xét dấu của y’
• Căn cứ dấu của y’ để kết luận
➢ Tìm tham số m để hàm số đơn điệu trên tập X
 Phương pháp chung
• Hàm số đồng biến trong K  y '  0, x  K , dấu “=” xãy ra tại hữu hạn điểm.
• Hàm số nghịch biến trong K  y '  0, x  K , dấu “=” xãy ra tại hữu hạn điểm.

• Riêng hàm số nhất biến y = ax + b không có dấu “=”.
cx + d
 Phương pháp độc lập tham số với biến số
Dạng toán: Tìm tham số m để hàm số y = f(x, m) đồng biến (nghịch biến) trên K.
Cách giải:
+ Tính đạo hàm f ’(x, m)
+ Hàm số đồng biến (nghịch biến) trên K  f ’(x, m) ≥ 0 ( f ’(x, m)  0), xK. Viết bất
phương trình f ’(x,m) ≥ 0 ( f ’(x,m)  0) dưới dạng g(x) ≥ h(m) (g(x)  h(m))
 g ( x )  h ( m )  min g ( x )  h ( m )
+ Khi đó:  .
 g ( x )  h ( m )  max g ( x )  h ( m )
5. Sử dụng máy tính Casio làm một số dạng toán cơ bản
Bài toán: Cho hàm số y = f(x) có đạo hàm trên K (K là khoảng hoặc đoạn hoặc nửa
khoảng). Xét tính đơn điệu của hàm số trên K.
d
+ Dùng chức năng tính đạo hàm của máy tính (qy) ( f ( x)) x x để tính f x0 với x0 K
dx 0
+ Nếu f '( x) 0 thì hàm số đồng biến trên K

+ Nếu f '( x) 0 thì hàm số nghịch biến trên K
Ví dụ : (Trích Đề Tham Khảo Của BGD – Năm 2017) Cho hàm số y x3 2x2 x 1 . Mệnh đề
nào dưới đây đúng ?
1
A. Hàm số nghịch biến trên khoảng ; . B. Hàm số nghịch biến trên khoảng 1; .
3
1 1
C. Hàm số đồng biến trên khoảng ;1 . D. Hàm số nghịch biến trên khoảng ;1
3 3
Hướng dẫn giải
Sử dụng chức năng tính đạo nhập biểu thức vào máy tính
Cách bấm máy: Ấn qy sau đó nhập biểu thức hàm số vào máy tính
Sử dụng chức năng r của máy tính để thử đáp án
 1
Thử phương án A: Nhấn phím r máy hỏi X=? Ta chọn giá trị x = 0   −;  . Kết quả :
 3
. Vậy loại đáp án A ( Do f ' ( 0 )  0 ) .

Thử đáp án B: Nhấn phím r máy hỏi X=? Ta chọn giá x = 2  (1; + ) . Kết quả :
. Nên đáp án B loại

1
Thử đáp án C: Nhấn phím r máy hỏi X=? Ta chọn giá x = 0,5  ( ;1) . Kết quả
3
1
. Như vậy hàm số sẽ nghịch biến trên ( ;1) . Đáp án đúng là C.
3

§2. CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ
1. Định nghĩa:
Giả sử hàm số y = f ( x ) xác định trên tập D ( D  ) và x 0
D
 x 0 là điểm cực đại của hàm số y = f ( x ) nếu  ( a; b )  D sao cho:
f ( x )  f ( x0 ) , x  ( a; b ) \x0  . Khi đó: f ( x0 ) được gọi là giá trị cực đại của hàm số y = f ( x ) .
 x 0 là điểm cực tiểu của hàm số y = f ( x ) nếu  ( a; b )  D sao cho:
f ( x )  f ( x0 ) , x  ( a; b ) \x0  . Khi đó: f ( x0 ) được gọi là giá trị cực tiểu của hàm số y = f ( x )
.
 Các điểm cực đại và cực tiểu được gọi chung là điểm cực trị. Giá trị cực đại (giá trị cực tiểu)
còn gọi là cực đại (cực tiểu) và được gọi chung là cực trị của hàm số.
( )
 Nếu x 0 là điểm cực trị của hàm số y = f ( x ) thì điểm M x0 ; f ( x0 ) được gọi là điểm cực trị
của đồ thị hàm số y = f ( x ) .
2. Điều kiện cần để hàm số có cực trị:

Nếu hàm số y = f ( x) có đạo hàm tại xo và đạt cực trị tại điểm đó thì f ' ( xo ) = 0 . Nghĩa là hàm số
y = f ( x) chỉ có thể đạt cực trị tại những điểm mà tại đó đạo hàm bằng 0 hoặc không có đạo hàm.
3. Điều kiện đủ để hàm số có cực trị:

 Định lý 1: Giả sử hs y = f ( x) liên tục trên khoảng ( a; b )  xo và có đạo hàm ( a , b ) \ xo 
• Nếu f '( x) đổi dấu từ âm sang dương khi x đi qua xo thì y = f ( x) đạt cực tiểu tại xo .
• Nếu f '( x) đổi dấu từ dương sang âm khi x đi qua xo thì y = f ( x) đạt cực đại tại xo .
 Định lý 2: Giả sử hàm số y f (x ) có đạo hàm trên a; b x o ; f ' xo 0 và f '' xo 0

• Nếu f '' xo 0 thì y f (x ) đạt cực đại tại xo .
• Nếu f '' xo 0 thì y f (x ) đạt cực tiểu tại xo .

4. Một số dang toán thường gặp
TÌM CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ
• TÌM CỰC TRỊ HÀM SỐ THEO QUY TẮC 1
+ Tìm tập xác định của hàm số.
+ Tính f  ( x ) . Tìm các điểm tại đó f  ( x ) = 0 hoặc f  ( x ) không xác định ( chứa mẫu số hoặc
hàm chứa dấu giá trị tuyệt đối).
+ Xét dấu f  ( x ) bằng sơ đồ hoặc lập bảng biến thiên.
+ Từ bảng biến thiên suy ra các điểm cực trị.
• TÌM CỰC TRỊ HÀM SỐ THEO QUY TẮC 1
+ Tìm tập xác định của hàm số.
+ Tính f  ( x ) . Giải phương trình f  ( x ) và ký hiệu xi ( i = 1, 2,3,...) là các nghiệm của nó.
+ Tính f  ( x ) và f  ( xi ) .
+ Dựa vào dấu của f  ( xi ) suy ra tính chất cực trị của điểm xi .
+ Nếu f’’(x0) <0 thì hàm số f đạt cực đại tại điểm xo.
+ Nếu f’’(x0) >0 thì hàm số f đạt cực tiểu tại điểm xo.
Chú ý: nếu f '( x0 ) = 0; f ''( x0 ) = 0 thì chưa kết luận được gì về x0 , ta phải quay về cách 1.
TÌM ĐIỀU KIỆN ĐỂ HÀM SỐ ĐẠT CỰC TRỊ TẠI 1 ĐIỂM

• Cách 1: Sử dụng quy tắc 1:
+) TXĐ
+) Tính y’ hàm số đạt trị tại x = x0 nên f '( x0 ) = 0 hoặc f '( x) không xác định tại
x = x0  ta tìm dược tham số.
+) Thay tham số vừa tìm được và vẽ BBT để kết luận.
Chú ý: Khi làm theo cách 1 ta thường quên trường hợp f '( x0 ) không xác định.
• Cách 2: Sử dụng quy tắc 2:
+) TXĐ
+) Tính y’ hàm số đạt trị tại x = x0 nên f '( x0 ) = 0 tìm được tham số  thay x = x0
vào ta tìm dược tham số.
+)Tính y’’
 f '( x0 ) = 0
Nếu   x = x0 là điểm cực đại.
 f ''( x0 )  0
 f '( x0 ) = 0
Nếu   x = x0 là điểm cực tiểu.
 f ''( x0
)  0
Chú ý: nếu f '( x0 ) = 0; f ''( x0 ) = 0 thì chưa KL được gì về x 0 , ta phải quay về cách 1.
MỘT SỐ BÀI TOÁN LIÊN QUAN ĐẾN CỰC TRỊ HÀM BẬC BA
• Điều kiện có cực trị của hàm bậc 3: y ax3 bx2 cx d(a 0) .
+) Hàm số có cực trị khi và chỉ khi y’=0 có hai nghiệm phân biệt .
+) Nếu hệ số a phụ thuộc tham số thì xét thêm a=0.
Lưu ý: hs bậc 3 có thể không có CT nhưng nếu có sẽ có 2 CT.
• Tìm tham số m để hàm số có cực đại, cực tiểu thỏa mãn điều kiện K cho trước.
Trong đó điều kiện K chỉ liên quan đến điểm cực đại, cực tiểu.
Bài toán tổng quát: Cho hàm số y f x; m ax 3 bx 2 cx d . Tìm tham số m để hàm số
có cực đại, cực tiểu thỏa mãn điều kiện K cho trước.
♦ Tính y’ rồi xét phương trình y ' 0 3ax 2
2bx c 0 * . Tìm điều kiện để hàm số
có 2 cực trị.
♦ Tùy vào điều kiện của đề bài thiết lập một phương trình, hệ phương trình hoặc hệ bất
phương trình theo tham số m. Giải phương trình, hệ phương trình hoặc hệ bất phương
trình đó để tìm m
♦ Sau khi tìm được m kết hợp với điều kiện để suy ra những giá trị tham số thích hợp.
Lưu ý: Một số điều kiện thường gặp
 Đồ thị hàm số có hai điểm cực trị nằm về hai phía của trục tung * có hai
nghiệm trái dấu ac 0
 Đồ thị hàm số có hai điểm cực trị nằm cùng một phía đối với trục tung * có
b2 3ac 0
' 0
hai nghiệm phân biệt cùng dấu c .
P 00
3a
 Đồ thị hàm số có hai điểm cực trị nằm phía bên phải của trục tung * có hai
' 0 b2 3ac 0
nghiệm phân biệt cùng dương S 0 S 0
P 0 P 0
 Đồ thị hàm số có hai điểm cực trị nằm phía bên trái của trục tung * có hai
' 0 b2 3ac 0
nghiệm phân biệt cùng âm S 0 S 0
P 0 P 0
 Đồ thị hàm số có hai điểm cực trị x1 , x2 thỏa mãn T x1 , x2 k (Trong đó
T x1 , x2 T x2 , x1 , k là hằng số hoặc có thể phụ thuộc vào tham số m và có thể thay dấu =
bằng dấu ‘ , , , ’ ) * có hai nghiệm phân biệt x1 , x2 thỏa mãn T x1 , x2 k
' 0
m D2
T x1 , x2 G S, P k
2b
S x1 x2
( Chú ý rằng theo định lý Vi-et: 3a )
c
P x1 .x2
3a
• Bài toán liên quan đến đường thẳng đi qua hai cực trị của hàm số bậc ba
Cách viết phương trình đường thẳng đi qua hai điểm cực trị của đồ thị hàm số bậc ba
Hàm bậc ba: y f x ax 3 bx 2 cx d
+ Chia f ( x) cho f '( x) ta được: f ( x) Q( x). f '(x) Ax B
y1 f x1 Ax1 B
+ Khi đó, giả sử x1 , y1 , x2 , y2 là các điểm cực trị thì:
y2 f x2 Ax2 B
 Các điểm x1 , y1 , x2 , y2 nằm trên đường thẳng y Ax B là đường thẳng nối hai
điểm cực trị của hàm số bậc ba y f x ax 3 bx 2 cx d.
Công Thức Viết Nhanh Đường Thẳng Đi Qua Hai Cực Trị

2c 2b 2 bc y .y y .y
g x x d hoặc g x 9 ay hoặc g x y
3 9a 9a 2 3y
MỘT SỐ BÀI TOÁN LIÊN QUAN ĐẾN CỰC TRỊ HÀM TRÙNG PHƯƠNG
( )
Cho hàm số: y = ax4 + bx2 + c có đạo hàm y ' = 4ax3 + 2bx = 2 x 2ax2 + b (a khác 0)
1.Hàm số có đúng 1 cực trị khi ab  0 (nếu a  0 , nếu a phụ thuộc tham số xét riêng)
a  0
+) Nếu  hàm số có 1 cực tiểu và không có cực đại.
 b  0
a  0
+) nếu  hàm số có 1 cực đại và không có cực tiểu.
b  0
2. Hàm số có 3 cực trị khi ab  0 (a và b trái dấu).
a  0
+) nếu  hàm số có 1 cực đại và 2 cực tiểu.
 b  0
a  0
+) Nếu  hàm số có 2 cực đại và 1 cực tiểu.
b  0
+) Cho hàm số: y = ax 4 + bx 2 + c ( a  0 ) có đồ thị là ( C ) .
x = 0
y = 4 ax + 2bx; y = 0   2
3
x = − b
 2a
Vậy ( C ) có ba điểm cực trị y = 0 có 3 nghiệm phân biệt  ab  0 .
   
+)Khi đó ba điểm cực trị là: A ( 0; c ) , B  − − ; −  , C  − ; −  với  = b2 − 4ac
b b
 2a 4a   2a 4a 
 
b4 b b
Độ dài các đoạn thẳng: AB = AC = 2
− , BC = 2 − .
16a 2 a 2a
+) Tam giác ABC luôn cân tại A và B, C đối xứng nhau qua Oy
Các kết quả cần ghi nhớ:
Dữ kiện Công thức thỏa
ab  0
1) Tam giác ABC vuông cân tại A 8a + b3 = 0
2) Tam giác ABC đều 24a + b3 = 0
3) Tam giác ABC có góc BAC =  
8a + b3 .tan2 = 0
2
4) Tam giác ABC có diện tích SABC = S0 32a3 (S0 ) + b5 = 0
2
5) Tam giác ABC có diện tích max ( S0 ) b5

S0 = −
32a3

§3. GIÁ TRỊ LỚN NHẤT – GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT CỦA HÀM SỐ
1/ Định nghĩa:
Cho hàm số y = f ( x) xác định trên D  R
a/ Nếu tồn tại một điểm x0  D sao cho f ( x)  f ( x0 ), x  D thì số M = f ( x0 ) được gọi là giá trị
lớn nhất của hàm số f(x) trên D, ký hiệu M = Max f ( x)

xD
b/ Nếu tồn tại một điểm x0  D sao cho f ( x)  f ( x0 ), x  D thì số m = f ( x0 ) được gọi là giá trị
nhỏ nhất của hàm số f(x) trên D, ký hiệu m = Min f ( x)

xD
 x  D, f ( x)  M  x  D, f ( x)  m
Như vậy: M = Max f ( x)   m = Min f ( x)  
xD
x0  D, f ( x0 ) = M xD
x0  D, f ( x0 ) = m
2/ Phương pháp tìm GTLN,GTNN của hàm số : Cho hàm số y = f ( x) xác định
trên DR
Bài toán 1.Nếu D = (a, b) thì ta tìm GTLN,GTNN của hàm số như sau:
1.Tìm tập xác định của hàm số
2.Tính f '( x) và giải phương trình f '( x) = 0 tìm nghiệm thuộc tập xác định
3.Lập bảng biến thiên
4.Kết luận
Bài toán 2. Nếu D =  a, b thì ta tìm GTLN,GTNN của hàm số như sau:
1.Tìm tập xác định của hàm số
2.Tính f '( x) và giải phương trình f '( x) = 0 tìm nghiệm x1 , x2 ... thuộc tập xác định
3.Tính f (a), f ( x1 ), f ( x2 ).... f (b)
4.Kết luận
• Đặc biệt: Nếu f(x) đồng biến trên đoạn [a;b] thì max f ( x) = f (b) ; min f ( x) = f (a)
[ a ;b ] [ a;b ]
Nếu f(x) nghịch biến trên đoạn [a;b] thì max f ( x) = f (a) ; min f ( x) = f (b)
[ a ;b ] [ a ;b ]
Phương pháp sử dụng máy tính CASIO

Sử dụng chức năng TABLE tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số f ( x) trên đoạn a; b .
Bấm MODE 7, Nhập hàm f ( X)
Bấm “ = ” Start bấm số a , bấm “ = ” End bấm số b ,
b a
bấm “ = ” Step bấm , bấm “ = ” đối chiếu với đáp án đề cho và lựa chọn.
19
x2 3
Ví dụ 1 : (Trích Đề Minh Họa Của BGD – Năm 2017) Tìm giá trị nhỏ nhất của hàm số y
x 1
trên đoạn 2; 4
19
A. min y 6. B. min y 2. C. min y 3. D. min y .
2;4 2;4 2;4 2;4 3
Định hướng giải :
2
X 3
Bấm MODE 7, Nhập hàm f ( X)
X 1
Bấm “ = ” Start bấm số 2 , bấm “ = ”
4 2
End bấm số 4 , bấm “=” Step bấm “ ”. Kết quả
10
Giá trị nhỏ nhất của hàm số là 6. Ta chọn đáp án A.
§4. ĐƯỜNG TIỆM CẬN

1. Tiệm cận đứng:
Đường thẳng x = x0 được gọi là đường tiệm cận đứng (hay tiệm cận đứng) của đồ thị hàm số
y = f ( x ) nếu ít nhất một trong các điều kiện sau được thỏa mãn
lim f ( x ) = +, lim− f ( x ) = − hoặc lim+ f ( x ) = −, lim− f ( x ) = +.
x → x0+ x → x0 x → x0 x → x0
2. Tiệm cận ngang:

Đường thẳng y = y0 là đường tiệm cận ngang (hay tiệm cận ngang) của đồ thị hàm số y = f ( x )
nếu ít nhất một trong các điều kiện sau được thỏa mãn: lim f ( x ) = y0 , lim f ( x ) = y0 .
x →+ x→−
3. Dấu hiệu:
+) Hàm phân thức mà nghiệm của mẫu không là nghiệm của tử có tiệm cận đứng.
+) Hàm phân thức mà bậc của tử  bậc của mẫu có TCN.
+) Hàm căn thức dạng: y = − ,y = − bt, y = bt − có TCN. (Dùng liên hợp)
4. Cách tìm:
+) TCĐ: Tìm nghiệm của mẫu không là nghiệm của tử.
+) TCN: Tính 2 giới hạn: lim y hoặc lim y
x →+ x →−
5. Kĩ năng sử dụng máy tính bỏ túi

Để tính giới hạn của hàm số y = f ( x ) , ta sử dụng chức năng CALC.
+) B1: Nhập hàm số.
+) B2: Nhấn phím CALC, sau đó nhập giá trị X để lấy kết quả.
• Để tính lim+ f ( x ) , ta nhập giá trị a + 10 .
−9
x →a
Để tính lim− f ( x ) , ta nhập giá trị a − 10 .

−9
•
x →a
• Để tính lim f ( x ) , ta nhập giá trị 10 .

10
x →+
• Để tính lim f ( x ) , ta nhập giá trị −10 .

10
x →−

§5. KHẢO SÁT SỰ BIẾN THIÊN VÀ VẼ ĐỒ THỊ HÀM SỐ

1/ Hàm số bậc 3
y = ax3 + bx2 + cx + d , ( a  0 )
a>0 a<0
Phương trình
y' = 0
có hai nghiệm phân
biệt
Phương trình
y' = 0
có nghiệm kép
Phương trình
y' = 0
vô nghiệm
2/ Hàm trùng phương

y = ax4 + bx2 + c , ( a  0 )
a>0 a<0
Phương trình
y' = 0
có ba nghiệm
phân biệt
Phương trình
y' = 0
có một
nghiệm
Lưu ý: Đồ thị hàm trùng phương y = ax4 + bx2 + c , ( a  0 ) nhận trục tung làm trục đối xứng. Đồng thời ta
nên xét giao điểm giữa đồ thị với trục hoành nghĩa là giải phương trình ax4 + bx2 + c = 0, ( a  0 ) trong quá
trình lập bảng giá trị để vẽ đồ thị.
ax + b
3/ Hàm nhất biến: y= , ( c  0, ad − bc  0 )
cx + d

 d
• Tập xác định D = \ −  .
 c
 d
 ad − bc  0  y '  0, x  −
ad − bc c .
• Tính đạo hàm: y ' = 
( cx + d ) ad − bc  0  y '  0, x  −
2
d
 c
• Tính giới hạn để tìm các đường tiệm cận:
a a
o lim y = lim y =  y = là tiệm cận ngang.
x →+ x →− c c
d
o lim − y = ? lim + y = ?  x = − là tiệm cận đứng.
 d
x → − 
 d
x → − 
c
 c  c
• Lập bảng biến thiên và nêu ra khoảng đơn điệu.

• Tính các giá trị đặc biệt
ax + b
• Vẽ đồ thị y = , ( c  0, ad − bc  0 )
cx + d
D = ad − bc > 0 D = ad − bc < 0
ax + b  d a
Lưu ý: Đồ thị hàm số y = , ( c  0; ad − bc  0 ) nhận giao điểm  − c ; c  của hai đường tiệm cận làm
cx + d  
tâm đối xứng. Đồng thời, khi vẽ đồ thị ta cần xét giao điểm giữa đường cong và hai trục tọa độ.
4/ Hàm số chứa dấu giá trị tuyệt đối

➢ Dạng 1: Từ đồ thị ( C ) : y = f ( x ) ⎯⎯
→ ( C1 ) : y = f ( x )
 f ( x) khi f(x)  0
Bước 1 : Ta có: (C1 ) : y = f ( x ) = 
(1)
− f ( x ) khi f(x)  0
 (2)
Bước 2 :Từ đồ thị ( C ) đã vẽ ta có thể suy ra đồ thị (C1 ) như sau:

• Giữ nguyên phần đồ thị ( C ) phía trên trục hoành Ox (do (1)).
• Lấy đối xứng qua Ox phần đồ thị ( C ) nằm phía dưới trục Ox (do (2)).
• Bỏ phần đồ thị ( C ) nằm phía dưới trục Ox ta sẽ được đồ thị (C1 ) .
Tóm lại: Đối với dạng này ta có cách làm như sau: Trên giữ nguyên, dưới lấy đối xứng lên trên. Nghĩa là:
Toàn bộ đồ thị nằm phía trên Ox của f ( x ) được giữ nguyên. Toàn bộ đồ thị nằm phía dưới Ox của f ( x )
được lấy đối xứng lên trên.

➢ Dạng 2: Từ đồ thị ( C ) : y = f ( x ) ⎯⎯ ( )
→ (C2 ) : y = f x (đây là hàm số chẵn)
 f ( x) khi x  0
(C2 ) : y = f ( x ) = 
(1)
Bước 1 : Ta có:
 f ( − x ) khi x  0
 (2)
Bước 2 :Từ đồ thị ( C ) đã vẽ ta có thể suy ra đồ thị (C2 ) như sau:

• Giữ nguyên phần đồ thị ( C ) phía bên phải trục Oy (do (1)).
• Lấy đối xứng qua Oy phần đồ thị ( C ) nằm phía bên phải Oy (do tính chất của hàm chẵn).
• Bỏ phần đồ thị ( C ) nằm phía bên trái trục Oy (nếu có), ta sẽ được đồ thị (C2 ) .
Tóm lại: Đối với dạng này ta có cách làm như sau: Toàn bộ đồ thị nằm phía bên phải Oy của f ( x ) được
giữ nguyên, phần bên trái của Oy của f ( x ) bỏ đi. Sau đó lấy đối xứng phần bên phải sang trái
➢ Dạng 3: Từ đồ thị ( C ) : y = f ( x ) ⎯⎯
→ ( C3 ) : y = x − a g ( x ) với ( x − a ) g ( x ) = f ( x )
( x − a ) g ( x ) = f ( x ) khi x  a

Ta có: ( C3 ) : y = x − a g ( x ) = 
− ( x − a ) g ( x ) = − f ( x ) khi x  a

( )
Từ đồ thị ( C ) đã vẽ ta có thể suy ra đồ thị C3 như sau:
• Toàn bộ đồ thị đồ thị ( C ) ứng với x  a của f ( x ) (nằm bên phải đường thẳng x = a ) được giữ
nguyên.
• Toàn bộ đồ thị ( C ) ứng với x  a của f ( x ) (nằm phía bên trái đường thẳng x = a ) lấy đối xứng qua
Ox

§6. TIẾP TUYẾN CỦA ĐỒ THỊ HÀM SỐ

1. Phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số:
Cho hàm số y = f ( x ) , có đồ thị (C).Tiếp tuyến của đồ thị (C) tại điểm M 0 ( x0 ; y0 )  (C) có dạng:
y − y0 = f  ( x0 )( x − x0 ) .
Trong đó:
 Điểm M 0 ( x0 ; y0 )  (C ) được gọi là tiếp điểm. ( với y0 = f ( x0 ) ).
 k = f ' ( x0 ) là hệ số góc của tiếp tuyến.
 Lưu ý:
 Tiếp tuyến của (C) hoàn toàn xác định nếu biết hệ số góc của tiếp tuyến hoặc hoành độ tiếp
điểm.
 Đường thẳng bất kỳ đi qua M 0 ( x0 ; y0 ) có hệ số góc k , có phương trình
y − y0 = k ( x − x0 ) .
 Cho hai đường thẳng 1 : y = k1 x + m1 và  2 : y = k2 x + m2 .
Lúc đó: 1  2  k1 = k2 và m1  m2 ; 1 ⊥  2  k1.k2 = −1
2. Điều kiện tiếp xúc:

Cho hai hàm số y = f ( x ) , (C ) và y = g ( x ) , (C ') .
( C ) và ( C) tiếp xúc nhau khi chỉ khi hệ phương trình
 f ( x ) = g ( x )
 / có nghiệm.
 f ( x ) = g ( x )
/
Đặc biệt: Đường thẳng y = kx + m là tiếp tuyến với (C ) : y = f ( x ) khi chỉ khi hệ
 f ( x) = kx + m
 / có nghiệm.
 f ( x) = k
3. Một số dạng toán
➢ Dạng 1. Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số ( C ) : y = f ( x ) tại M ( xo ; yo ) .
❖ Phương pháp
o Bước 1. Tính y = f  ( x ) suy ra hệ số góc của phương trình tiếp tuyến là k = y ( x0 ) .
o Bước 2. Phương trình tiếp tuyến của đồ thị ( C ) tại điểm M ( x0 ; y0 ) có dạng
y − y0 = f / ( x0 )( x − x0 ) .
 Chú ý:
o Nếu đề bài yêu cầu viết phương trình tiếp tuyến tại điểm có hoành độ x0 thì khi đó ta tìm
y0 bằng cách thế vào hàm số ban đầu, tức y0 = f ( x0 ) . Nếu đề cho y0 ta thay vào hàm số để
giải ra x0 .
o Nếu đề bài yêu cầu viết phương trình tiếp tuyến tại các giao điểm của đồ thị ( C ) : y = f ( x )
và đường thẳng d : y = ax + b. Khi đó các hoành độ tiếp điểm là nghiệm của pt hoành độ
giao điểm giữa d và ( C ) .
➢ Dạng 2. Viết pt tiếp tuyến của đồ thị hàm số ( C ) : y = f ( x ) có hệ số góc k cho trước.
❖ Phương pháp
o Bước 1. Gọi M ( x0 ; y0 ) là tiếp điểm và tính y = f  ( x ) .
o Bước 2. Hệ số góc tiếp tuyến là k = f ' ( x0 ) . Giải phương trình này tìm được x0 , thay
vào hàm số được y0 .
o Bước 3. Với mỗi tiếp điểm ta tìm được các tiếp tuyến tương ứng
d : y − y0 = f  ( x0 )( x − x0 )
 Chú ý: Đề bài thường cho hệ số góc tiếp tuyến dưới các dạng sau:
• Tiếp tuyến d //  : y = ax + b  hệ số góc của tiếp tuyến là k = a.
• Tiếp tuyến d ⊥  : y = ax + b, ( a  0)  hệ số góc của tiếp tuyến là k = − 

1
a
• Tiếp tuyến tạo với trục hoành một góc  thì hệ số góc của tiếp tuyến d là k =  tan .
➢ Dạng 3. Viết PTTT của đồ thị hàm số ( C ) : y = f ( x ) biết tiếp tuyến đi qua điểm
A ( xA; yA ) .
❖ Phương pháp
➢ Cách 1.
o Bước 1: Phương trình tiếp tuyến đi qua A ( xA ; yA ) hệ số góc k có dạng
d : y = k ( x − xA ) + y A ()
 f ( x ) = k ( x − xA ) + y A

o Bước 2: d là tiếp tuyến của ( C ) khi và chỉ khi hệ sau có nghiệm:  .
 f ( x) = k

o Bước 3: Giải hệ này tìm được x suy ra k và thế vào phương trình () , ta được tiếp tuyến
cần tìm.
➢ Cách 2.
o Bước 1. Gọi M ( x0 ; f ( x0 ) ) là tiếp điểm và tính hệ số góc tiếp tuyến k = y ( x0 ) = f  ( x0 )
theo x0 .
o Bước 2. Phương trình tiếp tuyến có dạng: d : y = y ( x0 ) . ( x − x0 ) + y0 () . Do điểm
A ( xA ; yA )  d nên yA = y ( x0 ) . ( xA − x0 ) + y0 giải phương trình này ta tìm được x0 .
o Bước 3. Thế x0 vào () ta được tiếp tuyến cần tìm.

§7. SỰ TƯƠNG GIAO CỦA HAI ĐỒ THỊ

1/ Phương trình hoành độ giao điểm của hai đồ thị
Cho hàm số y = f ( x) và y = g ( x) xác định trên K . Phương trình
f ( x) = g ( x) được gọi là phương trình hoành độ giao điểm của hai đồ thị
hàm số y = f ( x) và y = g ( x ).
* Lưu ý: Số nghiệm của phương trình hoành độ giao điểm chính là số
giao điểm của hai đồ thị hàm số y = f ( x) và y = g ( x ).
2/ Một số dạng toán thường gặp

➢ Dạng 1: Tìm Giao Điểm Của Hai Đồ Thị Hàm Số
Phương pháp: Để tìm tọa độ giao điểm của hai đồ thị hàm số y = f(x) và y = g(x):
• Lập phương trình hoành độ giao điểm f(x) = g(x).
• Giải phương trình hoành độ giao điểm ta suy ra tọa độ giao điểm.
➢ Dạng 2: Biện Luận Số Nghiệm Số Nghiệm Bằng Đồ Thị
1. Bài toán về biện luận số nghiệm bằng đồ thị.
Bài toán 1: Định m để phương trình f x g m 0 có n nghiệm.
Phương pháp giải:
⎯ Chuyển vế cô lập biểu thức m .
⎯ Số nghiệm của phương trình cũng chính là số giao điểm của hai đồ thị: đường cong
⎯ Dựa vào yêu cầu bài toán đi tìm tập giá trị của g m . Từ đó suy ra m .
Bài toán 2: Định m để bất phương trình có f x g m 0 có n nghiệm.
Phương pháp giải:
⎯ Tương tự bài toán 1 .
⎯ Lưu ý:
• Bất phương trình vô f x g m có nghiệm đúng với mọi x a, b Min f (x ) g(m)
a ,b
• Bất phương trình vô f x g m có nghiệm x a, b Max f (x ) g(m)

a ,b
• Bất phương trình vô f x g m vô nghiệm Max f (x ) g(m)

a ,b
➢ Dạng 3: Tương Giao Của Đường Thẳng Và Đồ Thị Hàm Bậc 3

Xét hs bậc ba y = ax3 + bx2 + cx + d ( a  0) có đồ thị ( C ) và hs bậc nhất y = kx + n có đồ thị d .
Lập phương trình hoành độ giao điểm của ( C ) và d : ax3 + bx 2 + cx + d = kx + n (1)
Phương trình (1) là phương trình bậc ba nên có ít nhất một nghiệm. Ta có 2 trường hợp:
• Trường hợp 1: Phương trình (1) có “nghiệm đẹp” x0 .
Thường thì đề hay cho nghiệm x0 = 0;  1;  2;... thì khi đó:
 x − x0 = 0
(1)  ( x − x0 ) ( Ax 2 + Bx + C ) = 0   2
 Ax + Bx + C = 0 ( 2)
Khi đó:
+ ( C ) và d có ba giao điểm  phương trình (1) có ba nghiệm phân biệt  phương trình ( 2)
có hai nghiệm phân biệt khác nghiệm x0 . (Đây là trường hợp thường gặp)

+ ( C ) và d có hai giao điểm  phương trình (1) có hai nghiệm phân biệt  phương trình ( 2)
có hai nghiệm phân biệt, trong đó có một nghiệm x0 hoặc phương trình ( 2) có nghiệm kép
khác x0 .
+ ( C ) và d có một giao điểm  phương trình (1) có một nghiệm  phương trình ( 2) vô
nghiệm hoặc phương trình ( 2) có nghiệm kép là x0 .
• Trường hợp 2: Phương trình (1) không thể nhẩm được “nghiệm đẹp” thì ta biến đổi phương
trình (1) sao cho hạng tử chứa x tất cả nằm bên vế trái, các hạng tử chứa tham số m nằm bên
vế phải, nghĩa là (1)  f ( x) = g (m) .
Ta khảo sát và vẽ BBT của hs y = f ( x ) và biện luận số giao điểm của ( C ) và d theo tham số
m.
➢ Dạng 4: Sự Tương Giao Của Đường Thẳng Với Đồ Thị Của Hàm Nhất Biến
ax + b
Cho hàm số y = ( ad − bc  0 ) có đồ thị (C ) và đường thẳng y = kx + n có đồ thị d . Lập
cx + d
phương trình hoành độ giao điểm của (C ) và d :
ax + b
 Ax 2 + Bx + C = 0 (1)

= kx + n   d
cx + d x  −
 c
d
(C ) và d có hai giao điểm  (1) có hai nghiệm phân biệt khác − .
c

CHƯƠNG II: HÀM SỐ LŨY THỪA – HÀM SỐ MŨ – HÀM SỐ

LOGARIT
§1. LŨY THỪA
Một Số Công Thức Cần Nắm
Công Thức Lũy Thừa
3)
1) an = a.a.....a 2) a = 1( a  0 )
0
4) a m .a n = a m + n
n a −n
=
1
(a  0)
an
m
am  a 
am
6) a m .b m = ( a.b ) ( ) = (a )
n n m
= a m.n
m
5) = a m−n 7) m =   9) a m
b
n
a b
m 11/ a 1: am an m n
10) an
n m
= a (a  0) 0 a 1: am an m n
Tính Chất Căn Bậc n
( )
n
a a m n
1) n
a .n b = n ab 2) nm
a= m.n
a 3) =n 4) n
a = am
n b
b
5) n p
a
= a p −q
n
n n a khi nle 6)
n p n q
a . a = a
n p+q 7)
a = n q
 a khi nchan a
§2. HÀM SỐ LŨY THỪA

➢ Tập xác định của hàm số lũy thừa y x tùy thuộc vào giá trị của
• Với nguyên dương, tập xác định là R
• Với nguyên âm hoặc bằng 0 , tập xác định là R\ 0
• Với không nguyên , tập xác định là 0;
1 1
➢ Đạo hàm: Hàm số y x có đạo hàm với mọi x 0 và x x u ' .u .u '
➢ Khảo sát hàm số lũy thừa:
y x , 0 y x , 0
Tập khảo sát 0;
1 1
Sự biến thiên y x 0, x 0 y x 0, x 0
Giới hạn đặc biệt lim x 0; lim x lim x ; lim x 0
0 x 0 x
Tiệm cận x x
Không có Trục O x là tiệm cận ngang

Trục Oy là tiệm cận đứng của
đồ thị hàm số.

Bảng biến thiên
Đồ thị
§3. LOGARIT
Một số công thức Logarit cần nắm
Định Nghĩa Tính Chất
1) log a b a b (với a, b 0; a 1) 4) log a 1 0
2) log10 a lg a a 0 : logarit thập phân 5) log a a 1
log a b
3) log e a ln a a 0 : logarit tự nhiên 6) a b; e ln b b;10log b b
7) log a a
Quy tắc tính logarit

Cho ba số dương a 1, b, c : * Các hệ quả:
5) log a bc log a b log a c Cho 0 a 1, b1 , b2 ,..., bn 0, n . Ta có:
b 10)
6) log a log a b log a c
c log a b1b2 ...bn log a b1 log a b2 ... log a bn
7) log a b log a b 1
11) log a log a b, 0 a 1, b 0
1 b
8) log a b log a b
1
12) log a n b log a b , 0 a 1, b 0 ,n .
m m n
9) log an b log a b
n Chú ý: Nếu 0 a 1, bc 0 thì:
13) log a bc log a b log a c
b
14) log a log a b log a c
c
15) log a b2 k 2 k log a b , b 0, k .
Công thức đổi cơ số

Cho ba số dương a, b, c 1 , ta có: 18) alogc b blogc a
log a c 1
16) log b c 19) log a b log a b.log b a 1
log a b log b a
17) log a b.log b c log a c


§4. HÀM SỐ MŨ – HÀM SỐ LÔGARIT

1. Hàm số mũ y ax
a. Định nghĩa : Cho 0  a  1
Hàm số mũ cơ số a là hàm số có dạng y = a x ( x  R)
b. Giới hạn và đạo hàm.
ex − 1
• Định lý lim =1
x →0 x
• y = ex  y ' = ex , x  R
Hàm số hợp y = e  y ' = u ' e u = u ( x )

u u
( )
• y = a x ( 0  a  1)  y ' = a x .ln a
Hàm số hợp y = a  y ' = u ' a .ln a u = u ( x )

u u
( )
c. Khảo sát hàm số mũ y = a
x
y ax a 1 y ax 0 a 1
1. TXĐ: D ; Tập giá trị: 0; 1. TXĐ: D ; Tập giá trị: 0;
2. Sự biến thiên: 2. Sự biến thiên:
y ax a x ln a 0, x y ax a x ln a 0, x
Hàm số luôn đồng biến với x Hàm số luôn nghịch biến với x
Giới hạn đặc biệt: Giới hạn đặc biệt:
lim a x , lim a x 0 lim a x 0, lim a x
x x x x
Tiệm cận: Tiệm cận:

Trục Ox là tiệm cận ngang Trục Ox là tiệm cận ngang
3. Bảng biên thiên 3. Bảng biên thiên
4. Đồ thị
4. Đồ thị
Đồ thị của hàm số mũ luôn đi qua các điểm 0; 1 ,

Đồ thị của hàm số mũ luôn đi qua các điểm
1; a và nằm phía trên trục hoành.
0; 1 , 1; a và nằm phía trên trục hoành.

2. Hàm số logarit y log a x
Cho a là số thực dương, khác 1. Hàm số y = log a x được gọi là hàm số lôgarit cơ số a .
b. Đạo hàm của hàm số lôgarit

( ln x ) = 1x ( ln u ) = uu

( log x ) = x ln1 a
a ( log u ) = u lnu a
a
( x ) = ax
a a −1
(u ) = au
a a −1
.u
c. Khảo sát hàm số logarit y = log a x

y = log a x ( a  1) y loga x 0 a 1
1. TXĐ: D 0; ; Tập giá trị: 1. TXĐ: D 0; ; Tập giá trị:

2. Sự biến thiên: 2. Sự biến thiên:
1 1
y log a x 0, x 0; y log a x 0, x 0;
x ln a x ln a
Hàm số luôn đồng biến với x D Hàm số luôn nghịch biến với x 0;
Giới hạn đặc biệt: Giới hạn đặc biệt:
lim log a x , lim log a x lim a x 0, lim a x
x x 0
x x
Tiệm cận: Tiệm cận:
Trục Oy là tiệm cận đứng Trục Oy là tiệm cận đứng
3. Bảng biên thiên 3. Bảng biên thiên
4. Đồ thị
4. Đồ thị
Đồ thị luôn đi qua các điểm 1; 0 , a; 1 và Đồ thị có tiệm cận đứng là Oy , luôn đi qua các
nằm bên phải trục tung. điểm 1; 0 , a; 1 và nằm bên phải trục tung.

§5. PHƯƠNG TRÌNH MŨ – PHƯƠNG TRÌNH LOGARIT

I. Phương trình mũ
1/ Phương Trình Mũ Cơ Bản
Phương trình mũ cơ bản có dạng: a x = b  x = loga b ( 0  a  1)
Cách giải: * Khi b 0 thì ax b x loga b
* Khi b 0 thì a x
b vô nghiệm.
2/ Các Phương Pháp Giải Phương Trình Mũ – Phương Trình Logarit
Dạng 1: Phương pháp đưa về cùng cơ số
Phương pháp: Biến đổi phương trình về dạng sau:
a f ( x ) = a g( x )  f ( x ) = g ( x )
Dạng 2: Phương pháp đặt ẩn phụ
f (x )
t a f (x ), t 0
 Dạng 1: P a 0
P t 0
f (x )
 Dạng 2: .a 2 f (x ) ab .b 2 f (x ) 0
f (x )
2 f (x ) a
Chia hai vế cho b , rồi đặt ẩn phụ t 0 (chia cơ số
b
lớn nhất).
1
 Dạng 3: a f (x ) b f (x ) m với a.b 1 . Đặt t a f (x ) b f (x ) .
t
Dạng 3: Phương pháp logarit hóa

( )
=b ( )
f x g x
Dạng: a
Phương pháp: Lấy logarit cơ số a (hoặc b) của hai vế
Dạng 4: Sử dụng tính đơn điệu của hàm số
Đoán 1 nghiệm đặc biệt của phương trình.
Sử dụng các kết quả sau đây , chứng minh phương trình không còn nghiệm nào khác:
 a  1: a x  a y  x  y  0  a  1: a x  a y  x  y .
Nếu f tăng & g giảm & f(xo) = g(xo) thì phương trình f(x) = g(x) có nghiệm duy nhất là xo.
II. Phương trình logarit

1. Phương trình logarit cơ bản
Phương trình logarit cơ bản có dạng: loga x = b  x = ab ( 0  a  1)
Cách giải: loga x b x ab

2. Các Phương Pháp Giải Phương Trình Mũ – Phương Trình Logarit
Dạng 1: Phương pháp đưa về cùng cơ số
Phương pháp: Biến đổi phương trình về dạng sau:
 f ( x )  0 (hay g ( x )  0)

log a  f ( x )  = log a  g ( x )   
 f ( x) = g ( x)

Dạng 2: Phương pháp đặt ẩn phụ

Dạng : f ( loga x ) = 0
Phương pháp: Đặt t = log a x
Dạng 3: Phương pháp mũ hóa
Dạng: loga f ( x ) = g ( x )( 0  a  1)
Phương pháp: pt  f ( x ) = a
g ( x)
§6. BẤT PHƯƠNG TRÌNH MŨ VÀ LOGARIT.

1. Bất phương trình mũ cơ bản.
Bất phương trình mũ cơ bản có dạng a x  b (hoặc ax  b, ax  b, ax  b ) với a  0, a  1.
Ta xét bất phương trình có dạng a x  b.
• Nếu b  0 , tập nghiệm của bất phương trình là , vì a x  b, x  . .
log b
• Nếu b  0 thì bất phương trình tương đương với a x  a a .
Với a  1 , nghiệm của bất phương trình là x  loga b.

Với 0  a  1 , nghiệm của bất phương trình là x  loga b.
Ta minh họa bằng đồ thị sau:
• Với a  1 , ta có đồ thị sau. • Với 0  a  1 , ta có đồ thị sau.
2. Bất phương trình logarit cơ bản.

Bất phương trình logarit cơ bản có dạng log a x  b (hoặc log a x  b ,log a x  b ,log a x  b ) với
a  0, a  1.
Xét bất phương trình loga x  b.
• Trường hợp a  1 , ta có: loga x  b  x  a b .
• Trường hợp 0  a  1 , ta có: loga x  b  0  x  ab .
Ta minh họa bằng đồ thị như sau.
• Với a  1 , ta có đồ thị sau. • Với 0  a  1 , ta có đồ thị
sau.

Quan sát đồ thị, ta thấy rằng:

• Trường hợp a  1 : log a x  b khi và chỉ khi x  a b .
• Trường hợp 0  a  1 : loga x  b khi và chỉ khi 0  x  a b .
BÀI TOÁN LÃI SUẤT NGÂN HÀNG

1. Lãi đơn: là số tiền lãi chỉ tính trên số tiền gốc mà không tính trên số tiền lãi do số tiền gốc sinh ra,
tức là tiền lãi của kì hạn trước không được tính vào vốn để tính lãi cho kì hạn kế tiếp, cho dù đến
kì hạn người gửi không đến gửi tiền ra.
a) Công thức tính: Khách hàng gửi vào ngân hàng A đồng với lãi đơn r% /kì hạn thì số tiền khách
hàng nhận được cả vốn lẫn lãi sau n kì hạn ( n  * ) là:
Sn = A + nAr = A 1 + nr ( )
r
Chú ý: trong tính toán các bài toán lãi suất và các bài toán liên quan, ta nhớ r% là .
100
2. Lãi kép: tiền lãi của kì hạn trước nếu người gửi không rút ra thì được tính vào vốn để tính lãi cho
kì hạn sau.
a) Công thức tính: Khách hàng gửi vào ngân hàng A đồng với lãi kép r% /kì hạn thì số tiền khách
hàng nhận được cả vốn lẫn lãi sau n kì hạn ( n  * ) là:
Sn
n log 1 r
A
Sn A1 r
n
 r% n
Sn
A
1
Sn
A n
1 r
3. Tiền gửi hàng tháng: Mỗi tháng gửi đúng cùng một số tiền vào 1 thời gian cố định.
a) Công thức tính: Đầu mỗi tháng khách hàng gửi vào ngân hàng số tiền A đồng với lãi kép r%
/tháng thì số tiền khách hàng nhận được cả vốn lẫn lãi sau n tháng ( n  * ) ( nhận tiền cuối
tháng, khi ngân hàng đã tính lãi) là Sn .
 S .r 
n = log(1+r )  + 1

n
A
A 1+r


 ( )
(
Sn =  1 + r ) (
− 1 1 + r )
n
r  

Sn .r
A=
(1 + r ) (1 + r ) − 1
n

4. Gửi ngân hàng và rút tiền gửi hàng tháng:

a) Công thức tính: Gửi ngân hàng số tiền là A đồng với lãi suất r% /tháng. Mỗi tháng vào ngày
ngân hàng tính lãi, rút ra số tiền là X đồng. Tính số tiền còn lại sau n tháng là bao nhiêu?
(1 + r )

r
X = A 1 + r ( ) − Sn 
n n
−1
( )  
n
Sn = A 1 + r −X ( )
n
r 1+r −1
5. Vay vốn trả góp: Vay ngân hàng số tiền là A đồng với lãi suất r% /tháng. Sau đúng một tháng
kể từ ngày vay, bắt đầu hoàn nợ; hai lần hoàn nợ cách nhau đúng một tháng, mỗi hoàn nợ số tiền là
X đồng và trả hết tiền nợ sau đúng n tháng.
a) Công thức tính: Cách tính số tiền còn lại sau n tháng giống hoàn toàn công thức tính gửi ngân
hàng và rút tiền hàng tháng nên ta có
(1 + r )
n
−1
( )
n
Sn = A 1 + r −X
r
Để sau đúng n tháng trả hết nợ thì Sn = 0 nên
(1 + r )
n
−1
( )
n
A 1+r −X =0
r
( )
n
A 1+r .r
X =
(1 + r )
n
−1
6. Bài toán tăng lương: Một người được lãnh lương khởi điểm là A đồng/tháng. Cứ sau n tháng
thì lương người đó được tăng thêm r% /tháng. Hỏi sau kn tháng người đó lĩnh được tất cả số tiền
là bao nhiêu?
(1 + r )
k
−1
Công thức tính: Tổng số tiền nhận được sau kn tháng là S kn = Ak
r
7. Bài toán tăng trưởng dân số:
Công thức tính tăng trưởng dân số
( ) ( )
m −n
+
Xm = Xn 1 + r , m, n  ,m  n
Trong đó:
r % là tỉ lệ tăng dân số từ năm n đến năm m
Xm dân số năm m
X n dân số năm n
Xm
Từ đó ta có công thức tính tỉ lệ tăng dân số là r % = m −n −1
Xn
8. Lãi kép liên tục:

Gửi vào ngân hàng A đồng với lãi kép r% /năm thì số tiền nhận được cả vốn lẫn lãi sau n năm
(n  ) là: S ( )
n
*
n
= A 1+r . Giả sử ta chia mỗi năm thành m kì hạn để tính lãi và lãi suất mỗi
m .n
r  r 
kì hạn là % thì số tiền thu được sau n năm là: Sn = A  1 + 
m  m
Khi tăng số kì hạn của mỗi năm lên vô cực, tức là m → + , gọi là hình thức lãi kép tiên tục thì
người ta chứng minh được số tiền nhận được cả gốc lẫn lãi là:
S = Ae n .r ( công thức tăng trưởng mũ)

CHƯƠNG III: NGUYÊN HÀM – TÍCH PHÂN - ỨNG DỤNG

§1. NGUYÊN HÀM
I. Định Nghĩa và Tính Chất của Nguyên Hàm
1. Khái niệm nguyên hàm
— Cho hàm số f (x ) xác định trên K . Hàm số F (x ) được gọi là nguyên hàm của hàm số f (x )
trên K nếu: F (x ) f (x ), x K.
— Nếu F (x ) là một nguyên hàm của f (x ) trên K thì họ nguyên hàm của hàm số f (x ) trên K là:
f (x ) dx F (x ) C , const C .
2. Tính chất:
Nếu f (x ), g(x ) là 2 hàm số liên tục trên K và k 0 thì ta luôn có:
f (x )dx f (x ) C. kf (x )dx k f (x )dx .
f (x ) g(x )dx f (x )dx g(x )dx

BẢNG NGUYÊN HÀM CỦA CÁC HÀM SỐ THƯỜNG GẶP
x 1
1 (ax b)n 1
 x dx C (ax b)n dx C
1 a n 1
1 1 1
 dx ln x C dx ln ax b C
x ax b a
1 1 1 1 1
 dx C dx C
x2 x (ax b) 2
a ax b
 sin x dx cos x C 1
sin(ax b)dx cos(ax b) C
a
 cosx dx sin x C 1
cos(ax b) dx sin(ax b) C
a
1 1 1
 dx cot x C dx cot(ax b) C
sin2 x sin (ax 2
b) a
1 1 1
 dx tan x C dx tan(ax b) C
cos2 x cos (ax 2
b) a
 e x dx ex C 1 ax
eax b
dx e b
C
a
x ax dx 1 x a
 a dx C ln C
ln a x 2
a 2
2a x a
1
♦ Nhận xét. Khi thay x bằng (ax b) thì lấy nguyên hàm nhân kết quả thêm
a
II. Các Phương Pháp Tìm Nguyên Hàm
1. Phương pháp đổi biến số:
Cần tính nguyên hàm: I f u x .u ' x dx
+ Đặt t u x
+ Biến đổi biểu thức cần tìm nguyên hàm theo t và dt
+ Vậy I f t dt
Một số cách đặt t u x
STT Dạng tích phân Cách đặt Đặc điểm nhận dạng
f ( x)
1  dx t = f ( x) Biểu thức dưới mẫu
f ( x)
 f e  t  ( x ) dx t = t ( x)
t( x)
2 Biểu thức ở phần số mũ
3  f t ( x ) t  ( x ) dx t = t ( x) Biểu thức trong dấu ngoặc
4  f  t ( x )  t ( x ) dx
n t = n t ( x) Căn thức
dx dx
5  f ( ln x ) x
t = ln x
x
đi kèm biểu thức theo ln x
6  f ( sin x ).cos x dx t = sin x cos x dx đi kèm biểu thức theo sin x
7  f ( cos x ).sin x dx t = cos x sin x dx đi kèm biểu thức theo cos x

dx dx
8  f ( tan x ) cos 2
x
t = tan x
cos 2 x
đi kèm biểu thức theo tan x
dx dx
9
 f ( cot x ) sin 2
x
t = cot x
sin 2 x
đi kèm biểu thức theo cot x
10  f ( e ) e dx t = e ax
ax ax
eax dx đi kèm biểu thức theo e ax
Đôi khi thay cách đặt t = t ( x ) bởi t = m.t ( x ) + n ta sẽ biến đổi dễ dàng hơn.
2. Tìm nguyên hàm bằng phương pháp nguyên hàm từng phần
Với bài toán tìm nguyên hàm của các hàm số dạng tích (hoặc thương) của hai hàm số “khác
lớp hàm” ta thường sử dụng phương pháp nguyên hàm từng phần theo công thức
 udv = uv −  vdu
Dưới đây là một số trường hợp thường gặp như thế (với P ( x ) là một đa thức theo ẩn x )
u = P ( x )
 P ( x ) .e dx,
ax + b
 Gặp ta đặt  ax + b
dv = e dx
u = P ( x )
sin ( mx + n )  
 Gặp  P ( x )   dx , ta đặt  sin ( mx + n ) 
cos ( mx + n )   d v =   dx
 cos ( mx + n ) 
u = ln n ( ax + b )
 Gặp  f ( x ) .ln ( ax + b ) dx ta đặt 
n
dv = f ( x ) dx
u = eax +b
sin ( mx + n )  
 Gặp  eax +b   dx , ta đặt  sin ( mx + n ) 
cos ( mx + n )   dv =   dx
 cos ( mx + n ) 

§2. TÍCH PHÂN

I. Định Nghĩa Và Tính Chất Của Tích Phân
1. Định nghĩa
➢ Cho hàm số f (x ) liên tục trên K và a, b K . Hàm số F (x ) được gọi là nguyên hàm của f (x )
b
trên K thì F (b) F (a ) được gọi là tích phân của f (x ) từ a đến b và được kí hiệu là f (x )dx .
a
b
b
Khi đó: I f (x ) dx F (x ) F (b) F (a ), với a gọi là cận dưới, b là cận trên.
a
a
➢ Đối với biến số lấy tích phân, ta có thể chọn bất kì một chữ khác nhau thay cho x , nghĩa là:
b b b
I f (x ) dx f (t ) dt f (u) du F (b) F (a ).
a a a
➢ Nếu hàm số y f (x ) liên tục và không âm trên đoạn a;b thì diện tích S của hình thang cong
b
giới hạn bởi đồ thị của y f (x ), trục Ox và hai đường thẳng x a, x b là: S f (x ) dx
a
2. Tính chất
Với 2 hàm số f , g liên tục trên K và a, b, c là 3 số thực bất kỳ thuộc K , ta có:
a b a
●  f ( x ) dx = 0 ●  f ( x ) dx = −  f ( x ) dx
a a b
b c c b b b
●  f ( x ) dx +  f ( x )dx =  f ( x ) dx ●   f ( x )  g ( x ) dx =  f ( x ) dx   g ( x ) dx
a b a a a a
b b
●  k . f ( x ) dx = k  f ( x ) dx, k  .
a a
Dùng định nghĩa tích phân, ta chứng minh được 2 tính chất sau:
b
● Nếu f ( x )  0 trên  a; b thì  f ( x ) dx  0

a
b b
● Nếu f ( x )  g ( x ) trên  a; b thì  f ( x ) dx   g ( x ) dx.

a a
II. Phương Pháp Tính Tích Phân

 Phương Pháp Đổi Biến Số
 Đổi biến số loại 1
b
b
f ( x) u ( x) dx F u( x) F u(b) F u(a)
a
a
– Bước 1. Biến đổi để chọn phép đặt t u( x) dt u ( x) dx (xem lại các phương pháp đổi biến
số trong phần nguyên hàm)
x b t u(b)
– Bước 2. Đổi cận: (nhớ: đổi biến phải đổi cận)
x a t u( a)
u( b )
– Bước 3. Đưa về dạng I f (t ) dt đơn giản hơn và dễ tính toán.

u( a )
 Đổi biến số loại 2

b
Tính tích phân I =  f ( x ) dx

a
Phương pháp: Đặt x =  ( t )  dx =   ( t ) dt

+ Đổi cận: x = a  t = t1; x = b  t = t2
t2
+ Khi đó: I =  f  ( t )    ( t ) dt

t1
Một số cách đổi biển cần nhớ:

2
+ a2 bx c : bx c a tan t , t ;
2 2
2
+ a2 bx c : bx c a sin t , t ;
2 2
2 a
+ bx c a2 : bx c , t ; \ 0
sin t 2 2
b
x2 x2 a(x ) tan t t2
0 ,a 0 2a 4a
1 1 a
+ Nhớ: 2
dx 2
dt
x1
ax bx c x1 b t1
a x
2a 4a
Phương Pháp Tích Phân Từng Phần

b b
b
udv uv vdu
a
a a
Phương pháp đặt u và dv tương tự như bài nguyên hàm từng phần

§3. ỨNG DỤNG CỦA TÍCH PHÂN

1. Diện tích hình phẳng
a) Diện tích hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm số y f x và hai đường thẳng
x a, x b.
Diện tích S của hình phẳng giới hạn bởi đồ thị của hàm số f ( x ) liên tục trên đoạn  a; b  , trục
S =  f ( x ) dx
b
hoành và hai đường thẳng x = a, x = b được tính theo công thức:
a
Minh họa các dạng thường gặp:
b) Diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đồ thị hàm số f x , g x và hai đường thẳng
x a, x b
Diện tích S của hình phẳng giới hạn bởi các đồ thị của hàm số f ( x ) , g ( x ) liên tục trên  a; b  và
hai đường thẳng x = a, x = b được tính theo công thức: S =  f ( x ) − g ( x ) dx

b
Minh họa các dạng thường gặp:
2. Tính thể tích

a) Thể tích vật thể:
Gọi B là phần vật thể giới hạn bởi hai mặt phẳng vuông góc với trục Ox tại các điểm a và b; S ( x ) là
diện tích thiết diện của vật thể bị cắt bởi mặt phẳng vuông góc với trục Ox tại điểm x , (a x b)
Giả sử S ( x ) là hàm số liên tục trên đoạn [a; b] .

b) Thể tích khối tròn xoay

Hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm số y = f ( x ) ; trục Ox và hai đường thẳng x = a ; x = b ; quay
b
xung quanh Ox tạo ra một vật thể tròn xoay có thể tích: V =   f 2 ( x)dx
a

CHƯƠNG IV: SỐ PHỨC

4. I. SỐ PHỨC
1. Khái niệm số phức
+ Số phức (dạng đại số) : z a bi ; a , b . Trong đó : a là phần thực, b là phần ảo,
i là đơn vị ảo, i 2 1.
+ Tập hợp số phức kí hiệu: .
+ z là số thực phần ảo của z bằng 0 b 0 .
+ z là số ảo (hay còn gọi là thuần ảo) phần thực bằng 0 a 0 .
Số 0 vừa là số thực vừa là số ảo.
2. Hai số phức bằng nhau
Hai số phức z1 a bi a , b và z2 c di c , d bàng nhau khi phần thực và
phần ảo của chúng tương đương bằng nhau.
a c
Khi đó ta viết z1 z2 a bi c di
b d
3. Biểu diễn hình học số phức y
Số phức z a bi a , b được biểu diễn bởi điểm M (a;b)
M a; b hay bởi u a; b trong mặt phẳng phức với hệ tọa

O x
độ Oxy .
4. Số phức liên hợp
Số phức liên hợp của z a bi a , b là z a bi .
z1 z1
+ z z; z z' z z ' ; z.z ' z.z '; ; z.z a2 b2 .
z2 z2
+ z là số thực z z ; z là số ảo z z.
5. Môđun của số phức
Độ dài của vectơ OM được gọi là môđun của số phức z và kí hiệu là z . Vậy
z OM hay z a bi OM a2 b2 .
Một số tính chất:

+ z a2 b2 zz OM ; z z
+ z 0, z ; z 0 z 0.
z1 z1 z1 z1 z2
+ z1 .z2 z1 . z2 ; ; 2
.
z2 z2 z2 z2
+ z1 z2 z1 z2 z1 z2 .
II. PHÉP CỘNG TRỪ NHÂN CHIA SỐ PHỨC

1. Phép cộng và phép trừ số phức
Cho hai số phức z1 a bi a , b và z2 c di c , d . Khi đó:
+ z1 z2 a c b d i
+ Số đối của số phức z a bi là z a bi .

+ Tổng của một số phức với số phức liên hợp của nó bằng hai lần phần thực
của số thực đó: z a bi , z z 2a .
2. Phép nhân số phức
+ Cho hai số phức z1 a bi a , b và z2 c di c , d .
Khi đó: z1 z2 a bi c di ac – bd ad bc i .
+ Với mọi số thực k và mọi số phức z a bi a , b , ta có

k.z k. a bi ka kbi.
Đặc biệt: 0.z 0 với mọi số phức z .

+ Lũy thừa của i : i 0 1, i1 i , i 2 1, i 3 i 2 .i i
i 4n 1, i 4 n 1
i , i 4n 2
1, i 4 n 3
i, n .
3. Chia hai số phức
1 1
Số phức nghịch đảo của z khác 0 là số z 2
z.
z
z' 1 z '.z z '.z
Phép chia hai số phức z ' và z 0 là z' z 2
.
z z z.z
III. TẬP HỢP ĐIỂM BIỂU DIỄN SỐ PHỨC

Một số tập hợp điểm biểu diễn số phức z thường gặp:
+ ax by c 0 tập hợp điểm là đường thẳng
+x 0 tập hợp điểm là trục tung Oy
+ y 0 tập hợp điểm là trục hoành Ox
2 2
+ x a y b R2 tập hợp điểm là hình tròn tâm I a; b , bán kính R
2 2
x a y b R2
+ tập hợp điểm là đường tròn có
x2 y2 2ax 2by c 0
tâm I a; b , bán kính R a2 b2 c

+ x 0 tập hơp điểm là miền bên phải trục tung
+ y 0 tập hợp điểm là miền phía dưới trục hoành
+ x 0 tập hợp điểm là miền bên trái trục tung
+ y 0 tập hợp điểm là phía trên trục hoành
+ y ax2 bx c tập hợp điểm là đường Parabol
x2 y2
+ 2 1 tập hợp điểm là đường Elip
a b2
x2 y2
+ 1 tập hợp điểm là đường Hyperbol
a2 b2

IV. PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI VỚI HỆ SỐ THỰC
a. Căn bậc hai của số thực âm
+ Cho số z , nếu có số phức z1 sao cho z12 z thì ta nói z1 là một căn bậc hai của z
+ Mọi số phức z 0 đều có hai căn bậc hai.
+ Căn bậc hai của số thực z âm là i z .
Tổng quát, các căn bậc hai của số thực a âm là i a .
b. Phương trình bậc hai với hệ số thực
Cho phương trình bậc hai ax2 bx c 0, a, b, c ,a 0 . Xét biệt số b2 4ac của
phương trình. Ta thấy:
b
+ Khi 0 , phương trình có một nghiệm thực x .
2a
+ Khi 0 , phương trình có hai nghiệm thực phân biệt
b
x1,2 .
2a
b i
+ Khi 0 , phương trình có hai nghiệm phức x1,2 .
2a

ÔN TẬP
1/ Các hệ thức lượng trong tam giác vuông
Cho ABC vuông tại A, AH là đường cao, AM là đường trung tuyến. Ta có:
A
 BC 2 AB 2 AC 2 Pitago
 AH .BC AB.AC
 AB2 BH .BC , AC 2 CH .CB
1 1 1
 , AH 2 HB.HC
AH 2 AB 2 AC 2
B C BC
H M  AM
2
2/ Các hệ thức lượng trong tam giác thường A
a) Định lí hàm số cosin
BC 2 = AB2 + AC 2 − 2 AB. AC cos A
AB2 + AC 2 − BC 2
 cos A =
2 AB. AC B C
b) Định lí hàm số sin A
a b c
= = = 2R c
b
sin A sin B sin C
B
( R là bán kính đường tròn ngoại tiếp tam giác) C
R a
c) Công thức tính diện tích của tam giác
1 1 1 A
➢ SABC = AH.BC = BI .AC = CK.AB
2 2 2
➢ SABC = p( p − AB)( p − AC )( p − BC ) I
AB + BC + AC
Trong đó: p = (nửa chu vi) K
2
1 1 1
➢ SABC = AB.BC.sinB = AC.BC.sin C = AC.AB.sin A.
2 2 2 B C
H
d) Công thức tính độ dài đường trung tuyến của tam giác
AB 2 AC 2 BC 2
AM 2
2 4 A
2 2 2
BA BC AC
BN 2 K N
2 4
CA2 CB 2 AB 2
CK 2 M
2 4 B C
3/ Định lí Talet
AM AN MN A
MN / /BC k
AB AC BC
2 M N
S AM 2
AMN
k
S ABC
AB
B C

4/ Diện tích của đa giác
B
a/ Diện tích tam giác vuông
 Diện tích tam giác vuông bằng ½ tích 2
cạnh góc vuông. A C
b/ Diện tích tam giác đều B

3
 Diện tích tam giác đều: S = (cạnh)2.
4
3
 Chiều cao tam giác đều: h = (cạnh). A C
2
A B
c/ Diện tích hình vuông và hình chữ nhật
 Diện tích hình vuông bằng cạnh bình O
phương. D C
 Đường chéo hình vuông bằng cạnh nhân
2.
 Diện tích hình chữ nhật bằng dài nhân
rộng.
A D
d/ Diện tích hình thang

 Diện tích hình thang:
1
SHình Thang .(đáy lớn + đáy bé) x chiều cao B H C
2
B
e/ Diện tích tứ giác có hai đường chéo
vuông góc A C
 Diện tích tứ giác có hai đường chéo vuông
góc nhau bằng ½ tích hai đường chéo. D
 Hình thoi có hai đường chéo vuông góc
nhau tại trung điểm của mỗi đường.
Lưu ý: Trong tính toán diện tích, ta có thể chia đa giác thành những hình đơn giản dễ tính
diện tích, sau đó cộng các diện tích được chia này, ta được diện tích đa giác.

CHƯƠNG I: KHỐI ĐA DIỆN

§1. Khái Niệm Khối Đa Diện
1. Khái niệm về hình đa diện
Hình đa diện (gọi tắt là đa diện) là hình được tạo bởi một số hữu hạn các đa giác phẳng thỏa mãn
hai điều kiện sau:
− Hai đa giác phân biệt chỉ có thể hoặc không có điểm chung hoặc có đỉnh chung hoặc
có một cạnh chung.
− Mỗi cạnh của đa giác nào cũng là cạnh chung của đúng hai đa giác.
Mỗi đa giác như trên được gọi là một mặt của hình đa diện.
Các đỉnh, các cạnh của đa giác ấy theo thứ tự gọi là các đỉnh, các cạnh của hình đa diện.
2. Khái niệm về khối đa diện
 Khối đa diện là phần không gian được giới hạn bởi một hình đa diện, kể cả hình đa diện đó.
− Những điểm không thuộc khối đa diện được gọi là điểm ngoài của khối đa diện. Tập
hợp các điếm ngoài được gọi là miền ngoài của khối đa diện.
− Những điểm thuộc khối đa diện nhưng không thuộc hình đa diện ứng với khối đa diện
ấy được gọi là điểm trong của khối đa diện. Tập hợp các điểm trong được gọi là miên
trong của khối đa diện.
3. Khối đa diện lồi
Khối đa diện được gọi là khối đa diện lồi nếu với bất kì hai điểm A và B nào của nó thì mọi
điểm thuộc đoạn thẳng AB cũng thuộc khối đó.
E
A
C
Khối đa diện lồi Khối đa diện không lồi

4. Khối đa diện đều
a. Định nghĩa
Khối đa diện đều là khối đa diện lồi có hai tính chất sau đây:
+ Các mặt là những đa giác đều n cạnh
+ Mỗi đỉnh là đỉnh chung của đúng p cạnh
Khối đa diện đều như vậy gọi là khối đa diện đều loại n, p
b. Định lý
Chỉ có 5 loại khối đa diện đều. Đó là loại 3;3 , loại 4;3 , loại 3; 4 , loại 5;3 ,loại 3;5 .Tùy
theo số mặt của chúng, 5 khối đa diện trên lần lượt có tên gọi là: Khối tứ diện đều; khối
lập phương; khối bát diện đều; khối mười hai mặt đều, khối hai mươi mặt đều.
Khối đa diện đều Số Số Số Loại Số
đỉnh cạnh mặt MPĐX

Tứ diện đều 4 6 4 3; 3 6
Khối lập phương 8 12 6 4; 3 9
Bát diện đều 6 12 8 3; 4 9
Mười hai mặt đều 20 30 12 5; 3 15
Hai mươi mặt 12 30 20 3; 5 15

đều
Số mặt phẳng đối xứng của một số hình đa diện:

+ Hình tứ diện đều có 6 mặt phẳng đối xứng.
+ Hình lăng trụ tam giác đều có 4 mặt phẳng đối xứng.
+ Hình lập phương có 9 mặt phẳng đối xứng.
+ Hình bát diện đều có 9 mặt phẳng đối xứng

§2. THỂ TÍCH KHỐI CHÓP – KHỐI LĂNG TRỤ

I. CÁC CÔNG THỨC TÍCH THỂ TÍCH
 Thể tích khối chóp: S
h
1
V = .S .h
3
 Gọi S là diện tích đáy; h là đường cao tương B
ứng.
 Thể tích khối lăng trụ: h
V = S.h
 Trong đó: B là diện tích đáy; h là đường cao
B
tương ứng.
 Thể tích khối hộp chữ nhật: bằng tích của ba A' D'
kích thước B'

c C'
 Gọi a, b, c lần lượt là ba kích thước tương ứng. a
A b
D
 Suy ra: V = abc B C
 Thể tích khối lập phương: bằng độ dài cạnh lũy A' D'
thừa 3 (mũ ba). B'

a C'
A a
 Gọi a là độ dài cạnh của hình lập phương. a D
B
 Suy ra: V = a3. C
 Chú ý
• Đường chéo của hình vuông cạnh a là a 2
• Đường chéo của hình lập phương cạnh a là : a 3
• Đường chéo của hình hộp chữ nhật có 3 kích thước a,b, c là : a 2 + b2 + c2
a 3
• Đường cao của tam giác đều cạnh a là:
2
II. CHIỀU CAO CỦA HÌNH CHÓP VÀ HÌNH LĂNG TRỤ ĐẶC BIỆT
1. Hình chóp có cạnh bên vuông góc với Ví dụ: Hình chóp S.ABC ( S. ABCD ) , SA vuông góc
đáy: với đáy, thì chiều cao là SA
Chiều cao của hình chóp là độ dài cạnh bên S
S
vuông góc với đáy
A C A
B
B D C
2. Hình chóp có mặt bên vuông góc với Ví dụ: Hình chóp S.ABC (hoặc S.ABCD) có một
đáy: mặt bên SAB là tam giác đều và nằm trong mặt
Chiều cao của hình chóp là chiều cao của tam phẳng vuông góc với đáy thì chiều cao là SH với
giác chứa trong mặt bên vuông góc với đáy H là trung điểm của AB

S
S
A C A D
H H
B
B C
3. Hình chóp có hai mặt bên vuông góc với Ví dụ: Cho hình chóp S.ABCD có hai mặt bên
đáy: ( SAB ) và (SAD ) cùng vuông góc với đáy thì chiều
Chiều cao của hình chóp là giao tuyến của hai cao là SA
mặt bên cùng vuông góc với đáy
S
A
B
D C
4. Hình chóp đều và tứ diện đều: Ví dụ: Cho hình chóp đều S.ABC ( S.ABCD ) thì
Chiều cao hình chóp là đoạn thẳng nối đỉnh và chiều cao là SO với O là trọng tâm của tam giác
tâm đáy ABC ( O là giao điểm của hai đường chéo)
S
A C
A B
G M
O M
D
B C
5. Hình chóp có chân đường cao là một Ví dụ 1: Cho hình chóp S.ABCD có hình chiếu của
điểm tùy ý: S lên mặt phẳng (ABCD) là trung điểm H của AB
+ Hình chóp có chân đường cao là một điểm tùy thì chiều cao là đoạn SH
ý thì chiều cao là đoạn thẳng nối đỉnh S và chân S
đường cao.
+ Nếu hình chóp có đỉnh cách đều tất cả các đỉnh
của đa giác đáy thì đường cao của chóp chính là A
D
đường thẳng qua đỉnh của chóp và tâm đường
H
tròn ngoại tiếp đáy
B C
Ví dụ 2: Cho hình chóp S.ABC có đáy là tam giác

vuông cân tại B, biết SA = SB = SC thì chiều cao là
SO với O là tâm đường tròn ngoại tiếp tam giác
ABC

S
A C
O
6. Hình lăng trụ đứng, hình hộp chữ nhật, Ví dụ: Cho hình lăng trụ đứng
hình lập phương ABC.A ' B ' C ' ( ABCD.A ' B ' C ' D ' ) chiều cao là các
+ Hình lăng trụ đứng tam giác (tứ giác) đường cạnh bên AA ', BB ', CC '
cao là các cạnh bên A
A B
B
+ Hình hộp chữ nhật:
Thể tích: V = AB.AD.AA = abc .
C D
+ Hình lập phương: V = AB3 = a3 ; đường
C
A' A'
chéo AC ' = a 3 B'
B'
C' D' C'
Ví dụ: Cho hình hôp chữ nhật (Hình lập phương)

A' D' A' D'
B' B'
c C' a C'
A b A a
a D a D
B C B C
7. Hình lăng trụ xiên: Ví dụ: Cho lăng trụ tam giác ABC.A' B' C ' có hình
+ Thông thường khi cho lăng trụ xiên đề bài sẽ chiếu vuông góc của A ' lên mặt phẳng ( ABC ) là
cho thêm giả thiết để xác định được chân đường trung điểm I của đoạn AB thì chiều cao của lăng
cao. trụ là đoạn A ' I
A' C'
B'
A C
III. Tỉ số thể tích khối chóp

➢ Cho hình chóp S.ABC. Trên các đoạn SA, SB, SC lần lượt lấy 3 điểm A’, B’, C’ khác S. Khi đó ta có:

VS.A'B'C' SA' SB' SC' S
= . .
VS.ABC SA SB SC
A'
C'
B'
A C
VS.ABM SM
➢ Hệ quả: Cho khối chóp S.ABC điểm MSC, ta có: =
VS.ABC SC
➢ Chú ý.
o Bài toán nói trên chỉ áp dụng cho hình tứ diện, hình chóp tam giác. Nên để áp dụng cho hình chóp tứ
giác hoặc hình chóp khác thì ta phải dùng phép phân chia hình.
o Khi áp dụng công thức tỉ số thể tích ở trên cần lưu ý cách sử dụng trong các trường hợp đặc biệt: A
trùng với A’ hoặc B trùng B’ hoặc C trùng C’
o Vận dụng linh hoạt phép phân chia và lắp ghép các khối đa diện. Lựa chọn phép phân chia hợp lí.
➢ Các kết quả:
o Hai khối chóp có cùng diện tích đáy thì tỉ số thể tích của chúng bằng tỉ số hai đường cao.
o Hai khối chóp có cùng độ dài đường cao thì tỉ số thể tích của chúng bằng tỉ số hai diện tích
đáy
o Hai khối đa diện đồng dạng thì tỉ số thể tích của chúng bằng lập phương tỉ số đồng dạng.
o Khối chóp và khối lăng trụ có diện tích đáy và chiều cao bằng nhau thì thể tích khối chóp
1
bằng thể tích của khối lăng trụ.
3
MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH NHANH TỶ SỐ THỂ TÍCH
Cho khối chóp S.ABCD có đáy là hình
bình hành. Gọi P là mặt phẳng bất kỳ
cắt các cạnh SA, SB, SC , SD lần lượt tại các
điểm A ', B ', C ', D '
SA ' SB ' SC ' SD '
Đặt: x, y, z, t
SA SB SC SD
Khi đó:
x z y t
VS. A ' B'C ' D ' x y z t
VS. ABCD 4 xyzt
Cắt khối chóp bởi mặt phẳng song song

SB1
với đáy sao cho = k thì
SA1
VS .B1B2 ....Bn
= k3
VS . A1 A2 .... An

2
VC ( 5 d ) = VLT
3
4 điểm cùng thuộc mặt bên
1
VC ( 4 d ) = VLT
3
3 điểm cùng thuộc mặt đáy
1
VC ( 4 d ) = VHop
6
Với 3 điểm thuộc đáy và một điểm
thuộc mặt bên
1
VC ( 4 d ) = VHop
3
Với 3 điểm thuộc mặt chéo
1
VC ( 5 d ) = VHop
3
Với 4 điểm thuộc mặt bên hoặc mặt đáy
1
VC ( 5 d ) = VHop
3
Với 4 điểm thuộc mặt chéo

Cho khối lăng trụ tam giác ABC.DEF .
Gọi M , N , P lần lượt là các điểm trên
AD, BE và CF
VABC . DEF 1 AM BN CN
Khi đó:
VABC . DEF 3 AD BE CF
Cho khối hộp ABCD.A' B' C ' D' . Gọi P là

mặt phẳng bất kỳ cắt các cạnh
AA ', BB ', CC ', DD ' lần lượt tại các điểm
M , N , P,Q
Khi đó:
AM CP BN DQ
AA CC BB DD
V ABCD. MNPQ 1 AM CP
V ABCD. A ' B 'C ' D ' 2 AM ' CC '
MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH NHANH THỂ TÍCH KHỐI CHÓP THƯỜNG GẶP
TÍNH CHẤT HÌNH VẼ
Cho hình chóp SABC với các mặt phẳng SA, SB, SC A
vuông góc với nhau từng đôi một

1
Khi đó: VS .ABC = SASB
. .SC
6 S
C
Cho hình chóp đều S.ABC có đáy ABC là tam giác S
đều cạnh bằng a, cạnh bên bằng b .

a 2 3b 2 − a 2
Khi đó: VS .ABC =
12 A C
G
M
Đặc biệt: Khối tứ diện đều có tất cả các cạnh bằng a
B
a3 2
là: V
12
Cho hình chóp tam giác đều S.ABC có cạnh đáy bằng S
a và mặt bên tạo với mặt phẳng đáy góc  .

a 3 tan 
Khi đó: VS .ABC =
24 A C
G
M
B

Cho hình chóp tam giác đều S.ABC có các cạnh đáy S
bằng a, cạnh bên tạo với mặt phẳng đáy góc  .

a 3 . tan 
Khi đó: VS .ABC =
12 A C
G
M
B
Cho hình chóp tứ giác đều S.ABCD có đáy ABCD là S
hình vuông cạnh bằng a, và SA = SB = SC = SD = b .

a 2 4b 2 − 2a 2
Khi đó: VS .ABC = D
6 A
O M
C B
Cho hình chóp tứ giác đều S.ABCD có cạnh đáy S
bằng a, góc tạo bởi mặt bên và mặt phẳng đáy là  .

a 3 . tan 
Khi đó: VS .ABCD =
6 A D
O M
B C
Khối tám mặt đều có đỉnh là tâm các mặt của hình A'
O'
B'
lập phương cạnh a. D'

O1 C'
3
a O4 O2
Khi đó: V = A O3
6 B
O
D C
Cho khối tám mặt đều cạnh a. Nối tâm của các mặt bên S
ta được khối lập phương. G2

D
3
2a 2 A G1
Khi đó: V = M
N
27 B C
S'
IV. KHOẢNG CÁCH

1. Khoảng cách từ một điểm đến mặt phẳng
❖ Phương pháp
M
Khoảng cách từ điểm M đến mặt phẳng (P) là MH, với H là hình
d(M;(P))
chiếu vuông góc của M trên mặt phẳng (P). Kí hiệu: d(M; (P))= MH
H
Phương pháp giải chung: Muốn tìm khoảng cách từ một điểm đến một mặt phẳng, trước hết ta phải tìm
hình chiếu vuông góc của điểm đó trên mặt phẳng. Việc xác định hình chiếu của điểm trên mặt phẳng ta
thường dùng một trong các cách sau:

Cách 1: + Bước 1: Tìm một mặt phẳng (Q) chứa M và vuông góc Q
với (P).
+ Bước 2: Xác định giao tuyến  = ( P )  ( Q ) .
+ Bước 3: Trong mặt phẳng (Q), dựng MH ⊥  ( H   ) .
P
( )
Khi đó ta có: MH ⊥ ( P ) tại H. Suy ra d M; ( P ) = MH .
Cách 2: Nếu biết trước một đường thẳng d ⊥ ( P ) thì ta sẽ dựng M
Mx d , khi đó: H = Mx  ( P ) là hình chiếu vuông góc của M lên
( )
(P). Suy ra d M; ( P ) = MH . H
P
Cách 3: Dựa vào tính chất trục của tam giác: Cho tam giác ABC M
nằm trên mặt phẳng (P), nếu MA = MB = MC thì hình chiếu
vuông góc của điểm M trên (P) chính là tâm O của đường tròn
ngoại tiếp ABC . Khi đó: MO ⊥ ( P ) tại O. Suy ra
( )
d M; ( P ) = MO .
A C
O
CÁC DẠNG TOÁN HAY GẶP KHI TÍNH KHOẢNG CÁCH TỪ ĐIỂM ĐẾN MẶT PHẲNG
1. Khoảng cách từ chân đường cao đến mặt bên S
Bài toán: Cho hình chóp có đỉnh S có hình chiếu vuông
K
góc lên mặt đáy là H. Tính khoảng cách từ điểm H đến
A
mặt bên ( SAB )
• Kẻ HI ⊥ AB ( I  AB ) H I
• Kẻ HK ⊥ SI ( K  SI ) B
( )
Khi đó: d H ; ( SAB ) = HK =
SH.HI
SH 2 + HI 2
2. Khoảng cách từ một điểm trên mặt đáy đến mặt đứng S
( chứa đường cao)

Bài toán: Cho hình chóp có đỉnh S có hình chiếu vuông B
góc lên mặt đáy là H. Tính khoảng cách từ điểm A bất kì ở K
mặt đáy đến mặt bên ( SHB ) H
• Kẻ AK ⊥ HB A
•
 AK ⊥ HB
Kẻ   AK ⊥ (SHB ) (
Khi đó: d A; (SHB ) = AK )
 AK ⊥ SH
❖ Chú ý
➢ Có nhiều bài toán, ta không thể tính trực tiếp khoảng cách từ điểm ban đầu đề bài cho mà ta phải
chuyển sang một điểm khác đặc biệt hơn. Để làm được điều đó, ta cần phải áp dụng công thức tỉ số
khoảng cách sau:

( P ) thì d ( A; ( P )) = d ( B; ( P ))
A
+ Nếu AB A B
d ( A; ( P ) ) AI B
+ Nếu AB  ( P ) = I thì =
d ( B; ( P ) ) BI I
P P
➢ Sử dụng phương pháp thể tích để tìm khoảng cách:

• Bài toán tình khoảng cách từ một điểm đến mặt phẳng trong nhiều trường hợp có thể quy về bài
toán thể tích khối đa diện. Việc tình khoảng cách này dựa vào công thức:
3V
h= : V , S, h lần lượt là thể tích, diện tích đáy và chiều cao của hình chóp
S
• Phương pháp này có thể áp dụng trong trường hợp sau: Giả sử có thể qui bài toán tìm khoảng
cách từ điểm đến mặt về bài toán tìm chiều cao của một hình chóp nào đó. Dĩ nhiên các chiều cao
này thường không tính được trực tiếp bằng cách sử dụng các phương pháp thông thường như
định lý Pytago, công thức lượng giác,…Tuy nhiên, các khối đa diện này lại dễ dàng tính được thể
tích và diện tích đáy. Như vậy, chiều cao của nó sẽ được xác định bởi công thức trên.
3. Khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau
❖ Phương pháp
• Đt  cắt cả a, b và cùng vuông góc với a, b được gọi là đường vuông góc chung của a, b.
• Nếu  cắt a, b tại I, J thì IJ được gọi là đoạn vuông góc chung của a, b.
• Độ dài đoạn IJ được gọi là khoảng cách giữa a, b.
• Khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau bằng khoảng cách giữa một trong hai đường
thẳng đó với mặt phẳng chứa đường thẳng kia và song song với nó.
• Khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau bằng khoảng cách giữa hai mặt phẳng song
song lần lượt chứa hai đường thẳng đó.
M
a a
M
d(a;b)
d(a;b)
b H b H

CHƯƠNG II: MẶT NÓN – MẶT TRỤ – MẶT CẦU

§1. Mặt Nón – Mặt Trụ
A. Hình nón – mặt nón – khối nón
I. Khái niệm về mặt tròn xoay
Trong không gian cho mặt phẳng ( P ) chứa đường thẳng 
và một đường tròn C . Khi qua mặt phẳng ( P ) xung quanh
 một góc 360o thì mỗi điểm M trên C vạch ra một đường
tròn có tâm là O thuộc  và nằm trên mặt phẳng vuông góc
với  . Như vậy khi quay mặt phẳng ( P ) quanh đường thẳng
 thì C sẽ tạo nên một hình gọi là mặt tròn xoay.
Trong đó đường C gọi là đường sinh; đường thẳng  gọi là
trục của mặt tròn xoay.
II. Hình nón - Mặt nón - Khối nón

1. Định nghĩa mặt nón:
Trong mặt phẳng ( P ) cho hai đường thẳng d và  cắt nhau
tại O và tạo với nhau một góc  (Với 00    900 ). Khi quay
( P ) xunh quanh  thì đường thẳng d sinh ra 1 mặt tròn
xoay được gọi là mặt nón tròn xoay đỉnh O . Gọi tắt là mặt
nón.
•  được gọi là trục của mặt nón
• d gọi là đường sinh của mặt nón
• O gọi là đỉnh của mặt nón
• Nếu gọi  là góc giữa d và  thì 2 gọi là góc ở
đỉnh của mặt nón.
2. Hình nón tròn xoay:
• Cho tam giác IOM vuông tại I . Khi quay tam giác
đó xung quanh cạnh vuông góc OI thì đường gấp
khúc IOM tạo thành một hình được gọi là hình nón
tròn xoay, gọi tắt là hình nón
• Trong đó
- Hình tròn tâm I sinh bởi các điểm thuộc cạnh IM ,
khi IM quay xung quanh trục OI gọi là mặt đáy
của hình nón.
- Điểm O được gọi là đỉnh của hình nón
- Độ dài đoạn OI được gọi là chiều cao của hình
nón.
- Độ dài đoạn OM được gọi là độ dài đường sinh
của hình nón.
- Phần mặt tròn xoay sinh bởi các điểm trên cạnh
OM khi quay xung quanh OI được gọi là mặt
xung quanh của hình nón.
3. Khối nón tròn xoay:
• Phần không gian được giới hạn bởi một hình nón tròn xoay kể cả hình nón đó được gọi là khối
nón tròn xoay hay còn gọi tắt là khối nón
• Trong đó:
- Điểm thuộc khối nón nhưng không thuộc hình nón gọi là điểm trong của khối nón.
- Ta còn gọi đỉnh, mặt đáy, đường sinh của hình nón theo thứ tự là đỉnh, mặt đáy, đường
sinh của khối nón tương ứng.
4. Diện tích hình nón và thể tích khối nón:
a. Định nghĩa:
• Diện tích xung quanh của hình nón là giới hạn của diện tích xung quanh của hình chop đều
nội tiếp hình nón đó khi số cạnh đáy tăng lên vô hạn.
• Thể tích của khối nón: là giới hạn của thể tích hình chóp đều nội tiếp hình nón khi số cạnh
dáy tăng lên vô hạn.
b. Công thức:
Gọi r là bán kính đường tròn đáy; l là độ dài đường sinh; h là chiều cao; B là diện tích đáy của
hình nón.
• Diện tích xung quanh: S xq =  rl
• Diện tích toàn phần: Stp = Sd + S xq =  r +  rl
2
1 1
• Thể tích khối nón: V = Bh =  r 2 h
3 3
5. Hình nón cụt:

a. Định nghĩa: Hình nón cụt là phần nón giới hạn bởi mặt đáy là một thiết diện song song với đáy.
b. Công thức:
• Diện tích xung quanh: Sxq =  ( R + r ) l
• Diện tích toàn phần: Stp = S 2 d + S xq =  ( R 2 + r 2 ) +  ( R + r ) l
1
(
• Thể tích khối nón: V =  R + r + Rr h
3
2 2
)
Trong đó: R, r là bán kính hai đáy; h = IJ là độ cao hình nón cụt.
➢ MỘT SỐ DẠNG TOÁN VÀ CÔNG THỨC GIẢI BÀI TOÁN MẶT NÓN
Dạng 1. Thiết diện của hình nón cắt bởi một mặt phẳng
Thiết diện qua trục của hình nón là tam giác cân.
Thiết diện qua đỉnh của hình nón là những tam giác cân có
hai cạnh bên là hai đường sinh của
hình nón.

Thiết diện vuông góc với trục của hình nón là những
đường tròn có tâm nằm trên trục của
hình nón.
Dạng 2. Bài toán liên quan đến thiết diện qua đỉnh của hình nón
Cho hình nón có chiều cao là h , bán kính đáy r và đường sinh l .
Một thiết diện đi qua đỉnh của hình nón có khoảng cách từ tâm của đáy đến mặt phẳng chứa thiết
diện là d.
Gọi M là trung điểm của AC. Khi đó:
+ AC ⊥ SMI( )
( ) (
+ Góc giữa SAC và ABC là góc SMI .)
+ Góc giữa (SAC ) và SI là góc MSI .
+ d (I , (SAC ) ) = IH = d.
Diện tích thiết diện:

1 1 h 2d 2 h 2d 2
Std = S SAC = SM .AC = SI + IM .2 AI − IM = r − 2
2 2 2 2 2
. h + 2
2
2 2 h − d2 h − d2
Dạng 3. Bài toán hình nón ngoại tiếp và nội tiếp hình chóp
Hình nón nội tiếp hình chóp S .ABCD đều là Hình chóp tứ giác đều S .ABCD
hình nón có đỉnh là S , đáy là đường tròn nội tiếp
hình vuông ABCD .
Khi đó hình nón có:
AB
+ Bán kính đáy r = IM = ,
2
+ Đường cao h = SI , đường sinh l = SM.
Hình nón ngoại tiếp hình chóp S .ABCD đều là Hình chóp tứ giác đều S .ABCD
hình nón có đỉnh là S , đáy là đường tròn ngoại
tiếp hình vuông ABCD .
AC AB 2
+ Bán kính đáy: r = IA = = .
2 2
+ Chiều cao: h = SI .
+ Đường sinh: l = SA.
Hình nón nội tiếp hình chóp S .ABC đều là hình Hình chóp tam giác đều S .ABC
nón có đỉnh là S , đáy là đường tròn nội tiếp tam
giác ABC.
Khi đó hình nón có
AM AB 3
+ Bán kính đáy: r = IM = = .
3 6
+ Đường sinh: l = SM.
Hình nón ngoại tiếp hình chóp S .ABC đều là Hình chóp tam giác đều S .ABC
hình nón có đỉnh là S , đáy là đường tròn ngoại
tiếp tam giác ABC.
2AM AB 3
+ Bán kính đáy: r = IA = = .
3 3
+ Đường sinh: l = SA.
Dạng 4. Bài toán hình nón cụt
Khi cắt hình nón bởi một mặt phẳng song song với đáy thì phần mặt phẳng nằm trong hình
nón là một hình tròn. Phần hình nón nằm giữa hai mặt phẳng nói trên được gọi là hình nón
cụt.
+ Khi cắt hình nón cụt bởi một mặt phẳng song song
với đáy thì được mặt cắt là một hình tròn.
+ Khi cắt hình nón cụt bởi một mặt phẳng song song
với trục thì được mặt cắt là một hình thang cân.
Cho hình nón cụt có Diện tích xung quanh của hình nón cụt: S =  l ( R + r ) .
xq
R, r, h lần lượt là bán
kính đáy lớn, bán

S đáy 1 =  r
2
kính đáy nhỏ và Diện tích đáy (hình tròn): 
S đáy 2 =  R2
 S đáy ( )
=  r 2 + R2 .
chiều cao. 

Diện tích toàn phần của hình nón cụt:
( )
Stp =  l R + r +  r 2 +  R 2 .
Thể tích khối nón cụt: V =

1
3
(
 h R2 + r 2 + Rr . )
Dạng 5. Bài toán hình nón tạo bởi phần còn lại của hình tròn sau khi cắt bỏ đi hình quạt
( )
Từ hình tròn O; R cắt bỏ đi
hình quạt AmB . Độ dài cung
AnB bằng x . Phần còn lại của
hình tròn ghép lại được một
hình nón. Tìm bán kính, chiều
cao và độ dài đường sinh của Hình nón được tạo thành có
hình nón đó.

l = R

 2
2 r = x  r = .
 x
h = l2 − r2

B. Mặt trụ - Hình trụ - Khối trụ
1. Mặt trụ tròn xoay:
Trong mp ( P ) cho hai đường thẳng  và l song song
nhau, cách nhau một khoảng bằng r . Khi quay mp ( P )
xung quanh  thì l sinh ra một mặt tròn xoay được gọi là mặt
trụ tròn xoay
•  gọi là trục,
• l gọi là đường sinh,
• r là bán kính của mặt trụ đó.
2. Hình trụ tròn xoay:
Xét hình chữ nhật ABCD . Khi quay hình đó xung quanh
đường thẳng chứa l cạnh, chẳng hạn AB , thì đường gấp
khúc ADCB tạo thành một hình được gọi là hình trụ tròn
xoay.
• Hai đáy là hai hình tròn: tâm A bán kính r = AD và tâm B
bán kính R = BC .
• Đường sinh: đoạn CD .
• Mặt xung quanh: là mặt do đoạn CD tạo thành khi quay,
nếu cắt theo một đường sinh và trải ra ta được mặt xung
quanh là một hình chữ nhật.
• Chiều cao: h = AB = CD
3.Khối trụ tròn xoay:
Phần không gian được giới hạn bởi một hình trụ kể cả
hình trụ đó được gọi là khối trụ tròn xoay.
4. Diện tích hình trụ và thể tích khối trụ:

• Diện tích xung quanh: Sxq = 2rh
• Diện tích toàn phần: Stp = Sxq + 2Sđáy = 2rh + 2r 2
• Thể tích khối trụ: V = Sđáy .h = r 2 h
MỘT SỐ DẠNG TOÁN VÀ CÔNG THỨC GIẢI BÀI TOÁN MẶT

TRỤ
Dạng 1. Thiết diện của hình trụ cắt bởi một mặt phẳng

+ Thiết diện vuông góc trục là một đường tròn bán kính R .
A O B
+ Thiết diện chứa trục là một hình chữ nhật ABCD trong đó M
G
AB = 2R và AD = h . Nếu thiết diện qua trục là một hình vuông thì
h = 2R .
+ Thiết diện song song với trục và không chứa trục là hình chữ nhật
(
BGHC có khoảng cách tới trục là: d OO '; BGHC ( )) = OM
C
D
H
Dạng 2. Hình trụ ngoại tiếp, nội tiếp một hình lăng trụ đứng
+ Cho hình lăng trụ tam giác đêu nội tiếp trong một hình trụ. Thể tích khối lăng trụ là V thì thể tích khối trụ là
4V
V(T) =
9
+ Cho hình lăng trụ tứ giác đêu ABCD.A ' B 'C ' D ' ngoại tiếp trong một hình trụ. Diện tích xung quanh hình
2S
trụ là S thì diện tích xung quanh của hình lăng trụ là S xq =


§ 2. Mặt Cầu
A. Một số kiến thức cần nắm
1. Các định nghĩa
• Tập hợp các điểm trong không gian cách điểm cố định O một
khoảng R không đổi gọi là mặt cầu tâm O bán kính R . Kí hiệu:
S ( O; R )
• Tập hợp các điểm M trong không gian sao cho OM  R gọi là khối
cầu tâm O bán kính R.
S ( O; R ) = M | OM = R
• Nếu A, B thuộc ( S ) và AB qua O thì AB gọi là đường kính của mặt cầu ( S ) .
2. Vị trí tương đối giữa mặt cầu và mặt phẳng
Cho mặt cầu S ( O; R ) và mặt phẳng ( P ) , gọi d là khoảng cách từ O đến (P) và H là hình chiếu
của O trên ( P ) . Khi đó:
• Nếu d  R thì ( ) không cắt mặt cầu.

P
• Nếu d = R thì (P) tiếp xúc với mặt cầu ( S ) tại H . Ta nói ( P ) là tiếp diện của mặt cầu
còn H là tiếp điểm của ( P ) và ( S ) .
• Nếu d  R thì ( P ) cắt ( S ) theo giao tuyến là đường tròn nằm trên ( P ) có tâm H và bán
kính r = R2 − d 2 .
 Chú ý:
✓ Khi d = R thì ( P ) đi qua tâm O của mặt cầu ( S ) lúc đó ta gọi ( P ) là mặt phẳng kính và
giao tuyến là đường tròn lớn của mặt cầu.
✓ Mặt cầu đi qua mọi đỉnh của hình đa diện ( H ) gọi là mặt cầu ngoại tiếp hình đa diện
(H ) và
hình đa diện ( H ) được gọi là nội tiếp mặt cầu.
✓ Mặt cầu tiếp xúc với tất cả các mặt của hình đa diện ( H ) gọi là mặt cầu nội tiếp hình đa
diện ( H ) và hình đa diện ( H ) được gọi là ngoại tiếp mặt cầu.
3. Vị trí tương đối giữa mặt cầu và đường thẳng
Cho mặt cầu S ( O; R ) và đường thẳng  , gọi H là hình chiếu của O trên  và d = OH . Khi đó:

• Nếu d  R thì  cắt mặt cầu ( S ) tại hai điểm phân biệt.
• Nếu d = R thì  tiếp xúc với mặt cầu ( S ) tại một điểm, lúc đó  gọi là tiếp tuyến của
mặt cầu và H gọi là tiếp điểm của mặt cầu.
• Nếu d  R thì  không cắt mặt cầu.
 Chú ý:
✓ Qua một điểm M nằm trên mặt cầu S ( O; R ) có vô số tiếp tuyến với mặt cầu và các tiếp
tuyến này cùng nằm trên tiếp diện của mặt cầu tại M .
✓ Qua một điểm M nằm ngoài mặt cầu S ( O; R ) có vô số tiếp tuyến với mặt cầu đã cho.
Các tiếptuyến này tạo thành một mặt nón đỉnh M .
• Định lí: Nếu điểm A nằm ngoài mặt cầu S ( O; R ) thì:
✓ Qua A có vô số tiếp tuyến với mặt cầu.
✓ Độ dài nối A với các tiếp điểm bằng nhau và ta thường gọi là đoạn tiếp tuyến.
✓ Tập hợp các tiếp điểm là một đường tròn nằm trên mặt cầu.
4. Diện tích mặt cầu và thể tích khối cầu
S ( O; R ) S = 4 R 2
✓ Diện tích mặt cầu :
4 3
= R
✓ Thể tích khối cầu (
S O; R ) V
3
:
5. Diện tích xung quanh và thể tích chỏm cầu:
S xq = 2 Rh =  ( r 2 + h 2 )
✓ Diện tích mặt cầu:
 h  h 2
V =  h2  R −  =
 3 6
( h + 3r 2 )
✓ Thể tích khối cầu:
➢ Một số công thức tính nhanh bán kính mặt cầu ngoại tiếp khối chóp
S S
Loại 1: Cạnh bên SA vuông góc đáy và ABC = 900 khi đó
SC
R= và tâm là trung điểm SC . C
A D
2
A
B C
B
Loại 2: Cạnh bên SA vuông góc đáy và bất kể đáy là hình gì, chỉ cần tìm được
K
SA2 I
bán kính đường tròn ngoại tiếp của đáy là RD , khi đó : R 2 = RD2 + . A C
4
O

SA2
Loại 3: Chóp có các cạnh bên bằng nhau: SA = SB = SC = SD : R =
2SO
+ ABCD là hình vuông, hình chữ nhật, khi đó O là giao hai đường chéo.
+ ABC vuông, khi đó O là trung điểm cạnh huyền.
+ ABC đều, khi đó O là trọng tâm, trực tâm.
( )
Loại 4: Hai mặt phẳng SAB và ABC ( ) vuông góc với nhau và có giao tuyến AB . Khi đó ta
gọi R1, R2 lần lượt là bán kính đường tròn ngoại tiếp các tam giác SAB và ABC . Bán kính mặt
cầu ngoại tiếp:
AB 2
R2 = R12 + R22 −
4
➢ Một Số Công Thức Tính Bán Kính Mặt Cầu Ngoại Tiếp – Nội Tiếp Khối Đa Diện
a 3
+ Bán kính mặt cầu ngoại tiếp khối lập phương cạnh a : R
2
a
+ Bán kính mặt cầu nội tiếp khối lập phương cạnh a : R
2
a2 b2 c2
+ Bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình hộp chữ nhật có ba kích thướt là a , b , c : R
2
2
h
+ Bán kính mặt cầu ngoại tiếp khối lăng trụ đứng tam giác: R Rd2 ( Trong đó: Rd : bán
2
kính đường tròn ngoại tiếp tam giác đáy; h : chiều cao của khối lăng trụ)

CHƯƠNG III: PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG

GIAN
§1. HỆ TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN
I. Tọa độ của vectơ 2 2 2
i = j = k =1
1)Định nghĩa : a = a1.i + a2 . j + a3.k  a = ( a 1 ; a2 ; a3 ) .
z
2)Tính chất: i. j = j.k = k .i = 0
Cho a = ( a 1 ; a2 ; a3 ) ; b = ( b 1 ; b2 ; b3 ) . Ta có: A3
Ox : trục hoành
a1 = b1 Oy : trục tung

 a = b  a2 = b2 .
A
a = b Oz : trục cao
 3 3
 a  b = ( a 1 b 1 ; a2  b2 ; a3  b3 ) . k
A2 y
j
O
 ka = ( ka 1 ; ka2 ; ka3 ) , k  . i
 0 = (0;0;0), i = (1;0;0 ) , j = ( 0;1;0 ) , k = ( 0;0;1) .
A1
 a cùng phương b  k  (
: a = kb b  0 . ) x A
a1 a2 a3
 = = ( b1, b2 , b3  0 )
b1 b2 b3
II. Tọa độ của điểm:

1. Định nghĩa: OM = x.i + y. j + z.k  M ( x; y; z ) .
Chú ý:
 M  ( Oxy )  z = 0; M  (Oyz )  x = 0; M  (Oxz )  y = 0.
 M  Ox  y = z = 0; M  Oy  x = z = 0; M  Oz  x = y = 0.
Tọa độ hình chiếu của M lên các mặt phẳng (Oxy ) , (Oyz ) , (Oxz ) lần lượt là:
( x; y;0) , ( 0; y; z ) , ( x;0; z ).
 Tọa độ hình chiếu của M lên các trục Ox, Oy , Oz lần lượt là: ( x;0;0) , ( 0; y;0 ) , ( 0;0; z ).
2. Tính chất:
 AB = ( x B − xA ; yB − y A ; zB − z A ) .
 x + x y + yB z A + z B 
 M là trung điểm AB  M  A B ; A ; .
 2 2 2 
 x + x + x y + yB + yC z A + z B + zC 
G là trọng tâm ABC  G  A B C ; A ; .
 3 3 3 
 A, B, C thẳng hàng  AB và AC cùng phương  AB = k . AC (k  ) .
III. Tích vô hướng của hai vectơ và ứng dụng
Cho a = ( a 1 ; a2 ; a3 ) ; b = ( b 1 ; b2 ; b3 ) . Ta có:
 a.b = a1b1 + a2b2 + a3b3

 a = a +a +a .
2
1
2
2
2
3
 a ⊥ b  a.b = 0  a1b1 + a2b2 + a3b3 = 0

a.b a1b1 + a2b2 + a3b3
 cos(a , b ) = = .
a b a + a22 + a32 b12 + b22 + b32
2
1
AB = ( xB − xA ) + ( yB − yA ) + ( zB − z A )
2 2 2
.
IV. Phương trình mặt cầu

1) Dạng 1:
Mặt cầu tâm I ( a; b; c ) , bán kính R cóa phương trình: ( x − a ) + ( y – b ) + ( z – c ) = R 2 .
2 2 2
Chú ý: Phương trình mặt cầu tâm O , bán kính R là: x 2 + y 2 + z 2 = R 2

2) Dạng 2:
Phương trình x 2 + y 2 + z 2 – 2ax – 2by – 2cz + d = 0 thỏa điều kiện a 2 + b 2 + c 2 – d  0 , là phương
trình trình mặt cầu tâm I ( a; b; c ) , bán kính R = a2 + b2 + c2 − d .
V. Tích có hướng của hai vectơ:

1) Định nghĩa: Cho a a 1 ; a2 ; a3 ; b b 1 ; b2 ; b3 . Ta có:
a2 a3 a3 a1 a1 a2
a, b a b , , a2 b3 a3b2 ; a3b1 a1b3 ; a1b2 a2 b1 .
b2 b3 b3 b1 b1 b2
2) Tính chất:
  a, b  ⊥ a; a, b  ⊥ b .   a, b  = − b, a 
3) Ứng dụng:
 a, b, c đồng phẳng   a , b  .c = 0 .
 a và b cùng phương   a, b  = 0 .
Diện tích hình bình hành ABCD : S ABCD =  AB, AD  .

1
Diện tích tam giác ABC : S ABC =  AB, AC  .
2  
Thể tích khối hộp ABCD.ADCD : VABCD. ABCD =  AB, AD  . AA .
1
Thể tích khối tứ diện ABCD VABCD =  AB, AC  . AD .
6 

§2. PHƯƠNG TRÌNH MẶT PHẲNG

1) Véctơ pháp tuyến, cặp véctơ chỉ phương
⎯ Véctơ n 0 là véctơ pháp tuyến của mặt phẳng (P )
nếu giá n vuông góc với (P ).
⎯ Hai véctơ a, b không cùng phương là cặp véctơ chỉ

phương của mặt phẳng (P ) nếu giá của chúng song song hoặc nằm trên mặt phẳng (P ).
⎯ Nếu a, b là một cặp véctơ chỉ phương của mặt phẳng (P ) thì n a, b là 1 véctơ pháp
tuyến của mặt phẳng (P ).
⎯ Nếu n 0 là 1 véctơ pháp tuyến của mặt phẳng (P ) thì k .n, (k 0) cũng là véctơ pháp
tuyến của mặt phẳng (P ).
2) Phương trình tổng quát của mặt phẳng: (P ) : Ax By Cz D 0.
⎯ Nếu mặt phẳng (P ) có phương trình (P ) : Ax By Cz D 0 thì n(P ) (A; B;C ) là một
véctơ pháp tuyến của mặt phẳng (P ).
⎯ Để viết phương trình mặt phẳng (P ), ta cần xác định 1 điểm đi qua và 1 véctơ pháp tuyến.
• Đi qua M (xo ; yo ; zo )
(P ) : (P ) : A.(x xo ) B.(y yo ) C .(z zo ) 0
• VTPT : n(P ) (A; B;C )
3) Các trường hợp đặc biệt:

Các hệ số Phương trình mặt phẳng Tính chất mặt phẳng (P )
(P )
D 0 (P ) : Ax By Cz 0 (P ) đi qua gốc tọa đọ O
A 0 (P ) : By Cz D 0 (P ) Ox hoặc (P ) Ox
B 0 (P ) : Ax Cz D 0 (P ) Oy hoặc (P ) Oy
C 0 (P ) : Ax By D 0 (P ) Oz hoặc (P ) Oz
A B 0 (P ) : Cz D 0 (P ) (Oxy ) hoặc (P ) (Oxy )
A C 0 (P ) : By D 0 (P ) (Oxz ) hoặc (P ) (Oxz )
B C 0 (P ) : Ax D 0 (P ) (Oyz ) hoặc (P ) (Oyz )
 Lưu ý:
⎯ Nếu trong phương trình của mặt phẳng (P ) không chứa ẩn nào thì (P ) song song hoặc
chứa trục tương ứng.
⎯ Phương trình mặt phẳng (P ) cắt các trục tọa độ tại các điểm A(a; 0; 0), B(0;b; 0), C (0; 0; c) là
x y z
(P ) : 1 (gọi là phương trình mặt theo đoạn chắn).
a b c
⎯ Khoảng cách từ điểm M (x M ; yM ; zM ) đến mặt phẳng (P ) : Ax By Cz D 0 được xác
Ax M ByM Cz M D
định bởi công thức: d (M ;(P ))
A2 B2 C2

4) Vị trí tương đối giữa hai mặt phẳng
Cho mặt phẳng ( P) : A1 x B1 y C1 z D1 0 có VTPT n1 A1 ; B1 ; C1 và mặt phẳng
(Q) : A2 x B2 y C2 z D2 0. có VTPT n2 A2 ; B2 ; C2 . Khi đó:
A1 B1 C1
 ( P) cắt (Q) n1 và n2 không cùng phương
A2 B2 C2
A1 B1 C1 D1
 ( P) (Q) n1 và n2 cùng phương và A P A Q
A2 B2 C2 D2
A1 B1 C1 D1
 ( P) (Q) n1 và n2 cùng phương và A P A Q
A2 B2 C2 D2
Chú ý: Nếu n1 . n2 0 thì hai mặt phẳng P và Q vuông góc nhau. Đây là trường hợp đặc biệt của
hai mặt phẳng cắt nhau.
CÁC DẠNG TOÁN THƯỜNG GẶP

Vấn đề 1: Viết phương trình mặt phẳng
( )
Để lập phương trình mặt phẳng  ta cần xác định một điểm thuộc  và một VTPT của nó. ( )
( ) ( )
Dạng 1:  đi qua điểm M x 0 ; y0 ; z 0 có VTPT n = ( A; B;C ) :
( ) : A (x − x ) + B (y − y ) + C (z − z ) = 0
0 0 0
( ) ( )
Dạng 2:  đi qua điểm M x 0 ; y0 ; z 0 có cặp VTCP a , b :
( )
Khi đó một VTPT của  là n = a , b  .
Dạng 3: ( ) đi qua điểm (

M x 0 ; y0 ; z 0 ) và song song với mặt phẳng
(  ) : Ax + By + Cz + D = 0:
( ) : A (x − x ) + B (y − y ) + C (z − z ) = 0
0 0 0
( )
Dạng 4:  đi qua 3 điểm không thẳng hàng A, B,C
( )
Khi đó ta có thể xác định một VTPT của  là: n = AB, AC 
( )
Dạng 5:  đi qua một điểm M và một đường thẳng d không chứa M : ()
()
– Trên d lấy điểm A và VTCP u .
( )
– Một VTPT của  là: n = AM , u 
( )
Dạng 6:  đi qua một điểm M , vuông góc với đường thẳng d : ()
()
VTCP u của đường thẳng d là một VTPT của  . ( )
Dạng 7:  ( ) đi qua 2 đường thẳng cắt nhau d1, d2 :
– Xác định các VTCP a , b của các đường thẳng d1, d2 . .
– Một VTPT của  ( ) là: n = a,b  .
– Lấy một điểm M thuộc d1 hoặc d2  M   . ( )
Dạng 8:  ( ) chứa đường thẳng d1 và song song với đường thẳng d2( d1, d2 chéo nhau ) :
– Xác định các VTCP a , b của các đường thẳng d1, d2 .
– Một VTPT của  ( ) là: n = a,b  .
– Lấy một điểm M thuộc d1  M   . ( )
Dạng 9: ( ) đi qua điểm M và song song với hai đường thẳng chéo nhau d1, d2 :
– Xác định các VTCP a , b của các đường thẳng d1, d2 .
– Một VTPT của ( ) là: n = a,b  .
Dạng 10: ( ) đi qua một đường thẳng ( d ) và vuông góc với một mặt phẳng (  ) :
– Xác định VTCP u của ( d ) và VTPT n  của (  ) .

– Một VTPT của ( ) là: n = u, n  . 
– Lấy một điểm M thuộc d  M  ( ) .

Dạng 11: ( ) đi qua điểm M và vuông góc với hai mặt phẳng cắt nhau (  ) , ( ) :
– Xác định các VTPT n  , n của (  ) và (  ) .

– Một VTPT của ( ) là: n = u , n  .
 
Dạng 12: ( ) đi qua đt ( d ) cho trước và cách điểm M cho trước một khoảng k cho trước:
(
– Giả sử () có phương trình: Ax + By + Cz+D = 0 A2 + B 2 + C 2  0 . )
() ( )
– Lấy 2 điểm A, B  d  A, B   ( ta được hai phương trình 1 , ( ) (2)).
– Từ điều kiện khoảng cách d (M ,( )) = k , ta được phương trình ( 3 ) .
– Giải hệ phương trình (1) , (2 ) , ( 3 ) (bằng cách cho giá trị một ẩn, tìm các ẩn còn lại).
Dạng 13: ( ) là tiếp xúc với mặt cầu ( S ) tại điểm H :
– Giả sử mặt cẩu ( S ) có tâm I và bán kính R.
– Một VTPT của ( ) là: n = IH

Vấn đề 2: Vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu. Phương trình mật phẳng
tiếp xúc với mặt cầu
Cho mặt phẳng ( ) : Ax + By + Cz + D = 0 và mặt cầu (S ) : (x − a )2 + (y − b)2 + (z − c)2 = R2
• ( ) và (S ) không có điểm chung  d (I ,( ))  R
• ( ) tiếp xúc với (S )  d (I ,( )) = R ( ) là tiếp diện

Để tìm toạ độ tiếp điểm ta có thể thực hiện như sau:
– Viết phương trình đường thẳng d đi qua tâm I của (S ) và vuông góc với ( ) .
– Tìm toạ độ giao điểm H của d và ( ) . H là tiếp điểm của (S ) với ( ) .
• ( ) cắt (S ) theo một đường tròn  d (I ,( ))  R
Để xác định tâm H và bán kính r của đường tròn giao tuyến ta có thể thực hiện như sau:
– Viết phương trình đường thẳng d đi qua tâm I của (S ) và vuông góc với ( ) .

– Tìm toạ độ giao điểm H của d và ( ) .
H là tâm của đường tròn giao tuyến của S với  . ( ) ( )
Bán kính r của đường tròn giao tuyến: r = R2 − IH 2
§3. PHƯƠNG TRÌNH ĐƯỜNG THẲNG

I. Phương trình đường thẳng:
1. Vectơ chỉ phương của đường thẳng:
Vectơ a 0 là 1 vectơ chỉ phương của đường thẳng d nếu giá của
vectơ a song song hoặc trùng với đường thẳng d .
2. Phương trình tham số - Phương trình chính tắc của đường thẳng:
Đường thẳng d đi qua M x0 ; y0 ; z0 và có 1 vectơ chỉ phương
a a1 ; a2 ; a3
 x = x0 + a1t

+ Phương trình tham số của đường thẳng d là:  y = y0 + a2t (t  ) (1)
z = z + a t
 0 3
+ Phương trình chính tắc của đường thẳng d là:

x − x0 y − y0 z − z0
= = (2) a1 ; a2 ; a3 0
a1 a2 a3
†Chú ý:
x = t x = 0 x = 0
  
a. Đường thẳng Ox :  y = 0 ; Oy :  y = t ; Oz :  y = 0 .
z = 0 z = 0 z = t
  
b. ( AB ) : u AB = AB .
c. 1 / /  2  a = a .
1 2
d. 1 ⊥  2  a 1 .a 2 = 0 .
II. Vị trí tương đối của đưởng thẳng với đường thẳng, mặt phẳng
1. Vị trí tương đối của hai đường thẳng.
 x = x + a t 
 x = x1 + a1t  2 1
 
Cho đường thẳng 1 :  y = y1 + a2t đi qua M 1 và có VTCP u và đường thẳng  2 :  y = y2 + a2t  đi
z = z + a t 
 1 3  z = z2 + a3t 

qua M 2 và có VTCP v khi đó:
x1 a1t x2 a1 t
u = kv
• 1 song song  2   . Hoặc u kv và hệ pt y1 a2t y2 a2 t vô nghiệm
 M   2
z1 a3t z2 a3 t

x1 a1t x2 a1 t
u = kv
• 1 trùng  2   . Hoặc u kv và và hệ pt y1 a2t y2 a2 t có vô số nghiệm
 M   2
z1 a3t z2 a3 t
x1 a1t x2 a1 t

u  kv
• 1 cắt  2   . Hoặc u kv và và hệ pt y1 a2t y2 a2 t có 1 nghiệm
  u , v  .MN = 0
 
z1 a3t z2 a3 t
x1 a1t x2 a1 t

u  kv
• 1 chéo nhau  2   . Hoặc u kv và và hệ pt y1 a2t y2 a2 t vô nghiệm
  u , v  .MN  0
 
z1 a3t z2 a3 t
2. Vị trí tương đối của đường thẳng và mặt phẳng

 x = x0 + a1t

Cho đường thẳng  :  y = y0 + a2t và mặt phẳng ( ): Ax + By + Cz + D = 0 .
z = z + a t
 0 3
 x = x0 + a1t (1)

 y = y0 + a 2 t ( 2)
❖ Cách 1 (Phương pháp đại số): Xét hệ phương trình:  ( *) .
 z = z0 + a3t ( 3)
 Ax + By + Cz + D = 0
 ( 4)
• (*) có nghiệm duy nhất   cắt ( )
• (*) vô nghiệm   // ( )
• (*) có vô số nghiệm    ( )
❖ Cách 2 (Phương pháp hình học):
Bước 1. Giả sử:
▪ (d) có vtcp u (a; b; c) và đi qua M0 x0 ; y0 ; z0 .
▪ (P) có vtpt n (A; B; C).
Bước 2. Khi đó:
1. Để (d) cắt (P) điều kiện là: u . n  0
u n u.n 0
2. Để (d) song song với (P) điều kiện là:
M0 P M0 P
 u ⊥ n  u.n = 0
3. Để (d) nằm trong (P) điều kiện là:  
 M 0  (P)  M 0  (P)
4. Để (d) vuông góc với (P) điều kiện là u = k n .
III. Khoảng cách:
1. Khoảng cách từ M đếnđường thẳng  :
 MM 0 , a 
 
Đường thẳng  đi qua điểm M 0 và có VTCP a là d ( M ,  ) = .
a
2. Khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau:

Đường thẳng 1 đi qua điểm M 1 và có VTCP a1 . Đường thẳng  2 đi qua điểm M 2 và có
 a1 , a2  .M 1M 2
 
VTCP a2 , khi đó khoảng cách giữa chúng là: d ( 1 ,  2 ) = .
 a1 , a2 
 
IV. Góc
1. Góc giữa hai đường thẳng:
Đường thẳng 1 đi qua điểm M 1 và có VTCP a1 . Đường thẳng  2 đi qua điểm M 2 và có VTCP
a1.a2
a2 . Gọi  là góc giữa hai đường thẳng 1 và  2 . Ta có cos = .
a1 a2
2. Góc giữa đường thẳng và mặt phẳng:

Đường thẳng  có VTCP a và mặt phẳng ( ) có VTPT n .
a.n
Gọi  là góc giữa hai đường thẳng  và ( ) . Ta có sin  = .
a n
CÁC DẠNG THƯỜNG GẶP

Lập phương trình đường thẳng
Để lập phương trình đường thẳng d ta cần xác định một điểm thuộc d và một VTCP của nó.
Dạng 1: d đi qua điểm M0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) và có VTCP a = (a1;a2 ;a3 ) :
x = x + a t
 o 1
(d ) : y = yo + a2t ( t  R)
z = z + a t
 o 3
Dạng 2: d đi qua hai điểm A, B : Một VTCP của d là AB .

Dạng 3: d đi qua điểm M0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) và song song với đường thẳng  cho trước: Vì d / / nên
VTCP của  cũng là VTCP của d .
( )
Dạng 4: d đi qua điểm M0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) và vuông góc với mặt phẳng P cho trước: Vì d ⊥ P nên ( )
( )
VTPT của P cũng là VTCP của d .
Dạng 5: d là giao tuyến của hai mặt phẳng P , ( ) (Q ) :

• Cách 1: Tìm một điểm và một VTCP.

(P )
– Tìm toạ độ một điểm A  d : bằng cách giải hệ phương trình  (với việc chọn giá trị cho
(Q )

một ẩn)
– Tìm một VTCP của d : a = nP , nQ 
• Cách 2: Tìm hai điểm A, B thuộc d , rồi viết phương trình đường thẳng đi qua hai điểm đó.
Dạng 6: d đi qua điểm M0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) và vuông góc với hai đường thẳng d1, d2 :
Vì d ⊥ d1, d ⊥ d2 nên một VTCP của d là: a = ad , ad 
 1 2
Dạng 7: d đi qua điểm M0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) , vuông góc và cắt đường thẳng  .
• Cách 1: Gọi H là hình chiếu vuông góc của M 0 trên đường thẳng  .


H  

M H ⊥ u
 0
Khi đó đường thẳng d là đường thẳng đi qua M 0, H .
• Cách 2: Gọi (P ) là mặt phẳng đi qua A và vuông góc với d ; (Q ) là mặt phẳng đi qua A và chứa d. Khi
( ) ( )
đó d = P  Q
Dạng 8: d đi qua điểm M0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) và cắt hai đường thẳng d1, d2 :
• Cách 1: Gọi M1  d1, M2  d2 . Từ điều kiện M, M1, M2 thẳng hàng ta tìm được M1, M2 . Từ đó
suy ra phương trình đường thẳng d .
• Cách 2: Gọi (P ) = (M 0, d1 ) , (Q ) = (M 0, d2 ) . Khi đó d = (P )  (Q ) . Do đó, một VTCP của d có thể
chọn là a = nP , nQ  .
Dạng 9: d nằm trong mặt phẳng (P ) và cắt cả hai đường thẳng d1, d2 : Tìm các giao điểm
( ) ( )
A = d1  P , B = d2  P . Khi đó d chính là đường thẳng AB.
Dạng 10: d song song với  và cắt cả hai đường thẳng d1, d2 :
Viết phương trình mặt phẳng P ( ) ( )
chứa  và d1, mặt phẳng Q chứa  và d2 . Khi đó
( ) ( )
d= P  Q .
Dạng 11: d là đường vuông góc chung của hai đường thẳng d1, d2 chéo nhau:
MN ⊥ d1
• Cách 1: Gọi M1  d1, M2  d2 . Từ điều kiện  , ta tìm được M , N . Khi đó, d là đường
MN ⊥ d 2
thẳng MN .
• Cách 2:
– Vì d ⊥ d1 và d ⊥ d2 nên một VTCP của d có thể là: a = ad , ad  .
 1 2
( )
– Lập phương trình mặt phẳng P chứa d và d1, bằng cách:
+ Lấy một điểm A trên d1.
( )
+ Một VTPT của P có thể là: nP = a , ad  .
 1 
( )
– Tương tự lập phương trình mặt phẳng Q chứa d và d2 .
( ) ( )
Khi đó d = P  Q .
Dạng 12: d là hình chiếu của đường thẳng  lên mặt phẳng P : ( )
• Lập phương trình mặt phẳng (Q ) chứa  và vuông góc với mặt phẳng (P ) bằng cách:
– Lấy M   .
( ) ( )
– Vì Q chứa  và vuông góc với P nên nQ = a  , nP  .
( ) ( )
Khi đó d = P  Q .
Dạng 13: d đi qua điểm M, vuông góc với d1 và cắt d2 :
• Cách 1: Gọi N là giao điểm của d và d2 . Từ điều kiện MN ⊥ d1, ta tìm được N. Khi đó, d là đường
thẳng MN .
• Cách 2:
( )
– Viết phương trình mặt phẳng P qua M và vuông góc với d1.
– Viết phương trình mặt phẳng (Q ) chứa M và d2 .
Khi đó d = (P )  (Q ) .
§3. MẶT CẦU

I. Phương trình mặt cầu:
1. Phương trình chính tắc:
Phương trình của mặt cầu (S ) tâm I (a;b;c ) , bán kính R là:
()
(S ) : (x − a )2 + (y − b)2 + (z − c)2 = R2 1
()
Phương trình 1 được gọi là phương trình chính tắc của mặt cầu
Khi I  O thì (C ) : x + y + z = R
2 2 2 2
Đặc biệt:
2. Phương trình tổng quát:
Phương trình : x + y + z − 2ax − 2by − 2cz + d = 0
2 2 2
( ) (
với a 2 + b 2 + c 2 − d  0 là phương trình của mặt cầu S có tâm I a;b;c , bán kính )
R = a 2 + b2 + c2 − d .
II. Giao của mặt cầu và mặt phẳng:
( )
Cho mặt phẳng ( ) và mặt cầu S có phương trình :
( ) : Ax + By + Cz + D = 0
(S ) : (x − a )2 + (y − b)2 + (z − c)2 = R2
( )
Gọi d (I ;  ) là khoảng cách từ tâm mặt cầu S đến mặt phẳng 
Cho mặt cầu S ( I ; R ) và mặt phẳng (P) . Gọi H là hình chiếu vuông góc của I lên (P)
( )
 d = IH = d I , ( P ) .
dR d=R dR

Mặt phẳng tiếp xúc mặt
cầu. Mặt phẳng cắt mặt cầu
Mặt cầu và mặt phẳng ( P ) là mặt phẳng tiếp theo thiết diện là đường
không có điểm chung. diện của mặt cầu và tròn có tâm I  và bán kính
H: tiếp điểm. r = R 2 − IH 2

➢ CÁC DẠNG TOÁN THƯỜNG GẶP
( ) ( )
➢ Dạng 1: S có tâm I a;b;c và bán kính R :
(S ) : (x − a) + (y − b) + (z − c)
2 2 2
= R2
➢ Dạng 2: ( S ) có tâm I (a;b;c ) và đi qua điểm A :

Phương pháp: Khi đó bán kính R = IA .
( )
➢ Dạng 3: S nhận đoạn thẳng AB cho trước làm đường kính:
Phương pháp:
• Tâm I là trung điểm của đoạn thẳng
x + xB y + yB z + zB
AB : x I = A ; yI = A ; zI = A .
2 2 2
AB
• Bán kính R = IA = .
2
( )
➢ Dạng 4: S đi qua bốn điểm A, B,C , D ( mặt cầu ngoại tiếp tứ diện)
Phương pháp:
• ( )
Giả sử phương trình mặt cầu S có dạng:
x 2 + y 2 + z 2 + 2ax + 2by + 2cz + d = 0 * . ()

• ()
Thay lần lượt toạ độ của các điểm A, B,C , D vào * , ta được 4 phương trình.
• Giải hệ phương trình đó, ta tìm được a, b, c, d  Phương trình mặt cầu S . ( )
( )
➢ Dạng 5: S đi qua ba điểm A, B,C và có tâm I nằm trên mặt phẳng P cho trước: ( )
Phương pháp: Giải tương tự như dạng 4.
( ) ( )
➢ Dạng 6: Viết phương trình mặt cầu S có tâm I a;b;c , tiếp xúc với mặt phẳng P cho ( )
trước.
Phương pháp: Bán kính mặt cầu R = d I ; P ( ( ))
( ) ( )
➢ Dạng 7: Viết phương trình mặt cầu S có tâm I a;b;c , cắt mặt phẳng P cho trước theo ( )
giao tuyến là một đường tròn thoả điều kiện .
a. Đường tròn có diện tích cho trước.
b. Đường tròn có chu vi cho trước.
c. Đường tròn có bán kính cho trước.
Phương pháp:
• Từ công thức diện tích đường tròn S =  r 2 hoặc chu vi đường tròn P = 2 r ta tìm được
bán kính đường tròn giao tuyến r .
• ( ( ))
Tính d = d I , P
• Tính bán kính mặt cầu R = d 2 + r 2

• Kết luận phương trình mặt cầu.
( ) ( )
➢ Dạng 8: Viết phương trình mặt cầu S có tâm I a;b;c , cắt mặt phẳng P cho trước theo ( )
giao tuyến là một đường tròn thoả điều kiện.
Phương pháp:
• ( ( ))
Ta có bán kính mặt cầu R = d I ; P

• Kết luận phương trình mặt cầu.
( )
➢ Dạng 9: Viết phương trình mặt cầu S tiếp xúc với một đường thẳng  cho trước và có
( )
tâm I a;b;c cho trước.
Phương pháp
( )
Đường thẳng  tiếp xúc với mặt cầu S ta có R = d I,  . ( )
➢ Dạng 10: Viết phương trình mặt cầu S ( ) tiếp xúc với một đường thẳng  tại tiếp điểm
( )
M xo , yo , zo thuộc  và có tâm I thuộc đường thẳng d cho trước.
Phương pháp
• ( )
Viết phương trình mặt phẳng P đi qua điểm M và vuông góc với đường thẳng  .
• ( )
Toạ độ tâm I = P   là nghiệm của phương trình.
• ( )
Bán kính mặt cầu R = IM = d I,  .
• Kết luận về phương trình mặt cầu ( S )
➢ Dạng 11: Viết phương trình mặt cầu ( S ) có tâm I (a;b;c ) và cắt đường thẳng  tại hai điểm
A, B thoả mãn điều kiện:
a. Độ dài AB là một hằng số.
b. Tam giác IAB là tam giác vuông.
c. Tam giác IAB là tam giác đều.
Phương pháp
( )
Xác định d I ,  = IH , vì IAB cân tại I nên HB =
AB
2
a. Bán kính mặt cầu R = IH 2 + HB 2
IH
b. Bán kính mặt cầu R =
sin 45o
IH
c. Bán kính mặt cầu R =
sin 60o

CHUYÊN ĐỀ LƯỢNG GIÁC

I. SỰ BIẾN THIÊN VÀ ĐỒ THỊ CỦA HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC
1) Hàm số y sin x
● Tập xác định D , có nghĩa xác định với mọi x ;
● Tập giá trị T 1;1 , có nghĩa 1 sin x 1;
● Là hàm số tuần hoàn với chu kì 2 , có nghĩa sin x k2 sin x với k ;
● Hàm số đồng biến trên mỗi khoảng k2 ; k2 và nghịch biến trên mỗi khoảng
2 2
3
k2 ; k2 ,k ;
2 2
● Là hàm số lẻ nên đồ thị hàm số nhận gốc tọa độ O làm tâm đối xứng.
2) Hàm số y cos x
● Tập xác định D , có nghĩa xác định với mọi x ;
● Tập giá trị T 1;1 , có nghĩa 1 cos x 1;
● Là hàm số tuần hoàn với chu kì 2 , có nghĩa cos x k2 cos x với k ;
● Hs đồng biến trên mỗi khoảng k2 ; k2 và nghịch biến trên mỗi khoảng k 2 ; k2
,k ;
● Là hàm số chẵn nên đồ thị nhận trục tung làm trục đối xứng.
3) Hàm số y tan x
● Tập xác định D \ k ,k ;

2
● Tập giá trị T ;
● Là hàm số tuần hoàn với chu kì , có nghĩa tan x k tan x với k ;
● Hàm số đồng biến trên mỗi khoảng k ; k ,k ;

2 2

y
x
3 O 3
2 2 2 2
4) Hàm số y cot x
● Tập xác định D \ k ,k ;
● Tập giá trị T ;
● Là hàm số tuần hoàn với chu kì , có nghĩa tan x k tan x với k ;
● Hàm số đồng biến trên mỗi khoảng k ; k ,k ;
y
2 3 O 3 2 x
2 2 2 2
II. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN

sin x 0 x k
u v k2
1. Phương trình: sin u sin v Đặc biệt: sin x 1 x k2
u v l2 2
k; l sin x 1 x k2
2
cos x 0 x k
2
u v k 2π
2. Phương trình: cos u cos v Đặc biệt: cos x 1 x k2
u v l2π
cos x 1 x k2
tan u tan v u v kπ tan x 0 x k

3. Phương trình: π Đặc biệt:
Ðk : u, v kπ tan x 1 x k
2 4
cot u cot v u v kπ cot x 0 x k

4. Phương trình: Đặc biệt: 2
Ðk : u, v kπ cot x 1 x k
4
III. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC THƯỜNG GẶP

1) Phương trình bậc nhất đối với một hàm số lượng giác
Định nghĩa. Phương trình bậc nhất đối với một hàm số lượng giác là phương trình có dạng
at b 0
trong đó a , b là các hằng số a 0 và t là một hàm số lượng giác.
Cách giải. Chuyển vế rồi chia hai vế phương trình cho a , ta đưa về phương trình lượng giác cơ
bản.
2) Phương trình bậc nhất đối với sin x và cos x
Định nghĩa. Phương trình bậc nhất đối với sin x và cos x là phương trình có dạng
a sin x b cos x c
Cách giải. Điều kiện để phương trình có nghiệm: a2 b2 c2 .
Chia hai vế phương trình cho a2 b2 , ta đựợc
a b c
sin x cos x .
a2 b2 a2 b2 a2 b2
2 2
a b a b
Do 1 nên đặt cos sin .
2 2 2
a2 b2 a2 b2 a b a b2
Khi đó phương trình trở thành
c c
cos sin x sin cos x sin x .
a2 b2 a2 b2
3) Phương trình bậc hai đối với một hàm số lượng giác
Định nghĩa. Phương trình bậc hai đối với một hàm số lượng giác là phương trình có dạng
at 2 bt c 0
trong đó a, b, c là các hằng số a 0 và t là một hàm số lượng giác.
Cách giải. Đặt biểu thức lượng giác làm ẩn phụ và đặt điều kiện cho ẩn phụ (nếu có) rồi giải
phương trình theo ẩn phụ này. Cuối cùng, ta đưa về việc giải các phương trình lượng giác cơ bản.

CHUYÊN ĐỀ: TỔ HỢP & XÁC SUẤT

§1. HAI QUY TẮC ĐẾM CƠ BẢN
1. Quy tắc cộng
Một công việc được hoàn thành bởi một trong hai hành động. Nếu hành động này có m cách thực
hiện, hành động kia có n cách thực hiện không trùng với bất kỳ cách nào của hành động thứ nhất
thì công việc đó có m n cách thực hiện.
2. Quy tắc nhân
Một công việc được hoàn thành bởi hai hành động liên tiếp. Nếu có m cách thực hiện hành động
thứ nhất và ứng với mỗi cách đó có n cách thực hiện hành động thứ hai thì có m n cách hoàn thành
công việc.
§2. HOÁN VỊ - CHỈNH HỢP – TỔ HỢP
I – Hoán vị
1. Định nghĩa
Cho tập A gồm n phần tử n 1.
Mỗi kết quả của sự sắp xếp thứ tự n phần tử của tập hợp A được gọi là một hoán vị của n phần tử đó.
2. Định lí
Số các hoán vị của n phần tử, kí hiệu là Pn n! n. n 1 . n 2 ...3.2.1 .
II – Chỉnh hợp
1. Định nghĩa
Cho tập hợp A gồm n phần tử n 1.
Kết quả của việc lấy k 1 k n phần tử khác nhau từ n phần tử của tập hợp A và sắp xếp chúng theo một thứ tự
nào đó được gọi là một chỉnh hợp chập k của n phần tử đã cho.
2. Định lí
k n!
Số các chỉnh hợp chập k của một tập hợp có n phần tử là An .
n k !
3. Một số qui ước

0! 1, An0 1, Ann n! Pn
III – Tổ hợp
1. Định nghĩa
Giả sử tập A có n phần tử n 1 . Mỗi tập con gồm k 1 k n phần tử của A được gọi là một tổ hợp chập k
của n phần tử đã cho.
2. Định lí
k n!
Số các tổ hợp chập k của một tập hợp có n phần tử là Cn .
k !. n k !
3. Một số quy ước

0 n
C n
1, C n
1
n!
với qui ước này ta có Cnk đúng với số nguyên dương k thỏa 0 k n.
k !. n k !
4. Tính chất
k
Tính chất 1. Cn Cnn k
0 k n .
k 1
Tính chất 2. Cn 1
Cnk 1 =Cnk 1 k n .
§3. NHỊ THỨC NEWTON

1. Nhị thức Niu-tơn
n
a b Cn0 a n Cn1 a n 1b ... Cnn 1ab n 1
C nnb n
n
Cnk an k b k .
k 0
2. Hệ quả
Với a b 1 , ta có 2n Cn0 Cn1 ... Cnn 1
Cnn .
k n
Với a 1; b 1 , ta có 0 n Cn0 Cn1 1 Cnk 1 Cnn .
3. Chú ý
n
Trong biểu thức ở vế phải của khai triển a b
Số các hạng tử là n 1;
Các hạng tử có số mũ của a giảm dần từ n đến 0 ; số mũ của b tăng dần từ 0 đến n , nhưng tổng
các số mũ của a và b trong mỗi hạng tử luôn bằng n (quy ước a0 b0 1 );
Các hệ số của mỗi cặp hạng tử cách đều hai hạng tử đầu và cuối đều bằng nhau.
§4. BIẾN CỐ & XÁC SUẤT CỦA BIẾN CỐ

I – Biến cố
1. Phép thử và không gian mẫu
Phép thử ngẫu nhiên (gọi tắt là phép thử ) là một thí nghiệm hay một hành động mà:
Kết quả của nó không đoán trước được.
Có thể xác định được tập hợp tất cả các kết quả có thể xảy ra của phép thử đó.
Tập hợp mọi kết quả của một phép thử T được gọi là không gian mẫu của T và được kí hiệu là Số
phần tử của không gian mẫu được kí hiệu là n hay .
2. Biến cố
Biến cố A liên quan đến phép thử T là biến cố mà việc xảy ra hay không xảy ra của A tùy thuộc vào
kết quả của T.
Mỗi kết quả của phép thử T làm cho A xảy ra được gọi là một kết quả thuận lợi cho A.
Tập hợp các kết quả thuận lợi cho A được kí hiệu là A .
II – Xác suất

Giả sử phép thử T có không gian mẫu là một tập hữu hạn và các kết quả của T là đồng khả năng.
Nếu A là một biến cố liên quan với phép thử T và A là một tập hợp các kết quả thuận lợi cho A thì
xác suất của A là một số , kí hiệu là P ( A) , được xác định bởi công thức
A n A
P A .
n
Từ định nghĩa, suy ra 0 P A 1, P 1, P 0.

CHUYÊN ĐỀ. DÃY SỐ – CẤP SỐ CỘNG – CẤP SỐ NHÂN

1. Dãy số
1.1. Định nghĩa
u : N* R
Dạng khai triển: un u1 ; u2 ; ...; un ;...
n u(n)
1.2. Dãy số tăng, dãy số giảm

• un là dãy số tăng un 1
un , với n N * .
• un là dãy số giảm un 1
un , với n N * .
1.3. Dãy số bị chặn

• un là dãy bị chặn trên M R : un M, n N* .
• un là dãy bị chặn dưới m R : un m, n N* .
• un là dãy bị chặn M,m R: m un M, n N* .
2. Cấp số cộng
2.1. Định nghĩa: un là cấp số cộng un 1
un d , với n *
(d: công sai)
2.2. Số hạng tổng quát: un u1 n 1 d , với n 2.
uk uk
2.3. Tính chất các số hạng: uk 1 1
, với k  2
2
2.4. Tổng n số hạng đầu tiên:
n(u1 un ) n 2u1 (n 1)d
Sn u1 u2 ... un
2 2
3. Cấp số nhân
3.1. Định nghĩa: un là cấp số nhân un 1
unq , với n *
(q: công bội)
3.2. Số hạng tổng quát: un u1 .q n 1
, với n  2
3.3. Tính chất các số hạng: uk2 uk 1 .uk 1 , với k  2
Sn nu1 ;q 1
3.4. Tổng n số hạng đầu tiên: u1 (1 q n )
Sn ;q 1
1 q

CHUYÊN ĐỀ: GIỚI HẠN

§1. GIỚI HẠN DÃY SỐ
I – GIỚI HẠN HỮU HẠN CỦA DÃY SỐ
1. Định nghĩa
Định nghĩa 1
Ta nói dãy số un có giới hạn là 0 khi n dần tới dương vô cực, nếu un có thể nhỏ hơn một số
dương bé tuỳ ý, kể từ một số hạng nào đó trở đi.
Kí hiệu: nlim un 0 hay un 0 khi n .
Định nghĩa 2
Ta nói dãy số vn có giới hạn là a (hay v n dần tới a ) khi n , nếu lim vn a 0.
n
Kí hiệu: nlim vn a hay vn a khi n .
2. Một vài giới hạn đặc biệt

1 1
a) nlim 0; lim 0 với k nguyên dương;
n n nk
b) nlim q n 0 nếu q 1;
c) Nếu un c ( c là hằng số) thì nlim un lim c

n
c.
Chú ý: Từ nay về sau thay cho nlim un a ta viết tắt là lim un a.
II – ĐỊNH LÝ VỀ GIỚI HẠN HỮU HẠN

Định lí 1
a) Nếu lim un a và lim vn b thì
lim un vn a b lim un vn a b
un a
lim un .vn a.b lim (nếu b 0 ).
vn b
lim un a lim un a
b) Nếu thì .
un 0, n a 0
III – TỔNG CỦA CẤP SỐ NHÂN LÙI VÔ HẠN

Cấp số nhân vô hạn un có công bội q , với q 1 được gọi là cấp số nhân lùi vô hạn.
Tổng của cấp số nhân lùi vô hạn:
u1
S u1 u2 u3 un q 1.
1 q
IV – GIỚI HẠN VÔ CỰC

1. Định nghĩa
Ta nói dãy số un có giới hạn là khi n , nếu un có thể lớn hơn một số dương bất kì,
kể từ một số hạng nào đó trở đi.
Kí hiệu: lim un hay un khi n .
Dãy số un có giới hạn là khi n , nếu lim un

.
Kí hiệu: lim un hay un khi n .

Nhận xét: un lim un .

Ta thừa nhận các kết quả sau
a) lim nk với k nguyên dương;
n
b) lim q nếu q 1 .
3. Định lí 2
un
a) Nếu lim un a và limvn thì lim 0 .
vn
un
b) Nếu lim un a 0 , limvn 0 và vn 0, n 0 thì lim .
vn
c) Nếu lim un và lim vn a 0 thì lim un .vn .
§2. GIỚI HẠN HÀM SỐ

I – GIỚI HẠN HỮU HẠN CỦA HÀM SỐ TẠI MỘT ĐIỂM
1. Định nghĩa
Định nghĩa 1
Cho khoảng K chứa điểm x 0 và hàm số y f x xác định trên K hoặc trên K \ x 0 .
Ta nói hàm số y f x có giới hạn là số L khi x dần tới x 0 nếu với dãy số x n bất kì, x n K \ x0
và x n x 0 , ta có f xn L.
Kí hiệu: xlimx f x L hay f x L khi x x0 .
0
Nhận xét: xlimx x x0 ; lim c

x x0
c với c là hằng số.
0
2. Định lí về giới hạn hữu hạn

Định lí 1
a) Giả sử xlimx f x L và xlimx g x M . Khi đó:
0 0
lim f x g x L M; lim f x g x L M;
x x0 x x0
f x L
lim f x . g x L.M ; lim (nếu M 0 ).
x x0 x x0 g x M
b) Nếu f x 0 và lim f x L , thì L 0 và lim f x L.

x x0 x x0
3. Giới hạn một bên

Định nghĩa 2
Cho hàm số y f x xác định trên x0 ; b .
Số L được gọi là giới hạn bên phải của hàm số y f x khi x x0 nếu với dãy số x n bất kì,
x0 xn b và x n x 0 , ta có f xn L.
Kí hiệu: lim f x L.
x x0
Cho hàm số y f x xác định trên a; x 0 .

Số L được gọi là giới hạn bên trái của hàm số y f x khi x x0 nếu với dãy số x n bất kì,
a xn x 0 và x n x 0 , ta có f xn L.
x x0
Định lí 2

lim f x L lim f x lim f x L.
x x0 x x0 x x0
II – GIỚI HẠN HỮU HẠN CỦA HÀM SỐ TẠI VÔ CỰC

Định nghĩa 3
a) Cho hàm số y f x xác định trên a; .
Ta nói hàm số y f x có giới hạn là số L khi x nếu với dãy số x n bất kì, x n a và x n
, ta có f xn L.
x
b) Cho hàm số y f x xác định trên ;a .

Ta nói hàm số y f x có giới hạn là số L khi x nếu với dãy số x n bất kì, x n a và x n
, ta có f xn L.
Kí hiệu: xlim f x L.
Chú ý:
a) Với c , k là hằng số và k nguyên dương, ta luôn có:
c c
lim c c; lim c c; lim 0; lim 0.
x x x xk x xk
b) Định lí 1 về giới hạn hữu hạn của hàm số khi x x 0 vẫn còn đúng khi x n hoặc x .
III – GIỚI HẠN VÔ CỰC CỦA HÀM SỐ

1. Giới hạn vô cực
Định nghĩa 4
Cho hàm số y f x xác định trên a; .
Ta nói hàm số y f x có giới hạn là khi x nếu với dãy số x n bất kì, x n a và x n
, ta có f xn .
Kí hiệu: xlim f x .
Nhận xét: xlim f x lim

x
f x .

neáu k chaün
a) xlim x k với k nguyên dương. b) lim x k .
x neáu k leû
3. Một vài quy tắc về giới hạn vô cực

a) Quy tắc tìm giới hạn của tích f x . g x
lim f x L lim g x lim f x g x
x x0 x x0 x x0
L 0
L 0
f x
b) Quy tắc tìm giới hạn của thương
g x
f x
lim f x L lim g x Dấu của g x lim
x x0 x x0 x x0 g x
L Tùy ý 0
L 0 0
L 0
§3. HÀM SỐ LIÊN TỤC

I – HÀM SỐ LIÊN TỤC TẠI MỘT ĐIỂM
Định nghĩa 1
Cho hàm số y f x xác định trên khoảng K và x 0 K.
Hàm số y f x được gọi là liên tục tại x 0 nếu lim f x f x0 .
x x0
II – HÀM SỐ LIÊN TỤC TRÊN MỘT KHOẢNG

Định nghĩa 2
Hàm số y f x được gọi là liên tục trên một khoảng nếu nó liên tục tại mọi điểm của khoảng
đó.
Hàm số y f x được gọi là liên tục trên đoạn a; b nếu nó liên tục trên khoảng a; b và
lim f x f a , lim f x f b .
x a x b
Nhận xét: Đồ thị của hàm số liên tục trên một khoảng là một '' đường liền '' trên khoảng đó.
y
y
a b x
a x O
O b
Hàm số liên tục trên khoảng a; b Hàm số không liên tục trên khoảng a; b
III – MỘT SỐ ĐỊNH LÍ CƠ BẢN

Định lí 1
a) Hàm số đa thức liên tục trên toàn bộ tập số thực .
b) Hàm số phân thức hữu tỉ và hàm số lượng giác liên tục trên từng khoảng xác định của chúng.
Định lí 2
Giả sử y f x và y g x là hai hàm số liên tục tại điểm x 0 . Khi đó:
a) Các hàm số y f x g x , y f x g x và y f x . g x liên tục tại x 0 ;
f x
b) Hàm số liên tục tại x 0 nếu g x 0 0.
g x
Định lí 3
Nếu hàm số y f x liên tục trên đoạn a; b và f a . f b 0, thì tồn tại ít nhất một điểm c a; b
sao cho f c 0.
Định lí 3 có thể phát biểu theo một dạng khác như sau:
Nếu hàm số y f x liên tục trên đoạn a; b và f a . f b 0, thì phương trình f x 0 có ít nhất
một nghiệm nằm trong khoảng a; b .

CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỨNG MINH HÌNH HỌC 11

1/ Chứng minh đường thẳng d // mp( ) với d ( )
 Chứng minh: d // d ' và d ' ( )
 Chứng minh: d ( ) và // ( )
 Chứng minh d và ( ) cùng vuông góc với một đường thẳng hoặc cùng vuông góc với một
mặt phẳng.
2/ Chứng minh mp( ) // mp
 Chứng minh mp( ) chứa hai đường thẳng cắt nhau song song với mp .
 Chứng minh mp( ) và mp cùng song song với 1 mặt phẳng hoặc cùng vuông góc với 1
đường thẳng.
3/ Chứng minh hai đường thẳng song song: Áp dụng một
trong các định lí sau
 Hai mp( ), có điểm chung S và lần lượt chứa 2 đường thẳng song song a, b thì
( ) Sx // a // b .
a // mp( )
 ( ) b // a .
a mp
 Hai mặt phẳng cùng song song với một đường thẳng thì giao tuyến của chúng song song với
đường thẳng đó.
 Một mặt phẳng cắt hai mặt phẳng song song theo giao tuyến song song.
 Hai đường thẳng cùng vuông góc với một mặt phẳng thì song song với nhau.
 Sử dụng phương pháp hình học phẳng: Đường trung bình, định lí Talét đảo, …
4/ Chứng minh đường thẳng d mp
 Chứng minh d vuông góc với hai đường thẳng cắt nhau chứa trong mp( ) .
d // d '
 Chứng minh: d mp
d' mp
d mp
 Chứng minh: d mp
mp // mp
 Hai mặt phẳng cắt nhau cùng vuông góc với mặt phẳng thứ 3 thì giao tuyến của chúng
P
vuông góc với mặt phẳng thứ 3: P d P
d
 Có hai mặt phẳng vuông góc, đường thẳng nào nằm trong mặt phẳng này và vuông góc với
giao tuyến, cũng vuông góc với mặt phẳng kia.
5/ Chứng minh đường thẳng d d'
 Chứng minh d và d '.
 Sử dụng định lý ba đường vuông góc.
 Chứng tỏ góc giữa d và d ' bằng 900 .
 Sử dụng hình học phẳng.
6/ Chứng minh mp mp
d
 Chứng minh mp mp (chứng minh mp chứa 1 đường thẳng vuông góc
d
với mp kia)
 Chứng tỏ góc giữa hai mặt phẳng bằng 900 .
GÓC
1/ Góc giữa hai đường thẳng
✓ Là góc tạo bởi hai đường thẳng cắt nhau lần lượt vẽ cùng
phương với hai đường thẳng đó:
a // a '
(a,b) (a ', b ')
b // b '
✓ Nếu a và b song song hoặc trùng nhau thì góc giữa chúng bằng 0 .
✓ Nếu a và b cắt nhau thì góc giữa chúng là góc giữa chúng là góc nhỏ nhất trong các góc
được tạo bởi hai đường thẳng.
✓ Góc giữa hai đường thẳng chéo nhau a và b là góc giữa hai đường thẳng a ' và b ' cùng đi
qua một điểm và lần lượt song song (hoặc trùng) với a và b .
a / /a'
Tức là: a; b a '; b ' .
b / /b '
Chú ý:
• 0 a; b 90 .
• Để xác định góc giữa hai đường thẳng, ta có thể lấy một điểm (thuộc một trong hai đường
thẳng đó) từ đó kẻ đường thẳng song song với đường còn lại.
• Nếu u1 và u2 lần lượt là hai vec tơ chỉ phương của hai đường thẳng a và b thì:
u1 ; u2 α khi α 90
a; b .
180 α khi α 90
u1 .u2
Tức là: cos a; b cos u1 ; u2 .
u1 . u2
2/ Góc giữa đường thẳng d và mặt phẳng mp α
✓ Nếu đường thẳng d vuông góc với mặt phẳng ( P ) thì góc giữa
đường thẳng d và mặt phẳng ( P ) bằng 90 .
Tức là: d P d; P 90
✓ Nếu đường thẳng d không vuông góc với mặt phẳng P thì góc giữa đường thẳng d và
hình chiếu d ' của nó trên P gọi là góc giữa đường thẳng d và mặt phẳng P

Tức là: Nếu d P và d ' là hình chiếu của d trên P thì d; P d; d ' φ
✓ Chú ý:
• 0 d; P 90 .
d// P
• Nếu d; P 0 .
d P
• Để tìm hình chiếu d ' của d trên P ta có t.
• Ta có thể làm như sau:
▪ Tìm giao điểm M d P .
▪ Lấy một điểm A tùy ý trên d và xác định hình chiếu H của A trên P . Khi
đó d ' là đường thẳng đi qua hai điểm A và M .
3/ Góc giữa hai mp và mp
✓ Góc giữa hai mặt phẳng là góc giữa hai đường thẳng cắt nhau nằm trong hai mặt phẳng đó
và cùng vuông góc với giao tuyến của hai mặt phẳng
AM ( P )
(( P),(Q)) ( AM; BM) với BM (Q)
AM ; BM d =(P) (Q)
(d) là giao tuyến của 2 mặt phẳng (P) và(Q)

Trong mặt phẳng (P) , kẻ AM vuông góc (d)
Trong mặt phẳng (Q) kẻ BM vuông góc (d)
Khi đó AMB chính là góc 2 mặt phẳng của (P) và(Q)
Vậy để xác định góc giữa 2 mặt phẳng ta sẽ có 3 bước
✓ Bước 1 : Tìm giao tuyến
✓ Bước 2 : Dựng các đường vuông góc trong các mặt phẳng đến giao tuyến
✓ Bước 3 : Góc giữa 2 đường thẳng đó chính là góc giữa 2 mặt phẳng .
******** Trên bước đường thành công không có dấu

chân của kẻ lười biếng *********

Tóm Tắt Lý Thuyết Toán 12

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tóm Tắt Lý Thuyết Toán 12

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tóm tắt lý thuyết toán 12 Năm học: 2021 – 2022 Lớp 12 A2

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 3

3/ Góc giữa hai mp và mp ...................................................................................................................89

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 4

BẢNG CÔNG THỨC ĐẠO HÀM

• (a ) = a .ln a • (a ) = u .a .ln a

a1 b1 2 a1 c1 b1 c1 • Cách nhớ “Anh bạn - ăn cháo 2 lần – bỏ

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 5

CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 6

• (1) có hai nghiệm trái dấu  P < 0 Δ 0

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐA THỨC THÀNH NHÂN TỬ BẰNG

PHƯƠNG TRÌNH CHỨA ẨN DƯỚI DẤU CĂN

CHƯƠNG I: ỨNG DỤNG ĐẠO HÀM KHẢO SÁT SỰ BIẾN

4. Một số dang toán thường gặp

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 8

+ Nếu f '( x) 0 thì hàm số đồng biến trên K

. Vậy loại đáp án A ( Do f ' ( 0 )  0 ) .

. Nên đáp án B loại

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 9

§2. CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ

của đồ thị hàm số y = f ( x ) .

2. Điều kiện cần để hàm số có cực trị:

3. Điều kiện đủ để hàm số có cực trị:

 Định lý 2: Giả sử hàm số y f (x ) có đạo hàm trên a; b x o ; f ' xo 0 và f '' xo 0

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 10

TÌM ĐIỀU KIỆN ĐỂ HÀM SỐ ĐẠT CỰC TRỊ TẠI 1 ĐIỂM

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 12

5) Tam giác ABC có diện tích max ( S0 ) b5

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 13

lớn nhất của hàm số f(x) trên D, ký hiệu M = Max f ( x)

nhỏ nhất của hàm số f(x) trên D, ký hiệu m = Min f ( x)

1.Tìm tập xác định của hàm số

3.Lập bảng biến thiên

1.Tìm tập xác định của hàm số

3.Tính f (a), f ( x1 ), f ( x2 ).... f (b)

Phương pháp sử dụng máy tính CASIO

§4. ĐƯỜNG TIỆM CẬN

2. Tiệm cận ngang:

5. Kĩ năng sử dụng máy tính bỏ túi

Để tính lim− f ( x ) , ta nhập giá trị a − 10 .

• Để tính lim f ( x ) , ta nhập giá trị 10 .

• Để tính lim f ( x ) , ta nhập giá trị −10 .

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 15

§5. KHẢO SÁT SỰ BIẾN THIÊN VÀ VẼ ĐỒ THỊ HÀM SỐ

2/ Hàm trùng phương

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 16

• Lập bảng biến thiên và nêu ra khoảng đơn điệu.

4/ Hàm số chứa dấu giá trị tuyệt đối

Bước 2 :Từ đồ thị ( C ) đã vẽ ta có thể suy ra đồ thị (C1 ) như sau:

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 17

Bước 2 :Từ đồ thị ( C ) đã vẽ ta có thể suy ra đồ thị (C2 ) như sau:

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 18

§6. TIẾP TUYẾN CỦA ĐỒ THỊ HÀM SỐ

2. Điều kiện tiếp xúc:

vào hàm số được y0 .

• Tiếp tuyến d //  : y = ax + b  hệ số góc của tiếp tuyến là k = a.

• Tiếp tuyến d ⊥  : y = ax + b, ( a  0)  hệ số góc của tiếp tuyến là k = − 

Sưu tầm & Biên soạn: Gv Trần Thanh Toàn Trang 20

§7. SỰ TƯƠNG GIAO CỦA HAI ĐỒ THỊ

2/ Một số dạng toán thường gặp

• Bất phương trình vô f x g m có nghiệm x a, b Max f (x ) g(m)

• Bất phương trình vô f x g m vô nghiệm Max f (x ) g(m)

➢ Dạng 3: Tương Giao Của Đường Thẳng Và Đồ Thị Hàm Bậc 3